D° Hoa

SÑng

Ph§n 1

Lúc còn tr» h¡n bây giÝ m°Ýi tuÕi, tôi °ãc giao cho mÙt nghÁ rong ch¡i nhàn l¯m: VÁ các vùng quê thu th­p cao dao dân gian. C£ mùa hè nm ¥y, tôi nh° mÙt con chim s» bay tung tng, rong ruÕi trên Óng quê thôn xóm m ¯p ti¿ng ve s§u và ánh n¯ng. Tôi thích uÑng n°Ûc trà có vË ¯ng cça nông dân. HÍ Ã thùng n°Ûc trà ß d°Ûi bong cây bên bÝ ruÙng. Tôi cé viÇc c§m cái bát bám cáu trà en nh»m múc n°Ûc uÑng tñ nhiên, l¡i còn rót §y mÙt bình toong cça mình, nói vÛi cánh àn ông trên ruÙng dm ba câu vÛ v©n, rÓi i th³ng trong ti¿ng c°Ýi khúc khích vì tôi cça các cô gái. Tôi ã tëng nói chuyÇn vÛi mÙt ông già coi ruÙng d°a c£ mÙt buÕi chiÁu. ây là l§n tôi °ãc n d°a nhiÁu nh¥t trong Ýi. Khi tôi éng lên chào t¡m biÇt, Ùt nhiên phát hiÇn mình b°Ûc i khó khn nh° ng°Ýi àn bà chía. Sau ó, tôi ngÓi ß ng°áng cía vÛi mÙt ng°Ýi phå nï ã lên chéc bà nÙi. Bà vëa bÇn giày cÏ, vëa hát cho tôi nghe bà Tháng m°Ýi mang thai . Tôi thích nh¥t là vào lúc chiÁu tÑi, ngÓi tr°Ûc nhà nông dân, nhìn hÍ té n°Ûc gi¿ng lên sân cho båi khÏi bay lên, ánh n¯ng cuÑi ngày lung lay nhè nh¹ trên ngÍn cây; tôi c§m cái qu¡t hÍ °a cho, n¿m mi¿ng d°a nén cça hÍ m±n m·n nh° muÑi, nhìn cô gái nào ó, nghe m¥y bà già kà chuyÇn ngày xía ngày x°a.

Mùa hè ¥y suýt nïa tôi còn lao vào mÙt chuyÇn tình. Tôi g·p mÙt cô thôn nï xinh xinh thinh thích, mãi bây giÝ khuôn m·t trái xoan bánh m­t cça cô ¥y v«n còn l¥p lánh tr°Ûc m¯t tôi. Lúc tôi g·p chô ¥y, thì cô ¥y ang x¯n Ñng qu§n ngÓi trên bãi cÏ xanh bên bÝ song, tay c§m mÙt cái roi tre, chn àn vËt béo mùm m)m. Cô gái m°Ýi sáu m°Ýi b£y tuÕi này ã e th¹n nói chuyÇn vÛi tôi suÑt mÙt buÕi chiÁu nóng nñc. Tôi nhìn cô ¥y len lén bÏ Ñng qu§n xuÑng, gi¥u ch½ ngón chân i ¥t cça mình vào lùm cÏ. ChiÁu hôm ¥y tôi tán dóc l¯m, rêu rao k¿ ho¡c s½ °a cô ¥y i ch¡i ß các n¡i nh° th¿ nào. Cô ¥y vëa ng¡c nhiên vëa mëng. Lúc ang c¡n say s°a, qu£ là tôi cing ã nói nhïng câu th­t long. Có iÁu ß bên cô ¥y, chÉ c£m th¥y thâm tâm mình vui v», ché không suy ngh) say này s½ ra sao. Nh°ng sau ó, ba ng°Ýi anh trai lñc l°áng khÏe nh° trâu cça cô ¥y i ¿n, tôi mÛi gi­t n£y ng°Ýi, c£m th¥y mình nên v)nh biÇt cô gái áng yêu này; n¿u không, tôi s½ ch³ng thà tránh khÏi viÇc l¥y cô ¥y làm vã.

Tôi bÏ i vÛi dáng d¥p th¿ này: §u Ùi mi lá rÙng vành, chân i dép lê, mÙt cái khn m·t gi¯t vào th¯t l°ng da ß ±ng sau nh° cái uôi ­p vào mông. Tôi há to mÓm ngáp mÙt cái, b°Ûc t£n m¡n trên con °Ýng mòn. ôi dép lê cça tôi cé l¡ch b¡ch l¡ch b¡ch, h¥t tung båi °Ýng, y nh° c£nh lúc bánh xe ln qua.

MÙt hôm sau buÕi tr°a, tôi ¿n d°Ûi mÙt cây cành lá sum suê, bÏ mi lá xuÑng, rút chi¿c khn m·t ±ng sau lau mÓ hôi trên m·t. Tôi °a m¯t nhìn bÑn phía, lúc ó các cánh Óng ã hái h¿t bông, có m¥y ng°Ýi àn bà khn tay Ùi §u ang nhÕ cây bông trong ruÙng, hÍ chÑc chÑc l¡i rung ng°Ýi ri s¡ch bùn ¥t ß rÅ cây. ±ng sau tôi là mÙt cái ao, ánh n¯ng dát vàng lên m·t n°Ûc. Tôi ngÓi dña vào gÑc cây nhìn ra ao. Tôi låc trong ba lô cça mình, ang do dñ tr°Ûc m¥y cuÑn sách cùng tåt ra mÙt lúc, thì r¡i ra mÙt béc th°; tôi liÁn cho h¿t sách vào trong ba lô, c§m béc th° bÑ tôi gíi mà tôi nh­n °ãc tr°Ûc khi i công tác. BÑ tôi chÉ vi¿t có hai câu nh° th¿ này: Nh­n °ãc th° cça con, bÑ m¹ vui v» c£ mÙt ngày. Nh°ng lúc ó bÑ m¹ con Áu còn tr», dÅ xúc Ùng . BÑ tôi châm bi¿m mÙt cách có thiÇn chí, làm cho tôi c£m th¥y h¿t séc vui v» khi Íc l¡i. ã h¡n mÙt nm tôi không gíi th° vÁ nhà; sau khi Íc béc th° này, tôi v«n c£m th¥y không có viÇc gì áng kà à vi¿t th° nói vÛi bÑ m¹. Tôi bÏ th° vào ba lô và nhanh chóng quên bÑ m¹. Tôi c£m th¥y mình buÓn ngç, liÁn n±m trên bãi cÏ xanh d°Ûi bóng cây, úp chi¿c mi lá lên m·t, gÑi chi¿c ba lô vào §u, nh¯m m¯t l¡i.

Trên con °Ýng i vào gi¥c ngç, khi màn êm buông xuÑng, tôi nhìn th¥y bÑ m¹ mình ngÓi trong chn trên gi°Ýng, chi¿c radio kiÃu ci Ã ß nóc tç §u gi°Ýng phç mÙt t¥m v£i låa có hình v½ lá tre. BÑ m¹ tôi bàn lu­n vÁ tôi vÛi mÙt giÍng nh° khi bàn lu­n vÁ chi¿c máy radio. Trên m·t bÑ m¹ tôi nß nå c°Ýi nhàn nh¡t. C£nh t°ãng này khi¿n tôi bëng tÉnh, tôi mß m¯t, c£m th¥y ánh n¯ng lÍt qua k½ lá và khe nan mi chi¿u vào mình.

Tr» h¡n bây giÝ m°Ýi tuÕi, tôi n±m giïa bãi cÏ và lá cây ngç liÁn hai ti¿ng Óng hÓ. Trong lúc n±m ngç, có m¥y con ki¿n bò lên chân; tuy ngç say tôi v«n búng trúng nhïng con ki¿n ¥y. Sau ó hình nh° tôi ã ¿n g§n bÝ sông, mÙt ông già chÑng bè néa të xa quát lanh l£nh. Tôi gi­t mình ngÓi d­y, nhìn th¥y mÙt ông già ang d¡y b£o con trâu già ß thía ruÙng bên c¡nh.

Có l½ con trâu già cày ruÙng ã th¥m mÇt, nó cé cúi g±m §u xuÑng éng ì t¡i ch×. Ông già l°ng tr§n c§m cày ß ±ng sau, hình nh° b¥t bình tr°Ûc thái Ù lì lãm cça con trâu. Tôi nghe rõ cái giÍng sang s£ng cça ông nói vÛi nó:

- Làm thân con trâu thì ph£i kéo cày, làm thân con chó thì ph£i giï nhà, làm ông hòa th°ãng thì ph£i i xin cça bÑ thí, làm thân con gà sÑng thì ph£i gáy sáng, làm thân àn bà thì ph£i dÇt cíi. Thí hÏi có con trâu nào không ph£i kéo cày? Cái lý này có të ngày xía ngày x°a. i! i nào!

Sau khi nghe ông già nói v­y, hình nh° con trâu già mÇt mÏi ã bi¿t sai. Nó ng©ng §u kéo cái cày i lên phía tr°Ûc.

Tôi th¥y l°ng ông già en thçi en thui nh° l°ng trâu. Hai cái m¡ng sÑng già nua l­t tëng luÑng ¥t cça thía ruÙng khô céng lên kêu s§n s­t, trông nh° nhïng con sóng nÕi lên trên m·t n°Ûc. Ti¿p theo ó, tôi nghe giÍng ông già hát khan khan thô thô mà h¿t séc c£m Ùng. Ông hát mÙt bài ca dao cÕ, §u tiên là mÙt chu×i lÝi dân í a í ¡i, sau ó là hai câu:

Hoàng à cho ta làm con rÃ.

°Ýng xa vÝi vãi ta không i.

BÝi vì °Ýng xa thm th³m, không muÑn i làm con rà vua. LÝi hát ¯c ý cça ông già khi¿n tôi c°Ýi không thành ti¿ng. Có l½ con trâu ã i ch­m l¡i, ông già nói to:

- NhË H÷, Hïu Khánh, không °ãc chây l°Ýi. Gia Trân, Ph°ãng Hà cày tÑt l¯m. KhÕ Cn cing °ãc.

MÙt con trâu l¡i có nhiÁu tên gÍi th¿ sao? Tôi hi¿u kó i ¿n bÝ ruÙng, hÏi ông già ang ¿n g§n:

- Con trâu này rút cuÙc có bao nhiêu tên, th°a ông?

Ông già vËn cày éng l¡i, ng¯m ngía tôi të §u ¿n chân mÙt lúc rÓi hÏi:

- C­u là ng°Ýi ß tÉnh ph£i không?

- Vâng ¡! - Tôi g­t g­t §u.

Ông già ¯c ý:

- Tôi nhìn mÙt cái là nh­n ra ngay.

- Con trâu này có bao nhiêu tên, th°a ông? - Tôi hÏi l¡i.

- Nó chÉ có mÙt tên, gÍi là Phú Quí. - Ông già tr£ lÝi.

- Vëa giÝ ông gÍi nhïng m¥y tên c¡ mà?

- Ò! - Ông già c°Ýi hÁnh hÇch, v«y v«y tay vÛi tôi tÏ v» bí m­t.

Khi tôi b°Ûc ¿n g§n, ông Ënh nói l¡i thôi. Ông nhìn con trâu ang ng©ng §u nghe ngóng, liÁn quát:

- Mày ëng có nghe trÙm, cúi xuÑng!

