Énh cao chói lÍi

LÝi tác gi£

LÝi tác gi£ kính t·ng

Tôi vÑn không ç kh£ nng sáng tác hoàn toàn dña vào trí t°ßng t°ãng. MÍi cuÑn sách tôi vi¿t Áu xây dñng trên mÙt câu chuyÇn thñc. D«u v­y, v«n c§n nh¯c l¡i mÙt cách nghiêm c©n r±ng tiÃu thuy¿t là tiÃu thuy¿t. TiÃu thuy¿t không ph£i tñ truyÇn ho·c sñ l¯p ghép mÙt chu×i tiÃu sí cça các nhân v­t.

Nh° mÍi cuÑn ã in, "Énh cao chói lÍi trung thành vÛi nguyên t¯c ¥y. Nh°ng, à tránh mÍi hiÃu l§m áng ti¿c có thà x£y ra, tôi xin nh¥n m¡nh mÙt l§n nïa vÛi tr°Ýng hãp ·c biÇt này: Nhân v­t Tr§n Vi và các nhân v­t liên Ûi vÛi ông. à l¥y c£m héng xây dñng nhân v­t Tr§n Vi, tôi ã m°ãn hình m«u ông Vi Kì, nguyên giám Ñc b£o tàng HÓ chí Minh. Nh°ng ng°ãc l¡i, nhân v­t TÑ Vân hoàn toàn không dính líu tÛi phu nhân Vi Kì cing nh° gia ình bà. ây là sñ l¯p ghép giïa hình m«u nam vÛi mÙt hình m«u nï khác, không xa môi tr°Ýng quan chéc cao c¥p ViÇt nam thÝi ó bao lm. Sñ l¯p ghép này là mÙt trong nhïng ngón nghÁ cÕ l× cça các tiÃu thuy¿t gia mÍi thÝi ¡i. Không có mÙt biÇt ãi nào dành cho riêng tôi.

Trên thñc t¿, tôi không hân h¡nh quen bi¿t ông Vi Kì, bßi không có ý Ënh khép mình trong triÁu ình cÙng s£n. Thêm nïa, vì dË éng tr§m trÍng vÛi mÍi lÁ théc nhiêu khê và quan d¡ng trong môi tr°Ýng này nên tuy thâm tâm ngÕn ngang nhïng tò mò l«n niÁm c£m m¿n tôi cing khó lòng tñ c°áng à tìm cách g·p ông. ChÉ ¿n khi nghe tin ông Ñm y¿u, tôi mÛi trÙn mình vào ám sai nha à nhìn m·t ông, dù là nhìn të xa. ó là l§n §u tiên và cing là cuÑi cùng. Nm sau ông qua Ýi.

Ñi vÛi tôi, ông Vi Kì là mÙt trong sÑ vô cùng ít Ïi nhïng ng°Ýi còn giï °ãc tinh th§n ngh)a hiÇp, lòng chung thu÷ giïa th§y trò và b±ng hïu; nhïng éc tính vô cùng tÑt ¹p cça dân tÙc ViÇt mà trong nía th¿ kÉ thÑng trË, ch¿ Ù cÙng s£n ã tàn ho¡i mÙt cách thành công.

Phu nhân Vi Kì cing nh° gia ình bà có §y ç quyÁn tñ hào vì có mÙt ng°Ýi chÓng, ng°Ýi cha, ng°Ýi ông nh° th¿.

SONG T¤U

Cha ¡i, cha !... cha !...

Ti¿ng thét cça mÙt éa bé khi¿n ông tÉnh gi¥c,và , d°Ýng nh° téc kh¯c, mÙt cú ánh sau gáy khi¿n ông choáng váng m·t mày.

- Cha ¡i !....Cha !...

Ti¿ng thét vÍng të d°Ûi thung lên, âm vang láy vÍng giïa các vách á, lay Ùng các vòm cây, t¡o nên nhïng ãt sóng vô hình làm xao Ùng mÙt không gian bao la l·ng ng¯t.

Sau mÙt lát Ënh th§n, ông hiÃu r±ng ti¿ng thét ¥y là cça mÙt éa tr» khác :

« Không ph£i nó, không ph£i th±ng bé.... »

Ông tñ nhç. C£m giác au nhói phía sau gáy cing nh° c¡n kh¯c kho£i nguôi d§n. Chç tËch éng d­y, b°Ûc ra khÏi phòng, hÏi ng°Ýi lính gác :

- Có chuyÇn gì v­y ?

- D¡....Có l½ mÙt tai n¡n vëa x£y ra d°Ûi thung ling. Ai ó ã ngã të ngÍn cây ho·c mÏm á r¡i xuÑng vñc.

úng lúc ¥y, ti¿ng còi báo Ùng rú lanh l£nh trong khu Ón trú cça ¡i Ùi b£o vÇ bên d°Ûi. TrÝi l·ng gió nên ông nghe r¥t rõ ti¿ng lao xao cça ám lính ang t­p hãp i céu hÙ.

- Cha !...Cha ¡i cha !...

- Cha ¡i !....Có ai céu cha tôi ?....BÛ làng n°Ûc ¡i....BÛ làng n°Ûc ¡i, céu cha tôi ....

L§n này, ông nghe ti¿ng kêu th£m thi¿t cça éa bé. Ti¿ng kêu cça mÙt éa con trai ang vào tuÕi d­y thì. Ti¿ng kêu ¥y chung chiêng giïa sñ th¡ ngây vÛi c£m théc cça léa thi¿u niên ã quay §u vÁ phía con °Ýng cça tuÕi tr°ßng thành. Trong ti¿ng kêu ¥y, ông Íc th¥y sãi dây cça tình huy¿t m¡ch rung lên bi¿t bao nhiêu làn iÇu khác biÇt. Cùng mÙt kho£nh kh¯c, hiÇn lên chiÁu sâu thm th³m cça nhïng nm tháng cÙng sinh, tình yêu và nhïng gi±ng trói vô hình, n×i Ûn au tr°Ûc cuÙc biÇt ly không trù tính, sñ kinh hoàng tr°Ûc mÙt t°¡ng lai vô Ënh ....T¥t th£y nhïng tình c£m ¥y cùng phóng chi¿u mÙt l§n, nh° nhïng luÓng ánh sáng khác chiÁu giao thoa trên mÙt iÃm. Cái tå iÃm ¥y, ông hiÃu rành rÍt, là m¯t xích cÑt lõi nh¥t trong nhân th¿, mÑi quan hÇ có thà i ¿n tÙt cùng sñ thng hoa cing nh° chót iÃm sñ Ói b¡i, mÑi quan hÇ làm Õ bi¿t bao nhiêu mñc trong lËch sí cça con ng°Ýi. ó chính là phéc iÇu cça tình phå tí, b£n giao h°ßng xa x°a nh¥t cça th­p lo¡i chúng sinh. Thé âm nh¡c cÕ l× mà ngÍn triÁu thÝi gian ã hu÷ diÇt mÙt cách hoài công.

« Có l½ nó cing x¥p xÉ tuÕi th±ng bé. Cùng mÙt léa tuÕi nh°ng ít may m¯n h¡n. »

Ông th§m ngh), và hình dung g°¡ng m·t éa con trai vào lúc này. éa con trai mà ông ã cÑ tình quên nh°ng không khÏi nhÛ. éa con trai mà ông ã tñ ngn c¥m g§n gåi suÑt mÙt th­p kÉ nh°ng giÝ ây quay vÁ ngñ trË ngay giïa trái tim ông, n¡i c° trú an toàn nh¥t cho nó và n¡i mang l¡i sñ b¥t toàn cho chính ông. Þ n¡i ¥y, hình £nh cça nó °ãc thêu dÇt m×i ngày theo trí t°ßng t°ãng cing nh° theo n×i s§u th°¡ng. Þ n¡i ¥y, sñ hiÇn diÇn cça nó Ñt lên ngÍn lía ho£ ngåc, ngÍn lía ¥y thiêu cháy ông m×i ngày.

« Nó giÑng ai bây giÝ nhÉ ? Nó giÑng nàng hay ta ? H³n là nó ph£i có mÙt g°¡ng m·t tu¥n tú ?»

ã bao nhiêu l§n, ông tñ hÏi. B¥y nhiêu l§n, sñ câm l·ng áp lÝi.

Ông nhÛ rõ rành khi mÛi lÍt lòng ¿n sáu tháng tuÕi, nó mang hình vóc ng°Ýi chË gái cça ông, të sÑng mii , làn môi, nét ±m th¯m khi c°Ýi, ·c biÇt là nhïng món tóc dày r­m phç xuÑng hai bên thái d°¡ng và tr°Ûc trán. Nh°ng rÓi të tháng thé b©y cho ¿n mÙt nm, mÍi °Ýng nét b×ng bi¿n Õi và th±ng bé trß nên giÑng m¹ nó mÙt cách l¡ lùng. Sñ thay Õi này khi¿n t¥t c£ mÍi ng°Ýi Áu ng¡c nhiên, tr°Ûc h¿t là ông, rÓi ¿n nàng, và sau ó ng°Ýi chË lÛn tuÕi cça nàng, Nàng ông, thÝi niên thi¿u ã nuôi em và ¿n tuÕi ba m°¡i l¡i dang tay nuôi cháu .

« Ò...Nó ã ¿n tuÕi d­y thì. Nm tháng trôi i nh° tên b¯n... »

B¥t giác ông buông ti¿ng thß dài, không à ý ng°Ýi c­n vÇ ã éng sau l°ng :

- Th°a chç tËch, ng°Ýi có chÉ thË gì không ?

- ChÉ thË ?

Ông hÏi l¡i rÓi chãt nh­n ra v» xao nhãng cça mình :

- Chú ã th¥y anh em t­p hãp bên d°Ûi i céu hÙ. ChÉ có tôi và chú éng ß ây. Chúng ta là nhïng ng°Ýi vô dång.

- D¡, th°a chç tËch....

Ng°Ýi lính ¥p úng, cÕ anh ta Ï íng lên. RÓi khuôn m·t và hai bàn tay cing r§n r§n Ï nÑt. Anh ta lùi l¡i, nhìn ông vÛi c·p m¯t nhÛn nhác, hoang mang. Ông chãt nh­n ra sñ hÛ hênh cça mình :

- Ò, tôi muÑn nói r±ng trong lúc này, chú và tôi là hai k» vô dång vì chúng ta không thà ch¡y xuÑng thung ling giúp á n¡n nhân. Nh°ng ngo¡i trë lúc này, chúng ta Áu là nhïng ng°Ýi hïu ích, ai gánh vác ph­n sñ cça ng°Ýi n¥y....

- D¡....

Anh lính c¥t ti¿ng thß phào. G°¡ng m·t to béo vëa Ï rñc vëa bóng nh«y mÓ hôi. Chç tËch v× vai chàng trai :

- Tôi nói th¿ Ã ùa ch¡i. ëng coi làm trÍng.

o¡n ông mÉm c°Ýi chÉ sang bên chùa, n¡i ti¿ng tång kinh và ti¿ng gõ mõ vang lên không ngÛt të sáng sÛm :

- Ch³ng có viÇc gì lúc này. Chú sang bên chùa ngÓi ch¡i cho á mÏi.

Nói o¡n, ông quay l¡i phòng trong, gieo mình xuÑng gÑi. Þ phòng ngoài, chú lính béo cing ã nh¹ nhàng óng cía rÓi i. Ti¿ng b°Ûc chân nÇn trên b­c tam c¥p và trên sân chùa chìm d§n trong nhËp gõ Áu ·n cça ti¿ng mõ. Ti¿ng mõ vang vÍng giïa không gian, khi¿n ông nhÛ l¡i ti¿ng n°Ûc nhÏ giÍt trong mÙt hang núi nhiÁu th¡ch nhi. ¤y là ti¿ng trôi ch£y cça thÝi gian, thé âm iÇu v)nh h±ng. Sáng nay, të lúc trÝi còn tÑi en, ông ang n±m trên gi°Ýng ã nghe ti¿ng thì th§m cça s° nï vÛi hai chú lính gác ca êm tr°Ûc cía :

- Hôm nay nhà chùa ph£i Íc kinh sÛm vì có chuyÇn c§n thi¿t. Không hiÃu iÁu ó có khi¿n chç tËch phiÁn lòng hay không ?

- Ò không ! Dét khoát là không. Ph£i à chç tËch ngç cho yên gi¥c.

- Các chú thông c£m. MÙt nm có ba trm sáu m°¡i nhm ngày, nhà chùa chÉ dám phiÁn chç tËch, Íc kinh b¥t c­p lÇ sÛm nay thôi...

Nghe tÛi ó, ông trß d­y khoác áo bông b°Ûc ra can thiÇp :

- Các chú cí Ã nhà chùa tång kinh. Tôi théc d­y lâu rÓi.

- Mô ph­t, xin a t¡ të tâm cça ng°Ýi.

