Lúc bấy giờ ở trên mạng đang thịnh hành câu nói: Cuộc sống của người được chuyển tiếp cao học giống như heo, cuộc sống của người đi làm giống như chó, còn cuộc sống của người ôn thi cao học thì chẳng bằng heo, cũng chẳng bằng chó. Quả nhiên, sau khi được chuyển tiếp cao học, tôi sống một cuộc sống giống như heo, không phiền muộn về chuyện ôn thi cao học, cũng không có những áp lực tìm việc sau khi tốt nghiệp. Cuối cùng sau bốn năm đại học, lần đầu tiên tôi cũng biết thế nào là cảm giác buổi sáng muốn ngủ đến mấy giờ thì ngủ. Không những vậy, tâm hồn ham chơi của tôi bị bó buộc suốt bốn năm qua cũng được hồi sinh. Tôi lên mạng chat chit, xem phim truyện, lùng phim Hàn, chơi game online, hát karaoke... Tất nhiên là phải thật "rình rang" để tự thưởng cho mình.

Có lẽ con người cần phải mất một thời gian rất dài mới có thể từ trạng thái sa ngã vươn đến trạng thái phấn đấu, nhưng chỉ cần một cái chớp mắt là ta cũng có thể từ trạng thái phấn đấu rớt xuống trạng thái sa ngã. Tuần đầu tiên sống như con heo, tôi cảm thấy rất ổn. Tuần thứ hai, cảm thấy thoải mái. Tuần thứ ba, cảm thấy tự tại. Tuần thứ tư, cảm thấy bất an... Mặc dù tôi vẫn phải đối diện với kỳ thi tiếng Anh cấp 8, đối diện với việc làm khóa luận và bảo vệ khóa luận vào học kỳ II năm thứ tư, nhưng tôi không muốn nói lời tạm biệt quá sớm, tính lười biếng vô tình kéo tôi ngày một rời xa con đường phấn đấu.

Khi tôi đang tự thưởng cho mình một kỳ nghỉ lớn, vui chơi không biết chán, thì có một sự vật mới lạ bước vào cuộc sống của tôi, đó là tổ phụ đề. Thật ra, tôi bắt đầu mê phim Âu Mỹ từ hồi cấp II, vì lúc đó tôi thường xuyên cùng mẹ xem các bộ phim điện ảnh lớn của Mỹ chiếu trên Rạp hát trung thực và CCTV6. Về sau, nhà tôi mua đầu DVD, cuối tuần nào tôi cũng tới cửa hàng băng đĩa thuê rất nhiều đĩa phim về xem cùng với mẹ. Tuy tôi vẫn mê xem phim, nhưng tôi chẳng có bất kỳ khái niệm gì về phụ đề, thậm chí tôi còn không biết đến sự tồn tại của nó. Tôi hồ đồ cho rằng phụ đề tiếng Trung của mỗi bộ phim đều đi kèm với bộ phim đó sau khi nó được công chiếu.

Một lần, tôi và mẹ thuê phim National treasure (Kho báu quốc gia) ở cửa hàng băng đĩa về xem, phụ đề tiếng Trung dịch hỏng bét, thật không biết dùng lời nào để hình dung nữa. Trong phim có một tình tiết mà đến giờ tôi vẫn nhớ: Nicolas Cage phản ánh với nhân viên bảo vệ của bảo tàng rằng có người định đánh cắp Tuyên ngôn độc lập, mong họ đưa ra biện pháp bảo vệ, nhưng họ không thèm đếm xỉa đến lời cảnh cáo của anh ta. Nicolas Cage quá giận dữ, bỏ ra ngoài đứng ở đại sảnh, nhìn chằm chằm vào Tuyên ngôn độc lập. Cao thủ máy tính ở bên cạnh hỏi anh ta tính làm thế nào. Anh ta nói một câu tiếng Anh được coi là điểm sáng đánh dấu sự chuyển hướng của toàn bộ nội dung của phim, đại ý là: Bọn họ đã không chịu đề phòng tên trộm, để Tuyên ngôn độc lập không bị người khác trộm mất, tôi chỉ còn cách lấy trộm nó trước. Xem đến đây, tôi cười ha ha, nhưng mẹ không có phản ứng gì. Tôi hỏi sao mẹ không cười thế? Bà hỏi lại tôi sao phải cười? Tôi tua lại đoạn phim đó, xem phụ đề, trời ơi, thì ra phụ đề tiếng Trung đang kể một câu chuyện hoàn toàn khác...