Con trâu qu£ nhiên cúi xuÑng. Lúc này, ông già mÛi khe kh½ b£o tôi:

- Tôi sã nó bi¿t chÉ có mình nó kéo cày, nên ã gÍi ra vài cái tên à ánh lëa nó. Nghe th¥y còn có nhïng con trâu khác cing ang kéo cày, nó s½ vui lên, kéo khÏe h¡n.

Trong ánh n¯ng, nå c°Ýi trên khuôn m·t en s¡m cça ông già trông r¥t t°¡i, nhïng n¿p nhn trên m·t uÑn l°ãn mÙt cách vui v», bám §y bùn ¥t ß bên trong, trông nh° nhïng con °Ýng mòn ngang dÍc trên Óng ruÙng.

& BÑn m°¡i nm tr°Ûc, bÑ m¹ tôi th°Ýng i i l¡i l¡i ß ây. ThÝi ó, c£nh nhà còn ch°a lån b¡i, gia ình hÍ Të chúng tôi có h¡n mÙt trm m«u ruÙng; të ây cho mãi ¿n ch× Ñng khói cça nhà máy ±ng kia Áu là ¥t cça gia ình tôi. BÑ tôi và tôi là ông bÑ và ông con giàu có néc ti¿ng g§n xa. Khi chúng tôi i °Ýng, ti¿ng giày vang lên nh° tiÁn Óng kêu xçng xo£ng. Vã tôi là Gia Trân, con gái ông chç buôn g¡o ß thành phÑ; cô ¥y cing xu¥t thân të gia ình có tiÁn cça, ngh)a là x¿p tiÁn lên, tiÁn r¡i trên tiÁn kêu leng keng. ã bÑn m°¡i nm nay tôi không còn nghe nhïng ti¿ng kêu ¥y.

Tôi là éa con h° hÏng cça gia ình hÍ Të. Nói theo lÑi nói cça bÑ tôi, thì tôi là éa con nghiÇp ch°Ûng cça ông. Tôi ã hÍc m¥y nm tr°Ýng t° thåc. Th§y giáo tr°Ýng t° thåc m·c áo dài, khi th§y gÍi tôi Íc mÙt o¡n sách là lúc tôi vui v» nh¥t. Tôi éng d­y, c§m quyÃn Vn ngàn chï óng b±ng chÉ, nói vÛi th§y giáo:

- Chú ý l¯ng nghe, bÑ Íc cho con nghe mÙt o¡n nhé!

Th§y giáo t° thåc mái tóc ã hoa râm, b£o vÛi bÑ tôi:

- C­u con trai nhà ông lÛn lên ch¯c ch¯n s½ là mÙt tên l°u manh.

Ngay të lúc còn bé tôi ã h¿t ph°¡ng céu chïa. BÑ tôi b£o th¿. Th§y giáo tr°Ýng t° thåc b£o tôi là g× måc không ch¡m trÕ °ãc. Bây giÝ ngh) l¡i, bÑ tôi và th§y giáo Áu nói úng. ThÝi ó tôi không ngh) th¿, tôi ngh) tôi có tiÁn, h¡n nïa bÑ tôi chÉ có tôi là éa con trai duy nh¥t.

Lúc hÍc tr°Ýng t° thåc, tôi không bao giÝ i bÙ, ngày nào cing có mÙt ng°Ýi làm thuê cõng ¿n tr°Ýng. Lúc tan hÍc, anh ta ã ngÓi xÕm cong l°ng cung kính chÝ sµn ß ó. Sau khi c°ái lên, tôi v× v× vào §u anh ta, b£o:

- Tr°ßng Cn, ch¡y i.

K» i ß có tên là Tr°ßng Cn co chân ch¡y. Tôi ngÓi trên l°ng cé ng­t ngà ng­t ng°áng, ý nh° con chim s½ ­u trên ngÍn cây, tôi giåc anh ta:

- Bay i ché!

Anh ta liÁn nh£y quÛ tëng b°Ûc ra v» ang bay.

Sau khi lÛn, tôi thích lên tÉnh ch¡i, th°Ýng m°Ýi ngày nía tháng không vÁ nhà. Tôi m·c áo låa tr¯ng, mái tóc bôi va-d¡-lin bong lo£ng; éng soi tr°Ûc g°¡ng, tôi nhìn th¥y §u tóc mình bóng nhãy m°ãt mà, ra dáng con nhà l¯m tiÁn.

ThÝi gian §u tôi °a vào các l§u xanh, nghe nhïng cô gái ngéa nghÁ ch¡i suÑt êm c°Ýi cãt chí chóe; nhïng âm thanh ¥y nghe nh° ang gãi ngéa cho tôi. VÁ sau, tôi thích ánh b¡c h¡n. ¿n nhà chéa chÉ là à th° giãn, còn ánh b¡c thì hoàn toàn khác, tôi vëa sung s°Ûng vëa cng th³ng, nh¥t là kho£n cng th³ng hÓi hÙp thì không thà miêu t£ nÕi.

Tr°Ûc ây, tôi sÑng ngày nào hay ngày ¥y, suÑt ngày uà o£i, sang sÛm nào théc d­y cing buÓn tình không bi¿t hôm nay sÑng ra sao. BÑ tôi th°Ýng thß dài, m¯ng tôi không bi¿t làm v» vang cho tÕ tông hÍ hàng. Tôi ngh) bång, viÇc quái gì ph£i lo chuyÇn r¡ng rá tÕ tông; t¡i sao ph£i b¯t mình të bÏ cuÙc sÑng sung s°Ûng i lo chuyÇn r¡ng rá tÕ tông cho mÇt xác. H¡n nïa lúc còn tr», bÑ tôi cing nh° tôi, ông bà nÙi tôi có h¡n hai trm m«u ruÙng, khi chuyÃn sang tay bÑ tôi qu£n lý, th¿ quái nào chÉ còn h¡n mÙt trm m«u. Tôi nói vÛi bÑ:

- BÑ ëng buÓn, con s½ làm r¡ng rá tÕ tông.

Cing nên à cho Ýi con cháu chút ít v» vang ché! M¹ tôi nghe nói th¿ c°Ýi hì hì. Bà len lén b£o tôi, lúc còn tr» bÑ tôi cing nói vÛi ông nÙi nh° th¿. Tôi thâm ngh), ph£i rÓi, viÇc bÑ không làm nÕi l¡i b¯t con ph£i làm, con làm th¿ nào °ãc? ThÝi ó, con trai tôi Hïu Khánh ch°a ra Ýi, con gái tôi Ph°ãng Hà vëa tròn bÑn tuÕi. Gia Trân mang thai Hïu Khánh °¡ng nhiên nom có ph§n ¡n Ûn, tôi chê cô ¥y:

- Cô ¥y à, hÅ gió thÕi mÙt cái là bång ph°áng ra.

Gian Trân ch°a bao giÝ Ñi chÍi l¡i vÛi tôi, nghe tôi g±n h¯t th¿, trong lòng không vui, nh°ng cô ¥y cing chÉ thç thÉ mÙt câu:

- âu có ph£i có gió thÕi mà to °ãc?

Të sau khi lao vào cÝ b¡c, úng là tôi ã ngh) ¿n chuyÇn làm r¡ng rá tÕ tông, Ënh l¥y l¡i h¡n mÙt trm m«u ruÙng bÑ tôi ã Ã tuÙt khÏi tay. Trong thÝi gian ¥y, bÑ tôi hÏi tôi:

- Con làm nhïng trò gì ß tÉnh th¿?

Tôi tr£ lÝi:

- Con không làm trò ma gì âu, hiÇn giÝ con i buôn.

- Buôn cái gì? - BÑ tôi hÏi.

Tôi áp:

- Buôn tiÁn Óng.

Vëa nghe xong, ông ã nÕi gi­n. Lúc còn tr», bÑ tôi cing ã tëng tr£ lÝi ông tôi nh° th¿. BÑ tôi bi¿t tôi ang ánh b¡c, liÁn tåt giày v£i ra ánh tôi. Tôi tránh bên này n¥p bên kia, th§m ngh) cé Ã ông ¥y ánh m¥y cái cho xong chuyÇn. Nhïng ông bÑ bình th°Ýng chÉ có ho mÛi có séc lñc này, càng ánh càng dï. Tôi cing âu chÉ là con ruÓi, cé Ã bÑ ánh i ánh l¡i mãi. Tôi chÙp luôn tay bÑ, nói:

- M¹ ki¿p, thôi i bÑ ¡i! Ta nà ông » ra ta mà ta nh°Ýng nhËn ông ó. Thôi i ông ¡i, m¹ ki¿p!

Tôi bóp ch·t tay ph£i cça bÑ, ông l¡i gi¡ tay trái tåt giày v£i ß chân ph£i ra Ënh ánh ti¿p. Tôi l¡i bóp ch·t tay trái cça ông, th¿ là bÑ tôi h¿t Ùng ­y, ông téc ¿n méc cé ú Û mãi mÛi nói °ãc mÙt ti¿ng:

- Th±ng m¥t d¡y!

- M¹ ki¿p!

Tôi ©y m¡nh hai tay mÙt cái, bÑ tôi liÁn ngã bÕ chíng ngÓi vào góc t°Ýng.

ThÝi còn tr», r°ãu chè, cÝ b¡c, gái trai& viÇc gì tôi cing làm. Nhà chéa mà tôi th°Ýng lui tÛi còn gÍi là l§u xanh. Þ ¥y có mÙt con iÃm béo phÑp pháp khi¿n tôi °a thích. Khi cô ta i, hai cái mông to nh° cái èn lÓng treo ß tr°Ûc cía nhà, cé v·t bên nÍ v·t bên kia. Khi cô ta n±m ngía tênh hênh không Ùng ­y trên gi°Ýng, tôi n±m s¥p lên trên nh° n±m trên thuyÁn, cé tròng trà tròng trành trong n°Ûc. Tôi th°Ýng sai cô ta cõng tôi i d¡o phÑ, tôi c°Ýi lên ng°Ýi cô ta nh° c°Ýi trên l°ng ngña.

BÑ vã tôi - ông chç hãng g¡o - m·c áo låa en éng ß sau qu§y. M×i l§n i qua ây, tôi Áu túm tóc con i¿m b£o nó dëng l¡i, bÏ mi chào bÑ vã:

- G§n ây có khÏe không?

Khuôn m·t cça bÑ vã tôi lúc ¥y nh° qu£ trëng muÑi, còn tôi thì c°Ýi ha ha i qua. Sau ó bÑ tôi b£o, bÑ vã tôi ã bË tôi làm cho m¥y l§n phát Ñm. Tôi nói vÛi bÑ tôi:

- ëng có nói dóc, bÑ là bÑ con mà không téc gi­n ¿n phát Ñm, thì b£n thân ông ¥y Ñm au l¡i ©y lên thân con?

Ông ¥y sã tôi, tôi bi¿t l¯m ché. Të ó trß i, l§n nào tôi c°ái l°ng gái i¿m i qua cía hàng g¡o, bÑ vã tôi cing vÙi vàng chuÓn vào trong nhà ý nh° con chuÙt ch¡y trÑn. Ông ¥y không dám g·p tôi. Nh°ng làm thân th±ng con rà i qua cía hàng cça bÑ vã cing ph£i tÏ ra lÅ Ù ché, tôi liÁn c¥t ti¿ng rõ to chào ông bÑ vã bÏ trÑn.