S° nï ch¯p tay hình búp sen, cúi §u th­t th¥p à t¡ ¡n. RÓi chË ta lùi l¡i, c§m cây èn hoa kì ·t sát chân t°Ýng, quay vÁ chùa. TrÝi còn tÑi en, s°¡ng vây nh° khói, v¡t áo dài nâu cça ng°Ýi àn bà tu hành bay l­t ph­t trong s°¡ng gãi nên mÙt c£m giác l¡ lùng. Và cây èn d§u di Ùng trong êm cing nh¯c nhß mÙt hình £nh ã të lâu vùi l¥p trong d) vãng. Ông không còn muÑn n±m ti¿p nên b­t èn ngÓi Íc sách. Nh°ng ch³ng mÙt con chï nào lÍt vào óc khi tai ông dÏng lên nghe kinh và ti¿ng mõ. NgÓi nh° th¿ giÝ lâu, trong tr¡ng thái hoàn toàn trÑng r×ng, ông l­t nhïng trang sách mÙt cách máy móc và nghe thé âm nh¡c buÓn bã, t» nh¡t cça nhà chùa v³ng ¿n nh° dòng ch£y cça mÙt con sông l·ng lÝ, ho·c cça mÙt dòng m°¡ng khe kh½ rì rào giïa hai bÝ cÏ. Sau cùng, ông hiÃu r±ng hình £nh mà ông khÕ công tìm ki¿m chính là hình £nh cça m¹ ông, thÝi xa xôi. Vào mÙt êm ông giá buÑt, mù s°¡ng, bà cing c§m cây èn d§u nh° th¿ i qua sân, v¡t áo dài cça bà cing bay l­t ph­t trong s°¡ng êm nh° v­y. Bà i xuÑng chuÓng trâu à bÏ thêm tr¥u vào Ñng d¥m. Nhïng êm rét dï, n¿u không giï °ãc ngÍn lía âm É Ã s°ßi ¥m, trâu dÅ ch¿t ho·c bË c°Ûc chân và không thà c§y ruÙng. Ngày ó, ông tr¡c bÑn hay nm tuÕi, ang rúc trong nách m¹ ngç th¥y bà bÏ i liÁn nhÏm d­y, ngÓi thu lu trong chn thò cÕ nhìn theo. Hình dáng m£nh d» cça ng°Ýi àn bà thôn dã, v¡t áo dài nâu mÁm m¡i cuÑn bay, cánh tay ¥m áp và mùi th¡m sïa m¹....H°¡ng vË cça mÙt quá khé xa l¡ xa l¯c b×ng quay vÁ. MÙt n×i ngh¹n ngào câm l·ng dâng lên trong ông. Cùng vÛi nó, mÑi s§u th°¡ng không thà c¯t ngh)a.

- Ò, phi lý !

Ông b­t ti¿ng kêu. o¡n c¥t cuÑn sách i, ông tìm Ñng báo à Íc tin téc. Nh°ng tin téc ngày nào cing giÑng ngày nào, ông bi¿t të lâu nh° v­y. Có ngh)a lý gì khi ti¿p tåc n mÙt món n °ãc xào n¥u të bàn tay mÙt §u b¿p nm này qua tháng khác ? Sñ ngao ngán xâm chi¿m c£ óc não l«n chân tay ông. Hình £nh ng°Ýi àn bà áo nâu l¡i quay vÁ, à khêu gãi tuÕi th¡ xa xôi cça ông. RÓi cái éa bé nm tuÕi ngÓi trong gi°Ýng nhìn theo m¹ l¡i kéo theo n×i nhÛ mÙt th±ng bé khác...Cé nh° th¿, ông quanh qu©n trong ho£ ngåc cça trái tim mình. Kho£ng chín giÝ, ông c£m th¥y nh° ng¡t thß. ChÝ cho c­u lính béo thu dÍn ¥m trà sáng, ông b£o :

- Tôi muÑn vào rëng d¡o ch¡i mÙt lát. Chú chu©n bË trong m°¡i phút rÓi ta i.

- D¡ , không °ãc !

C­u lính hÑt ho£ng kêu lên téc kh¯c. RÓi nhìn v» m·t b¥t bình cça ông, c­u ta h¡ giÍng phân tr§n :

- Th°a chç tËch, hôm nay không thà vào rëng °ãc. Xin ng°Ýi thông c£m.

Ông áp lÝi, cÑ ngn l¡i c£m giác bñc dÍc :

- TrÝi tuy l¡nh nh°ng t¡nh ráo. Tôi m·c áo bông là ç.

- Th°a chç tËch, hôm nay là ngày h¯c ¡o. ChiÁu qua s° nï b£o con nh° v­y. Ngày hôm nay là ngày x¥u nh¥t trong c£ nm. Sáng nay nhà chùa tång kinh sÛm là vì v­y.

- Ra th¿. Nh°ng chú còn trai tr» mà cing tin m¥y chuyÇn ¥y sao ?

- D¡ ....

Chàng lính ¥p úng nh° gà m¯c tóc, rÓi sau mÙt lát ng¯c ngé c­u ta b×ng nhiên tr£ lÝi mÙt cách quy¿t liÇt :

- Con tin. Con không sã cho con nh°ng con có nhiÇm vå ph£i b£o vÇ ng°Ýi. Chúng ta không thà vào rëng °ãc.

L§n §u, ông th¥y gã trai hiÁn lành này có mÙt v» c°¡ng quy¿t dË th°Ýng nh° v­y. Ông mÉm c°Ýi im l·ng. Sñ im l·ng do vì nÃ. MuÑn hay không ông cing ph£i th§m công nh­n r±ng gã trai béo tÑt này là món quà h­u h)nh trÝi cho. Tuy nhiên, ông không ngÝ là nhïng lo sã phÏng chëng cça anh ta l¡i trß thành sñ th­t : KÃ të ngày ông ¿n chùa Lan Vu, ã m°Ýi tám tháng tròn, hôm nay là l§n §u tai n¡n x£y ra. Tai n¡n cça ng°Ýi cha. Và ti¿ng kêu khóc cça éa con d«n ông quay l¡i Ëa ngåc cça mình : N×i thi¿u v¯ng éa con trai dÙi lên nh° c¡n au ác tính cça chéng ung th°, hành h¡ ông không th°¡ng ti¿c. Tim ông giÑng nh° con chim non Ï hÏn tr§n tråi r¡i xuÑng båi gai d§y. N±m trên gi°Ýng, ông l¥y hai tay che m¯t và th§m hÏi :

LiÇu mai ây, nó có khóc th°¡ng ta vào ngày ta ch¿t ? Nó có c¥t ti¿ng kêu th£m thi¿t nh° éa bé d°Ûi thung ling kia ?

MÙt giÍng khinh b¡c c¥t lên tñ n¡i nào ó trong sâu th³m tâm hÓn, nh° giáng mÙt cái tát tàn nh«n vào giïa m·t :

Thôi i, nào ai cho nó bi¿t cha nó là ai ?....Làm sao nó có thà dò tìm °ãc tung tích cça mình, khi chính ng°Ýi cha xoá i mÍi d¥u v¿t trên con °Ýng tìm ki¿m ?...

Ông c¥t ti¿ng nói vÛi gã quan toà vô hình vô d¡ng kia, tñ th¥y y¿u hèn tr°Ûc m·t gã :

Nh°ng cùng thÝi gian. Tôi hy vÍng r±ng...vÛi thÝi gian.

Gã quay l°ng i, ném vào ông sñ im l·ng §y khinh bÉ. B¥t giác, chç tËch thÑt ti¿ng rên và c£m th¥y g°¡ng m·t mình ang bi¿n d¡ng vì tçi nhåc. Ông vÙi vàng úp m·t xuÑng gÑi, e ng¡i có k» b¥t Ó b°Ûc vào. Nhïng c¡n co th¯t b×ng dÓn d­p kéo ¿n khi¿n ngñc ông au nhói tëng hÓi nh° bË nhào bóp bßi mÙt bàn tay s¯t. Và, b×ng nhiên, ông thèm muÑn khóc. MÙt thé khát vÍng ông ch°a tëng bi¿t të thuß lÛn khôn cho ¿n t­n lúc này. MÙt thé °Ûc muÑn l¡ lùng nh°ng thôi thúc dï dÙi, si mê và au Ûn. ¯Ûc gì ông có thà khóc th­t to, khóc giïa thanh thiên b¡ch nh­t. ¯Ûc gì ông có thà khóc h£ hê, khóc s§u th£m thÑng thi¿t, khóc thênh thang giïa trÝi th³m ¥t dày, khóc miên man hÝn tçi nh° mÙt ng°Ýi àn bà hay mÙt éa bé. ¯Ûc gì ông có thà thét lên giïa rëng giïa núi nh° éa con trai k» x¥u sÑ vëa ngã xuÑng vñc. Nh°ng thay vì gÍi : Cha ¡i, ông s½ gÍi : Con ¡i :

- Con ¡i ! Con trai cça cha ¡i !

- Con ¡i ! GiÍt máu cça ta, k» nÑi dõi tông °Ýng cça ta, khúc ruÙt cça ta. Trái cây l¡c mùa cça mÑi tình au Ûn giïa ta vÛi nàng....

Nh°ng ông thà khóc vì ã có ti¿ng gõ cía và téc kh¯c Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ LÅ b°Ûc vào :

- Th°a chç tËch, ng°Ýi không °ãc kho» ?

- Tôi bË mÙt c¡n nhéc §u dï dÙi.

Ông áp mà không thay Õi t° th¿ n±m. GiÍng LÅ Áu Áu nh° ti¿ng n°Ûc nhÏ të mÙt chi¿c vòi bË hß vang lên trong phòng, ông có c£m t°ßng m×i lÝi cça anh ta nh° mÙt nhát búa gõ vào gáy ông :

- Th°a chç tËch, trà ã pha. MÝi ng°Ýi dùng cho nóng.

- Chú cé Ã ¥y cho tôi.

- Th°a chç tËch, xin ng°Ýi cho phép gÍi bác s) ?

- Không c§n. Ai cing có lúc ph£i au §u. Tôi bi¿t rõ là không có triÇu chéng huy¿t áp.

- Th°a chç tËch, ng°Ýi ang ß trong thÝi kì iÁu trË.

- Tôi ã ngëng hai tu§n rÓi.

- Th°a chç tËch....

Ông buÙc lòng ph£i quay §u l¡i, rÓi ngÓi d­y. Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ không hÁ tÏ ra nao núng, anh ta v«n éng sëng sïng giïa nhà, khay trà trên tay. Ngày mÙt l§n, ho·c sáng ho·c chiÁu, Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ trñc ti¿p phåc vå ông à kiÃm tra tình hình séc kho» ho·c giám sát các nhân viên d°Ûi quyÁn mình. MÙt sñ m«n cán l¡ lùng. MÙt sñ chú tâm bng giá. G°¡ng m·t anh ta t§m th°Ýng vÛi nhïng nÑt tàn nhang to quá cá và nhiÁu cing quá cá khi¿n màu da anh ta ng£ sang nâu ­m khi¿n ng°Ýi ta l§m t°ßng anh ta có gÑc tích ¤n Ù hay ¢ R­p.

- Th°a chç tËch, tu§n trà có kèm theo cao Linh-Chi và thuÑc tim m¡ch. Bác s) d·n nh¥t thi¿t uÑng khi ang nóng. Vì l½ ó chúng tôi ph£i ç trà trong ¥m ·c biÇt.

- °ãc rÓi. ·t xuÑng bàn cho tôi.

Ông áp và th§m ngh) :

« KhÑn khÕ cho thân ta ; không có mÙt thÝi kh¯c nào tránh °ãc nhïng ánh m¯t theo rõi... »

Ùi tr°ßng LÅ ·t khay trà lên bàn và nh¯c l¡i :

- MÝi ng°Ýi dùng trà cho nóng.

- C£m ¡n. Tôi vëa nghe ti¿ng thét cça cháu bé nào ó d°Ûi thung ling. Nhïng tai n¡n nh° v§y x©y ra có nhiÁu không ?...

- Không nhiÁu, nh°ng d°Ýng nh° nm nào cing có, theo nh° dân quanh vùng nói l¡i. Chç tËch ch³ng c§n bn khon nhiÁu quá, b¥t lãi cho séc kho». Tôi ã iÁu ¡i Ùi phó d«n quân xuÑng núi céu hÙ rÓi.

- Chính quyÁn không làm °ãc iÁu gì hïu ích à ngn ch·n nhïng tai n¡n kiÃu này hay sao ?...

- D¡...Nh°ng....

Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ áp, v» ng¡c nhiên. RÓi m¯t anh ta ánh lên mÙt thé ánh sáng vëa ranh ma vëa x¥c x°ãc. MÙt l§n nïa, ông hiÃu r±ng ông vëa buông ra mÙt câu hÏi d¡i dÙt :

- Tôi bi¿t r±ng thiên tai hay v­n mÇnh Áu v°ãt quá séc ng°Ýi. Nh°ng d«u sao, chính quyÁn cing nên làm iÁu gì ó. Ít ra là ....

- Có ché ¡ !

LÅ ng¯t lÝi ông :

- Chính quyÁn ch¯c ch¯n s½ cí ng°Ýi tÛi giúp cáng bÇnh nhân vào viÇn, bßi të ây xuÑng huyÇn r¥t xa. Gia ình neo ¡n không thà kham nÕi. RÓi chính quyÁn s½ giúp viÇc tang ma n¿u ng°Ýi bË n¡n không qua khÏi. Tr°Ûc h¿t là oàn thanh niên, rÓi £ng u÷ xã. Sau ó là các oàn thà khác.

- Tôi muÑn ¿n thm gia ình ng°Ýi bË n¡n.

