I.Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Tên An-tôn Páp-lô-vích Sêkhốp (1860-1904) sinh ra và lớn lên ở trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Tan-ga-rốc, bên bờ biển A-dốp, nước Ng

- Ông vừa là nhà văn vừa tham gia nhiều hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục

- Là nhà văn Nga kiệt xuất, được giải thưởng Puskin của viện hàn lâm Nga, là viện sĩ danh dự của viện hàn lâm khoa học Nga.

2. Sự nghiệp sáng tác: 

- Nội dung: Tác phẩm của ông lên án xã hội bất công thói cường bạo và c/s ăn hại của giai cấp cầm quyền đương thời,phê phán sự bất lực của giới trí thức và sự sa đọa về tinh thần của một bộ phận không nhỏ trong họ đồng thời biểu hiện sự đồng cảm sâu sắc sự trân trọng đối với những lao động nghèo,tình yêu thắm thiết và niềm tin mạnh mẽ vào tương lai của nước Nga.

- Nghệ thuật: Thâm trầm, kín đáo, sâu sắc. Thái độ thể hiện khi thì gửi gắm vào nhân vật, khi thì tỏ ra lạnh lùng, khách quan.

3.Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta, trên bán đảo Crưm, biển Đen.

- Đây là một trong 3 truyện ngắn có chung chủ đề phê phán lối sống tầm thường dung tục tiểu tư sản-lối sống của kiểu người trí thức Nga những năm cuối thế kỉ XIX

- Bố cục: 2 cách

 * Theo nhân vật chính:

                           -Bê-li-cốp khi còn sống (Một đoạn  đời Bê-li-cốp)

                           -Cái chết của Bê-li-cốp(Cuộc sống  vẫn buồn khi Bê-li-cốp qua đời)

* Theo cốt truyện:

                           - Mở truyện : Cuộc trò chuyện trong gian nhà kho giữa I-van I-va-nứt và thầy giáo                          Bu-rơ-kin trong đêm đi săn về muộn.

                          -Kết truyện : Nhận xét của bác sĩ  thú y I-van-nứt,người nghe chuyện.

                           -Thân truyện : Về cuộc đời và tính cách của Bê-li-cốp.  

II. Đọc, hiểu

Câu 1. Hình tượng "Người trong bao" – nhân vật Bê-li-cốp. - Chân dung Bê-li-cốp: 

Điển hình cho kiểu người cố thu mình vào trong cái vỏ, một thứ "bao" có thể ngăn cách, bảo vệ mình khỏi những ảnh hưởng của cuộc sống bên ngoài. Chân dung Bê-li-cốp được vẽ bằng những nét kì quái nhưng rất cụ thể: 

+ Lúc nào cũng đi "giày cao su", "cầm ô" và "mặc áo bành tô ấm cốt bông" (những thứ có thể giúp hắn bao học, giấu mình). 

+ Mọi vật dụng đều được để trong những chiếc bao: "Ô hắn để trong bao, chiếc đồng hồ quả quýt cũng để trong bao...và khi rút chiếc dao nhỉ, thì chiếc dao ấy cũng đặt trong bao. Cả bộ mặt... dường như cũng ở trong bao...". 

+ "Hắn đeo kính râm, mặc áo bông chân, lỗ tai nhét bông và khi ngồi lên xe ngựa thì bao giờ cũng cho kéo mui lên". Nghĩa là hắn không muốn nhìn, không muốn nghe, không muốn để thế giới bên ngoài tiếp xúc vào con người hắn. Quả là một sự thu mình tuyệt đối và đó cũng chính là "khát vọng mãnh liệt" của hắn.

 + Ngay cả ý nghĩ hắn cũng cố giấu vào bao, không bao giờ hắn có ý kiến riêng trước bất cứ vấn đề nhỏ, to nào.

 - Tính cách Bê-li-cốp: 

+ Nhút nhát, ghê sợ hiện tại nhưng tại ngợi ca quá khứ, ngợi ca những gì không bao giờ có thật. 