Gia Trân, vã tôi °¡ng nhiên bi¿t rõ nhïng chuyÇn lng nhng cça tôi ß thành phÑ. Cô ¥y là mÙt ng°Ýi àn bà tí t¿, Ýi tôi ki¿m °ãc mÙt ng°Ýi vã th£o hiÁn nh° v­y, có l½ do ki¿p tr°Ûc làm chó sça mÙt Ýi ánh Õi l¡i. Gia Trân x°a nay bao giÝ cing chËu nhËn chÓng; tôi ra ngoài n ch¡i b­y b¡ nh° th¿, cô ¥y ch°a khi nào ca c©m tôi mÙt lÝi. GiÑng m¹ tôi, cô ¥y chÉ nuÑt n°Ûc m¯t vào bång.

Þ tÉnh thành tôi làm nhïng viÇc qu£ th­t quá qu¯t, °¡ng nhiên trong lòng Gia Trân rÑi nh° t¡ vò, h¿t séc phiÁn muÙn không thà nào yên. MÙt hôm tôi të tÉnh vÁ, vëa ngÓi xuÑng, Gia Trân t°¡i c°Ýi b°ng ra bÑn món théc n bày tr°Ûc m·t tôi, l¡i còn rót cho tôi mÙt chén r°ãu §y m ¯p, rÓi ngÓi luôn ß bên c¡nh h§u h¡ tôi n uÑng. Nå c°Ýi t°¡i rói cça vã khi¿n tôi c£m th¥y là l¡, không bi¿t cô ¥y g·p chuyÇn tÑt lành gì; tôi ngh) mãi không ra hôm nay là ngày gì, hÏi thì cô ¥y cé im l·ng, chÉ t°¡i c°Ýi nhìn tôi. BÑn món théc n kia Áu là rau xanh. Gia Trân làm m×i món mÙt khác, nh°ng n xuÑng d°Ûi thì bát nào cing có mÙt mi¿ng thËt lãn to g§n b±ng nhau. Lúc §u tôi không à ý l¯m, n ¿n món cuÑi cùng thì ß d°Ûi bát l¡i là mÙt mi¿ng thËt lãn. Tôi ng§n ng°Ýi mÙt lát, sau ó c°Ýi hì hì. Tôi hiÃu ý cça Gia Trân. Cô ¥y ang gãi ý cho tôi, ành bà trông vào thì ai ch£ giÑng ai, nh°ng bên d°Ûi thì Áu th¿ c£. Tôi nói vÛi Gia Trân:

- Anh cing bi¿t cái lý này.

Lý l½ tôi cing bi¿t, nhìn th¥y àn bà ß trên khác nhau thì iÁu tôi ngh) ß trong lòng cing khác nhau. ây là viÇc qu£ th­t không bi¿t làm th¿ nào.

Gia Trân là mÙt ng°Ýi àn bà nh° v­y, trong lòng r¥t b¥t mãn vÛi tôi, song không à tôi nhìn th¥y trên nét m·t, ã bày ra cái trò quanh co vòng vèo ¥y à uÑn n¯n tôi. Tôi cé th¿ ¥y, mÁm ch³ng chËu, r¯n không nghe; giày v£i cça bÑ, món n cça vã Áu không giï nÕi chân tôi. Tôi cé thích lên tÉnh, tôi cé mò vào l§u xanh. V«n là m¹ tôi hiÃu tâm Ëa cánh àn ông chúng tôi. M¹ tôi b£o Gia Trân:

- àn ông Áu là con mèo thèm n.

M¹ tôi nói th¿ không chÉ Ã gá tÙi cho tôi, mà còn là v¡ch rõ tim en cça bÑ tôi. BÑ tôi ngÓi trong gh¿, vëa nghe nói th¿ ã c°Ýi tít m¯t. BÑ tôi thÝi trai tr» cing không tÉnh ngÙ, ông già rÓi không còn làm n °ãc, mÛi th­t thà ó thôi.

Tôi ánh b¡c cing ß l§u xanh, th°Ýng ch¡i m¡t ch°ãc, xúc x¯c và tÕ tôm. Tôi ánh b¡c l§n nào cing thua, càng thua tôi càng muÑn l¥y l¡i h¡n mÙt trm m«u ruÙng thÝi tr» bÑ tôi ã Ã m¥t. Lúc §u thua tôi tr£ t¡i ch×, không có tiÁn thì i l¥y trÙm Ó trang séc cça m¹ tôi, cça Gia Trân, ngay ¿n dây chuyÁn vàng cça con gái Ph°ãng Hà tôi cing l¥y i. Sau ó tôi kh¥t nã, các chç nã Áu bi¿t gia c£nh cça tôi nên cho nã. Të sau khi cho nã, tôi không bi¿t mình ã thua bao nhiêu, chç nã cing không nh¯c, ngày nào cing ng¥m ng§m tính vào h¡n mÙt trm m«u ruÙng cça nhà tôi.

Khi tôi ánh b¡c l§n cuÑi cùng thì Gia Trân ¿n. Lúc ¥y trÝi ã ch¡ng v¡ng, sau này vã tôi nói l¡i, ché lúc §u tôi hoàn toàn không bi¿t trÝi còn sang hay s¯p tÑi. Gia Trân vác cái bång chía ¿n tìm, nm ¥y con gái Ph°ãng Hà ã lên bÑn, con trai Hïu Khánh ang còn trong bång m¹ mÛi °ãc h¡n sáu tháng. Tìm °ãc tôi, Gia Trân không nói gì, quì ngay xuÑng tr°Ûc m·t. Lúc §u tôi không nhìn th¥y vã. Hôm ¥y tôi r¥t may, m°Ýi con xúc x¯c ném ra thì có ¿n tám chin con là sÑ iÃm cça tôi. NgÓi Ñi diÇn tôi là mÙt con b¡c có ti¿ng tm tên là Long NhË. Anh ta r¥t bi¿t ch¡i ném xúc x¯c, ng°Ýi trong cuÙc Áu gÍi anh ta là s° phå xúc x¯c. Song anh ta cing ã Õ vào tay tôi, mÓm anh ta ng­m thuÑc lá cuÑn, hai m¯t lim dim nh° ch³ng x£y ra chuyÇn gì, hai cánh tay x°¡ng x°¡ng, khi ©y tiÁn ra cé run b§n b­t. Tôi ngh) bång, Long NhË ¡i, mày cing ph£i thua th£m h¡i mÙt l§n ché. Ng°Ýi ta ai cing th¿, khi thò tay vào túi ng°Ýi khác móc tiÁn ra thì ai n¥y cing hÛn ha hÛn hß; ¿n l°ãt mình bÏ tiÁn ra, thì ai ai cing m¿u máo nh° °a ám. Tôi ang vui v» thì có ng°Ýi kéo áo, cúi xuÑng nhìn thì ra là vã mình. Th¥y Gia Trân ang quì, tôi liÁn nÕi gi­n, ngh) bång con trai mình ch°a chào Ýi mà ã quì th¿ này thì không tÑt lành l¯m. Tôi liÁn giåc Gia Trân:

- éng d­y, éng d­y! M¹ ki¿p, éng d­y cho ta xem nào!

Gia Trân còn bi¿t nghe lÝi, éng d­y ngay. Tôi b£o:

- ¿n ây làm gì? Không mau mau xéo vÁ i.

Nói xong tôi phÛt tÉnh cô ¥y, nhìn Long NhË c§m con xúc x¯c trên lòng bàn tay l¯c l° m¥y cái nh° l¡y Ph­t, vëa h¥t xuÑng s¯c m·t anh ta ã tái i. Nhìn th¥y mình l¡i th¯ng, tôi b£o Long NhË:

- Long NhË ¡i, c­u ría tay i ã.

Long NhË tay ã nhin nh°ng miÇng hãy còn céng, anh ta nghiêng nghiên cái §u áp:

- C­u hãy lau s¡ch mÓm rÓi hµng nói.

Gia Trân l¡i kéo áo tôi. Tôi nhìn xuÑng thì th¥y cô ¥y ã l¡i quì d°Ûi ¥t. Gia Trân khe kh½ nói:

- Mình vÁ vÛi tôi i.

Ph£i theo mÙt ng°Ýi àn bà vÁ nhà °? Gia Trân làm th¿ ch³ng ph£i cÑ ý bôi tro trát tr¥u vào m·t tôi hay sao? Tôi sôi máu lên, nhìn Long NhË, anh ta c°Ýi g±n mÙt cái, tôi quát Gia Trân:

- Cô cút vÁ i!

Gia Trân v«n nói:

- Mình vÁ vÛi tôi i.

Tôi tát vã liÁn hai cái, §u vã tôi l¯c la l¯c l° m¥y cái nh° trÑng bÏi. BË tôi ánh, cô ¥y v«n quì t¡i ch×, nói:

- Mình không vÁ, tôi s½ không éng d­y âu.

Bây giÝ ngh) l¡i tôi th¥y xót xa, lúc còn tr» tôi úng là th±ng m¥t d¡y. MÙt ng°Ýi àn bà tÑt ¿n v­y, mà tôi vëa ánh vëa á cô ¥y. Tôi ánh th¿ nào, cô ¥y cing cé quì không éng d­y, ánh tÛi cuÑi cùng ngay ¿n b£n thân tôi cing c£m th¥y m¥t héng. Gia Trân §u tóc rÑi bung, n°Ûc m¯t ròng ròng, hai tay ôm m·t. Tôi bÑc mÙt n¯m tiÁn trong Ñng tiÁn th¯ng cuÙc °a cho hai ng°Ýi éng bên c¡nh và b£o hÍ:

- Lôi i càng xa càng tÑt.

Khi bË lôi i, Gia Trân hai tay ôm ch·t cái bång chía, trong ó có th±ng con tôi. Gia Trân không kêu khóc, bË lôi ra phÑ lÛn, hay ng°Ýi kia qung cô ¥y i, cô ¥y liÁn vËn t°Ýng éng d­y, lúc ó trÝi ã tÑi h³n, cô ¥y l§n mò quay vÁ. Sau này tôi hÏi vã: Lúc ¥y mình có h­n tôi không? , cô ¥y l¯c §u tr£ lÝi không.

Vã tôi g¡t n°Ûc m¯t vÁ ¿n cía hàng bán g¡o cça bÑ Ã éng mÙt lúc r¥t lâu. Nhìn th¥y mái §u bÑ in h¯t lên t°Ýng bßi ánh èn d§u, cô ¥y bi¿t ông ang kiÃm kê sÕ sách. Cô ¥y éng ß ¥y khóc hu hu mÙt lúc rÓi bÏ i. Cô ¥y không vào nhà, i êm h¡n m°Ýi d·m vÁ nhà tôi. Thân gái mÙt mình, bång mang d¡ chía th±ng Hïu Khánh mÛi h¡n sáu tháng, chó sça suÑt dÍc °Ýng, trÝi l¡i vëa Õ mÙt tr­n m°a to, °Ýng tr¡n, l¯m Õ gà&

MÛi ngày nào, Gia trân còn là nï sinh. HÓi ¥y, ß thành phÑ có tr°Ýng hÍc buÕi tÑi, Gia Trân m·c áo dài tr¯ng, xách mÙt cái èn d§u cùng m¥y b¡n gái i hÍc. Tôi nhìn th¥y cô ¥y ß mÙt ch× ngo·t, cô ¥y thon tho¯t i tÛi, m¯t tôi cé nhìn ch±m ch±m. Lúc ¥y gia Trân xinh l¯m, vëa nhìn th¥y cô ¥y, tôi ngh) bång, mình ph£i l¥y cô gái này làm vã. Hôm ¥y sau khi vÁ nhà, tôi liÁn b£o vÛi m¹: Con Ënh l¥y con gái ông Tr§n chç cía hàng g¡o ß tÉnh, mau mau i tìm ng°Ýi làm mÑi .

