Ch°¡ng 1

S¡ l°ãc lËch sí phát triÃn cça m¡ng máy tính

Vào giïa nhïng nm 50 khi nhïng th¿ hÇ máy tính §u tiên °ãc °a vào ho¡t Ùng thñc t¿ vÛi nhïng bóng èn iÇn tí thì chúng có kích th°Ûc r¥t cÓng kÁnh và tÑn nhiÁu nng l°ãng. HÓi ó viÇc nh­p dï liÇu vào các máy tính °ãc thông qua các t¥m bìa mà ng°Ýi vi¿t ch°¡ng trình ã åc l× sµn. M×i t¥m bìa t°¡ng °¡ng vÛi mÙt dòng lÇnh mà m×i mÙt cÙt cça nó có chéa t¥t c£ các ký tñ c§n thi¿t mà ng°Ýi vi¿t ch°¡ng trình ph£i åc l× vào ký tñ mình lña chÍn. Các t¥m bìa °ãc °a vào mÙt "thi¿t bË" gÍi là thi¿t bË Íc bìa mà qua ó các thông tin °ãc °a vào máy tính (hay còn gÍi là trung tâm xí lý) và sau khi tính toán k¿t qu£ s½ °ãc °a ra máy in. Nh° v­y các thi¿t bË Íc bìa và máy in °ãc thà hiÇn nh° các thi¿t bË vào ra (I/O) Ñi vÛi máy tính. Sau mÙt thÝi gian các th¿ hÇ máy mÛi °ãc °a vào ho¡t Ùng trong ó mÙt máy tính trung tâm có thà °ãc nÑi vÛi nhiÁu thi¿t bË vào ra (I/O) mà qua ó nó có thà thñc hiÇn liên tåc h¿t ch°¡ng trình này ¿n ch°¡ng trình khác.

Cùng vÛi sñ phát triÃn cça nhïng éng dång trên máy tính các ph°¡ng pháp nâng cao kh£ nng giao ti¿p vÛi máy tính trung tâm cing ã °ãc §u t° nghiên céu r¥t nhiÁu. Vào giïa nhïng nm 60 mÙt sÑ nhà ch¿ t¡o máy tính ã nghiên céu thành công nhïng thi¿t bË truy c­p të xa tÛi máy tính cça hÍ. MÙt trong nhïng ph°¡ng pháp thâm nh­p të xa °ãc thñc hiÇn b±ng viÇc cài ·t mÙt thi¿t bË §u cuÑi ß mÙt vË trí cách xa trung tâm tính toán, thi¿t bË §u cuÑi này °ãc liên k¿t vÛi trung tâm b±ng viÇc sí dång °Ýng dây iÇn tho¡i và vÛi hai thi¿t bË xí lý tín hiÇu (th°Ýng gÍi là Modem) g¯n ß hai §u và tín hiÇu °ãc truyÁn thay vì trñc ti¿p thì thông qua dây iÇn tho¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure1-1.jpg"

Hình 1.1. Mô hình truyÁn dï liÇu të xa §u tiên

Nhïng d¡ng §u tiên cça thi¿t bË §u cuÑi bao gÓm máy Íc bìa, máy in, thi¿t bË xí lý tín hiÇu, các thi¿t bË c£m nh­n. ViÇc liên k¿t të xa ó có thà thñc hiên thông qua nhïng vùng khác nhau và ó là nhïng d¡ng §u tiên cça hÇ thÑng m¡ng.

Trong lúc °a ra giÛi thiÇu nhïng thi¿t bË §u cuÑi të xa, các nhà khoa hÍc ã triÃn khai mÙt lo¡t nhïng thi¿t bË iÁu khiÃn, nhïng thi¿t bË §u cuÑi ·c biÇt cho phép ng°Ýi sí dång nâng cao °ãc kh£ nng t°¡ng tác vÛi máy tính. MÙt trong nhïng s£n ph©m quan trÍng ó là hÇ thÑng thi¿t bË §u cuÑi 3270 cça IBM. HÇ thÑng ó bao gÓm các màn hình, các hÇ thÑng iÁu khiÃn, các thi¿t bË truyÁn thông °ãc liên k¿t vÛi các trung tâm tính toán. HÇ thÑng 3270 °ãc giÛi thiÇu vào nm 1971 và °ãc sí dång dùng à mß rÙng kh£ nng tính toán cça trung tâm máy tính tÛi các vùng xa. Ðà làm gi£m nhiÇm vå truyÁn thông cça máy tính trung tâm và sÑ l°ãng các liên k¿t giïa máy tính trung tâm vÛi các thi¿t bË §u cuÑi, IBM và các công ty máy tính khác ã s£n xu¥t mÙt sÑ các thi¿t bË sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thi¿t bË kiÃm soát truyÁn thông: có nhiÇm vå nh­n các bit tín hiÇu të các kênh truyÁn thông, gom chúng l¡i thành các byte dï liÇu và chuyÃn nhóm các byte ó tÛi máy tính trung tâm à xí lý, thi¿t bË này cing thñc hiÇn công viÇc ng°ãc l¡i à chuyÃn tín hiÇu tr£ lÝi cça máy tính trung tâm tÛi các tr¡m ß xa. Thi¿t bË trên cho phép gi£m bÛt °ãc thÝi gian xí lý trên máy tính trung tâm và xây dñng các thi¿t bË logic ·c tr°ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thi¿t bË kiÃm soát nhiÁu §u cuÑi: cho phép cùng mÙt lúc kiÃm soát nhiÁu thi¿t bË §u cuÑi. Máy tính trung tâm chÉ c§n liên k¿t vÛi mÙt thi¿t bË nh° v­y là có thà phåc vå cho t¥t c£ các thi¿t bË §u cuÑi ang °ãc g¯n vÛi thi¿t bË kiÃm soát trên. ÐiÁu này ·c biÇt có ý ngh)a khi thi¿t bË kiÃm soát n±m ß cách xa máy tính vì chÉ c§n sí dång mÙt °Ýng iÇn tho¡i là có thà phåc vå cho nhiÁu thi¿t bË §u cuÑi.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure1-2.jpg"

Hình 1.2: Mô hình trao Õi m¡ng cça hÇ thÑng 3270

Vào giïa nhïng nm 1970, các thi¿t bË §u cuÑi sí dång nhïng ph°¡ng pháp liên k¿t qua °Ýng cáp n±m trong mÙt khu vñc ã °ãc ra Ýi. VÛi nhïng °u iÃm të nâng cao tÑc Ù truyÁn dï liÇu và qua ó k¿t hãp °ãc kh£ nng tính toán cça các máy tính l¡i vÛi nhau. Ðà thñc hiÇn viÇc nâng cao kh£ nng tính toán vÛi nhiÁu máy tính các nhà s£n xu¥t b¯t §u xây dñng các m¡ng phéc t¡p. Vào nhïng nm 1980 các hÇ thÑng °Ýng truyÁn tÑc Ù cao ã °ãc thi¿t l­p ß B¯c Mù và Châu Âu và të ó cing xu¥t hiÇn các nhà cung c¥p các dËnh vå truyÁn thông vÛi nhïng °Ýng truyÁn có tÑc Ù cao h¡n nhiÁu l§n so vÛi °Ýng dây iÇn tho¡i. VÛi nhïng chi phí thuê bao ch¥p nh­n °ãc, ng°Ýi ta có thà sí dång °ãc các °Ýng truyÁn này à liên k¿t máy tính l¡i vÛi nhau và b¯t §u hình thành các m¡ng mÙt cách rÙng kh¯p. Þ ây các nhà cung c¥p dËch vå ã xây dñng nhïng °Ýng truyÁn dï liÇu liên k¿t giïa các thành phÑ và khu vñc vÛi nhau và sau ó cung c¥p các dËch vå truyÁn dï liÇu cho nhïng ng°Ýi xây dñng m¡ng. Ng°Ýi xây dñng m¡ng lúc này s½ không c§n xây dñng l¡i °Ýng truyÁn cça mình mà chÉ c§n sí dång mÙt ph§n các nng lñc truyÁn thông cça các nhà cung c¥p.

Vào nm 1974 công ty IBM ã giÛi thiÇu mÙt lo¡t các thi¿t bË §u cuÑi °ãc ch¿ t¡o cho l)nh vñc ngân hàng và th°¡ng m¡i, thông qua các dây cáp m¡ng các thi¿t bË §u cuÑi có thà truy c­p cùng mÙt lúc vào mÙt máy tính dùng chung. VÛi viÇc liên k¿t các máy tính n±m ß trong mÙt khu vñc nhÏ nh° mÙt tòa nhà hay là mÙt khu nhà thì tiÁn chi phí cho các thi¿t bË và ph§n mÁm là th¥p. Të ó viÇc nghiên céu kh£ nng sí dång chung môi tr°Ýng truyÁn thông và các tài nguyên cça các máy tính nhanh chóng °ãc §u t°.

Vào nm 1977, công ty Datapoint Corporation ã b¯t §u bán hÇ iÁu hành m¡ng cça mình là "Attached Resource Computer Network" (hay gÍi t¯t là Arcnet) ra thË tr°Ýng. M¡ng Arcnet cho phép liên k¿t các máy tính và các tr¡m §u cuÑi l¡i b±ng dây cáp m¡ng, qua ó ã trß thành là hÇ iÁu hành m¡ng cåc bÙ §u tiên.

Të ó ¿n nay ã có r¥t nhiÁu công ty °a ra các s£n ph©m cça mình, ·c biÇt khi các máy tính cá nhân °ãc sí dång mÙt cánh rÙng rãi. Khi sÑ l°ãng máy vi tính trong mÙt vn phòng hay c¡ quan °ãc tng lên nhanh chóng thì viÇc k¿t nÑi chúng trß nên vô cùng c§n thi¿t và s½ mang l¡i nhiÁu hiÇu qu£ cho ng°Ýi sí dång.

Ngày nay vÛi mÙt l°ãng lÛn vÁ thông tin, nhu c§u xí lý thông tin ngày càng cao. M¡ng máy tính hiÇn nay trß nên quá quen thuÙc Ñi vÛi chúng ta, trong mÍi l)nh vñc nh° khoa hÍc, quân sñ, quÑc phòng, th°¡ng m¡i, dËch vå, giáo dåc... HiÇn nay ß nhiÁu n¡i m¡ng ã trß thành mÙt nhu c§u không thà thi¿u °ãc. Ng°Ýi ta th¥y °ãc viÇc k¿t nÑi các máy tính thành m¡ng cho chúng ta nhïng kh£ nng mÛi to lÛn nh°:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Sí dång chung tài nguyên: Nhïng tài nguyên cça m¡ng (nh° thi¿t bË, ch°¡ng trình, dï liÇu) khi °ãc trß thành các tài nguyên chung thì mÍi thành viên cça m¡ng Áu có thà ti¿p c­n °ãc mà không quan tâm tÛi nhïng tài nguyên ó ß âu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tng Ù tin c­y cça hÇ thÑng: Ng°Ýi ta có thà dÅ dàng b£o trì máy móc và l°u trï (backup) các dï liÇu chung và khi có tråc tr·c trong hÇ thÑng thì chúng có thà °ãc khôi phåc nhanh chóng. Trong tr°Ýng hãp có tråc tr·c trên mÙt tr¡m làm viÇc thì ng°Ýi ta cing có thà sí dång nhïng tr¡m khác thay th¿.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nâng cao ch¥t l°ãng và hiÇu qu£ khai thác thông tin: Khi thông tin có thà °ãc sï dång chung thì nó mang l¡i cho ng°Ýi sí dång kh£ nng tÕ chéc l¡i các công viÇc vÛi nhïng thay Õi vÁ ch¥t nh°:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Ðáp éng nhïng nhu c§u cça hÇ thÑng éng dång kinh doanh hiÇn ¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Cung c¥p sñ thÑng nh¥t giïa các dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Tng c°Ýng nng lñc xí lý nhÝ k¿t hãp các bÙ ph­n phân tán.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Tng c°Ýng truy nh­p tÛi các dËch vå m¡ng khác nhau ang °ãc cung c¥p trên th¿ giÛi.

VÛi nhu c§u òi hÏi ngày càng cao cça xã hÙi nên v¥n Á kù thu­t trong m¡ng là mÑi quan tâm hàng §u cça các nhà tin hÍc. Ví då nh° làm th¿ nào à truy xu¥t thông tin mÙt cách nhanh chóng và tÑi °u nh¥t, trong khi viÇc xí lý thông tin trên m¡ng quá nhiÁu ôi khi có thà làm t¯c ngh½n trên m¡ng và gây ra m¥t thông tin mÙt cách áng ti¿c.

HiÇn nay viÇc làm sao có °ãc mÙt hÇ thÑng m¡ng ch¡y th­t tÑt, th­t an toàn vÛi lãi ích kinh t¿ cao ang r¥t °ãc quan tâm. MÙt v¥n Á ·t ra có r¥t nhiÁu gi£i pháp vÁ công nghÇ, mÙt gi£i pháp có r¥t nhiÁu y¿u tÑ c¥u thành, trong m×i y¿u tÑ có nhiÁu cách lña chÍn. Nh° v­y à °a ra mÙt gi£i pháp hoàn chÉnh, phù hãp thì ph£i tr£i qua mÙt quá trình chÍn lÍc dña trên nhïng °u iÃm cça tëng y¿u tÑ, tëng chi ti¿t r¥t nhÏ.

ÐÃ gi£i quy¿t mÙt v¥n Á ph£i dña trên nhïng yêu c§u ·t ra và dña trên công nghÇ Ã gi£i quy¿t. Nh°ng công nghÇ cao nh¥t ch°a ch¯c là công nghÇ tÑt nh¥t, mà công nghÇ tÑt nh¥t là công nghÇ phù hãp nh¥t.

Ch°¡ng 2

Nhïng khái niÇm c¡ b£n cça m¡ng máy tính

VÛi sñ phát triÃn cça khoa hÍc và kù thu­t, hiÇn nay các m¡ng máy tính ã phát triÃn mÙt cách nhanh chóng và a d¡ng c£ vÁ quy mô, hÇ iÁu hành và éng dång. Do v­y viÇc nghiên céu chúng ngày càng trß nên phéc t¡p. Tuy nhiên các m¡ng máy tính cing có cùng các iÃm chung thông qua ó chúng ta có thà ánh giá và phân lo¡i chúng.

I. Ënh ngh)a m¡ng máy tính

M¡ng máy tính là mÙt t­p hãp các máy tính °ãc nÑi vÛi nhau bßi °Ýng truyÁn theo mÙt c¥u trúc nào ó và thông qua ó các máy tính trao Õi thông tin qua l¡i cho nhau.

°Ýng truyÁn là hÇ thÑng các thi¿t bË truyÁn d«n có dây hay không dây dùng à chuyÃn các tín hiÇu iÇn tí të máy tính này ¿n máy tính khác. Các tín hiÇu iÇn tí ó biÃu thË các giá trË dï liÇu d°Ûi d¡ng các xung nhË phân (on - off). T¥t c£ các tín hiÇu °ãc truyÁn giïa các máy tính Áu thuÙc mÙt d¡ng sóng iÇn të. Tùy theo t§n sÑ cça sóng iÇn të có thà dùng các °Ýng truyÁn v­t lý khác nhau à truyÁn các tín hiÇu. Þ ây °Ýng truyÁn °ãc k¿t nÑi có thà là dây cáp Óng tråc, cáp xo¯n, cáp quang, dây iÇn tho¡i, sóng vô tuy¿n ... Các °Ýng truyÁn dï liÇu t¡o nên c¥u trúc cça m¡ng. Hai khái niÇm °Ýng truyÁn và c¥u trúc là nhïng ·c tr°ng c¡ b£n cça m¡ng máy tính.

Hình 2.1: MÙt mô hình liên k¿t các máy tính trong m¡ng

VÛi sñ trao Õi qua l¡i giïa máy tính này vÛi máy tính khác ã phân biÇt m¡ng máy tính vÛi các hÇ thÑng thu phát mÙt chiÁu nh° truyÁn hình, phát thông tin të vÇ tinh xuÑng các tr¡m thu thå Ùng... vì t¡i ây chÉ có thông tin mÙt chiÁu të n¡i phát ¿n n¡i thu mà không quan tâm ¿n có bao nhiêu n¡i thu, có thu tÑt hay không.

·c tr°ng c¡ b£n cça °Ýng truyÁn v­t lý là gi£i thông. Gi£i thông cça mÙt °Ýng chuyÁn chính là Ù o ph¡m vi t§n sÑ mà nó có thà áp éng °ãc. TÑc Ù truyÁn dï liÇu trên °Ýng truyÁn còn °ãc gÍi là thông l°ãng cça °Ýng truyÁn - th°Ýng °ãc tính b±ng sÑ l°ãng bit °ãc truyÁn i trong mÙt giây (Bps). Thông l°ãng còn °ãc o b±ng ¡n vË khác là Baud (l¥y të tên nhà bác hÍc - Emile Baudot). Baud biÃu thË sÑ l°ãng thay Õi tín hiÇu trong mÙt giây.

Þ ây Baud và Bps không ph£i bao giÝ cing Óng nh¥t. Ví då: n¿u trên °Ýng dây có 8 méc tín hiÇu khác nhau thì m×i méc tín hiÇu t°¡ng éng vÛi 3 bit hay là 1 Baud t°¡ng éng vÛi 3 bit. ChÉ khi có 2 méc tín hiÇu trong ó m×i méc tín hiÇu t°¡ng éng vÛi 1 bit thì 1 Baud mÛi t°¡ng éng vÛi 1 bit.

II. Phân lo¡i m¡ng máy tính

Do hiÇn nay m¡ng máy tính °ãc phát triÃn kh¯p n¡i vÛi nhïng éng dång ngày càng a d¡ng cho nên viÇc phân lo¡i m¡ng máy tính là mÙt viÇc r¥t phéc t¡p. Ng°Ýi ta có thà chia các m¡ng máy tính theo kho£ng cách Ëa lý ra làm hai lo¡i: M¡ng diÇn rÙng và M¡ng cåc bÙ.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" M¡ng cåc bÙ (Local Area Networks - LAN) là m¡ng °ãc thi¿t l­p à liên k¿t các máy tính trong mÙt khu vñc nh° trong mÙt toà nhà, mÙt khu nhà.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" M¡ng diÇn rÙng (Wide Area Networks - WAN) là m¡ng °ãc thi¿t l­p à liên k¿t các máy tính cça hai hay nhiÁu khu vñc khác nhau nh° giïa các thành phÑ hay các tÉnh.

Sñ phân biÇt trên chÉ có tính ch¥t °Ûc lÇ, các phân biÇt trên càng trß nên khó xác Ënh vÛi viÇc phát triÃn cça khoa hÍc và kù thu­t cing nh° các ph°¡ng tiÇn truyÁn d«n. Tuy nhiên vÛi sñ phân biÇt trên ph°¡ng diÇn Ëa lý ã °a tÛi viÇc phân biÇt trong nhiÁu ·c tính khác nhau cça hai lo¡i m¡ng trên, viÇc nghiên céu các phân biÇt ó cho ta hiÃu rõ h¡n vÁ các lo¡i m¡ng.

III. Sñ phân biÇt giïa m¡ng cåc bÙ và m¡ng diÇn rÙng

M¡ng cåc bÙ và m¡ng diÇn rÙng có thà °ãc phân biÇt bßi: Ëa ph°¡ng ho¡t Ùng, tÑc Ù °Ýng truyÁn và t÷ lÇ l×i trên °Ýng truyÁn, chç qu£n cça m¡ng, °Ýng i cça thông tin trên m¡ng, d¡ng chuyÃn giao thông tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Ëa ph°¡ng ho¡t Ùng: Liên quan ¿n khu vñc Ëa lý thì m¡ng cåc bÙ s½ là m¡ng liên k¿t các máy tính n±m ß trong mÙt khu vñc nhÏ. Khu vñc có thà bao gÓm mÙt tòa nhà hay là mÙt khu nhà... iÁu ó h¡n ch¿ bßi kho£ng cách °Ýng dây cáp °ãc dùng à liên k¿t các máy tính cça m¡ng cåc bÙ (H¡n ch¿ ó còn là h¡n ch¿ cça kh£ nng kù thu­t cça °Ýng truyÁn dï liÇu). Ng°ãc l¡i m¡ng diÇn rÙng là m¡ng có kh£ nng liên k¿t các máy tính trong mÙt vùng rÙng lÛn nh° là mÙt thành phÑ, mÙt miÁn, mÙt ¥t n°Ûc, m¡ng diÇn rÙng °ãc xây dñng à nÑi hai ho·c nhiÁu khu vñc Ëa lý riêng biÇt.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" TÑc Ù °Ýng truyÁn và t÷ lÇ l×i trên °Ýng truyÁn: Do các °Ýng cáp cça m¡ng cåc bÙ °¡c xây dñng trong mÙt khu vñc nhÏ cho nên nó ít bË £nh h°ßng bßi tác Ùng cça thiên nhiên (nh° là s¥m chÛp, ánh sáng...). iÁu ó cho phép m¡ng cåc bÙ có thà truyÁn dï liÇu vÛi tÑc Ù cao mà chÉ chËu mÙt t÷ lÇ l×i nhÏ. Ng°ãc l¡i vÛi m¡ng diÇn rÙng do ph£i truyÁn ß nhïng kho£ng cách khá xa vÛi nhïng °Ýng truyÁn d«n dài có khi lên tÛi hàng ngàn km. Do v­y m¡ng diÇn rÙng không thà truyÁn vÛi tÑc Ù quá cao vì khi ó tÉ lÇ l×i s½ trß nên khó ch¥p nh­n °ãc.

M¡ng cåc bÙ th°Ýng có tÑc Ù truyÁn dï liÇu të 4 ¿n 16 Mbps và ¡t tÛi 100 Mbps n¿u dùng cáp quang. Còn ph§n lÛn các m¡ng diÇn rÙng cung c¥p °Ýng truyÁn có tÑc Ù th¥p h¡n nhiÁu nh° T1 vÛi 1.544 Mbps hay E1 vÛi 2.048 Mbps.

(Þ ây bps (Bit Per Second) là mÙt ¡n vË trong truyÁn thông t°¡ng °¡ng vÛi 1 bit °ãc truyÁn trong mÙt giây, ví då nh° tÑc Ù °Ýng truyÁn là 1 Mbps téc là có thà truyÁn tÑi a 1 Megabit trong 1 giây trên °Ýng truyÁn ó).

Thông th°Ýng trong m¡ng cåc bÙ t÷ lÇ l×i trong truyÁn dï liÇu vào kho£ng 1/107-108 còn trong m¡ng diÇn rÙng thì t÷ lÇ ó vào kho£ng 1/106 - 107

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Chç qu£n và iÁu hành cça m¡ng: Do sñ phéc t¡p trong viÇc xây dñng, qu£n lý, duy trì các °Ýng truyÁn d«n nên khi xây dñng m¡ng diÇn rÙng ng°Ýi ta th°Ýng sí dång các °Ýng truyÁn °ãc thuê të các công ty viÅn thông hay các nhà cung c¥p dËch vå truyÁn sÑ liÇu. Tùy theo c¥u trúc cça m¡ng nhïng °Ýng truyÁn ó thuÙc c¡ quan qu£n lý khác nhau nh° các nhà cung c¥p °Ýng truyÁn nÙi h¡t, liên tÉnh, liên quÑc gia. Các °Ýng truyÁn ó ph£i tuân thç các quy Ënh cça chính phç các khu vñc có °Ýng dây i qua nh°: tÑc Ù, viÇc mã hóa.

Còn Ñi vÛi m¡ng cåc bÙ thì công viÇc ¡n gi£n h¡n nhiÁu, khi mÙt c¡ quan cài ·t m¡ng cåc bÙ thì toàn bÙ m¡ng s½ thuÙc quyÁn qu£n lý cça c¡ quan ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" °Ýng i cça thông tin trên m¡ng: Trong m¡ng cåc bÙ thông tin °ãc i theo con °Ýng xác Ënh bßi c¥u trúc cça m¡ng. Khi ng°Ýi ta xác Ënh c¥u trúc cça m¡ng thì thông tin s½ luôn luôn i theo c¥u trúc ã xác Ënh ó. Còn vÛi m¡ng diÇn rÙng dï liÇu c¥u trúc có thà phéc t¡p h¡n nhiÁu do viÇc sí dång các dËch vå truyÁn dï liÇu. Trong quá trình ho¡t Ùng các iÃm nút có thà thay Õi °Ýng i cça các thông tin khi phát hiÇn ra có tråc tr·c trên °Ýng truyÁn hay khi phát hiÇn có quá nhiÁu thông tin c§n truyÁn giïa hai iÃm nút nào ó. Trên m¡ng diÇn rÙng thông tin có thà có các con °Ýng i khác nhau, iÁu ó cho phép có thà sí dång tÑi a các nng lñc cça °Ýng truyÁn hay nâng cao iÁu kiÇn an toàn trong truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" D¡ng chuyÃn giao thông tin: Ph§n lÛn các m¡ng diÇn rÙng hiÇn nay °ãc phát triÃn cho viÇc truyÁn Óng thÝi trên °Ýng truyÁn nhiÁu d¡ng thông tin khác nhau nh°: video, ti¿ng nói, dï liÇu... Trong khi ó các m¡ng cåc bÙ chç y¿u phát triÃn trong viÇc truyÁn dï liÇu thông th°Ýng. iÁu này có thà gi£i thích do viÇc truyÁn các d¡ng thông tin nh° video, ti¿ng nói trong mÙt khu vñc nhÏ ít °ãc quan tâm h¡n nh° khi truyÁn qua nhïng kho£ng cách lÛn.

Các hÇ thÑng m¡ng hiÇn nay ngày càng phéc t¡p vÁ ch¥t l°ãng, a d¡ng vÁ chçng lo¡i và phát triÃn r¥t nhanh vÁ ch¥t. Trong sñ phát triÃn ó sÑ l°ãng nhïng nhà s£n xu¥t të ph§n mÁm, ph§n céng máy tính, các s£n ph©m viÅn thông cing tng nhanh vÛi nhiÁu s£n ph©m a d¡ng. Chính vì v­y vai trò chu©n hóa cing mang nhïng ý ngh)a quan trÍng. T¡i các n°Ûc các c¡ quan chu©n quÑc gia ã °a ra các nhïng chu©n vÁ ph§n céng và các quy Ënh vÁ giao ti¿p nh±m giúp cho các nhà s£n xu¥t có thà làm ra các s£n ph©m có thà k¿t nÑi vÛi các s£n ph©m do hãng khác s£n xu¥t.

Ch°¡ng 3

Mô hình truyÁn thông

I. Sñ c§n thi¿t ph£i có mô hình truyÁn thông

à mÙt m¡ng máy tính trß mÙt môi tr°Ýng truyÁn dï liÇu thì nó c§n ph£i có nhïng y¿u tÑ sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i máy tính c§n ph£i có mÙt Ëa chÉ phân biÇt trên m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ViÇc chuyÃn dï liÇu të máy tính này ¿n máy tính khác do m¡ng thñc hiÇn thông qua nhïng quy Ënh thÑng nh¥t gÍi là giao théc cça m¡ng.

Khi các máy tính trao Õi dï liÇu vÛi nhau thì mÙt quá trình truyÁn giao dï liÇu ã °ãc thñc hiÇn hoàn chÉnh. Ví då nh° Ã thñc hiÇn viÇc truyÁn mÙt file giïa mÙt máy tính vÛi mÙt máy tính khác cùng °ãc g¯n trên mÙt m¡ng các công viÇc sau ây ph£i °ãc thñc hiÇn:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy tính c§n truyÁn c§n bi¿t Ëa chÉ cça máy nh­n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy tính c§n truyÁn ph£i xác Ënh °ãc máy tính nh­n ã sµn sàng nh­n thông tin

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ch°¡ng trình gíi file trên máy truyÁn c§n xác Ënh °ãc r±ng ch°¡ng trình nh­n file trên máy nh­n ã sµn sàng ti¿p nh­n file.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u c¥u trúc file trên hai máy không giÑng nhau thì mÙt máy ph£i làm nhiÇm vå chuyÃn Õi file të d¡ng này sang d¡ng kia.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi truyÁn file máy tính truyÁn c§n thông báo cho m¡ng bi¿t Ëa chÉ cça máy nh­n à các thông tin °ãc m¡ng °a tÛi ích.

iÁu trên ó cho th¥y giïa hai máy tính ã có mÙt sñ phÑi hãp ho¡t Ùng ß méc Ù cao. Bây giÝ thay vì chúng ta xét c£ quá trình trên nh° là mÙt quá trình chung thì chúng ta s½ chia quá trình trên ra thành mÙt sÑ công o¡n và m×i công o¡n con ho¡t Ùng mÙt cách Ùc l­p vÛi nhau. Þ ây ch°¡ng trình truyÁn nh­n file cça m×i máy tính °ãc chia thành ba module là: Module truyÁn và nh­n File, Module truyÁn thông và Module ti¿p c­n m¡ng. Hai module t°¡ng éng s½ thñc hiÇn viÇc trao Õi vÛi nhau trong ó:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Module truyÁn và nh­n file c§n °ãc thñc hiÇn t¥t c£ các nhiÇm vå trong các éng dång truyÁn nh­n file. Ví då: truyÁn nh­n thông sÑ vÁ file, truyÁn nh­n các m«u tin cça file, thñc hiÇn chuyÃn Õi file sang các d¡ng khác nhau n¿u c§n. Module truyÁn và nh­n file không c§n thi¿t ph£i trñc ti¿p quan tâm tÛi viÇc truyÁn dï liÇu trên m¡ng nh° th¿ nào mà nhiÇm vå ó °ãc giao cho Module truyÁn thông.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Module truyÁn thông quan tâm tÛi viÇc các máy tính ang ho¡t Ùng và saün sàng trao Õi thông tin vÛi nhau. Nó còn kiÃm soát các dï liÇu sao cho nhïng dï liÇu này có thà trao Õi mÙt cách chính xác và an toàn giïa hai máy tính. iÁu ó có ngh)a là ph£i truyÁn file trên nguyên t¯c £m b£o an toàn cho dï liÇu, tuy nhiên ß ây có thà có mÙt vài méc Ù an toàn khác nhau °ãc dành cho tëng éng dång. Þ ây viÇc trao Õi dï liÇu giïa hai máy tính không phå thuÙc vào b£n ch¥t cça m¡ng ang liên k¿t chúng. Nhïng yêu c§u liên quan ¿n m¡ng ã °ãc thñc hiÇn ß module thé ba là module ti¿p c­n m¡ng và n¿u m¡ng thay Õi thì chÉ có module ti¿p c­n m¡ng bË £nh h°ßng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Module ti¿p c­n m¡ng °ãc xây dñng liên quan ¿n các quy cách giao ti¿p vÛi m¡ng và phå thuÙc vào b£n ch¥t cça m¡ng. Nó £m b£o viÇc truyÁn dï liÇu të máy tính này ¿n máy tính khác trong m¡ng.

Nh° v­y thay vì xét c£ quá trình truyÁn file vÛi nhiÁu yêu c§u khác nhau nh° mÙt ti¿n trình phéc t¡p thì chúng ta có thà xét quá trình ó vÛi nhiÁu ti¿n trình con phân biÇt dña trên viÇc trao Õi giïa các Module t°¡ng éng trong ch°¡ng trình truyÁn file. Cách này cho phép chúng ta phân tích kù quá trình file và dÅ dàng trong viÇc vi¿t ch°¡ng trình.

ViÇc xét các module mÙt cách Ùc l­p vÛi nhau nh° v­y cho phép gi£m Ù phéc t¡p cho viÇc thi¿t k¿ và cài ·t. Ph°¡ng pháp này °ãc sí dång rÙng rãi trong viÇc xây dñng m¡ng và các ch°¡ng trình truyÁn thông và °ãc gÍi là ph°¡ng pháp phân t§ng (layer).

Nguyên t¯c cça ph°¡ng pháp phân t§ng là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i hÇ thÑng thành ph§n trong m¡ng °ãc xây dñng nh° mÙt c¥u trúc nhiÁu t§ng và Áu có c¥u trúc giÑng nhau nh°: sÑ l°ãng t§ng và chéc nng cça m×i t§ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các t§ng n±m chÓng lên nhau, dï liÇu °ãc chÉ trao Õi trñc ti¿p giïa hai t§ng kÁ nhau të t§ng trên xuÑng t§ng d°Ûi và ng°ãc l¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cùng vÛi viÇc xác Ënh chéc nng cça m×i t§ng chúng ta ph£i xác Ënh mÑi quan hÇ giïa hai t§ng kÁ nhau. Dï liÇu °ãc truyÁn i të t§ng cao nh¥t cça hÇ thÑng truyÁn l§n l°ãt ¿n t§ng th¥p nh¥t sau ó truyÁn qua °Ýng nÑi v­t lý d°Ûi d¡ng các bit tÛi t§ng th¥p nh¥t cça hÇ thÑng nh­n, sau ó dï liÇu °ãc truyÁn ng°ãc lên l§n l°ãt ¿n t§ng cao nh¥t cça hÇ thÑng nh­n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÉ có hai t§ng th¥p nh¥t có liên k¿t v­t lý vÛi nhau còn các t§ng trên cùng thé t° chÉ có các liên k¿t logic vÛi nhau. Liên k¿t logic cça mÙt t§ng °ãc thñc hiÇn thông qua các t§ng d°Ûi và ph£i tuân theo nhïng quy Ënh ch·t ch½, các quy Ënh ó °ãc gÍi giao théc cça t§ng.

Hình 3.1: Mô hình phân t§ng gÓm N t§ng

II. Mô hình truyÁn thông ¡n gi£n 3 t§ng

Nói chung trong truyÁn thông có sñ tham gia cça các thành ph§n: các ch°¡ng trình éng dång, các ch°¡ng trình truyÁn thông, các máy tính và các m¡ng. Các ch°¡ng trình éng dång là các ch°¡ng trình cça ng°Ýi sí dång °ãc thñc hiÇn trên máy tính và có thà tham gia vào quá trình trao Õi thông tin giïa hai máy tính. Trên mÙt máy tính vÛi hÇ iÁu hành a nhiÇm (nh° Windows, UNIX) th°Ýng °ãc thñc hiÇn Óng thÝi nhiÁu éng dång trong ó có nhïng éng dång liên quan ¿n m¡ng và các éng dång khác. Các máy tính °ãc nÑi vÛi m¡ng và các dï liÇu °ãc trao Õi thông qua m¡ng të máy tính này ¿n máy tính khác.

ViÇc gíi dï liÇu °ãc thñc hiÇn giïa mÙt éng dång vÛi mÙt éng dång khác trên hai máy tính khác nhau thông qua m¡ng °ãc thñc hiÇn nh° sau: èng dång gíi chuyÃn dï liÇu cho ch°¡ng trình truyÁn thông trên máy tính cça nó, ch°¡ng trình truyÁn thông s½ gíi chúng tÛi máy tính nh­n. Ch°¡ng trình truyÁn thông trên máy nh­n s½ ti¿p nh­n dï liÇu, kiÃm tra nó tr°Ûc khi chuyÃn giao cho éng dång ang chÝ dï liÇu.

VÛi mô hình truyÁn thông ¡n gi£n ng°Ýi ta chia ch°¡ng trình truyÁn thông thành ba t§ng không phå thuÙc vào nhau là: t§ng éng dång, t§ng chuyÃn v­n và t§ng ti¿p c­n m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng ti¿p c­n m¡ng liên quan tÛi viÇc trao Õi dï liÇu giïa máy tính và m¡ng mà nó °ãc nÑi vào. à dï liÇu ¿n °ãc ích máy tính gíi c§n ph£i chuyÃn Ëa chÉ cça máy tính nh­n cho m¡ng và qua ó m¡ng s½ chuyÃn các thông tin tÛi ích. Ngoài ra máy gíi có thà sí dång mÙt sÑ phåc vå khác nhau mà m¡ng cung c¥p nh° gíi °u tiên, tÑc Ù cao. Trong t§ng này có thà có nhiÁu ph§n mÁm khác nhau °ãc sí dång phå thuÙc vào các lo¡i cça m¡ng ví då nh° m¡ng chuyÃn m¡ch, m¡ng chuyÃn m¡ch gói, m¡ng cåc bÙ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng truyÁn dï liÇu thñc hiÇn quá trình truyÁn thông không liên quan tÛi m¡ng và n±m ß trên t§ng ti¿p c­n m¡ng. T§ng truyÁn dï liÇu không quan tâm tÛi b£n ch¥t các éng dång ang trao Õi dï liÇu mà quan tâm tÛi làm sao cho các dï liÇu °ãc trao Õi mÙt cách an toàn. T§ng truyÁn dï liÇu £m b£o các dï liÇu ¿n °ãc ích và ¿n theo úng thé tñ mà chúng °ãc xí lý. Trong t§ng truyÁn dï liÇu ng°Ýi ta ph£i có nhïng c¡ ch¿ nh±m £m b£o sñ chính xác ó và rõ ràng các c¡ ch¿ này không phå thuÙc vào b£n ch¥t cça tëng éng dång và chúng s½ phåc vå cho t¥t c£ các éng dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng éng dång s½ chéa các module phåc vå cho t¥t c£ nhïng éng dång cça ng°Ýi sí dång. VÛi các lo¡i éng dång khác nhau (nh° là truyÁn file, truyÁn th° måc) c§n các module khác nhau.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure3-2.gif"

Hình 3.2 Mô hình truyÁn thông 3 t§ng

Trong mÙt m¡ng vÛi nhiÁu máy tính, m×i máy tính mÙt hay nhiÁu éng dång thñc hiÇn Óng thÝi (T¡i ây ta xét trên mÙt máy tính trong mÙt thÝi iÃm có thà ch¡y nhiÁu éng dång và các éng dång ó có thà thñc hiÇn Óng thÝi viÇc truyÁn dï liÇu qua m¡ng). MÙt éng dång khi c§n truyÁn dï liÇu qua m¡ng cho mÙt éng dång khác c§n ph£i gÍi 1 module t§ng éng dång cça ch°¡ng trình truyÁn thông trên máy cça mình, Óng thÝi éng dång kia cing s½ gÍi 1 module t§ng éng dång trên máy cça nó. Hai module éng dång s½ liên k¿t vÛi nhau nh±m thñc hiÇn các yêu c§u cça các ch°¡ng trình éng dång.

Các éng dång ó s½ trao Õi vÛi nhau thông qua m¡ng, tuy nhiên trong 1 thÝi iÃm trên mÙt máy có thà có nhiÁu éng dång cùng ho¡t Ùng và à viÇc truyÁn thông °ãc chính xác thì các éng dång trên mÙt máy c§n ph£i có mÙt Ëa chÉ riêng biÇt. Rõ ràng c§n có hai lÛp Ëa chÉ:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i máy tính trên m¡ng c§n có mÙt Ëa chÉ m¡ng cça mình, hai máy tính trong cùng mÙt m¡ng không thà có cùng Ëa chÉ, iÁu ó cho phép m¡ng có thà truyÁn thông tin ¿n tëng máy tính mÙt cách chính xác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i mÙt éng dång trên mÙt máy tính c§n ph£i có Ëa chÉ phân biÇt trong máy tính o. Nó cho phép t§ng truyÁn dï liÇu giao dï liÇu cho úng éng dång ang c§n. Ëa chÉ ó °ãc gÍi là iÃm ti¿p c­n giao dËch. iÁu ó cho th¥y m×i mÙt éng dång s½ ti¿p c­n các phåc vå cça t§ng truyÁn dï liÇu mÙt cách Ùc l­p.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các module cùng mÙt t§ng trên hai máy tính khác nhau s½ trao Õi vÛi nhau mÙt cách ch·t ch½ theo các qui t¯c xác Ënh tr°Ûc °ãc gÍi là giao théc. MÙt giao théc °ãc thà hiÇn mÙt cách chi ti¿t bßi các chéc nng c§n ph£i thñc hiÇn nh° các giá trË kiÃm tra l×i, viÇc Ënh d¡ng các dï liÇu, các quy trình c§n ph£i thñc hiÇn à trao Õi thông tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure3-3.gif"

Hình 3.3 Ví då mô hình truyÁn thông ¡n gi£n

Chúng ta hãy xét trong ví då (nh° hình v½ trên): gi£ sí có éng dång có iÃm ti¿p c­n giao dËch 1 trên máy tính A muÑn gíi thông tin cho mÙt éng dång khác trên máy tính B có iÃm ti¿p c­n giao dËch 2. Úng dång trên máy tính A chuyÃn các thông tin xuÑng t§ng truyÁn dï liÇu cça A vÛi yêu c§u gíi chúng cho iÃm ti¿p c­n giao dËch 2 trên máy tính B. T§ng truyÁn dï liÇu máy A s½ chuyÃn các thông tin xuÑng t§ng ti¿p c­n m¡ng máy A vÛi yêu c§u chuyÃn chúng cho máy tính B (Chú ý r±ng m¡ng không c§n bi¿t Ëa chÉ cça iÃm ti¿p c­n giao dËch mà chÉ c§n bi¿t Ëa chÉ cça máy tính B). Ã thñc hiÇn quá trình này, các thông tin kiÃm soát cing s½ °ãc truyÁn cùng vÛi dï liÇu.

§u tiên khi éng dång 1 trên máy A c§n gíi mÙt khÑi dï liÇu nó chuyÃn khÑi ó cho t§ng v­n chuyÃn. T§ng v­n chuyÃn có thà chia khÑi ó ra thành nhiÁu khÑi nhÏ phå thuÙc vào yêu c§u cça giao théc cça t§ng và óng gói chúng thành các gói tin (packet). M×i mÙt gói tin s½ °ãc bÕ sung thêm các thông tin kiÃm soát cça giao théc và °ãc gÍi là ph§n §u (Header) cça gói tin. Thông th°Ýng ph§n §u cça gói tin c§n có:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ëa chÉ cça iÃm ti¿p c­n giao dËch n¡i ¿n (Þ ây là 3): khi t§ng v­n chuyÃn cça máy B nh­n °ãc gói tin thì nó bi¿t °ãc éng dång nào mà nó c§n giao.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" SÑ thé tñ cça gói tin, khi t§ng v­n chuyÃn chia mÙt khÑi dï liÇu ra thành nhiÁu gói tin thì nó c§n ph£i ánh sÑ thé tñ các gói tin ó. N¿u chúng i ¿n ích n¿u sai thé tñ thì t§ng v­n chuyÃn cça máy nh­n có thà phát hiÇn và chÉnh l¡i thé tñ. Ngoài ra n¿u có l×i trên °Ýng truyÁn thì t§ng v­n chuyÃn cça máy nh­n s½ phát hiÇn ra và yêu c§u gíi l¡i mÙt cách chính xác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mã sía l×i: Ã £m b£o các dï liÇu °ãc nh­n mÙt cách chính xác thì trên c¡ sß các dï liÇu cça gói tin t§ng v­n chuyÃn s½ tính ra mÙt giá trË theo mÙt công théc có sãn và gíi nó i trong ph§n §u cça gói tin. T§ng v­n chuyÃn n¡i nh­n thông qua giá trË ó xác Ënh °ãc gói tin ó có bË l×i trên °Ýng truyÁn hay không.

B°Ûc ti¿p theo t§ng v­n chuyÃn máy A s½ chuyÃn tëng gói tin và Ëa chÉ cça máy tính ích (ß ây là B) xuÑng t§ng ti¿p c­n m¡ng vÛi yêu c§u chuyÃn chúng i. Ã thñc hiÇn °ãc yêu c§u này t§ng ti¿p c­n m¡ng cing t¡o các gói tin cça mình tr°Ûc khi truyÁn qua m¡ng. T¡i ây giao théc cça t§ng ti¿p c­n m¡ng s½ thêm các thông tin iÁu khiÃn vào ph§n §u cça gói tin m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure3-4.gif"

Hình 3.4: Mô hình thi¿t l­p gói tin

Trong ph§n §u gói tin m¡ng s½ bao gÓm Ëa chÉ cça máy tính nh­n, dña trên Ëa chÉ này m¡ng truyÁn gói tin tÛi ích. Ngoài ra có thà có nhïng thông sÑ nh° là méc Ù °u tiên.

Nh° v­y thông qua mô hình truyÁn thông ¡n gi£n chúng ta cing có thà th¥y °ãc ph°¡ng théc ho¡t Ùng cça các máy tính trên m¡ng, có thà xây dñng và thay Õi các giao théc trong cùng mÙt t§ng.

III. Các nhu c§u vÁ chu©n hóa Ñi vÛi m¡ng

Trong ph§n trên chúng ta ã xem xét mÙt mô hình truyÁn thông ¡n gi£n, trong thñc t¿ viÇc phân chia các t§ng nh° trong mô hình trên thñc sñ ch°a ç. Trên th¿ giÛi hiÇn có mÙt sÑ c¡ quan Ënh chu©n, hÍ °a ra hàng lo¡t chu©n vÁ m¡ng tuy các chu©n ó có tính ch¥t khuy¿n nghË ché không b¯t buÙc nh°ng chúng r¥t °ãc các c¡ quan chu©n quÑc gia coi trÍng.

Hai trong sÑ các c¡ quan chu©n quÑc t¿ là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ISO (The International Standards Organization) - Là tÕ chéc tiêu chu©n quÑc t¿ ho¡t Ùng d°Ûi sñ b£o trã cça Liên hãp QuÑc vÛi thành viên là các c¡ quan chu©n quÑc gia vÛi sÑ l°ãng kho£ng h¡n 100 thành viên vÛi måc ích h× trã sñ phát triÃn các chu©n trên ph¡m vi toàn th¿ giÛi. MÙt trong nhïng thành tñu cça ISO trong lãnh vñc truyÁn thông là mô hình hÇ thÑng mß (Open Systems Interconnection - gÍi t¯t là OSI).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" CCITT (Commité Consultatif International pour le Telegraphe et la Téléphone) - TÕ chéc t° v¥n quÑc t¿ vÁ iÇn tín và iÇn tho¡i làm viÇc d°Ûi sñ b£o trã cça Liên HiÇp QuÑc có trå sß chính t¡i Geneva - Thåy sù. Các thành viên chç y¿u là các c¡ quan b°u chính viÅn thông các quÑc gia. TÕ chéc này có vai trò phát triÃn các khuy¿n nghË trong các lãnh vñc viÅn thông.