Từ đó, tôi ngầm hạ quyết tâm, hy vọng sau này sẽ có một ngày mình có cơ hội dịch phim, hy vọng bộ phim mình dịch có thể làm mẹ hiểu nội dung câu chuyện, làm mẹ khóc chỗ đáng khóc và cười chỗ đáng cười, vậy là tôi mãn nguyện rồi. Từ khi có quyết tâm này, mỗi lần xem phim, tôi thường đặc biệt chú ý đến phần phụ đề của bộ phim.

Vào năm thứ ba đại học, đài truyền hình Fox của Mỹ chiếu bộ phim Prison break (Vượt ngục), như một cơn lốc cuốn vào Trung Quốc đại lục. Trước đây, mọi người gặp nhau đều hỏi "Anh ăn cơm chưa?", bây giờ câu cửa miệng biến thành "Tuần này anh xem Prison break chưa?" Đương nhiên, tôi cũng nằm trong nhóm mê Prison break, tuần nào đến giờ chiếu phim tôi cũng chăm chú ngồi xem, tâm trạng cũng thay đổi lúc vui lúc buồn, lúc lên lúc xuống theo diễn biến của bộ phim. Tôi là đứa chậm hiểu, mãi đến khi xem đến tập mười mấy rồi, tôi mới chợt nhận ra cuối phim có một dòng phụ đề, ghi thông tin tuyển dụng của tổ phụ đề Vườn địa đàng. Tôi cực kỳ hưng phấn, trong tích tắc tôi quyết định vào topic của tổ phụ đề ghi tên ứng tuyển mà không hề do dự, sau đó bắt đầu thành khẩn chờ đợi.

Không lâu sau, có một người lạ hoắc nhắn tin vào QQ của tôi, tự giới thiệu là "người điều hành tổ phụ đề Vườn địa đàng", tôi bỗng cảm thấy căng thẳng. Tôi vốn tưởng rằng, nhân vật thuộc cấp bậc điều hành phải là người cực kỳ nghiêm khắc, nhưng sau khi trao đổi với người này, tôi mới nhận ra bạn ấy là một người nhiệt tình, thân thiện, và cũng là một nữ sinh dễ mến, rất say sưa tìm hiểu tiếng Anh và phim ảnh. Bạn ấy cho tôi dịch thử một bộ phim tài liệu, nói về một nhóm người chơi trò chơi ô chữ. Để hoàn thành bài phụ đề này với chất lượng cao, không biết trước sau, tôi đã xem đi xem lại bộ phim và phụ đề bao nhiêu lần, nghiền ngẫm từng câu từng chữ một, cố gắng dịch ra những câu thoại Trung văn phù hợp nhất với tình tiết của bộ phim và giọng điệu của nhân vật. Tuy chỉ có ba trăm câu phụ đề ngắn ngủi, nhưng tôi phải làm việc liên tục sáu tiếng đồng hồ trong tiệm internet mới hoàn thành xong. Lần sau cùng, tôi bật phụ đề xem phim, thấy câu mình dịch xuất hiện ở phía dưới màn hình và không ngừng thay đổi theo tiết tấu lời thoại của nhân vật, tôi cảm thấy thật kỳ diệu. Nộp xong "bài tập", tôi cứ thấp tha thấp thỏm. Không ngờ, sau mấy ngày nóng lòng chờ đợi, bạn điều hành dễ mến lại gửi cho tôi bài dịch thử lần hai, bạn ấy mong tôi dịch thử một lần nữa để kiểm ttra xem trình độ của tôi có ổn định hay không. Bây giờ tôi không nhớ rõ bộ phim thứ hai tôi dịch thử là bộ phim nào, nhưng có một điều chắc chắn là tôi vẫn làm việc bằng thái độ cẩn trọng, hoàn thành nhiệm vụ với thời gian nhiều gấp đôi thời gian dịch thử lần một và độ tỉ mỉ cao gấp mười lần trước. Và cuối cùng, tôi cũng vượt qua hai vòng kiểm tra sát hạch, đường đường chính chính gia nhập tổ phụ đề Vườn địa đàng!