TÑi hôm ¥y sau khi Gia Trân i, tôi b¯t §u rçi ro, thua liÁn m¥y ván, Ñng tiÁn x¿p bên bàn giÑng mÙt dÑc núi nhÏ bË n°Ûc ría chân h¯t trôi i. Long NhË thì nét m·t r¡ng rá, c°Ýi hì hì. L§n ¥y tôi ánh cho tÛi lúc trÝi sáng, ánh tÛi méc §u choáng m¯t hoa, mùi hôi të d¡ dày xÙc ra c£ ±ng mÓm. Ván cuÑi cùng tôi ·t c°ãc vÛi sÑ tiÁn lÛn nh¥t so vÛi ngày th°Ýng. NhÕ bÍt vào lòng bàn tay xoa xoa rÓi c§m l¥y con xúc x¯c ném ra, tôi ngh) th§m c¡ nghiÇp ngàn thu dÓn vào c£ cú ném này; còn °ãc, sÑ iÃm cing r¥t lÛn.

Khi ¿n l°ãt Long NhË, anh ta ·t con xúc x¯c ß con sÑ b£y, gi¡ lòng bàn tay vÁ mÙt cái th­t m¡nh, hét mÙt ti¿ng:

- B£y iÃm.

Long NhË c§m l¥y con xúc x¯c h¥t mÙt phát, qu£ nhiên b£y iÃm th­t. Tôi nhìn vào, §u choáng váng, l§n này thua th£m h¡i, song liÁn ngh) dù sao thì cing cé kh¥t nã cái ã, sau này th¿ nào cing có dËp th¯ng trß l¡i nên vui v» éng lên b£o Long NhË:

- Cé ghi vào nhé!

Long NhË v«y v«y tay b£o tôi ngÓi xuÑng rÓi nói:

- Không thà cho anh kh¥t nã °ãc nïa, anh ã thua s¡ch sành sanh h¡n mÙt trm m«u ruÙng nhà mình rÓi, còn nã ti¿p thì l¥y gì à tr£ ?

Tôi nghe xong l¡nh toát c£ ng°Ýi, rÑi rít b£o:

- âu có, âu có.

Long NhË và hai chç nã khác liÁn em sÕ ra, tính vÛi tôi tëng kho£n. Long NhË v× v× vào §u tôi ang chúi xuÑng quyÃn sÕ nã:

- Phú Quí này, nhìn rõ rÓi ché? Kho£n nào cing có chï ký th¿ ch¥p cça c­u c¡ ¥y.

Lúc này tôi mÛi bi¿t mình ã nã bÍn hÍ të nía nm tr°Ûc, trong vòng sáu tháng nay tôi ã thua s¡ch sÑ tài s£n ông nÙi tôi à l¡i. Tính °ãc nía chëng, tôi nói vÛi Long NhË:

- ëng tính nïa!

Tôi éng d­y i ra khÏi l§u xanh nh° mÙt con gà rù. Lúc ¥y trÝi ã sáng h³n, tôi éng trên phÑ không bi¿t nên i vÁ âu. Có mÙt ng°Ýi quen xách túi ­u phå nhìn th¥y tôi, c¥t ti¿ng chào sang s£ng:

- Xin chào c­u con trai nhà hÍ Të.

Tôi gi­t mình, ng¡ ngác nhìn anh ta. Anh ta c°Ýi tít m¯t:

- Trông dáng c­u thành bã thuÑc m¥t rÓi.

Anh ta cé t°ßng tôi bË các cô gái kia hành h¡, anh ta không bi¿t tôi ã phá s£n, tôi ã nghèo nh° mÙt ng°Ýi i ß. Tôi nhn nhó nhìn anh ta i xa, ngh) bång, i thôi, ëng éng ß ây nïa. L§n này khi i qua cía hàng bán g¡o cça bÑ vã, tôi âu còn dám lên ti¿ng chào mà råt cÕ i qua th­t nhanh. Tôi nghe th¥y bÑ vã ang ho ß bên trong, sau ó nhÕ Ým ra ¥t ánh to¹t mÙt ti¿ng.

Tôi ngh) bi¿t làm sao ây? L¥y ông qu§n th¯t cÕ ch¿t i cho xong chuyÇn. Th­t ra tôi hoàn toàn không muÑn ch¿t, chÉ Ënh tìm cách gi­n d×i vÛi mình. Tôi ngh), mình ch¿t i thì món nã kia âu có ch¿t theo mình, và nhç th§m:

- Thôi, ëng có ch¿t.

Món nã ¥y s½ Ã bÑ tôi tr£. HÅ ngh) ¿n bÑ tôi, lòng tôi l¡i tê tái i, chuy¿n này ông ¥y s½ ánh tôi ch¿t m¥t thôi. Tôi vëa i vëa ngh), ngh) th¿ nào thì cing chÉ có mÙt con °Ýng ch¿t. Thôi thì cé vÁ nhà Ã bÑ ánh ch¿t, còn h¡n treo cÕ ch¿t ß ngoài nh° mÙt con chó hoang.

ChÉ có trong ng§n ¥y thÝi gian, tôi ã g§y xÍp i, nh°ng b£n thân nào có bi¿t. Lúc vÁ ¿n nhà, m¹ tôi vëa nhìn th¥y ã ng¡c nhiên kêu lên. Bà nhìn vào m·t tôi, hÏi:

- Con là Phú Quí ¥y à ?

Tôi không tr£ lÝi m¹, ©y cía vào buÓng riêng. Gia Trân ang ch£i §u, th¥y tôi cô ¥y cing ng¡c nhiên, há hÑc mÓm. Ngh) ¿n chuyÇn tÑi qua cô ¥y ¿n khuyên tôi vÁ nhà, song tôi vëa ánh vëa quát cô ¥y, tôi liÁn quì såp xuÑng tr°Ûc m·t vã b£o:

- Gia Trân ¡i, anh i ét rÓi!

Nói xong, tôi khóc hu hu. Gia Trân vÙi vàng á tôi d­y. Cô ¥y mang thai Hïu Khánh âu có á nÕi tôi. Cô ¥y gÍi m¹ tôi. Hai ng°Ýi àn bà cùng khiêng tôi lên gi°Ýng. N±m trên gi°Ýng, tôi sùi bÍt mép trông y nh° s¯p ch¿t, làm hai m¹ con sã h¿t hÓn, vëa ám vai vëa l¯c l¯c cái §u tôi. Tôi °a tay ©y hai ng°Ýi ra, b£o:

- Con ã thua s¡ch cça c£i cça gia ình.

Nghe tôi nói v­y, lúc §u m¹ tôi ngÛ ng°Ýi ra, bà cé trân trân nhìn tôi. BÙ d¡ng cça tôi khi¿n bà ngÓi bÇt xuÑng ¥t g¡t n°Ûc m¯t nói:

- BÑ nào con n¥y, nhà dÙt të nóc dÙt xuÑng mà!

Lúc ¥y m¹ tôi còn th°¡ng tôi, m¹ không trách con l¡i i trách chÓng.

Gia Trân cing khóc. CÑ ¥y vëa ¥m l°ng cho tôi vëa nói:

- ChÉ c§n të này vÁ sau anh không cÝ b¡c nïa là °ãc.

Tôi ã thua s¡ch, sau ¥y có muÑn ánh cing không có vÑn. Tôi nghe th¥y bÑ m¯ng nhi¿c tôi ß nhà bên; ông v«n ch°a bi¿t mình ã nghèo rÛt mÓng t¡i, ông chê ti¿ng khóc cça hai ng°Ýi àn bà qu¥y r§y ông. Nghe th¥y ti¿ng bÑ tôi, m¹ tôi nín khóc, bà éng d­y i ra ngoài, Gia Trân cing i theo. Tôi bi¿t m¹ và vã i sang buÓng bÑ. MÙt lát sau th¥y bÑ m¯ng ß bên kia:

- Th±ng m¥t d¡y!

Lúc này, éa con gái lên bÑn Ph°ãng Hà ©y cía i vào rÓi h¥p ta h¥p t¥p khép cía l¡i, Ph°ãng Hà khe kh½ mách tôi:

- BÑ ¡i, bÑ mau mau n¥p i, ông s½ sang ánh bÑ bây giÝ ¥y.

Tôi nhìn con gái không nhúc nhích, Ph°ãng Hà liÁn ch¡y ¿n kéo tay tôi, kéo không nÕi nó òa khóc. Nhìn con gái khóc, lòng tôi au nh° c¯t. Con bé mÛi tí tuÕi ã bi¿t bênh vñc bÑ; chÉ nhìn éa tr» này, tôi cing áng x»o thành trm thành ngàn mi¿ng.

Tôi nghe th¥y ti¿ng bÑ tôi xÓng xÙc i vào. Ông quát:

- Th±ng m¥t d¡y, tao ph£i x»o mày, thi¿n mày, xé xác mày ra!

Tôi th§m ngh), bÑ cé vào i, cé róc xác con ra. Nh°ng bÑ tôi b°Ûc ¿n cía thì l£o £o mÙt cái rÓi ngã v­t xuÑng ¥t, téc ng¥t i. M¹ tôi và Gia Trân gào khóc nâng bÑ d­y, dìu vào gi°Ýng cça bÑ. MÙt lúc sau, tôi nghe th¥y ti¿ng bÑ khóc nh° thÕi kèn ß bên kia.

BÑ tôi ã n±m lên gi°Ýng là n±m ba ngày liÁn. Ngày §u tiên ông khóc hu hu, sau ó không khóc nïa, b¯t §u thß dài, vÍng sang buÓng tôi tëng ti¿ng não nuÙt. Tôi nghe ông than thß:

- Báo éng ¥y mà, th¿ là báo éng ¥y!

Ngày thé nh¥t, bÑ tôi ti¿p khách ß trong buÓng riêng. Ông cé ho sù så, m×i khi nói l¡i th¥p giÍng nghe không rõ. ¿n tÑi, m¹ tôi sang ch× tôi b£o BÑ gÍi con . Tôi éng khÏi gi°Ýng, th§m ngh) l§n này thì dét khoát i Ýi. BÑ tôi n±m trên gi°Ýng ba ngày, bây giÝ ã có séc chÍc ti¿t tôi, ít nh¥t thì cing ánh tôi bò lê bò l¿t. Tôi th§m b£o mình, cé Ã bÑ ánh th¿ nào thì ánh, mình cing không ánh l¡i. Tôi i sang ch×

$&(*ÔÍÔș̙êÙǺ٨"'"ÙU)hL²hL²B*CJ OJQJ^JaJ ph#hL²hL²<CJ OJQJ^JaJ hL²hL²OJQJ^J"hL²hL²0J5OJQJ\^J hL²hL²CJ OJQJ^JaJ *hL²hL²0J5CJ OJQJ\^JaJ

&(*șʙ̙öíä¢'VT:kd^$$IfTÖ½ € öò6ÖÿÖÿÖÿÖÿ3Ö4ÖaöŠT

dh$IfedFN"IgdL²Akd$$IfT " ÖÍü°ˆ öt6ööÖÿÖÿÖÿÖÿ3Ö4ÖaöÍüŠT $$Ifa$ $$Ifa$ $$Ifa$Ì™ýbÑ, ông không còn mÙt chút séc lñc, c¡ thà mÁm nhin nhùn nhùn, hai chân nh° chân gi£. Tôi b°Ûc vào buÓng bÑ, éng ß sau l°ng m¹, len lén nhìn dáng d¥p bÑ tôi n±m trên gi°Ýng. Ông trãn m¯t nhìn tôi, chòm râu b¡c cé run run. Ông b£o m¹:

- Bà cé ra i.