IV. MÙt sÑ mô hình chu©n hóa

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Mô hình OSI (Open Systems Interconnection)

Mô hình OSI là mÙt c¡ sß dành cho viÇc chu©n hoá các hÇ thÑng truyÁn thông, nó °ãc nghiên céu và xây dñng bßi ISO. ViÇc nghiên céu vÁ mô hình OSI °ãc b¯t §u t¡i ISO vào nm 1971 vÛi måc tiêu nh±m tÛi viÇc nÑi k¿t các s£n ph©m cça các hãng s£n xu¥t khác nhau và phÑi hãp các ho¡t Ùng chu©n hoá trong các l)nh vñc viÅn thông và hÇ thÑng thông tin. Theo mô hình OSI ch°¡ng trình truyÁn thông °ãc chia ra thành 7 t§ng vÛi nhïng chéc nng phân biÇt cho tëng t§ng. Hai t§ng Óng méc khi liên k¿t vÛi nhau ph£i sí dång mÙt giao théc chung. Trong mô hình OSI có hai lo¡i giao théc chính °ãc áp dång: giao théc có liên k¿t (connection - oriented) và giao théc không liên k¿t (connectionless)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc có liên k¿t: tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu hai t§ng Óng méc c§n thi¿t l­p mÙt liên k¿t logic và các gói tin °ãc trao Õi thông qua liên k¿t náy, viÇc có liên k¿t logic s½ nâng cao Ù an toàn trong truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc không liên k¿t: tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu không thi¿t l­p liên k¿t logic và m×i gói tin °ãc truyÁn Ùc l­p vÛi các gói tin tr°Ûc ho·c sau nó.

NhiÇm vå cça các t§ng trong mô hình OSI:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng éng dång (Application layer): t§ng éng dång quy Ënh giao diÇn giïa ng°Ýi sí dång và môi tr°Ýng OSI, nó cung c¥p các ph°¡ng tiÇn cho ng°Ýi sí dång truy c­p v£ sí dång các dËch vå cç mô hình OSI.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng trình bày (Presentation layer): t§ng trình bày chuyÃn Õi các thông tin të cú pháp ng°Ýi sí dång sang cú pháp à truyÁn dï liÇu, ngoài ra nó có thà nén dï liÇu truyÁn và mã hóa chúng tr°Ûc khi truyÁn Å b£o m­t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng giao dËch (Session layer): t§ng giao dËch quy Ënh mÙt giao diÇn éng dång cho t§ng v­n chuyÃn sí dång. Nó xác l­p ánh xa giïa các tên ·t Ëa chÉ, t¡o ra các ti¿p xúc ban §u giïa các máy tính khác nhau trên c¡ sß các giao dËch truyÁn thông. Nó ·t tên nh¥t quán cho mÍi thành ph§n muÑn Ñi tho¡i riêng vÛi nhau.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng v­n chuyÃn (Transport layer): t§ng v­n chuyÃn xác Ënh Ëa chÉ trên m¡ng, cách théc chuyÃn giao gói tin trên c¡ sß trñc ti¿p giïa hai §u mút (end-to-end). Ã b£o £m °ãc viÇc truyÁn Õn Ënh trên m¡ng t§ng v­n chuyÃn th°Ýng ánh sÑ các gói tin và £m b£o chúng chuyÃn theo thé tñ.

Hình 3.5: Mô hình 7 t§ng OSI

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng m¡ng (Network layer): t§ng m¡ng có nhiÇm vå xác Ënh viÇc chuyÃn h°Ûng, v¡ch °Ýng các gói tin trong m¡ng, các gói tin này có thà ph£i i qua nhiÁu ch·ng tr°Ûc khi ¿n °ãc ích cuÑi cùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng liên k¿t dï liÇu (Data link layer): t§ng liên k¿t dï liÇu có nhiÇm vå xác Ënh c¡ ch¿ truy nh­p thông tin trên m¡ng, các d¡ng théc chung trong các gói tin, óng các gói tin...

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng v­t lý (Phisical layer): t§ng v­t lý cung c¥p ph°¡ng théc truy c­p vào °Ýng truyÁn v­t lý Ã truyÁn các dòng Bit không c¥u trúc, ngoài ra nó cung c¥p các chu©n vÁ iÇn, dây cáp, §u nÑi, kù thu­t nÑi m¡ch iÇn, iÇn áp, tÑc Ù cáp truyÁn d«n, giao diÇn nÑi k¿t và các méc nÑi k¿t..

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Mô hình SNA (Systems Netword Architecture)

Tháng 9/1973, Hãng IBM giÛi thiÇu mÙt ki¿n trúc m¡ng máy tính SNA (System Network Architecture). ¿n nm 1977 ã có 300 tr¡m SNA °ãc cài ·t. CuÑi nm 1978, sÑ l°ãng ã tng lên ¿n 1250, rÓi cé theo à ó cho ¿n nayã có 20.000 tr¡m SNA ang °ãc ho¡t Ùng. Qua con sÑ này chúng ta có thà hình dung °ãc méc Ù quan trÍng và t§m £nh h°ßng cça SNA trên toàn th¿ giÛi.

C§n l°u ý r±ng SNA không là mÙt chu©n quÑc t¿ chính théc nh° OSI nh°ng do vai trò to lÛn cça hãng IBM trên thË tr°Ýng CNTT nên SNA trß thành mÙt lo¡i chu©n thñc t¿ và khá phÕ bi¿n. SNA là mÙt ·c t£ gÓm r¥t nhiÁu tài liÇu mô t£ ki¿n trúc cça m¡ng xí lý dï liÇu phân tán. Nó Ënh ngh)a các quy t¯c và các giao théc cho sñ t°¡ng tác giïa các thành ph§n (máy tính, tr¡m cuÑi, ph§n mÁm) trong m¡ng.

SNA °ãc tÕ chéc xung quanh khái niÇm miÁn (domain). MÙt SNA domain là mÙt iÃm iÁu khiÃn các dËch vå hÇ thÑng (Systems Services control point - SSCP) và nó s½ iÁu khiÃn t¥t c£ các tài nguyên ó, Các tài nguyên ß ây có thà là các ¡n vË v­t lý, các ¡n vË logic, các liên k¿t dï liÇu và các thi¿t bË. Có thà ví SSCP nh° là "trái tim và khÑi óc" cça SNA. Nó iÁu khiÃn SNA domain b±ng cách gói các lÇnh tÛi mÙt ¡n vË v­t lý, ¡n vË v­t lý này sau khi nh­n °ãc lÇnh s½ qu£n lý t¥t c£ các tài nguyên trñc ti¿p vÛi nó. ¡n vË v­t lý thñc sñ là mÙt "Ñi tác" cça SSCP và chéa mÙt t­p con các kh£ nng cça SSCP. Các ¡n vË v­t lý £m nhiÇm viÇc qu£n lý cça m×i nút SNA.

SNA phân biÇt giïa các nút miÁn con (Subarea node) và các nút ngo¡i vi (peripheral node).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" MÙt nút miÁn con có thà d«n °Ýng cho dï liÇu cça ng°Ýi sí dång qua toàn bÙ m¡ng. Nó dùng Ëa chÉ m¡ng và mÙt sÑ hiÇu °Ýng (router suember) à xác Ënh °Ýng truyÁn i tÛi nút k¿ ti¿p trong m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" MÙt nút ngo¡i vi có tính cåc bÙ h¡n. Nó không d«n °Ýng giïa các nút miÁn con. Các nút °ãc nÑi và iÁu khiÃn theo giao théc SDLC (Synchronous Data Link Control). M×i nút ngo¡i vi chÉ liên l¡c °ãc vÛi nút miÁn con mà nó nÑi vào.

M¡ng SNA dña trên c¡ ch¿ phân t§ng, tr°Ûc ây thì 2 hÇ thÑng ngang hàng không °ãc trao Õi trñc ti¿p. Sau này phát triÃn thành SNA mß rÙng: Lúc này hai t§ng ngang hàng nhau có thà trao Õi trñc ti¿p. VÛi 6 t§ng có tên gÍi và chéc nng t¥t nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng qu£n trË chéc nng SNA (SNA Function Manegement) T§ng này th­t ra có thà chia t§ng này làm hai t§ng nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng dËch vå giao tác (Transaction) cung c¥p các dËch vå éng dång ¿n ng°Ýi dùng mÙt m¡ng SNA. Nhïng dËch vå ó nh° : DIA cung c¥p các tài liÇu phân bÑ giia các hÇ thÑng vn phòng, SNA DS (vn phòng dËch vå phân phÑi) cho viÇc truyÁn thông b¥t Óng bÙ giïa các éng dång phân tán và hÇ thÑng vn phòng. T§ng dËch vå giao tác cing cung c¥p các dËch vå và c¥u hình, các dËch vå qu£n lý Ã iÁu khiÃn các ho¡t Ùng m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng dËch vå trình diÅn (Presentation Services): t§ng này thì liên quan vÛi sñ hiÃn thË các éng dång, ng°Ýi sí dång §u cuÑi và các dï liÇu hÇ thÑng. T§ng này cing Ënh ngh)a các giao théc cho viÇc truyÁn thông giïa các ch°¡ng trình và iÁu khiÃn truyÁn thông ß méc hÙi tho¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng kiÃm soát luÓng dï liÇu (Data flow control) t§ng này cung c¥p các dËch vå iÁu khiÃnluÓng l°u thông cho các phiên të logic này ¿n ¡n vË logic khác (LU - LU). Nó thñc hiÇn iÁu này b±ng cách gán các sÑ trình tñ, các yêu c§u và áp éng, thñc hiÇn các giao théc yêu c§u vÁ áp éng giao dËch và hãp tác giïa các giao dËch gßi và nh­n. Nói chung nó yÃm trã ph°¡ng théc khai thác hai chiÁu Óng thÝi (Full duplex).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng kiÃm soát truyÁn (Transmission control): T§ng này cung c¥p các iÁu khiÃn c¡ b£n cça các ph§n tài nguyên truyÁn trong m¡ng, b±ng cách xác Ënh sÑ trình tñ nh­n °ãc, và qu£n lý viÇc theo dõi méc phiên. T§ng này cing h× trã cho viÇc mã hóa dï liÇu và cung c¥p hÇ thÑng h× trã cho các nút ngo¡i vi.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng kiÃm soát °Ýng d«n (Path control): T§ng này cung c¥p các giao théc à tìm °Ýng cho mÙt gói tin qua m¡ng SNA và à k¿t nÑi vÛi các m¡ng SNA khác, Óng thÝi nó cing kiÃm soát các °Ýng truyÁn này.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng kiÃm soát liên k¿t dï liÇu (Data Link Control): T§ng này cung c¥p các giao théc cho viÇc truyÁn các gói tin thông qua °Ýng truyÁn v­t lý giïa hai node và cing cung c¥p các iÁu khiÃn l°u thông và phåc hÓi l×i, các h× trã cho t§ng này là các giao théc SDLC, System/370, X25, IEEE 802.2 và 802.5.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T§ng kiÃm soát v­t lý (Physical control): T§ng này cung c¥p mÙt giao diÇn v­t lý cho b¥t cé môi tr°Ýng truyÁn thông nào mà g¯n vÛi nó. T§ng nào Ënh ngh)a các ·c tr°ng cça tín hiÇu c§n à thi¿t l­p, duy trì và k¿t thúc các °Ýng nÑi v­t lý cho viÇc h× trã k¿t nÑi.

Hình 3.6: T°¡ng éng các t§ng các ki¿n trúc SNI và OSI

Ch°¡ng 4

Mô hình k¿t nÑi các hÇ thÑng mß

Open Systems Interconection

ViÇc nghiên céu vÁ OSI °ãc b¯t §u t¡i ISO vào nm 1971 vÛi các måc tiêu nh±m nÑi k¿t các s£n ph©m cça các hãng s£n xu¥t khác. ¯u iÃm chính cça OSI là ß ch× nó héa h¹n gi£i pháp cho v¥n Á truyÁn thông giïa các máy tính không giÑng nhau. Hai hÇ thÑng, dù có khác nhau Áu có thà truyÁn thông vÛi nhau mÙt các hiÇu qu£ n¿u chúng £m b£o nhïng iÁu kiÇn chung sau ây:

Chúng cài ·t cùng mÙt t­p các chéc nng truyÁn thông.

Các chéc nng ó °ãc tÕ chéc thành cùng mÙt t­p các t§ng. các t§ng Óng méc ph£i cung c¥p các chéc nng nh° nhau.

Các t§ng Óng méc khi trao Õi vÛi nhau sí dång chung mÙt giao théc

Mô hình OSI tách các m·t khác nhau cça mÙt m¡ng máy tính thành b£y t§ng theo mô hình phân t§ng. Mô hình OSI là mÙt khung mà các tiêu chu©n l­p m¡ng khác nhau có thà khÛp vào. Mô hình OSI Ënh rõ các m·t nào cça ho¡t Ùng cça m¡ng có thà nh±m ¿n bßi các tiêu chu©n m¡ng khác nhau. Vì v­y, theo mÙt ngh)a nào ó, mô hình OSI là mÙt lo¡i tiêu chu©n cça các chu©n.

I. Nguyên t¯c sí dång khi Ënh ngh)a các t§ng hÇ thÑng mß:

Sau ây là các nguyên t¯c mà ISO quy Ënh dùng trong quá trình xây dñng mô hình OSI

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Không Ënh ngh)a quá nhiÁu t§ng à viÇc xác Ënh và ghép nÑi các t§ng không quá phéc t¡p.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¡o các ranh giÛi các t§ng sao cho viÇc gi£i thích các phåc vå và sÑ các t°¡ng tác qua l¡i hai t§ng là nhÏ nh¥t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¡o các t§ng riêng biÇt cho các chéc nng khác biÇt nhau hoàn toàn vÁ kù thu­t sí dång ho·c quá trình thñc hiên.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các chéc nng giÑng nhau °ãc ·t trong cùng mÙt t§ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn ranh giÛi các t§ng t¡i các iÃm mà nhïng thí nghiÇm trong quá khé thành công.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các chéc nng °ãc xác Ënh sao cho chúng có thà dÅ dàng xác Ënh l¡i, và các nghi théc cça chúng có thà thay Õi trên mÍi h°Ûng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¡o ranh giÛi các t§ng mà ß ó c§n có nhïng méc Ù trëu t°ãng khác nhau trong viÇc sí dång sÑ liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cho phép thay Õi các chéc nng ho·c giao théc trong t§ng không £nh h°ßng ¿n các t§ng khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¡o các ranh giÛi giïa m×i t§ng vÛi t§ng trên và d°Ûi nó.

II. Các giao théc trong mô hình OSI

Trong mô hình OSI có hai lo¡i giao théc chính °ãc áp dång: giao théc có liên k¿t (connection - oriented) và giao théc không liên k¿t (connectionless).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc có liên k¿t: tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu hai t§ng Óng méc c§n thi¿t l­p mÙt liên k¿t logic và các gói tin °ãc trao Õi thông qua liên k¿t náy, viÇc có liên k¿t logic s½ nâng cao Ù an toàn trong truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc không liên k¿t: tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu không thi¿t l­p liên k¿t logic và m×i gói tin °ãc truyÁn Ùc l­p vÛi các gói tin tr°Ûc ho·c sau nó.

Nh° v­y vÛi giao théc có liên k¿t, quá trình truyÁn thông ph£i gÓm 3 giai o¡n phân biÇt:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thi¿t l­p liên k¿t (logic): hai thñc thà Óng méc ß hai hÇ thÑng th°¡ng l°ãng vÛi nhau vÁ t­p các tham sÑ s½ sí dång trong giai o¡n sau (truyÁn dï liÇu).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" TruyÁn dï liÇu: dï liÇu °ãc truyÁn vÛi các c¡ ch¿ kiÃm soát và qu£n lý kèm theo (nh° kiÃm soát l×i, kiÃm soát luÓng dï liÇu, c¯t/hãp dï liÇu...) Ã tng c°Ýng Ù tin c­y và hiÇu qu£ cça viÇc truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Hçy bÏ liên k¿t (logic): gi£i phóng tài nguyên hÇ thÑng ã °ãc c¥p phát cho liên k¿t à dùng cho liên k¿t khác.

Ñi vÛi giao théc không liên k¿t thì chÉ có duy nh¥t mÙt giai o¡n truyÁn dï liÇu mà thôi.

Gói tin cça giao théc: Gói tin (Packet) °ãc hiÃu nh° là mÙt ¡n vË thông tin dùng trong viÇc liên l¡c, chuyÃn giao dï liÇu trong m¡ng máy tính. Nhïng thông iÇp (message) trao Õi giïa các máy tính trong m¡ng, °ãc t¡o d¡ng thành các gói tin ß máy nguÓn. Và nhïng gói tin này khi ích s½ °ãc k¿t hãp l¡i thành thông iÇp ban §u. MÙt gói tin có thà chéa ñng các yêu c§u phåc vå, các thông tin iÁu khiÃn và dï liÇu.

Hình 4.1: Ph°¡ng théc xác l­p các gói tin trong mô hình OSI

Trên quan iÃm mô hình m¡ng phân t§ng t§ng m×i t§ng chÉ thñc hiÇn mÙt chéc nng là nh­n dï liÇu të t§ng bên trên à chuyÃn giao xuÑng cho t§ng bên d°Ûi và ng°ãc l¡i. Chéc nng này thñc ch¥t là g¯n thêm và gá bÏ ph§n §u (header) Ñi vÛi các gói tin tr°Ûc khi chuyÃn nó i. Nói cách khác, tëng gói tin bao gÓm ph§n §u (header) và ph§n dï liÇu. Khi i ¿n mÙt t§ng mÛi gói tin s½ °ãc óng thêm mÙt ph§n §u Á khác và °ãc xem nh° là gói tin cça t§ng mÛi, công viÇc trên ti¿p diÅn cho tÛi khi gói tin °ãc truyÁn lên °Ýng dây m¡ng à ¿n bên nh­n.

T¡i bên nh­n các gói tin °ãc gá bÏ ph§n §u trên tëng t§ng t°Ûng éng và ây cing là nguyên lý cça b¥t cé mô hình phân t§ng nào.

Chú ý: Trong mô hình OSI ph§n kiÃm l×i cça gói tin t§ng liên k¿t dï liÇu ·t ß cuÑi gói tin

III. Các chéc nng chç y¿u cça các t§ng cça mô hình OSI.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 1: V­t lý (Physical)

T§ng v­t lý (Physical layer) là t§ng d°Ûi cùng cça mô hình OSI là. Nó mô t£ các ·c tr°ng v­t lý cça m¡ng: Các lo¡i cáp °ãc dùng à nÑi các thi¿t bË, các lo¡i §u nÑi °ãc dùng , các dây cáp có thà dài bao nhiêu v.v... M·t khác các t§ng v­t lý cung c¥p các ·c tr°ng iÇn cça các tín hiÇu °ãc dùng à khi chuyÃn dï liÇu trên cáp të mÙt máy này ¿n mÙt máy khác cça m¡ng, kù thu­t nÑi m¡ch iÇn, tÑc Ù cáp truyÁn d«n.

T§ng v­t lý không qui Ënh mÙt ý ngh)a nào cho các tín hiÇu ó ngoài các giá trË nhË phân 0 và 1. Þ các t§ng cao h¡n cça mô hình OSI ý ngh)a cça các bit °ãc truyÁn ß t§ng v­t lý s½ °ãc xác Ënh.

Ví då: Tiêu chu©n Ethernet cho cáp xo¯n ôi 10 baseT Ënh rõ các ·c tr°ng iÇn cça cáp xo¯n ôi, kích th°Ûc và d¡ng cça các §u nÑi, Ù dài tÑi a cça cáp.

Khác vÛi các t§ng khác, t§ng v­t lý là không có gói tin riêng và do v­y không có ph§n §u (header) chéa thông tin iÁu khiÃn, dï liÇu °ãc truyÁn i theo dòng bit. MÙt giao théc t§ng v­t lý tÓn t¡i giïa các t§ng v­t lý Ã quy Ënh vÁ ph°¡ng théc truyÁn (Óng bÙ, phi Óng bÙ), tÑc Ù truyÁn.

Các giao théc °ãc xây dñng cho t§ng v­t lý °ãc phân chia thành phân chia thành hai lo¡i giao théc sí dång ph°¡ng théc truyÁn thông dË bÙ (asynchronous) và ph°¡ng théc truyÁn thông Óng bÙ (synchronous).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc truyÁn dË bÙ: không có mÙt tín hiÇu quy Ënh cho sñ Óng bÙ giïa các bit giïa máy gíi và máy nh­n, trong quá trình gíi tín hiÇu máy gíi sí dång các bit ·c biÇt START và STOP °ãc dùng à tách các xâu bit biÃu diÅn các ký tñ trong dòng dï liÇu c§n truyÁn i. Nó cho phép mÙt ký tñ °ãc truyÁn i b¥t kó lúc nào mà không c§n quan tâm ¿n các tín hiÇu Óng bÙ tr°Ûc ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc truyÁn Óng bÙ: sí dång ph°¡ng théc truyÁn c§n có Óng bÙ giïa máy gíi và máy nh­n, nó chèn các ký tñ ·c biÇt nh° SYN (Synchronization), EOT (End Of Transmission) hay ¡n gi£n h¡n, mÙt cái "cÝ " (flag) giïa các dï liÇu cça máy gíi à báo hiÇu cho máy nh­n bi¿t °ãc dï liÇu ang ¿n ho·c ã ¿n.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 2: Liên k¿t dï liÇu (Data link)

T§ng liên k¿t dï liÇu (data link layer) là t§ng mà ß ó ý ngh)a °ãc gán cho các bít °ãc truyÁn trên m¡ng. T§ng liên k¿t dï liÇu ph£i quy Ënh °ãc các d¡ng théc, kích th°Ûc, Ëa chÉ máy gíi và nh­n cça m×i gói tin °ãc gíi i. Nó ph£i xác Ënh c¡ ch¿ truy nh­p thông tin trên m¡ng và ph°¡ng tiÇn gíi m×i gói tin sao cho nó °ãc °a ¿n cho ng°Ýi nh­n ã Ënh.

T§ng liên k¿t dï liÇu có hai ph°¡ng théc liên k¿t dña trên cách k¿t nÑi các máy tính, ó là ph°¡ng théc "mÙt iÃm - mÙt iÃm" và ph°¡ng théc "mÙt iÃm - nhiÁu iÃm". VÛi ph°¡ng théc "mÙt iÃm - mÙt iÃm" các °Ýng truyÁn riêng biÇt °ãc thi¿t lâp à nÑi các c·p máy tính l¡i vÛi nhau. Ph°¡ng théc "mÙt iÃm - nhiÁu iÃm " t¥t c£ các máy phân chia chung mÙt °Ýng truyÁn v­t lý.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure4-2.gif"

Hình 4.2: Các °Ýng truyÁn k¿t nÑi kiÃu "mÙt iÃm - mÙt iÃm" và "mÙt iÃm - nhiÁu iÃm".

T§ng liên k¿t dï liÇu cing cung c¥p cách phát hiÇn và sía l×i c¡ b£n à £m b£o cho dï liÇu nh­n °ãc giÑng hoàn toàn vÛi dï liÇu gíi i. N¿u mÙt gói tin có l×i không sía °ãc, t§ng liên k¿t dï liÇu ph£i chÉ ra °ãc cách thông báo cho n¡i gíi bi¿t gói tin ó có l×i à nó gíi l¡i.

Các giao théc t§ng liên k¿t dï liÇu chia làm 2 lo¡i chính là các giao théc h°Ûng ký t° và các giao théc h°Ûng bit. Các giao théc h°Ûng ký tñ °ãc xây dñng dña trên các ký tñ ·c biÇt cça mÙt bÙ mã chu©n nào ó (nh° ASCII hay EBCDIC), trong khi ó các giao théc h°Ûng bit l¡i dùng các c¥u trúc nhË phân (xâu bit) Ã xây dñng các ph§n tí cça giao théc (¡n vË dï liÇu, các thç tåc.) và khi nh­n, dï liÇu s½ °ãc ti¿p nh­n l§n l°ãt tëng bit mÙt.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 3: M¡ng (Network)

T§ng m¡ng (network layer) nh¯m ¿n viÇc k¿t nÑi các m¡ng vÛi nhau b±ng cách tìm °Ýng (routing) cho các gói tin të mÙt m¡ng này ¿n mÙt m¡ng khác. Nó xác Ënh viÇc chuyÃn h°Ûng, v¡ch °Ýng các gói tin trong m¡ng, các gói này có thà ph£i i qua nhiÁu ch·ng tr°Ûc khi ¿n °ãc ích cuÑi cùng. Nó luôn tìm các tuy¿n truyÁn thông không t¯c ngh½n à °a các gói tin ¿n ích.

T§ng m¡ng cung các các ph°¡ng tiÇn à truyÁn các gói tin qua m¡ng, th­m chí qua mÙt m¡ng cça m¡ng (network of network). Bßi v­y nó c§n ph£i áp éng vÛi nhiÁu kiÃu m¡ng và nhiÁu kiÃu dËch vå cung c¥p bßi các m¡ng khác nhau. hai chéc nng chç y¿u cça t§ng m¡ng là chÍn °Ýng (routing) và chuyÃn ti¿p (relaying). T§ng m¡ng là quan trÍng nh¥t khi liên k¿t hai lo¡i m¡ng khác nhau nh° m¡ng Ethernet vÛi m¡ng Token Ring khi ó ph£i dùng mÙt bÙ tìm °Ýng (quy Ënh bßi t§ng m¡ng) à chuyÃn các gói tin të m¡ng này sang m¡ng khác và ng°ãc l¡i.

Ñi vÛi mÙt m¡ng chuyÃn m¡ch gói (packet - switched network) - gÓm t­p hãp các nút chuyÃn m¡ch gói nÑi vÛi nhau bßi các liên k¿t dï liÇu. Các gói dï liÇu °ãc truyÁn të mÙt hÇ thÑng mß tÛi mÙt hÇ thÑng mß khác trên m¡ng ph£i °ãc chuyÃn qua mÙt chu×i các nút. M×i nút nh­n gói dï liÇu të mÙt °Ýng vào (incoming link) rÓi chuyÃn ti¿p nó tÛi mÙt °Ýng ra (outgoing link) h°Ûng ¿n ích cça dï liÇu. Nh° v­y ß m×i nút trung gian nó ph£i thñc hiÇn các chéc nng chÍn °Ýng và chuyÃn ti¿p.

ViÇc chÍn °Ýng là sñ lña chÍn mÙt con °Ýng à truyÁn mÙt ¡n vË dï liÇu (mÙt gói tin ch³ng h¡n) të tr¡m nguÓn tÛi tr¡m ích cça nó. MÙt kù thu­t chÍn °Ýng ph£i thñc hiÇn hai chéc nng chính sau ây:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Quy¿t Ënh chÍn °Ýng tÑi °u dña trên các thông tin ã có vÁ m¡ng t¡i thÝi iÃm ó thông qua nhïng tiêu chu©n tÑi °u nh¥t Ënh.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" C­p nh­t các thông tin vÁ m¡ng, téc là thông tin dùng cho viÇc chÍn °Ýng, trên m¡ng luôn có sñ thay Õi th°Ýng xuyên nên viÇc c­p nh­t là viÇc c§n thi¿t.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure4-3.gif"

Hình 4. 3: Mô hình chuyÃn v­n các gói tin trong m¡ng chuyÅn m¡ch gói

Ng°Ýi ta có hai ph°¡ng théc áp éng cho viÇc chÍn °Ýng là ph°¡ng théc xí lý t­p trung và xí lý t¡i ch×.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc chÍn °Ýng xí lý t­p trung °ãc ·c tr°ng bßi sñ tÓn t¡i cça mÙt (ho·c vài) trung tâm iÁu khiÃn m¡ng, chúng thñc hiÇn viÇc l­p ra các b£ng °Ýng i t¡i tëng thÝi iÃm cho các nút và sau ó gíi các b£ng chÍn °Ýng tÛi tëng nút dÍc theo con °Ýng ã °ãc chÍn ó. Thông tin tÕng thà cça m¡ng c§n dùng cho viÇc chÍn °Ýng chÉ c§n c­p nh­p và °ãc c¥t giï t¡i trung tâm iÁu khiÃn m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc chÍn °Ýng xí lý t¡i ch× °ãc ·c tr°ng bßi viÇc chÍn °Ýng °ãc thñc hiÇn t¡i m×i nút cça m¡ng. Trong tëng thÝi iÃm, m×i nút ph£i duy trì các thông tin cça m¡ng và tñ xây dñng b£ng chÍn °Ýng cho mình. Nh° v­y các thông tin tÕng thà cça m¡ng c§n dùng cho viÇc chÍn °Ýng c§n c­p nh­p và °ãc c¥t giï t¡i m×i nút.

Thông th°Ýng các thông tin °ãc o l°Ýng và sí dång cho viÇc chÍn °Ýng bao gÓm:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tr¡ng thái cça °Ýng truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ThÝi gian trÅ khi truyÁn trên m×i °Ýng d«n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc Ù l°u thông trên m×i °Ýng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các tài nguyên kh£ dång cça m¡ng.

Khi có sñ thay Õi trên m¡ng (ví då thay Õi vÁ c¥u trúc cça m¡ng do sñ cÑ t¡i mÙt vài nút, phåc hÓi cça mÙt nút m¡ng, nÑi thêm mÙt nút mÛi... ho·c thay Õi vÁ méc Ù l°u thông) các thông tin trên c§n °ãc c­p nh­t vào các c¡ sß dï liÇu vÁ tr¡ng thái cça m¡ng.

HiÇn nay khi nhu c§u truyÁn thông a ph°¡ng tiÇn (tích hãp dï liÇu vn b£n, Ó ho¡, hình £nh, âm thanh) ngày càng phát triÃn òi hÏi các công nghÇ truyÁn d«n tÑc Ù cao nên viÇc phát triÃn các hÇ thÑng chÍn °Ýng tÑc Ù cao ang r¥t °ãc quan tâm.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 4: V­n chuyÃn (Transport)

T§ng v­n chuyÃn cung c¥p các chéc nng c§n thi¿t giïa t§ng m¡ng và các t§ng trên. nó là t§ng cao nh¥t có liên quan ¿n các giao théc trao Õi dï liÇu giïa các hÇ thÑng mß. Nó cùng các t§ng d°Ûi cung c¥p cho ng°Ýi sí dång các phåc vå v­n chuyÃn.

T§ng v­n chuyÃn (transport layer) là t§ng c¡ sß mà ß ó mÙt máy tính cça m¡ng chia s» thông tin vÛi mÙt máy khác. T§ng v­n chuyÃn Óng nh¥t m×i tr¡m b±ng mÙt Ëa chÉ duy nh¥t và qu£n lý sñ k¿t nÑi giïa các tr¡m. T§ng v­n chuyÃn cing chia các gói tin lÛn thành các gói tin nhÏ h¡n tr°Ûc khi gíi i. Thông th°Ýng t§ng v­n chuyÃn ánh sÑ các gói tin và £m b£o chúng chuyÃn theo úng thé tñ.

T§ng v­n chuyÃn là t§ng cuÑi cùng chËu trách nhiÇm vÁ méc Ù an toàn trong truyÁn dï liÇu nên giao théc t§ng v­n chuyÃn phå thuÙc r¥t nhiÁu vào b£n ch¥t cça t§ng m¡ng. Ng°Ýi ta chia giao théc t§ng m¡ng thành các lo¡i sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lo¡i A: Có t÷ su¥t l×i và sñ cÑ có báo hiÇu ch¥p nh­n °ãc (téc là ch¥t l°ãng ch¥p nh­n °ãc). Các gói tin °ãc gi£ thi¿t là không bË m¥t. T§ng v­n chuyÃn không c§n cung c¥p các dËch vå phåc hÓi ho·c s¯p x¿p thé tñ l¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lo¡i B: Có t÷ su¥t l×i ch¥p nh­n °ãc nh°ng t÷ su¥t sñ cÑ có báo hiÇu l¡i không ch¥p nh­n °ãc. T§ng giao v­n ph£i có kh£ nng phåc hÓi l¡i khi x©y ra sñ cÑ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lo¡i C: Có t÷ su¥t l×i không ch¥p nh­n °ãc (không tin c­y) hay là giao théc không liên k¿t. T§ng giao v­n ph£i có kh£ nng phåc hÓi l¡i khi x£y ra l×i và s¯p x¿p l¡i thé tñ các gói tin.

Trên c¡ sß lo¡i giao théc t§ng m¡ng chúng ta có 5 lÛp giao théc t§ng v­n chuyÃn ó là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc lÛp 0 (Simple Class - lÛp ¡n gi£n): cung c¥p các kh£ nng r¥t ¡n gi£n à thi¿t l­p liên k¿t, truyÁn dï liÇu và hçy bÏ liên k¿t trên m¡ng "có liên k¿t" lo¡i A. Nó có kh£ nng phát hiÇn và báo hiÇu các l×i nh°ng không có kh£ nng phåc hÓi.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc lÛp 1 (Basic Error Recovery Class - LÛp phåc hÓi l×i c¡ b£n) dùng vÛi các lo¡i m¡ng B, ß ây các gói tin (TPDU) °ãc ánh sÑ. Ngoài ra giao théc còn có kh£ nng báo nh­n cho n¡i gíi và truyÁn dï liÇu kh©n. So vÛi giao théc lÛp 0 giao théc lÛp 1 có thêm kh£ nng phåc hÓi l×i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc lÛp 2 (Multiplexing Class - lÛp dÓn kênh) là mÙt c£i ti¿n cça lÛp 0 cho phép dÓn mÙt sÑ liên k¿t chuyÃn v­n vào mÙt liên k¿t m¡ng duy nh¥t, Óng thÝi có thà kiÃm soát luÓng dï liÇu à tránh t¯c ngh½n. Giao théc lÛp 2 không có kh£ nng phát hiÇn và phåc hÓi l×i. Do v­y nó c§n ·t trên mÙt t§ng m¡ng lo¡i A.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc lÛp 3 (Error Recovery and Multiplexing Class - lÛp phåc hÓi l×i c¡ b£n và dÓn kênh) là sñ mß rÙng giao théc lÛp 2 vÛi kh£ nng phát hiÇn và phåc hÓi l×i, nó c§n ·t trên mÙt t§ng m¡ng lo¡i B.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc lÛp 4 (Error Detection and Recovery Class - LÛp phát hiÇn và phåc hÓi l×i) là lÛp có h§u h¿t các chéc nng cça các lÛp tr°Ûc và còn bÕ sung thêm mÙt sÑ kh£ nng khác à kiÃm soát viÇc truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 5: Giao dËch (Session)

T§ng giao dËch (session layer) thi¿t l­p "các giao dËch" giïa các tr¡m trên m¡ng, nó ·t tên nh¥t quán cho mÍi thành ph§n muÑn Ñi tho¡i vÛi nhau và l­p ánh xa giïa các tên vÛi Ëa chÉ cça chúng. MÙt giao dËch ph£i °ãc thi¿t l­p tr°Ûc khi dï liÇu °ãc truyÁn trên m¡ng, t§ng giao dËch £m b£o cho các giao dËch °ãc thi¿t l­p và duy trì theo úng qui Ënh.

T§ng giao dËch còn cung c¥p cho ng°Ýi sí dång các chéc nng c§n thi¿t à qu£n trË các giao dËnh éng dång cça hÍ, cå thà là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" iÁu phÑi viÇc trao Õi dï liÇu giïa các éng dång b±ng cách thi¿t l­p và gi£i phóng (mÙt cách lôgic) các phiên (hay còn gÍi là các hÙi tho¡i - dialogues)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cung c¥p các iÃm Óng bÙ Ã kiÃm soát viÇc trao Õi dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Áp ·t các qui t¯c cho các t°¡ng tác giïa các éng dång cça ng°Ýi sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cung c¥p c¡ ch¿ "l¥y l°ãt" (n¯m quyÁn) trong quá trình trao Õi dï liÇu.

Trong tr°Ýng hãp m¡ng là hai chiÁu luân phiên thì n©y sinh v¥n Á: hai ng°Ýi sí dång luân phiên ph£i "l¥y l°ãt" à truyÁn dï liÇu. T§ng giao dËch duy trì t°¡ng tác luân phiên b±ng cách báo cho m×i ng°Ýi sí dång khi ¿n l°ãt hÍ °ãc truyÁn dï liÇu. V¥n Á Óng bÙ hóa trong t§ng giao dËch cing °ãc thñc hiÇn nh° c¡ ch¿ kiÃm tra/phåc hÓi, dËch vå này cho phép ng°Ýi sí dång xác Ënh các iÃm Óng bÙ hóa trong dòng dï liÇu ang chuyÃn v­n và khi c§n thi¿t có thà khôi phåc viÇc hÙi tho¡i b¯t §u të mÙt trong các iÃm ó

Þ mÙt thÝi iÃm chÉ có mÙt ng°Ýi sí dång ó quyÁn ·c biÇt °ãc gÍi các dËch vå nh¥t Ënh cça t§ng giao dËch, viÇc phân bÕ các quyÁn này thông qua trao Õi th» bài (token). Ví då: Ai có °ãc token s½ có quyÁn truyÁn dï liÇu, và khi ng°Ýi giï token trao token cho ng°Ýi khác thi cing có ngh)a trao quyÁn truyÁn dï liÇu cho ng°Ýi ó.

T§ng giao dËch có các hàm c¡ b£n sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Give Token cho phép ng°Ýi sí dång chuyÃn mÙt token cho mÙt ng°Ýi sí dång khác cça mÙt liên k¿t giao dËch.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Please Token cho phép mÙt ng°Ýi sí dång ch°a có token có thà yêu c§u token ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Give Control dùng à chuyÃn t¥t c£ các token të mÙt ng°Ýi sí dång sang mÙt ng°Ýi sídång khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 6: Trình bày (Presentation)

Trong giao ti¿p giïa các éng dång thông qua m¡ng vÛi cùng mÙt dï liÇu có thà có nhiÁu cách biÃu diÅn khác nhau. Thông th°Ýng d¡ng biÃu diÅn dùng bßi éng dång nguÓn và d¡ng biÃu diÅn dùng bßi éng dång ích có thà khác nhau do các éng dång °ãc ch¡y trên các hÇ thÑng hoàn toàn khác nhau (nh° hÇ máy Intel và hÇ máy Motorola). T§ng trình bày (Presentation layer) ph£i chËu trách nhiÇm chuyÃn Õi dï liÇu gíi i trên m¡ng të mÙt lo¡i biÃu diÅn này sang mÙt lo¡i khác. à ¡t °ãc iÁu ó nó cung c¥p mÙt d¡ng biÃu diÅn chung dùng à truyÁn thông và cho phép chuyÃn Õi të d¡ng biÃu diÅn cåc bÙ sang biÃu diÅn chung và ng°ãc l¡i.

T§ng trình bày cing có thà °ãc dùng k) thu­t mã hóa à xáo trÙn các dï liÇu tr°Ûc khi °ãc truyÁn i và gi£i mã ß §u ¿n à b£o m­t. Ngoài ra t§ng biÃu diÅn cing có thà dùng các k) thu­t nén sao cho chÉ c§n mÙt ít byte dï liÇu à thà hiÇn thông tin khi nó °ãc truyÁn ß trên m¡ng, ß §u nh­n, t§ng trình bày bung trß l¡i à °ãc dï liÇu ban §u.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" T§ng 7: èng dång (Application)

T§ng éng dång (Application layer) là t§ng cao nh¥t cça mô hình OSI, nó xác Ënh giao diÇn giïa ng°Ýi sí dång và môi tr°Ýng OSI và gi£i quy¿t các kù thu­t mà các ch°¡ng trình éng dång dùng à giao ti¿p vÛi m¡ng.

à cung c¥p ph°¡ng tiÇn truy nh­p môi tr°Ýng OSI cho các ti¿n trình éng dång, Ng°Ýi ta thi¿t l­p các thñc thà éng dång (AE), các thñc thà éng dång s½ gÍi ¿n các ph§n tí dËch vå éng dång (Application Service Element - vi¿t t¯t là ASE) cça chúng. M×i thñc thà éng dång có thà gÓm mÙt ho·c nhiÁu các ph§n tí dËch vå éng dång. Các ph§n tí dËch vå éng dång °ãc phÑi hãp trong môi tr°Ýng cça thñc thà éng dång thông qua các liên k¿t (association) gÍi là Ñi t°ãng liên k¿t ¡n (Single Association Object - vi¿t t¯t là SAO). SAO iÁu khiÃn viÇc truyÁn thông trong suÑt vòng Ýi cça liên k¿t ó cho phép tu§n tñ hóa các sñ kiÇn ¿n të các ASE thành tÑ cça nó.

Ch°¡ng 5

Các ·c tính kù thu­t cça m¡ng cåc bÙ

Trên thñc t¿ m¡ng cåc bÙ là mÙt hÇ thÑng truyÁn dï liÇu giïa các máy tính vÛi mÙt kho£ng cách t°¡ng Ñi h¹p, iÁu ó cho phép có nhïng lña chÍn a d¡ng vÁ thi¿t bË . Tuy nhiên nhïng lña chÍn a d¡ng này l¡i bË h¡n ch¿ bßi các ·c tính kù thu­t cça m¡ng cåc bÙ, ó làø t­p hãp các quy t¯c chu©n ã °ãc quy °Ûc mà t¥t c£ các thñc thà tham gia truyÁn thông trên m¡ng ph£i tuân theo à £m b£o cho m¡ng ho¡t Ùng tÑt. Các ·c tính chính cça m¡ng cåc bÙ mà chúng ta nói tÛi sau ây là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" C¥u trúc cça m¡ng (hay topology cça m¡ng mà qua ó thà hiÇn cách nÑi các m¡ng máy tính vÛi nhau ra sao).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các nghi théc truyÁn dï liÇu trên m¡ng (các thç tåc h°Ûng d«n tr¡m làm viÇc làm th¿ nào và lúc nào có thà thâm nh­p vào °Ýng dây cáp à gíi các gói thông tin ).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các lo¡i °Ýng truyÁn và các chu©n cça chúng .

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các ph°¡ng théc tín hiÇu

I. C¥u trúc cça m¡ng (Topology)

Hình tr¡ng cça m¡ng cåc bÙ thà hiÇn qua c¥u trúc hay hình dáng hình hÍc cu£ các °Ýng dây cáp m¡ng dùng à liên k¿t các máy tính thuÙc m¡ng vÛi nhau. Các m¡ng cåc bÙ th°Ýng ho¡t Ùng dña trên c¥u trúc ã Ënh saün liên k¿t các máy tính và các thi¿t bË có liên quan.

Tr°Ûc h¿t chúng ta xem xét hai ph°¡ng théc nÑi m¡ng chç y¿u °ãc sí dång trong viÇc liên k¿t các máy tính là "mÙt iÃm - mÙt iÃm" và "mÙt iÃm - nhiÁu iÃm ".

VÛi ph°¡ng théc "mÙt iÃm - mÙt iÃm" các °Ýng truyÁn riêng biÇt °ãc thi¿t lâp à nÑi các c·p máy tính l¡i vÛi nhau. M×i máy tính có thà truyÁn và nh­n trñc ti¿p dï liÇu ho·c có thà làm trung gian nh° l°u trï nhïng dï liÇu mà nó nh­n °ãc rÓi sau ó chuyÃn ti¿p dï liÇu i cho mÙt máy khác à dï liÇu ó ¡t tÛi ích.

Theo ph°¡ng théc "mÙt iÃm - nhiÁu iÃm " t¥t c£ các tr¡m phân chia chung mÙt °Ýng truyÁn v­t lý. Dï liÇu °ãc gíi i të mÙt máy tính s½ có thà °ãc ti¿p nh­n bßi t¥t c£ các máy tính còn l¡i, bßi v­y c§n chÉ ra i¡ chÉ ích cça dï liÇu à m×i máy tính cn cé vào ó kiÃm tra xem dï liÇu có ph£i dành cho mình không n¿u úng thì nh­n còn n¿u không thì bÏ qua.

Hình 5.1: Các ph°¡ng théc liên k¿t m¡ng

Tùy theo c¥u trúc cça m×i m¡ng chúng s½ thuÙc vào mÙt trong hai ph°¡ng théc nÑi m¡ng và m×i ph°¡ng théc nÑi m¡ng s½ có nhïng yêu c§u khác nhau vÁ ph§n céng và ph§n mÁm.

II. Nhïng c¥u trúc chính cça m¡ng cåc bÙ

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. D¡ng °Ýng th³ng (Bus)

Trong d¡ng °Ýng th³ng các máy tính Áu °ãc nÑi vào mÙt °Ýng dây truyÁn chính (bus). °Ýng truyÁn chính này °ãc giÛi h¡n hai §u bßi mÙt lo¡i §u nÑi ·c biÇt gÍi là terminator (dùng à nh­n bi¿t là §u cuÑi à k¿t thúc °Ýng truyÁn t¡i ây). M×i tr¡m °ãc nÑi vào bus qua mÙt §u nÑi chï T (T_connector) ho·c mÙt bÙ thu phát (transceiver). Khi mÙt tr¡m truyÁn dï liÇu, tín hiÇu °ãc truyÁn trên c£ hai chiÁu cça °Ýng truyÁn theo tëng gói mÙt, m×i gói Áu ph£i mang Ëa chÉ tr¡m ích. Các tr¡m khi th¥y dï liÇu i qua nh­n l¥y, kiÃm tra, n¿u úng vÛi Ëa chÉ cça mình thì nó nh­n l¥y còn n¿u không ph£i thì bÏ qua.

Sau ây là vài thông sÑ kù thu­t cça topology bus. Theo chu©n IEEE 802.3 (cho m¡ng cåc bÙ) vÛi cách ·t tên qui °Ûc theo thông sÑ: tÑc Ù truyÁn tính hiÇu (1,10 ho·c 100 Mb/s); BASE (n¿u là Baseband) ho·c BROAD (n¿u là Broadband).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" 10BASE5: Dùng cáp Óng tråc °Ýng kính lÛn (10mm) vÛi trß kháng 50 Ohm, tÑc Ù 10 Mb/s, ph¡m vi tín hiÇu 500m/segment, có tÑi a 100 tr¡m, kho£ng cách giïa 2 tranceiver tÑi thiÃu 2,5m (Ph°¡ng án này còn gÍi là Thick Ethernet hay Thicknet)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" 10BASE2: t°¡ng tñ nh° Thicknet nh°ng dùng cáp Óng tråc nhÏ (RG 58A), có thà ch¡y vÛi kho£ng cách 185m, sÑ tr¡m tÑi a trong 1 segment là 30, kho£ng cách giïa hai máy tÑi thiÃu là 0,5m.

D¡ng k¿t nÑi này có °u iÃm là ít tÑn dây cáp, tÑc Ù truyÁn dï liÇu cao tuy nhiên n¿u l°u l°ãng truyÁn tng cao thì dÅ gây ách t¯c và n¿u có tråc tr·c trên hành lang chính thì khó phát hiÇn ra.