Sau khi tham gia vào tổ phụ đề, tôi mới nhận ra đây là một đại gia đình ấm cúng nhường nào. Dù mọi người không quen biết nhau trong cuộc sống, dù mỗi người có một hoàn cảnh khác nhau, nhưng tất cả đều có chung một tình yêu đối với phim truyện, phim truyền hình Mỹ, tiếng Anh, và có mối liên hệ mật thiết với nhau bởi tổ phụ đề thần bí này. Quá trình làm việc cùng tổ phụ đề lấp đầy khoảng trống trong cuộc sống và tâm hồn của tôi từ sau khi tôi bước vào thời kỳ nản chí vì được chuyển tiếp cao học. Tôi tựa như ngọn cỏ nhỏ bé đã lâu rồi chưa được tưới nước, nên thỏa thuê hút nhựa sống từ việc nhận nhiệm vụ làm phụ đề cho từng bộ phim. Thời gian đầu mới nhận dịch phụ đề, tôi làm việc rất hăng say, tôi không phân biệt thể loại phim, không phân biệt phim cũ phim mới, cũng không phân biệt có sự tham gia diễn xuất của ngôi sao lớn hay không, chỉ cần có phim mới ra là tôi nhất định sẽ nhận ba trăm câu phụ đề. Dần dần, tôi đã yêu công việc làm phụ đề này, mỗi lần nhận nhiệm vụ mới, tôi đều dụng tâm làm việc giống như lần đầu tiên. Sau khi dịch xong, tôi sẽ gắn phụ đề vào thước phim, xem đi xem lại nhiều lần cho đến khi nào đảm bảo không có bất kỳ một sai sót gì mới nộp sản phẩm, cho dù là một dấu câu hay một ký hiệu tôi cũng đều không chịu bỏ qua. Sau khi người hiệu đính sửa lại phụ đề tôi dịch, tôi sẽ tiến hành so sánh đối chiếu tỉ mỉ giữa bản phụ để gắn trên phim trước khi hiệu đính và sau khi hiệu đính xem rốt cuộc mình sai ở đâu, có chỗ nào không hiểu sẽ lại hỏi mọi người. Công việc làm phụ đề rất vất vả, vì hai mắt phải dán vào màn hình máy tính hàng giờ đồng hồ, liên tục cắt chỉnh giữa hai khung đối thoại của phim và phụ đề, đồng thời đầu óc cũng phải suy nghĩ nhạy bén về việc dịch câu tiếng Anh kia như thế nào sao cho "đúng vị". Nhiều khi tôi mải làm đến quên ăn, ngồi trong tiệm internet liền tù tì bảy tám tiếng đồng hồ. Tuy vất vả cực nhọc là thế, nhưng giây phút nhìn thấy hai chữ "Koala Xiaowu" xuất hiện trên màn hình tivi, tôi cảm thấy bao nhiêu vất vả cũng đều xứng đáng.