Ông nói. Và chính ông cing kinh ng¡c vì ý t°ßng Ùt ngÙt cça mình. LÅ éng sïng hÓi lâu rÓi cÑ g¯ng nß nå c°Ýi, të tÑn áp :

- Th°a chç tËch, ng°Ýi vëa qua giai o¡n iÁu trË, ang còn ß tình tr¡ng ph£i theo dõi nghiêm nh·t diÅn ti¿n cça séc kho». ¿n thm mÙt ám tang vào lúc này là vô cùng b¥t lãi. Thêm nïa, të Énh núi xuÑng thung trên ngàn mét. Lính tr» i cing th¥m mÇt, huÑng chi...

- Các chú ã °a tôi lên Énh núi °ãc ? Hà cÛ gì thoái thác °a tôi xuÑng núi ?

Ông nh¯c l¡i mÙt cách l¡nh lùng.

MÙt l§n nïa, Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ sïng sÝ vì ph£n éng b¥t th°Ýng cça chç tËch. Anh ta §n m·t ra mÙt lát rÓi h¯ng giÍng :

- Báo cáo chç tËch, khi °a ng°Ýi lên núi ph£i huy Ùng máy bay quân Ùi. Vào lúc này, mÍi phi Ùi Áu bË iÁu ra m·t tr­n à chß th°¡ng binh.

- Sao ?

Ông cao giÍng v·n l¡i LÅ, vÛi sñ téc gi­n không che gi¥u :

- Tu§n nào tôi cing nh­n báo cáo të vn phòng trung °¡ng £ng. Báo cáo nào cing tràn ng­p tin chi¿n th¯ng. Chú Ënh nói gì vÛi tôi ?

- D¡...

LÅ cúi §u xuÑng. Khó mà Íc °ãc nhïng gì diÅn ra phía sau v§ng trán ng¯n nh°ng vuông và dñng th³ng lên nh° mÙt vách á, v§ng trán nÕi ti¿ng vì °ãc coi là giÑng hÇt trán Stalin. LÅ th°Ýng khoe khoang và rn e Óng c¥p :

« ëng Ùng vào tao. ã th¥y v§ng trán này ích thË kiÃu trán Stalin v) ¡i hay ch°a ?... »

Lúc này, Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ ang cúi g±m m·t xuÑng suy g«m. RÓi sau mÙt lát, anh ta khom l°ng th­t th¥p mà nói :

- Th°a chç tËch, n¿u ng°Ýi ã quy¿t, tôi s½ báo cáo vÁ Hà nÙi.

Chç tËch éng lên, b°Ûc ra v°Ýn, bi¿t r±ng gã àn ông da nâu ã len lén lui ra. Bây giÝ, c¡n téc gi­n bóp ngh¹t trái tim ông. Nhïng con sóng ngh¹n ngào trào lên hÍng, và Óng thÝi trong phÕi ông dâng lên nhïng luÓng h¡i nóng dÓn d­p.

« Sao mà giÑng nhïng làn h¡i ph£ ra të lò than cça mÙt con t§u. ?... »

Con t§u °a ông rÝi xé ra i. Con t§u °a ông trß l¡i. Cing thé lía cça con t§u ¥y bây giÝ thiêu Ñt tâm can.

MÙt cành mai âm vào thái d°¡ng khi¿n ông vÙi vàng nh¯m m¯t l¡i. Chính kho£nh kh¯c ¥y, ti¿ng khóc cça éa bé d°Ûi thung sâu l¡i v³ng lên. L§n này, th±ng bé ã thôi gào thét, ti¿ng khóc cça nó chÉ còn là ti¿ng É eo hoà cùng ti¿ng gió. Ông ngh) :

« Ch¯c Ùi céu hÙ ã tÛi rÓi ... »

Ra khÏi v°Ýn, ông nh±m phía cía tam quan mà b°Ûc. Gió ã nÕi lên bÑn bÁ. Sau mÙt kho£ng thÝi gian ng°ng l·ng, gió ào ¡t tr°Ýn qua các vách núi, dÓn uÕi nhïng làn mây sang mÙt góc trÝi à vén lên mÙt kho£ng xanh l¡ ngÍt ngào trong suÑt. NhÝ trÝi quang, chç tËch nhìn th¥y các cåm rëng bên d°Ûi, kho£ng trÑng giïa các cåm thông , khu nhà cça ¡i Ùi c­n vÇ giÑng nhïng bao diêm x¿p thành hàng phía d°Ûi các s°Ýn á lßm chßm và sát ó, tr¡m khí t°ãng xây b±ng á hÙc të thÝi thuÙc Pháp. Th¥p h¡n nïa là nhïng con °Ýng ngo±n ngoèo d«n xuÑng thung sâu, n¡i tÑp lính céu hÙ cùng dân sß t¡i ang võng ng°Ýi bË n¡n trß vÁ làng. oàn ng°Ýi nÑi nhau i hàng mÙt, nhÏ nh° nhïng con ki¿n. Të trên cao nhìn xuÑng, chç tËch có c£m t°ßng nh° trông th¥y mÙt àn ki¿n c¯n uôi nhau bò trên ngÍn cÏ lau.

- Cha ¡i cha !

Gió Õi chiÁu, thÑc të d°Ûi thung ling lên t­n Énh núi. Ti¿ng khóc cça éa tr» xoáy lên theo, vang dÙi :

« Nó khóc không ngëng...Có l½ ng°Ýi cha không qua khÏi. TÙi nghiÇp cho k» x¥u sÑ và tÙi nghiÇp cho c£ éa bé s¯p ph£i tr£i qua ki¿p mÓ côi.... »

Ông th§m ngh) và b¥t giác nh¯m m¯t l¡i. Gió reo trong các rëng thông vi vút rÓi ném thé âm nh¡c mênh mông cça nó vào không gian mênh mông. Chç tËch c£m th¥y h¡i gió t¡t ngang qua m·t ông h¡i ©m l¡nh cça mùa xuân, cça rëng già và cça nhïng loài hoa d¡i trên s°Ýn núi....

- Cha ¡i cha !...

Ùt nhiên, ông mß choàng m¯t vì mÙt câu hÏi ­p tÛi :

« N¿u ta ch¿t, liÇu th±ng bé có khóc không ? LiÇu nó có th°¡ng ta nh° éa con trai ng°Ýi tiÁu phu khóc th°¡ng cha nó ?»

Ý ngh) ó khi¿n ông éng sïng nh° chôn chân tr°Ûc tam quan, tña hÓ bË ­p §u vào t°Ýng á hay bË trúng gió Ùc. Ng°Ýi lính tr» vâng lÝi ông sang ngÓi bên cía chùa nh°ng không rÝi m¯t theo rõi chç tËch. C­u ta nh­n ra v» m·t nhãt nh¡t cça ông, liÁn ch¡y bÕ tÛi :

- Th°a chç tËch, mÝi ng°Ýi trß l¡i phòng. Þ ây dÅ trúng gió Ùc mà cing dÅ tr¡n ngã. Të sang ¿n giÝ ¥t v«n v«n ch°a th­t khô.

o¡n, c­u ta ôm ch·t vai ông, dìu vào nhà. Chç tËch muÑn h¥t tay c­u lính ra nh°ng tay chàng trai ¥m nóng. T¥m thân «y à cça c­u ta cing ¥m nóng và khi áp vào ông, làn h¡i nóng truyÁn sang c¡ thà ông cùng mÙt l§n ngÍn lía cça sinh lñc và sñ nÓng ¥m cça tâm hÓn. ChÉ c§n éng bên c¡nh con ng°Ýi này, là ç c£m nh­n °ãc iÁu ó :

« MÙt gã trai tÑt lành »

Ông th§m ngh) và °ng thu­n theo c­u ta vào phòng. Þ ó, trà ã b¯t §u nguÙi. Ông ngÓi uÑng trà vÛi niÁm tin cay ¯ng :

« Nó s½ không bao giÝ khóc ta c£. Bßi nó không thà bi¿t nó là con ai. Mãi mãi không bi¿t °ãc sñ th­t ai là cha » cça mình. »

RÓi ông tñ riÅu ông hàm hÓ khi ngh) r±ng ng°Ýi tiÁu phu kia là k» x¥u sÑ :

« Nào bi¿t ai x¥u sÑ h¡n ai ? »

GiÝ, ông hiÃu vì sao ông b×ng nhiên n£y ra ý Ënh xuÑng núi thm ng°Ýi bË n¡n. MÙt niÁm khao khát cay Ùc xen l«n mÙt sñ tò mò b¥t kh£ c°áng ch¿ ã n£y sinh trong thâm tâm : Ông muÑn tham dñ lÅ an táng ng°Ýi tiÁu phu kia bßi ông muÑn bi¿t t°Ýng t­n ám tang cça mÙt ng°Ýi cha. MÙt ng°Ýi cha theo úng ngh)a

Trà Linh Chi cing không làm nguôi dËu lò h¡i ngÙt ng¡t trong lÓng ngñc ông. Chç tËch th¥y ngÙp thß dù cn phòng thênh thang và ông ã mß toang cía sÕ Ã làn h¡i mát l¡nh cça núi non, cây cÑi ùa vào. Þ cuÑi gi°Ýng ông, ng°Ýi ta ·t mÙt lò s°ßi iÇn, vëa ¥m vëa không có khói than. So vÛi thÝi x°a, tiÇn nghi ã ç cho con ng°Ýi tho£ mãn :

« N¿u không gÍi là có ôi chút xa xÉ ... »

Ông ngh) v­y, vì nhÛ ¿n nhïng gÙc tre và nhïng cành khô mà hai ng°Ýi àn bà tu hành bên chùa th°Ýng nhóm s°ßi.

Trên khuôn lò s°ßi iÇn cça ông, có hình nàng B¡ch Tuy¿t và b£y chú lùn nh£y nhót bên Ñng lía. Nhïng ngÍn lía nh¥p nháy còn các chú lùn n¯m tay nhau quay không ngëng xung quanh cô gái tóc vàng xinh ¹p. Chç tËch nhìn hÓi lâu nhïng nhân v­t trong câu chuyÇn th§n tiên ¥y vÛi c·p m¯t vô c£m rÓi Ùt nhiên éng d­y, b°Ûc ra §u hÓi. Bây giÝ, gió ã lÓng lÙng thÕi qua các s°Ýn non, reo hát trong các cánh rëng mà ông ã tëng thm thú. Nhïng cánh rëng già an chéo các cánh rëng thông, tr£i kh¯p t§ng núi cao ngay d°Ûi chân ngôi chùa Lan Vu rÓi lan ¿n chân trÝi phía b¯c. Th¥p h¡n nïa, trên t§ng núi thé hai là các rëng trúc. Các lo¡i trúc vàng, trúc vÏ chanh, trúc gai mÍc chen nhau, ¥y là v°¡ng quÑc cça khúc nh¡c b¥t t­n êm hè. Nhïng rëng trúc trùm phç các s°Ýn non, lan ¿n t­n các xóm tiÁu phu, tràn ¿n t­n t§ng núi cuÑi cùng, t§ng núi th¥p nh¥t, n liÁn vÛi các gi£i Ói trÓng chè và các n°¡ng s¯n. K¿ ó, là ruÙng b­c thang rÓi ¿n cánh Óng, không th³ng cánh cò bay nh° nhïng cánh Óng vùng châu thÕ mà c¯t xén nh° nhïng m£nh áo xanh nõn, xen vÛi làng m¡c Ói n°¡ng, rÓi tr£i dài xuÑng chân trÝi phía nam. Tr°Ûc kia, dân chúng quanh vùng v«n leo qua ba t§ng núi à lên lÅ chùa Lan Vu, ít nh¥t mÙt nm mÙt l§n vào ti¿t tháng giêng, khi các v°Ýn mai quanh chùa nß rÙ, hoa tr¯ng mênh mông nh° mây tr¯ng, và khi m­n d¡i cing trÕ §y hoa dÍc các lÑi mòn. Nhïng k» chân l¥m tay bùn quanh nm c§y cuÑc, §u t¯t m·t tÑi, chÝ ãi cuÙc hành h°¡ng mùa xuân nh° chÝ ãi kho£nh kh¯c thiêng liêng nh¥t trong nm, kho£nh kh¯c làm loé lên nhïng °Ûc mÙng th§n kín, kho£nh kh¯c làm nguôi dËu nhïng buÓn au m¥t mát cça quãng Ýi ã qua và nuôi d°áng h¡i thß l«n hy vÍng cho con ng°Ýi i ti¿p quãng °Ýng phía tr°Ûc. Ph£i chng màu tr¯ng trinh b¡ch cça hoa mai, màu tr¯ng mong manh cça hoa m­n, s°¡ng mù cça ti¿t xuân, mây tr¯ng trên Énh non và nhïng làn h¡i n°Ûc tr¯ng d­p dÝn të các khe vñc bay lên ã t¡o nên mÙt c£nh t°ãng kì £o, mÙt b£n giao h°ßng tr¯ng miên man và thu§n khi¿t khi¿n con ng°Ýi c£m nh­n °ãc séc m¡nh cça sñ thanh lÍc và tái sinh ?...

Ho·c là, ti¿ng chuông chùa và nhïng bài kinh Ph­t là ch¥t cam lÓ huyÁn diÇu an çi cho ki¿p nhân sinh nhÍc nh±n tm tÑi ?