HiÇn nay các m¡ng sí dång hình d¡ng °Ýng th³ng là m¡ng Ethernet và G-net.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. D¡ng vòng tròn (Ring)

Các máy tính °ãc liên k¿t vÛi nhau thành mÙt vòng tròn theo ph°¡ng théc "mÙt iÃm - mÙt iÃm ", qua ó m×i mÙt tr¡m có thà nh­n và truyÁn dï liÇu theo vòng mÙt chiÁu và dï liÇu °ãc truyÁn theo tëng gói mÙt. M×i gói dï liÇu Áu có mang Ëa chÉ tr¡m ích, m×i tr¡m khi nh­n °ãc mÙt gói dï liÇu nó kiÃm tra n¿u úng vÛi Ëa chÉ cça mình thì nó nh­n l¥y còn n¿u không ph£i thì nó s½ phát l¡i cho tr¡m k¿ ti¿p, cé nh° v­y gói dï liÇu i °ãc ¿n ích. VÛi d¡ng k¿t nÑi này có °u iÃm là không tÑn nhiÁu dây cáp, tÑc Ù truyÁn dï liÇu cao, không gây ách t¯c tuy nhiên các giao théc à truyÁn dï liÇu phéc t¡p và n¿u có tråc tr·c trên mÙt tr¡m thì cing £nh h°ßng ¿n toàn m¡ng.

HiÇn nay các m¡ng sí dång hình d¡ng vòng tròn là m¡ng Tocken ring cça IBM.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. D¡ng hình sao (Star)

Þ d¡ng hình sao, t¥t c£ các tr¡m °ãc nÑi vào mÙt thi¿t bË trung tâm có nhiÇm vå nh­n tín hiÇu të các tr¡m và chuyÃn tín hiÇu ¿n tr¡m ích vÛi ph°¡ng théc k¿t nÑi là ph°¡ng théc "mÙt iÃm - mÙt iÃm ". Thi¿t bË trung tâm ho¡t Ùng giÑng nh° mÙt tÕng ài cho phép thñc hiÇn viÇc nh­n và truyÁn dï liÇu të tr¡m này tÛi các tr¡m khác. Tùy theo yêu c§u truyÁn thông trong m¡ng , thi¿t bË trung tâm có thà là mÙt bÙ chuyÃn m¡ch (switch), mÙt bÙ chÍn °Ýng (router) ho·c ¡n gi£n là mÙt bÙ phân kênh (Hub). Có nhiÁu cÕng ra và m×i cÕng nÑi vÛi mÙt máy. Theo chu©n IEEE 802.3 mô hình d¡ng Star th°Ýng dùng:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" 10BASE-T: dùng cáp UTP, tÑc Ù 10 Mb/s, kho£ng cách të thi¿t bË trung tâm tÛi tr¡m tÑi a là 100m.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" 100BASE-T t°¡ng tñ nh° 10BASE-T nh°ng tÑc Ù cao h¡n 100 Mb/s.

¯u và khuy¿t iÃm

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ¯u iÃm: VÛi d¡ng k¿t nÑi này có °u iÃm là không ång Ù hay ách t¯c trên °Ýng truyÁn, l¯p ·t ¡n gi£n, dÅ dàng c¥u hình l¡i (thêm, bÛt tr¡m). N¿u có tråc tr·c trên mÙt tr¡m thì cing không gây £nh h°ßng ¿n toàn m¡ng qua ó dÅ dàng kiÃm soát và kh¯c phåc sñ cÑ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nh°ãc iÃm: Ù dài °Ýng truyÁn nÑi mÙt tr¡m vÛi thi¿t bË trung tâm bË h¡n ch¿ (trong vòng 100 m vÛi công nghÇ hiÇn ¡i) tÑn °Ýng dây cáp nhiÁu, tÑc Ù truyÁn dï liÇu không cao.

HiÇn nay các m¡ng sí dång hình d¡ng hình sao là m¡ng STARLAN cça AT&T và S-NET cça Novell.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure5-2.gif"

Hình 5.2 : Các lo¡i c¥u trúc chính cça m¡ng cåc bÙ.

PRIVATE °Ýng th³ng Vòng Tròn Hình sao èng dång TÑt cho tr°Ýng hãp m¡ng nhÏ và m¡ng có giao thông th¥p và l°u l°ãng dï liÇu th¥p TÑt cho tr°Ýng hãp m¡ng có sÑ tr¡m ít ho¡t Ùng vÛi tÑc Ù cao,không cách nhau xa l¯m ho·c m¡ng có l°u l°ãng dï liÇu phân bÑ không Áu. hiên nay m¡ng sao là cách tÑt nh¥t cho tr°Ýng hãp ph£i tích hãp dï liÇu và tín hiÇuti¿ng.Các m¡ng Çn tho¡i công cÙng có c¥u trúc này Ù phéc t¡p T°¡ng Ñi không phéc t¡p òi hÏi thi¿t bË t°¡ng Ñi phéc t¡p .M·t khác viÇc °a thông iÇp i trên tuy¿n là ¡n gi£n, vì chÉ có 1 con °Ýng, tr¡m phát chÉ c§n bi¿t Ëa chÉ cça tr¡m nh­n , các thông tin à d«n °Ýng khác thì không c§n thi¿t M¡ng sao °ãc xem là khá phéc t¡p . Các tr¡m °ãc nÑi vÛi thi¿t bË trung tâm và l§n l°ãt ho¡t Ùng nh° thi¿t bË trung tâm ho·c nÑi °ãc tÛi các dây d«n truyÁn të xa HiÇu su¥t R¥t tÑt d°Ûi t£i th¥p có thà gi£m hiÇu su¥t r¥t mau khi t£i tng Có hiÇu qu£ trong tr°Ýng hãp l°ãng l°u thông cao và khá Õn Ënh nhÝ sñ tng ch­m thÝi gian trÅ và sñ xuÑng c¥p so vÛi các m¡ng khác TÑt cho tr°Ýng hãp t£i vëa tuy nhiên kích th°Ûc và kh£ nng , suy ra hiÇu su¥t cça m¡ng phå thuÙc trñc ti¿p vào séc m¡nh cça thi¿t bË trung tâm. TÕng phí T°¡ng Ñi th¥p ·c biÇt do nhiÁu thi¿t bË ã phát triÃn hòa chÉnh và bán s£m ph©m ß thË tr°Ýng .Sñ d° thëa kênh truyÁn °ãc khuy¿n à gi£m bÛt nguy c¡ xu¥t hiÇn sñ cÑ trên m¡ng Ph£i dñ trù g¥p ôi nguÓn lñc ho·c ph£i có 1 ph°¡ng théc thay th¿ khi 1 nút không ho¡t Ùng n¿u v«n muÑn m¡ng ho¡t Ùng bình th°Ýng TÕng phí r¥t cao khi làm nhiêm vå cça thi¿t bË trung tâm, thi¿t bË trung tâm ï không °ãc dùng vào viÇc khác .SÑ l°ãng dây riêng cing nhiÁu. Nguy c¡ MÙt tr¡m bË hÏng không £nh h°ßng ¿n c£ m¡ng. Tuy nhiên m¡ng s½ có nguy c¡ bË tÕn h¡i khi sñ cÑ trên °Ýng dây d«n chính ho·c có v¥n Á vÛi tuy¿n. V¥n Á trên r¥t khó xác Ënh °ãc l¡i r¥t dÅ sía chïa M¡t tr¡m bË hÏng có thà £nh h°ßng ¿n c£ hÇ thÑng vì các tr¡m phåc thuÙc vào nhau. Tìm 1 repeater hÏng r¥t khó ,v£ l¡i viÇc sía chïa th³ng hay dùng m°u m¹o xác Ënh iÃm hÏng trên m¡ng có Ëa bàn rÙng r¥t khó Ù tin c­y cça hÇ thÑng phå thuÙc vào thi¿t bË trung tâm, .n¿u bË hÏng thì m¡ng ng°ng ho¡t Ùng Sñ ng°ng ho¡t Ùng t¡i thi¿t bË trung tâm th°Ýng không £nh h°¡dng ¿n toàn bÙ hÇ thÑng . Kh£ nng mß rÙng ViÇc thêm và Ënh hình l¡i m¡ng này r¥t dÅ.Tuy nhiên viÇc k¿t nÑi giïa các máy tính và thi¿t bË cça các hãng khác nhau khó có thà vì chúng ph£i có thà nh­n cùng Ëa chÉ và dï liÇu T°¡ng Ñi dÅ thêm và bÛt các tr¡m làm viÇc mà không ph£i nÑi k¿t nhiÁu cho m×i thay Õi Giá thành cho viÇc thay Õi t°¡ng Ñi th¥p Kh£ nng mß rÙng h¡n ch¿, a sÑ các thi¿t bË trung tâm chÉ chËu ñng nÕi 1 sÑ nh¥t Ënh liên k¿t. Sñ h¡n ch¿ vÁ tÑc Ù truyÁn dï liÇu và bng t§n th°Ýng °ãc òi hÏi ß m×i ng°Ýi sí dång. Các h¡n ch¿ này giúp cho các chéc nng xí lý trung tâm không bË quá t£i bßi tÑc Ù thu n¡p t¡i t¡i cÕng truyÁn và giá thành m×i cÕng truyÁn cça thi¿t bË trung tâm th¥p .

Hình 6.4 : B£ng so sánh tính nng giïa các c¥u trúc cça m¡ng LAN

III. Ph°¡ng théc truyÁn tín hiÇu

Thông th°Ýng có hai ph°¡ng théc truyÁn tín hiÇu trong m¡ng cåc bÙ là dùng bng t§n c¡ sß (baseband) và bng t§n rÙng (broadband). Sñ khác nhau chç y¿u giïa hai ph°¡ng théc truyÁn tín hiÇu này là bng t§ng c¡ sß chÉ ch¥p nh­n mÙt kênh dï liÇu duy nh¥t trong khi bng rÙng có thà ch¥p nh­n Óng thÝi hai ho·c nhiÁu kênh truyÁn thông cùng phân chia gi£i thông cça °Ýng truyÁn.

H§u h¿t các m¡ng cåc bÙ sí dång ph°¡ng théc bng t§n c¡ sß. VÛi ph°¡ng théc truyÁn tín hiÇu này này tín hiÇu có thà °ãc truyÁn i d°Ûi c£ hai d¡ng: t°¡ng tñ (analog) ho·c sÑ (digital). Ph°¡ng théc truyÁn bng t§n rÙng chia gi£i thông (t§n sÑ) cça °Ýng truyÁn thành nhiÁu gi£i t§n con trong ó m×i d£i t§n con ó cung c¥p mÙt kênh truyÁn dï liÇu tách biÇt nhÝ sí dång mÙt c·p modem ·c biÇt gÍi là bÙ gi£i / iÁu bi¿n RF cai qu£n viÇc bi¿n Õi các tín hiÇu sÑ thành tín hiÇu t°¡ng tñ có t§n sÑ vô tuy¿n (RF) b±ng kù thu­t ghép kênh.

IV. Các giao théc truy c­p °Ýng truyÁn trên m¡ng LAN

à truyÁn °ãc dï liÇu trên m¡ng ng°Ýi ta ph£i có các thç tåc nh±m h°Ûng d«n các máy tính cça m¡ng làm th¿ nào và lúc nào có thà thâm nh­p vào °Ýng dây cáp à gíi các gói dï kiÇn. Ví då nh° Ñi vÛi các d¡ng bus và ring thì chÉ có mÙt °Ýng truyÁn duy nh¥t nÑi các tr¡m vÛi nhau, cho nên c§n ph£i có các quy t¯c chung cho t¥t c£ các tr¡m nÑi vào m¡ng à £m b£o r±ng °Ýng truyÁn °ãc truy nh­p và sí dång mÙt cách hãp lý.

Có nhiÁu giao théc khác nhau à truy nh­p °Ýng truyÁn v­t lý nh°ng phân thành hai lo¡i: các giao théc truy nh­p ng«u nhiên và các giao théc truy nh­p có iÁu khiÃn.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Giao théc chuyÃn m¡ch (yêu c§u và ch¥p nh­n)

Giao théc chuyÃn m¡ch là lo¡i giao théc ho¡t Ùng theo cách théc sau: mÙt máy tính cça m¡ng khi c§n có thà phát tín hiÇu thâm nh­p vào m¡ng, n¿u vào lúc này °Ýng cáp không b­n thì m¡ch iÁu khiÃn s½ cho tr¡m này thâm nh­p vào °Ýng cáp còn n¿u °Ýng cáp ang b­n, ngh)a là ang có giao l°u giïa các tr¡m khác, thì viÇc thâm nh­p s½ bË të chÑi.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Giao théc °Ýng dây a truy c­p vÛi c£m nh­n va ch¡m (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection hay CSMA/CD )

Giao théc °Ýng dây a truy c­p cho phép nhiÁu tr¡m thâm nh­p cùng mÙt lúc vào m¡ng, giao théc này th°Ýng dùng trong s¡ Ó m¡ng d¡ng °Ýng th³ng. MÍi tr¡m Áu có thà °ãc truy nh­p vào °Ýng dây chung mÙt cách ng«u nhiên và do v­y có thà d«n ¿n xung Ùt (hai ho·c nhiÁu tr¡m Óng thÝi cùng truyÁn dï liÇu). Các tr¡m ph£i kiÃm tra °Ýng truyÁn gói dï liÇu i qua có ph£i cça nó hay không. Khi mÙt tr¡m muÑn truyÁn dï liÇu nó ph£i kiÃm tra °Ýng truyÁn xem có r£nh hay không à gíi gói dï liÇu cça, n¿u °Ýng truyÁn ang b­n tr¡m ph£i chÝ ãi chÉ °ãc truyÁn khi th¥y °Ýng truyÁn r£nh. N¿u cùng mÙt lúc có hai tr¡m cùng sí dång °Ýng truyÁn thì giao théc ph£i phát hiÇn iÁu này và các tr¡m ph£i ng°ng thâm nh­p, chÝ ãi l§n sau các thÝi gian ng«u nhiên khác nhau.

Khi °Ýng cáp ang b­n tr¡m ph£i chÝ ãi theo mÙt trong ba ph°¡ng théc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tr¡m t¡m chÝ ãi mÙt thÝi gian ng«u nhiên nào ó rÓi l¡i b¯t §u kiÃm tra °Ýng truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tr¡m ti¿p tåc kiÃm tra °Ýng truyÁn ¿n khi °Ýng truyÁn r£nh thì truyÁn dï liÇu i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tr¡m ti¿p tåc kiÃm tra °Ýng truyÁn¿n khi °Ýng truyÁn r£nh thì truyÁn dï liÇu i vÛi xác su¥t p xác Ënh tr°Ûc (0 < p < 1).

T¡i ây ph°¡ng théc 1 có hiÇu qu£ trong viÇc tránh xung Ùt vì hai tr¡m c§n truyÁn khi th¥y °Ýng truyÁn b­n s½ cùng rút lui và chÝ ãi trong các thÝi gian ng«u nhiên khác nhau. Ng°ãc l¡i ph°¡ng théc 2 cÑ g¯ng gi£m thÝi gian trÑng cça °Ýng truyÁn b±ng các cho phép tr¡m có thà truyÁn ngay sau khi mÙt cuÙc truyÁn k¿t thúc song n¿u lúc ó có thêm mÙt tr¡m khác ang ãi thì kh£ nng x©y ra xung Ùt là r¥t cao. Ph°¡ng théc 3 vÛi giá trË p ph£i lña chÍn hãp lý có thà tÑi thiÃu hóa °ãc kh£ nng xung Ùt l«n thÝi gian trÑng cça °Ýng truyÁn.

Khi l°u l°ãng các gói dï liÇu c§n di chuyÃn trên m¡ng quá cao, thì viÇc ång Ù có thà x©y ra vÛi sÓ l°ãng lÛn có gây t¯c ngh½n °Ýng truyÁn d«n ¿n làm ch­m tÑc Ù truyÁn tin cça hÇ thÑng.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Giao théc dùng th» bài vòng (Token ring)

ây là giao théc truy nh­p có iÁu khiÃn chç y¿u dùng kù thu­t chuyÃn th» bài (token) Ã c¥p phát quyÁn truy nh­p °Ýng truyÁn téc là quyÁn °ãc truyÁn dï liÇu i. Th» bài ß ay là mÙt ¡n vË dï liÇu ·c biÇt, có kích th°óc và nÙi dung (gÓm các thông tin iÁu khiÃn) °ãc quy Ënh riêng cho m×i giao théc. Theo giao théc dùng th» bài vòng trong °Ýng cáp liên tåc có mÙt th» bài ch¡y quanh trong m¡ng Th» bài là mÙt ¡n vË dï liÇu ·c biÇt trong ó có mÙt bit biÃu diÅn tr¡ng thái sí dång cça nó (b­n ho·c r×i). MÙt tr¡m muÑn truyÁn dï liÇu thì ph£i ãi ¿n khi nh­n °ãc mÙt th» bài r£nh. Khi ó tr¡m s½ Õi bit tr¡ng thái cça th» bài thành b­n, nép gói dï liÇu có kèm theo Ëa chÉ n¡i nh­n vào th» bài và truyÁn i theo chiÁu cça vòng.

Vì th» bài ch¡y vòng quang trong m¡ng kín và chÉ có mÙt th» nên viÇc ång Ù dï liÇu không thà x©y ra, do v­y hiÇu su¥t truyÁn dï liÇu cça m¡ng không thay Õi.

Trong các giao théc này c§n gi£i quy¿t hai v¥n Á có thà d«n ¿n phá vá hÇ thÑng. MÙt là viÇc m¥t th» bài làm cho trên vòng không còn th» bài l°u chuyÃn nïa. Hai là mÙt th» bài b­n l°u chuyÃn không dëng trên vòng.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Giao théc dung th» bài cho d¡ng °Ýng th³ng (Token bus)

ây là giao théc truy nh­p có iÁu khiÃn trong à c¥p phát quyÁn truy nh­p °Ýng truyÁn cho các tr¡m ang có nhu c§u truyÁn dï liÇu, mÙt th» bài °ãc l°u chuyÃn trên mÙt vòng logic thi¿t l­p bßi các tr¡m ó. Khi mÙt tr¡m có th» bài thì nó có quyÁn sí dång °Ýng truyÁn trong mÙt thÝi gian xác Ënh tr°Ûc. Khi ã h¿t dï liÇu ho·c h¿t thÝi o¡n cho phép, tr¡m chuyÃn th» bài ¿n tr¡m ti¿p theo trong vòng logic.

Nh° v­y trong m¡ng ph£i thi¿t l­p °ãc vòng logic (hay còn gÍi là vòng £o) bao gÓm các tr¡m ang ho¡t Ùng nÑi trong m¡ng °ãc xác Ënh vË trí theo mÙt chu×i thé tñ mà tr¡m cuÑi cùng cça chu×i s½ ti¿p liÁn sau bßi tr¡m §u tiên. M×i tr¡m °ãc bi¿t Ëa chÉ cça các tr¡m kÁ tr°Ûc và sau nó trong ó thé tñ cça các tr¡m trên vòng logic có thà Ùc l­p vÛi thé tñ v­t lý. Cùng vÛi viÇc thi¿t l­p vòng thì giao théc ph£i luôn luôn theo dõi sñ thay Õi theo tr¡ng thái thñc t¿ cça m¡ng.

V. °Ýng cáp truyÁn m¡ng

°Ýng cáp truyÁn m¡ng là c¡ sß h¡ t§ng cça mÙt hÇ thÑng m¡ng, nên nó r¥t quan trÍng và £nh h°ßng r¥t nhiÁu ¿n kh£ nng ho¡t Ùng cça m¡ng. HiÇn nay ng°Ýi ta th°Ýng dùng 3 lo¡i dây cáp là cáp xo¯n c·p, cáp Óng tråc và cáp quang.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Cáp xo¯n c·p

ây là lo¡i cáp gÓm hai °Ýng dây d«n Óng °ãc xo¯n vào nhau nh±m làm gi£m nhiÅu iÇn të gây ra bßi môi tr°Ýng xung quanh và giïa chúng vÛi nhau.

HiÇn nay có hai lo¡i cáp xo¯n là cáp có bÍc kim lo¡i ( STP - Shield Twisted Pair) và cáp không bÍc kim lo¡i (UTP -Unshield Twisted Pair).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cáp có bÍc kim lo¡i (STP): LÛp bÍc bên ngoài có tác dång chÑng nhiÅu iÇn të, có lo¡i có mÙt ôi giây xo¯n vào nhau và có lo¡i có nhiÁu ôi giây xo¯n vÛi nhau.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cáp không bÍc kim lo¡i (UTP): Tính t°¡ng tñ nh° STP nh°ng kém h¡n vÁ kh£ nng chÑng nhiÅu và suy hao vì không có vÏ bÍc.

STP và UTP có các lo¡i (Category - Cat) th°Ýng dùng:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lo¡i 1 & 2 (Cat 1 & Cat 2): Th°Ýng dùng cho truyÁn tho¡i và nhïng °Ýng truyÁn tÑc Ù th¥p (nhÏ h¡n 4Mb/s).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lo¡i 3 (Cat 3): tÑc Ù truyÁn dï liÇu kho£ng 16 Mb/s , nó là chu©n cho h§u h¿t các m¡ng iÇn tho¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lo¡i 4 (Cat 4): Thích hãp cho °Ýng truyÁn 20Mb/s.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lo¡i 5 (Cat 5): Thích hãp cho °Ýng truyÁn 100Mb/s.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lo¡i 6 (Cat 6): Thích hãp cho °Ýng truyÁn 300Mb/s.

ây là lo¡i cáp r», dÅ cài ·t tuy nhiên nó dÅ bË £nh h°ßng cça môi tr°Ýng.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Cáp Óng tråc

Cáp Óng tråc có hai °Ýng dây d«n và chúng có cùng mÙt tråc chung, mÙt dây d«n trung tâm (th°Ýng là dây Óng céng) °Ýng dây còn l¡i t¡o thành °Ýng Ñng bao xung quanh dây d«n trung tâm (dây d«n này có thà là dây bÇn kim lo¡i và vì nó có chéc nng chÑng nhiÅu nên còn gÍi là lÛp bÍc kim). Giïa hai dây d«n trên có mÙt lÛp cách ly, và bên ngoài cùng là lÛp vÏ plastic à b£o vÇ cáp.

PRIVATECác lo¡i cáp Dây xo¯n c·p Cáp Óng tråc mÏng Cáp Óng tråc dày Cáp quang Chi ti¿t B±ng Óng, có 4 và 25 c·p dây (lo¡i 3, 4, 5) B±ng Óng, 2 dây, °Ýng kính 5mm B±ng Óng, 2 dây, °Ýng kính 10mm Thçy tinh, 2 sãi Lo¡i k¿t nÑi RJ-25 ho·c 50-pin telco BNC N-series ST ChiÁu dài o¡n tÑi a 100m 185m 500m 1000m SÑ §u nÑi tÑi a trên 1 o¡n 2 30 100 2 Ch¡y 10 Mbit/s °ãc °ãc °ãc °ãc Ch¡y 100 Mbit/s °ãc Không Không °ãc ChÑng nhiÅu TÑt TÑt R¥t tÑt Hoàn toàn B£o m­t Trung bình Trung bình Trung bình Hoàn toàn Ù tin c­y TÑt Trung bình TÑt TÑt L¯p ·t DÅ dàng Trung bình Khó Khó Kh¯c phåc l×i TÑt Dß Dß TÑt Qu£n lý DÅ dàng Khó Khó Trung bình Chi phí cho 1 tr¡m R¥t th¥p Th¥p Trung bình Cao éng dång tÑt nh¥t HÇ thÑng Workgroup °Ýng backbone °Ýng backbone trong tç m¡ng °Ýng backbone dài trong tç m¡ng ho·c các tòa nhà Hình 5.3: Tính nng kù thu­t cça mÙt sÑ lo¡i cáp m¡ng

Cáp Óng tråc có Ù suy hao ít h¡n so vÛi các lo¡i cáp Óng khác (ví då nh° cáp xo¯n ôi) do ít bË £nh h°ßng cça môi tr°Ýng. Các m¡ng cåc bÙ sí dång cáp Óng tråc có thà có kích th°Ûc trong ph¡m vi vài ngàn mét, cáp Óng tråc °ãc sí dång nhiÁu trong các m¡ng d¡ng °Ýng th³ng. Hai lo¡i cáp th°Ýng °ãc sí dång là cáp Óng tråc mÏng và cáp Óng tråc dày trong °Ýng kính cáp Óng tråc mÏng là 0,25 inch, cáp Óng tråc dày là 0,5 inch. C£ hai lo¡i cáp Áu làm viÇc ß cùng tÑc Ù nh°ng cáp Óng tråc mÏng có Ù hao suy tín hiÇu lÛn h¡n

HiÇn nay có cáp Óng tråc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" RG -58,50 ohm: dùng cho m¡ng Thin Ethernet

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" RG -59,75 ohm: dùng cho truyÁn hình cáp

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" RG -62,93 ohm: dùng cho m¡ng ARCnet

Các m¡ng cåc bÙ th°Ýng sí dång cáp Óng tråc có d£i thông të 2,5 - 10 Mb/s, cáp Óng tråc có Ù suy hao ít h¡n so vÛi các lo¡i cáp Óng khác vì nó có lÛp vÏ bÍc bên ngoài, Ù dài thông th°òng cça mÙt o¡n cáp nÑi trong m¡ng là 200m, th°Ýng sí dång cho d¡ng Bus.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Cáp sãi quang (Fiber - Optic Cable)

Cáp sãi quang bao gÓm mÙt dây d«n trung tâm (là mÙt ho·c mÙt bó sãi thçy tinh có thà truyÁn d«n tín hiÇu quang) °ãc bÍc mÙt lÛp vÏ bÍc có tác dång ph£n x¡ các tín hiÇu trß l¡i à gi£m sñ m¥t mát tín hiÇu. Bên ngoài cùng là lÛp vÏ plastic à b£o vÇ cáp. Nh° v­y cáp sãi quang không truyÁn d«n các tín hiÇu iÇn mà chÉ truyÁn các tín hiÇu quang (các tín hiÇu dï liÇu ph£i °ãc chuyÃn Õi thành các tín hiÇu quang và khi nh­n chúng s½ l¡i °ãc chuyÃn Õi trß l¡i thành tín hiÇu iÇn).

Cáp quang có °Ýng kính të 8.3 - 100 micron, Do °Ýng kính lõi sãi thu÷ tinh có kích th°Ûc r¥t nhÏ nên r¥t khó khn cho viÇc ¥u nÑi, nó c§n công nghÇ ·c biÇt vÛi kù thu­t cao òi hÏi chi phí cao.

D£i thông cça cáp quang có thà lên tÛi hàng Gbps và cho phép kho£ng cách i cáp khá xa do Ù suy hao tín hiÇu trên cáp r¥t th¥p. Ngoài ra, vì cáp sãi quang không dùng tín hiÇu iÇn të à truyÁn dï liÇu nên nó hoàn toàn không bË £nh h°ßng cça nhiÅu iÇn të và tín hiÇu truyÁn không thà bË phát hiÇn và thu trÙm bßi các thi¿t bË iÇn tí cça ng°Ýi khác.

ChÉ trë nh°ãc iÃm khó l¯p ·t và giá thành còn cao , nhìn chung cáp quang thích hãp cho mÍi m¡ng hiÇn nay và sau này.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Các yêu c§u cho mÙt hÇ thÑng cáp

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" An toàn, th©m mù: t¥t c£ các dây m¡ng ph£i °ãc bao bÍc c©n th­n, cách xa các nguÓn iÇn, các máy có kh£ nng phát sóng à tránh tr°Ýng hãp bË nhiÅu. Các §u nÑi ph£i £m b£o ch¥t l°ãng, tránh tình tr¡ng hÇ thÑng m¡ng bË ch­p chÝn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" úng chu©n: hÇ thÑng cáp ph£i thñc hiÇn úng chu©n, £m b£o cho kh£ nng nâng c¥p sau này cing nh° dÅ dàng cho viÇc k¿t nÑi các thi¿t bË khác nhau cça các nhà s£n xu¥t khác nhau. Tiêu chu©n quÑc t¿ dùng cho các hÇ thÑng m¡ng hiÇn nay là EIA/TIA 568B.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ti¿t kiÇm và "linh ho¡t" (flexible): hÇ thÑng cáp ph£i °ãc thi¿t k¿ sao cho kinh t¿ nh¥t, dÅ dàng trong viÇc di chuyÃn các tr¡m làm viÇc và có kh£ nng mß rÙng sau này.

Ch°¡ng 6

Các thi¿t bË liên k¿t m¡ng

I. Repeater (BÙ ti¿p séc)

Repeater là lo¡i thi¿t bË ph§n céng ¡n gi£n nh¥t trong các thi¿t bË liên k¿t m¡ng, nó °ãc ho¡t Ùng trong t§ng v­t lý cça mô hình hÇ thÑng mß OSI. Repeater dùng à nÑi 2 m¡ng giÑng nhau ho·c các ph§n mÙt m¡ng cùng có mÙt nghi théc và mÙt c¥u hình. Khi Repeater nh­n °ãc mÙt tín hiÇu të mÙt phía cça m¡ng thì nó s½ phát ti¿p vào phía kia cça m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-1.gif"

Hình 6.1: Mô hình liên k¿t m¡ng cça Repeater.

Repeater không có xí lý tín hiÇu mà nó chÉ lo¡i bÏ các tín hiÇu méo, nhiÅu, khu¿ch ¡i tín hiÇu ã bË suy hao (vì ã °ãc phát vÛi kho£ng cách xa) và khôi phåc l¡i tín hiÇu ban §u. ViÇc sí dång Repeater ã làm tng thêm chiÁu dài cça m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-2.gif"

Hình 6.2: Ho¡t Ùng cça bÙ ti¿p séc trong mô hình OSI

HiÇn nay có hai lo¡i Repeater ang °ãc sí dång là Repeater iÇn và Repeater iÇn quang.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Repeater iÇn nÑi vÛi °Ýng dây iÇn ß c£ hai phía cça nó, nó nh­n tín hiÇu iÇn të mÙt phía và phát l¡i vÁ phía kia. Khi mÙt m¡ng sí dång Repeater iÇn à nÑi các ph§n cça m¡ng l¡i thì có thà làm tng kho£ng cách cça m¡ng, nh°ng kho£ng cách ó luôn bË h¡n ch¿ bßi mÙt kho£ng cách tÑi a do Ù trÅ cça tín hiÇu. Ví då vÛi m¡ng sí dång cáp Óng tråc 50 thì kho£ng cách tÑi a là 2.8 km, kho£ng cách ó không thà kéo thêm cho dù sí dång thêm Repeater.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Repeater iÇn quang liên k¿t vÛi mÙt §u cáp quang và mÙt §u là cáp iÇn, nó chuyÃn mÙt tín hiÇu iÇn të cáp iÇn ra tín hiÇu quang à phát trên cáp quang và ng°ãc l¡i. ViÇc sí dång Repeater iÇn quang cing làm tng thêm chiÁu dài cça m¡ng.

ViÇc sí dång Repeater không thay Õi nÙi dung các tín hiÇn i qua nên nó chÉ °ãc dùng à nÑi hai m¡ng có cùng giao théc truyÁn thông (nh° hai m¡ng Ethernet hay hai m¡ng Token ring) nh°ng không thà nÑi hai m¡ng có giao théc truyÁn thông khác nhau (nh° mÙt m¡ng Ethernet và mÙt m¡ng Token ring). Thêm nïa Repeater không làm thay Õi khÑi l°ãng chuyÃn v­n trên m¡ng nên viÇc sí dång không tính toán nó trên m¡ng lÛn s½ h¡n ch¿ hiÇu nng cça m¡ng. Khi l°a chÍn sí dång Repeater c§n chú ý lña chÍn lo¡i có tÑc Ù chuyÃn v­n phù hãp vÛi tÑc Ù cça m¡ng.

II. Bridge (C§u nÑi)

Bridge là mÙt thi¿t bË có xí lý dùng à nÑi hai m¡ng giÑng nhau ho·c khác nhau, nó có thà °ãc dùng vÛi các m¡ng có các giao théc khác nhau. C§u nÑi ho¡t Ùng trên t§ng liên k¿t dï liÇu nên không nh° bÙ ti¿p séc ph£i phát l¡i t¥t c£ nhïng gì nó nh­n °ãc thì c§u nÑi Íc °ãc các gói tin cça t§ng liên k¿t dï liÇu trong mô hình OSI và xí lý chúng tr°Ûc khi quy¿t Ënh có chuyÃn i hay không.

Khi nh­n °ãc các gói tin Bridge chÍn lÍc và chÉ chuyÃn nhïng gói tin mà nó th¥y c§n thi¿t. iÁu này làm cho Bridge trß nên có ích khi nÑi mÙt vài m¡ng vÛi nhau và cho phép nó ho¡t Ùng mÙt cách mÁm d»o.

à thñc hiÇn °ãc iÁu này trong Bridge ß m×i §u k¿t nÑi có mÙt b£ng các Ëa chÉ các tr¡m °ãc k¿t nÑi vào phía ó, khi ho¡t Ùng c§u nÑi xem xét m×i gói tin nó nh­n °ãc b±ng cách Íc Ëa chÉ cça n¡i gíi và nh­n và dña trên b£ng Ëa chÉ phía nh­n °ãc gói tin nó quy¿t Ënh gíi gói tin hay không và bÕ xung b£ng Ëa chÉ.

Hình 6.3: Ho¡t Ùng cça Bridge

Khi Íc Ëa chÉ n¡i gíi Bridge kiÃm tra xem trong b£ng Ëa chÉ cça ph§n m¡ng nh­n °ãc gói tin có Ëa chÉ ó hay không, n¿u không có thì Bridge tñ Ùng bÕ xung b£ng Ëa chÉ (c¡ ch¿ ó °ãc gÍi là tñ hÍc cça c§u nÑi).

Khi Íc Ëa chÉ n¡i nh­n Bridge kiÃm tra xem trong b£ng Ëa chÉ cça ph§n m¡ng nh­n °ãc gói tin có Ëa chÉ ó hay không, n¿u có thì Bridge s½ cho r±ng ó là gói tin nÙi bÙ thuÙc ph§n m¡ng mà gói tin ¿n nên không chuyÃn gói tin ó i, n¿u ng°ãc l¡i thì Bridge mÛi chuyÃn sang phía bên kia. Þ ây chúng ta th¥y mÙt tr¡m không c§n thi¿t chuyÃn thông tin trên toàn m¡ng mà chÉ trên ph§n m¡ng có tr¡m nh­n mà thôi.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-4.gif"

Hình 6.4: Ho¡t Ùng cça Bridge trong mô hình OSI

à ánh giá mÙt Bridge ng°Ýi ta °a ra hai khái niÇm : LÍc và chuyÃn v­n. Quá trình xí lý m×i gói tin °ãc gÍi là quá trình lÍc trong ó tÑc Ù lÍc thà hiÇn trñc ti¿p kh£ nng ho¡t Ùng cça Bridge. TÑc Ù chuyÃn v­n °ãc thà hiÇn sÑ gói tin/giây trong ó thà hiÇn kh£ nng cça Bridge chuyÃn các gói tin të m¡ng này sang m¡ng khác.

HiÇn nay có hai lo¡i Bridge ang °ãc sí dång là Bridge v­n chuyÃn và Bridge biên dËch. Bridge v­n chuyÃn dùng à nÑi hai m¡ng cåc bÙ cùng sí dång mÙt giao théc truyÁn thông cça t§ng liên k¿t dï liÇu, tuy nhiên m×i m¡ng có thà sí dång lo¡i dây nÑi khác nhau. Bridge v­n chuyÃn không có kh£ nng thay Õi c¥u trúc các gói tin mà nó nh­n °ãc mà chÉ quan tâm tÛi viÇc xem xét và chuyÃn v­n gói tin ó i.

Bridge biên dËch dùng à nÑi hai m¡ng cåc bÙ có giao théc khác nhau nó có kh£ nng chuyÃn mÙt gói tin thuÙc m¡ng này sang gói tin thuÙc m¡ng kia tr°Ûc khi chuyÃn qua

Ví då : Bridge biên dËch nÑi mÙt m¡ng Ethernet và mÙt m¡ng Token ring. Khi ó C§u nÑi thñc hiÇn nh° mÙt nút token ring trên m¡ng Token ring và mÙt nút Enthernet trên m¡ng Ethernet. C§u nÑi có thà chuyÁn mÙt gói tin theo chu©n ang sí dång trên m¡ng Enthernet sang chu©n ang sí dång trên m¡ng Token ring.

Tuy nhiên chú ý ß ây c§u nÑi không thà chia mÙt gói tin ra làm nhiÁu gói tin cho nên ph£i h¡n ch¿ kích th°Ûc tÑi a các gói tin phù hãp vÛi c£ hai m¡ng. Ví då nh° kích th°Ûc tÑi a cça gói tin trên m¡ng Ethernet là 1500 bytes và trên m¡ng Token ring là 6000 bytes do v­y n¿u mÙt tr¡m trên m¡ng token ring gíi mÙt gói tin cho tr¡m trên m¡ng Ethernet vÛi kích th°Ûc lÛn h¡n 1500 bytes thì khi qua c§u nÑi sÑ l°ãng byte d° s½ bË ch·t bÏ.INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-5.gif"

Hình 6.5: Ví då vÁ Bridge biên dËch

Ng°Ýi ta sí dång Bridge trong các tr°Ýng hãp sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mß rÙng m¡ng hiÇn t¡i khi ã ¡t tÛi kho£ng cách tÑi a do Bridge sau khi sí lý gói tin ã phát l¡i gói tin trên ph§n m¡ng còn l¡i nên tín hiÇu tÑt h¡n bÙ ti¿p séc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Gi£m bÛt t¯c ngh½n m¡ng khi có quá nhiÁu tr¡m b±ng cách sí dång Bridge, khi ó chúng ta chia m¡ng ra thành nhiÁu ph§n b±ng các Bridge, các gói tin trong nÙi bÙ tùng ph§n m¡ng s½ không °ãc phép qua ph§n m¡ng khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ã nÑi các m¡ng có giao théc khác nhau.

MÙt vài Bridge còn có kh£ nng lña chÍn Ñi t°ãng v­n chuyÃn. Nó có thà chÉ chuyÃn v­n nhïng gói tin cça nhíng Ëa chÉ xác Ënh. Ví då : cho phép gói tin cça máy A, B qua Bridge 1, gói tin cça máy C, D qua Bridge 2.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-6.gif"

Hình 6.6 : Liên k¿t m¡ng vÛi 2 Bridge

MÙt sÑ Bridge °ãc ch¿ t¡o thành mÙt bÙ riêng biÇt, chÉ c§n nÑi dây và b­t. Các Bridge khác ch¿ t¡o nh° card chuyên dùng c¯ïm vào máy tính, khi ó trên máy tính s½ sí dång ph§n mÁm Bridge. ViÇc k¿t hãp ph§n mÁm vÛi ph§n céng cho phép uyÃn chuyÃn h¡n trong ho¡t Ùng cça Bridge.

III. Router (BÙ tìm °Ýng)

Router là mÙt thi¿t bË ho¡t Ùng trên t§ng m¡ng, nó có thà tìm °ãc °Ýng i tÑt nh¥t cho các gói tin qua nhiÁu k¿t nÑi à i të tr¡m gíi thuÙc m¡ng §u ¿n tr¡m nh­n thuÙc m¡ng cuÑi. Router có thà °ãc sí dång trong viÇc nÑi nhiÁu m¡ng vÛi nhau và cho phép các gói tin có thà i theo nhiÁu °Ýng khác nhau à tÛi ích.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-7.gif"

Hình 6.7: Ho¡t Ùng cça Router.

Khác vÛi Bridge ho¡t Ùng trên t§ng liên k¿t dï liÇu nên Bridge ph£i xí lý mÍi gói tin trên °Ýng truyÁn thì Router có Ëa chÉ riêng biÇt và nó chÉ ti¿p nh­n và xí lý các gói tin gíi ¿n nó mà thôi. Khi mÙt tr¡m muÑn gíi gói tin qua Router thì nó ph£i gíi gói tin vÛi Ëa chÉ trñc ti¿p cça Router (Trong gói tin ó ph£i chéa các thông tin khác vÁ ích ¿n) và khi gói tin ¿n Router thì Router mÛi xí lý và gíi ti¿p.

Khi xí lý mÙt gói tin Router ph£i tìm °ãc °Ýng i cça gói tin qua m¡ng. Ã làm °ãc iÁu ó Router ph£i tìm °ãc °Ýng i tÑt nh¥t trong m¡ng dña trên các thông tin nó có vÁ m¡ng, thông th°Ýng trên m×i Router có mÙt b£ng chÉ °Ýng (Router table). Dña trên dï liÇu vÁ Router g§n ó và các m¡ng trong liên m¡ng, Router tính °ãc b£ng chÉ °Ýng (Router table) tÑi °u dña trên mÙt thu­t toán xác Ënh tr°Ûc.

Ng°Ýi ta phân chia Router thành hai lo¡i là Router có phå thuÙc giao théc (The protocol dependent routers) và Router không phå thuÙc vào giao théc (The protocol independent router) dña vào ph°¡ng théc xí lý các gói tin khi qua Router.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Router có phå thuÙc giao théc: ChÉ thñc hiÇn viÇc tìm °Ýng và truyÁn gói tin të m¡ng này sang m¡ng khác ché không chuyÃn Õi ph°¡ng cách óng gói cça gói tin cho nên c£ hai m¡ng ph£i dùng chung mÙt giao théc truyÁn thông.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Router không phå thuÙc vào giao théc: có thà liên k¿t các m¡ng dùng giao théc truyÁn thông khác nhau và có thà chuyÃn ôiø gói tin cça giao théc này sang gói tin cça giao théc kia, Router cing ù ch¥p nh­n kích théc các gói tin khác nhau (Router có thà chia nhÏ mÙt gói tin lÛn thành nhiÁu gói tin nhÏ tr°Ûc truyÁn trên m¡ng).

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-8.gif"

Hình 6.8: Ho¡t Ùng cça Router trong mô hình OSI

à ngn ch·n viÇc m¥t mát sÑ liÇu Router còn nh­n bi¿t °ãc °Ýng nào có thà chuyÃn v­n và ngëng chuyÃn v­n khi °Ýng bË t¯c.

Các lý do sí dång Router :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Router có các ph§n mÁm lÍc °u viÇt h¡n là Bridge do các gói tin muÑn i qua Router c§n ph£i gíi trñc ti¿p ¿n nó nên gi£m °ãc sÑ l°ãng gói tin qua nó. Router th°Ýng °ãc sí dång trong khi nÑi các m¡ng thông qua các °Ýng dây thuê bao ¯t tiÁn do nó không truyÁn d° lên °Ýng truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Router có thà dùng trong mÙt liên m¡ng có nhiÁu vùng, m×i vùng có giao théc riêng biÇt.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Router có thà xác Ënh °ãc °Ýng i an toàn và tÑt nh¥t trong m¡ng nên Ù an toàn cça thông tin °ãc £m b£o h¡n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Trong mÙt m¡ng phéc hãp khi các gói tin luân chuyÃn các °Ýng có thà gây nên tình tr¡ng t¯c ngh½n cça m¡ng thì các Router có thà °ãc cài ·t các ph°¡ng théc nh±m tránh °ãc t¯c ngh½n.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-9.gif"

Hình 6.9: Ví då vÁ b£ng chÉ °Ýng (Routing table) cça Router.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Các ph°¡ng théc ho¡t Ùng cça Router

ó là ph°¡ng théc mà mÙt Router có thà nÑi vÛi các Router khác à qua ó chia s» thông tin vÁ m¡ng hiÇn co. Các ch°¡ng trình ch¡y trên Router luôn xây dñng b£ng chÉ °Ýng qua viÇc trao Õi các thông tin vÛi các Router khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc véc t¡ kho£ng cách : m×i Router luôn luôn truyÁn i thông tin vÁ b£ng chÉ °Ýng cça mình trên m¡ng, thông qua ó các Router khác s½ c­p nh­t lên b£ng chÉ °Ýng cça mình.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc tr¡ng thái t)nh : Router chÉ truyÁn các thông báo khi có phát hiÇn có sñ thay Õi trong m¡ng vàchÉ khi ó các Routerkhác ù c­p nh­t l¡i b£ng chÉ °Ýng, thông tin truyÁn i khi ó th°Ýng là thông tin vÁ °Ýng truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" MÙt sÑ giao théc ho¡t Ùng chính cça Router

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" RIP(Routing Information Protocol) °ãc phát triÃn bßi Xerox Network system và sí dång SPX/IPX và TCP/IP. RIP ho¡t Ùng theo ph°¡ng théc véc t¡ kho£ng cách.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" NLSP (Netware Link Service Protocol) °ãc phát triÃn bßi Novell dùng à thay th¿ RIP ho¡t Ùng theo ph°¡ng théc véct¡ kho£ng cách, mÕi Router °ãc bi¿t c¥u trúc cça m¡ng và viÇc truyÁn các b£ng chÉ °Ýng gi£m i..

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" OSPF (Open Shortest Path First) là mÙt ph§n cça TCP/IP vÛi ph°¡ng théc tr¡ng thái t)nh, trong ó có xét tÛi °u tiên, giá °Ýng truyÁn, m­t Ù truyÁn thông...

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" OSPF-IS (Open System Interconnection Intermediate System to Intermediate System) là mÙt ph§n cça TCP/IP vÛi ph°¡ng théc tr¡ng thái t)nh, trong ó có xét tÛi °u tiên, giá °Ýng truyÁn, m­t Ù truyÁn thông...

IV. Gateway (cÕng nÑi)

Gateway dùng à k¿t nÑi các m¡ng không thu§n nh¥t ch³ng h¡n nh° các m¡ng cåc bÙ và các m¡ng máy tính lÛn (Mainframe), do các m¡ng hoàn toàn không thu§n nh¥t nên viÇc chuyÃn Õi thñc hiÇn trên c£ 7 t§ng cça hÇ thÑng mß OSI. Th°Ýng °ãc sí dång nÑi các m¡ng LAN vào máy tính lÛn. Gateway có các giao théc xác Ënh tr°Ûc th°Ýng là nhiÁu giao théc, mÙt Gateway a giao théc th°Ýng °ãc ch¿ t¡o nh° các Card có chéa các bÙ xí lý riêng và cài ·t trên các máy tính ho·c thi¿t bË chuyên biÇt.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure6-10.gif"

Hình 6.10: Ho¡t Ùng cça Gateway trong mô hình OSI

Ho¡t Ùng cça Gateway thông th°Ýng phéc t¡p h¡n là Router nên thông su¥t cça nó th°Ýng ch­m h¡n và th°Ýng không dùng nÑi m¡ng LAN -LAN.

V. Hub (BÙ t­p trung)

Hub th°Ýng °ãc dùng à nÑi m¡ng, thông qua nhïng §u c¯m cça nó ng°Ýi ta liên k¿t vÛi các máy tính d°Ûi d¡ng hình sao.