M¹ tôi i qua c¡nh tôi, m¹ vëa i khÏi tôi ã th¥y rÝn rãn, ch°a bi¿t chëng bÑ tôi s½ nh£y khÏi gi°Ýng liÁu ch¿t vÛi tôi. BÑ tôi v«n n±m yên, cái chn ¯p ß ngñc ã tuÙt r¡i xuÑng ¥t.

- Phú Quí này, - bÑ gÍi tên tôi, v× v× vào cái thành gi°Ýng - con ngÓi xuÑng.

Tôi hÓi hÙp ngÓi xuÑng mép gi°Ýng. BÑ tôi sÝ vào tay tôi, tay ông l¡nh nh° bng, l¡nh th³ng vào tim tôi. BÑ tôi khe kh½ nói:

- Phú Quí này, nã cÝ b¡c cing là nã, x°a nay không có cái lý nào không tr£ nã. BÑ ã th¿ ch¥p h¡n mÙt trm m«u ruÙng và c£ ngôi nhà này, ngày mai hÍ s½ em tiÁn Óng ¿n. BÑ già rÓi, không gánh °ãc nïa, con s½ tñ gánh tiÁn i tr£ nã.

Nói xong bÑ tôi l¡i thß dài mÙt ti¿ng. Nghe h¿t lÝi bÑ, m¯t tôi cay cay, tôi bi¿t ông không liÁu m¡ng vÛi tôi. Nh°ng lÝi cça ông thì nh° mÙt con dao cùn céa vào cÕ tôi, cÕ không ét h³n mà au Ûn tÛi méc ch¿t i sÑng l¡i. BÑ v× v× vào tay tôi:

- Con vÁ buÓng mà ngç i.

Sáng hôm sau, tôi vëa théc d­y ã nhìn th¥y bÑn ng°Ýi i vào sân nhà mình, ng°Ýi i §u m·c qu§n áo låa là ông chç. Ông ta chÉ tay b£o ba ng°Ýi gánh m·c qu§n áo v£i thô i ß ±ng sau:

- ·t xuÑng.

Ba ng°Ýi gánh bÏ òn gánh xuÑng, kéo v¡t áo lau mÓ hôi. Ông chç kia nhìn tôi, song l¡i gÍi bÑ tôi:

- Th°a ông Të, hàng ông c§n ã ¿n.

BÑ tôi c§m kh¿ °Ûc ruÙng và kh¿ °Ûc nhà ho sù så b°Ûc ra, ông °a hai tÝ kh¿ °Ûc cho ng°Ýi kia, cúi l°ng nói:

- V¥t v£ nhÉ!

Ng°Ýi kia chÉ vào ba gánh tiÁn Óng, nói vÛi bÑ tôi:

- Þ c£ ¥y, ông ¿m i.

BÑ tôi hoàn toàn không có cái oai cça ng°Ýi có tiÁn nïa, bÑ tôi kính c©n nói nh° mÙt k» nghèo hèn:

- KhÏi c§n, khÏi c§n, mÝi vào nhà uÑng chén trà.

Ng°Ýi kia áp:

- Xin miÅn.

Nói xong, ông ta nhìn tôi, hÏi bÑ tôi:

- ây là c­u nhà °?

BÑ tôi g­t §u lia lËa, ông c°Ýi hì hì nói vÛi tôi:

- Khi °a hàng i nhÛ c¥u m¥y lá bí ngô ­y lên trên, ëng à ng°Ýi ta c°Ûp m¥t.

B¯t §u të hôm nay, tôi gánh tiÁn Óng i h¡n m°Ýi d·m lên tÉnh tr£ nã. Lá bí ngô ­y trên tiÁn Óng do m¹ tôi và Gia Trân hái. Nhìn th¥y tôi gánh tiÁn ¿n, Long nhË hÛn hß chào:

- A, c­u ¥m nhà hÍ Të, ¿n ¥y h£!

Anh ta mß lá bí ra, chay chau mày, nói vÛi tôi:

- C­u làm th¿ này ch³ng hóa ra tñ chuÑc khÕ vào thân, sao không Õi ra mÙt ít tiÁn b¡c cho tiÇn ?

Sau khi tôi gánh gánh tiÁn Óng cuÑi cùng ¿n, thì anh ta không còn gÍi tôi là c­u nïa. Anh ta g­t §u b£o:

- Phú Quí ¡i, Ã ß ch× này này.

MÙt chç nã khác tÏ ra thân m­t h¡n, anh ta v× v× vào vai tôi:

- Phú Quí ¡i, i uÑng mÙt ¥m nhé!

Long NhË nghe xong rÑi rít nói:

- Ph£i, ph£i, i uÑng mÙt ¥m nhé, tôi bÏ tiÁn.

Tôi l¯c l¯c §u, ngh) bång ta vÁ thôi, c£ ngày nay chi¿c áo låa bË cÍ sát cing ã sÝn, da ß vai bË th¥m máu. Tôi lçi thçi i vÁ nhà, i l¡i khóc, khóc l¡i i. Tôi th§m ngh), mình mÛi gánh có mÙt ngày tiÁn mà ng°Ýi ã rã rÝi c£ ra, Ýi ông nÙi ki¿m ra ng§n ¥y tiÁn không bi¿t bao nhiêu ng°Ýi ch¿t mÇt. ¿n bây giÝ tôi mÛi bi¿t t¡i sao bÑ tôi không l¥y tiÁn b¡c mà l¥y tiÁn Óng, bÑ tôi muÑn tôi bi¿t cái lý này, muÑn tôi hiÃu làm ra Óng tiÁn là h¿t séc khó khn. Ngh) th¿, tôi không sao b°Ûc i °ãc nïa, tôi ngÓi xÕm c¡nh °Ýng khóc néc nß. Lúc này, ng°Ýi ß ci cça nhà tôi, téc anh Tr°ßng Cn cing tôi i hÍc thÝi còn bé, eo mÙt cái bÍc rách ang i tÛi; anh ta làm cho nhà tôi ã m¥y chåc nm, bây giÝ cing ph£i ra i. Anh ta mÓ côi bÑ m¹ të lúc còn r¥t nhÏ. Ông nÙi tôi d«n anh ta vÁ, sau này cing ch³ng l¥y vã » con. Cing nh° tôi, anh ta khóc néc nß, hai bàn chân i ¥t nét n»; anh ta b°Ûc tÛi, nhìn th¥y tôi ngÓi xÕm ß c¡nh °Ýng, anh ta c¥t ti¿ng chào:

- Chào ông tr».

Tôi b£o anh ta:

- ëng gÍi tôi là ông tr» nïa, cé gÍi là Ó súc v­t.

Anh ta l¯c §u nói:

- Hoàng ¿ an xin cing là Hoàng ¿, ông tr» không có tiÁn cing v«n là ông tr».

Nghe nói v­y, n°Ûc m¯t tôi l¡i ròng ròng. Anh ta cing ngÓi xÕm bên c¡nh tôi, tay úp m·t khóc hu hu. Chúng tôi khóc mÙt tr­n, rÓi tôi b£o anh ta:

- TrÝi s¯p tÑi rÓi, Tr°ßng Cn vÁ nhà tôi i.

Tr°ßng Cn éng lên, lê tëng b°Ûc. Tôi nghe th¥y anh ta nói Óm Óm:

- Tôi làm gì còn có nhà mà vÁ, th°a ông tr».

Sau khi Tr°ßng Cn i, tôi cing éng lên i vÁ nhà. Khi tôi vÁ ¿n nhà thì trÝi ã tÑi mËt. Ng°Ýi ß và con h§u trong nhà tr°Ûc kia Áu i h¿t. M¹ tôi và Gia Trân ang ß trong b¿p, mÙt ng°Ýi Ñt lía, mÙt ng°Ýi n¥u c¡m. BÑ tôi v«n còn n±m trên gi°Ýng, chÉ có con gái Ph°ãng Hà v«n vui v» nh° ngày th°Ýng. Nó âu có bi¿t të nay trß i s½ ph£i khÕ ph£i nghèo. Nó hÛn hß ch¡y ¿n sà vào lòng tôi hÏi:

- T¡i sao bÍn hÍ b£o con không ph£i là tiÃu th° nïa h£ bÑ?

Tôi vuÑt ve khuôn m·t bé nhÏ cça nó, không nói nÕi câu nào. °ãc cái Ph°ãng Hà không hÏi nïa, nó l¥y móng tay c¡y h¿t v¿t bùn trên qu§n tôi, vui v» nói:

- Con gi·t qu§n cho bÑ nhé!

¿n giÝ n c¡m, m¹ tôi ¿n cía buÓng bÑ tôi hÏi:

- Tôi b°ng c¡m vào buÓng cho ông nhé?

BÑ tôi áp:

- Tôi ra n.

BÑ tôi xách cây èn d§u trong ba ngón tay të trong buÓng i ra, ánh èn chi¿u vào m·t ông nía sáng nía tÑi. Ông còng l°ng ho sù så, ngÓi xuÑng hÏi tôi:

- Tr£ h¿t nã rÓi ché?

Tôi cúi §u tr£ lÝi:

- Tr£ h¿t rÓi.

BÑ tôi b£o:

- Th¿ là tÑt. Th¿ là tÑt.

Nhìn th¥y vai tôi rÛm máu, bÑ tôi l¡i hÏi:

- Vai cing to¡c ra °?

Tôi im l·ng, len lén nhìn m¹ tôi và Gia Trân. C£ hai ng°Ýi Áu nhìn vai tôi, r¡m rÛm n°Ûc m¯t. BÑ tôi n ch­m rãi, mÛi n °ãc m¥y mi¿ng ã bÏ ia bát xuÑng không n nïa. MÙt lúc sau, bÑ tôi nói:

- Ngày tr°Ûc, ông bà tÕ tiên hÍ Të nhà mình ch³ng qua là nuôi mÙt con gà con, nuôi to rÓi bi¿n thành ng×ng, ng×ng nuôi to rÓi bi¿n thành dê, dê nuôi to rÓi dê bi¿n thành trâu. Gia ình hÍ Të nhà mình ph¥t lên nh° th¿ ¥y.

GiÍng bÑ tôi khò khè, ông dëng mÙt lát rÓi nói ti¿p:

- ¿n tay tôi, thì con trâu nhà hÍ Të bi¿n thành con dê, dê l¡i bi¿n thành ng×ng; truyÁn ¿n anh, thì ng×ng bi¿n thành gà, bây giÝ thì ngay ¿n gà cing không có.

Nói ¿n ây bÑ c°Ýi hì hì, cé c°Ýi, cé c°Ýi rÓi khóc hu hu. BÑ tôi gi¡ hai ngón tay nói vÛi tôi:

- Nhà hÍ Të » ra hai th±ng con h° Ñn.

Ch°a §y hai ngày, Long NhË ¿n nhà. Dáng anh ta khác h³n. Trong mÓm anh ta ã g¯n hai cái rng vàng, há rõ to, c°Ýi khì khì. Anh ta ã mua nhà và ruÙng ¥t chúng tôi th¿ ch¥p, anh ta ¿n xem tài s£n cça mình. Long NhË gi¡ chân á á vào chân t°Ýng, l¡i dí sát tai vào t°Ýng, gi¡ lòng bàn tay v× v×, nói rÑi rít:

- Ch¯c l¯m, ch¯c l¯m!