Dù lý do nào chng nïa ông cing tñ c£m th¥y mình là k» tÙi Ó vì të ngày ông lên ây chính quyÁn ã ra lÇnh c¥m dân trong vùng lÅ chùa Lan Vu. VÛi lý do b£o vÇ sñ an toàn cho chç tËch, hÍ ã t°Ûc i cça ng°Ýi dân niÁm vui ít Ïi, t°Ûc i nhïng giây phút th¡ mÙng thiêng liêng g§n nh° duy nh¥t trong cuÙc sÑng hiu qu¡nh chÑn này. Chùa Lan Vu tr°Ûc ây có m°Ýi hai s° sãi. Chính quyÁn ra lÇnh dÓn t¥t c£ xuÑng hai ngôi chùa phå trong ám rëng trúc. Ông ph£i ph£n Ñi vô cùng quy¿t liÇt hÍ mÛi cho phép s° cå chç trì và mÙt s° nï °ãc ß l¡i. Hai ng°Ýi àn bà, mÙt già mÙt tr», suÑt ngày chm bón v°Ýn cây, dÍn d¹p ngôi chùa và tång kinh gõ mõ. D°Ýng nh° không lúc nào hÍ ngÓi nghÉ trë gi¥c ngç êm và hai bïa n chóng vánh. MÙt sñ ng¡i ng§n khi¿n chç tËch không bao giÝ b°Ûc qua m£nh sân lát g¡ch lá nem cÕ. M£nh sân ¥y là cõi biên thuó phân Ënh vùng ¥t cça ông vÛi th¿ giÛi cça k» tu hành. Nh°ng, trong bÝ cõi cça mình, ôi khi ông kín áo li¿c sang bên kia và th¥y hai nhà s° ngÓi Ñi diÇn nhau trên hai chi¿c tràng kÉ tre ci. Giïa hÍ là mâm c¡m ·t ngay ng¯n trên chi¿c bàn cing ghép b±ng tre. Të xa, ông cing bi¿t bïa n cça hÍ ¡m b¡c ¿n nh°Ýng nào...

MÙt n×i tò mò không v¡i c¡n ám £nh chç tËch :

« Ph£i chng hÍ không bi¿t ¿n buÓn au, sã hãi ?

Ph£i chng hÍ hoàn toàn xa l¡ vÛi các tr¡ng thái tình c£m bình th°Ýng cça con ng°Ýi ? HÍ không ham muÑn, téc gi­n ; không yêu °¡ng hay thù h­n cing ch³ng hân hoan hay chán n£n ? HÍ không kh¯c kho£i chÝ mong, cing không vui s°Ûng hay tuyÇt vÍng. CuÙc sÑng trôi nh° mÙt dòng kênh, không thác ghÁnh, không sóng gió. N¿u qu£ thñc cuÙc sÑng nh° v­y thì sñ t» nh¡t s½ là mÙt gánh n·ng không thà hình dung ! »

M×i l§n nhìn g°¡ng m·t bình l·ng nh° n°Ûc hÓ trong núi cça hai ng°Ýi àn bà bên chùa, nhïng câu hÏi ¥y quay l¡i nh° mÙt iÇp khúc. Nh° con toán nã vì ch°a tìm ra lÝi gi£i.

- Th°a chç tËch, ng°Ýi không nên éng ß §u hÓi quá lâu. Þ ây c£ gió.

C­u lính béo vëa quét dÍn xong hai gian phòng, ã b°Ûc tÛi éng sau l°ng ông. Chç tËch áp lÝi :

- Không sao âu. Tôi éng mÙt lát cho thoáng.

o¡n ông nhìn chi¿c xô §y xác phù du trong tay c­u ta, buông ti¿ng kêu :

- Ò, quá nhiÁu b°Ûm êm.

- Vâng. Vì trÝi r¥t ©m...

B×ng nhiên, gió ng°ng l·ng. RÓi, nh° mÙt sñ trùng iÇp ng«u nhiên, ti¿ng mõ và ti¿ng Íc kinh cing ng°ng l·ng theo. Nhïng cành mai không còn bË gió l¯c, im lìm nh° bË bÏ bùa mê. Sau ó mÙt tích t¯c, nhà s° già b°Ûc ra khÏi cía chùa, theo sau là s° nï. Chç tËch lên ti¿ng :

- B¡ch s° cå, hôm nay ngài Íc kinh qua ngÍ ?

Bao giÝ g·p m·t nhà s° chç trì, ông cing lên ti¿ng chào tr°Ûc. Të hÓi ông còn nhÏ tí ti, m¹ ông ã d¡y ông là ph£i kính trÍng ng°Ýi cao tuÕi h¡n mình. S° cå bát tu§n có l», chính xác ra là h¡n ông b£y tuÕi. Tuy nhÏ bé, nh°ng bà cå r¯n rÏi và còn hoàn toàn minh m«n. S° cå ti¿n l¡i phía chç tËch, áp lÝi :

- Th°a ngài, sÛm nay b¥m qu», bi¿t có sñ rçi ro cho dân c° trong vùng nên chúng tôi ph£i Íc cho ç kinh céu n¡n.

- B¡ch s° cå, nh° v­y h³n ng°Ýi x¥u sÑ s½ °ãc céu thoát ?

- Th°a ngài, chúng tôi không dám tr£ lÝi câu hÏi ¥y. Ng°Ýi bË n¡n có sÑng °ãc hay không hoàn toàn tuó thuÙc vào sÑ ki¿p, nhân duyên cça hÍ. Chúng tôi Íc kinh là à ch° ph­t hoá gi£i ph§n nào ki¿p n¡n cho khÕ chç. N¿u duyên nghiÇp cça hÍ vÛi cõi tr§n còn n·ng, chúng tôi c§u xin cho hÍ mau lành l·n à trß vÁ mái ¥m, chia x» cuÙc sÑng tr§n tåc vÛi vã con. N¿u duyên nã ba sinh ã dét, chúng tôi c§u cho hÍ °ãc mau m¯n gi£i thoát, lìa bÏ cõi tr§n mà không ph£i tr£i qua nhïng dày vò au Ûn, à vã con thân quy¿n °ãc c¥t gánh nh¹ lòng, và khÕ chç °ãc thÍ ân éc à mau chóng §u thai sang ki¿p khác.

Ông im l·ng, nh°ng trong lòng th§m ngh) :

« N¿u nh° v­y thì c§u nguyÇn cing ch³ng làm gì °ãc nhiÁu l¯m cho th¿ gian. »

D°Ýng nh° bi¿t °ãc ý ngh) th§m kím cça ông, s° cå nói ti¿p :

- Th°a chç tËch, ngài là b­c anh hùng kinh bang t¿ th¿, ngài là ng°Ýi cha v) ¡i cça non sông. Là ng°Ýi ViÇt nam, chúng tôi vô cùng kính trÍng và bi¿t ¡n ngài. Nh°ng ß b£n diÇn khác, chúng tôi là nhïng k» tu hành, chúng tôi sÑng trong nhïng cõi mà các ngài không sÑng, chúng tôi tin ß nhïng iÁu các ngài không bi¿t cing không tin. Th¿ nên, xin ngài cho phép chúng tôi °ãc l·ng im tr°Ûc nhïng câu hÏi không thà gi£i áp.

- B¡ch s° cå, xin ngài chÛ phiÁn lòng. Tôi ch³ng có th¯c m¯c gì áng kÃ, chÉ có iÁu là tôi tha thi¿t °ãc hiÃu th¥u áo kinh nhà Ph­t.

- Th°a ngài, ngài s½ ngÙ n¿u ngài có nhân duyên.

- Nh°ng n¿u tôi...

Ông buÙt miÇng buông ra mÙt câu hÏi mà ông không kËp ¯n o cing ch³ng thà ghìm giï :

- Nh°ng n¿u tôi không có nhân duyên ?

Nhà s° già iÁm nhiên mÉm c°Ýi, không chút m¿ch lòng tr°Ûc câu hÏi giÑng nh° sñ khiêu khích :

- Th°a ngài, n¿u không có nhân duyên ngài s½ ch³ng bao giÝ ngÙ, cho dù ngài Íc thiên kinh v¡n quyÃn, ho·c cho dù c£ ngàn l§n ngài ngÓi nghe các cao tng thuy¿t pháp.

Nói rÓi, bà cå gi¡ tay chÉ xuÑng thung ling phía tây, n¡i có mÙt gi£i núi ch¡y th³ng góc vÛi h°Ûng nhìn cça hÍ :

- Ngài hãy nhìn dãy núi tr°Ûc m¯t chúng ta: dân trong vùng gÍi nó là dãy núi Ki¿m vì hình d¡ng cça nó giÑng hÇt l°ái g°¡m. Bây giÝ ngài hãy chú ý ¿n nhïng con °Ýng mòn ch¡y dÍc theo s°Ýn núi . Hai con °Ýng ch¡y dÍc theo hai s°Ýn núi Ñi diÇn s½ không bao giÝ g·p nhau. iÁu này cing giÑng nh° nhïng ng£ °Ýng khác nhau cça con ng°Ýi tr§n th¿. N¿u không có nhân duyên, ng°Ýi ta s½ mãi mãi i theo con °Ýng cça mÙt bên s°Ýn núi mà thôi.

Dét lÝi, bà cå lùi l¡i mÙt b°Ûc, cúi §u chào :

- Mô Ph­t, chúng tng không dám qu¥y qu£ ngài.

S° nï éng sau, luôn luôn éng sau, cúi §u chào theo. RÓi c£ hai quay vÁ chùa bên kia sân.

Chç tËch nhìn theo hÍ mÙt cách không chç Ënh. Hai ng°Ýi àn bà n v­n nâu xÓng. Không xinh ¹p cing không duyên dáng. Nói mÙt cách công b±ng, thÝi son tr» ¯t hÍ cing là nhïng cô gái b¯t m¯t °a nhìn, nh°ng ch¯c ch¯n ch³ng ai dám coi hÍ là các mù nhân. N¿u vÛi a sÑ, s¯c ¹p là séc m¡nh, h³n hÍ không thà tñ tin ß quyÁn nng cça mình. Sñ thông tuÇ, mÙt thé quyÁn nng nïa, hÍ cing không v°ãt qua nhiÁu ng°Ýi khác. Nh°ng có mÙt thé séc m¡nh nào ó tÓn t¡i vïng bÁn trong hÍ khi¿n hÍ không m£y may run sã tr°Ûc quyÁn uy th¿ tåc. Bßi ông bi¿t rõ có r¥t nhiÁu ng°Ýi uyên bác, °ãc ào t¡o k) l°áng ß n°Ûc ngoài, có nng lñc th­t sñ và °ãc coi nh° bÙ não cça các ngành khoa hÍc nh°ng sµn sàng làm t¥t th£y nhïng iÁu nh£m nhí mà không m£y may hÕ th¹n. QuyÁn lñc th¿ tåc b» g«y l°¡ng tâm cing nh° lòng tñ trÍng cça con ng°Ýi. D°Ûi chÉ thË cça £ng, các ti¿n s) dÅ dàng chéng minh r±ng lãn n phân trâu tÑt h¡n n cám, r±ng rau muÑng có lãi cho séc kho» h¡n thËt bò, r±ng tr» em không nên n quá hai l¡ng thËt trong mÙt tháng à tránh nguy c¡ nhiÅm bÇnh....Nhïng bài vi¿t cça hÍ khi¿n ông Ï m·t nh°ng ông không thà can ngn. MÙt khi guÓng máy ã quay....V£ chng, cái guÓng máy này mang d¥u ¥n cça chính bàn tay ông.

Ông l¡i thß dài, mÙt thói quen mÛi nhiÅm m¥y nm g§n ây. ã nhiÁu l§n ông chú tâm lo¡i bÏ nh°ng không thành công.

C­u lính tr» ti¿n ¿n tr°Ûc m·t ông, r­p gót chào :

- Báo cáo chç tËch, con xin phép xuÑng núi.

Ông hÏi :

- Ò, ã tÝi giÝ Õi gác rÓi sao ?

- D¡, còn kém ba phút m°Ýi giây. Nh°ng tÑp thay ca ã lên.

C­u lính áp, gi¡ chi¿c Óng hÓ eo tay lên xem giÝ mÙt cách chm chú và hãnh diÇn. Ch¯c ch¯n ó là món Ó áng giá nh¥t trong gia tài cça c­u, món Ó °ãc nhà n°Ûc c¥p phát vÛi lý do phå tùng nghÁ nghiÇp.

- Ò, ã nm giÝ.

Ông nói, nh° nói vÛi chính mình và °a m¯t nhìn ra ngoài tam quan : Hai ng°Ýi lính gác ca êm ã lên thay chàng lính béo. Ti¿ng chân hÍ ¡p l¡o x¡o trên á sÏi. Vì gió l·ng, nhïng ti¿ng Ùng ó vang lên trong cô tËch cça núi non. HÍ cùng ti¿n ¿n mÙt l§n, éng nghiêm chào tr°Ûc m·t ông. Chç tËch phác mÙt cí chÉ nh¹ nhàng quen thuÙc cça nghi lÅ, cho phép hÍ °ãc thi hành ph­n sñ mÙt cách an nhiên. Trong lúc ó, c­u lính béo rÝi sân chùa, r½ xuÑng lÑi mòn. Vì thân hình n·ng nÁ, ti¿ng chân b°Ûc cça c­u ta còn khua Ùng §m ) h¡n c£ hai Óng nghiÇp. Ông nghe rõ ti¿ng nhïng hòn á nhÏ b¯n khÏi lÁ °Ýng, ln lông lÑc, va ­p trên s°Ýn núi.