Ng°Ýi ta phân biÇt các Hub thành 3 lo¡i nh° sau sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Hub bË Ùng (Passive Hub) : Hub bË Ùng không chéa các linh kiÇn iÇn tí và cing không xí lý các tín hiÇu dï liÇu, nó có chéc nng duy nh¥t là tÕ hãp các tín hiÇu të mÙt sÑ o¡n cáp m¡ng. Kho£ng cách giïa mÙt máy tính và Hub không thà lÛn h¡n mÙt nía kho£ng cách tÑi a cho phép giïa 2 máy tính trên m¡ng (ví då kho£ng cách tÑi a cho phép giïa 2 máy tính cça m¡ng là 200m thì kho£ng cách tÑi a giïa mÙt máy tính và hub là 100m). Các m¡ng ARCnet th°Ýng dùng Hub bË Ùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Hub chç Ùng (Active Hub) : Hub chç Ùng có các linh kiÇn iÇn tí có thà khuy¿ch ¡i và xí lý các tín hiÇu iÇn tí truyÁn giïa các thi¿t bË cça m¡ng. Qúa trình xí lý tín hiÇu °ãc gÍi là tái sinh tín hiÇu, nó làm cho tín hiÇu trß nên tÑt h¡n, ít nh¡y c£m vÛi l×i do v­y kho£ng cách giïa các thi¿t bË có thà tng lên. Tuy nhiên nhïng °u iÃm ó cing kéo theo giá thành cça Hub chç Ùng cao h¡n nhiÁu so vÛi Hub bË Ùng. Các m¡ng Token ring có xu h°Ûng dùng Hub chç Ùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Hub thông minh (Intelligent Hub): cing là Hub chç Ùng nh°ng có thêm các chéc nng mÛi so vÛi lo¡i tr°Ûc, nó có thà có bÙ vi xí lý cça mình và bÙ nhÛ mà qua ó nó không chÉ cho phép iÁu khiÃn ho¡t Ùng thông qua các ch°¡ng trình qu£n trË m¡ng mà nó có thà ho¡t Ùng nh° bÙ tìm °Ýng hay mÙt c§u nÑi. Nó có thà cho phép tìm °Ýng cho gói tin r¥t nhanh trên các cÕng cça nó, thay vì phát l¡i gói tin trên mÍi cÕng thì nó có thà chuyÃn m¡ch à phát trên mÙt cÕng có thà nÑi tÛi tr¡m ích.

Ch°¡ng 7

Giao théc TCP/IP

Giao théc TCP/IP °ãc phát triÃn të m¡ng ARPANET và Internet và °ãc dùng nh° giao théc m¡ng và v­n chuyÃn trên m¡ng Internet. TCP (Transmission Control Protocol) là giao théc thuÙc t§ng v­n chuyÃn và IP (Internet Protocol) là giao théc thuÙc t§ng m¡ng cça mô hình OSI. HÍ giao théc TCP/IP hiÇn nay là giao théc °ãc sí dång rÙng rãi nh¥t à liên k¿t các máy tính và các m¡ng.

HiÇn nay các máy tính cça h§u h¿t các m¡ng có thà sí dång giao théc TCP/IP à liên k¿t vÛi nhau thông qua nhiÁu hÇ thÑng m¡ng vÛi kù thu­t khác nhau. Giao théc TCP/IP thñc ch¥t là mÙt hÍ giao théc cho phép các hÇ thÑng m¡ng cùng làm viÇc vÛi nhau thông qua viÇc cung c¥p ph°¡ng tiÇn truyÁn thông liên m¡ng.

I. Giao théc IP

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. TÕng quát

NhiÇm vå chính cça giao théc IP là cung c¥p kh£ nng k¿t nÑi các m¡ng con thành liên k¿t m¡ng à truyÁn dï liÇu, vai trò cça IP là vai trò cça giao théc t§ng m¡ng trong mô hình OSI. Giao théc IP là mÙt giao théc kiÃu không liên k¿t (connectionlees) có ngh)a là không c§n có giai o¡n thi¿t l­p liên k¿t tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu.

S¡ Ó Ëa chÉ hóa à Ënh danh các tr¡m (host) trong liên m¡ng °ãc gÍi là Ëa chÉ IP 32 bits (32 bit IP address). M×i giao diÇn trong 1 máy có h× trã giao théc IP Áu ph£i °ãc gán 1 Ëa chÉ IP (mÙt máy tính có thà g¯n vÛi nhiÁu m¡ng do v­y có thà có nhiÁu Ëa chÉ IP). Ëa chÉ IP gÓm 2 ph§n: Ëa chÉ m¡ng (netid) và Ëa chÉ máy (hostid). M×i Ëa chÉ IP có Ù dài 32 bits °ãc tách thành 4 vùng (m×i vùng 1 byte), có thà biÃu thË d°Ûi d¡ng th­p phân, bát phân, th­p låc phân hay nhË phân. Cách vi¿t phÕ bi¿n nh¥t là dùng ký pháp th­p phân có d¥u ch¥m (dotted decimal notation) à tách các vùng. Måc ích cça Ëa chÉ IP là à Ënh danh duy nh¥t cho mÙt máy tính b¥t kó trên liên m¡ng.

Do tÕ chéc và Ù lÛn cça các m¡ng con (subnet) cça liên m¡ng có thà khác nhau, ng°Ýi ta chia các Ëa chÉ IP thành 5 lÛp, ký hiÇu là A, B, C, D và E. Trong lÛp A, B, C chéa Ëa chÉ có thà gán °ãc. LÛp D dành riêng cho lÛp kù thu­t multicasting. LÛp E °ãc dành nhïng éng dång trong t°¡ng lai.

Netid trong Ëa chÉ m¡ng dùng à nh­n d¡ng tëng m¡ng riêng biÇt. Các m¡ng liên k¿t ph£i có Ëa chÉ m¡ng (netid) riêng cho m×i m¡ng. Þ ây các bit §u tiên cça byte §u tiên °ãc dùng à Ënh danh lÛp Ëa chÉ (0 - lÛp A, 10 - lÛp B, 110 - lÛp C, 1110 - lÛp D và 11110 - lÛp E).

û ây ta xét c¥u trúc cça các lÛp Ëa chÉ có thà gán °ãc là lÛp A, lÛp B, lÛp C

C¥u trúc cça các Ëa chÉ IP nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lÛp A: Ëa chÉ m¡ng (netid) là 1 Byte và Ëa chÉ host (hostid) là 3 byte.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lÛp B: Ëa chÉ m¡ng (netid) là 2 Byte và Ëa chÉ host (hostid) là 2 byte.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng lÛp C: Ëa chÉ m¡ng (netid) là 3 Byte và Ëa chÉ host (hostid) là 1 byte.

LÛp A cho phép Ënh danh tÛi 126 m¡ng, vÛi tÑi a 16 triÇu host trên m×i m¡ng. LÛp này °ãc dùng cho các m¡ng có sÑ tr¡m cñc lÛn.

LÛp B cho phép Ënh danh tÛi 16384 m¡ng, vÛi tÑi a 65534 host trên m×i m¡ng.

LÛp C cho phép Ënh danh tÛi 2 triÇu m¡ng, vÛi tÑi a 254 host trên m×i m¡ng. LÛp này °ãc dùng cho các m¡ng có ít tr¡m.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-1.gif"

Hình 7.1: C¥u trúc các lÛp Ëa chÉ IP

MÙt sÑ Ëa chÉ có tính ch¥t ·c biÇt: MÙt Ëa chÉ có hostid = 0 °ãc dùng à h°Ûng tÛi m¡ng Ënh danh bßi vùng netid. Ng°ãc l¡i, mÙt Ëa chÉ có vùng hostid gÓm toàn sÑ 1 °ãc dùng à h°Ûng tÛi t¥t c£ các host nÑi vào m¡ng netid, và n¿u vùng netid cing gÓm toàn sÑ 1 thì nó h°Ûng tÛi t¥t c£ các host trong liên m¡ng

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-2.gif"

Hình 7.2: Ví då c¥u trúc các lÛp Ëa chÉ IP

C§n l°u ý r±ng các Ëa chÉ IP °ãc dùng à Ënh danh các host và m¡ng ß t§ng m¡ng cça mô hình OSI, và chúng không ph£i là các Ëa chÉ v­t lý (hay Ëa chÉ MAC) cça các tr¡m trên ó mÙt m¡ng cåc bÙ (Ethernet, Token Ring.).

Trong nhiÁu tr°Ýng hãp, mÙt m¡ng có thà °ãc chia thành nhiÁu m¡ng con (subnet), lúc ó có thà °a thêm các vùng subnetid à Ënh danh các m¡ng con. Vùng subnetid °ãc l¥y të vùng hostid, cå thà Ñi vÛi lÛp A, B, C nh° ví då sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-3.gif"

Hình 7.3: Ví då Ëa chÉ khi bÕ sung vùng subnetid

¡n vË dï liÇu dùng trong IP °ãc gÍi là gói tin (datagram), có khuôn d¡ng

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-4.gif"

Hình 7.4: D¡ng théc cça gói tin IP

Ý ngh)a cça thông sÑ nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" VER (4 bits): chÉ version hiÇn hành cça giao théc IP hiÇn °ãc cài ·t, ViÇc có chÉ sÑ version cho phép có các trao Õi giïa các hÇ thÑng sí dång version ci và hÇ thÑng sí dång version mÛi.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" IHL (4 bits): chÉ Ù dài ph§n §u (Internet header Length) cça gói tin datagram, tính theo ¡n vË të ( 32 bits). Tr°Ýng này b¯t buÙt ph£i có vì ph§n §u IP có thà có Ù dài thay Õi tùy ý. Ù dài tÑi thiÃu là 5 të (20 bytes), Ù dài tÑi a là 15 të hay là 60 bytes.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Type of service (8 bits): ·c t£ các tham sÑ vÁ dËch vå nh±m thông báo cho m¡ng bi¿t dËch vå nào mà gói tin muÑn °ãc sí dång, ch³ng h¡n °u tiên, thÝi h¡n ch­m trÅ, nng su¥t truyÁn và Ù tin c­y. Hình sau cho bi¿t ý ngh) cça tr°Ýng 8 bits này.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-5.gif"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Precedence (3 bit): chÉ thË vÁ quyÁn °u tiên gíi datagram, nó có giá trË të 0 (gói tin bình th°Ýng) ¿n 7 (gói tin kiÃm soát m¡ng).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" D (Delay) (1 bit): chÉ Ù trÅ yêu c§u trong ó

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" D = 0 gói tin có Ù trÅ bình th°Ýng

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" D = 1 gói tin Ù trÅ th¥p

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T (Throughput) (1 bit): chÉ Ù thông l°ãng yêu c§u sí dång à truyÁn gói tin vÛi lña chÍn truyÁn trên °Ýng thông su¥t th¥p hay °Ýng thông su¥t cao.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" T = 0 thông l°ãng bình th°Ýng và

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" T = 1 thông l°ãng cao

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" R (Reliability) (1 bit): chÉ Ù tin c­y yêu c§u

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" R = 0 Ù tin c­y bình th°Ýng

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" R = 1 Ù tin c­y cao

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Total Length (16 bits): chÉ Ù dài toàn bÙ gói tin, kà c£ ph§n §u tính theo ¡n vË byte vÛi chiÁu dài tÑi a là 65535 bytes. HiÇn nay giÛi h¡n trên là r¥t lÛn nh°ng trong t°¡ng lai vÛi nhïng m¡ng Gigabit thì các gói tin có kích th°Ûc lÛn là c§n thi¿t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Identification (16 bits): cùng vÛi các tham sÑ khác (nh° Source Address và Destination Address) tham sÑ này dùng à Ënh danh duy nh¥t cho mÙt datagram trong kho£ng thÝi gian nó v«n còn trên liên m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Flags (3 bits): liên quan ¿n sñ phân o¡n (fragment) các datagram, Các gói tin khi i trên °Ýng i có thà bË phân thành nhiÁu gói tin nhÏ, trong tr°Ýng hãp bË phân o¡n thì tr°Ýng Flags °ãc dùng iÁu khiÃn phân o¡n và tái l¯p ghép bó dï liÇu. Tùy theo giá trË cça Flags s½ có ý ngh)a là gói tin s½ không phân o¡n, có thà phân o¡n hay là gói tin phân o¡n cuÑi cùng. Tr°Ýng Fragment Offset cho bi¿t vË trí dï liÇu thuÙc phân o¡n t°¡ng éng vÛi o¡n b¯t §u cça gói dï liÇu gÑc. Ý ngh)a cå thà cça tr°Ýng Flags là:

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-6.gif"

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" bit 0: reserved - ch°a sí dång, luôn l¥y giá trË 0.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" bit 1: (DF) = 0 (May Fragment) = 1 (Don't Fragment)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" bit 2: (MF) = 0 (Last Fragment) = 1 (More Fragments)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Fragment Offset (13 bits): chÉ vË trí cça o¡n (fragment) ß trong datagram tính theo ¡n vË 8 bytes, có ngh)a là ph§n dï liÇu m×i gói tin (trë gói tin cuÑi cùng) ph£i chéa mÙt vùng dï liÇu có Ù dài là bÙi sÑ cça 8 bytes. iÁu này có ý ngh)a là ph£i nhân giá trË cça Fragment offset vÛi 8 Ã tính ra Ù lÇch byte.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Time to Live (8 bits): qui Ënh thÝi gian tÓn t¡i (tính b±ng giây) cça gói tin trong m¡ng à tránh tình tr¡ng mÙt gói tin bË qu©n trên m¡ng. ThÝi gian này °ãc cho bßi tr¡m gíi và °ãc gi£m i (th°Ýng qui °Ûc là 1 ¡n vË) khi datagram i qua m×i router cça liên m¡ng. ThÝi l°ãng này gi£m xuÑng t¡i m×i router vÛi måc ích giÛi h¡n thÝi gian tÓn t¡i cça các gói tin và k¿t thúc nhïng l§n l·p l¡i vô h¡n trên m¡ng. Sau ây là 1 sÑ iÁu c§n l°u ý vÁ tr°Ýng Time To Live:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Nút trung gian cça m¡ng không °ãc gßi 1 gói tin mà tr°Ýng này có giá trË= 0.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" MÙt giao théc có thà ¥n Ënh Time To Live à thñc hiÇn cuÙc ra tìm tài nguyên trên m¡ng trong ph¡m vi mß rÙng.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" MÙt giá trË cÑ Ënh tÑi thiÃu ph£i ç lÛn cho m¡ng ho¡t Ùng tÑt.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Protocol (8 bits): chÉ giao théc t§ng trên k¿ ti¿p s½ nh­n vùng dï liÇu ß tr¡m ích (hiÇn t¡i th°Ýng là TCP ho·c UDP °ãc cài ·t trên IP). Ví då: TCP có giá trË tr°Ýng Protocol là 6, UDP có giá trË tr°Ýng Protocol là 17

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Header Checksum (16 bits): Mã kiÃm soát l×i cça header gói tin IP.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Source Address (32 bits): Ëa chÉ cça máy nguÓn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Destination Address (32 bits): Ëa chÉ cça máy ích

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Options (Ù dài thay Õi): khai báo các lña chÍn do ng°Ýi gíi yêu c§u (tuó theo tëng ch°¡ng trình).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Padding (Ù dài thay Õi): Vùng Çm, °ãc dùng à £m b£o cho ph§n header luôn k¿t thúc ß mÙt mÑc 32 bits.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Data (Ù dài thay Õi): Trên mÙt m¡ng cåc bÙ nh° v­y, hai tr¡m chÉ có thà liên l¡c vÛi nhau n¿u chúng bi¿t Ëa chÉ v­t lý cça nhau. Nh° v­y v¥n Á ·t ra là ph£i thñc hiÇn ánh x¡ giïa Ëa chÉ IP (32 bits) và Ëa chÉ v­t lý (48 bits) cça mÙt tr¡m.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Các giao théc trong m¡ng IP

à m¡ng vÛi giao théc IP ho¡t Ùng °ãc tÑt ng°Ýi ta c§n mÙt sÑ giao théc bÕ sung, các giao théc này Áu không ph£i là bÙ ph­n cça giao théc IP và giao théc IP s½ dùng ¿n chúng khi c§n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc ARP (Address Resolution Protocol): Þ ây c§n l°u ý r±ng các Ëa chÉ IP °ãc dùng à Ënh danh các host và m¡ng ß t§ng m¡ng cça mô hình OSI, và chúng không ph£i là các Ëa chÉ v­t lý (hay Ëa chÉ MAC) cça các tr¡m trên ó mÙt m¡ng cåc bÙ (Ethernet, Token Ring.). Trên mÙt m¡ng cåc bÙ hai tr¡m chÉ có thà liên l¡c vÛi nhau n¿u chúng bi¿t Ëa chÉ v­t lý cça nhau. Nh° v­y v¥n Á ·t ra là ph£i tìm °ãc ánh x¡ giïa Ëa chÉ IP (32 bits) và Ëa chÉ v­t lý cça mÙt tr¡m. Giao théc ARP ã °ãc xây dñng à tìm Ëa chÉ v­t lý të Ëa chÉ IP khi c§n thi¿t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc RARP (Reverse Address Resolution Protocol): Là giao théc ng°ãc vÛi giao théc ARP. Giao théc RARP °ãc dùng à tìm Ëa chÉ IP të Ëa chÉ v­t lý.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc ICMP (Internet Control Message Protocol): Giao théc này thñc hiÇn truyÁn các thông báo iÁu khiÃn (báo cáo vÁ các tình tr¡ng các l×i trên m¡ng.) giïa các gateway ho·c mÙt nút cça liên m¡ng. Tình tr¡ng l×i có thà là: mÙt gói tin IP không thà tÛi ích cça nó, ho·c mÙt router không ç bÙ nhÛ Çm à l°u và chuyÃn mÙt gói tin IP, MÙt thông báo ICMP °ãc t¡o và chuyÃn cho IP. IP s½ "bÍc" (encapsulate) thông báo ó vÛi mÙt IP header và truyÁn ¿n cho router ho·c tr¡m ích.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Các b°Ûc ho¡t Ùng cça giao théc IP

Khi giao théc IP °ãc khßi Ùng nó trß thành mÙt thñc thà tÓn t¡i trong máy tính và b¯t §u thñc hiÇn nhïng chéc nng cça mình, lúc ó thñc thà IP là c¥u thành cça t§ng m¡ng, nh­n yêu c§u të các t§ng trên nó và gíi yêu c§u xuÑng các t§ng d°Ûi nó.

Ñi vÛi thñc thà IP ß máy nguÓn, khi nh­n °ãc mÙt yêu c§u gíi të t§ng trên, nó thñc hiÇn các b°Ûc sau ây:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¡o mÙt IP datagram dña trên tham sÑ nh­n °ãc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tính checksum và ghép vào header cça gói tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ra quy¿t Ënh chÍn °Ýng: ho·c là tr¡m ích n±m trên cùng m¡ng ho·c mÙt gateway s½ °ãc chÍn cho ch·ng ti¿p theo.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChuyÃn gói tin xuÑng t§ng d°Ûi à truyÁn qua m¡ng.

Ñi vÛi router, khi nh­n °ãc mÙt gói tin i qua, nó thñc hiÇn các Ùng tác sau:

1) Tính chesksum, n¿u sai thì lo¡i bÏ gói tin.

2) Gi£m giá trË tham sÑ Time - to Live. n¿u thÝi gian ã h¿t thì lo¡i bÏ gói tin.

3) Ra quy¿t Ënh chÍn °Ýng.

4) Phân o¡n gói tin, n¿u c§n.

5) Ki¿n t¡o l¡i IP header, bao gÓm giá trË mÛi cça các vùng Time - to -Live, Fragmentation và Checksum.

6) ChuyÃn datagram xuÑng t§ng d°Ûi à chuyÃn qua m¡ng.

CuÑi cùng khi mÙt datagram nh­n bßi mÙt thñc thà IP ß tr¡m ích, nó s½ thñc hiÇn bßi các công viÇc sau:

1) Tính checksum. N¿u sai thì lo¡i bÏ gói tin.

2) T­p hãp các o¡n cça gói tin (n¿u có phân o¡n)

3) ChuyÃn dï liÇu và các tham sÑ iÁu khiÃn lên t§ng trên.

II. Giao théc iÁu khiÃn truyÁn dï liÇu TCP

TCP là mÙt giao théc "có liên k¿t" (connection - oriented), ngh)a là c§n ph£i thi¿t l­p liên k¿t giïa hai thñc thà TCP tr°Ûc khi chúng trao Õi dï liÇu vÛi nhau. MÙt ti¿n trình éng dång trong mÙt máy tính truy nh­p vào các dËch vå cça giao théc TCP thông qua mÙt cÕng (port) cça TCP. SÑ hiÇu cÕng TCP °ãc thà hiÇn bßi 2 bytes.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-7.gif"

Hình 7.5: CÕng truy nh­p dËch vå TCP

MÙt cÕng TCP k¿t hãp vÛi Ëa chÉ IP t¡o thành mÙt §u nÑi TCP/IP (socket) duy nh¥t trong liên m¡ng. DËch vå TCP °ãc cung c¥p nhÝ mÙt liên k¿t logic giïa mÙt c·p §u nÑi TCP/IP. MÙt §u nÑi TCP/IP có thà tham gia nhiÁu liên k¿t vÛi các §u nÑi TCP/IP ß xa khác nhau. Tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu giïa 2 tr¡m c§n ph£i thi¿t l­p mÙt liên k¿t TCP giïa chúng và khi không còn nhu c§u truyÁn dï liÇu thì liên k¿t ó s½ °ãc gi£i phóng.

Các thñc thà cça t§ng trên sí dång giao théc TCP thông qua các hàm gÍi (function calls) trong ó có các hàm yêu c§u à yêu c§u, à tr£ lÝi. Trong m×i hàm còn có các tham sÑ dành cho viÇc trao Õi dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Các b°Ûc thñc hiÇn à thi¿t l­p mÙt liên k¿t TCP/IP: Thi¿t l­p mÙt liên k¿t mÛi có thà °ãc mß theo mÙt trong 2 ph°¡ng théc: chç Ùng (active) ho·c bË Ùng (passive).

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Ph°¡ng théc bË Ùng, ng°Ýi sí dång yêu c§u TCP chÝ ãi mÙt yêu c§u liên k¿t gíi ¿n të xa thông qua mÙt §u nÑi TCP/IP (t¡i ch×). Ng°Ýi sí dång dùng hàm passive Open có khai báo cÕng TCP và các thông sÑ khác (méc °u tiên, méc an toàn)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" VÛi ph°¡ng théc chç Ùng, ng°Ýi sí dång yêu c§u TCP mß mÙt liên k¿t vÛi mÙt mÙt §u nÑi TCP/IP ß xa. Liên k¿t s½ °ãc xác l­p n¿u có mÙt hàm Passive Open t°¡ng éng ã °ãc thñc hiÇn t¡i §u nÑi TCP/IP ß xa ó.

B£ng liÇt kê mÙt vài cÕng TCP phÕ bi¿n.

PRIVATESÑ hiÇu cÕng Mô t£ 0 Reserved 5 Remote job entry 7 Echo 9 Discard 11 Systat 13 Daytime 15 Nestat 17 Quotd (quote odd day 20 ftp-data 21 ftp (control) 23 Telnet 25 SMTP 37 Time 53 Name Server 102 ISO - TSAP 103 X.400 104 X.400 Sending 111 Sun RPC 139 Net BIOS Session source 160 - 223 Reserved Khi ng°Ýi sí dång gíi i mÙt yêu c§u mß liên k¿t s½ °ãc nh­n hai thông sÑ tr£ lÝi të TCP.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thông sÑ Open ID °ãc TCP tr£ lÝi ngay l­p téc à gán cho mÙt liên k¿t cåc bÙ (local connection name) cho liên k¿t °ãc yêu c§u. Thông sÑ này vÁ sau °ãc dùng à tham chi¿u tÛi liên k¿t ó. (Trong tr°Ýng hãp n¿u TCP không thà thi¿t l­p °ãc liên k¿t yêu c§u thì nó ph£i gíi tham sÑ Open Failure à thông báo.)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi TCP thi¿t l­p °ãc liên k¿t yêu c§u nó gíi tham sÑ Open Sucsess °ãc dùng à thông báo liên k¿t ã °ãc thi¿t l­p thành công. Thông báo này d°ãc chuyÃn ¿n trong c£ hai tr°Ýng hãp bË Ùng và chç Ùng. Sau khi mÙt liên k¿t °ãc mß, viÇc truyÁn dï liÇu trên liên k¿t có thà °ãc thñc hiÇn.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Các b°Ûc thñc hiÇn khi truyÁn và nh­n dï liÇu: Sau khi xác l­p °ãc liên k¿t ng°Ýi sï dång gíi và nh­n dï liÇu. ViÇc gíi và nh­n dï liÇu thông qua các hàm Send và receive.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm Send: Dï liÇu °ãc gíi xuÑng TCP theo các khÑi (block). Khi nh­n °ãc mÙt khÑi dï liÇu, TCP s½ l°u trï trong bÙ Çm (buffer). N¿u cÝ PUSH °ãc dñng thì toàn bÙ dï liÇu trong bÙ Çm °ãc gíi, kà c£ khÑi dï liÇu mÛi ¿n s½ °ãc gíi i. Ng°ãc l¡i cÝ PUSH không °ãc dñng thì dï liÇu °ãc giï l¡i trong bÙ Çm và s½ gíi i khi có c¡ hÙi thích hãp (ch³ng h¡n chÝ thêm dï liÇu nïa à gïi i vÛi hiÇu qu£ h¡n).

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm reveive: Þ tr¡m ích dï liÇu s½ °ãc TCP l°u trong bÙ Çm g¯n vÛi m×i liên k¿t. N¿u dï liÇu °ãc ánh d¥u vÛi mÙt cÝ PUSH thì toàn bÙ dï liÇu trong bÙ Çm (kà c£ các dï liÇu °ãc l°u të tr°Ûc) s½ °ãc chuyÃn lên cho ng°Ýi sï dång. Còn n¿u dï liÇu ¿n không °ãc ánh d¥u vÛi cÝ PUSH thì TCP chÝ tÛi khi thích hãp mÛi chuyÃn dï liÇu vÛi måc tiêu tng hiÇu qu£ hÇ thÑng.

Nói chung viÇc nh­n và giao dï liÇu cho ng°Ýi sí dång ích cça TCP phå thuÙc vào viÇc cài ·t cå thÃ. Tr°Ýng hãp c§n chuyÃn g¥p dï liÇu cho ng°Ýi sí dång thì có thà dùng cÝ URGENT và ánh d¥u dï liÇu b±ng bit URG à báo cho ng°Ýi sí dång c§n ph£i sí lý kh©n c¥p dï liÇu ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" Các b°Ûc thñc hiÇn khi óng mÙt liên k¿t: ViÇc óng mÙt liên k¿t khi không c§n thi¿t °ãc thñc hiên theo mÙt trong hai cách: dùng hàm Close ho·c dùng hàm Abort.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm Close: yêu c§u óng liên k¿t mÙt cách bình th°Ýng. Có ngh)a là viÇc truyÁn dï liÇu trên liên k¿t ó ã hoàn t¥t. Khi nh­n °ãc mÙt hàm Close TCP s½ truyÁn i t¥t c£ dï liÇu còn trong bÙ Çm thông báo r±ng nó óng liên k¿t. L°u ý r±ng khi mÙt ng°Ýi sí dång ã gíi i mÙt hàm Close thì nó v«n ph£i ti¿p tåc nh­n dï liÇu ¿n trên liên k¿t ó cho ¿n khi TCP ã báo cho phía bên kia bi¿t vÁ viÇc óng liên k¿t và chuyÃn giao h¿t t¥t c£ dï liÇu cho ng°Ýi sí dång cça mình.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm Abort: Ng°Ýi sí dång có thà óng mÙt liên k¿t b¥t và s½ không ch¥p nh­n dï liÇu qua liên k¿t ó nïa. Do v­y dï liÇu có thà bË m¥t i khi ang °ãc truyÁn i. TCP báo cho TCP ß xa bi¿t r±ng liên k¿t ã °ãc hçy bÏ và TCP ß xa s½ thông báo cho ng°Ýi sí dång cia mình.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" MÙt sÑ hàm khác cça TCP:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm Status: cho phép ng°Ýi sí dång yêu c§u cho bi¿t tr¡ng thái cça mÙt liên k¿t cå thÃ, khi ó TCP cung c¥p thông tin cho ng°Ýi sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Hàm Error: thông báo cho ng°Ýi sí dång TCP vÁ các yêu c§u dËch vå b¥t hãp lÇ liên quan ¿n mÙt liên k¿t có tên cho tr°Ûc ho·c vÁ các l×i liên quan ¿n môi tr°Ýng.

¡n vË dï liÇu sí dång trong TCP °ãc gÍi là segment (o¡n dï liÇu), có các tham sÑ vÛi ý ngh)a nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-8.gif"

Hình 7.5: D¡ng théc cça segment TCP

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Source Por (16 bits): SÑ hiÇu cÕng TCP cça tr¡m nguÓn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Destination Port (16 bit): SÑ hiÇu cÕng TCP cça tr¡m ích.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Sequence Number (32 bit): sÑ hiÇu cça byte §u tiên cça segment trë khi bit SYN °ãc thi¿t l­p. N¿y bit SYN °ãc thi¿t l­p thì Sequence Number là sÑ hiÇu tu§n tñ khßi §u (ISN) và byte dï liÇu §u tiên là ISN+1.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Acknowledgment Number (32 bit): sÑ hiÇu cça segment ti¿p theo mà tr¡m nguÓn ang chÝ Ã nh­n. Ng§m ý báo nh­n tÑt (các) segment mà tr¡m ích ã gíi cho tr¡m nguÓn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Data offset (4 bit): sÑ l°ãng bÙi cça 32 bit (32 bit words) trong TCP header (tham sÑ này chÉ ra vË trí b¯t §u cça nguÓn dï liÇu).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Reserved (6 bit): dành à dùng trong t°¡ng lai

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Control bit (các bit iÁu khiÃn):

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" URG: Vùng con trÏ kh©n (Ucgent Poiter) có hiÇu lñc.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" ACK: Vùng báo nh­n (ACK number) có hiÇu lñc.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" PSH: Chéc nng PUSH.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" RST: Khßi Ùng l¡i (reset) liên k¿t.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" SYN: Óng bÙ hóa sÑ hiÇu tu§n tñ (sequence number).

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" FIN: Không còn dï liÇu të tr¡m nguÓn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Window (16 bit): c¥p phát credit à kiÃm soát nguÓn dï liÇu (c¡ ch¿ cía sÕ). ây chính là sÑ l°ãng các byte dï liÇu, b¯t §u të byte °ãc chÉ ra trong vùng ACK number, mà tr¡m nguÓn ã saün sàng à nh­n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Checksum (16 bit): mã kiÃm soát l×i cho toàn bÙ segment (header + data)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Urgemt Poiter (16 bit): con trÏ này trÏ tÛi sÑ hiÇu tu§n tñ cça byte i theo sau dï liÇu kh©n. Vùng này chÉ có hiÇu lñc khi bit URG °ãc thi¿t l­p.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Options (Ù dài thay Õi): khai báo các option cça TCP, trong ó có Ù dài tÑi a cça vùng TCP data trong mÙt segment.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Paddinh (Ù dài thay Õi): ph§n chèn thêm vào header à £m b£o ph§n header luôn k¿t thúc ß mÙt mÑc 32 bit. Ph§n thêm này gÓm toàn sÑ 0.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" TCP data (Ù dài thay Õi): chéa dï liÇu cça t§ng trên, có Ù dài tÑi a ng§m Ënh là 536 byte. Giá trË này có thà iÁu chÉnh b±ng cách khai báo trong vùng options.

III. Giao théc UDP (User Datagram Protocol)

UDP (User Datagram Protocol) là giao théc theo ph°¡ng théc không liên k¿t °ãc sí dång thay th¿ cho TCP ß trên IP theo yêu c§u cça tëng éng dång. Khác vÛi TCP, UDP không có các chéc nng thi¿t l­p và k¿t thúc liên k¿t. T°¡ng tñ nh° IP, nó cing không cung c¥p c¡ ch¿ báo nh­n (acknowledgment), không s¯p x¿p tu§n tñ các gói tin (datagram) ¿n và có thà d«n ¿n tình tr¡ng m¥t ho·c trùng dï liÇu mà không có c¡ ch¿ thông báo l×i cho ng°Ýi gíi. Qua ó ta th¥y UDP cung c¥p các dËch vå v­n chuyÃn không tin c­y nh° trong TCP.

Khuôn d¡ng UDP datagram °ãc mô t£ vÛi các vùng tham sÑ ¡n gi£n h¡n nhiÁu so vÛi TCP segment.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-9.gif"

Hình 7.7: D¡ng théc cça gói tin UDP

UDP cing cung c¥p c¡ ch¿ gán và qu£n lý các sÑ hiÇu cÕng (port number) Ã Ënh danh duy nh¥t cho các éng dång ch¡y trên mÙt tr¡m cça m¡ng. Do ít chéc nng phéc t¡p nên UDP th°Ýng có xu th¿ ho¡t Ùng nhanh h¡n so vÛi TCP. Nó th°Ýng °ãc dùng cho các éng không òi hÏi Ù tin c­y cao trong giao v­n.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure7-10.gif"

Hình 7.8: Mô hình quan hÇ hÍ giao théc TCP/IP

Ch°¡ng 8

Các dËch vå cça m¡ng diÇn rÙng (WAN)

HiÇn nay trên th¿ giÛi có nhiÁu dËch vå dành cho viÇc chuyÃn thông tin të khu vñc này sang khu vñc khác nh±m liên k¿t các m¡ng LAN cça các khu vñc khác nhau l¡i. à có °ãc nhïng liên k¿t nh° v­y ng°Ýi ta th°Ýng sí dång các dËch vå cça các m¡ng diÇn rÙng. HiÇn nay trong khi giao théc truyÁn thông c¡ b£n cça LAN là Ethernet, Token Ring thì giao théc dùng à t°¡ng nÑi các LAN thông th°Ýng dña trên chu©n TCP/IP. Ngày nay khi các d¡ng k¿t nÑi có xu h°Ûng ngày càng a d¡ng và phân tán cho nên các m¡ng WAN ang thiên vÁ truyÁn theo ¡n vË t­p tin thay vì truyÁn mÙt l§n xí lý.

Có nhiÁu cách phân lo¡i m¡ng diÇn rÙng, ß ây n¿u phân lo¡i theo ph°¡ng pháp truyÁn thông tin thì có thà chia thành 3 lo¡i m¡ng nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng chuyÃn m¡ch (Circuit Swiching Network)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng thuê bao (Leased lines Network)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M¡ng chuyÃn gói tin (Packet Switching Network)

I. M¡ng chuyÃn m¡ch (Circuit Swiching Network)

à thñc hiÇn °ãc viÇc liên k¿t giïa hai iÃm nút, mÙt °Ýng nÑi giïa iÃm nút này và iêm nút kia °ãc thi¿t l­p trong m¡ng thà hiÇn d°Ûi d¡ng cuÙc gÍi thông qua các thi¿t bË chuyÃn m¡ch.

Hình 8.1: Mô hình m¡ng chuyÃn m¡ch

MÙt ví då cça m¡ng chuyÃn m¡ch là ho¡t Ùng cça m¡ng iÇn tho¡i, các thuê bao khi bi¿t sÑ cça nhau có thà gÍi cho nhau và có mÙt °Ýng nÑi v­t lý t¡m thÝi °ãc thi¿t l­p giïa hai thuê bao.

VÛi mô hình này mÍi °Ýng Áu có thà mÙt °Ýng b¥t kó khác, thông qua nhïng °Ýng nÑi và các thi¿t bË chuyên dùng ng°Ýi ta có thà liên k¿t mÙt °Ýng t¡m thÝi të n¡i gíi tÛi n¡i nh­n mÙt °Ýng nÑi v­t lý, °Ýng nÑi trên duy trì trong suÑt phiên làm viÇc và chÉ gi£i phóng sau khi phiên làm viÇc k¿t thúc. à thñc hiÇn mÙt phiên làm viÇc c§n có các thç tåc §y ç cho viÇc thi¿t l­p liên k¿t trong ó có viÇc thông báo cho m¡ng bi¿t Ëa chÉ cça nút nh­n.

HiÇn nay có 2 lo¡i m¡ng chuyÃn m¡ch là chuyÃn m¡ch t°¡ng tñ (analog) và chuyÃn m¡ch sÑ (digital)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChuyÃn m¡ch t°¡ng tñ (Analog): ViÇc chuyÃn dï liÇu qua m¡ng chuyÃn m¡ch t°¡ng tñ °ãc thñc hiÇn qua m¡ng iÇn tho¡i. Các tr¡m sí dång mÙt thi¿t bË có tên là modem, thi¿t bË này s½ chuyÁn các tín hiÇu sÑ të máy tính sao tín hiÇu tu§n tñ có trà truyÁn i trên m¡ng iÇn tho¡i và ng°ãc l¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure8-2.gif"

Hình 8.2: Mô hình chuyÃn m¡ch t°¡ng tñ

Khi sí dång °Ýng truyÁn iÇn tho¡i à truyÁn sÑ liÇu thì các chu©n cça modem và các tính ch¥t cça nó s½ quy¿t Ënh tÑc Ù cça °Ýng truyÁn. Cùng vÛi các kù thu­t chuyÃn Õi tín hiÇu các tính nng mÛi nh° nén tín hiÇu cho phép nâng tÑc Ù truyÁn dï liÇu lên r¥t cao.

PRIVATELo¡i TÑc Ù (bps) Lo¡i nén TÑc Ù thñc t¿ (bps) Bell 212A 1200 CCITT V22 1200 CCITT V22 bis 2400 MNP Class 5 2400 - 3600 CCITT V32 9600 MNP Class 5, V42 bis 9600 - 19200 CCITT V32 bis 14400 MNP Class 5, V42 bis 14400 - 33600 Hình 8.3: B£ng kù thu­t modem

Các kù thu­t nén th°Ýng dùng là MNP Class 5 và V42 bis, MNP Class 5 cho phép nén vÛi t÷ lÇ 1.5:1 và V42 bis nén vÛi t÷ lÇ 2:1. Tuy nhiên trên thñc t¿ t÷ lÇ nén có thà thay Õi dña vào d¡ng dï liÇu °ãc truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChuyÃn m¡ch sÑ (Digital): °Ýng truyÁn chuyÃn m¡ch sÑ l§n §u tiên °ãc AT&T thiÇu vào cuÑi 1980 khi AT&T giÛi thiÇu m¡ng chuyÃn m¡ch sÑ Acnet vÛi °Ýng truyÁn 56 kbs. ViÇc sí dång °Ýng chuyÃn m¡ch sÑ cing òi hÏi sí dång thi¿t bË phåc vå truyÁn dï liÇu sÑ (Data Service Unit - DSU) vào vË trí modem trong chuyÃn m¡ch t°¡ng tñ. Thi¿t bË phåc vå truyÁn dï liÇu sÑ có nhiÇm vå chuyÃn các tín hiÇu sÑ ¡n chiÁu (unipolar) të máy tính ra thành tín hiÇu sÑ hai chiÁu (bipolar) Ã truyÁn trên °Ýng truyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure8-3.gif"

Hình 8.3: Mô hình chuyÃn m¡ch sÑ

M¡ng chuyÃn m¡ch sÑ cho phép ng°Ýi sí dång nâng cao tÑc Ù truyÁn (ß ây do khác biÇt giïa kù thu­t truyÁn sÑ và kù thu­t truyÁn t°¡ng tñ nên hiÇu nng cça truyÁn m¡ch sÑ cao h¡n nhiÁu so vÛi truyÁn t°¡ng tñ cho dù cùng tÑc Ù), Ù an toàn.

Vào nm 1991 AT&T giÛi thiÇu m¡ng chuyÃn m¡ch sÑ có tÑc Ù 384 Kbps. Ng°Ýi ta có thà dùng m¡ng chuyÃn m¡ch sÑ Ã t¡o các liên k¿t giïa các m¡ng LAN và làm các °Ýng truyÁn dñ phòng.

II. M¡ng thuê bao (Leased line Network)

VÛi kù thu­t chuyÃn m¡ch giïa các nút cça m¡ng (t°¡ng tñ ho·c sÑ) có mÙt sÑ l°ãng lÛn °Ýng dây truyÁn dï liÇu, vÛi m×i °Ýng dây trong mÙt thÝi iÃm chÉ có nhiÁu nh¥t mÙt phiên giao dËch, khi sÑ l°ãng các tr¡m sí dång tng cao ng°Ýi ta nh­n th¥y viÇc sí dång m¡ng chuyÃn m¡ch trß nên không kinh t¿. Ã gi£m bÛt sÑ l°ãng các °Ýng dây k¿t nÑi giïa các nút m¡ng ng°Ýi ta °a ra mÙt kù thu­t gÍi là ghép kênh.

Hình 8.4: Mô hình ghép kênh

Mô hình ó °ãc mô t£ nh° sau: t¡i mÙt nút ng°Ýi ta t­p hãp các tín hiÇu trên cça nhiÁu ng°Ýi sí dång ghép l¡i à truyÁn trên mÙt kênh nÑi duy nh¥t ¿n các nút khác, t¡i nút cuÑi ng°Ýi ta phân kênh ghép ra thành các kênh riêng biÇt và truyÁn tÛi các ng°Ýi nh­n.

Có hai ph°¡ng théc ghép kênh chính là ghép kênh theo t§n sÑ và ghép kênh theo thÝi gian, hai ph°¡ng théc này t°¡ng éng vÛi m¡ng thuê bao tu§n tñ và m¡ng thuê bao kù thu­t sÑ. trong thÝi gian hiÇn nay m¡ng thuê bao kù thu­t sÑ sí dång kù thu­t ghép kênh theo thÝi gian vÛi °Ýng truyÁn T ang °ãc sí dång ngày mÙt rÙng rãi và d§n d§n thay th¿ m¡ng thuê bao tu§n tñ.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Ph°¡ng théc ghép kênh theo t§n sÑ

à sí dång ph°¡ng théc ghép kênh theo t§n sÑ giïa các nút cça m¡ng °ãc liên k¿t bßi °Ýng truyÁn bng t§n rÙng. Bng t§n này °ãc chia thành nhiÁu kênh con °ãc phân biÇt bßi t§n sÑ khác nhau. Khi truyÁn dí liÇu, m×i kênh truyÁn të ng°Ýi sí dång ¿n nút s½ °ãc chuyÃn thành mÙt kênh con vÛi t§n sÑ xác Ënh và °ãc truyÁn thông qua bÙ ghép kênh ¿n nút cuÑi và t¡i ây nó °ãc tách ra thành kênh riêng biÇt à truyÁn tÛi ng°Ýi nh­n. Theo các chu©n cça CCITT có các ph°¡ng théc ghép kênh cho phép ghép 12, 60, 300 kênh ¡n.

Ng°Ýi ta có thà dùng °Ýng thuê bao tu§n tñ (Analog) nÑi giïa máy cça ng°Ýi sí dång tÛi nút m¡ng thuê bao g§n nh¥t. Khi máy cça ng°Ýi sí dång gíi dï liÇu thì kênh dï liÇu °ãc ghép vÛi các kênh khác và truyÁn trên °òng truyÁn tÛi nút ích và °ãc phân ra thành kênh riêng biÇt tr°Ûc khi gíi tÛi máy cça ng°Ýi sí dång. °Ýng nÑi giïa máy tr¡m cça ng°Ýi sí dång tÛi nút m¡ng thuê bao cing giÑng nh° m¡ng chuyÃn m¡ch tu§n tñ sí dång °Ýng dây iÇn tho¡i vÛi các kù thu­t chuyÃn Õi tín hiÇu nh° V22, V22 bis, V32, V32 bis, các kù thu­t nén V42 bis, MNP class 5.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2.Ph°¡ng théc ghép kênh theo thÝi gian:

Khác vÛi ph°¡ng théc ghép kênh theo t§n sÑ, ph°¡ng théc ghép kênh theo thÝi gian chia mÙt chu kó thÝi gian ho¡t Ùng cça °Ýng truyÁn tråc thành nhiÁu kho£ng nhÏ và m×i kênh tuyÁn dï liÇu °ãc mÙt kho£ng. Sau khi ghép kênh l¡i thành mÙt kênh chung dï liÇu °ãc truyÁn i t°¡ng tñ nh° ph°¡ng théc ghép kênh theo t§n sÑ. Ng°Ýi ta dùng °Ýng thuê bao là °Ýng truyÁn kù thu­t sÑ nÑi giïa máy cça ng°Ýi sí dång tÛi nút m¡ng thuê bao g§n nh¥t.

HiÇn nay ng°Ýi ta có các °Ýng truyÁn thuê bao nh° sau :

°Ýng T1 vÛi tÑc Ù 1.544 Mbps nó bao gÓm 24 kênh vÛp tÑc Ù 64 kbps và 8000 bits iÁu khiÃn trong 1 giây.

III. M¡ng chuyÃn gói tin (Packet Switching NetWork)

M¡ng chuyÃn m¡ch gói ho¡t Ùng theo nguyên t¯c sau : Khi mÙt tr¡m trên m¡ng c§n gíi dï liÇu nó c§n ph£i óng dï liÇu thành tëng gói tin, các gói tin ó °ãc i trên m¡ng të nút này tÛi nút khác tÛi khi ¿n °ãc ích. Do viÇc sí dång kù thu­t trên nên khi mÙt tr¡m không gíi tin thì mÍi tài nguyên cça m¡ng s½ dành cho các tr¡m khác, do v­y m¡ng ti¿t kiÇm °ãc các tài nguyên và có thà sí dång chúng mÙt cách tÑt nh¥t.

Ng°Ýi ta chia các ph°¡ng théc chuyÃn m¡ch gói ra làm 2 ph°¡ng théc:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc chuyÃn m¡ch gói theo s¡ Ó rÝi r¡c.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ph°¡ng théc chuyÃn m¡ch gói theo °Ýng i xác Ënh.

VÛi ph°¡ng théc chuyÃn m¡ch gói theo s¡ Ó rÝi r¡c các gói tin °ãc chuyÃn i trên m¡ng mÙt cách Ùc l­p, m×i gói tin Áu có mang Ëa chÉ n¡ i gíi và n¡i nh­n. MÕi nút trong m¡ng khi ti¿p nh­n gói tin s½ quy¿t Ënh xenm °Ýng i cça gói tin phå thuÙc vào thu­t toán tìm °Ýng t¡i nút và nhïng thông tin vÁ m¡ng mà nút ó có. ViÇc truyÁn theo ph°¡ng théc này cho ta sñ mÁm d»o nh¥t Ënh do °Ýng i vÛi m×i gói tin trß nên mÁm d»o tuy nhiên iÁu này yêu c§u mÙt sÑ l°ãng tính toán r¥t lÛn t¡i m×i nút nên hiÇn nay ph§n lÛn các m¡ng chuyÃn sang dùng ph°¡ng chuyÃn m¡ch gói theo °Ýng i xác Ënh.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure8-5.gif"

Hình 8.5: Ví då ph°¡ng théc s¡ Ó rÝi r¡c.