Trong quá trình làm phụ đề, tôi dần dần nhận thấy, xem phim học phụ đề cũng là một phương pháp học tập rất có hiệu quả nâng cao năng lực tiếng Anh. Trước đây xem phim, tôi chỉ xem qua loa, cốt là nắm được nội dung bộ phim, chứ chưa bao giờ tôi thật sự để ý tìm hiểu ý nghĩa cụ thể của từng câu thoại. Nhưng, từ khi bắt đầu làm phụ đề, do đặc thù công việc của tôi yêu cầu tôi bắt buộc phải hiểu ý nghĩa chính xác của từng câu thoại, phải tra cứu rõ ràng những từ ghép, từ địa phương không hiểu, chỗ nào không biết thì tuyệt đối không được dịch bừa, nếu không rất có thể sẽ mắc phải lỗi sai tương tự như trong bộ phim National treasure mà tôi từng xem. Ngoài ra, tôi không những phải hiểu chính xác ý nghĩa Anh văn, mà còn phải dịch phụ đề sang tiếng Trung theo thói quen nói chuyện của người Trung Quốc. Tuy chúng ta có thể tóm gọn cả quá trình này lại bằng hai chữ hiểu và dịch, nhưng qua quá trình làm phụ đề, tôi học được rất nhiều kiến thức, không chỉ về tiếng Anh, mà còn bao gồm cả văn hóa và lịch sử phương Tây. Tôi có cảm nhận làm phụ đề cũng giống như hồi đầu tôi luyện dịch tin tức, chẳng qua là chuyển sang một đối tượng dịch khác thú vị hơn.

Sự tiếp xúc thân mật giữa tôi và tổ phụ đề tựa như sự tán tỉnh, yêu đương giữa hai người đang yêu nhau, ba tháng đầu gần như là yêu điên cuồng. Kỳ nghỉ đông tham gia vào tổ phụ đề năm đó, gần như tôi đã hy sinh cả kỳ nghỉ của mình cho sự nghiệp làm phụ đề. Tôi cũng quên béng mất kỳ thi tiếng Anh chuyên ngành cấp 8 sắp diễn ra và coi nhẹ việc làm khóa luận tốt nghiệp tuần tự từng bước, tôi ung dung hưởng thụ cuộc sống sau khi được chuyển tiếp lên cao học, ngày ngày cắm chốt ở quán internet, đánh vật với mỗi câu phụ đề. Có cho đi thì sẽ có nhận lại, không lâu sau tôi được thăng chức làm hiệu đính phụ đề, gánh trên vai nhiệm vụ nặng nề hơn, tôi không những phải sửa chỗ sai trong bài dịch của người khác, mà còn phải trau chuốt, tô điểm cho ngôn ngữ dịch của người ta. Dưới sự giới thiệu của người điều hành tổ phụ đề, tôi lại bắt đầu bước chân vào việc dịch nghe trailer phim và dịch nghe các bộ phim lớn, phim hot, về sau lại làm hiệu đính bộ phận dịch nghe. Càng ngày công việc càng có nhiều thử thách hơn, nhưng cũng thú vị hơn, và quan trọng là tôi cũng học hỏi được nhiều thứ hơn.