Chç tËch quay vào nhà vëa úng lúc tÕ c¥p d°áng ang s¯p ·t bïa c¡m tÑi. Vì không tiÇn n¥u n°Ûng trong gian b¿p s¡ sài cça nhà chùa, ng°Ýi ta chu©n bË các bïa n cho ông trong cùng mÙt b¿p vÛi nhà n trung táo cça ¡i Ùi c­n vÇ rÓi cí ng°Ýi mang lên . Bác s) cing n t¡i ó, Ã kiÃm tra Ënh l°ãng và ch¥t l°ãng bïa n cça ông. RÓi buÕi tÑi, anh ta s½ ngç trong mÙt gian thuÙc ba gian chùa bên t£. Khi chç tËch b°Ûc vào phòng cing là lúc b¿p tr°ßng ti¿n ra :

- MÝi chç tËch dùng bïa cho nóng.

Ông nhìn bïa n s¯p sµn trên bàn, b£o anh ta :

- Chú v¥t v£ suÑt ngày, còn leo lên ây làm gì cho mÇt ? Cé Ã anh em mang c¡m cho tôi là ç.

- Th°a chç tËch, tôi muÑn trñc ti¿p xem ng°Ýi n có °ãc ngon miÇng hay không ....N¿u có v¥n Á, tôi c§n ph£i thay Õi thñc ¡n cho tho£ áng.

- Chú bi¿t rõ tôi ch³ng ph£i ng°Ýi quá kén chÍn món n.

- D¡, tôi bi¿t rõ là ng°Ýi ch³ng muÑn làm phiÁn b¥t cé ai. Nh°ng séc kho» cça ng°Ýi là tài s£n quÑc gia. Chúng tôi °ãc hân h¡nh khi phåc vå và b£o vÇ ng°Ýi.

Ông im l·ng ngÓi vào bàn, không thà nói gì thêm. Ng°Ýi lính phå b¿p ·t chi¿c lò iÇn ç c¡m cho ông lên m·t bàn rÓi cùng b¿p tr°ßng lui ra. Tuy nhiên, ông bi¿t rõ hÍ kín áo theo rõi ông të ngoài cía. Vì hÍ tôn kính ông mÙt cách thành thñc, lo l¯ng cho séc kho» cça ông mÙt cách thành thñc nên ông buÙc ph£i làm nh° n mÙt cách ngon lành dù thñc tình, ch³ng c£m nh­n °ãc m£y may mùi vË nhïng thé ông ang nhai và ang nuÑt. RÓi ông ti¿p tåc chÝ hÍ thu dÍn bàn n, buông vài ti¿ng tr§m trÓ tr°Ûc bát chè long nhãn tráng miÇng, sau ó chÝ ti¿p nhïng lÝi chào cung kính cça hÍ tr°Ûc khi hÍ quay xuÑng khu vñc óng quân. NgÓi l¡i mÙt mình, ông l¯ng nghe ti¿ng chân cça tÑp ng°Ýi vang lên trong êm, xen l«n ti¿ng c°Ýi ùa. T¯t bÛt mÙt ngÍn èn, ông l·ng l½ nhìn qua kho£ng trÑng n¡i khuôn cía. Trong khung trÝi tÑi en, nhïng cành cây Ùt nhiên mang dáng hình kì l¡. Ánh iÇn rÍi lên các t§ng lá muôn ngàn con m¯t kì bí, và m×i c¡n gió l¯c, nhïng con m¯t ¥y nh¥p nháy mÙt tia nhìn, khi c°Ýi cãt, khi nham hiÃm.

Lúc này, con tim ông ã ngëng c¡n kh¯c kho£i. Nhïng làn h¡i nóng trong lÓng ngñc cing ã tiêu tan. ChÉ còn l¡i mÙt sñ trÑng r×ng rãn hÓn. Trái tim ông giÝ giÑng nh° ngôi nhà hoang, n¡i gió tung hoành gh¹o cãt, xua uÕi nhïng bóng ma c° ngå. Trái tim ông giÝ là £o v¯ng, n¡i b§y chim di trú ã rÝi xa, chÉ còn l¡i ám lông x¡ xác trên bãi cÏ.

Ông ngÓi Ý «n hÓi lâu, không còn bi¿t mình ngh) gì. Nh°ng Ùt nhiên, nhïng c¡n rùng mình Ûn l¡nh ch¡y ngang qua da thËt. Toàn thân ông dñng gai Ñc. Có ti¿ng ai ó kêu ú Û ngay sau l°ng ông. Chç tËch quay l¡i. Ti¿ng ú Û vang lên không ngëng. Nh°ng khi ông quay sang bên ph£i, ti¿ng kêu ¥y thoát ra të béc t°Ýng bên trái, và khi ông quay sang trái, ti¿ng kêu l¡i Õi chiÁu, tña hÓ trò ch¡i trÑn tìm cça tr» nhÏ. Ông éng lên quay nhìn bÑn phía nh°ng không th¥y gì khác l¡ ngoài bÙ té bình s¡n mài : « Xuân, h¡, thu, ông ». Lúc ¥y, ti¿ng kêu ú ß l¡i phát ra ngay trên Énh §u ông, líng l¡, ét nÑi, ch­p chÝn....

« Ph£i chng ó là ti¿ng kêu cça chính ta, ti¿ng gào thét câm l·ng cça chính ta ß bên kia chân trÝi, hay ti¿ng kêu t­n sÑ cça nàng, ng°Ýi yêu d¥u ? »

Ông tñ hÏi.

Nh°ng không muÑn tìm lÝi gi£i áp.

Ti¿ng kêu au Ûn th­t sñ cça nàng hay ti¿ng thét gào câm nín cça chính ông, âu có gì quan trÍng ? ã të lâu, të r¥t lâu, ông có thói quen dìm nén nhïng ý ngh) cça ông trong câm l·ng. Nhïng ý t°ßng cça ông giÑng nh° nhïng con t§u bË ánh chìm, chÓng ch¥t d°Ûi áy ¡i d°¡ng, vùi l¥p giïa bùn n¡i rong rêu và các loài san hô ngñ trË. ã të lâu, ngôn të cça ông bË tàn sát nh° nhïng oàn thu÷ thç x¥u sÑ bË bÍn c°Ûp biÃn ch·t §u, ném xác, thân chôn d°Ûi áy biÃn ; và nhïng con sóng miÇt mài nh° nhïng n¥m mÓ di Ùng, gào thét không ng°ng nghÉ, rì rào không ng°ng nghÉ Ã mãi mãi các thây ma yên vË trong lòng biÃn tÑi.

BiÃn l·ng câm.

Cing ã të lâu, ông có thói quen nhìn vào nhïng ý ngh) cça chính ông nh° mÙt k» éng ngoài hành lang dòm vào cn phòng hàng xóm qua l× khoá vÛi n×i tò mò và hÕ th¹n vì chính n×i tò mò ¥y. Trong gh» l¡nh và thù ghét, nhïng ý ngh) cça ông tñ chui lçi nh° nhïng con chim gi½ run trên cánh Óng, n¡i ti¿ng reo hò sn uÕi cça con ng°Ýi khi¿n chúng khi¿p sã ph£i chúi xuÑng d°Ûi luÑng cày ho·c trong các båi gai. Trong àn áp và dÓn nén, nhïng ý ngh) cça ông l·n chìm nh° các loài r§y bÍ ß §m l§y. Và cùng nm tháng, nhïng ý ngh) ¥y suy tàn tña nhïng éa bé s¡ sinh bË nhÑt trong lÓng kính không còn ç ô-xy , të të lËm ch¿t.

V­y mà giÝ ây, sñ b¥t Õn ang x£y ra.

Có iÁu gì ó tña hÓ nh° Ùng ¥t, ho·c nhïng d¥u hiÇu báo tr°Ûc cça mÙt c¡n sóng th§n,ho·c mÙt tr­n phun lía cuÓng iên cça nhïng ho£ diÇm s¡n t°ßng chëng ã t¯t. Ông th¥y rõ nhïng ý ngh) ã xa xôi, ã låi tàn, nh° muôn ngàn m£nh rách t£ t¡i cça mÙt t¥m áo b×ng nhiên dÓn tå l¡i, gi±ng nÑi, ch¯p vá nhau, tìm l¡i dáng hình ã m¥t. Nhïng éa tr» s¡ sinh t°ßng ã ch¿t b×ng nhiên mß m¯t khóc oe oe trong lÓng kính. Nhïng nm tháng x°a b×ng cuÓn cuÙn trß vÁ. Phép màu cça các ¥ng linh thiêng hay bùa chú cça loài phù thu÷ ?

Ông không bi¿t. Ông không thà bi¿t. Nh°ng biÃn l·ng câm ã nÕi sóng. Ông hiÃu r±ng ng°Ýi x°a ã quay vÁ....

Có ti¿ng gõ cía. Ti¿ng gõ tho¡t §u rÝi r¡c nh°ng sau ó dÓn d­p h¡n. Ông gi­t mình vì nhÛ r±ng ã ¿n giÝ làm viÇc cça bác s). Anh ta s½ thm m¡ch cho ông tr°Ûc khi lui sang cn buÓng bên ngôi chùa Ñi diÇn.

- Hôm nay, tôi muÑn i ngç sÛm.

Ông c¥t ti¿ng tr°Ûc khi bác s) xu¥t hiÇn trên khuôn cía :

- Chú cé ngç cho ngon gi¥c, n¿u c§n tôi s½ gÍi iÇn. iÇn tho¡i bên phòng chú ch¡y tÑt rÓi ché ?

- D¡, thã ã sía hoàn chÉnh. Bây giÝ chuông Õ ròn rã....Nh°ng dù sao, xin chç tËch cé cho phép tôi °ãc kiÃm tra ...

- Không c§n, chú vëa kiÃm tra r¥t k) tÑi qua. Hai m°¡i bÑn ti¿ng Óng hÓ không thà Ñn ngã mÙt m¡ng ng°Ýi. i ngç i, và tôi báo tr°Ûc r±ng tôi s½ hút mÙt ho·c hai i¿u thuÑc.

- Th°a....

- ã ba tu§n liÁn tôi không Ùng tÛi hÙp thuÑc. Nh°ng tÑi nay, tôi s½ hút. Thi tho£ng ng°Ýi ta cing nên nhân nh°ãng thói quen.

- Th°a chç tËch, nh°ng ...

Bác s) ng§n ngë. D°Ýng nh° anh ta muÑn nói iÁu gì ó nh°ng l¡i thôi. Có l½ anh ta Ënh nói r±ng thuÑc lá giÝ ây là k» thù cça ông ; r±ng ông c§n o¡n tuyÇt càng sÛm càng tÑt vÛi k» Óng hành Ùc ác này, r±ng nhiÇm vå cça anh ta là ph£i ngn ch·n l¡i nhïng c¡n thèm muÑn tái phát....Nhïng bài b£n thuÙc nh° cháo ch£y cho c£ ng°Ýi nói l«n ng°Ýi nghe. Vào phút ó, anh ta c£m th¥y nhïng lÝi l½ cça mình s½ hoàn toàn vô dång Ñi vÛi chç tËch...Sau vài phút ng§n ngë, bác s) cúi §u chào :

- Th°a chç tËch, chúc ng°Ýi ngç ngon.

- Tôi cing chúc chú ngç ngon.

Bác s) bi¿n m¥t trong bóng tÑi.

Vài phút sau, ánh èn b­t sáng trong cn phòng bên kia sân chùa. Và mÙt giÍng nam trung c¥t lên :

« Ng°Ýi yêu d¥u,

Bi¿t bao giÝ l¡i trông th¥y nhau ? »

Chç tËch nghiêng §u l¯ng nghe. ã lâu l¯m, ng°Ýi àn ông này mÛi l¡i hát khúc ca tình ái. Bác s) vÑn thích hát nh°ng có l½ vì ng¡i ngùng khi sÑng sát bên ông nên anh ta th°Ýng chÉ hát hành khúc ho·c dân ca. Ph£i chng vì hôm nay ông tñ cho phép ông hút thuÑc nên anh ta cing tñ cho phép mình hát tình ca ?

« Ng°Ýi yêu d¥u,

GiÝ ây em ß ph°¡ng nào ? »

LÝi nÑi lÝi, nhïng âm thanh nh¹ nhàng bay lên nh° nhïng cánh diÁu óng ánh chao l°ãn trong khung trÝi mùa h¡. Mùa h¡ xa vÝi....Mùa h¡ ¥y gió Lào thÕi qua nhïng gi£i núi phía tây, lÓng lÙn hú gào trên nhïng cánh Óng khô n», n¡i ¥t nét toác thành nhïng k½ khÕng lÓ ngo±n ngoèo nh° nhïng °Ýng vân tay cça mÙt s¡n th§n có sÑ ph­n gian truân. Li chim khát n°Ûc thôi ca hát nh°ng bù l¡i, muôn cánh diÁu li l°ãt bay lên. Nhïng cánh diÁu tr¯ng màu cÏ lau, nhïng cánh diÁu xanh màu lá, nhïng cánh diÁu vàng màu vàng cça li b°Ûm xuân...Nhïng cánh diÁu ¥y chen chúc nhau múa l°ãn giïa khung trÝi, nh° nhïng gi¥c m¡ an xen, nh° nhïng ngÍn lía tinh th§n bùng cháy vào kho£nh kh¯c cuÑi cùng cça mÙt ¥ng mày râu ngã xuÑng n¡i tr­n tuy¿n.