Ph°¡ng théc chuyÃn m¡ch gói theo °Ýng i xác Ënh:

Tr°Ûc khi truyÁn dï liÇu mÙt °òng i (hay còn gÍi là °Ýng i £o) °ãc thi¿t l­p giïa tr¡m gíi và tr¡m nh­n thông qua các nút cça m¡ng. °Ýng i trên mang sÑ hiÇu phân biÇt vÛi các °Ýng i khác, sau ó các gói tin °ãc gíi i theo °Ýng ã thi¿t l­p à tÛi ích, các gói tin mang sÑ hiÇu cç °Ýng £o à có thà °ãc nh­n bi¿t khi qua các nút. iÁu này khi¿n cho viÇc tính toán °Ýng i cho phiên liên l¡c chÉ c§n thñc hiÇn mÙt l§n.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure8-6.gif"

Hình 8.6: Ví då ph°¡ng théc °Ýng i xác Ënh

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. M¡ng X25

°ãc CCITT công bÑ l§n §u tiên vào 1970 lúc l)nh vñc viÅn thông l§n §u tiên tham gia vào th¿ giÛi truyÁn dï liÇu vÛi các ·c tính:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" X25 cung c¥p quy trình kiÃm soát luÓng giïa các §u cuÑi em l¡i ch¥t l°¡ng °Ýng truyÁn cao cho dù ch¥t l°¡ng °¡ng dây truyÁn không cao.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" X25 °ãc thi¿t k¿ cho c£ truyÁn thông chuyÃn m¡ch l«n truyÁn thông kiÃu iÅm nÑi iÃm.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" °ãc quan tâm và tham gia nhanh chóng trên toàn c§u.

Trong X25 có chéc nng dÓn kênh (multiplexing) Ñi vÛi liên k¿t logic (virtual circuits) chÉ làm nhiÇm vå kiÃm soát l×i cho các frame i qua. iÁu này làm tng Ù phéc t¡p trong viÇc phÑi hãp các thç tåc giïa hai t§ng kÁ nhau, d«n ¿n thông l°ãng bË h¡n ch¿ do tÕng phí xí lý m×i gói tin tng lên. X25 kiÃm tra l×i t¡i m×i nút tr°Ûc khi truyÁn ti¿p, iÁu này làm cho °Ýng truyÁn chó ch¥t l°ãng r¥t cao g§n nh° phi l×i. Tuy nhiên do v­y khÑi l°ãng tích toán t¡i m×i nút khá lÛn, Ñi vÛi nhïng °Ýng truyÁn cça nhïng nm 1970 thì iÁu ó là c§n thi¿t nh°ng hiÇn nay khi kù thu­t truyÁn d«n ã ¡t °ãc nhïng ti¿n bÙ r¥t cao thì viÇc ó trß nên lãng phí

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. M¡ng Frame Relay

M×i gói tin trong m¡ng gÍi là Frame, do v­y m¡ng gÍi là Frame relay. ·c iÃm khác biÇt giïa m¡ng Frame Relay và m¡ng X25 m¡ng Frame Relay là chÉ kiÃm tra l×i t¡i hai tr¡m gíi và tr¡m nh­n còn trong quá trình chuyÃn v­n qua các nút trung gian gói tin s½ không °ãc kiÃm l×i nïa. Do v­y thÝi gian xí lý trên m×i nút nhanh h¡n, tuy nhiên khi có l×i thì gói tin ph£i °ãc phát l¡i të tr¡m §u. VÛi Ù an toàn cao cça °Ýng truyÁn hiÇn nay thì chi phí viÇc phát l¡i ó chÉ chi¿m mÙt t÷ lÇ nhÏ n¿u so vÛi khÑi l°ãng tính toán °ãc gi£m i t¡i các nút nên m¡ng Frame Relay ti¿t kiÇm °ãc tài nguyên cça m¡ng h¡n so vÛi m¡ng X25.

Frame relay không chÉ là mÙt kù thu­t mà còn là thà hiÇn mÙt ph°¡ng pháp tÕ chéc mÛi. VÛi nguyên lý là truyÁn m¡ch gói nh°ng các thao tác kiÃm soát giïa các §u cuÑi gi£m áng kà Kù thu­t Frame Relay cho phép thông luãng tÑi a ¡t tÛi 2Mbps và hiÇn nay nó ang cung c¥p các gi£i pháp à t°¡ng nÑi các m¡ng cåc bÙ LAN trong mÙt ki¿n trúc x°¡ng sÑng t¡o nên môi tr°Ýng cho éng dång multimedia.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. M¡ng ATM (Cell relay)

HiÇn nay kù thu­t Cell Relay dña trên ph°¡ng théc truyÁn thông không Óng bÙ (ATM) có thà cho phép thông l°¡ng hàng trm Mbps. ¡n vË dï liÇu dùng trong ATM °ãc gÍi là t¿ bào (cell). các t¿ bào trong ATM có Ù dài cÑ Ënh là 53 bytes, trong ó 5 bytes dành cho ph§n chéa thông tin iÁu khiÃn (cell header) và 48 bytes chéa dï liÇu cça t§ng trên.

Trong kù thu­t ATM, các t¿ bào chéa các kiÃu dï liÇu khác nhau °ãc ghép kênh tÛi mÙt °Ýng d«n chung °ãc gÍi là °Ýng d«n £o (virtual path). Trong °Ýng d«n £o ó có thà gÓm nhiÁu kênh £o (virtual chanell) khác nhau, m×i kênh £o °ãc sí dång bßi mÙt éng dung nào ó t¡i mÙt thÝi iÃm.

ATM ã k¿t hãp nhïng ·c tính tÑt nh¥t cça d¡ng chuyÃn m¡ch liên tåc và d¡ng chuyÃn m¡ch gói, nó có thà k¿t hãp d£i thông linh ho¡t và kh£ nng chuyÃn ti¿p cao tÑc và có kh£ nng qu£n lý Óng thÝi dï liÇu sÑ, ti¿ng nói, hình ành và multimedia t°¡ng tác.

Måc tiêu cça kù thu­t ATM là nh±m cung c¥p mÙt m¡ng dÓn kênh, và chuyÃn m¡ch tÑc Ù cao, Ù trÅ nhÏ dáp éng cho các d¡ng truyÁn thông a ph°¡ng tiÇn (multimecdia)

ChuyÃn m¡ch cell c§n thi¿t cho viÇc cung c¥p các k¿t nÑi òi hÏi bng thông cao, tình tr¡ng t¯t ngh½n th¥p, hÕ trã cho lÛp dËch vå tích hãp l°u thông dï liÇu âm thanh hình £nh. ·c tính tÑc Ù cao là ·c tính nÕi b­t nh¥t cça ATM.

ATM sí dång c¡ c¥u chuyÃn m¡ch ·c biÇt: ma tr­n nhË phân các thành tÑ chuyÃn m¡ch (a matrix of binary switching elements) à v­n hành l°u thông. Kh£ nng vô h°Ûng (scalability) là mÙt ·c tính cça c¡ c¥u chuyÃn m¡ch ATM. ·c tính này t°¡ng ph£n trñc ti¿p vÛi nhïng gì diÅn ra khi các tr¡m cuÑi °ãc thêm vào mÙt thi¿t bË liên m¡ng nh° router. Các router có nng su¥t tÕng cÑ Ënh °ãc chia cho các tr¡m cuÑi có k¿t nÑi vÛi chúng. Khi sÑ l°ãng tr¡m cuÑi gia tng, nng su¥t cça router t°¡ng thích cho tr¡m cuÑi thu nhÏ l¡i. Khi c¡ c¥u ATM mß rÙng, m×i thi¿t bË thu tr¡m cuÑi, b±ng con °Ýng cça chính nó i qua bÙ chuyÃn m¡ch b±ng cách cho m×i tr¡m cuÑi bng thông chÉ Ënh. Bng thông rÙng °ãc chÉ Ënh cça ATM vÛi ·c tính có thà xác nh­n khi¿n nó trß thành mÙt kù thu­t tuyÇt h£o dùng cho b¥t kó n¡i nào trong m¡ng cåc bÙ cça doanh nghiÇp.

Nh° tên gÍi cça nó chÉ rõ, kù thu­t ATM sí dång ph°¡ng pháp truyÁn không Óng bÙ (asynchronouns) các tÁ bào të nguÓn tÛi ích cça chúng. Trong khi ó, ß t§ng v­t lý ng°Ýi ta có thà sí dång các kù thu­t truyÁn thông Óng bÙ nh° SDH (ho·c SONET).

Nh­n théc °ãc vË trí ch°a thà thay th¿ °ãc (ít nh¥t cho ¿n nhïng nm §u cça th¿ k÷ 21) cça kù thu­t ATM, h§u h¿t các hãng khÕng lÓ vÁ máy tính và truyÁn thông nh° IBM, ATT, Digital, Hewlett - Packard, Cisco Systems, Cabletron, Bay Network,... Áu ang quan tâm ·c biÇt ¿n dòng s£n ph©m h°Ûng ¿n ATM cça mình à tung ra thË tr°Ýng. Có thà kà ra ây mÙt sÑ s£n ph©m ó nh° DEC 900 Multiwitch, IBM 8250 hub, Cisco 7000 rounter, Cablectron, ATM module for MMAC hub.

Nhìn chung thË tr°Ýng ATM sôi Ùng do nhu c§u thñc sñ cça các éng dång a ph°¡ng tiÇn. Sñ nh­p cuÙc ngày mÙt ông cça các hãng s£n xu¥t ã làm gi£m áng kà giá bán cça các s£n ph©m lo¡i này, të ó càng mß rÙng thêm thË tr°Ýng. Ngay ß ViÇt Nam, các dñ án lÛn vÁ m¡ng tin hÍc Áu ã °ãc thi¿t k¿ vÛi h¡ t§ng ch¥p nh­n °ãc vÛi công nghÇ ATM trong t°¡ng lai.

Ch°¡ng 9

Ví då mÙt sÑ m¡ng LAN và WAN

HiÇn nay trên th¿ giÛi có r¥t nhiÁu m¡ng máy tính, chúng °ãc sí dång à phåc vå cho nhiÁu l)nh vñc khác nhau nh° nghiên céu khoa hÍc, truyÁn dï liÇu, kinh doanh. Vì v­y nên các m¡ng này cing r¥t a d¡ng vÁ chçng lo¡i. Trong ph§n này ta xem xét mÙt sÑ m¡ng LAN và WAN thông dång.

I. M¡ng Novell NetWare

°ãc °a ra bßi hãng Novell të nhïng nm 80 và ã °ãc sí dång nhiÁu trong các m¡ng cåc bÙ vÛi sÑ l°ãng °Ûc tính hiÇn nay vào kho£ng 50 -60%. HÇ iÁu hành m¡ng Novell NetWare là mÙt hÇ iÁu hành có Ù an toàn cao ·c biÇt là vÛi các m¡ng có nhiÁu ng°Ýi sí dång. HÇ iÁu hành m¡ng Netware khá phéc t¡p à l¯p ·t và qu£n lý nh°ng nó là mÙt hÇ iÁu hành m¡ng ang °ãc dùng phÕ bi¿n nh¥t hiÇn nay. HÇ iÁu hành m¡ng Novell NetWare °ãc thi¿t k¿ nh° mÙt hÇ thÑng m¡ng client-server trong ó các máy tính °ãc chia thành hai lo¡i:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhïng máy têêính cung c¥p tài nguyên cho m¡ng gÍi là server hay còn gÍi là máy chç m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy sí dång tài nguyên m¡ng gÍi là clients hay còn gÍi là tr¡m làm viÇc.

Các server (File server) cça Netware không ch¡y DOS mà b£n thân Netware là mÙt hÇ iÁu hành cho server iÁu ó ã gi£i phóng Netware ra khÏi nhïng h¡n ch¿ cça DOS. Server cça Netware dùng mÙt c¥u trúc hiÇu qu£ h¡n DOS à tÕ chéc các t­p tin và th° måc, vÛi Netware, chúng ta có thà chia m×i Õ )a thành mÙt ho·c nhiÁu t­p )a (volumes), t°¡ng tñ nh° các Õ )a logic cça DOS. Các t­p )a cça Novell có tên ché không ph£i là chï cái. Tuy nhiên, à truy c­p mÙt t­p )a cça Netware të mÙt tr¡m làm viÇc ch¡y DOS, mÙt chï cái °ãc gán cho t­p )a.

VÛi các hÇ iÁu hành Netware 3.x và 4.x các server ph£i °ãc dành riêng, trong ó chúng ta không thà dùng mÙt file server làm thêm viÇc cùa Workstation, tuy iÁu ó tÑn kém h¡n vì ph£i mua mÙt máy tính à làm server nh°ng nó có hiÇu qu£ h¡n vì máy tính server có thà t­p trung à phåc vå m¡ng. Còn vÛi Netware 2.x thì có thà l°a chÍn trong ó mÙt file server có thà làm viÇc nh° mÙt Workstation nh° hai ti¿n trình Server và Workstation tách tÝi nhau hoàn toàn.

Các tr¡m làm viÇc trên mÙt m¡ng Netware có thà là các máy tính DOS, ch¡y OS/2 ho·c các máy Macintosh. N¿u m¡ng vëa có máy PC và Macintosh thì Netware có thà là sñ lña chÍn tÑt.

T¥t c£ các phiên b£n cça Netware Áu có ·c tr°ng °ãc gÍi là tính chËu ñng sai hÏng cça hÇ (System Fault Tolerance SFT) °ãc thi¿t k¿ Ã giï cho m¡ng v«n ch¡y ngay c£ khi ph§n céng có sai hÏng.

NetWare là mÙt hÇ iÁu hành nh°ng không ph£i là mÙt hÇ iÁu hành a nng mà t­p trung chç y¿u cho các éng dång truy xu¥t tài nguyên trên m¡ng, nó có mÙt t­p hãp xác Ënh saün các dËch vå dành cho ng°Ýi sí dång. T¡i ây Novell NetWare có mÙt hÇ thÑng các yêu c§u và tr£ lÝi mà Client và Server Áu hiÃu, nó bao gÓm:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhóm ch°¡ng trình trên máy ng°Ýi dùng: HÇ iÁu hành tr¡m, các giao diÇn cho phép nh°Ýi sí dång chi xu¥t các tài nguyên cça m¡ng nh° là các tài nguyên cça máy cåc bÙ, ch°¡ng trình truyÁn sÑ liÇu qua m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" HÇ iÁu hành trên máy máy chç: Ch°¡ng trình thñc hiên të DOS, L°u các thông sÑ cça DOS, chuyÃn CPU cça server qua ch¿ Ù protectied mode, qu£n lý viÇc sí dång tài nguyên cça m¡ng cho ng°Ýi sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các tiÇn ích trên m¡ng: dành cho ng°Ýi sí dång và ng°Ýi qu£n trË m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Novell NetWare h× trã các giao théc c¡ b£n sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc truy xu¥t (Access Protocol) (Ethernet, Token Ring, ARCnet, ProNET-10, FDDI)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc trao Õi gói tin trên m¡ng (Internet Packet Exchange -IPX)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc thông tin tìm °Ýng (Routing Information Protocol - RIP)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc thông báo dËch vå (Sevice Advertising Protocol - SAP)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc nhân NetWare (NetWare Core Protocol - NCP) cho phép ng°Ýi dùng truy xu¥t vào file server

Do nhu c§u c§n thích nghi vÛi nhiÁu kiÃu m¡ng và Ã dÅ dàng nâng c¥p và qu£n lý, Novell NetWare cing °ãc chia thành nhiÁu t§ng giao théc t°¡ng tñ c¥u trúc 7 t§ng cu£ hÇ thÑng mß OSI.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure9-1.gif"

Hình 9.1: C¥u trúc cça HÇ iÁu hành Novell NetWare

II. M¡ng Windows NT

M¡ng dùng hÇ iÁu hành Windows NT °ãc °a ra bßi hãng Microsoft vÛi phiên b£n mÛi nh¥t hiÇn nay là Windows NT 5.0, cåm të windows NT °ãc hiÃu là công nghÇ m¡ng trong môi tr°Ýng Windows (Windows Network Technology). HiÇn m¡ng Windows NT ang °ãc ánh giá cao và °ãc ua vào sí dång ngày mÙt nhiÁu. Windows NT là mÙt hÇ iÁu hành a nhiÇm, a xí lý vÛi Ëa chÉ 32 bit bÙ nhÛ. Ngoài viÇc yÃm tr¡ các éng dång DOS, Windows 3.x, Win32 GUI và các éng dång dña trên ký tñ, Windows NT còn bao gÓm các thành ph§n m¡ng, c¡ ch¿ an toàn, các công cå qu£n trË có kh£ nng m¡ng diÇn rÙng, các ph§n mÁm truy c­p të xa. Windows NT cho phép k¿t nÑi vÛi máy tính lÛn, mini và máy Mac.

HÇ iÁu hành m¡ng Windows NT có thà chay trên máy có mÙt CPU cing nh° nhiÁu CPU. HÇ iÁu hành m¡ng còn có °a vào kù thu­t g°¡ng )a qua ó sí dång tÑt hÇ thÑng nhiÁu )a nâng cao nng lñc ho¡t Ùng. HÇ iÁu hành m¡ng Windows NT £m b£o tránh °ãc nhïng ng°Ýi không °ãc phép vào trong hÇ thÑng ho·c thâm nh­p vào các file và ch°¡ng trình trên )a céng. HÇ iÁu hành m¡ng Windows NT cung c¥p các công cå à thi¿t l­p các lÛp quyÁn dành cho nhiÁu nhiÇm vå khác nhau làm cho phép xây dñng hÇ thÑng an toàn mÙt cách mÁm d»o. Windows NT °ãc thi¿t k¿ dành cho gi£i pháp nhóm (Workgroup) khi b¡n muÑn có kiÃm soát nhiÁu h¡n Ñi vÛi m¡ng ngang hàng (nh° Windows For Workgroup, LANtastic hay Novell lite). Ngoài ra chéc nng mÛi cça Windows NT server là mô hình vùng (Domain) °ãc thi¿t l­p cho các m¡ng lÛn vÛi kh£ nng k¿t nÑi các m¡ng toàn xí nghiÇp hay liên k¿t các k¿t nÑi m¡ng vÛi các m¡ng khác và nhïng công cå c§n thi¿t à iÁu hành.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure9-2.gif"

Hình 9.2: C¥u trúc cça HÇ iÁu hành Windows NT

III. M¡ng Apple talk

Vào §u nhïng nm 1980, khi công ty máy tính Apple chu©n bË giÛi thiÇu máy tính Macintosh, các kù s° Apple ã th¥y r±ng m¡ng s½ trß nên r¥t c§n thi¿t. HÍ muÑn r±ng m¡ng MAC cing là mÙt b°Ûc ti¿n m¡í trong cuÙc cách m¡ng vÁ giao diÇn thân thiÇn ng°Ýi dùng do Apple khßi x°Ûng. VÛi ý Ënh nh° v­y, Apple xây dñng mÙt giao théc m¡ng cho hÍ máy Macintosh, và tích hãp giao théc trên vào máy tính à bàn. C¥u trúc m¡ng mÛi do Apple xây dñng °ãc gÍi là Apple Talk.

M·c dù Apple Talk là giao théc m¡ng Ùc quyÁn cça Apple, nh°ng Apple cing ã ¥n hành nhiÁu tài liÇu vÁ Apple Talk trong cÑ g¯ng khuy¿n khích các nhà s£n xu¥t ph§n mÁm khác phát triÃn trên Apple Talk. Ngày nay ã có nhiÁu s£n ph©m th°¡ng m¡i trên nÁn Apple Talk nh° cça Novell, Microsoft.

Ban §u AppleTalk chÉ cài ·t trên hÇ thÑng cáp riêng cça hãng là LocalTalk và có ph¡m vi éng dång r¥t h¡n ch¿. Phiên b£n §u cça Apple Talk °ãc thi¿t k¿ cho nhóm ng°Ýi dùng cåc bÙ hay °ãc gÍi là Apple Talk phase 1. Sau khi tung ra thË tr°Ýng 5 nm, sÑ ng°Ýi dùng ã v°ãt quá 1,5 triÇu ng°Ýi cài ·t, Apple nh­n th¥y nhïng nhóm ng°Ýi dùng lÛn ã v°ãt quá giÛi h¡n cça Apple Talk phase 1, nên hÍ ã nâng c¥p giao théc. Giao théc ã °ãc c£i ti¿n °ãc bi¿t d°Ûi cái tên Apple Talk phase 2, c£i ti¿n kh£ nng tìm °Ýng cça Apple Talk và cho phép Apple Talk ch¡y trên nhïng m¡ng lÛn h¡n.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure9-3.gif"

Hình 9.3: C¥u trúc cça HÇ iÁu hành Appletalk

Hãng Apple thi¿t k¿ Apple Talk Ùc l­p vÛi t§ng liên k¿t dï liÇu. Apple h× trã nhiÁu lo¡i cài ·t cça t§ng liên k¿t dï liÇu, bao gÓm Ethernet, Token Ring, Fiber Distributed Data Interface (FDDI), và Local Talk. Trên Apple Talk, Apple xem Ethernet nh° ethertalk, Token Ring nh° tokentalk, và FDDI nh° fdditalk.

Các giao théc chính cça m¡ng AppleTalk:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" LLAP (Local Talk Link Access) là giao théc do Apple phát triÁn à ho¡t Ùng vÛi cáp riêng cça hãng (cing °ãc gÍi là LocalTalk) d°¡ trên cáp xo¯n ôi bÍc kim (STP), thích hãp vÛi các m¡ng nhÏ, hiÇu nng th¥p. TÑc Ù tÑi a là 230,4 Kb/s và kho£ng cách các Ían cáp có Ù dài giÛi h¡n là 300m, sÑ l°ãng tr¡m tÑi a là 32.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ELAP (Ethertalk Link Access) và TLAP (tokentalk Link Access) là các giao théc cho phép sí dång các m¡ng v­t lý t°¡ng éng là Ethernet và Token Ring.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" AARP (AppleTalk Addresss Resolution Protocol) là các giao théc cho phép ánh x¡ giïa các Ëa chÉ v­t lý cça Ethernet và Token Ring, là giao diÇn giïa các t§ng cao cça AppleTalk vÛi các t§ng v­t lý cça Ethernet và Token Ring.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" DDP (Datagram Delivery Protocol) là giao théc t§ng M¡ng cung c¥p dËch vå theo ph°¡ng théc không liên k¿t giïa 2 sockets (Ã chÉ 1 Ëa chÉ dËch vå; mÙt tÕ hãp cça Ëa chÉ thi¿t bË, Ëa chÉ m¡ng và socket s½ Ënh danh 1 cách duy nh¥t cho môãi ti¿n trình). DDP thñc hiÇn chéc nng chÍn °Ýng (routing) dña trên các b£ng chÍn °Ýng cho RTMP b£o trì.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" RTMP (Routing Table Maintenance protocol) cung c¥p cho DDP thông tin chÍn °Ýng trên ph°¡ng pháp vector kho£ng cách t°¡ng tñ nh° RIP (Routing Information Protocol) dùng trong Netware IPX/SPX.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" NBP (Naming Binding Protocol): cho phép Ënh danh các thi¿t bË bßi các tên lôgic (ngoài i¡ chÉ cça chúng). Các tên này ©n d¥u i¡ chÉ t§ng th¥p Ñi vÛi ng°Ýi sí dång và Ñi vÛi các t§ng cao h¡n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ATP (AppleTalk Transaction Protocol) là giao théc théc t§ng v­n chuyÃn ho¡t Ùng vÛi ph°¡ng théc không liên k¿t. Dich vå v­n chuyÃn này °ãc cung c¥p thông qua mÙt hÇ thÑng các thông báo nh­n và truyÁn l¡i. Ù tin c­y cia ATP d°¡ trên các thao tác (transaction) (mÙt thao tác bao gÓm mÙt c·p các thao tác hÏi-áp).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ASP (AppleTalk Section Protocol) là giao théc t§ng giao dËch cça AppleTalk, cho phép thi¿t l­p, duy trì và hçy bÏ các phiên liên l¡c giïa ng°Ýi yêu c§u dËch vå và ng°Ýi cung c¥p dËch vå.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ADSP (AppleTalk Data Stream Protocol) là mÙt giao théc phç c£ t§ng v­n chuyÃn và t§ng giao dËch, có thà thay cho nhóm giao théc dùng vÛi ATP.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ZIP (Zone Information Protocol) là giao théc có chéc nng tÕ chéc các thi¿t bË thành các vùng (zone) Ã làm gi£m Ù phéc t¡p cça 1 m¡ng b±ng cách giÛi h¡n sñ t°¡ng tác cça ng°Ýi sí dång vào úng các thi¿t bË mà anh ta c§n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" PAP (Printer Access protocol) cing là 1 giao théc cça t§ng giao dËch t°¡ng tñ nh° ASP. Nó không chÉ cung c¥p các dËch vå in nh° tên gÍi mà còn yÃm trã các kiÃu liên k¿t giïa ng°Ýi yêu c§u và ng°Ýi cung c¥p dËch vå.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" AFP (AppleTalk Filling Protocol) là giao théc cung c¥p dËch vå File và £m nh­n viÇc chuyÃn Õi cú pháp dï liÇu, b£o vÇ an toàn dï liÇu (t°¡ng tñ t§ng trình bày trong mô hình OSI).

IV. M¡ng Arpanet

ây là m¡ng °ãc thi¿t l­p t¡i Mù vào giïa nhïng nm 60 khi bÙ quÑc phòng Mù muÑn có mÙt m¡ng dùng à ra lÇnh và kiÃm soát mà có kh£ nng sÑng còn cao trong tr°Ýng hãp có chi¿n tranh h¡t nhân. Nhïng m¡ng sí dång °Ýng iÇn tho¡i thông th°Ýng vào lúc ó tÏ ra không ç an toàn khi mà mÙt °Ýng dây hay mÙt tÕng ài bË phá hçy cing có thà d«n ¿n mÍi cuÙc nói chuyÇn hay liên l¡c thông qua nó bË gián o¡n, viÇc ó còn ôi khi d«n ¿n c¯t rÝi liên l¡c.

à làm °ãc iÁu này khi bÙ quÑc phòng Mù °a ra ch°¡ng trình ARPA (Advanced Research Projects Agency) vÛi sñ tham gia cça nhiÁu tr°Ýng ¡i hÍc và công ty d°Ûi sñ qu£n lý cça khi bÙ quÑc phòng Mù.

Vào §u nhïng nm 1960 nhïng ý tußng chç y¿u cça chuyÃn m¡ch gói ã °ãc Paul Baran công bÑ và sau khi tham kh£o nhiÁu chuyên gia thì ch°¡ng trình ARPA quy¿t Ënh m¡ng t°¡ng lai cça khi bÙ quÑc phòng Mù s½ là m¡ng chuyÃn m¡ch gói và nó bao gÓm mÙt m¡ng liên k¿t và các tr¡m (host). M¡ng liên k¿t bao gÓm các máy tính dùng à liên k¿t các °Ýng truyÁn dï liÇu °ãc gÍi là các iÃm trung chuyÃn thôâng tin (IMP - Interface Message Processor).

MÙt IMP s½ °ãc liên k¿t vÛi ít nh¥t là hai IMP khác vÛi Ù an toàn cao, các thông tin °ãc chuyÃn trên m¡ng liên k¿t d°Ûi d¡ng các gói dï liÇu tách rÝi, có ngh)a là khi có mÙt sÑ °Ýng và nút bË phá hçy thì các gói tin tñ Ùng °ãc chuyÃn theo nhïng °Ýng khác. M×i nút mÙt máy tính cça hÇ thÑng bao gÓm mÙt tr¡m có °ãc k¿t nÑi vÛi mÙt IMP trên m¡ng, nó gíi thông tin cça mình ¿n IMP à rÓi sau ó IMP s½ phân gói, rÓi l§n l°ãt gíi các gói tin theo nhïng °Ýng mà nó lña chÍn à ¿n ích.

Tháng 10 nm 1968 ARPA quy¿t Ënh lña chÍn hãng BBN mÙt hãng t° v¥n t¡i Cambridge, Massachsetts làm tÕng th§u. Lúc ó BBN ã lña chon máy DDP-316 làm IMP, các IMP °ãc nÑi vÛi °Ýng thuê bao 56 Kbps të các công ty iÇn tho¡i. Ph§n mÁm °ãc chia làm hai ph§n: ph§n liên k¿t m¡ng và ph§n cho nút, vÛi ph§n mÁm cho liên k¿t m¡ng bao gÓm ph§n mÁm t¡i các IMP §u cuÑi và các IMP trung gian, các giao théc liên k¿t IMP vÛi kh£ nng £m b£o an toàn cao.

Ph§n mÁm t¡i nút bao gÓm ph§n mÁm danh cho viÇc liên k¿t giïa nút vÛi IMP, các giao théc giïa các nút vÛi nhau trong quá trình truyÁn dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure9-4.gif"

Hình 9.4: C¥u trúc ban §u cça m¡ng ARPANET

Vào tháng 10 nm 1969 m¡ng ARPANET b¯t §u °ãc °a vào ho¡t Ùng thí nghiÇm vÛi 4 nút là nhïng tr°Ýng ¡i hÍc và trung tâm nghiên céu tham gia chính vào dñ án, m¡ng phát triÃn r¥t nhanh ¿n tháng 3 nm 1971 ã có 15 nút và tháng 9 nm 1972 ã có tÛi 35 nút. Các c£i ti¿n ti¿p theo cho phép nhiÁu tr¡m có thà liên k¿t vÛi mÙt IMP do v­y s½ ti¿t kiÇm tài nguyên và mÙt tr¡m có thà liên k¿t vÛi nhiÁu IMP nh±m tránh viÇc IMP h° hÏng làm gián o¡n liên l¡c.

Cùng vÛi viÇc phát triÃn các nút ARPA cing dành ngân kho£n cho phát triÃn các m¡ng truyÁn dï liÇu dùng kù thu­t vÇ tinh và dùng kù thu­t radio. iÁu ó cho phép thi¿t l­p các nút t¡i nhïng iÅm các kho£ng cách r¥t xa. VÁ các giao théc truyÁn thông thì sau khi th¥y r±ng các giao théc cça mình không ch¡y °ãc trên nhiÁu liên k¿t m¡ng vào nm 1974 ARPA ã §u t° nghiên céu hÇ giao théc TCP/IP và dña trên hãp Óng giïa BBN và Tr°Ýng ¡i hÍc tÕng hãp Berkeley - California các nhà nghiên céu cça tr°Ýng ¡i hÍc ã vi¿t r¥t nhiÁu ph§n mÁm, ch°¡ng trình qu£n trË trên c¡ ß hÇ iÁu hành UNIX. Dña trên các ph§n mÁm mÛi vÁ truyÁn thông trên c¡ sß TCP/IP ã cho phép dÅ dành liên k¿t các m¡ng LAN vào m¡ng ARPANET. Vào nm 1983 khi m¡ng ã ho¡t Ùng Õn Ëng thì ph§n quÑc phòng cça m¡ng (gÓm kho£ng 160 IMP vÛi 110 IMP t¡i n°Ûc Mù và 50 IMP ß n°Ûc ngoài, hàng trm nút) °ãc tách ra thành m¡ng MILNETvà ph§n còn l¡i v«n ti¿p tåc ho¡t Ùng nh° là mÙt m¡ng nghiên céu.

Trong nhïng nm 1980 khi có nhiÁu m¡ng LAN °ãc nÑi vào ARPANET Ã gi£m viÇc tìm ki¿m Ëa chÉ trên m¡ng ng°Ýi ta chia vùng các máy tính °a tên các máy vào Ëa chÉ IP và xây dñng hÇ qu£n trË c¡ sß phân tán các tên các tr¡m cça m¡ng HÇ c¡ sß dï liÇu ó gÍi là DNS (Domain Naming System) trong ó có chéc mÍi thông tin liên quan ¿n tên các tr¡m.

Vào nm 1990 vÛi sñ phát triÃn cça nhiÁu m¡ng khác mà ARPANET là khßi x°Ûng thì ARPANET ã k¿t thúc ho¡t Ùng cça mình, tuy nhiên MILNET v«n ho¡t Ùng cho ¿n ngày nay.

V. M¡ng NFSNET

Vào cuÑi nhïng nm 1970 khi Quù khoa hÍc quÑc gia Hoa kó (NFS - The U.S. National Science Foundation) th¥y °ãc sñ thu hút cça ARPANET trong nghiên céu khoa hÍc mà qua ó các nhà khoa hÍc có thà chia s» thông tin hay cùng nhau nghiên céu các Á án. Tuy nhiên viÇc sí dång ARPANET c§n thông qua bÙ quÑc phòng Mù vÛi nhiÁu h¡n ch¿ và nhiÁu c¡ sß nghiên céu khoa hÍc không có kh£ nng ó. iÁu ó khi¿n NFS thi¿t l­p mÙt m¡ng £o có tên là CSNET trong ó sí dång các máy tính t¡i công ty BBN cho phép các nhà nghiên céu có thà k¿t nÑi vào à ti¿p tåc nÑi vÛi m¡ng ARPANET hay gíi th° iÇn tí cho nhau. Vào nm 1984 NFS b¯t §u nghiên céu tÛi viÇc thi¿t l­p mÙt m¡ng tÑc Ù cao dành cho các nhóm nghiên céu khoa hÍc nh±m thay th¿ m¡ng ARPANET, b°Ûc §u NFS quy¿t Ënh xây dñng °ãc °Ýng tråc truyÁn sÑ liÇu nÑi 6 máy tính lÛn (Supercomputer) t¡i 6 trung tâm máy tính. T¡i m×i trung tâm máy tính lÛn t¡i ây °ãc nÑi vÛi mÙt máy mini lo¡i LSI-11 và các máy mini °ãc nÑi vÛi nhau b±ng °Ýng thuê bao 56 Kbps t°¡ng tñ nh° kù thu­t ã sí dång ß m¡ng ARPANET. Óng thÝi NFS cing cung c¥p ngân kho£n cho kho£ng 20 m¡ng vùng à liên k¿t vÛi các máy tính lÛn trên và qua ó tÛi các máy tính lÛn khác. Toàn bÙ m¡ng bao gÓm m¡ng tråc và các m¡ng vùng °ãc gÍi là NFSNET, m¡ng NFS có °ãc k¿t nÑi vÛi m¡ng ARPANET.

M¡ng NFS °ãc phát triÃn r¥t nhanh, sau mÙt thÝi gian ho¡t Ùng °Ýng tråc chính °ãc thay th¿ b±ng °Ýng cáp quang 448 Kbps và các máy IBM RS6000 °ãc sí dång làm công viÇc k¿t nÑi. ¿n nm 1990 °Ýng tråc ã °ãc nâng lên ¿n 1.5 Mbps.

VÛi viÇc phát triÃn r¥t nhanh và NFS th¥y r±ng chính quyÁn không có kh£ nng ti¿p tåc tài trã nh°ng do các công ty kinh doanh không thà sí dång m¡ng NFSNET (do bin c¥m theo lu­t) nên NFS yÃm trã các công ty MERIT, MCI, IBM thành l­p mÙt công ty không sinh lãi (nonprofit corporation) có tên là ANS (Advanced Networks and Services) nh±m phát triÃn viÇc kinh doanh hóa m¡ng. ASN ti¿p nh­n m¡ng NFSNET và b¯t §u n­ng c¥p °Ýng tråc lên të 1.5 Mbps lên 45 Mbps à thành l­p m¡ng ANSNET.

Vào nm 1995 khi các công ty cung c¥p dËch vå liên k¿t phát triÃn kh¯p n¡i thì m¡ng tråc ANSNET không còn c§n thi¿t nïa và ANSNET °ãc bán cho công ty America Online. HiÇn nay các m¡ng vùng cça NFS mua các dËch vå truyÁn dï liÇu à liên k¿t vÛi nhau, m¡ng NFS ang sí dång dËch vå cça 4 m¡ng truyÁn dï liÇu là PacBell, Ameritech, MFS, Sprint mà qua ó các m¡ng vùng NFS có thà lña chÍn à k¿t nÑi vÛi nhau.

VI. M¡ng Internet

Cùng vÛi sñ phát triÃn cça NFSNET và ARPANET nh¥t là khi giao théc TCP/IP ã trß thành giao théc chính th°Ûc duy nh¥t trên các m¡ng trên thì sÑ l°ãng các m¡ng, nút muÑn tham gia k¿t nÑi vào hai m¡ng trên ã tng lên r¥t nhanh. R¥t nhiÁu các m¡ng vùng °ãc k¿t nÑi vÛi nhau và còn liên k¿t vÛi các m¡ng ß Canada, châu Aâu.

Vào kho£ng giïa nhïng nm 1980 ng°Ýi ta b¯t §u th¥y °ãc sñ hình thành cça mÙt hÇ thÑng liên m¡ng lÛn mà sau này °ãc gÍi là Internet. Sñ phát triÃn cça Internet °ãc tính theo c¥p sÑ nhân, n¿u nh° nm 1990 có kho£ng 200.000 máy tính vÛi 3.000 m¡ng con thì nm 1992 ã có kho£ng 1.000.000 máy tính °ãc k¿t nÑi, ¿n nm 1995 ã có hàng trm m¡ng c¥p vùng, chåc ngàn m¡ng con và nhiÁu triÇu máy tính. R¥t nhiÁu m¡ng lÛn ang ho¡t Ùng cing ã °ãc k¿t nÑi vào Internet nh° các m¡ng SPAN, NASA network, HEPNET, BITNET, IBM network, EARN. ViÇc liên k¿t các m¡ng °ãc thñc hiÇn thông qua r¥t nhiÁu °Ýng nÑi có tÑc Ù r¥t cao.

HiÇn nay mÙt máy tính °ãc gÍi là thành viên cça Internet n¿u máy tính ó có giao théc truyÁn dï liÇu TCP/IP, có mÙt Ëa chÉ IP trên m¡ng và nó có thà gíi các gói tin IP ¿n t¥t c£ các máy tính khác trên m¡ng Internet.

Tuy nhiên trong nhiÁu tr°Ýng hãp thông qua mÙt nhà cung c¥p dËch vå Internet ng°Ýi sí dång k¿t nÑi máy cça mình vÛi máy chç cça nhà phåc vå và °ãc cung c¥p mÙt Ëa chÉ t¡m thÝi tr°Ûc khi khai thác các tài nguyên cça Internet. Máy tính cça ng°Ýi ó có thà gíi các gói tin cho các máy khác b±ng Ëa chÉ t¡m thÝi ó và Ëa chÉ ó s½ tr£ l¡i cho nhà cung c¥p khi k¿t thúc liên l¡c. Vì máy tính cça ng°Ýi ó sí dång trong thÝi gian liên k¿t vÛi Internet cing có mÙt Ëa chÉ IP nên ng°Ýi ta v«n coi máy tính ó là thành viên cça Internet.

Vào nm 1992 cÙng Óng Internet ã ra Ýi nh±m thúc ©y sñ phát triÃn cça Internet và iÁu hành nó. HiÇn nay Internet có 5 dËch vå chính:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Th° iÇn tí (Email): ây là dËch vå ã có të khi m¡ng ARPANET mÛi °ãc thi¿t l­p, nó cho phép gíi và nh­n th° i¿n tí cho mÍi thành viên khác trong m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thông tin mÛi (News): Các vân Á thÝi sñ °ãc chuyÃn thành các diÅn àn cho phép mÍi ng°Ýi quan tâm có thà trao Õi các thông tin cho nhau, hiÇn nay hiÇn nay có hàng nghìn diÅ àn vÁ mÍi m·t trên Internet.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ng nh­p të xa (Remote Login): B±ng các ch°¡ng trình nh° Telnet, Rlogin ng°Ýi sí dång có thà të mÙt tr¡m cça Internet ng nh­p (logon) vào mÙt tr¡m khác n¿u nh° ng°Ýi ó °ãc ng ký trên máy tính kia.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChuyÃn file (File transfer): B±ng ch°¡ng trình FTP ng°Ýi sí dång có thà chép các file të mÙt máy tính trên m¡ng Internet tÛi mÙt máy tính khác. Ng°Ýi ta có thà chép nhiÁu ph§n mÁm, c¡ sß dï liÇu, bài báo b±ng cách trên.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" DËch vå WWW (World Wide Web): WWW là mÙt dËch vå ·c biÇt cung c¥p thông tin të xa trên m¡ng Internet. Các t­p tin siêu vn b£n °ãc l°u trï trên máy chç s½ cung c¥p các thông tin và d«n °Ýng trên m¡ng cho phép ng°Ýi sí dång dÅ dàng Truy c­p các t­p tin vn b£n, Ó hÍa, âm thanh.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure9-5.gif"

Hình 9.5: Ví då mÙt trang Web cho phép dÅ dàng khai thác các trang Web khác

Ng°Ýi sí dång nh­n °ãc thông tin d°Ûi d¡ng các trang vn b£n, mÙt trang là mÙt ¡n thà n±m trong máy chu. ây là dËch vå ang mang l¡i séc thu hút to lÛn cho m¡ng Internet, chúng ta có thà xây dñng các trang Web b±ng ngôn ngï HTML (Hypertext Markup Language) vÛi nhiÁu d¡ng phong phú nh° vn b£n, hình v½, video, ti¿ng nói và có thà có các k¿t nÑi vÛi các trang Web khác. Khi các trang ó °ãc ·t trên các máy chç Web thì thông qua Internet ng°Ýi ta có thà xem °ãc sñ thà hiÇn cça các trang Web trên và có thà xem các trang web khác mà nó chÉ ¿n.

Các ph§n mÁm thông dång °ãc sí dång hiÇn nay à xây dñng và duyÇt các trang Web là Mosaic, Navigator cça Netscape, Internet Explorer cça Microsoft, Web Access cça Novell.

Ch°¡ng 10 :

GiÛi thiÇu vÁ hÇ iÁu hành m¡ng Windows NT

I. Th¿ nào là mÙt hÇ iÁu hành m¡ng

VÛi viÇc ghép nÑi các máy tính thành m¡ng thì c§n thi¿t ph£i có mÙt hÇ thÑng ph§n mÁm có chéc nng qu£n lý tài nguyên, tính toán và xí lý truy nh­p mÙt cách thÑng nh¥t trên m¡ng, hÇ nh° v­y °ãc gÍi là hÇ iÁu hành m¡ng. M×i tài nguyên cça m¡ng nh° tÇp, )a, thi¿t bË ngo¡i vi °ãc qu£n lý bßi mÙt ti¿n trình nh¥t Ënh và hÇ iÁu hành m¡ng iÁu khiÃn sñ t°¡ng tác giïa các ti¿n trình và truy c­p tÛi các ti¿n trình ó.

Cn cé vào viÇc truy nh­p tài nguyên trên m¡ng ng°Ýi ta chia các thñc thà trong m¡ng thành hai lo¡i chç và khách, trong ó máy khách (Client) truy nh­p °ãc vào tài nguyên cça m¡ng nh°ng không chia s» tài nguyên cça nó vÛi m¡ng, còn máy chç (Server) là máy tính n±m trên m¡ng và chia s» tài nguyên cça nó vÛi các ng°Ýi dùng m¡ng.

HiÇn nay các hÇ iÁu hành m¡ng th°Ýng °ãc chia làm hai lo¡i là hÇ iÁu hành m¡ng ngang hàng (Peer-to-peer) và hÇ iÁu hành m¡ng phân biÇt (client/server).

VÛi hÇ iÁu hành m¡ng ngang hàng m×i máy tính trên m¡ng có thà vëa óng vai trò chç l«n khách téc là chúng vëa có thà sí dång tài nguyên cça m¡ng l«n chia s» tài nguyên cça nó cho m¡ng, ví då: LANtastic cça Artisoft, NetWare lite cça Novell, Windows (for Workgroup, 95, NT Client) cça Microsoft.

VÛi hÇ iÁu hành m¡ng phân biÇt các máy tính °ãc phân biÇt chç và khách, trong ó máy chç m¡ng (Server) giï vai trò chç và các máy cho ng°Ýi sí dång giï vai trò khách (các tr¡m). Khi có nhu c§u truy nh­p tài nguyên trên m¡ng các tr¡m t¡o ra các yêu c§u và gíi chúng tÛi máy chç sau ó máy chç thñc hiÇn và gíi tr£ lÝi. Ví då các hÇ iÁu hành m¡ng phân biÇt: Novell Netware, LAN Manager cça Microsoft, Windows NT Server cça Microsoft, LAN Server cça IBM, Vines cça Banyan System vÛi server dùng hÇ iÁu hành Unix.

II. HÇ iÁu hành m¡ng Windows NT

Windows NT là hÇ iÁu hành m¡ng cao c¥p cça hãng Microsoft. Phiên b£n §u có tên là Windows NT 3.1 phát hành nm 1993, và phiên b£n server là Windows NT Advanced Server (tr°Ûc ó là LAN Manager for NT). Nm 1994 phiên b£n Windows NT Server và Windows NT Workstation version 3.5 °ãc phát hành. Ti¿p theo ó ra Ýi các b£n version 3.51. Các phiên b£n workstation có sí dång à thành l­p m¡ng ngang hàng; còn các b£n server dành cho qu£n lý file t­p trung, in ¥n và chia s» các éng dång.

Nm 1995, Windows NT Workstation và Windows NT Server version 4.0 ra Ýi ã k¿t hãp shell cça ng°Ýi anh em Windows 95 nÕi ti¿ng phát hành tr°Ûc ó không lâu (tr°Ûc ây shell cça Windows NT giÑng shell cça Windows 3.1) ã k¿t hãp °ãc giao diÇn quen thuÙc, dÅ sí dång cça Windows 95 và sñ m¡nh m½, an toàn, b£o m­t cao cça Windows NT.

Windows NT có hai b£n mà nó i ôi vÛi hai cách ti¿p c­n m¡ng khác nhau. Hai b£n này gÍi là Windows NT Workstation và Windows NT server. VÛi hÇ iÁu hành chu©n cça NT ta có thà xây dñng m¡ng ngang hàng, máy chç m¡ng và mÍi công cå qu£n trË c§n thi¿t cho mÙt máy chç m¡ng ngoài ra còn có thà có nhiÁu gi£i pháp vÁ xây dñng m¡ng diÇn rÙng. C£ hai b£n Windows NT station và Windows NT server cùng °ãc xây dñng trên c¡ sß nhân NT chung và các giao diÇn và c£ hai cùng có nhïng ·c tr°ng an toàn theo tiêu chu©n C2. Windows NT Wordstation °ãc sí dång à k¿t nÑi nhïng nhóm ng°Ýi sí dång nhÏ, th°Ýng cùng làm viÇc trong mÙt vn phòng. Tuy nhiên vÛi Windows NT server ta có °ãc mÙt kh£ nng chÑng hÏng hóc cao, nhïng kh£ nng cung c¥p dËch vå m¡ng lÛn và nhïng lña chon k¿t nÑi khác nhau, Windows NT Server không h¡n ch¿ vÁ sÑ ng°Ýi có thà thâm nh­p vào m¡ng.

VÛi Windows NT ta cing có nhïng công cå qu£n trË të xa vào m¡ng mà có thà thñc hiÇn °ãc viÇc qu£n trË të nhïng máy tính ß xa. Nó thích hãp vÛi t¥t c£ các s¡ Ó m¡ng BUS, STAR, RING và h×n hãp.