Tôi nhớ, lúc đó phim The pursuit of happiness (Mưu cầu hạnh phúc) do diễn viên Will Smith thủ vai chính là một bộ phim lớn đầu tiên tôi nhận dịch, tôi mới xem hơn một nửa bộ phim đã cảm thấy vô cùng xúc động rồi, nên lập tức đăng ký tham gia dịch nghe. Tôi bận suốt hai ngày ở tiệm internet, cuối cùng cũng hoàn thành nhiệm vụ, trong lòng tràn đầy cảm giác thành tựu. Tôi từng nhận một nhiệm vụ dịch nghe thú vị nhất, đó là dịch bộ phim Mr. Bean's holiday (Kỳ nghỉ của Mr. Bean), anh chàng Bean trong phim trước sau như một, luôn tỏ ra là một người hóm hỉnh, hài hước, và ngờ nghệch, tôi vừa xem phim, vừa làm phụ đề, cười lăn lộn từ đầu đến cuối, cho nên làm xong phụ đề tôi không hề cảm thấy mệt một chút nào. Nhiệm vụ dịch nghe khó khăn nhất của tôi là dịch bộ phim Pirates of the Caribean 3: At World's End (Cướp biển vùng Caribean 3: Nơi tận cùng của thế giới), nữ diễn viên Naomie Harris trong phim mang đậm chất giọng Jamaica, điều này đã làm khó tôi. Sau này tôi mới biết, thật ra Naomie Harris sinh ra ở Anh, cô vốn có một giọng nói London chuẩn, còn giọng nói trong phim là do bà mẹ người Jamaica của cô huấn luyện cho cô mà ra. Cái thứ tiếng Anh Jamaica mà cuối cùng cô luyện ra đó khiến tôi tiêu tốn không biết bao nhiêu ngày đêm. Nhiệm vụ dịch làm tôi cảm thấy cảm động nhất là bộ phim The bucket list (Niềm sống) do Morgan Freeman và Jack Nicholson thủ vai chính, kể về câu chuyện của hai người bạn già tưởng chừng như chẳng có điểm tương đồng nào về tính cách, nhưng số phận run rủi, căn bệnh ung thư giai đoạn cuối lại ghép cả hai vào chung một phòng bệnh, họ cùng nhau lên kế hoạch sống thử vui vẻ trong những năm tháng còn lại của cuộc đời, vì quá yêu thích bộ phim này nên tôi nhận hiệu đính toàn bộ 1052 câu phụ đề. Khi hiệu đính phụ đề, tôi cố gắng lục lọi trong đầu những từ tiếng Trung cảm động nhất, cố gắng truyền tải ý nghĩ diễn viên muốn diễn đạt bằng những câu thoại tiếng Trung hay nhất. Cho đến bây giờ, thỉnh thoảng tôi vẫn tìm lại bộ phim đó, xem qua một chút, nhìn vào những dòng phụ đề tiếng Trung chạy phía dưới màn hình, tôi lại bồi hồi nhớ lại cảnh tượng và cảm nhận của mình khi làm nhiệm vụ lúc đó. Bên cạnh đó, còn có nhiệm vụ dịch nghe đáng sợ nhất là trailer phim Saw 4 (Lưỡi cưa 4), tôi nhớ trong đó có một câu thoại là nhân vật trong phim hét lên khi đang hoảng sợ, để nghe rõ câu này, tôi phải liên tục cho chạy lại đoạn phim đó, mỗi lần xem lại là một lần sợ hãi, vì sợ hãi nên nghe lại một lần không rõ, tôi lại phải nghe lại lần nữa, và một lần nữa lại sợ hãi...

Bắt đầu từ năm thứ tư đại học cho tới trước khi đi Mỹ, tôi làm việc ở tổ phụ đề ước chừng hơn hai năm, từ một thành viên bình thường đến một người điều hành dày dạn kinh nghiệm, trước sau tôi đã làm phụ đề cho hơn hai trăm bộ phim truyện, phim truyền hình Mỹ và trailer phim, trong thời gian này tôi còn có vinh dự đặc biệt khi được chuyển từ tổ phim truyện sang tổ phim truyền hình làm phụ đề cho mấy tập phim Prison break, xem như tôi đã hoàn thành được một tâm nguyện nhỏ của mình là dịch bộ phim Prison break mà tôi cực kỳ yêu thích, một đỉnh cao của nghệ thuật thứ bảy. Trong hai năm đó, tôi học hỏi được rất nhiều điều ở tổ phụ đề, tôi đã có một trải nghiệm ý nghĩa và khó quên. Lần đầu tiên tôi cảm nhận được cảm xúc mãnh liệt của những người yêu thích phim ảnh và tiếng Anh cùng tu tập cố gắng vì công việc chung; lần đầu tiên tôi hiểu được thế nào là ngoài người có người, ngoài trời có trời, rồng núp hổ nằm, cao thủ nhiều như mây; và cũng lần đầu tiên tôi cảm động bởi tình yêu của tất cả mọi người trong tổ dành cho tiếng Anh và sự cống hiến vô tư của họ. Vì tôi đã từng trải qua công việc làm phụ đề nên tôi hiểu toàn bộ quá trình này vất vả như thế nào. Ở đây, tôi xin gửi lời tri ân đến tất cả những người làm phụ đề cho phim truyện và phim truyền hình Mỹ.