« Ng°Ýi yêu d¥u... »

GiÍng hát m°ãt mà d«n ông vÁ mÙt mùa hè khác, n¡i mát r°ãi bóng cây, n¡i âm u ti¿ng suÑi. Và nhïng hoàng hôn chi¿n khu rÍi lên song cía ngôi nhà sàn....

« GiÝ ây em ß ph°¡ng nao,

Tình ta cách xa, nh°ng lòng ta không nguôi nhÛ .... »

êm t)nh l·ng vì gió không còn thÕi nïa. Không có trng. Cing không mÙt ngôi sao. ChÉ mÙt màu en th§n bí. Núi non, khe suÑi, rëng cây, v°Ýn t°ãc, nhïng làng tiÁu phu d°Ûi kia và c£ nhïng cánh Óng xa h¡n nïa Áu chìm trong im l·ng cça êm dày. MÙt không gian en mênh mông nín thß. Trong không gian ng°ng Íng ¥y, m×i lÝi ca ngân lên nh° c£ mÙt dàn chuông. Chç tËch châm mÙt i¿u thuÑc à có thà nghe rõ h¡n khúc hát :

« Ng°Ýi yêu d¥u....

Bi¿t bao giÝ l¡i trông th¥y nhau.... »

Bây giÝ, ông nghe ti¿ng néc nß ngay sau gáy mình. Ti¿ng néc nß quen thuÙc ¥y khi¿n ông ngÓi ch¿t céng. Ông không dám quay l°ng l¡i. Ông rít liÁn ba h¡i thuÑc th­t sâu vì tin r±ng thuÑc lá làm tÉnh táo và sñ tÉnh táo ¥y s½ xua uÕi nhïng £o mÙng hay huyÅn £nh. Nh°ng ông nh§m. Ti¿ng néc nß không bi¿n m¥t mà vang lên rõ rÇt bên tai ông ¿n méc ông nghe c£ h¡i thß hÕn hÃn kèm theo. MÙt g°¡ng m·t §m ìa n°Ûc m¯t áp sát vào má ông. LÇ §m ìa, nhïng giÍt lÇ l¡nh buÑt. Ông châm i¿u thuÑc thé hai, rÓi thé ba, nh£ khói liên hÓi, nh°ng má ông v«n buÑt l¡nh vì n°Ûc m¯t.

« Ng°Ýi yêu d¥u ¡i... »

Ti¿ng hát v«n vang lên. Ò, ch³ng còn là ti¿ng hát mà là ti¿ng gÍi cça chính ông. Nh°ng ông không dám c¥t thành lÝi nên chúng mãi mãi chÉ là nhïng ti¿ng gÍi câm nín :

Xin em hãy tha thé cho tôi....Xin em...

M¯t ông cay xè. Thoáng m¡ hÓ, mÙt chút h¡i nóng l°Ût qua bÝ mi. Nhïng vòng khói ch­p chÝn bay to£. Khói cuÙn nh° mây lúc hoàng hôn giông gió. Khói nh¡t nhoà nh° s°¡ng mù lan to£ trên §m n°Ûc mùa xuân. CuÙc Ýi ông ph£i chng cing chÉ là nhïng vùng khói s°¡ng h° £o, nhïng ba Ùng cça mây trôi, gió cuÑn ? QuyÁn nng cça ông ph£i chng cing chÉ là thé bùa phép phù du cça ánh èn trong r¡p hát tuÓng ?

Xin em hãy tha thé cho tôi.

Ông cúi §u l©m nh©m mà không bi¿t r±ng bác s) ã éng trong khuôn cía:

- Th°a chç tËch....

Ông ng°Ûc lên và ph£i qua mÙt tích t¯c mÛi kËp Ënh th§n :

- Sao chú không hát nïa ?...Tôi r¥t thích nghe chú hát. Chú có mÙt giÍng nam trung tuyÇt vÝi. L½ ra chú có thà trß thành ca s) chuyên nghiÇp.

- Th°a chç tËch, ng°Ýi quá khen.

- Tôi không làm ngo¡i giao vÛi chú.

- C£m ¡n chç tËch.

- T¡i sao chú quay l¡i ây ?

- Th°a chç tËch, c­n vÇ báo r±ng ng°Ýi không chÉ hút mÙt hai i¿u mà hút r¥t nhiÁu...Nh° th¿, vô cùng nguy hiÃm cho séc kho»....

Ông cúi xuÑng nhìn bao thuÑc trên bàn và nh­n ra r±ng ông ã hút quá nía. Khói còn ng°ng mù mËt trong phòng. Bác s) dán m¯t vào m·t ông. Có l½ anh ta ang thm dò nhïng ng¥n n°Ûc m¯t. Chç tËch rút khn tay lau m·t, h¯ng giÍng :

- Qu£ là tôi cing có hút h¡i nhiÁu. Khói cay xè c£ m¯t.

- Th°a chç tËch...

- Không sao c£. Tôi t¯t thuÑc ngay ây.

Ông di i¿u thuÑc ang hút dß vào g¡t tàn, ngay tr°Ûc m¯t bác s). o¡n éng lên, ông v°¡n vai, gi¡ tay che miÇng ngáp vÝ :

- GiÝ, tôi ph£i t­p khí công mÛi hòng ngç °ãc.

Vi trß l¡i nhà vào úng ngÍ.

Ông nhïng chÉ muÑn nhúng §u vào ch­u n°Ûc cho á nóng rÓi ln ra ngç. TrÝi l¡nh, nh°ng máu cm hÝn sôi sùng såc khi¿n m·t ông nóng nh° bË lía rang. Dù uÑng h¿t hai ¥m chè, l¡i thêm tách cà-phê buÕi sáng nh°ng ông hoàn toàn không th¥y ói. Ông chm chm ngh) ¿n chi¿c gi°Ýng kê ß góc phòng, sau t¥m ri-ô hoa xanh nh¡t. ChÉ vài phút nïa thông, ông s½ °ãc ln xuÑng ó, nh¯m m¯t l¡i à không ph£i nhìn th¥y ai, à không ph£i nghe ai nói, à nhïng sãi dây cng tÙt Ù trong óc não có c¡ chùng xuÑng. Chính lúc ¥y, ông chãt nh­n ra r±ng ông ã g¯n bó bi¿t bao vÛi cn phòng cça mình. Chi¿c gi°Ýng kiÃu cÕ và t¥m màn hoa ci. R¥t nhiÁu l§n vã ông muÑn thay t¥m ri-ô ã phai màu và tr¡ lõi v£i ¥y b±ng mÙt t¥m rèm ng-ten sang trÍng nh°ng ông nh¥t quy¿t ph£n Ñi. Có l½, phàm là ng°Ýi ai cing có nhïng sß thích riêng ôi khi l¡ lùng, kì qu·c th­m chí là phi lý. Trong ngôi nhà thênh thang cça ông, mÍi v­t Áu ã Õi thay. Të màu vôi quét t°Ýng ¿n bàn gh¿ gi°Ýng tç, të áo qu§n Ó n théc ñng tÛi các ch­u c£nh, tranh £nh trên t°Ýng, giá m¯c qu§n áo, hÙp bày huân ch°¡ng....Duy chÉ t¥m ri-ô ci còn tÓn t¡i, tÓn t¡i mÙt cách l¡c lõng trong khung c£nh mÛi. ¥y là mÙt t¥m màn b±ng v£i thô, lo¡i r» tiÁn, nm tháng ã mài các sãi v£i ¿n t­n lõi và màu phai ¿n méc nhïng bông hoa li ti kiÃu hoa cÏ d¡i chÉ còn là nhïng ch¥m xanh mu m¡ chen chúc nhau. Nh°ng Vi thích t¥m màn ¥y. Sñ hiÇn diÇn cça nó giÑng nh° niÁm an çi. Màu xanh phai tàn cça nó em l¡i cho ông c£m giác bình an. Ông không thà gi£i thích vÛi vã, ông chÉ nói v¯n t¯t r±ng :

- T¥m màn này x¥u th­t nh°ng nó °ãc treo vào ngày kÉ niÇm l§n thé ba cuÙc hôn nhân cça chúng ta. Em không nhÛ r±ng chú liên l¡c mang t¥m màn này lên chi¿n khu ã hy sinh trong mùa ông nm ¥y, trên °Ýng quay vÁ Hà nÙi l¥y tin ?

- Em nhÛ. Nh°ng Ó v­t nào cing chÉ tÓn t¡i mÙt thÝi gian. Ng°Ýi ta v«n b£o : MÙt Ýi ta muôn v¡n Ýi v­t.

- N¿u Ó v­t em l¡i sñ tho£i mái cho ng°Ýi dùng thì nó nên °ãc tÓn t¡i. Chúng ta không nh¥t thi¿t ph£i ch¡y theo thiên h¡. ëng quan tâm thái quá ¿n Ó ¡c. Bßi em °ãc hÍc hành, không ph£i con m¹ T°.

- Anh ví em vÛi con m¹ T° hàng cá hay sao ?

Vã ông kêu lên ph«n nÙ. Và ông, chÉ chÝ có th¿ Ã nói lÝi cuÑi cùng :

- Anh không ví em vÛi h¡ng ng°Ýi ¥y. Nh°ng ëng quên r±ng chÉ h¡ng ng°Ýi nh° th¿ mÛi quá chm chú ¿n Ó v­t. HÍ không bi¿t làm gì ngoài cách khoe gi§u.

Vã ông im l·ng, m·t Ï nhë. Të ó, bà à cho ông yên thân. Có thà vì tñ ái nhiÁu h¡n là th¥u hiÃu giá trË kÉ niÇm cça Ó v­t. Nh°ng d«u sao, ông cing ã th¯ng cuÙc: t¥m ri-ô ci v«n còn nguyên ó. VÛi ông, nó không chÉ ¡n thu§n là kÉ niÇm mà g§n giÑng nh° thé bùa b£o m¡ng. Nó em l¡i cho ông sñ bình t)nh vào nhïng phút nguy nan. Nó tr£ l¡i ông sñ sáng suÑt c§n thi¿t khi rÑi trí. Nó làm êm dËu tâm hÓn. M×i khi buÓn n£n, au Ûn, ông th°Ýng khoá ch·t cía phòng, n±m ln xuÑng gi°Ýng, kéo t¥m ri-ô ¿n giáp t°Ýng à che i t¥t th£y mÍi Ó v­t khác, à chÉ còn l¡i tr°Ûc m¯t mÙt xanh êm dËu. Nó là thé màu phai nh¡t, nh°ng ó là màu cça thÝi trai tr». Nó là ti¿ng vÍng cça nhïng nm tháng ã qua, nh°ng nhïng hÓi âm ¥y chéa ñng mÙt séc m¡nh có thà làm t°¡i tr» tâm hÓn mòn mÏi cça ông. Nó là d¥u v¿t cça mÙt mùa ã khép l¡i. Là d¥u v¿t, nh°ng nó ç séc kh¡i gãi muôn ngàn lÑi mòn trong khu rëng ci. Nh° th¿, nó khi¿n ông tìm l¡i bóng dáng cça chính mình, hình dung l¡i séc m¡nh ông tëng có, sñ can £m và nhïng chi¿n th¯ng ông tëng tñ hào, nhïng h¡nh phúc l«n gian nguy ông tëng n¿m tr£i.

NhiÁu nm, Vi tìm th¥y mÙt liên t°ßng vô cùng sít sao giïa t¥m màn xanh này vÛi bài hát tç thÝi ông còn là hÍc sinh trung hÍc. Bài ca :

Trß l¡i mái nhà x°a

Bài hát Ý °ãc nh­p kh©u të các tr°Ýng Tây lan sang các tr°Ýng phÕ thông bình dân khác, trß thành n×i am mê cça các chàng trai các trai cô gái thÝi áo tr¯ng hÍc trò. Bài ca ¥y chÉ cho ông mÙt cách m¡ hÓ r±ng con ng°Ýi c§n ph£i th£ neo ß mÙt b¿n bÝ nào ¥y, n¡i hÍ có thà bng rËt nhïng v¿t th°¡ng, làm lên da non trên nhïng v¿t loét và chÝ ãi các v¿t s¹o lành....N¡i ¥y, hÍ có thà tìm l¡i °ãc nguÓn sÑng. N¡i ¥y, hÍ có thà tái sinh. N¡i ¥y, gÍi là mái nhà x°a....

Ñi vÛi ông, mái nhà x°a giÝ ây chÉ còn là v»n v¹n vài th°Ûc v£i b¡c màu. Ông không còn gì ngoài màu xanh phai nh¡t ¥y. Ông tñ nhç :

Vài phút nïa, ta s½ ln xuÑng gi°Ýng, trong cái góc thân quen ¥y. T¥m màn xanh s½ che chß ta, và ta s½ tìm °ãc lÑi thoát.

Chi¿c Volga phanh kít l¡i khi¿n ông gi­t mình :

- Th°a thç tr°ßng, ã tÛi nhà.

- C£m ¡n.

- Ngày mai, em ón thç tr°ßng lúc m¥y giÝ thì tiÇn ¡ ?

- Mai, tôi ph£i i sÛm h¡n th°Ýng lÇ. Có l½ kho£ng sáu giÝ m°Ýi lm là hãp lý.

- Thç tr°ßng n sáng t¡i nhà ?

- Chính xác. Tôi s½ n sáng t¡i nhà cho tiÇn.

