I. Rủi ro trong thương mại và thanh toán quốc tế

1. Rủi ro trong thương mại quốc tế ( Giang)

a, Khái niệm

- Loại rủi ro này hiện diện trong tất cả các giao dịch giữa các thương gia, rủi ro trong giao dịch quốc tế cũng giống như những rủi ro xảy ra trong giao dịch nội địa, tuy nhiên nó xảy ra thường xuyên hơnphức do sự khác biệt về mọi mặt của các bên tham gia giao dịch và phức tạp hơn nhiều trong xử lý.

- Rủi ro này được xem xét một cách khác nhau từ phía người xuất khẩu và từ phia người nhập khẩu:

b, Nguyên nhân:

- Đối với người xuất khẩu

+Những khuyết tật trong khâu thanh toán

+Sự suy yếu tài chính của con nợ

Người mua hàng bất ngờ rơi vào tình trạnh mất khả năng thanh toán trong kỳ hạn đã thỏa thuận, khi ngân quĩ của họ hết tiền, họ sẽ đề nghị xin gia hạn trả nợ. Sự thanh toán có thể được thỏa hiệp nếu người mua chưa thể cải thiện được tình hình tài chính.

+Những qui định pháp lý

Trường hợp người mua tuyên bố không còn khả năng chi trả, doanh nghiệp đó sẽ bị giải thể theo pháp luật. Nợ của nhà xuất khảu chỉ được thanh toán sau khi các khoản nợ được gọi là ưu tiên giải quyết xong như như các khoản tiền lương, các khoản nợ tổ chức xã hội, thuế...Nhà xuất khẩu rất ít cơ hội thu hồi dù giá trị rất nhỏ các khoản nợ mà người mua đã nợ. Trước sự mất khả năng chi trả của người mua, có rất ít biện pháp hữu hiệu nếu người xuất khẩu không thực hiện các điều kiện an toàn về thanh toán trước khi thực hiện hợp đồng thương mại, hoặc không mua bảo hiểm của các công ty chuyên trách về vấn đề này.

- Đối với người nhập khẩu

Cũng như các quan hệ giao dịch thương mại nội địa xảy ra ngay cả đối với người mua ( người nhập khẩu ), rủi ro xảy ra khi vi phạm các điều khoản của hợp đồng thương mại.

+Thời hạn gửi hàng

Theo hợp đồng đã ký kết, người nhập khẩu bắt buộc phải nhận hàng trong thời hạn đã thỏa thuận để họ có thể giao hàng cho đối tác của mình. Mọi sự chậm trễ trong quá trình vận chuyển từ người xuất khẩu đều gây khó khăn cho việc nhận hàng hóa theo đúng hạn của hợp đồng , sẽ gây tổn thất khi người mua không đúng thời hạn đã thỏa thuận với đối tác.

+Vận chuyển hàng từng phần

Khi hàng hóa được vận chuyển làm nhiều lần (từng phần mỗi lần) theo ICOTERMS sự vận chuyển hàng thuộc trách nhiệm người nhập khẩu, thì người nhập sẽ không được giá ưu đãi khi vận chuyển hàng với khối lượng lớn.

+Số lượng hàng

Khi người nhập khẩu nhận được hàng với số lượng ít hơn như đã yêu cầu thỏa thuận trong hợp đồng sẽ gây ra hậu quả.

Lượng hàng thiếu gây tổn hại cho nhà nhập khẩuvif không thể thực hiện dự án như đã định trước, không thu được lợi nhuận như đã định trước , ngược lại vẫn phải bỏ ra một khoản chi phí, phải trả lãi cho khoản vay để mua hàng.

Nguy cơ đối tác của người nhập khẩu sẽ hủy hợp đồng, tẩy chay không hợp tác đối với người nhập khẩu nếu hàng hóa đó có vai trò quan trọng trong kinh doanh điều này gây ảnh hưởng lớn đến uy tín của người nhập khẩu trên thị trường

+Sự thay đổi về điều kiện và thời gian thanh toán

Nhiều khi hợp đồng thương mại đã qui định cụ thể về các điều kiện và thời gian thanh toán, song người xuất khẩu đơn phương thay đổi buộc nhà nhập khẩu phải thanh toán luôn một lần toàn bộ tiền bán hàng, mới được nhận hàng, điều này khiến cho nhà nhập khẩu bị động phải có khoản vay từ ngân hàng để tài trợ cho việc thanh toán với phần lãi phải trả. Nếu khoản vay lớn sẽ gây khó khăntrong việc vay vốn, ảnh hưởng đến khả năng nhận hàng.