Long NhË ¿n mÙt cái là chúng tôi ph£i dÍn khÏi ngôi nhà ã tëng ß m¥y Ýi, dÍn ra lÁu tranh.

Hôm dÍn i, bÑ tôi ch¯p hai tay ra ±ng sau, i i l¡i l¡i trong m¥y gian nhà, sau ó nói vÛi m¹ tôi:

- Tôi v«n cé muÑn s½ ch¿t ß trong ngôi nhà này.

Nói xong, bÑ tôi phçi båi trên áo låa, v°¡n cÕ b°Ûc ra ngoài. Ch°a b°Ûc ra khÏi ng°áng cía, bÑ tôi ã âm §u xuÑng ¥t. BÑ tôi t¯t thß tr°Ûc khi trÝi tÑi. Ông là ng°Ýi cuÑi cùng ch¿t trong ngôi nhà này cça gia ình hÍ Të chúng tôi.

Sau khi bÑ tôi ch¿t, m¹ tôi và Gia Trân Áu không dám khóc to, sã tôi không chËu nÕi cing i theo bÑ. ThÉnh tho£ng tôi vô ý va vào cái gì ó, hai m¹ con l¡i gi­t n©y ng°Ýi; th¥y tôi không ngã gåc ra ¥t nh° bÑ, m¹ tôi và vã tôi mÛi yên tâm lên ti¿ng hÏi:

- Không sao ¥y ché?

Nhïng ngày ¥y tôi rã rÝi toàn thân nh° bË ôn dËch, suÑt ngày ngôi trên ¥t tr°Ûc lÁu tranh, khóc lóc chán l¡i thß dài th°Ýn th°ãt. M¹ tôi b°Ûc ¿n b£o:

- ChÉ c§n còn ng°Ýi là vui rÓi, nghèo cing không sã.

M¹ an çi tôi, m¹ cé t°ßng tôi bË c£nh nghèo hành h¡ thành ra th¿ này. Th­t ra trong lòng tôi ang ngh) ¿n ng°Ýi bÑ ã ch¿t. BÑ tôi ã ch¿t trong tay tôi. M¹ tôi, Gia Trân, c£ cháu Ph°ãng Hà nïa sÑng khÕ sÑng sß theo tôi.

Ngày thé ba sau khi bÑ tôi ch¿t, bÑ vã tôi ã ¿n. Ông thuê mÙt cái kiÇu bÑn ng°Ýi khiêng të ngoài °Ýng xÓng xÙc i vào. Lúc ¥y tôi ang làm viÇc ß ngoài Óng, vëa nhìn th¥y ôi chân cça bÑ vã tôi b°Ûc l­p c­p, tôi ã bi¿t ngay ông ¥y ¿n ón Gia Trân vÁ nhà. Ông b£o ng°Ýi khiêng ·t kiÇu tr°Ûc lÁu tranh nhà tôi, tay ph£i nh¥c áo dài b°Ûc vào. §u tiên tôi nghe th¥y ti¿ng ông gi­n dï, sau ó là ti¿ng khóc cça Gia Trân, không nghe th¥y ti¿ng cça m¹ tôi. Ch³ng bao lâu Gia Trân °án cái bång to i ra. Cô ¥y éng ß bên kiÇu nhìn tôi. BÑ vã tôi nói vÛi con gái m¥y câu, cô ¥y b°Ûc lên kiÇu. Ng°Ýi m¹ áng th°¡ng cça tôi éng ß mÙt bên, không nói sao. Khi kiÇu lên vai khiêng i, m¹ tôi v¹o vÍ b°Ûc ôi chân bé xíu i theo ra mãi §u làng, éng ß ngoài ó lâu l¯m.

BÑ vã tôi tay nh¥c áo dài, i nhanh nh° kiÇu. Sau khi hÍ i xa, m¹ tôi lau n°Ûc m¯t t­p tÅnh quay vÁ.

Lúc này Ph°ãng Hà ch¡y ¿n, mß to m¯t nói vÛi tôi:

- BÑ ¡i, m¹ con ngÓi kiÇu c¡ ¥y.

Cái dáng hÛn hß cça Ph°ãng Hà khi¿n tôi au khÕ. Tôi b£o con gái:

-Ph°ãng Hà ¡i, con ëng quên bÑ là bÑ cça con ¥y nhé!

Nghe tôi nói v­y, Ph°ãng Hà c°Ýi khanh khách, nói:

- BÑ cing ëng quên con là Ph°ãng Hà.

Sau khi Gia Trân i, m¹ tôi th°Ýng ngÓi ß mÙt bên len lén lau n°Ûc m¯t. Tôi muÑn nói m¥y câu an çi m¹, nh°ng cé nhìn bóng dáng bà nh° th¿, tôi ch³ng nói °ãc câu nào. Ng°ãc l¡i, m¹ th°Ýng b£o tôi:

- Gia Trân là vã cça con, không ph£i cça ai c£, ch³ng ng°Ýi nào c°Ûp i °ãc.

Long NhË trß thành Ëa chç ß ây, tôi liÁn i cày thuê c¥y r½ cho anh ta.

NgÓi ß trên gh¿ thái s° trong nhà tôi, Long NhË há mÓm có cái rng vàng, c°Ýi tít m¯t hÏi tôi:

- Anh c§n m¥y m«u? (Ghi chú luôn là m×i m«u TQ b±ng 667 m2)

Tôi áp:

- Thuê nm m«u.

- Nm m«u à? -Anh ta r°Ûn long mày m¥y cái, hÏi -Séc anh th¿ này, °ãc °?

Tôi áp:

- Rèn luyÇn thì s½ °ãc.

Anh ta suy ngh) rÓi b£o:

- Chúng ta là ch× quen bi¿t ci, tôi à cho anh nm m«u ruÙng tÑt.

Long NhË v«n còn giï chút ít tình b¡n ci, anh ta cho tôi c¥y r½ nm m«u ruÙng tÑt th­t. MÙt mình tôi cày c¥y nm m«u ruÙng. Lúc nào còn nhìn th¥y, tôi Áu ß ngoài ruÙng. Ph°ãng Hà ngày nào cing theo tôi ra ngÓi ß bÝ ruÙng. Nó hái nhïng bông hoa d¡i cài lên §u, luôn mÓm hÏi bÑ nó giÑng cái gì. Lúc mùa vå b­n rÙn, m¹ tôi cing ra Óng làm giúp tôi mÙt sÑ viÇc.

Long NhË th°Ýng m·c áo t¡ låa, tay ph£i c§m ¥m trà i i l¡i l¡i ß bÝ ruÙng, trông ra v» l¯m. Lúc nào anh ta cing c°Ýi, khi nhìn th¥y ng°Ýi nông dân không °ng ý, m¹ ki¿p, anh ta cing c°Ýi. Lúc §u, tôi cé t°ßng anh ta Ñi xí thân m­t vÛi mÍi ng°Ýi, d§n d§n tôi mÛi bi¿t anh ta muÑn ai ai cing nhìn th¥y cái rng vàng cça mình.

MÙt hôm tôi ang g·t lúa, Ph°ãng Hà i mót ß ±ng sau, Long NhË khÇnh kh¡ng b°Ûc ¿n b£o:

- Phú Quí ¡i, tôi chëa ánh b¡c rÓi, Ã sau này khÏi ph£i ¿n n×i nh° anh.

Tôi khom l°ng kính c©n:

- Vâng,th°a ông tr» Long.

Long NhË chÉ vào Ph°ãng Hà, hÏi:

- Con gái anh ây à?

Tôi l¡i khom l°ng lÅ phép áp:

- Vâng, th°a ông tr» Long.

Tôi nhìn th¥y Ph°ãng Hà éng ß ó, c§m bông thóc trong tay, m¯t cé nhìn chòng chÍc vào Long NhË, liÁn vÙi vàng giåc con:

- Ph°ãng Hà, mau mau chào ông tr» Long i con.

Ph°ãng Hà cing hÍc tôi lom khom l°ng c¥t ti¿ng:

- Vâng, th°a ông tr» Long.

Tôi th°Ýng nhÛ Gia Trân, nhÛ c£ éa con ß trong bång vã. Gia Trân i °ãc ba tháng, nhÝ ng°Ýi nh¯n tin vÁ, b£o là ã ß cï, » mÙt c­u con trai, bÑ vã tôi ·t cho nó cái tên là Hïu Khánh. M¹ tôi kh½ hÏi ng°Ýi nh¯n tin:

- Hïu Khánh hÍ gì?

Ng°Ýi kia áp:

- HÍ Të.

Lúc ¥y tôi ang ß ngoài ruÙng, m¹ tôi l­t ­t b°Ûc hai bàn chân nhÏ xíu d·t d¹o ra Óng báo tin. M¹ ch°a nói h¿t ã °a v¡t áo lau n°Ûc m¯t, sau ó cé rÑi rít b£o ph£i ra tÉnh thm cháu nÙi. Vài ngày sau không th¥y m¹ i, tôi cing không tiÇn hÏi. Theo tåc lÇ ß Ëa ph°¡ng chúng tôi, gia Trân bË ng°Ýi nhà m¹ » b¯t ép ph£i i thì cing nên do ng°Ýi nhà m¹ » °a vÁ. M¹ tôi b£o:

- Hïu Khánh hÍ Të thì Gia Trân cing vÁ nay mai thôi.

M¹ tôi còn nói:

- Gia Trân hiÇn giÝ còn ang y¿u, v«n nên ß trên tÉnh thì h¡n. Gia Trân ph£i °ãc t©m bÕ tí t¿.

Khi Hïu Khánh °ãc sáu tháng thì Gia Trân trß vÁ. Khi trß vÁ cô ¥y không ngÓi kiÇu, cô ¥y Ëu Hïu Khánh ß sau l°ng i bÙ h¡n m°Ýi d·m vÁ nhà. Hïu Khánh nh¯m m¯t, cái §u bé tí t¹o tña vào l°ng m¹, l¯c bên này l° bên kia, trß vÁ nh­n bÑ.

Gia Trân m·c áo dài màu Ï t°¡i, xinh x¯n trß vÁ. i ¿n cía lÁu tranh nhà tôi, cô ¥y không b°Ûc vào ngay mà éng ß ngoài t°¡i c°Ýi nhìn m¹ tôi.

M¹ tôi ngÓi an giày cÏ ß trong nhà, khi ng©ng m·t lên thì nhìn th¥y mÙt ng°Ýi àn bà xinh ¹p éng ß cía. Ng°Ýi Gia Trân ã che m¥t ánh sáng, m¹ tôi không nh­n ra con dâu, cing không nhìn th¥y Hïu Khánh ß sau l°ng. M¹ hÏi:

- TiÃu th° nhà nào v­y, cô tìm ai?

Nghe v­y, Gia Trân c°Ýi khanh khách, nói:

- Con ây, Gia Trân ây, th°a m¹!

Lúc ¥y, tôi và Ph°ãng Hà ang ß ngoài Óng. Ph°ãng Hà ngÓi ß bÝ ruÙng xem tôi c¥y. Tôi nghe th¥y có ti¿ng gÍi mình, giÑng ti¿ng m¹ tôi mà cing có ph§n không giÑng. Tôi b£o con gái:

- Ai ang gÍi th¿ con?

Ph°ãng Hà quay ng°Ýi nhìn, rÓi áp:

- Bà nÙi, bÑ ¡.