Windows NT là hÇ iÁu hành có séc m¡nh công nghiÇp §u tiên cho sÑ l°ãng khÕng lÓ các máy tính IBM compatible. Windows NT là mÙt hÇ iÁu hành thñc sñ dành cho ng°Ýi sí dång, các c¡ quan, các công ty xí nghiÇp. Windows NT là mÙt hÇ iÁu hành a nhiÇm, a xí lý vÛi Ëa chÉ 32 bit bÙ nhÛ. Nó yÃm trã các éng dång DOS, Windows, Win32 GUI và các éng dång dña trên ký tñ. Windows NT server là mÙt hÇ iÁu hành m¡ng hoàn chÉnh, nó nhanh chóng °ãc thëa nh­n là mÙt trong nhïng hÇ iÁu hành tÑt nh¥t hiÇn nay vì:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Là hÇ iÁu hành m¡ng áp éng t¥t c£ các giao théc truyÁn thông phÕ dång nh¥t. Ngoài ra nó vëa cho phép giao l°u giïa các máy trong m¡ng, vëa cho phép truy nh­p të xa, cho phép truyÁn file v.v... Windows NT là hÇ iÁu hành vëa áp éng cho m¡ng cåc bÙ (LAN) vëa áp éng cho m¡ng diÇn rÙng (WAN) nh° Intranet, Internet.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Windows NT server h¡n h³n các hÇ iÁu hành khác bßi tính mÁm d»o, a d¡ng trong qu£n lý. Nó vëa cho phép qu£n lý m¡ng theo mô hình m¡ng phân biÇt (Clien/Server), vëa cho phép qu£n lý theo mô hình m¡ng ngang hàng (peer to peer).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Windows NT server áp éng tÑt nh¥t các dËch vå viÅn thông, mÙt dËch vå °ãc sí dång rÙng rãi trong t°¡ng lai.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Windows NT server cài ·t ¡n gi£n, nh¹ nhàng và iÁu quan trÍng nh¥t là nó t°¡ng thích vÛi h§u nh° t¥t c£ các hÇ m¡ng, nó không òi hÏi ng°Ýi ta ph£i thay Õi nhïng gì ã có.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cho phép dùng các dËch vå truy c­p të xa (Remote access service - RAS), có kh£ nng phåp vå ¿n 64 cÕng truy nh­p të xa (trong ó Lan manager 16 cÕng).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" áp éng cho c£ các máy tr¡m Macintosh nÑi vÛi Windows NT server.

Windows NT yÃm trã mÍi nghi théc m¡ng chu©n nh° NetBUEI, IPX/SPX, TCP/IP và các nghi théc khác. Windows NT cing t°¡ng thích vÛi nhïng m¡ng thông dång hiên nay nh° Novell NetWare, Banyan VINES, và Microsoft LAN Manager. Ñi vÛi m¡ng lÛn và kh£ nng thâm nh­p të xa s£n ph©m Windows NT Server cing cing c¥p các chéc nng bÕ xung nhu kh£ nng k¿t nÑi vÛi máy tính lÛn và máy MAC.

III. C¥u trúc cça hÇ iÁu hành Windows NT

Windows NT °ãc thi¿t k¿ sí dång cách ti¿p c­n theo ¡n thà (modular). Các ¡n thà khác nhau (còn °ãc gÍi là các bÙ ph­n, thành ph§n) cça Windows NT °ãc trình bày trong hình 1 Các bÙ ph­n cça Windows NT có thà ch¡y d°Ûi hai ch¿ Ù: User (ng°Ýi sí dång) và Kernel (cÑt lõi cça hÇ iÁu hành). Khi mÙt thành ph§n cça hÇ iÁu hành ch¡y d°Ûi cÑt lõi cça hÇ iÁu hành (Kernel), nó truy c­p §y ç các chÉ thË máy cho bÙ xí lý ó và có thà truy c­p tÕng quát toàn bÙ tài nguyên trên hÇ thÑng máy tính.

Trong Windows NT: Executive Services, Kernel và HAL ch¡y d°Ûi ch¿ Ù cÑt lõi cça hÇ iÁu hành.

HÇ thÑng con (Subsystem) Win 32 và các hÇ thÑng con vÁ môi tr°Ýng, ch³ng h¡n nh° DOS/Win 16.0S/2 và hÇ thÑng con POSIX ch¡y d°Ûi ch¿ Ù user. B±ng cách ·t các hÇ thÑng con này trong ch¿ Ù user, các nhà thi¿t k¿ Windows NT có thà hiÇu chÉnh chúng dÅ dàng h¡n mà không c§n thay Õi các thành ph§n °ãc thi¿t k¿ à ch¡y d°Ûi ch¿ Ù Kernel.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure10-1.gif"

Hình 10.1: C¥u trúc Windows NT

Các lÛp chính cça hÇ iÁu hành WINDOWS NT SERVER gÓm:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" LÛp ph§n céng trëu t°ãng (Hardware Astraction Layer - HAL): Là ph§n céng máy tính mà cÑt lõi cça hÇ iÁu hành (Kernel) có thà °¡c ghi vào giao diÇn ph§n céng £o, thay vì vào ph§n céng máy tính thñc sñ. Ph§n lÛn cÑt lõi cça hÇ iÁu hành sí dång HAL à truy c­p các tài nguyên máy tính. iÁu này có ngh)a là cÑt lõi cça hÇ iÁu hành và t¥t c£ các thành ph§n khác phå thuÙc vào cÑt lõi có thà dÅ dàng xu¥t (Ported) thông qua Microsoft ¿n các nÁn ( Platform ) ph§n céng khác. MÙt thành phân nhÏ trong cÑt lõi cça hÇ iÁu hành, cing nh° bÙ qu£n lý Nh­p / Xu¥t truy c­p ph§n céng máy tính trñc ti¿p mà không c§n bao gÓm HAL.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" LÛp Kernel cÑt lõi cça hÇ iÁu hành): Cung c¥p các chéc nng hÇ iÁu hành c¡ b£n °ãc sí dång bßi các thành ph§n thñc thi khác. Thành ph§n Kernel t°¡ng Ñi nhÏ và cung c¥p các thành ph§n cÑt y¿u cho nhïng chéc nng cça hÇ iÁu hành. Kernel chç y¿u chËu trách nhiÇm qu£n lý luÓng, qu£n lý ph§n céng và Óng bÙ a sí lý.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các thành ph§n Executive: Là các thành ph§n hÇ iÁu hành ß ch¿ Ù Kernel thi hành các dËch vå nh° :

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Qu£n lý Ñi t°ãng (object manager)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" B£o m­t (security reference monitor)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Qu£n lý ti¿n trình (process manager)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Qu£n lý bÙ nhÛ £o (virtual memory manager)

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Thç tåc cåc bÙ gÍi tiÇn ích, và qu£n trË nh­p/xu¥t (I/O Manager)

IV.C¡ ch¿ qu£n lý cça Windows NT

1. Qu£n lý Ñi t°ãng (Object Manager):

T¥t c£ tài nguyên cça hÇ iÁu hành °ãc thñc thi nh° các Ñi t°ãng. MÙt Ñi t°ãng là mÙt ¡i diÇn trëu t°ãng cça mÙt tài nguyên. Nó mô t£ tr¡ng thái bên trong và các tham sÑ cça tài nguyên và t­p hãp các ph°¡ng théc (method) có thà °ãc sí dång à truy c­p và iÁu khiÃn Ñi t°ãng.

Ví då mÙt Ñi t°ãng t­p tin s½ có mÙt tên t­p tin, thông tin tr¡ng thái trên file và danh sách các ph°¡ng théc, nh° t¡o, mß,óng và xóa, Ñi t°ãng mô t£ các thao tác có thà °ãc thñc hiÇn trên Ñi t°ãng file.

B±ng cách xí lý toàn bÙ tài nguyên nh° Ñi t°ãng Windows NT có thà thñc hiÇn các ph°¡ng théc giÑng nhau nh°: t¡o Ñi t°ãng, b£o vÇ Ñi t°ãng, giám sát viÇc sí dång Ñi t°ãng (Client object) giám sát nhïng tài nguyên °ãc sí dång bßi mÙt Ñi t°ãng.

ViÇc qu£n lý Ñi t°ãng (Object Manager) cung c¥p mÙt hÇ thÑng ·t tên phân c¥p cho t¥t c£ các Ñi t°ãng trong hÇ thÑng. Do ó, tên Ñi t°ãng tÓn t¡i nh° mÙt ph§n cça không gian tên toàn cåc và °ãc sí dång à theo dõi viÇc t¡o và sí dång Ñi t°ãng.

Sau ây là mÙt sÑ ví då cça lo¡i Ñi t°ãng Windows NT :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng Directory (th° måc).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng File (t­p tin).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng kiÃu object.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng Process (ti¿n trình).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng thread (luÓng).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng Section and segment (mô t£ bÙ nhÛ).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng Port (cÕng).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng Semaphore và bi¿n cÑ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi t°ãng liên k¿t Symbolic (ký hiÇu).

2. C¡ ch¿ b£o m­t (SRM - Security Reference Monitor):

аãc sí dång à thñc hiÇn v¥n Á an ninh trong hÇ thÑng Windows NT. Các yêu c§u t¡o mÙt Ñi t°ãng ph£i °ãc chuyÃn qua SRM à quy¿t Ënh viÇc truy c­p tài nguyên °ãc cho phép hay không. SRM làm viÇc vÛi hÇ thÑng con b£o m­t trong ch¿ Ù user. HÇ thÑng con này °ãc sí dång à xác nh­n user login vào hÇ thÑng Windows NT.

à kiÃm soát viÇc truy c­p, m×i Ñi t°ãng Windows NT có mÙt danh sách an toàn (Access Control List - ACL). Danh sách an toàn cça m×i Ñi t°ãng gÓm nhïng ph§n tí riêng biÇt gÍi là Access Control Entry (ACE). M×i ACE chéa mÙt SecurityID (SID: sÑ hiÇu an toàn) cça ng°Ýi sí dång ho·c nhóm. MÙt SID là mÙt sÑ bên trong sí dång vÛi máy tính Windows NT mô t£ mÙt ng°Ýi sí dång ho·c mÙt nhóm duy nh¥t giïa các máy tính Windows NT.

Ngoài SID, ACE chéa mÙt danh sách các hành Ùng (action) °ãc cho phép ho·c bË të chÑi cça mÙt user ho·c mÙt nhóm. Khi ng°Ýi sí dång ng nh­p vào m¡ng Windows NT, sau khi viÇc nh­n d¡ng thành công, mÙt Security Access Token (SAT) °ãc t¡o cho ng°Ýi dùng ó. SAT chéa SID cça ng°Ýi dùng và SID cça t¥t c£ các nhóm ng°Ýi dùng thuÙc m¡ng Windows NT. Sau ó SAT ho¡t Ùng nh° mÙt "passcard" (th» chuyÃn) cho phiên làm viÇc cça ng°Ýi dùng ó và °ãc sí dång à kiÃm tra t¥t c£ ho¡t Ùng cça ng°Ýi dùng.

Khi ng°Ýi dùng tham gia m¡ng truy c­p mÙt Ñi t°ãng, Security Reference Monitor kiÃm tra bÙ mô t£ b£o m­t cça Ñi t°ãng xem SID liÇt kê trong SAT có phù hãp vÛi giá trË trong ACE không. N¿u phù hãp, các quyÁn vÁ an ninh °ãc liÇt trong ACE áp dång cho ng°Ýi dùng ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure10-2.gif"

Hình 10.2: Ví då vÁ danh sách an toàn (Access Control List).

3. Qu£n lý nh­p / xu¥t (I/O Manager) :

ChËu trách nhiÇm cho toàn bÙ các chéc nng nh­p / xu¥t trong hÇ iÁu hành Windows NT. I/O Manager liên l¡c vÛi trình iÁu khiÃn cça các thi¿t bË khác nhau.

4. I/O Manager:

Ssí dång mÙt ki¿n trúc lÛp cho các trình iÁu khiÃn. M×i bÙ ph­n iÁu khiÃn trong lÛp này thñc hiÇn mÙt chéc nng °ãc xác Ënh rõ. Ph°¡ng pháp ti¿p c­n này cho phép mÙt thành ph§n iÁu khiÃn °ãc thay th¿ dÅ dàng mà không £nh h°ßng ph§n còn l¡i cça các bÙ ph­n iÁu khiÃn.

Hình 10.3:Các trình iÁu khiÃn thi¿t bË theo lÛp cça I / O Manager

V. Các c¡ ch¿ b£o vÇ dï liÇu trong Windows NT

C¡ ch¿ b£o vÇ dï liÇu cça Windows NT gÍi là fault tolerance, nó cho phép hÇ thÑng kh£ nng ti¿p tåc làm viÇc và b£o toàn dï liÇu cça hÇ thÑng trong tr°Ýng hãp mÙt ph§n cça hÇ thÑng có sñ cÑ hÏng hóc sai lÇch. Trong Windows NT c¡ ch¿ fault tolerance bao gÓm các biÇn pháp sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÑng cúp iÇn b¥t th°Ýng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cung c¥p kh£ nng b£o vÇ hÇ thÑng )a (fault tolerance disk subsystem).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Cung c¥p kh£ nng sao chép dñ phòng (backup) të bng të.

Kh£ nng b£o vÇ hÇ thÑng )a cça Windows NT là RAID ø (vi¿t t¯t cça Redundant Array of Inexpensiredisk). Thñc ch¥t RAID là mÙt lo¡t các biÇn pháp à b£o vÇ hÇ thÑng )a. Các biÇn pháp trong RIAD °ãc chia thành 6 méc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 0: ây là méc éng vÛi biÇn pháp chia nhÏ )a (disk striping). Thñc ch¥t nÙi dung cça biÇn pháp này là phân chia dï liÇu thành khÑi và sau ó s¯p x¿p các khÑi dï liÇu theo thé tñ trong t¥t c£ các )a thành 1 m£ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 1: Méc này éng vÛi biÇn pháp disk Mirroring, biÇn pháp này cho phép t¡o ra 2 )a giÑng nhau. N¿u trong quá trình v­n hành m¡ng mÙt )a có sñ cÑ thì hÇ thÑng sí dång dï liÇu cça )a kia.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 2: Méc này éng vÛi biÇn pháp phân chia nhÏ )a b±ng cách phân chia các file thành các byte và s¯p x¿p các byte sang nhiÁu )a. Méc này sí dång mã sía sai (error correcting code) trong quá trình phân chia )a. Nói chung biÇn pháp dùng ß méc này tÑt h¡n biÇn pháp dùng trong méc 1.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 3: Méc này sí dång biÇn pháp giÑng méc 2. Tuy nhiên mã sía sai (error correction code) chÉ sí dång cho mÙt )a. Không áp dång cho nhiÁu )a nh° ß méc 2. Ng°Ýi ta th°Ýng dùng méc này à truy nh­p vào mÙt sÑ ít file có dung tích lÛn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 4: Méc này sí dång biÇn pháp giÑng ß méc 2 và 3 nh°ng b±ng ph°¡ng pháp phân chia )a thành các khÑi lÛn. GiÑng nh° méc 3 t¥t c£ các mã sía sai (error correction code) °ãc hgi vào mÙt )a và tách khÏi khÑi dï liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc 5: Trong méc này ng°Ýi ta sí dång biÇn pháp phân chia )a thành tëng ph§n gÍi là Striping with party. BiÇn pháp sí dång ß méc này t°¡ng tñ nh° éc 4, sÑ liÇu °ãc phân nhÏ thành các khÑi lÛn và sau ó ghi vào t¥t c£ các )a. Các thông tin (party Infomation) °ãc coi nh° các dï liÇu dùng t¡m thÝi (data redundancy).

Ngoài ra chúng ta còn có thà áp dång các biÇn pháp b£o vÇ dï liÇu trong Windows NT:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" BiÇn pháp Disk mirroring: Disk mirroring là cách sao t¡m (redundant) l¡i )a ho·c partition. BiÇn pháp này b£o vÇ dï liÇu tránh các sñ cÑ b±ng cách d°a ra ch¿ Ù th°Ýng xuyên backup )a ho·c partition. Hình d°Ûi chÉ ra cách dùng biÇn pháp Mirroring:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Disk Duplexing: BiÇn pháp dùng )a kép (Disk Duplexing) t°Ýng tñ nh° disk mirroring chÉ khác là chúng dùng 2 disk controler. DiÁu này cho thên h£ nng b£o vÇ khi controler cça mÙt )a có sñ cÑ. Trong khi ó biÇn pháp Mirror không thà kh¯c phåc °ãc tình huÑng này.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mirror Set: Các partition ho·c )a trong ch¿ Ù Mirror °ãc t¡o ra b±ng cách l·p sao l¡i partition ho·c )a trên )a khác cùng mÙt tên Õ )a °ãc gán cho c£ 2 partition. Ta có thà dùng establish Mirror trong menu Fault tolerance. N¿u )a ho·c partition trong ch¿ Ù Mirror bË l×i thì ch¿ Ù Mirror c§n ph£i ng¯t à thñc hiÇn ch¿ Ù sao chép dñ phòng vào mÙt )a riÇng. Sau ó sao backup trß l¡i.

VI. GiÛi thiÇu vÁ ho¡t Ùng cça Windows NT Server

Khi chúng ta khßi Ùng Windows NT Server hÙp Begin logon s½ hiÇn ra, server chÝ ãi à chúng ta b¥m Ctrl+Alt +Del à có thà ti¿p tåc ho¡t Ùng. Þ ­y có iÃm khác vÛi các hÇ iÁu hành DOS, Windows 95 là tÕ hãp Ctrl+Alt +Del không ph£i là khßi Ùng l¡i máy. Trong tr°Ýng hãp này Windows NT lo¡i bÏ mÍi ch°¡ng trình Virus hay không có phép ang ho¡t Ùng tr°Ûc khi b°Ûc vào làm viÇc.

Hình 10.4: Thông báo gia nh­p m¡ng

Lúc này chúng ta s½ th¥y hÙp Logon Information xu¥t hiÇn và y¿u c§u chúng ta ph£i ánh úng tên và m­t kh©u thì mÛi °ãc ng nh­p vào Server. N¿u là ng°Ýi dùng mÛi thì ph£i °ãc ng°Ýi qu£n trË khai báo tên và m­t kh©u tr°Ûc khi ng nh­p..

INCLUDEPICTURE \d "images/figure10-5.jpg"

Hình 10.5: Màn hình gia nh­p m¡ng

Cing giÑng nh° màn hình nÁn cça hÇ iÁu hành Windows 95 khi muÑn thñc hiÇn các trình, gÍi các menu hÇ thÑng chúng ta dùng nút Start ß cuÑi màn hình

INCLUDEPICTURE \d "images/figure10-6.jpg"

Hình 10.6: iÃm khßi §u cça Windows

Tr°Ûc muÑn k¿t thúc ch°¡ng trình và t¯t máy chúng ta ph£i b¥m phím Start rÓi chÍn ShutDown, màn hình k¿t thúc s½ hiÇn ra cho chúng ta lña chon công yêu c§u vÁ t¯t hay khßi Ùng l¡i.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure10-7.jpg"

Hình 10.7: Màn hình thoát khÏi Windows

Ch°¡ng 11

HÇ thÑng qu£n lý cça m¡ng Windows NT

Các m¡ng máy tính hiÇn nay °ãc thi¿t k¿ r¥t a d¡ng và ang thñc hiÇn nhïng éng dång trên nhiÁu l)nh vñc cça Ýi sÑng xã hÙi. iÁu ó có ngh)a là các thông tin l°u trï trên m¡ng và các thông tin truyÁn giao trên m¡ng ngày càng mang nhiÁu giá trË có ý ngh)a sÑng còn. Do v­y nhïng ng°Ýi qu£n trË m¡ng ngày càng ph£i quan tâm ¿n viÇc b£o vÇ các tài nguyên cça mình.

ViÇc b£o vÇ an toàn là quá trình b£o vÇ m¡ng khÏi bË xâm nh­p ho·c m¥t mát, khi thi¿t k¿ các hÇ iÁu hành m¡ng ng°Ýi ta ph£i xây dñng mÙt hÇ thÑng qu£n lý nhiÁu t§ng và linh ho¡t giúp cho ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà thñc hiÇn nhïng ph°¡ng án vÁ qu£n lý të ¡n gi£n méc Ù th¥p cho ¿n phéc t¡p méc Ù cao trong nhïng m¡ng có nhiÁu ng°Ýi tham gia. Thông qua nhïng công cå qu£n trË ã °ãc xây dñng saün ng°Ýi qu£n trË có thà xây dñng nhïng c¡ ch¿ vÁ an toàn phù hãp vÛi c¡ quan cça mình.

Thông th°Ýng hÇ thÑng m¡ng có nhïng méc qu£n lý chính sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc qu£n lý viÇc thâm nh­p m¡ng (Login/Password): Méc qu£n lý viÇc thâm nh­p m¡ng (Login/Password) xác Ënh nhïng ai và lúc nào có thà vào m¡ng. Ñi vÛi ng°Ýi qu£n trË và ng°Ýi sí dång m¡ng, méc an toàn này d°Ýng nh° khá ¡n gi£n mà theo ó m×i ng°Ýi sí dång (ng°Ýi sí dång) có mÙt tên login và m­t kh©u duy nh¥t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc qu£n lý trong viÇc qu£n lý sí dång các tài nguyên cça m¡ng: KiÃm soát nhïng tài nguyên nào mà ng°Ýi sí dång °ãc phép truy c­p, sí dång và sí dång nh° th¿ nào.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc qu£n lý vÛi th° måc và file: Méc an toàn cça file kiÃm soát nhïng file và th° måc nào ng°Ýi sí dång °ãc dùng trên m¡ng và °ãc sí dång ß méc Ù nào

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Méc qu£n lý viÇc iÁu khiÃn File Server: Méc an toàn trên máy chç kiÃm soát ai có thà °ãc thñc hiÇn các thao tác trên máy chç nh° b­t, t¯t, ch¡y các ch°¡ng trình khác. Ng°Ýi ta c§n có c¡ ch¿ nh° m­t kh©u à b£o vÇ.

I. Qu£n lý các tài nguyên trong m¡ng

Nh° chúng ta ã bi¿t, m¡ng LAN cung c¥p các dËch vå theo hai cách: qua cách chia s» tài nguyên theo nguyên t¯c ngang hàng và thông qua nhïng máy chç trung tâm. Dù b¥t cé ph°¡ng pháp nào °ãc sí dång, v¥n Á c§n ph£i gi£i quy¿t là là giúp ng°Ýi sí dång xác Ënh °ãc các tài nguyên có saün ß âu à có thà sí dång.

Các kù thu­t sau ây ã °ãc sí dång à tÕ chéc tài nguyên m¡ng máy tính:

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Qu£n lý ¡n l» tëng máy chç (Stand-alone Services)

VÛi cách qu£n lý này trong m¡ng LAN th°òng chÉ có mÙt vài máy chç, m×i máy chç s½ qu£n lý tài nguyên cça mình, m×i ng°Ýi sí dång muÑn thâm nh­p nhïng tài nguyên cça máy chç nào thì ph£i khai báo và chËu sñ qu£n lý cça máy chç ó. Mô hình trên phù hãp vÛi nhïng m¡ng nhÏ vÛi ít máy chç và khi có tråc tr·c trên mÙt máy chç thì toàn m¡ng v«n ho¡t Ùng. Cing vì trong m¡ng LAN chÉ có ít máy chç, do ó ng°Ýi sí dång không m¥y khó khn à tìm các t­p tin, máy in và các tài nguyên khác cça m¡ng (plotter, CDRom, modem...).

ViÇc tÕ chéc nh° v­y không c§n nhïng dËch vå qu£n lý tài nguyên phéc t¡p. Tuy nhiên khi trong m¡ng có të hai máy chç trß lên v¥n Á trß nên phéc t¡p h¡n vì m×i máy chç riêng l» giï riêng b£ng danh sách các ng°Ýi sí dång và tài nguyên cça mình. Khi ó m×i ng°Ýi sí dång ph£i t¡o l­p và b£o trì tài kho£n cça mình ß hai máy chç khác nhau mÛi có thà ng nh­p (logon) và truy xu¥t ¿n các máy chç này. Ngoài ra viÇc xác Ënh vË trí cça các tài nguyên trong m¡ng cing r¥t khó khn khi m¡ng có qui mô lÛn.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Qu£n lý theo dËch vå th° måc (Directory Services)

HÇ thÑng các dËch vå th° måc cho phép làm viÇc vÛi m¡ng nh° là mÙt hÇ thÑng thÑng nh¥t, tài nguyên m¡ng °ãc nhóm l¡i mÙt cách logic à dÅ tìm h¡n. Gi£i pháp này có thà °ãc dùng cho nhïng m¡ng lÛn. Þ ây thay vì ph£i ng nh­p vào nhiÁu máy chç, ng°Ýi sí dång chÉ c§n ng nh­p vào m¡ng và °ãc các dËch vå th° måc c¥p quyÁn truy c­p ¿n tài nguyên m¡ng, cho dù °ãc cung c¥p bßi b¥t kà máy chç nào.

Ng°Ýi qu£n trË m¡ng chÉ c§n thñc hiÇn công viÇc cça mình t¡i mÙt tr¡m trên m¡ng m·c dù các iÃm nút cça nó có thà n±m trên c£ th¿ giÛi. HÇ iÁu hành Netware 4.x cung c¥p dËch vå nÕi ti¿ngï và §y °u th¿ c¡nh tranh này vÛi tên gÍi Netware Directory Services (NDS).

Gi£i pháp này thích hãp vÛi nhïng m¡ng lÛn. Các thông tin cça NDS °ãc ·t trong mÙt hÇ thÑng c¡ sß dï liÇu Óng bÙ, rÙng kh¯p °ãc gãi là DIB (Data Information Base). C¡ sß dï liÇu trên qu£n lý các dï liÇu d°Ûi d¡ng các Ñi t°ãng phân biÇt trên toàn m¡ng. Các Ënh ngh)a Ñi t°ãng s½ °ãc ·t trên các t­p tin riêng cça mÙt sÑ máy chç ·c biÇt, m×i Ñi t°ãng có các tính ch¥t và giá trË cça m×i tính ch¥t. Ñi t°ãng bao hàm t¥t c£ nhïng gì có tên phân biÇt nh° Ng°Ýi sí dång, File server, Print server, group. M×i lo¡i Ñi t°ãng có nhïng tính ch¥t khác nhau ví då nh° Ñi t°ãng Ng°Ýi sí dång có tính ch¥t vÁ nhóm mà ng°Ýi sí dång ó thuÙc, còn nhóm có các tính ch¥t vÁ ng°Ýi sí dång mà nhóm ó chéa.

ViÇc thi¿t l­p các dËch vå nh° v­y c§n °ãc l­p k¿ ho¡ch, thi¿t k¿ r¥t c©n th­n, liên quan ¿n t¥t c£ các ¡n vË phòng ban có liên quan. Lo¡i m¡ng này có khuy¿t iÃm là viÇc thi¿t k¿, thi¿t l­p m¡ng r¥t phéc t¡p, m¥t nhiÁu thÝi gian nên không thích hãp cho các m¡ng nhÏ.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Qu£n lý theo nhóm (Workgroup)

Các nhóm làm viÇc làm viÇc theo ý t°ßng ng°ãc l¡i vÛi các dËch vå th° måc. Nhóm làm viÇc dña trên nguyên t¯c m¡ng ngang hàng (peer-to-peer network), các ng°Ýi sí dång chia s» tài nguyên trên máy tính cça mình vÛi nhïng ng°Ýi khác, máy nào cing vëa là chç (server) vëa là khách (client). Ng°Ýi sí dångï có thà cho phép các ng°Ýi sí dång khác sí dång t­p tin, máy in, modem... cça mình, và ¿n l°ãt mình có thà sí dång các tài nguyên °ãc các ng°Ýi sí dång khác chia s» trên m¡ng. M×i cá nhân ng°Ýi sí dång qu£n lý viÇc chia s» tài nguyên trên máy cça mình b±ng cách xác Ënh cái gì s½ °ãc chia s» và ai s½ có quyÁn truy c­p. M¡ng này ho¡t Ùng ¡n gi£n: sau khi logon vào, ng°Ýi sí dång có thà duyÇt (browse) à tìm các tài nguyên có saün trên m¡ng.

Workgroup là nhóm logic các máy tính và các tài nguyên cça chúng nÑi vÛi nhau trên m¡ng mà các máy tính trong cùng mÙt nhóm có thà cung c¥p tài nguyên cho nhau. M×i máy tính trong mÙt workgroup duy trì chính sách b£o m­t và CSDL qu£n lý tài kho£n b£o m­t SAM (Security Account Manager) riêng ß m×i máy. Do ó qu£n trË workgroup bao gÓm viÇc qu£n trË CSDL tài kho£n b£o m­t trên m×i máy tính mÙt cách riêng l», mang tính cåc bÙ, phân tán. iÁu này rõ ràng r¥t phiÁn phéc và có thà không thà làm °ãc Ñi vÛi mÙt m¡ng r¥t lÛn.

Nh°ng workgroup cing có iÃm là ¡n gi£n, tiÇn lãi và chia s½ tài nguyên hiÇu qu£, do ó thích hãp vÛi các m¡ng nhÏ, gÓm các nhóm ng°Ýi sí dång t°¡ng tñ nhau.

Tuy nhiên Workgroup dña trên c¡ sß m¡ng ngang hàng (peer-to-peer), nên có hai trß ng¡i Ñi vÛi các m¡ng lÛn nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ñi vÛi m¡ng lÛn, có quá nhiÁu tài nguyên có saün trên m¡ng làm cho các ng°Ýi sí dång khó xác Ënh chúng à khai thác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ng°Ýi sí dång muÑn chia s» tài nguyên th°Ýng sí dång mÙt cách dÅ h¡n à chia s» tài nguyên chÉ vÛi mÙt sÑ h¡n ch¿ ng°Ýi sí dång khác.

iÃn hình cho lo¡i m¡ng này là Windws for Workgroups, LANtastic, LAN Manager... Window 95, Windows NT Workstation.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Qu£n lý theo vùng (Domain)

Domain m°ãn ý t°ßng të th° måc và nhóm làm viÇc. GiÑng nh° mÙt workgroup, domain có thà °ãc qu£n trË b±ng h×n hãp các biÇn pháp qu£n lý t­p trung và Ëa ph°¡ng. Domain là mÙt t­p hãp các máy tính dùng chung mÙt nguyên t¯c b£o m­t và CSDL tài kho£n ng°Ýi dùng (ng°Ýi sí dång account). Nhïng tài kho£n ng°Ýi dùng và nguyên t¯c an toàn có thà °ãc nhìn th¥y khi thuÙc vào mÙt CSDL chung và °ãc t­p trung.

GiÑng nh° mÙt th° måc, mÙt domain tÕ chéc tài nguyên cça mÙt vài máy chç vào mÙt c¡ c¥u qu£n trË. Ng°Ýi sí dång °ãc c¥p quyÁn logon vào domain ché không ph£i vào tëng máy chç riêng l». Ngoài ra, vì domain iÁu khiÃn tài nguyên cça mÙt sÑ máy chç, nên viÇc qu£n lý các tài kho£n cça ng°Ýi sí dång °ãc t­p trung và do ó trß nên dÅ dàng h¡n là ph£i qu£n lý mÙt m¡ng vÛi nhiÁu máy chç Ùc l­p.

Các máy chç trong mÙt domain cung c¥p dËch vå cho các ng°Ýi sí dång. MÙt ng°Ýi sí dång khi logon vào domain thì có thà truy c­p ¿n t¥t c£ tài nguyên thuÙc domain mà hÍ °ãc c¥p quyÁn truy c­p. HÍ có thà dò tìm (browse) các tài nguyên cça domain giÑng nh° trong mÙt workgroup, nh°ng nó an toàn, b£o m­t h¡n.

à xây dñng m¡ng dña trên domain, ta ph£i có ít nh¥t mÙt máy Windows NT Server trên m¡ng. MÙt máy tính Windows NT có thà thuÙc vào mÙt workgroup ho·c mÙt domain, nh°ng không thà Óng thÝi thuÙc c£ hai. Mô hình domain °ãc thi¿t l­p cho các m¡ng lÛn vÛi kh£ nng k¿t nÑi các m¡ng toàn xí nghiÇp hay liên k¿t các k¿t nÑi m¡ng vÛi các m¡ng khác và nhïng công cå c§n thi¿t à iÁu hành.

ViÇc nhóm nhïng ng°Ýi sí dång m¡ng và tài nguyên trên m¡ng thành domain có lãi ích sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mã sÑ cça ng°Ýi sí dång °ãc qu£n lý t­p trung ß mÙt n¡i trong mÙt c¡ sß dï liÇu cça máy chç, do v­y qu£n lý ch·t ch½ h¡n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các nguÓn tài nguyên cåc bÙ °ãc nhóm vào trong mÙt domain nên dÅ khai thác h¡n.

Qu£n lý theo Workgroup và domain là hai mô hình mà Windows NT lña chÍn. Sñ khác nhau cn b£n giïa Workgroup và domain là trong mÙt domain ph£i có ít nh¥t mÙt máy chç (máy chç) và tài nguyên ng°Ýi sí dång ph£i °ãc qu£n lý bßi máy chç ó.

II. HÇ thÑng qu£n lý trên HÇ iÁu hành m¡ng Windows NT Server

Windows NT cung c¥p nhïng chéc nng tuân theo chu©n C2 (chu©n vÁ an toàn quÑc t¿) trong ó Windows NT £m b£o tránh °ãc nhïng ng°Ýi không °ãc phép vào trong hÇ thÑng ho·c thâm nh­p vào các file và ch°¡ng trình trên )a céng. Ng°Ýi ta không thà thâm nh­p vào °ãc n¿u không có m­t kh©u úng. và qua ó ã b£o vÇ °ãc các file. Windows NT cung c¥p công cå à xây dñng các lÛp quyÁn dành cho nhiÁu nhiÇm vå khác nhau nh±m xây dñng hÇ thÑng an toàn mÙt cách mÁm d»o.

NhiÁu ng°Ýi sí dång có thà có quyÁn vào mÙt máy chç Windows NT. MÙt tài kho£n cça ng°Ýi sí dång trên máy bao gÓm tên, m­t kh©u và nhiÁu tính ch¥t °ãc cho bßi ng°Ýi qu£n trË m¡ng. Ng°Ýi sí dång có thà che các th° måc hay file cça mình të nhïng ng°Ýi khác và cài ·t các thông sÑ cça File manager, Programe Manager, Control Panel mÙt cách phù hãp.

Khi ng°Ýi dùng thâm nh­p vào hÇ thÑng thì tñ Ùng khßi Ùng mÍi thông sÑ ã °ãc l°u trï të tr°Ûc. N¿u ng°Ýi sí dång có quyÁn cao h¡n thì hÍ có thà chia s» ho·c ngëng các tài nguyên ang dùng chung trên m¡ng nh° máy in hay file ho·c hÍ có thà thay Õi quyÁn cça nhïng ng°Ýi dùng m¡ng khác khi thâm nh­p vào m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Mô hình Workgroup (nhóm) cça m¡ng Windows NT

M×i ng°Ýi truy c­p vào m¡ng Windows NT tÕ chéc theo mô hình Workgroup c§n ph£i ng ký:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tên vào m¡ng

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M­t kh©u vào m¡ng

Dña vào tên và m­t kh©u ã cho, Windows NT cung c¥p cho ng°Ýi mÙt sÑ gÍi là mã sÑ cça ng°Ýi sí dång (user account). Mã sÑ này °ãc l°u dï trong c¡ sß dï liÇu là hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên (SAM - Security Account Manager database). HÇ thÑng qu£n trË tài nguyên dùng à £m b£o an toàn vÁ tài nguyên trên m¡ng. Ng°Ýi vào m¡ng muÑn truy nh­p vào tài nguyên ph£i qua sñ kiÃm duyÇt cça hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên. Trong mô hình Workgroup m×i máy tr¡m có mÙt nguÓn tài nguyên t°¡ng éng vÛi mÙt hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên b£o vÇ nó.

Chú ý: M×i ng°Ýi khai thác m¡ng ph£i nhÛ nhiÁu mã sÑ, vì éng vÛi m×i máy tr¡m có mÙt hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên riêng cça nó.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Mô hình vùng (Domain)

Domain là mÙt khái niÇm r¥t c¡ b£n trong Windows NT server, nó là h¡t nhân à tÕ chéc các m¡ng có quy mô lÛn.

M×i ng°Ýi tham gia trong Domain c§n ph£i ng ký thông tin sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tên Domain

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tên ng°Ýi sí dång

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M­t kh©u

Các thông tin này °ãc l°u ß máy chç d°Ûi d¡ng mÙt mã sÑ, gÍi là tài kho£n ng°Ýi sí dång (user account) và các mã sÑ cia ng°Ýi sí dång trong mÙt domain °ãc tÕ chéc thành mÙt c¡ sß dï liÇu trên máy chç. Khi ng°Ýi sí dång muÑn truy nh­p vào mÙt Domain ng°Ýi ó ph£i chÍn tên Domain trong hÙp tho¡i trên máy tr¡m. Máy tr¡m s½ chuyÃn các thông tin vÁ hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên (SAM - Security Account Manager database) cça Domain à kiÃm tra. Khi ó hÇ thÑng qu£n trË tài nguyên trên máy chç s½ kiÃm tra các thông tin này, n¿u k¿t qu£ kiÃm tra là úng, ng°Ýi khai thác mÛi °ãc quyÁn truy nh­p vào tài nguyên cça Domain.

MÙt máy Windows NT mà không tham gia vào mÙt Domain có nh°ãc iÃm sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy tr¡m chÉ có thà cung c¥p các mã sÑ °ãc t¡o ra trên nó. N¿u máy này bË h° hÏng thì nhïng ng°Ýi khai thác m¡ng không thà truy nh­p b±ng mã sÑ cça hÍ. N¿u máy này n±m trong mÙt Domain nào ó thì các mã sÑ này còn °ãc l°u trong SAM cça mÙt Domain trên máy Máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Qua máy tr¡m không tham gia vào Domain, ng°Ýi khai thác m¡ng không thà truy nh­p vào tài nguyên cça Domain, m·c dù mã sÑ cça cça ng°Ýi này có trong SAM cça Domain

Trong mÙt Domain th°Ýng có các lo¡i máy thñc hiÇn nhïng công viÇc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Primary domain Controller (PDC), bao giÝ cing ph£i có Ã qu£n trË hÇ thÑng các ng°Ýi sí dång và các tài kho£n trong Domain (hÇ thÑng này gÍi là c¡ sß dï liÇu SAM - Security Account Manager cça Domain). SAM trên máy chç °ãc thi¿t k¿ nh° hÇ thÑng kiÃm soát Domain. Trong mÙt Domain chÉ có duy nh¥t mÙt PDC.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ngoài ra hÇ thÑng còn có mÙt hay nhiÁu máy làm Backup Domain Controller (BDC). Các BDC có thà dùng thay th¿ cho máy PDC trong tr°Ýng hãp c§n thi¿t, ch³ng h¡n máy PDC bË h°

Ng°Ýi qu£n trË Domain chÉ c§n t¡o tài kho£n ng°Ýi sí dång (user account) chÉ mÙt l§n trên máy Primary Domain Controller, thông tin °ãc tñ dÙng copy ¿n các máy Backup Domain Controller.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Mô hình quan hÇ giïa các Domain trong m¡ng Windows NT

Trong mÙt m¡ng có thà có nhiÁu Domain nh°ng mÙt máy tính Windows NT là thành viên cça chÉ mÙt domain t¡i m×i thÝi iÃm. Tuy nhiên, có mÙt vài tr°Ýng hãp ôi khi chúng ta c§n truy c­p tài nguyên trong nhïng domain khác, à là °ãc iÁu này hÇ iÁu hành Windows NT server cho phép giïa các Domain có thà tÓn t¡i mÙt quan hÇ gÍi là quan hÇ tin c­y (trust relationship). Chúng ta có thà sí dång quan hÇ tin c­y giïa các Domain cho phép ng°Ýi dùng trên mÙt Domain truy c­p tài nguyên trong Domain khác.

Hai Domain A, B gÍi là quan hÇ tin c­y (trust relationship) mà trong ó Domain A tin c­y Domain B n¿u giïa chúng có mÙt mÑi liên k¿t sao cho ng°Ýi khai thác m¡ng cça Domain B có thà truy nh­p vào Domain A të mÙt máy tr¡m trong Domain B.

Të góc Ù cça ng°Ýi qu£n trË m¡ng måc ích cça viÇc thi¿t l­p quan hÇ tin c­y giïa các Domain là làm cho viÇc qu£n lý m¡ng trß lên ¡n gi£n h¡n b±ng cách k¿t hãp các Domain vào mÙt ¡n vË qu£n lý. Trong quan hÇ tin c­y các Domain °ãc chia ra nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain °ãc tin c­y (trusted domain)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain tin c­y (trusting domain)

MÙt Domain là lo¡i này ho·c lo¡i kia thông th°Ýng phå thuÙc vào nó chéa mã sÑ cça ng°Ýi sí dång (ng°Ýi sí dång account) hay chÉ chéa tài nguyên (resource)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain tin c­y (trusting domain) là Domain chéa tài nguyên.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain °ãc tin c­y (trusted domain) là Domain chéa mã sÑ ng°Ýi sí dång.

Khi ng°Ýi sí dång truy nh­p të mÙt máy tr¡m trong Domain tin c­y (trusting domain) vào Domain °ãc tin c­y (trusted domain) thì quá trình kiÃm soát diÅn ra nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ng°Ýi sí dång ph£i cho mã sÑ (mã sÑ này éng vÛi tên, m­t kh©u, tên domain c§n truy nh­p)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mã sÑ °ãc chuyÃn vÁ máy chç cça Domain tin c­y.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy chç cça Domain tin c­y chuyÃn mã sÑ này sang Domain °ãc tin c­y.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" K¿t qu£ kiÃm tra cça máy chç trong Domain °ãc tin c­y diÅn ra theo quá trình ng°ãc l¡i

Þ ây chúng ta chú ý:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ViÇc liên k¿t giïa các Domain không có tính b¯c c§u.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thông qua viÇc thi¿t l­p mÑi quan hÇ tin t°ßng, chúng ta có thà sí dång mÙt tài kho£n à truy xu¥t ¿n nhiÁu tài nguyên cça nhiÁu Domain. Có thà qu£n trË nhiÁu Domain të mÙt vË trí t­p trung.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure11-1.gif"

Hình 11.1: Mô hình tin c­y cça các Domain trong m¡ng Windows NT

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Nhóm (group) trong Windows NT

Trong m¡ng Windows NT khái niÇm nhóm (group) là mÙt trong nhïng khái niÇm quan trÍng Ñi vÛi công viÇc qu£n lý, iÁu hành m¡ng Windows NT. Nhóm làm cho viÇc khai thác tài nguyên °ãc dÅ dàng thu­n lãi và ¡n gi£n hóa viÇc qu£n trË. M×i nhóm °ãc ng ký bßi mÙt tài kho£n (group account) và có các thành viên cça nó. Các quyÁn ã °ãc gán cho nhóm s½ tñ Ùng gán cho các ng°Ýi sí dång là thành viên cça nhóm. Các tiÇn lãi cça nhóm nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" QuyÁn có thà °ãc gán cho, ho·c hçy i trên mÍi thành viên cça nhóm.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi mÙt ng°Ýi sí dång bË lo¡i ra khÏi nhóm, thì tñ Ùng bË m¥t các quyÁn ã °ãc c¥p khi còn trong nhóm.

Trong m¡ng Windows NT ng°Ýi ta phân biÇt phân biÇt hai lo¡i nhóm là nhóm toàn cåc (global group) và nhóm cåc bÙ (local group).

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 5. Nhóm toàn cåc (global group)

Nhóm toàn cåc còn °ãc gÍi là nhóm vùng (domain group). Thành viên cça nhóm là các ng°Ýi dùng c¥p vùng (domain user). HÍ ng°ãc l¡i vÛi ng°Ýi dùng cåc bÙ (local user) là ng°Ýi có ph¡m vi giÛi h¡n trong máy tính mà hÍ °ãc xác Ënh. Thành viên cça nhóm toàn cåc °ãc phép chuyÃn ra ngoài (export) mÙt Domain khác. Ph¡m vi cça nhóm toàn cåc là toàn bÙ vùng trên ó user d°ãc xác Ënh, và th¥y °ãc të b¥t kó máy tính NT nào trong vùng ó. QuyÁn có thà °ãc gán cho nhóm toàn cåc cho các tài nguyên trên mÙt máy NT Server hay NT Workstation trong vùng.

Các tài kho£n nhóm toàn cåc °ãc l°u ß PDC (Primary DomainController) cça Domain, và °ãc sao l°u ¿n các BDC (Backup Domain Controller) trong Domain ó.

Nhóm toàn cåc có nhïng ·c tr°ng sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thành viên cça nhóm ph£i là các ng°Ýi sí dång cça domain (domain user account).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhóm toàn cåc có thà °ãc gán quyÁn cho tài nguyên b¥t kó trong vùng mà chúng °ãc xác Ënh.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhóm toàn cåc có thà °ãc gán quyÁn ¿n các tài nguyên trong vùng khác vÛi vùng chúng °ãc xác Ënh khi quan hÇ tin c­y (trust relationship) giïa các vùng có hiÇu lñc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các thành viên cça nhóm toàn cåc có thà sí dång nguÓn tài nguyên trong vùng b¥t kó mà nhóm toàn cåc có quyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhóm toàn cåc chÉ chéa mã sÑ cça ng°Ýi sí dång trong Domain cça nó. Nó không thà chéa các nhóm cåc bÙ và nhóm toàn cåc khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 6. Nhóm cåc bÙ (local group)

Nhóm cåc bÙ, trái l¡i, °ãc gán quyÁn cho nguÓn tài nguyên trên máy NT mà nó °ãc xác Ënh. N¿u máy NT là mÙt ph§n cça vùng, thì à tiÇn cho viÇc gán quyÁn, mÙt nhóm cåc bÙ có thà chéa các tài kho£n ng°Ýi dùng c¥p vùng (domain user account) và các nhóm toàn cåc trong Domain ó, n¡i máy tính NT là thành viên, ho·c nhïng ng°Ýi dùng të Domain °ãc tin c­y. Các ng°Ýi dùng c¥p vùng (domain user) có thà °ãc gán quyÁn truy c­p ¿n tài nguyên b¥t kó trong Domain ó.

N¿u Windows NT computer không nÑi vÛi m¡ng thì các thành viên trong local group có thà °ãc gán quyÁn à truy xu¥t ¿n tài nguyên trên máy tính mà trong ó các thành viên °ãc t¡o ra còn n¿u Windows NT computer nÑi vào m¡ng thì à tiÇn lãi cho viÇc phân quyÁn thì ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà °a global group và domain user vào trong local group .