Ông xuÑng xe, i nh° ch¡y vào nhà, hÑi h£ trèo lên gác, hÑi h£ trút bÏ qu§n áo ngoài à khoác bÙ pi-ja-ma lên mình rÓi ln xuÑng gi°Ýng vÛi Ùng tác cça mÙt con bÇnh lên c¡n Ùng kinh n±m v­t xuÑng b¥t kì vÉa hè hay bÝ båi nào ó. C£m giác quen thuÙc, màu xanh êm dËu khi¿n ông l¥y l¡i °ãc nhËp thß bình th°Ýng. Vi nh¯m m¯t, chÝ ãi sñ th° thái quay trß l¡i tâm hÓn nh° gã nông phu chÝ nghe ti¿ng m°a r¡i trong mùa h¡n hán. Nhïng sãi dây cng th³ng trong §u ông b¯t §u chùng xuÑng. Nh°ng niÁm h¡nh phúc ¥y kéo dài không lâu. D°Ûi nhà, có ti¿ng qung ném bát )a, ti¿ng xô ©y bàn gh¿ và sau ó, ti¿ng thét cça Vân, vã ông :

- Làm sao th¿ ?

- .....

- Tôi hÏi : Anh nào làm vá )a thËt luÙc cça tôi ?

- Th±ng Trung.

- Ném h¿t théc n thì trong vòng ba hôm cé viÇc bÑc muÑi....Ai cho phép anh tác oai tác quái trong nhà này ?

- ......

- Tôi hÏi, ai cho phép anh °ãc quyÁn phá phách d°Ûi mái nhà tôi ?

GiÍng Vân rít lên, giÑng ti¿ng dao c¡o néa. Ch°a bao giÝ ông nghe th¥y giÍng ng°Ýi àn bà cça mình ghê rãn nh° hôm nay:

Sao giÍng cô ¥y b×ng nhiên Õi thay l¡ lùng nh° v­y ?

- Tr£ lÝi tôi, anh Trung ?

Ông nghe ti¿ng éa bé n¥c lên r¥t to. Và ti¿ng n¥c ¥y bË ghìm nén trß thành ti¿ng ng¡t mii. Ông ành chÑng tay ngÓi d­y. D°Ûi nhà, vã ông l¡i ti¿p tåc hét lên :

- Anh có nghe tôi nói hay không ? Tr£ lÝi tôi, anh Trung ?

TÛi ây, th±ng bé oà khóc. Không còn là ti¿ng n¥c ng¡t mà là ti¿ng khóc Ó Ó cça éa con trai ang thÝi vá giÍng. Vi mß cía phòng, xuÑng t§ng d°Ûi. Trong phòng n, vã ông ang éng chÑng n¡nh tay, cái t° th¿ mà ông khinh ghét nh¥t n¡i ng°Ýi àn bà. Cái t° th¿ mà ông cho là x¥u xí nh¥t, c£ vÁ ph°¡ng diÇn th©m mù l«n ¡o éc. Trong cái t° th¿ ¥y, dù là hoa h­u cing ch³ng thà gãi °ãc thiÇn c£m n¡i ng°Ýi àn ông, tr°Ûc h¿t là nhïng ng°Ýi àn ông °ãc giáo dåc tí t¿. ã të lâu, vã ông không bao giÝ dám tñ thà hiÇn trong t° th¿ này, cái t° th¿ mà ông th°Ýng gÍi mÙt cách khinh bÉ là KiÃu cách con m¹ T° hàng cá . ã të lâu, vã ông hiÃu r±ng b£n tính ông th§m l·ng, nhún nh°Ýng, nh°ng mÙt khi, ông ã cm ghét hay gi­n dï thì ó s½ là th£m ho¡ cho gia ình vì sñ Õ vá s½ không tránh khÏi. ã të lâu, bà thuÙc lòng nhïng iÁu b¥t kh£ xâm ph¡m mà ông ã Á ra mÙt cách chính théc, bi¿t r±ng ó chính là bãi mìn sát th°¡ng khçng khi¿p nh¥t n¿u bà sa chân b°Ûc vào...

V­y mà hôm nay, không hiÃu th§n iên lo¡n ã b°Ûc chân vào nhà ho·c là chéng lú l«n ¿n sÛm ã khi¿n bà hoàn toàn ánh m¥t trí nhÛ ?

Ông ¿n éng ngay bên c¡nh vã, c¥t ti¿ng :

- Có chuyÇn gì v­y ?

Lúc ¥y, Vân mÛi gi­t mình quay l¡i. Bà gi¡ tay chÉ xuÑng góc nhà :

- Anh hãy nhìn kia kìa....Th±ng Trung ã chán thËt nên ném c£ )a xuÑng sàn. Còn th±ng Vinh ch°a °ãc mi¿ng nào....Të hôm nay ¿n tu§n sau, tôi cho chúng nó n c¡m vÛi muÑi.

- Thôi °ãc.

Ông nói nh¹ nhàng, rÓi h¡ tëng lÝi, kiÃu nh° hÍc trò vá lòng ánh v§n tëng chï :

- Trong vòng ba nm, tôi s½ không ång ia tÛi mÙt mi¿ng thËt trên mâm. Nh° v­y, s½ ch³ng mÙt ai ph£i thiÇt mi¿ng....Và nh° th¿, em hài lòng ch°a ?

- A....

Vã ông buông xuôi tay, nhìn nå c°Ýi trên môi ông. M·t bà ang Ï gay b×ng ng£ sang tím chàm rÓi tr¯ng bÇch. SÑng vÛi ông h¡n ba m°¡i nm bà bi¿t rõ : Nhïng nå c°Ýi nhãt nh¡t nh° v­y ông chÉ dành cho k» thù. Bà lùi l¡i, há miÇng Ënh nói iÁu gì ó nh°ng không c¥t thành lÝi. Ùt nhiên, bà quay ph¯t i trong mÙt v» anh á cong cÛn b¥t th°Ýng. RÝi khÏi phòng n bà b°Ûc th³ng ra sân, n¡i nhïng ch­u cây Bút ngÍc ang chÝ tÉa lá.

Vi éng l¡i, hÏi éa con trai :

- Có chuyÇn gì x£y ra giïa các con ?

- Không....Không có gì x£y ra c£ ...

Vinh, éa con trai cça ông áp lúng búng. RÓi nó ch¡y våt khÏi phòng n ra sân. Ch³ng c§n nhìn theo, Vi cing hiÃu r±ng nó i tìm m¹. ó là thành trì duy nh¥t cça nó trong ngôi nhà này, n¡i nó có thà an nhiên ©n n¥p à trÑn tránh mÍi thé tÙi l×i. ChÝ cho Vinh i khu¥t h³n, ông cúi xuÑng hÏi Trung :

- Nó làm gì con ?

éa con trai nuôi oà lên trong c¡n néc nß. H³n nó ã cÑ ghìm nén ti¿ng khóc, nh°ng lúc này, con li ã v°ãt tràn qua ê, và nó khóc ng±n ng·t, khóc ngôi ng£ nh° mÙt éa bé lên ba, vÛi cái giÍng vá rè cça tuÕi d­y thì. Vi chÝ cho nó khóc h¿t c¡n, kéo éa bé vào lòng :

- Con vÛi Vinh cùng tuÕi nh°ng con h¡n em m°Ýi tháng. Ng°Ýi x°a có câu : Tr°Ûc mÙt ngày cing °ãc gÍi là anh. Con ph£i xí sñ nh° mÙt ng°Ýi anh ché ?

- Vâng. Con v«n nhÛ lÝi ba. Nh°ng hôm nay em Vinh chíi con.

- Nó chíi th¿ nào ?

- Em b£o con là Ó con hoang, là k» n chñc.

- B×ng nhiên nó nói th¿ sao ?

- Chúng con ngÓi n c¡m bßi m¹ nói r±ng còn lâu ba mÛi vÁ. Tho¡t tiên, không có chuyÇn gì. Nh°ng khi con Ënh g¯p thËt, em liÁn ch·n ia l¡i và quát : Mày là k» n chñc, thé con hoang. Ph­n cça mày chÉ °ãc phép n rau n l¡c, không °ãc phép n thËt n cá. Cho mày ngÓi n c¡m chung ã là vinh dñ rÓi.

Vi l·ng i. M·t ông l¡nh toát và con tim ông cing l¡nh toát. Ông có c£m giác nh° nó ngëng ­p trong kho£nh kh¯c. MÙt ý ngh) ch¡y ngang qua óc não, buÑt rát nh° k» nào ó c§m mi¿ng s¯t nung Ï, di ngang qua da thËt da ông :

Nó không thà tñ ngh) ra nhïng iÁu này. Nó là mÙt k» phàm phu nh°ng ngu ngÑc. Nhïng lÝi l½ Ùc ác này h³n là tñ m¹ nó truyÁn sang. Ng°Ýi àn bà cça ta ? CÛ sao cô ta h¡ c¥p ¿n nh° v­y ?

HÓi lâu, ông cÑ tr¥n t)nh và c¥t lÝi :

- Con ch³ng nên ch¥p Vinh. Nó chÉ là thé ng°Ýi tham n và chuyên nói láo. Con mÛi chính là con cça ta. M¹ con không tên là Vân nh°ng máu ch£y trong huy¿t m¡ch con chính là máu cça ta. Da thËt trên thân xác con chính là da thËt cça ta. N¿u m¹ Vân và em Vinh không ch¥p nh­n con, ta s½ rÝi xa hÍ và sÑng riêng vÛi con. ChÉ riêng con thôi. Con có hiÃu không ?

- A...

Th±ng bé há miÇng và c·p m¯t nó cing trÑ ra, nhìn ông. Trong tr¡ng thái síng sÑt t­n cùng cça nó, ông Íc th¥y cùng mÙt l§n sñ hÓ nghi l«n n×i sã hãi khi Ñi diÇn vÛi mÙt h¡nh phúc quá lÛn. Ông hiÃu r±ng nhïng lÝi ông vëa nói ã v°ãt qua mÍi sñ mong ãi cça éa bé, và ¥y chính là gi¥c m¡ t­n cùng cça mÍi gi¥c m¡ :

- Con chính là con » cça ta. Con ã hiÃu iÁu ó hay ch°a ?

Vi l·p l¡i.

Trung v«n éng sïng sÝ. M·t nó tái xanh và c·p môi nó ng£ sang tr¯ng nhãt. Ông nhìn th¥y rõ nhïng c¡n sóng xúc Ùng nÑi nhau ch¡y ngang ôi m¯t ¹p cça nó. N×i chua xót dâng trong lòng ông :

« Chao ôi...Nó m¡ t°ßng mÙt ng°Ýi cha ! Có mÙt ng°Ýi cha th­t sñ là hiÇn thñc t§m th°Ýng vÛi muôn triÇu éa bé khác nh°ng l¡i là gi¥c m¡ tÙt Énh ho·c mÙt huyÅn t°ßng Ñi vÛi chính nó. TÙi nghiÇp thay c­u hoàng tí mÓ côi này. »

Ông nhìn sâu vào c·p m¯t nâu trong suÑt cça nó, m¯t loài bÓ câu. V» ¹p lÙng l«y nh°ng §y nï tính. Ph£i chng vì v» ¹p trÛ trêu này mà nó ph£i cam chËu mÙt sÑ ph­n gian truân ?...Ý ngh) m¡ hÓ ¥y l°Ût qua nh° h¡i gió tho£ng. Vi n¯m ch·t bàn tay éa con nuôi và láy l¡i tëng lÝi :

- Con chính là con » cça ta. B¥y lâu ta không muÑn tuyên bÑ vì e ng¡i nhiÁu iÁu. Nh°ng giÝ ây, ta c§n ph£i cho con bi¿t sñ th­t. Bßi con cing ã ¿n tuÕi khôn lÛn.

- Ba. !...

Th±ng bé ôm ch§m l¥y ông, sñ sung s°Ûng Ùt ngÙt làm vá oà ti¿ng khóc. Nó gåc §u vào ngñc ông. N°Ûc m¯t ng­p tràn g°¡ng m·t, §m ìa nh° dòng li. Vi im l·ng ghì xi¿t l¥y éa bé. Cùng mÙt l§n, n×i dËu dàng l«n sñ chua chát trào lên làm t¯c ngh¹n hÍng ông.

******

Óng hÓ treo t°Ýng thong th£ iÃm m°Ýi hai ti¿ng, Vi v«n ngÓi Íc sách, iÁm nhiên nh° không có sñ gì x£y ra. Vã ông b°Ûc ¿n sau l°ng ông, gi¡ tay g¥p cuÑn sách l¡i :

- Anh i ngç i, muÙn rÓi.

Vi mß l¡i úng trang ci, áp :

- Em cé ngç tr°Ûc. Anh c§n Íc.

- Em xin l×i....

- Em không có l×i gì....Nói úng ra, l×i chính là ß sñ ghép ôi cça chúng ta. Anh r¥t ti¿c...

- Anh muÑn nói là ...