Tôi éng th³ng lên nhìn th¥y m¹ ang éng ß cía lÁu tranh còng l°ng gÍi to, Gia Trân m·c áo dài màu Ï t°¡i b¿ Hïu Khánh éng bên c¡nh. Ph°ãng Hà vëa nhìn th¥y m¹ ã co c³ng ch¡y i. Tôi éng giïa ruÙng n°Ûc, nhìn dáng m¹ l°ng còng gÍi con, m¹ gÍi khÏe quá, hai tay chÑng vào ùi à khÏi ngã g­p ng°Ýi xuÑng. Ph°ãng Hà ch¡y thåc m¡ng, éa con gái lên nm cça tôi cé chao chao £o £o trên bÝ ruÙng, rÓi nó sà vào lòng m¹. Gia Trân b¿ Hïu Khánh ngÓi xuÑng ôm Ph°ãng Hà. Lúc này tôi mÛi lên bÝ, m¹ tôi v«n ang gÍi, càng ¿n g§n nhà, §u tôi càng choang choáng. Tôi ¿n tr°Ûc m·t Gia Trân mÉm c°Ýi vÛi vã. Gia Trân éng lên, cé ch±m ch±m nhìn tôi. Lúc này tôi ã không còn là Phú Quí m·c áo låa, tôi ang m·c qu§n áo v£i thô rách r°Ûi, toàn thân l¥m bê l¥m b¿t. Nhìn dáng tôi nh° v­y, Gia Trân cúi §u såt sËt khóc.

Gia Trân trß vÁ, gia ình l¡i ông ç, tôi i làm cing có ng°Ýi giúp viÇc. Tôi b¯t §u th°¡ng vã mình. Gia Trân b£o tôi nh° v­y, ché tôi có c£m th¥y gì âu. Tôi th°Ýng nói vÛi Gia Trân:

- Em lên bÝ nghÉ mÙt lúc i.

Gia Trân là cô gái thành thË, da mËn thËt non, chân y¿u tay mÁm, nhìn cô ¥y làm viÇc Óng áng, tôi cé th¥y th°¡ng th°¡ng. Nghe tôi giåc i nghÉ, Gia Trân vui v» c°Ýi và b£o:

- Em không mÇt.

M¹ tôi nói úng, chÉ c§n con ng°Ýi sÑng vui v» là không sã nghèo. Gia Trân cßi bÏ áo dài, cing m·c áo v£i thô nh° tôi, suÑt ngày cô ¥y làm viÇc mÇt thß không ra h¡i, mà v«n cé t°¡i c°Ýi. Ph°ãng Hà là con bé ngoan, chúng tôi të nhà ngói dÍn ra ß lÁu tranh, mà cháu v«n vui v», m c¡m Ùn ngô Ùn khoai mà cing không nhÕ i. Sau khi em trai vÁ, nó càng vui hÛn hß, không còn theo bÑ ra Óng nïa, cé luôn luôn ß nhà b¿ em. Hïu Khánh mÛi ß tÉnh °ãc sáu tháng ã ph£i vÁ bên bÑ chËu khÕ. Tôi c£m th¥y mình r¥t có l×i vÛi con trai.

Cé nh° th¿ sÑng °ãc mÙt nm thì m¹ tôi bË Ñm. MÛi §u chÉ là chóng m·t, m¹ tôi b£o nhìn con cháu cé lÝ mÝ; tôi cing không à ý l¯m, ngh) bång m¹ ã cao tuÕi, m¯t mÝ là chuyÇn °¡ng nhiên. Sau ó có mÙt hôm, lúc un b¿p Ùt nhiên m¹ tôi gåc §u vào t°Ýng nh° ang ngç. Khi hai vã chÓng tôi të ngoài Óng vÁ, m¹ tôi v«n gåc nh° v­y. Gia Trân gÍi m¹, m¹ cing không áp; °a tay lay ng°Ýi m¹, thì m¹ tr°ãt theo bÝ t°Ýng. Gia Trân sã quá gÍi tôi, khi tôi vào b¿p thì m¹ ã tÉnh, m¹ trân trân nhìn chúng tôi. Chúng tôi hÏi m¹, m¹ cing không tr£ lÝi. MÙt lúc sau, m¹ ngíi th¥y mùi khét, bi¿t nÓi c¡m ã cháy, mÛi c¥t ti¿ng:

- Ái chà, sao m¹ l¡i ngç th¿ nhÉ?

M¹ tôi hÑt ho£ng Ënh éng lên, mÛi éng °ãc nía ng°Ýi thì chân thõng ra, ng°Ýi ngã xuÑng. Tôi vÙi vàng b¿ m¹ lên gi°Ýng, m¹ tôi cé luôn mÓm nói mình ã ngç say, m¹ sã chúng tôi không tin. Gia Trân kéo tôi ra mÙt bên, b£o:

- Anh lên tÉnh mÝi th§y lang vÁ xem sao.

MÝi th§y lang thì ph£i có tiÁn, tôi cé éng l·ng thinh. Gia Trân l­t nÇm l¥y ra hai Óng b¡c gói trong khn mùi xoa. Nhìn hai Óng tiÁn b±ng b¡c, tôi có ph§n au lòng, ó là sÑ tiÁn Gia Trân em të tÉnh vÁ, chÉ còn l¡i hai Óng này. Séc khÏe cça m¹ tôi càng khi¿n tôi lo l¯ng, tôi liÁn c§m l¥y tiÁn. Gia Trân g¥p ngay ng¯n chi¿c khn mùi xoa l¡i nhét vào d°Ûi nÇm, l¥y ra mÙt bÙ qu§n áo s¡ch s½ b£o tôi m·c vào. Tôi b£o vã:

- Anh i nhé.

Gia Trân không áp, cô ¥y i theo tôi ra cía. i °ãc m¥y b°Ûc tôi quay §u nhìn vã, vã tôi vuÑt vuÑt tóc vÁ ±ng sau g­t g­t §u chào tôi. Të sau khi Gia Trân trß vÁ, ây là l§n §u tiên tôi xa nhà. Tôi m·c bÙ qu§n áo tuy rách nh°ng s¡ch s½, chân i giày cÏ m¹ tôi bÇn à vào thành phÑ. Ph°ãng Hà ngÓi ß sân tr°Ûc cía b¿ Hïu Khánh ang ngç. Nhìn th¥y bÑ m·c gÍn gàng s¡ch s½, nó hÏi:

- BÑ ¡i, bÑ ra Óng ¥y à?

Tôi i nhanh l¯m, ch°a §y nía ti¿ng Óng hÓ ã ¿n tÉnh. ã h¡n mÙt nm rÓi tôi không lên tÉnh, bây giÝ vào thành phÑ trong lòng có ph§n ngá ngàng. Tôi liÁn ngh) ¿n Gia Trân, ngh) ¿n vã cing không sã g·p ng°Ýi quen nïa. Tôi n m·c có rách r°Ûi mÙt chút, nh°ng Gia Trân v«n tÑt vÛi tôi nh° tr°Ûc. Tôi bi¿t h¿t m¥y th§y thuÑc trong thành phÑ trình Ù khám chïa th¿ nào, ai l¥y ¯t, ai l¥y vëa ph£i. Suy ngh) mÙt lát, tôi quy¿t Ënh v«n nên ¿n tìm th§y lang Lâm ß c¡nh cía hàng låa. Ông lang này là b¡n cça bÑ vã tôi, th¥y ng°Ýi nhà cça Gia Trân có l½ ông ta cing không ná l¥y quá ¯t.

Khi i qua phç cå huyÇn, tôi nhìn th¥y mÙt em bé m·c áo låa ang kiÅng chân cÑ séc Ënh n¯m l¥y cái vòng Óng gõ cÕng. C­u bé suýt soát tuÕi con gái tôi, tôi b£o nó:

- Ã ta gõ giúp cháu.

C­u bé vui v» g­t §u, tôi liÁn móc tay c§m vòng Óng gõ th­t m¡nh m¥y cái, ß bên trong có ng°Ýi nói vÍng ra:

- Có ây.

Lúc này c­u bé mÛi nói vÛi tôi:

- Chúng ta mau mau ch¡y i thôi.

Tôi ch°a hiÃu ra sao, thì c­u bé nép sát bÝ t°Ýng chuÓn m¥t. Sau khi mß cÕng, mÙt ng°Ýi àn ông n v­n kiÃu §y tÛ vëa nhìn th¥y bÙ qu§n áo cça tôi, ch³ng nói nng chi, gi¡ tay ©y tôi mÙt cái. Tôi không ngÝ anh ta l¡i làm th¿, lo¡ng cho¡ng ngã të b­c thÁm xuÑng. Tôi bò d­y, vÑn Ënh cho qua, song th±ng cha kia l¡i b°Ûc xuÑng á tôi mÙt phát, còn b£o:

- i n mày thì cing ph£i xem xem ch× này là ch× nào ché.

Tôi cáu ti¿t, chíi luôn:

- Ta có ph£i g·m x°¡ng måc trong mÙ tÕ nhà ng°Ýi, cing không thèm ¿n n xin nhà ng°¡i âu nhé!

H¯n xô ¿n ánh liÁn, tôi bË mÙt qu£ ¥m vào m·t, h¯n cing bË tôi á mÙt cú, hai chúng tôi túm ánh nhau trong phÑ. Th±ng nhãi này gÛm ra ph¿t, xem chëng không th¯ng nÕi tôi, liÁn túm ch·t ing qu§n nh¥c chân, còn tôi cho h¯n m¥y cái á ít. C£ hai éa chúng tôi không bi¿t ánh nhau, qu§n £o nhau mÙt lúc thì nghe có ai ó ß ±ng sau quát:

- Ê, x¥u quá, hai th±ng súc sinh này ánh nhau trông ngéa m¯t quá thÃ.

Chúng tôi bÏ nhau ra, nhìn vÁ phía ±ng sau, thì th¥y mÙt ông Ùi lính QuÑc dân £ng m·c qu§n áo vàng éng ß ó, m°Ýi c× pháo lÛn Áu do ngña kéo. Ng°Ýi quát vëa giÝ eo súng låc ß l°ng là mÙt s) quan. Tên ng°Ýi h§u kia qu£ là linh ho¡t, vëa nhìn th¥y viên s) qua, h¯n liÁn cúi §u khom l°ng:

- Th°a quan lÛn, hì hì, th°a quan lÛn.

Viên s) qua hu¡ hu¡ tay b£o chúng tôi:

- Hai con lëa ngu xu©n, không bi¿t ánh nhau thì kéo pháo cho ta.

Tôi vëa nghe nói v­y ã rùng mình l¡nh toát ng°Ýi, ông ta Ënh b¯t tôi i lính. Tên ng°Ýi h§u kia cing hãi, b°Ûc lên nói:

- Th°a quan lÛn, con vÑn là ng°Ýi trong nhà cå huyÇn cça huyÇn này.

Viên s) quan nói:

- Công tí cça cå huyÇn l¡i càng ph£i dÑc séc vì £ng vì n°Ûc.

- Không, không! Tên §y tÛ sã hãi rÑi rít Con không ph£i là công tí, có ánh ch¿t con cing không dám. Th°a ông trung Ùi tr°ßng, con là §y tÛ cça cå huyÇn.

- M¹ ki¿p! Viên s) quan chíi to Ta là ¡i Ùi tr°ßng.

- Vâng, vâng, th°a ¡i Ùi tr°ßng, con là §y tÛ cça cå huyÇn.