+ Chỉ thích sống với những "cái rõ ràng" như thông tư, chỉ thị (cách sống giáo điều, rập khuôn như cái máy vô hồn) và cảm thấy rầu rĩ trước những chuyện vi phạm khuôn phép, trái với lẽ thường. 

+ Lúc nào cũng lo lắng, sợ hãi (Câu văn lặp đi lặp lại nhiều lần "nhớ lại xảy ra chuyện gì" cho thấy hắn luôn tự suy diễn, phỏng đoán để tự tạo nên nỗi sợ hãi cho mình. Điều đó càng làm nổi bật tính cách hèn nhát, quái đản của hắn). 

+ Tính cách kì quái của hắn còn thể hiện một cách sinh động trong sinh hoạt và đời sống tình cảm (buồng ngủ, quan hệ với bạn đồng nghiệp, chuyện tình yêu muộn màng....) 

+ Một con người hèn nhát, cô độc, giáo điều, luôn thu mình trong vỏ bọc nhưng lại cảm thấy hài lòng, thỏa mãn với lối sống cổ lỗ của mình. Anh ta tự nguyện, tự giác tuân thủ lối sống trong bao một cách nghiêm túc và vì vậy anh ta chẳng cảm nhận được thái độ ghê sợ, khinh ghét của mọi người đối với mình. Bê-li-cốp không hiểu cuộc sống và con người hiện tại, chỉ đắm chìm trong quá khứ, thu mình một cách cô độc "trong bao", tự mình làm khổ mình, làm khổ mọi người. 

- Lối sống của Bê-li-cốp ảnh hưởng mạnh mẽ và dai dẳng đến cuộc sống tinh thần và hoạt động của giáo viên và nhân dân thành phố. 

+ Thái độ thận trọng, đa nghi khiến hắn luôn xét nét cuộc sống và hành vi của mọi người. Mọi người sợ hắn "sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, giúp đỡ người nghèo, dạy học chữ...". Hắn đã khống chế cả trường, cả thành phố suốt mười lăm năm dai dẳng.

 + Kô-va-len-cô (em trai Va-ren-ca, người Bê-li-cốp thích nhưng còn đăn đo chưa chịu ngỏ lời cầu hôn hắn sợ "nhớ lại xảy ra chuyện gì thì sao") ghét cay ghét đắng Bê-li-cốp. Anh đã bị Bê-li-cốp chỉ trích là sống "buông thả" không có "thể thống" khi anh mặc áo thêu ra đường, đi ngoài phố còn cầm theo sách này sách nọ, lại còn cười xe đạp khi chưa có chỉ thị nào cho phép. Lối giáo huấn máy móc của hắn khiến Kô-va-len-cô khó chịu dẫn đến gây gổ, to tiếng với hắn, đẩy hắn ngã xuống cầu thang.

 + Ngay cả khi Bê-li-cốp chết rồi ảnh hưởng của lối sống đó vẫn còn dai dẳng bởi vì hắn là điển hình cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong cuộc sống của một bộ phận trí thức Nga cuối thể kỉ XIX.

2. Cái chết của Bê-li-cốp

a. Nguyên nhân

- Do sốc trước thái độ và hành động của chị em Va-ren-ca

- Xét về logíc cuộc sống: cách sống ấy không thể tồn tại lâu dài được bởi con người không thể sống mà thiếu niềm vui, hạnh phúc...

- Xét về logíc nghệ thuật: cái chết là một chi tiết quan trọng để đẩy tính cách nhân vật lên cao bởi khi chết hắn vĩnh viễn được nằm trong cái bao mà hắn từng khao khát

b. Thái độ tình cảm của mọi người & điều được nêu lên qua thái độ tình cảm đó

  - Khi Bê-li-cốp còn sống mọi người sợ hãi, căm ghét, bị ám ảnh. Khi hắn chết mọi người cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái. Nhưng chưa được bao lâu cuộc sống lại diễn ra như cũ nặng nè, mệt nhọc, vô vị, tù túng. Từ đó nhà văn muốn nói đến tác động dai dẳng, nặng nề, của kiểu người Bê-li-cốp, đã ám ảnh đầu độc bầu không khí trong sạch, làm kìm hãm sự tiến bộ của xã hội nước Nga đương thời. Nhà văn muốn thức tỉnh mọi người "không thể sống như thế mãi được".