Có hai lo¡i nhóm cåc bÙ: nhóm cåc bÙ tr¡m làm viÇc (workstation local group) và nhóm cåc bÙ vùng (domain local group). MÙt m¡ng làm viÇc theo c¡ ch¿ vùng bao gÓm c£ Windows NT Server và Windows NT Workstation viÇc hiÃu rõ sñ khác nhau giïa hai lo¡i nhóm cåc bÙ là r¥t quan trÍng.

INCLUDEPICTURE \d "images/blubul1a.gif" a. Nhóm cåc bÙ tr¡m làm viÇc (Workstation local group):

Nhóm cåc bÙ tr¡m làm viÇc hiÇn diÇn trên Windows NT Workstation trên ó chúng °ãc t¡o ra. Chúng °ãc chéa trong dï liÇu SAM l°u trï trên Windows NT Workstation. MÙt ng°Ýi dùng cåc bÙ °ãc t¡o ra b±ng công cå User Manager cça Windows NT Workstation (khác vÛi công cå User Manager for Domains trên Windows NT Server) có thà có quan hÇ thành viên chÉ trong nhóm cåc bÙ cça tr¡m làm viÇc ó. MÙt nhóm cåc bÙ trong mÙt tr¡m làm viÇc chÉ có thà °ãc dùng trên máy tính trên ó nhóm °ãc t¡o ra, và không thà làm viÇc rên b¥t kó máy Windows NT nào khác.

Nhóm cåc bÙ tr¡m làm viÇc có thà chéa:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các tài kho£n ng°Ýi dùng cåc bÙ të tr¡m làm viÇc trên ó nó °ãc xác Ënh.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các tái kho£n ng°Ýi dùng c¥p vùng (domain user account) và các nhóm toàn cåc të vùng trong ó hÍ °ãc xác Ënh.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các tái kho£n ng°Ýi dùng c¥p vùng (domain user account) và các nhóm toàn cåc të các vùngï °ãc çy quyÁn.

INCLUDEPICTURE \d "images/blubul1a.gif" b. Nhóm cåc bÙ vùng (Domain local group):

Nhóm cåc bÙ vùng ho¡t Ùng trên Windows NT Server ß méc vùng, và °ãc t¡o ra b±ng User Manager for Domains (trên Windows NT Server). Các nhóm cåc bÙ vùng chÉ có thà hiÇn hïu trên máy Windows NT Server t¡o ra nó. Do ó, các nhóm cåc bÙ vùng có thà dùng à truy c­p nguÓn tài nguyên trên máy tính Windows NT Server trong vùng ó, mà không dùng à truy c­p nguÓn tài nguyên trên máy tính Windows NT Workstation trong vùng này. Nhóm cåc bÙ vùng không thà °ãc gán quyÁn trên bÙ iÁu khiÃn không có c¥p vùng, th­m chí c£ các máy chç.

III. Các mô hình Domain trong m¡ng Windows NT

Windows NT máy chç cung c¥p 4 kiÃu tÕ chéc domain gÍi t¯t là các mô hình domain (domain models). D°Ûi ây là 4 mô hình tÕ chéc cça nó:

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Mô hình Domain ¡n (single domain)

Mô hình domain ¡n là mô hình trong m¡ng chÉ có mÙt domain. Mô hình này thích hãp cho m¡ng ít ng°Ýi khai thác, c§n qu£n lý t­p trung. Mô hình ¡n nói chung t°¡ng tñ nh° mô hình workgroup, trong mô hình này ng°Ýi sí dång có thà xem xét, khai thác tài nguyên theo c£ mô hình workgroup và mô hình domain.

Lo¡i mô hình này không có các quan hÇ çy quyÁn vì chÉ có mÙt domain duy nh¥t, domain này cing chéa CSDL SAM cho toàn bÙ m¡ng và viÇc qu£n trË m¡ng có thà thñc hiÇn të mÙt vË trí trung tâm.

Các tài kho£n ng°Ýi dùng trong vùng (domain user account) và tài kho£n nhóm trong vùng (domain group acconunt) có thà °ãc xây dñng và có các quyÁn truy c­p tài nguyên °ãc gán trên các nhóm và ng°Ýi dùng riêng r½ và có mÙt ph¡m vi bao gÓm t¥t c£ các máy vi tính trong vùng.

Trong mô hình Domain ¡n v¥n Á an toàn dï liÇu, qu£n lý hÇ thÑng °ãc xem xét mÙt cách tÑt h¡n so vÛi Workgroup.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Mô hình Domain chính (Master domain)

Mô hình Domain chính có thà °ãc sí dång cho các c¡ quan khi hÍ muÑn tÕ chéc m¡ng thành nhiÁu Domain tài nguyên (Resource domain) nh°ng v«n có nhïng tiÇn lãi trong viÇc qu£n lý t­p trung. B±ng cách phân chia tài nguyên m¡ng vào nhiÁu Domain, chúng ta s½ tiÇn tÕ chéc và qu£n lý mÙt l°ãng tài nguyên lÛn. MÙt Domain chç (master domain) °ãc sí dång à hÕ trã viÇc qu£n trË t­p trung mà trong ó t¥t c£ mã sÑ cça ng°Ýi sí dång và mã sÑ các nhóm toàn cåc (global group) trên m¡ng °ãc l°u giï.

·c iÃm cça mô hình domain chính :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mô hình Master Domain là mô hình có nhiÁu Domain, trong ó có 1 Domain là Domain chính (premery domain). Mô hình này thích hãp cho m¡ng có sÑ ng°Ýi dùng không quá lÛn, nh°ng c§n ph£i phân chia thành các ¡n vË nhÏ h¡n nh°ng viÇc qu£n lý °ãc ti¿n hành t­p trung.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Trong mô hình này t¥t c£ mã sÑ cça ng°Ýi khai thác m¡ng và mã sÑ cça các nhóm toàn cåc (global group) Áu chéa trên server trên Domain chính.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_blue2.gif" Trong mô hình này t¥t c£ các khác Domain Áu tin c­y vÛi Domain chính.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure11-2.gif"

Hình 11.2: Mô hình Domain chính

Trong mô hình này mã sÑ cça ng°Ýi sí dång qu£n lý t­p trung và các nhóm toàn cåc chÉ c§n xác Ënh mÙt l§n trong Domain chính. Tài nguyên °ãc nhóm logic thành các ¡n vË nhÏ h¡n à có thà qu£n lý bßi tëng Domain.

Mô hình Domain chính là mô hình qu£n lý t­p trung vì v­y chi¿n l°ãc phát triÃn m¡ng c§n dña vào các nhóm cåc bÙ và các nhóm toàn cåc.

Mô hình này không nhïng qu£n lý t­p trung các mã sÑ cça ng°Ýi sí dång mà còn cung c¥p các dËch vå nh° cài ·t ph§n mÁm, sao chép backup cho t¥t c£ các máy chç trên m¡ng.

Tuy nhiên mô hình này có nh°ãc iÃm có thà gây ùn t¯c n¿u có quá nhiÁu nhóm và nhiÁu ng°Ýi dùng và các nhóm cåc bÙ c§n ph£i xác Ënh trong m×i Domain mà chúng °ãc sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. Mô hình nhiÁu Domain chính (muliple master domain)

Mô hình nhiÁu Domain chính (muliple master domain) có thà °ãc sí dång cho các tÕ chéc có nhiÁu khu vñc và m×i khu vñc có nhiÁu bÙ ph­n. Trong nhiÁu m¡ng kiÃu nh° v­y, bÙ ph­n iÁu hành riêng biÇt cho m×i khu vñc muÑn qu£n lý t­p trung các tài nguyên m¡ng trong khu vñc. Chúng ta xây dñng mÙt Domain chç (master domain) cho m×i khu vñc và chia các tài nguyên trong m×i khu vñc thành nhiÁu Domain tài nguyên (resoure domain) riêng biÇt.

Trên mô hình này tÓn t¡i các quan hÇ sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i Domain chính quan hÇ tin c­y hai chiÁu vÛi các domain chính khác. iÁu này cho phép m×i Domain chính có thà qu£n lý các domain chính khác.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các Domain không ph£i là chính không có mã sÑ cça ng°Ýi sí dång mà chÉ cung c¥p tài nguyên trên m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các Domain không ph£i là chính tin c­y Ñi vÛi t¥t c£ các Domain chính. NhÝ iÁu này m×i mã sÑ cça ng°Ýi sí dång s½ °ãc sí dång trên t¥t c£ các Domain chính và có °ãc quyÁn truy nh­p vào tài nguyên trong các tài nguyên trên các Domain khác cça m¡ng.

B±ng cách phân chia tài nguyên m¡ng thành nhiÁu Domain, chúng ta có nhiÁu thu­n lãi trong viÇc tÕ chéc qu£n lý mÙt sÑ l°ãng lÛn các tài nguyên trong các ¡n vË phù hãp.

Mô hình nhiÁu Domain chính có °u iÃm Ñi vÛi m¡ng nhiÁu ng°Ýi dùng trong ó các tài nguyên °ãc nhóm mÙt cách logic theo công viÇc. Tuy nhiên các nhóm cåc bÙ và toàn cåc ph£i xác Ënh nhiÁu l§n và mã sÑ cça ng°Ýi sí dång ph£i chéa ß nhiÁu Domain chính .

Hình 11.3: Mô hình nhiÁu Domain chính

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Mô hình tin c­y hoàn toàn (complete trust)

Mô hình tin c­y hoàn toàn là mô hình mà trong ó m×i Domain là quan hÇ tin c­y 2 chiÁu vÛi các Domain khác. VÛi mô hình này, ng°Ýi sí dång có thà truy nh­p vào b¥t kó Domain nào trên m¡ng të mÙt máy tr¡m nào ó.

Mô hình này có thà áp dång vÛi qui mô m¡ng tùy ý và phù hãp cho các c¡ quan không có nhóm qu£n trË t­p trung, nó cho phép không h¡n ch¿ sÑ ng°Ýi khai thác m¡ng và sÑ nhóm. M×i bÙ ph­n trong ¡n vË có thà kiÃm soát °ãc mã sÑ cça ng°Ýi sí dång cing nh° tài nguyên cça bÙ ph­n mình trong ó tài nguyên và mã sÑ ng°Ýi sí dång °ãc nhóm thành mÙt Domain.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure11-4.gif"

Hình 11.4: Mô hình nhiÁu Mô hình tin c­y hoàn toàn

IV. Các m·t h¡n ch¿ cça nhïng mô hình Domain

Mô hình vùng có mÙt sÑ k½ hß vÁ c¥u trúc. Nhïng h¡n ch¿ vÁ domain °ãc th£o lu­n ß ây nh±m måc ích giúp b¡n thi¿t k¿ m¡ng chính xác và hoàn h£o.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain NT ¡n iÇu theo ngh)a là không có cách nào diÅn t£ quan hÇ phân c¥p ho·c nhóm tài nguyên trong mÙt vùng ¡n. Ng°Ýi dùng có thà sí dång nhïng quyÁn °ãc çy thác thà hiÇn các quan hÇ giïa nhïng vùng, nh°ng ây là quan hÇ sí dång và không thích hãp cho viÇc tÕ chéc m¡ng dña trên ph¡m vi Ëa lý, tài nguyên sß hïu, logic ho·c nÁn t£ng s¡ Ó tÕ chéc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mô hình vùng Domain chính duy nh¥t theo Microsoft thích hãp cho các m¡ng ít h¡n 40.000 ng°Ýi dùng và nhóm. Khi sÑ ng°Ýi dùng và nhóm tng lên, sÑ quan hÇ çy quyÁn và chi phí qu£n lý quan hÇ cing tng. Nói cách khác chi phí qu£n lý m¡ng có thà tng b¥t thình lình khi kích th°Ûc m¡ng tng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ng°Ýi dùng ph£i c©n trÍng vÁ k» hß cça quan hÇ çy quyÁn - ·c biÇt quan hÇ çy quyÁn hai chiÁu. N¿u không c©n th­n trong viÇc gán các quan hÇ çy quyÁn và không có k¿ ho¡ch úng ¯n, ng°Ýi sí dång có thà k¿t thúc b±ng mÙt mô hình çy quyÁn trÍn v¹n, vÛi t¥t c£ nhïng h¡n ch¿ cça mô hình i kèm.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ngoài ra có mÙt nguy c¡ thñc sñ s½ x£y ra là ng°Ýi cài ·t m¡ng có thà cài ·t mÙt m¡ng ho¡t Ùng tÑt trong thÝi gian ng¯n còn khi m¡ng ho¡t Ùng dài h¡n này s½ ù n£y sinh v¥n Á vÁ m·t chính sách là ai çy quyÁn cho ai.

Ch°¡ng 12

Cài ·t, qu£n trË, sí dång m¡ng Windows NT

I. Cài ·t hÇ iÁu hành m¡ng Windows NT server

Tr°Ûc khi cài ·t m¡ng Windows NT thì cing giÑng nh° cài các hÇ iÁu hành khác chúng ta ph£i c¯m card m¡ng vào máy, thi¿t l­p m¡ng và £m b£o nó °ãc ho¡t Ùng tÑt. Khi cài chúng ta có thà sí dång ph§n mÁm trên )a CD ROM (n¿u máy cça chúng ta là PC thì chúng ta sí dång th° måc I386) ho·c chúng ta chép th° måc I386 lên )a céng tr°Ûc khi cài ·t. à cài ·t Windows NT ta và trong th° måc I386 và ch¡y lÇnh "WINNT"

Chú ý trong tr°Ýng hãp này ch°¡ng trình s½ yêu c§u chu©n bË 3 )a mÁm lo¡i 1.44Mb à cài các ch°¡ng trình khßi Ùng c§n thi¿t và trong quá trình cài ·t các )a mÁm trên s½ °ãc sí dång. N¿u ta không muÑn thì thñc hiÇn lÇnh "WINNT /B" và ph£i chÉ °Ýng d«n cça ch°¡ng trình nguÓn nh° d:\I386.

Yêu c§u vÁ ph§n céng cho viÇc cài ·t windows NT

PRIVATEThi¿t bË ph§n céng Yêu c§u Processor Intel 486, Pentium, Pentium Pro, nhïng hÇ thÑng ch¡y trên RISC (Ex: MIPS R4x00, DEC s Alpha AXP). Windows NT h× trã lên ¿n 4 CPU ß Mode Symmetriccal Multi-Processing Display device VGA hay nhïng thiêt bË có Ù phân gi£i cao h¡n Hard disk TÑi thiÃu ph£i có 110 MB Hard Disk còn trÑng trong suÑt quá trình cài ·t Floppy disk 31/2 inch hay 51/4 inch CD-ROM CD-ROM drive hay )a CD-ROM mà ta có thà truy xu¥t °ãc thông qua °Ýng m¡ng Network adapter MÙt hay nhiÁu card m¡ng, card m¡ng không có cing °ãc nh°ng chéc nng m¡ng s½ không có Memory NT khuy¿n cáo ít nh¥t ph£i có 16 MB Ram cho c£ hai hÇ thÑng ch¡y trên Intel và RISC Khi cài ·t chúng ta tuân theo nhïng yêu c§u cça ch°¡ng trình òi hÏi, mÙt iÃm quan trÍng là Windows NT luôn luôn thông báo và chÉ d«n cho ng°Ýi cài ·t khi c§n ph£i thñc hiÇn mÙt iÃm gì. Sau ây là tóm t¯t các b°Ûc cài ·t chính :

1) Boot máy b±ng ia Windows NT setup hay dùng lÇnh WINNT /B të th° måc I386 trên )a CD-ROM. N¿u cài UPGRATE dùng lÇnh WINNT32

2) Xác Ënh l¡i hay n¿u c§n thi¿t thay Õi các thành ph§n Hardware và Software mà quá trình Setup nh­n diÇn ra

3) ChÍn Partition mà hÇ iÁu hành Windows NT s½ °ãc cài ·t lên. Ph£i quy¿t Ënh viÇc file hÇ thÑng s½ °ãc Ënh d¡ng theo kiÃu nào FAT hay NTFS

4) Format b£ng Partition ã lña chÍn

5) ChÍn lña th° måc mà các file cça hÇ iÁu hành Windows NT s½ °Ùc cài ·t lên ó

6) Nh­p vào tên và công ty

7) ChÍn License Mode. ChÍn Per server hay Per seat

8) Nh­p vào tên máy tính và tên này ph£i là duy nh¥t

9) Quy¿t Ënh vai trò cça file server trên m¡ng (Primary Domain Controller, Back Up Domain Controller, Stand-Alone Server)

10) Nh­p Password cho ng°Ýi qu£n trË m¡ng Administrator

11) Lña chÍn Option à t¡o ra các )a Emergency Repair Disk

12) ChÍn các thành ph§n à install nh° là: Accessibility Option, Accessories, Communication, Games, Microsoft Exchace, And Multimedia

13) Quy¿t Ënh kiÃu k¿t nÑi máy tính vào m¡ng (k¿t nÑi b±ng °Ýng dây m¡ng hay b±ng remote access)

14) ChÍn Install Microsoft Internet Information Server

15) Quy¿t Ënh ph°¡ng pháp dò tìm card m¡ng (autodetect hay manual). MÙt sÑ crad m¡ng nh° Xircom Credit Card và Xircom Pocket Ethernet chÉ có thà dùng ph°¡ng pháp manual

16) Lña chÍn ph°¡ng théc truyÁn trên m¡ng network protocol (TCP/IP Protocol, Nwlink IPX/SPX Compatible Transport và Netbeui Protocol)

17) ChÍn l°¡ các dËnh vå trên m¡ng. Các dËch vå nh° là Microsoft Internet Information server, RPC Configuration, Netbios Interface, Workstation, Server.

18) Nh­p vào cá thông sÑ cça card m¡ng nh° IRQ, Ëa chÉ IO port, DMA.

19) N¿u chÍn Nwlink IPX/SPX hay TCP/IP Tranposrt Protocol thì ph£i Ënh c¥u hình cho chúng

20) N¿u chÍn Primary Domain Controller thì ph£i nh­p tên Computer và tên cça Domain mà PDC s½ qu£n lý.

21) N¿u cài Internet Information Server thì ph£i Ënh c¥u hình cho nó

22) ChÍn Date/Time.

23) ChÍn ch¿ Ù màn hình

24) T¡o )a Emergency Repair Disk

Khi cài ·t Windows NT chú ý nhïng iÃm sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn khuôn d¡ng cça hÇ thÑng s¯p x¿p file trên )a trong ó Windows NT cho phép chúng ta lña chÍn thay Õi sang hÇ thÑng s¯p x¿p file cça NT (NTFS) ho·c duy trì hÇ thÑng s¯p x¿p file ci cça DOS (FAT). HÇ thÑng s¯p x¿p file cça NT có tên là NTFS - New Technology File System có nhïng °u iÃm nh° nh° ch¥p nh­n tên file dài tÛi 256 ký tñ, nó có £m b£o an toàn trên máy chç b±ng cách không cho nhïng ng°Ýi không có th©m quyÁn v°ãt qua khi hÍ khßi Ùng máy chç b±ng )a mÁm.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn sÑ ng°Ýi tÑi a có thà thâm nh­p vào hÇ thÑng cùng mÙt lúc (Windows NT không h¡n ch¿ sÑ ng°Ýi tÑi a vào trong m¡ng tuy nhiên à £m b£o sí dång tài nguyên hãp lý chúng ta ph£i quy Ënh sÑ ng°Ýi tÑi a có thà vào mÙt lúc)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn kiÃm máy chç, Windows NT cho phép chúng ta lña chÍn 3 kiÃu máy chç:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Primary Domain Controller: trong tr°Ýng hãp m¡ng sí dång qu£n trË theo vùng thì m×i vùng ph£i có duy nh¥t mÙt máy chç làm nhiÇm vå trên. và trên ó s½ l°u dñ trï c¡ sß dï liÇu qu£n trË vùng (SAM) và hÇ thÑng qu£n trË ho¡t Ùng khi m¡ng ho¡t Ùng

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Backup Domain Controller: trong tr°Ýng hãp m¡ng sí dång qu£n trË theo vùng, ngoài máy chç kiÃu Primary Domain Controller có thà có mÙt vài máy chç lña chÍn kiÃu này và trên ó s½ l°u dñ trï c¡ sß dï liÇu qu£n trË vùng (SAM) và °ãc sí dång khi máy chç Primary Domain Controller có trå tr·c.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Stand - Alone Server: trong tr°Ýng hãp m¡ng sí dång qu£n trË theo nhóm thì máy chç ph£i lña chÍn kiÃu này, ngoài ra trong tr°Ýng hãp m¡ng sí dång qu£n trË theo vùng máy chç có thà lña chon này khi trong m¡ng ã có máy chç Primary Domain Controller. Trong tr°Ýng hãp này trên máy chç không c¡ sß dï liÇu qu£n trË Domain.

B¢NG SO SÁNH GIîA FAT VÀ NTFS

PRIVATEFEATURE FAT NTFS File Name 8 cÙng 3 ký tñ mß rÙng chÉ °ãc phép có mÙt d¥u ch¥m 255 ký tå, 16 bit unicode cho phép có nhiÁu d¥u ch¥m Maximum Path Name 64 Không giÛi h¡n File Size 232 bytes 2 64 byte Partition 2 32 bytes 2 64 byte Directory Không °ãc s¯p x¿p Theo c¥u trúc B-Tree Attribute Có mÙt vài bit cÝ T¥t c£ các thông tin bao gÓm c£ dï liÇu Áu có thuÙc tính Cho phép b£o m­t vÁ th° måc và file ngay trong kiÃu Format Không Có Gi£i pháp thi¿t k¿ ¡n gi£n Truy xu¥t nhanh vÛi kh£ nng b£o m­t và phåc hÓi Lña chÍn lo¡i card m¡ng, ng¯t, Ëa chÉ port cça card m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn các giao théc truyÁn thông cho hÇ thÑng m¡ng nh° trong hÙp Windows NT Server setup

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-1.jpg"

Hình 12.1: ChÍn lña giao théc truyÁn thông

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc TCP/IP: N¿u ta muÑn k¿t nÑi Windows NT vÛi Internet hay vÛi các máy ch¡y trên hÇ iÁu hành Unix thì ph£i chÍn TCP/IP Protocol. (Có thà chÍn lña giao théc này sau khi ã cài ·t xong Windows NT ).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc NetBEUI: Là giao théc gÑc cça Windows NT. N¿u File server k¿t nÑi vÛi các máy con trên m¡ng mà sí dång giao théc NetBEUI thì ph£i chÍn giao théc này.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Giao théc IPX/SPX: Là giao théc °ãc dùng cho nhïng éng dång ch¡y trên Netware.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lña chÍn tên vùng mà máy chç tham gia, n¿u máy chç là Primary Domain Controller thì mÙt vùng mÛi °ãc thi¿t l­p, n¿u không thì tên vùng ph£i là mÙt vùng ã có.

II. Qu£n trË m¡ng Windows NT

Ng°Ýi qu£n trË m¡ng Windows NT có các công cå có thà kiÃm soát mÙt cách chính xác Ñi vÛi viÇc thâm nh­p vào file và th° måc cça các ng°Ýi sí dång. Windows NT °a vào mÙt lo¡t các công cå giúp ta qu£n lý máy tính. MuÑn dùng công cå này, ta nh¯p nút Start, trÏ vào måc program và sau ó chÍn menu Administrative Tool (Common) nh° hình sau.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-2.jpg"

Hình 12.2: Các công cå qu£n trË m¡ng trong Windows NT Server

à sí dång b¥t kó mÙt công cå nào trong Administrative Tool, ta Áu ph£i vào m¡ng vÛi quyÁn cça ng°Ýi qu£n trË m¡ng.

Tóm t¯t các công cå cça ng°Ýi qu£n trË m¡ng

PRIVATEBiÃu t°ãng Menu Ý ngh)a INCLUDEPICTURE \d "images/chapte1.gif" Administrative Wizards Công cå này giúp ta thñc hiÇn công viÇc mÙt cách dÅ dàng. ta có thà dùng nó à thêm mÙt mã sÑ mÛi cça ng°Ýi sí dång, ·t ch¿ Ù an toàn cho các file, folder, các folder dùng chung, t¡o, sía các nhóm ng°Ýi sí dång và kiÃm tra tính úng ¯n cça s£n ph©m ã cài ·t (license). INCLUDEPICTURE \d "images/chapte2.gif" Backup Là công cå dùng à sao chép dñ phòng các thông tin trên máy tính vào bng të à phòng sñ cÑ. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte3.gif" Disk Administrator Là công cå cho phép qu£n lý tài nguyên trên )a. Dùng công cå này à t¡o ra các thay Õi trên )a céng ho·c b£ng partition trên )a céng n¯p thêm. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte4.gif" Event Viewer Trong Windows NT, mÙt sñ kiÇn là mÙt bi¿n cÑ quan trÍng nào ó x£y ra trong hÇ thÑng ho·c trong ch°¡ng trình mà nó yuêu c§u ph£i °ãc l°u ý. Công cå này l°u ý ta vÁ các sñ kiÇn trong khi vào m¡ng. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte5.gif" License Manager Công cå này cho phép ta kiÃm tra license trên các tr¡m và trên các server. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte6.gif" Network Client Administrator Network Client Administraor: Sí dång Network Client Administraor à cài ·t (Install) hay c­p nh­t (update network client) cho các máy tr¡m. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte7.gif" Performance Monitor Là công cå ph£n ánh quá trình thñc hiÇn trên máy tính cça ta và các máy tính khác trên m¡ng. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte8.gif" Remote Access Admin Dùng công cå này à kiÃm tra quá trình nh­p të xa vàp server, xem xét ng°Ýi sí dång, cài ·t mã sÑ cça ng°Ýi sí dång, màn hình cça nhïng máy truy nh­p të xa. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte9.gif" Server Manager Dùng công cå này à hiÇn danh sách các máy tr¡m, các server trong Domain. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte10.gif" System Policy Editor Cho ta kh£ nng kiÃm tra viÇc cài ·t môi tr°Ýng sí dång trong Windows NT và Windows 95. Công cå này thay Õi cách cài ·t và ng ký ng°Ýi sí dång nào có thà làm công viÇc thay Õi này. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte11.gif" User Manager for Domains Công cå này cho phép ta thi¿t l­p, xóa các mã sÑ cça ng°Ýi sí dång khÏi domain. VÛi công cå này, ta có thà ·t ph°¡ng án an toàn, thêm mã sÑ cça ng°Ýi sí dång vào nhóm. INCLUDEPICTURE \d "images/chapte12.gif" Windows NT Diagnostics HiÃn thË các thông tin vÁ tài nguyên cça máy tính.

Ng°Ýi sí dång trong m¡ng °ãc t¡o ra bßi ng°Ýi qu£n trË m¡ng, m×i ng°Ýi sí dång có tài kho£n (account) riêng cça tëng ng°Ýi và nhïng tài kho£n này cing do ng°Ýi qu£n trË m¡ng t¡o ra có thà bao gÓm các giÛi h¡n :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" GiÛi h¡n cça Login: Ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà kiÃm soát xem ng°Ýi sí dång có thà thâm nh­p vào m¡ng nh° th¿ nào. Þ ây ng°Ýi sí dång có thà °ãc ·t cho mÙt thÝi h¡n nh¥t Ënh thì ph£i thay m­t kh©u và kích th°Ûc tÑi thiÃu cça m­t kh©u và có thà tñ thay m­t kh©u hay không.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" H¡n ch¿ vÁ thÝi gian: Ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà h¡n ch¿ ng°Ýi sí dång thâm nh­p vào trong m¡ng trong nhïng kho£ng thÝi gian nh¥t Ënh trong mÙt ngày. iÁu ó có thà h¡n ch¿ viÇc vào trong m¡ng trong nhïng kho£ng thÝi gian khó kiÃm soát °ãc nh° là buÕi tÑi, giÝ nghÉ v.v. Khi ng°Ýi sí dång ang ch¡y trong m¡ng mà ã ¿n thÝi gian h¡n ch¿ thì hÍ s½ °ãc nh­n thông báo là c§n ph£i ra khÏi m¡ng. N¿u hÍ bÏ ra ngòai tai thông báo ó thì s½ tñ Ùng bË °a ra khÏi m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" H¡n ch¿ vÁ Ëa chÉ: Ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà xác Ënh nhïng Ëa chÉ mà ng°Ýi sí dång °ãc phép thâm nh­p. iÁu ó có thà h¡n ch¿ ng°Ýi sí dång vào trong m¡ng b±ng máy cça ng°Ýi khác. à làm °ãc iÁu này ng°Ýi qu£n trË m¡ng c§n ph£i bi¿t Ëa chÉ m¡ng và mã sÑ cça card m¡ng trên tr¡m. Ëa chÉ m¡ng là Ëa chÉ cça ph§n mÁm m¡ng và °ãc cho khi mà giao théc m¡ng °ãc liên k¿t vÛi ch°¡ng trìng qu£n lý card m¡ng, Mã sÑ cça thi¿t bË ph§n céng là mã sÑ cça b£n thân card m¡ng khi °ãc ch¿ t¡o và khi ó ng°Ýi qu£n trË m¡ng s½ lña chÍn nhïng ch·ng nào mà ng°Ýi sí dång °ãc phép dùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" QuyÁn cça ng°Ýi sí dång: Ã xác Ënh °ãc quyÁn h¡n cça ng°Ýi sí dång trên m¡ng chúng ta ph£i lña chÍn nhóm vÛi nhïng quyÁn ã Ënh tr°Ûc.

Khai báo ng°Ýi sí dång:

1) Login vào m¡ng b±ng tên administrator

2) ChÍn Start, chÍn Program, chÍn Administrator Tool, chÍn Users Manager for Domain s½ th¥y xu¥t hiÇn màn hình User Manager

3) ChÍn User, New User. HÙp hÙi tho¡i New User s½ xu¥t hiÇn:

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-3.jpg"

Hình 12.3: Thêm mÙt ng°Ýi sí dång vào hÇ thÑng

4) Nh­p vào thông tin vÁ ng°Ýi sí dång c§n t¡o nh° yêu c§u (tên trong måc Name, tên §y ç trong måc Fullname, lÝi mô t£ vÁ ng°Ýi sí dång ó trong måc Description, m­t kh©u trong måc Password và Confirm Password)

5) °a ng°Ýi sí dång mÛi t¡o vào mÙt nhóm nào ó phù hãp vÛi yêu c§u cça ng°Ýi sí dång o. à thñc hiÇn iÁu này chÍn Groups, màn hình Group memberships s½ hiÇn ra. à ý r±ng user mÛi ban §u là thành viên cça Domain users. ChÍn nhóm mà muÑn ng°Ýi sí dång mÛi t¡o °ãc tham gia và b¥m nút Add. Ta có thà chÍn nhiÁu nhóm cùng lúc

6) à thay Õi thÝi gian °ãc phép vào m¡ng cça ng°Ýi sí dång thì të màn hình New User chÍn nút Hours. Màn hình Logon Hour s½ xu¥t hiÇn d°Ûi hình théc thÝi khóa biÃu trong tu§n. Sau ó ta có thà chÍn ngày nào, giÝ nào trong tu§n mà user ó °ãc phép login vào m¡ng b±ng cách cho ngÝi sáng nhïng vË trí ó trong thÝi khóa biÃu và chÍn nút Allow ho·c Disallow.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-4.jpg"

Hình 12.4:Nhóm làm viÇc

7) à giÛi h¡n tr¡m làm viÇc Ñi vÛi ng°Ýi sí dång chÍn nút Logon To. Màn hình Logon Worstation s½ xu¥t hiÇn. à giÛi h¡n ng°Ýi sí dång chÉ có thà vào m¡ng të workstation nào ta gõ tên cça workstation ó vào các ô °ãc ánh sÑ të 1 ¿n 8 và nh¥n OK.

8) à Ënh ngày h¿t h¡n °ãc vào m¡ng cça ng°Ýi sí dång chÍn nút Account. Khung hÙi tho¡i Account information s½ hiÇn ra à ta có thà Ënh ngày h¿t h¡n. Ban §u thì account không bao giÝ h¿t h¡n. N¿u muÑn set ngày h¿t h¡n thì vào tr°Ýng End of.

9) à t¡o môi tr°Ýng làm viÇc cho tëng ng°Ýi sí dång trên m¡ng ta b¥m nút Profile. Màn hình User Environment Profile s½ hiÇn ra ta có thà sí dång måc này à t¡o Profile cho tëng user và home directory cho tëng ng°Ýi sí dång.

10) Sau ó b¥m OK Ã l°u các thông tin cça ng°Ýi sí dång ó.

11) Ñi vÛi nhïng ng°Ýi sí dång ã có saün ng°Ýi iÁu hành có thà sí dång công cå User Manager for Domains à thay Õi, bÕ xung, lña chÍn nhïng ·c tính trên.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. QuyÁn cça ng°Ýi sí dång trong Windows NT

M×i mÙt ng°Ýi sí dång muÑn ng nh­p vào trong m¡ng c§n ph£i °ãc khai báo tên và mÙt m­t kh©u riêng. ChÉ khi ng°Ýi sí dång vào úng tên và m­t kh©u cça mình thì hÍ mÛi thâm nh­p vào trong m¡ng. Tuy nhiên à ng°Ýi ó có thà khai thác °ãc m¡ng thi ng°Ýi ó ph£i có các quyÁn. Trong Windows NT có nhïng khái niÇm vÁ quyÁn nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Permission (quyÁn truy c­p): Là quyÁn cça ng°Ýi sí dång và nhóm trên th° måc ho·c file. Ng°Ýi qu£n trË m¡ng có thà cho phép ng°Ýi sí dång hay nhóm °ãc phép Íc (Read), ghi (Write), xóa (Delete) ho·c thay Õi (Modify) file hay th° måc nào ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" User right (quyÁn ng°Ýi dùng): téc là quyÁn cça ng°Ýi sí dång ó ß trên m¡ng, quyÁn này khác vÛi quyÁn cça ng°Ýi sí dång trên th° måc hay file. Các ng°Ýi sí dång này có thà không hÁ có b¥t cé mÙt quyÁn h¡n nào trên th° måc hay file mà chÉ có nhïng quyÁn ví då nh° t¯t (shutting down) hÇ thÑng, back up và hÓi phåc dï liÇu. Nh° v­y các ng°Ýi sí dång này s½ thuÙc vÁ mÙt trong nhïng Domain Local Group (ví då: n¿u ng°Ýi sí dång ó có quyÁn Backup data thì ng°Ýi sí dång này s½ thuÙc vÁ nhóm Backup Operators )

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Bilt-in capabilities (kh£ nng thi¿t l­p): téc là kh£ nng có saün cça ng°Ýi sí dång, kh£ nng không thà thay Õi °ãc.

Trong m¡ng Windows NT có các quyÁn ng°Ýi dùng (User right) sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Log on locally: ng°Ýi sí dång có thà °ãc truy nh­p të máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Shutdown the system: ng°Ýi sí dång có thà shutdows hÇ thÑng trñc ti¿p të máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Access this computer from network: cho phép truy nh­p nào tài nguyên cça ng°Ýi sí dång ang phân quyÁn të máy khác trên m¡ng (có thà truy nh­p të máy Client vào ng°Ýi sí dång này).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Backup file and Directories: có quyÁn l°u trï các file và th° måc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Restorre file and directories: có quyÁn phåc hÓi l¡i các file và th° måc të l°u trï.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Change the system time: có quyÁn thay Õi Óng hÓ cça hÇ thÑng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Force shutdown from a remote system: ng°Ýi sí dång này có thà shutdows hÇ thÑng të xa.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Load and unload device drivers: cho phép n¡p hay không ch°¡ng trình iÁu khiÃn Õ )a.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Manager auditting and security log: quyÁn truy xu¥t mã sÑ (accound) và sñ an toàn khi truy nh­p m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Take ownership of files or other obiects: dành cho các quan hÇ riêng cça các file và các Ñi t°ãng khác (them các thành ph§n, Ñi t°ãng khác).

Ng°Ýi iÁu hành có thà sí dång công cå User Manager for Domains à thay Õi, bÕ xung, lña chÍn nhïng quyÁn trên cho ng°Ýi sí dång.

Ngoài ra trong m¡ng Windows NT có các kh£ nng thi¿t l­p (Bilt-in capabilities) sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Create and manage users: t¡o và qu£n lý tài kho£n ng°Ýi dùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Create and manage global group: T¡o và qu£n lý nhóm toàn cåc

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Create and manage local groups: T¡o và qu£n lý nhóm cåc bÙ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Assign user rights: cho phép gán quyÁn cho ng°Ýi dùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Manage and auditing of system events: Qu£n lý và kiÃm Ënh các sñ kiÇn cça hÇ thÑng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Lock Server: Cho phép khóa máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Override lock of server: Cho phép mß khóa máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Format server s hard drive: Cho phép Format l¡i Õ )a máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Create common program group: Cho phép t¡o ra các nhóm ch°¡ng trình chung.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Keep local profile: Duy trì các hÇ l°u trï cåc bÙ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Share and stop share directories: Chia s» và ngëng chia s» các th° måc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Share and stop share printer: Chia s» và ngëng chia s» máy in.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 3. T¡o nhóm (Group) trong Windows NT:

Ng°Ûi qu£n trË m¡ng có thà t¡o ra các nhóm vÛi công cå User Manager for Domain nh° sau:

T¡o nhóm toàn cåc:

1) Login vào m¡ng vÛi tên

2) Khßi Ùng User Manager for Domain. Màn hình User Manager for Domain s½ hiÇn lên

3) Ã t¡o nhóm mÛi chÍn User, New Global Group. Màn hình New Global Group xu¥t hiÇn

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-5.jpg"

Hình 12.5: Thêm mÙt nhóm toàn cåc mÛi

Trong màn hình New Global Group nh­p vaò tên cça nhóm ó trong måc Group Name và lÝi mô t£ vÁ nhóm ó trong måc Description.

4) Sau khi hòan thành chÍn OK Ã k¿t thúc

T¡o cåc bÙ (Local Group):

1) Login vào m¡ng vÛi tên Administrator

2) Khßi Ùng User Manager for Domain. Màn hình User Manager for Domain s½ hiÇn lên

3) Ã t¡o Local Group mÛi chÍn User, New local Group. Màn hình New local Group xu¥t hiÇn

4) Trong màn hình New Global Group nh­p tên cça nhóm ó trong måc Group Name và lÝi mô t£ vÁ nhóm ó trong måc Description. Ta có thà click vào nút Show Full Names à hiÇn thË tên §y ç cça các nhóm thành viên.

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-6.jpg"

Hình 12.6: Thêm mÙt nhóm cåc bÙ mÛi

5) Ã thêm thành viên vào trong local group ta chÍn nút Add. Màn hình sau s½ hiÇn lên

INCLUDEPICTURE \d "images/figure12-7.jpg"

Hình 12.7: Thêm mÙt thành viên vào nhóm

6) Sau khi thêm các thành viên vào rÓi chÍn nút OK thì màn hình New Local Group s½ liÇt kê ra các thành viên mÛi:

7) ChÍn OK Ã l°u Local Group

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 4. Các nhóm t¡o saün trong Windows NT

Khi cài ·t mÙt m¡ng Windows NT có nhïng nhóm cåc bÙ và nhóm toàn cåc (Domain) °ãc thi¿t l­p saün, ng°Ýi qu£n trË có thà cho ng°Ýi sí dång tham gia vào các nhóm và nh° v­y hÍ có °ãc các quyÁn mÙt cách dÅ dàng.

Các nhóm t¡o saün trong Windows NT:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Adminintrator Group: nhïng thành viên n±m trong nhóm này có thà thñc hiÇn h§u h¿t các chéc nng qu£n lý trên Domain ó. Nhing chéc nng qu£n lý này bao gÓm t¡o, xóa, qu£n lý local group, global group, gán quyÁn cho users, qu£n lý viÇc chia s½ tài nguyên trên m¡ng, cài ·t hÇ iÁu hành, format iã céng cça máy chç.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Backup Operator: Nhïng thành viên nào °ãc °a vào nhóm này có thà login vào máy chç à thñc hiÇn viÇc Back up và phåc hÓi dí liÇu. Nhïng users thuÙc nhóm này có thà thñc hiÇn viÇc back up và hÓi phåc dí liÇu ngay khi hÍ không có quyÁn read/ write trên th° måc ho·c file c§n back up. Ngòai ra nhóm này cò có thà shutdown hÇ thÑng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Account Operator: Nhïng thành viên n±m trong nhóm này có thà t¡o, xóa, và qu£n lý h§u h¿t các users và nhóm trên m¡ng nh°ng hÍ không có kh£ nng gán quyÁn cho users.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Guest: Nhïng users n±m trong nhóm này bË giÛi h¡n quyÁn hÍ chÉ có quyÁn truy xu¥t vào m¡ng thôi ngoài ra không còn quyÁn gì khác

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Print operator: Nhïng thành viên trong nhóm này có thà qu£n lý máy in m¡ng nh° t¡o print server, share (°a mÙt tài nguyên nào ó lên m¡ng cho mÍi ng°Ýi th¥y à sí dång) máy in, stop share máy in .

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Server operator: Nhïng thành viên n±m trong nhóm này có nhiÁu quyÁn giÑng nh° nhïng users n±m trong nhóm Admintrator nh°ng hÍ không thà qu£n lý viÇc b£o m­t trên server. HÍ có thà share, stop share maý in, th° måc và file, format iã céng, hÍ cing có thà back up và restore dï liÇu, shutdown hÇ thÑng. Nh°ng hÍ không thà start hay stop các dËch vå trong m¡mg

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain Administrator: ây là global group và là thành viên cça administrator local group nó chéa user administrator.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain Users: Khi mÙt ng°Ýi sí dång mÛi °ãc t¡o ra thì ng°Ýi sí dång n±m trong nhóm domain users.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Domain Guest: Domain này lúc §u tiên chéa domain users Domain này bË qu£n lý bßi Administrator và Account operator.

Sau ây là b£ng phân quyÁn (user rights) Ñi vÛi các nhóm °ãc t¡o trên

PRIVATEUser

Rights Adminis-trator Server Operator Account Operator Print Operator Backup

Operator Everyone Users Guest Log on Localy X X X X X Network access to this computer X X Manage Auditing and security log X Change the system time X X Shut down the system X X X X X Force the system down from remote system X X Back up files nd Directory X X X Restore files and directory X X X Load and Unload device drivers X Add workstation to domain X

Kh£ nng °ãc thi¿t l­p saün (Built-in capabilities) cça các nhóm:

PRIVATEBuilt-in capabilities Adminis-trator Server Operator Account Opertor Print Operator Backup

Operator Everyone Users Guest Create and manage users X X Create and manage global group X X Create and manage local groups X X Assign user rights X Manage and audit ing of system events X Lock Server X X X Override lock of server X X Format server s hard drive X X Create common program group X X Keep local profile X X X X X Share and stop share directories X Share and stop share printer X X X INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 5. User profile trong Windows NT

Khi mÙt ng°Ýi thâm nh­p vào m¡ng thì User Profiles cça ng°Ýi ó là file chéa thông tin vÁ môi tr°Ýng làm viÇc. Khi ng°Ýi sí dång t¡o ra các thay Õi Ñi vÝi môi tr°Ýng thì nhïng thay Õi này °ãc ghi vào profile và l§n truy nh­p sau môi tr°Ýng mÛi °ãc sí dång. Þ các máy workstation, các profile °ãc tñ Ùng t¡o ra cho ng°Ýi sí dång, ng°Ýi qu£n trË m¡ng không có vai trò trong công viÇc này.

Khi ng°Ýi sí dång ra khÏi m¡ng (log off) hÇ thÑng s½ ghi l¡i các thông sÑ ã thay Õi, nhïng thông sÑ ó có thà là: máy có nÑi m¡ng hay không, các nhóm ch°¡ng trình ang qu£n lý, kích th°Ûc windows, hình théc màn hình.

Các profile cåc bÙ không £nh h°ßng ¿m máy khác. Trên máy chç có thà t¡o ra các profile cho ng°Ýi sí dång ß các tr¡m n¿u ng°Ýi sí dång có mã sÑ Domain và profile cça hÍ chéa trên server. MÙt profile chu©n trên server có thà dùng cho các máy tr¡m windows NT. Tính cåc bÙ và tên gÍi cça profile t°¡ng éng mã sÑ ng°Ýi sí dång, m×i ng°Ýi sí dång chÉ có 1 profile.

Trong Domain có hai kiÃu profile, kiÃu profile cá nhân (Profile personal) và kiÃu profile chu©n (Profile Mandatory). M×i kiÃu có profile éng vÛi file có °ôi chu©n là URS và MAN

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Profile cá nhân (Profile personal): VÛi profile cá nhân, trong m×i ca làm viÇc, ng°Ýi sí dång có thà t¡o ra nhïng thay Õi Ñi vÛi môi tr°Ýng làm viÇc. N¿u ng°Ýi sí dång có profile các nhân là profile chu©n trên server thì nhïng thay Õi này °ãc ghi l¡i à t¡o ra môi tr°Ýng mÛi trong ca làm viÇc sau. Các profiel cá nhân th°Ýng trùng vÛi tên ng°Ýi sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Mandatory Profile (Profile chu©n): khi ng°Ýi sí dång có Mandatory Profile thì mÍi thay Õi vÁ môi tr°Ýng trong mÙt ca làm viÇc s½ không °ãc ghi l¡i cho ca sau. Mandatory Profile co ích cho viÇc kiÃm tra quá trình truy nh­p vào môi tr°Ýng.

Profile có 3 lãi ích chính ó là:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" B£o £m cho ng°Ýi sí dång vào máy tr¡m có môi tr°Ýng nh° nhau m×i khi hÍ vào m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ng°Ýi qu£n trË có thà t¡o ra môi tr°Ýng làm viÇc giÑng nhau cho nhiÁu ng°Ýi sí dång, b±ng cách t¡o ra Profile chung cho nhóm nhïng ng°Ýi sí dång.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" NhÝ Profile tính an toàn trên m¡ng cao h¡n, bßi vì ng°Ýi sí dång không thà tùy tiÇn thay Õi môi tr°Ýng làm viÇc. HÍ chÉ °ãc thay Õi môi tr°Ýng n¿u hÍ °ãc phép.

Trong Windows NT có 1 Profile hÇ thÑng m·c Ënh, còn gÍi là Profile hÇ thÑng chu©n. Profile này dùng à xác Ënh môi tr°Ýng làm viÇc cça máy chç, nó không cho phép ng°Ýi sí dång truy nh­p vào. Ch³ng h¡n Profile hÇ thÑng qui Ënh ch¿ Ù màn hình, ch¿ Ù nÁn, ch¿ Ù ghi màn hình.

MuÑn t¡o ra ho·c thay Õi User Profile, ch°¡ng trình tiÇn ích User Profile Editor s½ giúp chúng ta làm công viÇc này. M×i l§n Profile °ãc t¡o ra ta có thà dùng User manager Profile for Domain à gán Profile cho ng°Ýi sí dång ho·c nhóm nhïng ng°Ýi sí dång. Khi Profile ã °ãc gán cho mã sÑ cça ng°Ýi sí dång thì Profile chÉ °ãc sía 1 l§n và s½ nhìn th¥y nhïng thay Õi này ß l§n vào m¡ng sau.