Tên §y tÛ kia có nói ¿n m¥y cing vô ích, ng°ãc l¡i còn làm cho ông s) quan bñc téc, ông ta giÝ tay cho h¯n mÙt cái tát.

- M¹ ki¿p, nói in ít thôi, i kéo pháo! Ông ta nhìn ¿n tôi C£ mày nïa!

Tôi ành ph£i b°Ûc tÛi kéo mÙt dây c°¡ng ngña i theo hÍ vÁ phía tr°Ûc. Tôi ngh), ¿n lúc ¥y s½ tìm c¡ hÙi trÑn ch¡y sau. Tên §y tÛ v«n còn van nài c§u xin tr°Ûc m·t ¡i Ùi tr°ßng; i °ãc mÙt o¡n, ¡i Ùi tr°ßng tñ nhiên Óng ý. Ông ta b£o:

- °ãc, °ãc, nhà ng°¡i vÁ i, mày làm tao chán ch¿t i m¥t.

Tên §y tÛ hÛn hß run lên, h¯n ta nh° muÑn quì xuÑng cúi §u l¡y ¡i Ùi tr°ßng, song l¡i không quó, chÉ éng tr°Ûc m·t ¡i Ùi tr°ßng xoa xoa tay liên tåc. ¡i Ùi tr°ßng quát:

- Còn ch°a cút i h£?

Tên §y tÛ th°a:

- Cút, cút, con cút ây ¡!

Nói xong h¯n quay ng°Ýi i luôn. B¥y giÝ ¡i Ùi tr°ßng mÛi rút súng låc ß l°ng ra, gi¡ tay ngang vai, ng¯m mÙt m¯t vào nh±m trúng tên §y tÛ ang i. Tên §y tÛ i °ãc h¡n m°Ýi b°Ûc quay §u l¡i nhìn, th¥y v­y h¯n sã tÛi méc éng ngây ra t¡i ch× không nhúc nhích, giÑng nh° con chim s» ban êm à ¡i Ùi tr°ßng ng¯m b¯n. Lúc ¥y ¡i Ùi tr°ßng b£o h¯n:

- i i, i i!

Tên §y tÛ quì såp xuÑng ¥t, vëa khóc vëa nói:

- Th°a ¡i Ùi tr°ßng, ¡i Ùi tr°ßng, ¡i Ùi tr°ßng&

¡i Ùi tr°ßng b¯n h¯n mÙt phát, không b¯n trúng mà b¯n c¡nh h¯n, viên á nhÏ vng vào làm h¯n to¡c ch£y máu. ¡i Ùi tr°ßng c§m súng hu¡ tay nói:

- éng lên, éng lên!

H¯n éng d­y, ¡i Ùi tr°ßng l¡i nói:

- i i, i i!

H¯n khóc tahrm thi¿t l¯m, cé l¯p ba l¯p b¯p:

- Con xin kéo pháo, th°a ¡i Ùi tr°ßng.

¡i Ùi tr°ßng l¡i gi¡ súng ngang vai ng¯m vào h¯n l§n nïa, mÓm nói:

- i nào, i nào!

Lúc này tên ng°Ýi h§u mÛi Ùt nhiên vá l½, h¯n quay ng°Ýi ch¡y nh° bay nh° bi¿n. Khi ¡i Ùi tr°ßng b¯n phát thé hai, thì h¯n vëa v·n t¡t vào trong ngõ. ¡i Ùi tr°ßng nhìn kh©u súng låc cça mình, chíi mÙt ti¿ng:

- M¹ ki¿p, ta l¡i nh¯m sai mÙt con m¯t.

¡i Ùi tr°ßng quay l¡i nhìn tôi éng ß ±ng sau, gi¡ súng b°Ûc ¿n ch)a nòng vào ngñc tôi, b£o:

- Mày cing vÁ ché?

Hai chân tôi run b§n b­t, ngh) bång l§n này cho dù ông ta có nh¯m c£ hai m¯t cing cho tôi mÙt phát vÁ ch§u giÝi. Tôi rÑi rít nói:

- Con kéo pháo, con kéo pháo.

Tay ph£i tôi n¯m dây c°¡ng, tay trái n¯m ch·t hai Óng b¡c Gia Trân cho tôi à trong túi áo. Khi ra khÏi thành phÑ, nhìn th¥y cánh Óng và cái lÁu tranh giÑng nhà mình, tôi cúi §u r°ng r°ng n°Ûc m¯t.

Tôi i theo ¡i Ùi pháo này lên phía B¯c, càng i càng xa. H¡n mÙt tháng sau chúng tôi ¿n An Huy. M¥y hôm §u tôi cé Ënh trÑn. Lúc b¥y giÝ không ph£i chÉ có tôi muÑn trÑn, cé hai ngày trong ¡i Ùi l¡i thi¿u i mÙt vài khuôn m·t quen quen. Tôi liÁn hÏi mÙt linh ci là Lão Toàn. Lão Toàn b£o:

- Không ai ch¡y nÕi âu.

Lúc kháng chi¿n Lão Toàn cing bË b¯t i lính, hành quân ¿n Giang Tây anh ta ã bÏ trÑn, vài hôm sau l¡i bË quân Ùi Phúc Ki¿n b¯t i. i lính h¡n sáu nm, ch°a ánh nhau vÛi quân Nh­t, chÉ ánh nhau vÛi du kích cça £ng CÙng s£n. Trong thÝi gian ¥y, Lão Toàn trÑn lính b£y l§n, l§n nào cing bË b¯t l¡i. L§n cuÑi cùng chÉ cách nhà h¡n mÙt trm d·m, k¿t qu£ g·p ph£i ¡n vË này. Lão Toàn không Ënh trÑn lính nïa. Anh ta b£o:

- Mình ào ngi chán rÓi.

Sau khi chúng tôi v°ãt dòng Tr°Ýng Giang thì b¯t §u m·c áo bông. Qua °ãc Tr°Ýng Giang thì ý Ënh ào ngi cça tôi cing ch¿t h³n, cách nhà càng xa thì tôi càng không có gan ào ngi nïa. ¡i Ùi cça tôi có ¿n m°Ýi éa con trai mÛi m°Ýi lm m°Ýi sáu tuÕi, trong ó có mÙt c­u lính choai choai là Xuân Sinh, ng°Ýi Giang Tô, h¯n cé dò hÏi tôi i lên phía B¯c có ph£i ánh nhau không, tôi b£o ph£i. Th­t ra tôi cing không bi¿t. Tôi ngh), ã i lính thì tránh sao khÏi ánh nhau. Xuân Sinh và tôi thân nhau l¯m. C­u ¥y cé bám ri¿t tôi, kéo cánh tay tôi hÏi:

- LiÇu chúng mình có bË ánh ch¿t không?

Tôi áp:

- Mình không bi¿t.

Khi nói ra câu ¥y, trong lòng tôi cing au Ûn khó chËu l¯m. Sau khi v°ãt sông Tr°Ýng Giang, chúng tôi b¯t §u nghe th¥y ti¿ng súng. §u tiên nghe vng v³ng të xa vÍng l¡i, chúng tôi i ti¿p hai ngày nïa, ti¿ng súng ti¿ng pháo càng ngày càng to. Hôm ¥y, chúng tôi vào mÙt làng, trong làng ëng nói chi ¿n ng°Ýi, ngay ¿n con gà con lãn cing không có. ¡i Ùi tr°ßng ra lÇnh cho chúng tôi l¯p ¡i bác, tôi bi¿t chuy¿n này ch¯c là s¯p ánh nhau th­t sñ. Có ng°Ýi i ¿n hÏi ¡i Ùi tr°ßng:

- ây là âu, th°a ¡i Ùi tr°ßng?

¡i Ùi tr°ßng áp:

- Mày hÏi ta, m¹ ki¿p, ta hÏi ai h£?

Ngay ¿n ¡i Ùi tr°ßng cing không bi¿t chúng tôi ã ¿n âu. Ng°Ýi trong làng ã bÏ ch¡y s¡ch, tôi nhìn bÑng chung quanh, ngoài cây cÑi tr¡ tråi ch³ng th¥y cái gì khác. °ãc hai hôm thì lính m·c áo vàng m×i lúc mÙt ông, ß chung quanh hÍ rút i Ùi này, thì Ùi khác l¡i ¿n, có nhïng ¡n vË óng ngay c¡nh chúng tôi. L¡i qua hai hôm nïa, ¡i bác cça chúng tôi v«n ch°a b¯n. ¡i Ùi tr°ßng nói vÛi chúng tôi:

- Chúng ta ã bË bao vây.

Không ph£i chÉ có ¡i Ùi cça chúng tôi bË bao vây, c£ quân oàn có ¿n m°Ýi v¡n ng°Ýi hoàn toàn bË vây hãm trong mÙt Ëa ph°¡ng chÉ có hai m°¡i d·m vuông, âu âu cing có lính áo vàng, cé y nh° i tr©y hÙi. Lúc này Lão Toàn thánh th­t, anh ta ngÓi hút thuÑc trên mÙt mô ¥t trong chi¿n hào, nhìn nhïng anh lính da vàng i i l¡i l¡i, thÉnh tho£ng chào hÏi ai ó trong bÍn hÍ, anh ta quen nhiÁu ng°Ýi l¯m. Lão Toàn i Nam vÁ B¯c, ã tëng sÑng ß b£y ¡n vË quân Ùi. Anh ta hÉ h£ nói b­y b¡ vÛi m¥y ng°Ýi quen ci, hÏi thm nhau m¥y tên ng°Ýi, tôi nghe hÍ nói không ph£i ch¿t âu, vì hai hôm tr°Ûc có nhìn th¥y nhau mà. Lão Toàn sau ó nói vÛi tôi, nh°ng anh có ó tr°Ûc ây ã cùng ào ngi vÛi anh ta. C­u xem, - Lão Toàn nói ch³ng ai ch¡y thoát âu .

Lúc mÛi §u chúng tôi chÉ bË vây, quân Gi£i phóng không l­p téc ¿n ánh chúng tôi, chúng tôi cing không sã m¥y, ¡i Ùi tr°ßng cing không sã. Ông ta b£o æy viên T°ßng GiÛi Th¡ch s½ cí xe tng ¿n céu chúng tôi. Sau ó, ti¿ng súng ß phía tr°Ûc m×i lúc mÙt g§n, chúng tôi cing không ph£i sã l¯m, chÉ có iÁu ch³ng ai có viÇc gì làm, ¡i Ùi tr°ßng cing không ra lÇnh chúng tôi b¯n pháo. Có mÙt ng°Ýi lính ci ngh) ¿n anh em ß phía tr°Ûc Õ máu toi m¡ng; chúng tôi ch¡i dài cing ch³ng ph£i chuyÇn hay, anh ta liÁn i hÏi ¡i Ùi tr°ßng:

- Chúng ta có nên b¯n m¥y qu£ pháo không ¡?

Lúc ¥y ¡i Ùi tr°ßng ang n¥p trong h§m ánh b¡c, ông ta gi­n dï hÏi l¡i:

- B¯n vào âu h£?

¡i Ùi tr°ßng nói cing úng, n¿u b¯n m¥y qu£ vào §u anh em quân mình, c£ quân oàn ß phía tr°Ûc cáu ti¿t lên quay l¡i thanh toán chúng tôi thì ch³ng ph£i chuyÇn ùa. ¡i Ùi tr°ßng ra lÇnh cho chúng tôi cé ngÓi t¡i tr­n Ëa, thích làm gì thì làm, chÉ có iÁu không °ãc b¯n pháo.