+Yếu tố giá cả

Trong quá trình thực hiện hợp đồng, với lý do đặc biệt như chính trị, thiên tai, người xuất khẩu yêu cầu người nhập khẩu phải trả theo một giá cao hơn so với giá thỏa thuận. Trong trường hợp này, người xuất khẩu phải trả theo một giá cao hơn so với giá đã thỏa thuận. Trong trường hợp này, người nhập khẩu có thể từ chối hợp đồng và tìm người cung cấp mới, song sẽ bị nhận hàng chậm hơn so với qui định của đối tác. Nhiều khi không có sự lựa chọn nào khác, người nhập buộc phải chấp nhận giá cao và tổn thất trong lợi nhuận.

+Những thay đổi trong điều kiện vận chuyển hàng hóa

Tuy hợp đồng đã ký cụ thể phương tiện vận chuyển, song quá trình vận chuyển hàng có những tình huống thay đổi chuyển hàng bằng phương tiện chậm hơn, gây sự chậm trễ trong nhận hàng ảnh hưởng đến giao hàng với đối tác

+Rủi ro trong bảo hiểm

Trong hợp đồng thương mại đã được ký, các bên tham gia thiếu sự quản lý chặt chẽ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng trong vận chuyển hàng hóa, hàng hóa được đền bù với giá cao nhất như trong thỏa thuận bảo hiểm, nhưng khoản tiền được nhận thấp hơn nhiều so với giá trị thực của hàng hóa.

+Yếu tố chất lượng của hàng hóa

Hàng hóa với chất lượng không như chuẩn mực đã ký kết hay như theo tên gọi gốc, sẽ gây ra những rắc rối đối với người nhập hàng trong quan hệ với các cơ quan chức năng (cơ quan hải quan, thuế) cũng như từ phía khách hàng của người nhập khẩu

+Nguồn gốc của hàng hóa

Khi hợp đồng hàng hóa đã ký nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa tại một nước nào thì không thể thay thế việc nhập hàng từ nước khác. Trường hợp hải quan xác định nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa không đúng như hợp đồng đã ký, người nhập khẩu phải trả thêm khoản phí.

+Điều kiện vệ sinh , y tế

Việc thực hiện kiểm định về an toàn, vệ sinh y tế của hàng hóa không được như trong giấy chứng nhận của người xuất khẩu, hàng hóa sẽ không được nhập vào nước nhận hàng.

+Rủi ro liên quan đến chi phí hàng phải lưu kho

Trong trường hợp vận đơn hàng hóa chuyển đến sau khi hàng đã đến nơi nhập hàng, người nhập hàng chưa thể nhận được hàng vì chưa có hồ sơ chứng từ (do đến chậm). Người nhập hàng phải trả một khoản phát sinh mới là tiền lưu kho, chi phí này cũng là gánh nặng cho người nhập khẩu.

Kết luận: Nguyên nhân chủ yếu là do:

- Do khoảng cách về địa lý dẫn đến việc hai bên xuất - nhập khẩu thiếu thông tin về nhau. Bên xuất khẩu không nắm được khả năng thanh toán của bên nhập khẩu. Bên nhập khẩu không nắm được khả năng thực hiện hợp đồng của bên xuất khẩu

- Do sự thiếu hiểu biết của hai bên về pháp luật thương mại quốc tế cũng như pháp luật thương mại của hai nước.

c, Biện pháp hạn chế rủi ro thương mại

- Tìm hiểu kỹ về đối tác trước khi thực hiện hợp đồng

- Nắm bắt rõ thông lệ quốc tế trước khi ký kết hợp đồng

- Trong hợp đồng phải quy định chặt chẽ về quyền lợi cũng như nghĩa vụ của hai bên khi có rủi ro xảy ra