Bài 3: Hầu trời
(Tản Đà)

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: là người của 2 thế kỉ

2. Tác phẩm:
- Xuất xứ: trích tập "Còn chơi"
- Thể loại: thơ tự do
- Bố cục: 3 phần
+ Phần 1 (từ "đêm qua ... lạ lùng"): giới thiệu về câu truyện.
+ Phần 2 ("chủ tiên ... chợ trời"): thi nhân đọc thơ cho Trời và chư tiên nghe.
+ Phần 3 ("Trời lại phê cho ... sương tuyết"): thi nhân trò chuyện với trời.

II. Tìm hiểu chung:
- Câu chuyện lên tiên Tản Đà
- Khẳng định tài năng, cái tôi cá nhân tác giả
- Hiện tưởng cuộc sống đương thời

HƯỚNG DẪN ĐỌC BÀI

1. Anh (Chị) Hãy phân tích khổ thơ đầu. Cách vào đề của bài thơ gợi cho người đọc cảm giác như thế nào về câu chuyện mà tác giả sắp kể?

- Câu thơ tác giả đặt vấn đề có vẻ khách quan: Câu chuyện tôi sắp kể "chẳng biết có hay không". Chắc chắn người nghe thì cho là bịa đặt nhưng tác giả lại khẳng định mình ở trong trạng thái rất bình thường "Chẳng hoảng hốt, không mơ màng" và câu chuyện có vẻ là thật:

"Thật hồn! Thật phách! Thật thân thể! Thật được lên tiên - sướng lạ lùng."

Điệp từ "Thật" kết hợp với hàng loạt dấu cảm khẳng định độ chân thật của câu chuyện của tác giả sắp kể.

Cách vào đề gây được mối nghi vấn để gợi trí tò mò ở người đọc, tạo sự hấp dẫn, muốn được nghe câu chuyện.

2. Tác giả đã kể lại chuyện mình đọc thơ cho trời và chu tiên nghe như thế nào?( thái độ của tác giả của chư tiên và những lời khen của trời.) Qua đoạn thơ đó anh (chị) cảm nhận được những điều gì về cá tính nhà thơ và niềm khát khao chân thành của thi sĩ? Nhận xét về giọng kể của tác giả.

* Thái độ của thi nhân khi đọc thơ:

- Thi nhân đọc thơ một cách cao hứng và có phần tự đắc, kể tường tận từng chi tiết về các tác phẩm của mình.

- Giọng đọc thơ của thi nhân vừa truyền cảm, vừa hóm hỉnh, vừa sảng khoái, cuốn hút người nghe.

=> Tản Đà là một người rất "ngông" khi dám lên Trời để khẳng định tài năng thơ văn của mình. Bởi lẽ, Tản Đà là một nhà thơ biết ý thức về tài năng và thơ văn của mình, dám đường hoàng bộc lộ cái "TÔI" cá thể của mình. Tản Đà trong văn chương thường biểu hiện thái độ phản ứng của người nghệ sĩ tài hoa, có cốt cách, có tâm hồn không muốn chấp nhận sự bằng phẳng, sự đơn điệu, nên thường tự đề cao, phóng đại cá tính của mình. Đó là niềm khao khát chân thành trong tâm hồn thi sĩ.

* Thái độ của người nghe thơ:

- Thái độ của Trời:

+ "Trời nghe, Trời cũng lấy làm hay". + "Văn thật tuyệt! ..." + "Nhời văn chuốt đẹp như sao băng Khí văn hùng mạnh như mây chuyển! Êm như gió thoảng, tinh như sương" ...

=> Trời tỏ thái độ thật tâm đắc khi nghe thơ và cất lời khen rất nhiệt thành.

- Thái độ của Chư Tiên:

Tâm như nở dạ, Cơ lè lưỡi Hằng Nga, Chức Nữ chau đôi mày Song Thành, Tiểu Ngọc lắng tai đứng Đọc xong mỗi bài cùng vỗ tay.

=> Chư Tiên nghe thơ của thi nhân một cách xúc động, tán thưởng và hâm mộ.

Tóm lại, Thái độ của Trời và Chư Tiên khi nghe thơ đã tỏ ra rất thích thú và ngưỡng mộ tài năng thơ ca của thi nhân.

3. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là cảm hứng lãng mạn, nhưng trong bài lại có một đoạn rất hiện thực. Đó là đoạn thơ nào? Theo anh(chị), hai nguồn cảm hứng này ở thi sĩ tản đà có mối liên hệ với nhau như thế nào?

"Bẩm trời cảnh con thực nghèo khó ... Biết làm có được mà dám theo".

=> Kể cho trời nghe cảnh mình ở hạ giới: một cảnh sống nghèo khó, vất vả đủ điều của kiếp nhà văn.

- Ý nghĩa đoạn thơ:
+ Đoạn thơ là bức tranh hiện thực về chính cuộc đời tác giả, cũng như bao nhà văn khác.
+ Tiếp sau đoạn thơ là tâm trạng tác giả, càng khiến người đọc ngậm ngùi trước cuộc sống cơ cực của một lớp nhà văn trong chế độ cũ.

4. Về mặt nghệ thuật, bài thơ này có gì mới và hay?( chú ý các mặt: thể loại, ngôn từ, cách biểu hiện cảm xúc, hư cấu nghệ thuật,...)

Thể thơ: thể thất ngôn trường thiên tự do, không bị trói buộc bởi khuôn mẫu nào.

- Ngôn từ: hóm hỉnh, có duyên, lôi cuốn người đọc.

- Cách biểu hiện cảm xúc: tự do, phóng túng.

Dưới ngòi bút của tác giả, Trời và Chư tiên không có một chút gì đạo mạo, ngược lại các đấng siêu nhiên đó cũng có cách bộ lộ cảm xúc rất ngộ nghĩnh, bình dân (lè lưỡi, chau mày, tranh nhau dặn, ...)