Ch°¡ng 13 :

Qu£n lý và khai thác File, th° måc trong m¡ng Windows NT

Trong sÑ các tài nguyên cça m¡ng chia s» cho ng°Ýi sí dång thông tin l°u trï trên )a céng cça các máy chç là tài nguyên quan trÍng nh¥t. Không ph£i ng«u nhiên mà cái tên "File server" trß nên r¥t quen thuÙc vÛi nhïng ng°Ýi dùng m¡ng giÑng nh° "Network server". Tuy nhiên à làm sao có thà sí dång, qu£n lý các tài nguyên ó mÙt cách tÑt nh¥t Windows NT cung c¥p cho chúng ta mÙt c¡ ch¿ qu£n lý và ph°¡ng théc khai thác. Thông th°Ýng chúng ta ph£i khai báo các tài nguyên tr°Ûc khi chúng °ãc ng°Ýi sí dång khai thác. Ngoài ra ng°Ýi sí dång cing °ãc cung c¥p quyÁn sí dång mÙt cách phù hãp.

I. C¡ ch¿ an toàn cça File và th° måc trong Windows NT

Quá trình truy c­p t­p tin (File ho·c th° måc) trong Windows NT: Khi mÙt ng°Ýi sí dång muÑn truy c­p mÙt t­p tin thì t¥t c£ các thông tin vÁ ph°¡ng théc phåc hÓi giao dËch và phåc hÓi giao dËch khi bË l×i s½ °ãc ng ký bßi Log File Server. N¿u giao dËch thành công, t­p tin ó s½ truy xu¥t °ãc, ng°ãc l¡i giao dËch s½°ãc phåc hÓi. N¿u có l×i trong quá trình giao dËch, ti¿n trình giao dËch s½ k¿t thúc.

ViÇc truy xu¥t t­p tin (File ho·c th° måc) °ãc qu£n lý thông qua các quyÁn truy c­p (right), quyÁn ó s½ quy¿t Ënh ai có thà truy xu¥t và truy xu¥t ¿n t­p tin ó vÛi méc Ù giÛi h¡n nào. Nhïng QuyÁn ó là Read, Execute, Delete, Write, Set Permission, Take Ownership.

Trong ó:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Read (R): °ãc Íc dï liÇu, các thuÙc tính, chç quyÁn cça t­p tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Execute (X): °ãc ch¡y t­p tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Write (W): °ãc phép ghi hay thay Õi thuÙc tính.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Delete (D): °ãc phép xóa t­p tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Set Permission (P): °ãc phép thay Õi quyÁn h¡n cça t­p tin.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Take Ownership (O): °ãc ·t quyÁn chç sß hïu cça t­p tin.

B£ng tóm t¯t các méc cho phép

PRIVATEPermission R X W D P O No Access Read X X Change X X X X Full Control X X X X X X Special Access ? ? ? ? ? ? à £m b£o an toàn khi truy xu¥t ¿n t­p tin (File và th° måc)ä, chúng ta có thà gán nhiÁu méc truy c­p (permission) khác nhau ¿n các t­p tin thông qua các quyÁn °ãc gán trên t­p tin. Có 5 méc truy c­p °ãc Ënh ngh)a tr°Ûc liên quan ¿n viÇc truy xu¥t t­p tin (File và th° måc) là: No Access, Read, Change, FullControl, Special Access. Special Access °ãc t¡o bßi ng°Ýi qu£n trË cho b¥t cé viÇc chÍn ·t sñ k¿t hãp cça R, X, W, D, P, O. Nhïng ng°Ýi có quyÁn h¡n Full Control, P, O thì hÍ có quyÁn thay Õi viÇc gán các quyÁn h¡n cho Special Access.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi mÙt ng°Ýi qu£n trË m¡ng Ënh d¡ng mÙt partition trong Windows NT, hÇ thÑng s½ m·c Ënh có c¥p cho quyÁn Full Control tÛi partition ó cho nhóm Everyone. iÁu này có ngh)a không h¡n ch¿ truy xu¥t cça t¥t c£ ng°Ýi dùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Tùy thuÙc trên yêu c§u b£o m­t cho các t­p ng°Ýi qu£n lý s½ cân nh¯c viÇc xóa bÏ nhóm Everyone trong danh sách các quyÁn h¡n sau khi Ënh d¡ng hay h¡n ch¿ nhóm Everyone vÛi quyÁn Read. N¿u sñ h¡n ch¿ này là c§n thi¿t, ng°Ýi qu£n trË nên c¥p quyÁn h¡n Full Control cho nhóm Administrators tÛi partition gÑc.

Þ ây quyÁn truy c­p °ãc gán cho ng°Ýi sí dång và nhóm ng°Ýi sí dång do v­y quyÁn truy c­p cça mÙt ng°Ýi sí dång °ãc tính bßi quyÁn h¡n ng°Ýi ó và các nhóm mà ng°Ýi ó là thành viên. Khi ng°Ýi dùng ó truy xu¥t tài nguyên, các quyÁn h¡n cça ng°Ýi dùng °ãc tính theo lÑi sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Nhïng quyÁn h¡n cça ng°¡ì dùng và các nhóm trùng nhau.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u mÙt trong nhïng quyÁn là No Access thì quyÁn h¡n chung là No Access.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u nhïng quyÁn h¡n ã yêu c§u °ãc liÇt kê không rõ ràng trong danh sách các quyÁn h¡n, yêu c§u truy xu¥t này là không ch¥p nh­n.

MÙt ng°Ýi sí dång thuÙc hai nhóm, n¿u mÙt nhóm quyÁn h¡n cça ng°Ýi dùng là No Access, nó luôn °ãc liÇt kê §u tiên trong danh sách Access Control List.

QuyÁn sß hïu cça các t­p tin: Ng°Ýi t¡o ra t­p tin ó có thà cho các nhóm khác hay ng°Ýi dùng khác kh£ nng làm quyÁn sß hïu. Administrator luôn có kh£ nng làm quyÁn sß hïu cça các t­p tin.

N¿u thành viên cça nhóm Administrator có quyÁn sß hïu mÙt t­p tin thì nhóm nhïng Aministrator trß thành chç nhân. N¿u ng°Ýi dùng không ph£i là thành viên cça nhóm Administrator có quyÁn sß hïu thì chÉ ng°Ýi dùng ó là chç nhân.

Nhïng chç nhân cça t­p tin có quyÁn iÁu khiÃn cça t­p tin ó và có thà luôn luôn thay Õi các quyÁn h¡n. Trong File Manager, d°Ûi Security Menu, sau khi xu¥t hiÇn hÙp tho¡i Owner, chúng ta lña chÍn t­p tin, chç nhân hiÇn thÝi và nh¥n nút Take Ownership, cho phép l­p quyÁn sß hïu n¿u °ãc c¥p quyÁn ó.

à có quyÁn sß hïu mÙt t­p tin chúng ta c§n mÙt trong nhïng iÁu kiÇn sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Có quyÁn Full Control.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Có nhïng quyÁn Special Access bao gÓm Take Ownership.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Là thành viên cça nhóm Administrator.

II. Các thuÙc tính cça File và th° måc

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Archive: ThuÙc tính này °ãc gán bßi hÇ iÁu hành chÉ Ënh r±ng mÙt File ã °ãc sía Õi të khi nó °ãc Backup. Các ph§n mÁm Backup th°Ýng xóa thuÙc tính l°u trï ó. ThuÙc tính l°u trï này có thà chÉ Ënh các File ã °ãc thay Õi khi thñc thi viÇc Backup.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Compress: ChÉ Ënh r±ng các File hay các th° måc ã °ãc nén hay nên °ãc nén. Thông sÑ này chÉ °ãc sí dång trên các partition lo¡i NTFS.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Hidden: Các File và các th° måc có thuÙc tính này th°Ýng không xu¥t hiÇn trong các danh sách th° måc.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Read Only: Các File và các th° måc có thuÙc tính này s½ không thà bË xóa hay sía Õi.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" System: Các File th°Ýng °ãc cho thuÙc tính này bßi hÇ iÁu hành hay bßi ch°¡ng trình OS setup. ThuÙc tính này ít khi °ãc sía Õi bßi ng°Ýi qu£n trË m¡ng hay bßi các User.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ngoài ra các File hÇ thÑng và các th° måc còn có c£ hai thuÙc tính chÉ Íc và ©n.

L°u ý: ViÇc gán thuÙc tính nén cho các File hay th° måc mà ta muÑn Windows NT nén s½ x£y ra trong ch¿ Ù ng§m (background). ViÇc nén này làm gi£m vùng không gian iã mà File chi¿m ch×. Có mÙt vài thao tác chËu viÇc xí lý ch­m vì các File nén ph£i °ãc gi£i nén tr°Ûc khi sí dång. Tuy nhiên viÇc nén File th°Ýng x£y ra th°Ýng xuyên nh° là các File dï liÇu quá lÛn mà có nhiÁu ng°Ýi dùng chia s».

III. Chia s» Th° måc trên m¡ng

Không có mÙt ng°Ýi sí dång nào có thà truy xu¥t các File hay th° måc trên m¡ng b±ng cách ng nh­p vào m¡ng khi không có mÙt th° måc nào °ãc chia s».

ViÇc chia s» này s½ làm viÇc vÛi b£ng FAT và NTFS file system. Ã nâng cao kh£ nng an toàn cho viÇc chia s», chúng ta c§n ph£i gán các méc truy c­p cho File và Th° måc.

Khi chúng ta chia s» mÙt th° måc, thì chúng ta s½ chia s» t¥t c£ các File và các Th° måc con. N¿u c§n thi¿t ph£i h¡n ch¿ viÇc truy xu¥t tÛi mÙt ph§n cça cây th° måc, chúng ta ph£i sí dång viÇc c¥p các quyÁn cho mÙt user hay mÙt nhóm Ñi vÛi các Th° måc và các File ó.

à chia s» mÙt Th° måc, ta ph£i Login nh° mÙt thành viên cça nhóm qu£n trË m¡ng hay nhóm iÁu hành server.

T¥t c£ các thç tåc chia s» th° måc °ãc thñc thi trong Windows NT Explorer.

à chia s» mÙt th° måc ta ph£i thñc hiÇn các b°Ûc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Right-click lên Th° måc ó trong Windows NT Explorer. HiÇn ra menu

INCLUDEPICTURE \d "images/chapte13.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Properties trong Menu. HiÇn ra hÙp Ñi tho¡i sau:INCLUDEPICTURE \d "images/chapte14.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn Sharing tab hiÇn ra hÙp Ñi tho¡i sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn Shared As à kích ho¡t viÇc chia s».

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" °a mÙt tên c§n chia s» vào hÙp Share name. M·c nhiên tên Th° måc °ãc chÍn s½ hiÇn ra. °a dòng ghi chú liên quan ¿n viÇc chia s» th° måc ó vào hÙp Comment

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thi¿t l­p giÛi h¡n sÑ l°ãng các user b±ng cách gÏ mÙt con sÑ vào hÙp Allow

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u muÑn h¡n ch¿ viÇc truy xu¥t thì click Permissions button.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click OK.

Sau khi mÙt th° måc °ãc chia s» Icon cho th° måc ó có 1 bàn tay chÉ Ënh r±ng th° måc ó ã °ãc chia s».

N¿u chúng ta muÑn thêm mÙt chia s» mÛi vÛi cùng mÙt th° måc ã °ãc chia s» (có thà vÛi hai chia s» có hai quyÁn truy c­p khác nhau), ta thñc hiÇn các b°Ûc sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Right-click vào th° måc ã °ãc chia s» trong Windows NT Explorer.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Properties trong Menu rút gÍn, hiÇn ra hÙp Ñi tho¡i Properties

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Sharing tab.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click button New Share à t¡o mÙt sñ chia s» mÛi, hiÇn ra hÙp Ñi tho¡i sau

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" M×i l§n t¡o mÙt sñ chia s» chúng ta ph£i °a mÙt tên mÛi cing nh° nhïng lÝi chú thích viÇc chia s» ó s½ cho ai sí dång.

IV. Thi¿t l­p quyÁn truy c­p cho mÙt ng°Ýi sí dång hay mÙt nhóm

à thi¿t l­p các quyÁn truy c­p Ñi vÛi mÙt th° måc ã °ãc chia s» cho mÙt ng°Ýi sí dång hay mÙt nhóm ta thñc hiÇn:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Right-click lên th° måc ó trong Windows NT Explorer.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Properties trong menu rút gÍn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn Sharing tab à hiÇn các tính ch¥t cça th° måc ó

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click button Permissions trong sharing tab . HiÇn ra Cía sÓ The Access Through Share Permissions.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn button Add, hiÇn ra cía sÕ Add User and group.INCLUDEPICTURE \d "images/chapte16.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn mÙt tên trong hÙp Names và click button Add. K¿t qu£ là tên ó °ãc °a vào hÙp Add Names.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn quyÁn truy xu¥t trong hÙp Type of Access cho các tên ã chÍn .

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click button OK.

Khi chúng ta t¡o mÙt sñ chia s» mÛi, quyÁn truy c­p m·c nhiên cho nhóm Everyone là §y ç (Full Control). Gi£ sí r±ng chúng ta s½ gán giá trË m·c nhiên này cho quyÁn truy c­p cça th° måc và File. Khi c§n thi¿t s½ h¡n ch¿ viÇc truy xu¥t tÛi th° måc ó.

Þ ây có mÙt vài chú ý:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các ng°Ýi sí dång th°Ýng chÉ cóù quyÁn Íc trong các th° måc chéa các ch°¡ng trình éng dång vì hÍ không c§n ph£i sía Õi các File.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Trong mÙt vài tr°Ýng hãp, các ch°¡ng trình éng dång òi hÏi các user chia s» mÙt th° måc cho các File t¡m thÝi. N¿u th° måc ó n±m trong cùng th° måc chéa trình éng dång, chúng ta có thà cho phép user t¡o hay xóa các File trong th° måc ó b±ng viÇc gán quyÁn Change.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thông th°Ýng các ng°Ýi sí dång c§n quyÁn Change trong b¥t kó th° måc nào chéa các Files dï liÇu và chÉ trong các th° måc cá nhân cça ho là có §y ç các quyÁn truy c­pï.

ÐÃ sía Õi các quyÁn truy c­p Ñi vÛi mÙt th° måc ã °ãc chia s» ta thñc hiÇn:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Right-click lên th° måc °ãc chia s» trong Windows NT Explorer.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Properties

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click Sharing tab.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click button Permissions hiÇn ra cía sÕ Access Through Share Permissions sau:INCLUDEPICTURE \d "images/chapte17.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn 1 tên trong hÙp Name

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn mÙt quyÁn khác trong hÙp Type of Access mà ta muÑn gán.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click OK.

Thông qua viÇc chia s» mÙt th° måc cho mÙt user hay mÙt nhóm cing góp ph§n vào viÇc b£o £m an toàn cho mÙt th° måc không cho user khác hay nhóm khác truy xu¥t th° måc ó.

V. Sí dång các th° måc m¡ng

MuÑn sí dång các th° måc m¡ng thì tr°Ûc h¿t th° måc ó °ãc cho phép chia s», chúng ta ph£i liên k¿t th° måc m¡ng ó vÛi tên mÙt chï cái t°¡ng éng nh° mÙt tên )a m¡ng (E,F ,G ,H I,...). Sau khi th° måc °ãc chia s» ã k¿t nÑi vÛi ký tñ Õ iã m¡ng ng°Ýi dùng có thà truy c­p th° måc °ãc chia s», các th° måc và file con cça nó nh° là nó ang ß trên máy tính cça mình .

Có thà dùng Network Neighborhood à thñc hiÇn công viÇc trên nh° sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click úp trên Network Neighborhood à mß trình duyÇt m¡ng.INCLUDEPICTURE \d "images/chapte18.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" DuyÇt qua Network Neighborhood à tìm n¡i muÑn liên k¿t.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click ph£i vào th° måc ã °ãc chia s» mà chúng ta muÑn truy c­p và chÍn Map Network Drive trong thñc ¡n Options ta th¥y hÙp Map Network Drive hiÇn ra

INCLUDEPICTURE \d "images/chapte19.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Trong tr°Ýng Drive cça hÙp tho¡i Map Network Drive, chÍn Õ iã m¡ng chúng muÑn liên k¿t vÛi th° måc chia s».

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u th¥y c§n, chÍn Path và gõ vào tên theo tÕng quát UNC (Universal Naming Convention - xem c¥u trúc ß ph§n d°Ûi) Ã sía l¡i °Ýng d«n tÛi tài nguyên °ãc chia s». (ViÇc này chÉ thñc hiÇn khi sí dång Network Neighborhood.)

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" N¿u chúng ta không °ãc quyÁn à truy c­p vào tài nguyên chia s» trên nh°ng trong c°¡ng vË ng°Ýi dùng khác thì chúng ta °ãc quyÁn truy c­p, trong tr°Ýng hãp ó hãy gõ tên ng°Ýi dùng ó vào tr°Ýng Connect As.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Kích ho¡t hÙp kiÃm tra Reconnect at Logon n¿u muÑn liên k¿t lâu dài, ó là lo¡i k¿t nÑi °ãc phåc hÓi m×i l§n chú ta ng nh­p vào m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn OK Ã l°u các thông tin trên.

Ngoài ra ta có thà dùng lÇnh NET USE à thñc hiÇn các công viÇc trên.

LÇnh NET USE dùng Universal Naming Convention (UNC) Ã truy c­p các tài nguyên dùng chung. Tên UNC b¯t §u b±ng mÙt d¥u phân cách ·t biÇt \\, d¥u này chÉ sñ b¯t §u cça tên UNC (tên UNC có d¡ng "\\computer_name\share_name[\sub_directory]". NET USE °ãc dùng Ãû truy c­p mÙt nguÓn tài nguyên dùng chung. LÇnh NET USE dùng bÙ h°Ûng d«n m¡ng (Network Redirector) trên máy tính NT Ã thi¿t l­p sñ nÑi k¿t dùng nguÓn tài nguyên chung.

Chúng ta có thà xem ai dùng các file dùng chung khi ta ang xem tr¡ng thái cça mÙt file dùng chung, File Manager s½ cung c¥p cho ta các thông tin b±ng dùng chÍn Properties trong thñc ¡n File

PRIVATEÁ måc NÙi dung Total Opens TÕng sÑ các user ang làm viÇc vÛi file ó Total Locks TÕng sÑ các khóa trên file Open By Tên cça ng°Ýi dùng ã mß file For Lo¡i truy xu¥t mà ng°Ýi dùng ã mß file Locks MÙt sÑ khóa mà ng°Ýi dùng ·t trên file File ID Con sÑ nh­n diÇn cça file Khi chúng ta dùng Windows Explorer à xem các tài nguyên chúng ta có thì các Õ )a m¡ng xu¥t hiÇn và cho chúng ta khai thác.

Ch°¡ng 14 :

Sí dång máy in trong m¡ng Windows NT

HiÇn nay máy in trên m¡ng cing là mÙt tài nguyên viÇc chia s» cça m¡ng cho ng°Ýi sí dång. Tuy các máy in ang ngày càng r» i nh°ng vÛi nhu c§u vÁ ch¥t l°ãng ang ngày mÙt cao thì viÇc chia s» các máy in ¯t tiÁn trên m¡ng v«n ang c§n thi¿t. Windows NT là mÙt hÇ iÁu hành m¡ng mà b¥t kó máy tính Windows NT nào cing có thà cung c¥p các dËch vå in ¥n cho ng°Ýi sí dång trong m¡ng.

Khi chia s» mÙt máy in trên m¡ng (cho nhiÁu ng°Ýi có thà cùng sí dång) chúng ta c§n ph£i gi£i quy¿t nhïng v¥n Á sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy in không làm °ãc 2 viÇc mÙt lúc, n¿u ph£i nh­n cùng mÙt lúc thì s½ có va ch¡m, do v­y m¡ng ph£i có c¡ ch¿ s¯p x¿p công viÇc sao cho máy in có thà thñc hiÇn mÙt cách l§n l°ãt các công viÇc in.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Các công viÇc in °ãc thñc hiÇn bßi nhïng ng°Ýi sí dång khác nhau có thà c§n nhïng méc Ù °u tiên khác nhau và hÇ thÑng quan lý in c§n có kh£ nng thñc hiÇn iÁu này.

I. C¡ ch¿ in trong m¡ng Windows NT

Thông th°Ýng máy in m¡ng °ãc qu£n lý thông qua mÙt máy chç mà trên ó thñc hiÇn nhiÇm vå qu£n lý các công viÇc in, máy chç ó th°Ýng °ãc gÍi là máy chç in (Print server) và ch¡y ch°¡ng trình qu£n lý in. Windows NT cho phép cài ·t máy in t¡i b¥t cé âu trên m¡ng, m×i mÙt máy có cài ·t Windows NT Áu có thà thñc hiÇn nhiÇm vå máy chç in. Nó có thà qu£n lý máy in g¯n trñc ti¿p vào nó hay mÙt máy in g¯n vào máy khác trên m¡ng.

à gi£i quy¿t nhïng v¥n Á ·t ra vÛi công viÇc in trên m¡ng Windows NT sí dång kù thu­t gÍi là Spooling mà chç y¿u nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi ng°Ýi sí dång quy¿t Ënh thñc hiÇn mÙt công viÇc in thì công viÇc in ó không trñc ti¿p gíi ra máy in mà nó °ãc ·t trong mÙt file t¡i máy chç in. Þ ây viÇc thñc hiÇn giÑng nh° hàng ãi r¡p hát, nó là mÙt vùng l°u trï các công viÇc in và có nhiÇm vå ngn ch·n xung Ùt khi các user chi xu¥t Óng thÝi ra máy in.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Máy chç in duy trì các hàng ãi à c¥t giï các công viÇc in và °a chúng tÛi máy in ngay khi có thÃ. Trong khi ó ng°Ýi sí dång có thà làm ti¿p công viÇc ngay khi công viÇc in °ãc c¥t vào hàng ãi.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Khi máy in r£nh máy chç in s½ chuyÃn l§n l°ãt các công viÇc in ang éng ãi trong hàng tÛi máy in. T¡i ây máy chç in ph£i có mÙt kh£ nng l°u trï dï liÇu lÛn à có thà l°u trï nhiÁu công viÇc in mÙt lúc và c§n ph£i có kh£ nng áp éng nhïng yêu c§u a d¡ng cça các công viÇc in.

à gi£i quy¿t v¥n Á n©y sinh vÛi máy in trong m¡ng Windows NT ti¿n hành phân biÇt giïa máy in v­t lý gÍi là Printing device và mÙt thñc thà logic cça máy in gÍi là logic printer. Máy in logic °ãc sí dång à kiÃm soát các tác vå sau ây :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Công viÇc in °ãc gßi i âu.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Công viÇc in ¥n gßi i khi nào.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Thé tñ °u tiên cça các tác vå in.

Ng°Ýi sí dång in ra spool thông qua viÇc in ra máy in logic, hÍ sí dång máy in logic nh° là máy in ang °ãc g¯n là máy cça hÍ nh°ng thñc sñ các dï liÇu °ãc in ra máy in logic °ãc chuyÃn cho m¡ng và qua ó ¿n máy chç in tr°Ûc khi °ãc °a ra máy in m¡ng.

Máy chç in s½ liên k¿t các máy in logic vÛi máy in v­t lý, nó ph£i £m b£o các công viÇc in ph£i °ãc °a úng ¿n máy in v­t lý. T¡i ây có 3 tr°Ýng hãp có thà Ñi vÛi mÑi quan hÇ giïa máy in logic và máy in v­t lý

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" MÙt máy in logic liên k¿t vÛi mÙt máy in v­t lý.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" NhiÁu máy in logic liên k¿t vÛi mÙt máy in v­t lý.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" MÙt máy in logic liên k¿t vÛi nhiÁu máy in v­t lý.

N¿u Server ch°a cài ·t máy in logic, ta ph£i cài ·t máy in logic t°¡ng éng vÛi mÙt máy in thñc t¿ cho Server. Vào menu Start, chÍn Settings, chÍn Printers, chÍn Add Printer nh°:INCLUDEPICTURE \d "images/wpe18.gif"

HÙp sau ó hÙp hÙi tho¡i Add printer winzar hiÇn ra INCLUDEPICTURE \d "images/chapte21.jpg"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn My Computer n¿u máy in cça chúng ta không có card m¡ng và °ãc nÑi trñc ti¿p vào Server.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn Network printer server n¿u máy in cça chúng ta nÑi trñc ti¿p vào m¡ng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn Next, chÍn cÕng nÑi vÛi máy in (th°Ýng là LPT1). ChÍn tên hãng s£n xu¥t và lo¡i máy in ta ang dùng, chÍn Next, ta ph£i tr£ lÝi thêm vài câu hÏi phå nh° ta có muÑn in trang test không? Có muÑn ·t máy in này là ng§m Ënh không?

Sau khi cài ·t, chúng ta s½ th¥y xu¥t hiÇn thêm biÃu t°ãng máy in mà vëa °ãc cài ·t trong khung máy in. Chúng ta ph£i cho phép dùng chung máy in nàyb±ng cách lña chÍn máy in ó Trong khung PrintersINCLUDEPICTURE \d "images/wpe1B.gif"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ta nh¯p chuÙt ph£i vào tên máy in ó, chÍn Sharing nh° hình sau:INCLUDEPICTURE \d "images/wpe1C.gif"

Khung Printer properties hiÇn ra cho chúng ta nh­p các thông sÑ nh°: tên máy in logic (Share namem), các tính ch¥t khác nh° vÁ an toàn. mà chúng ta muÑn khi phåc vå m¡ng.INCLUDEPICTURE \d "images/wpe1D.gif"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" CuÑi cùng chÍn OK, lúc này, ta s½ th¥y ß d°Ûi biÃu t°ãng máy in có bàn tay á chéng tÏ máy in này ã °ãc phép dùng chung. N¿u trên Server cài ·t nhiÁu lo¡i máy in vÛi nhiÁu ch¿ Ù khác nhau, ta có thà chÍn máy in ng§m Ënh b±ng cách ánh d¥u vào måc Set As Default.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" à máy tr¡m có thà in °ãc qua Server, n¿u ch°a cài ·t chúng ta ph£i cài máy in nh° sau: nh¯p úp vào tên Server có nÑi vÛi máy in, khung Shared Printers s½ hiÇn ra danh sách các máy in ã cài trên Server, chúng ta chÍn tên máy in c§n nÑi rÓi b¥m OK.

Quay trß l¡i khung màn hình Print Manager chúng ta nhìn th¥y thông báo máy in này ã °ãc phép sí dång. Thoát ra khÏi Print Manager và chúng ta có thà in qua máy in m¡ng trên b¥t cé mÙt ph§n mÁm nào trên Windows nh° Winword, Excel, v.v...

B¥t kó máy tính Windows NT có thà °ãc c¥u hình nh° là mÙt print server. Tuy nhiên chÉ có nhïng ng°Ýi là thành viên cça nhïng nhóm sau ây mÛi có quyÁn t¡o ra các máy in:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Administrator (NT Worstation and Server).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Server Operator (NT Server).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Print Operator (NT Server).

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Power Users (NT Worstation).

II. B£o m­t cça máy in

Windows NT có các méc Ù b£o m­t trong in ¥n nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" QuyÁn sß híu máy in (Ownership) : ng°Ýi sí dång t¡o ra mÙt máy in chính là ng°Ýi chç sß híu máy in ó và có toàn quyÁn trên t¥t c£ các thuÙc tính cça máy in logic. Ng°Ýi chç sß híu máy in có thà gán quyÁn cho nhïng ng°Ýi dùng khác qu£n lý tài liÇu hay toàn quyÁn iÁu khiÃn viÇc in ¥n. MÙt ng°Ýi sí dång có toàn quyÁn thì hÍ toàn quyÁn sß híu máy in logic ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Qu£n lý thuÙc tính máy in (Permissions): quyÁn qu£n lý máy in bao gÓm 4 quyÁn sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" No access: không °ãc phép truy c­p.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Print: in

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Manage document: qu£n lý vn b£n, có kh£ nng thñc hiÇn các thao tác: iÁu khiÃn khßi ·t tài liÇu, Ngëng, phåc hÓi, khßi Ùng l¡i,và xóa các tài liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_01.gif" Full control: toàn quyÁn iÁu khiÃn, thñc hiÇn các quyÁn qu£n lý tài liÇu và các quyÁn sau ây:

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_03.gif" Thay Õi tr­t tñ in ¥n tài liÇu.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_03.gif" Ngëng, tÕng hãp l¡i,che d¥u các máy in logic.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_03.gif" Thay Õi thuÙc tính cça máy in logic.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_03.gif" Hçy các máy in logic.

INCLUDEPICTURE \d "images/bullet_03.gif" Thay Õi quyÁn cça máy in logic

Có thà xem tài liÇu ß máy in logic và qu£n lý chúng theo nhiÁu cách. Ng°Ýi sí dång luôn qu£n lý °ãc t¥t c£ các tài liÇu mà hÍ t¡o ra. à qu£n lý °ãc các tài liÇu cça các ng°Ýi sí dång khác, ph£i là ng°Ýi chç sß híu cça máy in logic hay là thành viên cça các nhóm:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Administrator.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Server Operator

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Print operator.

B¥t kó mÙt máy in nào cing có thà làm viÇc trong môi tr°Ýng m¡ng nh°ng iÁu quan trÍng là xem xét chu kó làm viÇc (duty cycle) cça máy in. Ngh)a là ph£i xem xét sÑ l°ãng trang in tÑi a mà máy in có thà in ra trong mÙt kho£ng thÝi gian nh¥t Ënh.

Các máy in °ãc thi¿t k¿ cho m¡ng th°Ýng có chu kó làm viÇc (duty cycle) cao. Các máy in có thà g¯n vào b¥t cé n¡i âu trên m¡ng. Công viÇc in không phù thuÙc vào các thi¿t bË ph§n céng hay các thi¿t bË k¿t nÑi mà do °ãc qu£n lý bßi mÙt print server và dï liÇu °ãc chuyÃn v­n trên m¡ng.

Ch°¡ng 15 :

Các dËch vå m¡ng cça Windows NT Server

Cing nh° các hÇ iÁu hành khác Windows NT cing có nhïng °u, khuy¿t iÃm cça nó, tuy nhiên Windows NT hiÇn nay chinh phåc °ãc nhiÁu ng°Ýi dùng vÛi nhïng °u iÃm không thà chÑi cãi. Là hÇ iÁu hành m¡ng cho phép tÕ chéc qu£n lý mÙt cách chç Ùng theo nhiÁu mô hình khác nhau: peer-to-peer, clien/server. Nó thích hãp vÛi t¥t c£ các ki¿n trúc m¡ng hiÇn nay nh°: hình sao (start), °Ýng th³ng (bus), vòng (ring) và phéc hãp. Nó có mÙt sÑ ·c tính °u viÇt b£o £m thñc hiÇn cùng lúc nhiÁu ch°¡ng trình mà không bË l×i. B£n thân Windows NT áp éng °ãc h§u h¿t các giao théc phÕ bi¿n nh¥t trên m¡ng và cing h× trã °ãc r¥t nhiÁu nhïng dËch vå truyÁn thông trên m¡ng. Nó vëa áp éng °ãc cho m¡ng cåc bÙ (LAN) và cho c£ m¡ng diÇn rÙng (WAN).

Windows NT cho phép dùng giao théc Windows NT TCP/IP, vÑn là mÙt giao théc °ãc sí dång r¥t phÕ bi¿n trên h§u h¿t các m¡ng diÇn rÙng và trên Internet. Giao théc TCP/IP dùng tÑt cho nhiÁu dËch vå m¡ng trên môi tr°Ýng Windows NT.

I. Internet Information Server (IIS)

Internet Information Server là mÙt éng dång ch¡y trên Windows NT, tích hãp ch·t vÛi Windows NT, khi cài ·t IIS, IIS có °a thêm vào tiÇn ích màn hình kiÃm soát (Performance monitor) mÙt sÑ måc nh° thÑng kê sÑ l°ãng truy c­p, sÑ trang truy c­p. ViÇc kiÃm tra ng°Ýi dùng truy c­p cing dña trên c¡ ch¿ qu£n lý ng°Ýi sí dång cça Windows NT. Sau khi cài ·t IIS, trong th° måc InetSrv s½ có các th° måc gÑc t°¡ng éng cho tëng dËch vå chÍn cài ·t.

IIS bao gÓm 3 dËch vå: World Wide Web (WWW), chuyÃn file (FTP - File Transfer Protocol) và Gopher. C£ 3 dËch vå này Áu sí dång k¿t nÑi theo giao théc TCP/IP.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 1. Cài ·t dËch vå Internet Information Server

Khi cài ·t hÇ iÁu hành Windows NT ¿n ph§n m¡ng Windows NT s½ hÏi chúng ta xem có cài ·t dËch vå Internet Information Server hay không vÛi hÙp hÙi tho¡i

à thñc hiÇn viÇc cài ·t chúng ta Click vào phím Next và HÇ thÑng s½ b¯t §u cài ·t các dËch vå Internet Information Server.

INCLUDEPICTURE \d "images/blebul1a.gif" 2. Các dËch vå trong IIS

a. WWW (World Wide Web) :

Là mÙt trong nhïng dËch vå chính trên Internet cho phép ng°Ýi sí dång xem thông tin mÙt cách dÅ dàng, sinh Ùng. Dï liÇu chuyÃn giïa Web Server và Web Client thông qua nghi théc HTTP (Hypertext Transfer Protocol).

Ng°Ýi qu£n trË có thà xem các thông tin nh° các ng°Ýi dùng ã truy c­p, các trang °ãc truy c­p, các yêu c§u °ãc ch¥p nh­n, các yêu c§u bË të chÑi. thông qua các file có thà °ãc l°u d°Ûi d¡ng c¡ sß dï liÇu.

b. FTP (File Transfer Protocol)

Sí dång giao théc TCP Ã chuyÃn file giïa 2 máy và cing ho¡t Ùng theo mô hình Client/Server, khi nh­n °ãc yêu c§u të client, §u tiên FTP Server s½ kiÃm tra tính hãp lÇ cça ng°Ýi dùng thông qua tên và m­t mã. N¿u hãp lÇ, FTP Server s½ kiÃm tra quyÁn ng°Ýi dùng trên t­p tin hay th° måc °ãc xác Ënh trên FTP Server. N¿u hãp lÇ và hÇ thÑng file là NTFS thì s½ có thêm kiÃm tra ß méc th° måc, t­p tin theo NTFS. Sau khi t¥t c£ hãp lÇ, ng°Ýi dùng s½ °ãc quyÁn t°¡ng éng trên t­p tin, th° måc ó.

à sí dång FTP có nhiÁu cách:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Sí dång Web Browser.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Sí dång Command line.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Sí dång të <Run> command trong Windows.

c. Gopher

Là mÙt dËch vå sí dång giao diÇn menu à Gopher Client tìm và chuyÃn b¥t kó thông tin nào mà Gopher Server ã °ãc c¥u hình. Gopher cing sí dång k¿t nÑi theo giao théc TCP/IP.

II. Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) :

Trong mÙt m¡ng máy tính, viÇc c¥p các Ëa chÉ IP t)nh cÑ Ënh cho các host s½ d«n ¿n tình tr¡ng lãng phí Ëa chÉ IP, vì trong cùng mÙt lúc không ph£i các host ho¡t Ùng Óng thÝi vÛi nhau, do v­y s½ có mÙt sÑ Ëa chÉ IP bË thëa. à kh¯c phåc tình tr¡ng ó, dËch vå DHCP °a ra à c¥p phát các Ëa chÉ IP Ùng trong m¡ng.

Trong m¡ng máy tính NT khi mÙt máy phát ra yêu c§u vÁ các thông tin cça TCPIP thì gÍi là DHCP client, còn các máy cung c¥p thông tin cça TCPIP gÍi là DHCP server. Các máy DHCP server b¯t buÙc ph£i là Windows NT server.

Cách c¥p phát Ëa chÉ IP trong DHCP: MÙt user khi log on vào m¡ng, nó c§n xin c¥p 1 Ëa chÉ IP, theo 4 b°Ûc sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Gßi thông báo ¿n t¥t c£ các DHCP server à yêu c§u °ãc c¥p Ëa chÉ.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" T¥t c£ các DHCP server gßi tr£ lÝi Ëa chÉ s½ c¥p ¿n cho user ó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" User chÍn 1 Ëa chÉ trong sÑ các Ëa chÉ, gßi thông báo ¿n server có Ëa chÉ °ãc chÍn.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Server °ãc chÍn gßi thông báo kh³ng Ënh ¿n user mà nó c¥p Ëa chÉ.

Qu£n trË các Ëa chÉ IP cça DHCP server: Server qu£n trË Ëa chÉ thông qua thÝi gian thuê bao Ëa chÉ (lease duration). Có ba ph°¡ng pháp gán Ëa chÉ IP cho các Worstation :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Gán thç công.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Gán tñ Ùng.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Gán Ùng .

Trong ph°¡ng pháp gán Ëa chÉ IP thç công thì Ëa chÉ IP cça DHCP client °ãc gán thç công bßi ng°Ýi qu£n lý m¡ng t¡i DHCP server và DHCP °ãc sí dång à chuyÃn tÛi DHCP client giá trË Ëa chÉ IP mà °ãc Ënh bßi ng°Ýi qu£n trË m¡ng

Trong ph°¡ng pháp gán Ëa chÉ IP tñ Ùng DHCP client °ãc gán Ëa chÉ IP khi l§n §u tiên nó nÑi vào m¡ng. Ëa chÉ IP °ãc gán b±ng ph°¡ng pháp này s½ °ãc gán v)nh viÅn cho DHCP client và Ëa chÉ này s½ không bao giÝ uãc sí dång bßi mÙt DHCP client khác

Trong ph°¡ng pháp gán Ëa chÉ IP Ùng thì DHCP server gán Ëa chÉ IP cho DHCP client t¡m thÝi. Sau ó Ëa chÉ IP này s½ °ãc DHCP client sí dång trong mÙt thÝi gian ·c biÇt. ¿n khi thÝi gian này h¿t h¡n thì Ëa chÉ IP này s½ bË xóa m¥t. Sau ó n¿u DHCP client c§n nÑi k¿t vào m¡ng thì nó s½ °ãc c¥p mÙt Ëa chç IP khác

Ph°¡ng pháp gán Ëa chÉ IP Ùng này ·c biÇt hïu hiÇu Ñi vÛi nhïng DHCP client chÉ c§n Ëa chÉ IP t¡m thÝi à k¿t nÑi vào m¡ng. Ví då mÙt tình huÑng trên m¡ng có 300 users và sí dång subnet là lÛp C. iÁu này cho phép trên m¡ng có 253 nodes trên m¡ng. Bßi vì mÕi computer nÑi k¿t vào m¡ng sí dång TCP/IP c§n có mÙt Ëa chÉ IP duy nh¥t do ó t¥t c£ 300 computer không thà Óng thÝi nÑi k¿t vào m¡ng. Vì v­y n¿u ta sí dång ph°¡ng pháp này ta có thà sí dång l¡i nhïng IP mà ã °ãc gi£i phóng të các DHCP client khác.

Cài ·t DHCP chÉ có thà cài trên Windows NT server mà không thà cài trên Client. Các b°Ûc thñc hiÇn nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Login vào Server vÛi tên Administrator .

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click hai l§n vào icon Network . Ta s½ th¥y hÙp hÙi tho¡i Network dialog boxINCLUDEPICTURE \d "images/figure15-2.gif"

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" ChÍn tab service và click vào nút Add .

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Ta s½ th¥y mÙt lo¡t các service cça Windows NT server n±m trong hÙp hÙi tho¡i Select Network Service. ChÍn Microsoft DHCP server të danh sách các service °ãc liÇt kê ß phía d°Ûi và nh¥n OK và thñc hiÇn các yêu c§u ti¿p theo cça Windows NT.

à c­p nh­t và khai thác DHCP server chúng ta chÍn måc DHCP manager trong Netwrok Administrator Tools.

III. DËch vå Domain Name Service (DNS)

HiÇn nay trong m¡ng Internet sÑ l°ãng các nút (host) lên tÛi hàng triÇu nên chúng ta không thà nhÛ h¿t Ëa chÉ IP °ãc, M×i host ngoài Ëa chÉ IP còn có mÙt cái tên phân biÇt, DNS là 1 c¡ sß dï liÇu phân tán cung c¥p ánh x¡ të tên host ¿ùn Ëa chÉ IP. Khi °a ra 1 tên host, DNS server s½ tr£ vÁ Ëa chÉ IP hay 1 sÑ thông tin cça host ó. iÁu này cho phép ng°Ýi qu£n lý m¡ng dÅ dàng trong viÇc chÍn tên cho host cça mình

DNS server °ãc dùng trong các tr°Ýng hãp sau :

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Chúng ta muÑn có 1 tên domain riêng trên Interner à có thà t¡o, tách rÝi các domain con bên trong nó.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Chúng ta c§n 1 dËch vå DNS Ã iÁu khiÃn cåc bÙ nh±m tng tính linh ho¡t cho domain cåc bÙ cça b¡n.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Chúng ta c§n mÙt béc t°Ýng lía à b£o vÇ không cho ng°Ýi ngoài thâm nh­p vào hÇ thÑng m¡ng nÙi bÙ cça mình

Có thà qu£n lý trñc ti¿p b±ng các trình so¡n th£o text à t¡o và sía Õi các file ho·c dùng DNS manager à t¡o và qu£n lý các Ñi t°ãng cça DNS nh°: Servers, Zone, Các m«u tin, các Domains, Tích hãp vÛi Win, .

Cài ·t DNS chÉ có thà cài trên Windows NT server mà không thà cài trên Client. Các b°Ûc thñc hiÇn nh° sau:

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Login vào Server vÛi tên Administrator.

INCLUDEPICTURE \d "images/dot_gr.gif" Click hai l§n vào icon Network. Ta s½ th¥y hÙp hÙi tho¡i Network dialog box t°¡ng tå nh° trên và lña chÍn Microsoft DNS Server.

à c­p nh­t và khai thác DNS server chúng ta chÍn måc DNS manager trong Netwrok Administrator Tools. HÙp hÙi tho¡i sau ây s½ hiÇn ra INCLUDEPICTURE \d "images/chapte22.jpg"

M×i mÙt t­p hãp thông tin chéa trong DNS database °ãc coi nh° là Resourse record. Nhïng Resourse record c§n thi¿t s½ °ãc liÇt kê d°¡i ây:

PRIVATETên Record Mô t£ A (Address) D«n °Ýng mÙt tên host computer hay tên cça mÙt thi¿t bË m¡ng khác trên m¡ng tÛi mÙt Ëa chÉ IP trong DNS zone CNAME () T¡o mÙt tên Alias cho tên mÙt host computer trên m¡ng MX () Ënh ngh)a mÙt sñ trao Õi mail cho host computer ó NS (name server) Ënh ngh)a tên server DNS cho DNS domain PTR (Pointer) D«n °Ýng mÙt Ëa chÉ IP ¿n tên host trong DNS server zone SOA (Start of authority) HiÃn thË r±ng tên server DNS này thì chéa nhïng thông tin tÑt nh¥t IV. Remote Access Service (RAS)

Ngoài nhïng liên k¿t t¡i ch× vÛi m¡ng cåc bÙ (LAN) các nÑi k¿t të xa vào m¡ng LAN hiÇn ang là nhïng yêu c§u c§n thi¿t cça ng°Ýi sí dång. ViÇc liên k¿t ó cho phép mÙt máy të xa nh° cça mÙt ng°Ýi sí dång t¡i nhà có thà qua °Ýng dây iÇn tho¡i thâm nh­p vào mÙt m¡ng LAN và sí dång tài nguyên cça nó. Cách thông dång nh¥t hiÇn nay là dùng modem à có thà truyÁn trên °Ýng dây iÇn tho¡i.

Windows NT cung c¥p DËch vå Remote access Service cho phép các máy tr¡m có thà nÑi vÛi tài nguyên cça Windows NT server thông qua °Ýng dây iÇn tho¡i. RAS cho phép truyÁn nÑi vÛi các server, iÁu hành các user và các server, thñc hiÇn các ch°¡ng trình khai thác sÑ liÇu, thi¿t l­p sñ an toàn trên m¡ng. .

Máy tr¡m có thà °ãc nÑi vÛi server có dËch vå RAS thông qua modem ho¡c pull modem, cable null modem (RS232) ho·c X.25 network.

Khi ã cài ·t dËch vå RAS, c§n ph£i £m b£o quyÁn truy nh­p të xa cho ng°Ýi sí dång b±ng tiÇn ích remote access amind à gán quyÁn ho·c có thà ng ký ng°Ýi sí dång ß remote access server. RAS cing có c¡ ch¿ £m b£o an toàn cho tài nguyên b±ng cách kiÃm soát các y¿u tÑ sau: quyÁn sí dång, kiÃm tra mã sÑ, xác nh­n ng°Ýi sí dång, ng ký sí dång tài nguyên và xác nh­n quyÁn gÍi l¡i.

à cài ·t RAS chúng ta l°a chÍn yêu c§u hÙp Windows NT server setup hiÇn ra lúc cài ·t hÇ iÁu hành Windows NT.INCLUDEPICTURE \d "images/figure15-5.gif"

VÛi RAS t¥t c£ các éng dång Áu thñc hiÇn trên máy të xa, thay vì k¿t nÑi vÛi m¡ng thông qua card m¡ng và °Ýng dây m¡ng thì máy ß xa s½ liên k¿t qua modem tÛi mÙt RAS Server. T¥t c£ dï liÇu c§n thi¿t °ãc truyÁn qua °Ýng iÇn tho¡i, m·c dù tÑc Ù truyÁn qua modem ch­m h¡n so vÛi qua card m¡ng nh°ng vÛi nhïng tác vå cça LAN không ph£i bao giÝ dï liÇu cing truyÁn nhiÁu.

VÛi nhïng kh£ nng to lÛn cça mình trong các dËch vå m¡ng, hÇ iÁu hành Windows NT là mÙt trong nhïng hÇ iÁu hành m¡ng tÑt nh¥t hiÇn nay. HÇ iÁu hành Windows NT vëa cho phép giao l°u giïa các máy trong m¡ng, vëa cho phép truy nh­p të xa, cho phép truyÁn file, vëa áp éng cho m¡ng cåc bÙ (LAN) vëa áp éng cho m¡ng diÇn rÙng (WAN) nh° Intranet, Internet. VÛi nhïng kh£ nng nh° v­y hiÇn nay hÇ iÁu hành Windows NT ã có nhïng vË trí vïng ch¯c trong viÇc cung c¥p các gi£i pháp m¡ng trên th¿ giÛi.

PAGE 1

PAGE 138