 Câu 3. 

a) Hình ảnh cái bao là một trong những sáng tạo độc đáo của tác giả. Nó có thê bao hàm và gợi ra cho người đọc những ý nghĩa sau:

- Nghĩa đen (nghĩa gốc): Vật dùng để bao, gói, đựng đồ vật, hàng hoá,..ễ hình túi, hình hộp,...

- Nghĩa bóng (nghĩa chuyển): Lối sống và tính cách của Bê-li-cốp.

- Nghĩa tượng trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao - một kiểu người, một lối sống không chỉ đã và đang tồn tại ở nước Nsa cuối thế kỉ XIX đấu thế kỉ XX mà còn'có ý nghĩa phổ quát hơn nhiều.

b) Chủ đề tư tưởng của truyện

- Người trong bao lên án mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao hèn nhát, cá nhân, ích kí, hủ lậu của một bộ phận trí thức Nga và tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga.

- Truyện cũng bức thiết cảnh cáo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống, không thể sống tầm thường, vô vị và hủ lậu như thế mãi!

4. Những đặc sắc nghệ thuật của truyện được thê hiện ở:

- Cách chọn ngôi kể: Tác giả đồng thời sử dụng cả hai hình thức người kể chuyện và nhân vật kể chuyện. Nhân vật trong truyện đồng thời cũng là nhàn vật kể chuyện (Bu-rơ-kin) ở ngôi thứ nhất (xưng tôi). Tác giả vẫn giữ ngôi thứ ba, kể lại câu chuyện của Bu-rơ-kin. Nhờ cách chọn ngôi kể như vậy, tác giả vừa đảm bảo được tính khách quan vừa vẫn thể hiện được tính chủ quan, gây được cảm giác gần gũi và chân thật của câu chuyện.

- Tạo ra cấu trúc kể truyện lồng trong truyện:

+ Truyện kể của tác giả về hai người đi săn về muộn.

+ Truyện kể của Bu-rơ-kin về Bê-li-cốp.

- Giọng kể: Giọng mỉa mai, châm biếm mà trầm tĩnh, chậm buồn, bề ngoài có vẻ khách quan, bình thản nhưng giấu bên trong sự bức xúc, trăn trở mạnh và sâu.

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Bê-li-cốp được khắc hoạ một cách rất điển hình - một tính cách kì quái mà chân thực từ ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động đến tính cách, lối sống.

- Biện pháp đối lập giữa các kiểu người, các tính cách và lối sống trái ngược:

+ Bê-li-cốp và chị em Va-ren-ca, Cô-va-len-cô.

+ Bê-li-cốp và cán bộ giáo viên trường trung học, nơi y làm việc và mọi người trong thành phố.

- Nghệ thuật xây dựng biểu tượng: Hình ảnh cái bao và lời nói "Nhỡ lại xảy ra việc gì thì sao?". Hình ảnh và lời nói này đều vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa biểu tượng.

- Kết thúc truyện bằng cách trực tiếp phát biểu chủ đề qua một câu cảm thán (hoặc câu hỏi tu từ: Klìông thể sống như thế mãi được!) gây ấn tượng mạnh với người đọc.

  Câu 5. Trao đổi, thảo luận về ý nghĩa thời sự của truyện "Người trong bao".

- Lối sống trong bao vẫn tồn tại trong xã hội ngày nay trong học đường (ở một số cá nhân): hèn nhát, ích kỉ, giáo điều, hèn hạ trước quyền lực. 

- Các em cần bày tỏ thái độ, tình cảm. 

               + Phê phán, chỉ trích, không đồng tình với lối sống đó.

                + Xác định lối sống lành mạnh, chan hòa với mọi người, sống theo chuẩn mực văn hóa, đạo đức của cộng đồng hiện đại.

TKS FOR WATCHING