Vân cao giÍng, bà b¯t §u nóng m·t vì nhïng lÝi l½ ôn tÓn nh°ng au Ûn cça ông. Bà muÑn tranh lu­n, muÑn thuy¿t phåc, muÑn bày tÏ thiÇn chí....Nh°ng Vi ã quay l¡i và °a tay chÉ bÑn béc t°Ýng xung quanh.Vân nhÛ ra r±ng hÍ không thà nói chuyÇn ß ây, n¡i nhïng con rÇp °ãc cài ·t té phía, të trong nhà ¿n các cây cÕ thå ngoài sân. Bà tìm tÝ gi¥y tr¯ng, vi¿t :

« Ngày mai, chúng ta s½ nói chuyÇn này. »

Ông vi¿t câu tr£ lÝi, ngay dòng d°Ûi :

« Ngày mai, anh ph£i i të sáu giÝ sáng. »

« V­y khi nào em mÛi có thà nói chuyÇn vÛi anh ?»

« Khi anh quay vÁ. »

« Chúc anh ngç ngon. »

« Chúc em ngç ngon. »

Vân vo tÝ gi¥y, o¡n châm lía Ñt, thói quen hÍ ã có të lâu. RÓi bà lên gi°Ýng tr°Ûc.

Còn ông, ngÓi l¡i tr°Ûc bàn, l­t giß nhïng trang gi¥y nh°ng không hÁ nhÛ mÙt dòng chï nào. Trên ngñc ông, n°Ûc m¯t éa con nuôi v«n còn ¥m nóng. Bên tai ông, vang lên ti¿ng néc nß. Ông oán °ãc c¡n bão nào ã i qua tâm hÓn éa bé vào buÕi tr°a hôm nay :

« TÙi nghiÇp th±ng bé....Bao nhiêu nm trÝi, nó v«n th§m lén ki¿m tìm d¥u v¿t ng°Ýi cha. Dù ta th°¡ng yêu nó ¿n âu chng nïa, dù ta cÑ g¯ng s¯m vai cça k» làm cha thành thñc, t­n tuõ và nÓng nhiÇt, sñ thi¿u håt kia v«n là hÑ sâu không thà l¥p §y. Tình huy¿t m¡ch là sãi dây vô hình gi±ng trói ki¿p nhân sinh.....

Con chính là con » cça ta. Máu ch£y trong huy¿t qu£n cça con chính là máu cça ta. Da thËt trên thân xác con chính là da thËt cça ta !....

Sao b×ng d°ng ta c¥t nên câu nói ¥y ? ó là c£m héng cça th§n linh hay sñ xui khi¿n cça ma qu÷ ?

D§u sao, lÝi nói ã qua cía miÇng rÓi. MÙt lÝi nói bÑn ngña uÕi theo không giï kËp. Të nay, thân ph­n cça th±ng bé s½ g¯n vÛi thân ph­n cça ta bßi mÑi liên k¿t th§m kín này. Sñ bí ©n cça sÑ ph­n ã n£y sinh à che gi¥u mÙt bí ©n khác. Ta không hiÃu r±ng ta hành Ùng úng hay sai ? »

Qu£ tình ông không bi¿t ông ã hành Ùng úng hay sai khi ông nói vÛi Trung r±ng nó chính là con » cça ông, mÙt éa con ngo¡i hôn, n¿u hiÃu theo úng ngh)a. Nh°ng vào buÕi tr°a nay, ông không còn c¡ hÙi à suy tính, cing ch³ng còn thÝi gian à ¯n o. Ông ã hành Ùng theo kiÃu mÙt nhà th¡ ng«u héng dù ông vÑn ch³ng ph£i thi nhân, cing không quen hành Ùng theo ng«u héng. Nh°ng ông bi¿t làm gì ây khi chính vã ông và éa con trai » cça ông ã xô ©y éa con nuôi vào tr¡ng thái u¥t h­n tuyÇt vÍng này ?

« Ta có l×i chng khi à x£y ra tình th¿ tÓi tàn, Ói b¡i nh° v­y ? »

Ông tñ hÏi.

Và tâm hÓn ông tràn §y bóng tÑi.

Ông không o ¿m °ãc sñ phéc t¡p cça cuÙc sÑng. Ông tÏ ra vô nng khi lèo lái con t§u gia ình. Ông không ç sáng suÑt hay thi¿u lòng can £m à có thà hiÃu rõ b£n ch¥t ng°Ýi àn bà và éa con trai cça chính ông ?...

« Có l½ ta thi¿u c£ hai thé, sñ sáng suÑt l«n lòng can £m. Ta thi¿u c£ hai ph©m ch¥t c§n thi¿t nh¥t Ñi vÛi mÙt ng°Ýi àn ông, mÙt k» làm cha và mÙt k» làm chÓng. Hình nh° ã có ng°Ýi tëng nói vÛi ta vÁ iÁu ¥y ? »

Hình nh°....

Nhïng ti¿ng « Hình nh° » bao giÝ cing kéo theo nhïng vang vÍng cça quá khé, và cùng vÛi các hÓi âm ¥y, ng°Ýi ta l­t giß l¡i nhïng trang gi¥y ã Ñ vàng cùng tháng nm. Vi bi¿t trong ông có mÙt ng°Ýi àn ông cÕ x°a, quan tâm tÛi gia phong và các giá trË °ãc tu t¡o xung quanh nó. Cing vì th¿, mÙt éa con trai, k» nÑi dõi tông °Ýng là °Ûc mong th§m kín nh¥t và cing quan trÍng nh¥t Ñi vÛi ông sau khi l­p gia ình. Sau m°Ýi b£y nm th¥t b¡i trong nhïng l§n x£y thai liên tåc, ngày Vinh ra Ýi Ñi vÛi ông thñc sñ là ngày hÙi « Vui mëng r¡i lÇ » nh° ng°Ýi ta v«n nói tñ ngàn x°a. Vi nhÛ r±ng ông ã théc tr¯ng ba êm liÁn cùng Vân khi bà chËu ñng nhïng c¡n au trß d¡. Ông ngÓi cho bà tña khi bà không muÑn n±m, °a cánh tay cho bà c¥u xé khi bà bË c¡n au hành h¡. Bà sinh nß xong xuôi, hai cánh tay ông còn chi chít v¿t s¹o cho ¿n c£ tháng sau ch°a h¿t. ám àn bà cùng phòng nhìn Vân vÛi nhïng c·p m¯t ghen tË không che gi¥u. HÍ nhìn ông cing vÛi sñ thèm muÑn không che ­y. Vã ông, h³n ch°a quên iÁu ó. H³n bà cing không thà quên r±ng chính ông là ng°Ýi ã tñ tay £m nhiÇm viÇc gi·t gii cing nh° n¥u n°Ûng phåc vå bà, cho dù c£ hai bên gia ình cing nh° c¡ quan Áu có sµn mÙt Ñng ng°Ýi trã giúp. T¥t th£y nhïng gì ông ã làm Áu xu¥t phát të mÙt ý théc rõ rÇt là vã ông ph£i °ãc sung s°Ûng tÑi a khi trß thành ng°Ýi m¹, khi hÍ trÙn máu huy¿t à tác t¡o nên mÙt con ng°Ýi, k» có sé mÇnh ghi d¥u và kéo dài tên tuÕi, hình hài, danh ti¿ng cça c£ hai dòng hÍ....

ThÝi Vinh còn nhÏ, të mÙt ¿n sáu tuÕi, vÛi vóc dáng thanh tao và g°¡ng m·t xinh ¹p kiÃu « mù nï HÓng kông », nó giÑng m¹ h¡n giÑng bÑ. ThÝi ¥y, hai ng°Ýi oan ch¯c con trai hÍ lÛn lên s½ trß thành minh tinh màn b¡c, n¿u ch³ng ph£i cá siêu sao Hô-ly-út thì cing ph£i là mÙt thé Yve Montand hay Alain Delon. Nh°ng të nm lên m°Ýi, mÍi °Ýng nét cça nó hoàn toàn thay Õi, Vinh không còn là ngôi sao màn b¡c mà có dáng d¥p cça mÙt gã dô-kÁ. Lúc ¥y, hai vã chÓng ông chuyÃn të gi¥c m¡ nghÇ thu­t sang gi¥c m¡ quán quân thà thao nhân dËp Vinh nh­n °ãc mÙt gi£i nhì trong cuÙc thi iÁn kinh cça tr°Ýng tiÃu hÍc. Cùng vÛi sñ Õi thay ngo¡i diÇn, th±ng bé bÙc lÙ nhïng ph©m ch¥t mà không mÙt b­c cha m¹ nào m¡ °Ûc. Tr°Ûc h¿t, nó tham n mÙt cách khçng khi¿p. éa con trai ông có mÙt niÁm am mê bÇnh ho¡n khi nó sà xuÑng bàn n. Vào lúc ó, nó không còn nhìn th¥y ai, không còn quan tâm ¿n b¥t cé mÙt thé gì, ngoài viÇc chúi §u xuÑng g¯p. Vào nhïng dËp ·c biÇt, vã ông mÝi §u b¿p ¿n nhà n¥u nhïng món n l¡, Vinh viÇn cÛ trÑn tr°Ýng Ã ß nhà, chui xuÑng t­n b¿p n tr°Ûc c£ cha m¹ l«n khách khéa. Tuy nhiÁu l§n, Vân thuy¿t phåc ông r±ng tr» ham n là iÁu áng mëng, bßi nh° th¿ c¡ thà cça nó s½ m¡nh kho» c°Ýng tráng ; nh°ng khi nhìn éa con trai våc §u xuÑng mâm, n không kËp nuÑt không kËp thß, Vi th¥y m·t mình bÏng rát. Të nm Vinh m°Ýi hai tuÕi, lông mép ã mÍc xum xuê, giÍng vá Ó Ó, vã ông yêu c§u nó n c¡m riêng vÛi Trung trong gian b¿p à khÏi làm ông x¥u hÕ.

Có thà là nhïng khi mÙt mình Ñi m·t vÛi sñ th­t, vã ông cing au lòng. Nh°ng tr°Ûc ông, bà không bao giÝ lùi b°Ûc. Bà ph£i b£o vÇ éa con trai cça bà, tác ph©m duy nh¥t trong cuÙc Ýi làm m¹ cça bà b±ng mÍi giá. NhiÁu phen, Vi nhïng muÑn tin vã, muÑn tin r±ng con mình rÓi ây s½ trß thành :

« MÙt ai ó vô cùng sáng láng trong t°¡ng lai. »

ôi phen, ông cing tñ thuy¿t phåc mình r±ng có thà tÓn t¡i nhïng con ng°Ýi mà tài nng cing nh° nhân cách chín muÙn màng, bÙc lÙ muÙn màng, giÑng loài than cháy ch­m, kiÃu nh° quan th°ãng th° Lã VÍng, ngÓi bên khe câu cá ¿n bát tu§n mÛi ra tay trË quÑc...N¿u nh° v­y, con trai ông rÓi ây có thà s½ trß thành mÙt nhà nghiên céu lëng danh, ng°Ýi sáng ch¿ máy bay, t§u thu÷, ch¥t d»o tÕng hãp ho·c mÙt bác s) em l¡i kh£ nng céu r×i cho nhïng con bÇnh hiÃm nghèo. Nó hoàn toàn có thà trß thành mÙt con ng°Ýi hïu ích vÛi nhân qu§n, em l¡i vinh danh cho tiên tÕ. VÛi iÁu kiÇn là nó ph£i thay Õi tính n¿t, trß thành éa ham hÍc.

« VÛi iÁu kiÇn là.... »

Ôi gi¥c m¡ b¥t kh£ cça nhïng k» làm m¹ và làm cha !

Dù au Ûn nh° ch¿t tëng khúc ruÙt, Vi cing th¥y r±ng cái ngày hy vÍng cça ông m×i lúc m×i lùi xa. Lùi xa ¿n vô cùng t­n. Trong hiÇn thñc cay ¯ng, càng ngày con trai ông càng trß thành phiên b£n cça c­u ¥m Tùng, em trai Vân. VÁ ngo¡i diÇn, sñ Õi thay này khi¿n c£ hÍ ph£i b­t lên ti¿ng kêu kinh ng¡c. Tho¡t tiên, mii nó bành tr°Ûng trên g°¡ng m·t mÙt cách quá cá, vÛi hai cánh mii vëa to vëa d§y, vÛi cái §u mii hình cç tÏi lúc nào cing bóng loáng. RÓi c·p m¯t nó d§n d§n nhÏ l¡i trong khi hai hàng lông mày mÍc dày r­m cing quá khÕ, kiÃu lông mày thiên h¡ gÍi là lông mày sâu róm. Nó béo lên r¥t nhanh bßi tính tham n, và càng béo, nhïng ng¥n thËt càng nÕi vÓng lên trên hai má, xoá i nhïng nét thanh tao cuÑi cùng còn sót l¡i cça tuÕi ¥u nhi. Vi không tin l¯m vào thu­t xem t°Ûng, nh°ng ngo¡i hình cça éa con khi¿n ông th¥t vÍng, bßi do nghiÇm sinh, ông bi¿t r±ng sñ thay Õi hình t°Ûng th°Ýng kèm theo nhïng Õi thay trong Ýi sÑng tâm linh ho·c tinh th§n. Không lâu, nhïng iÁu ông ngÝ vñc ã °ãc chéng minh. Nhïng nm tiÃu hÍc, Vinh luôn luôn °ãc x¿p h¡ng là hÍc sinh giÏi. Sang nm thé nh¥t tr°Ýng trung hÍc, nó tåt xuÑng h¡ng trung bình. Ngay nm sau, nó r¡i xuÑng nhóm « hÍc sinh ·c biÇt » và të ó, nó ti¿p tåc r¡i xuÑng theo chiÁu th³ng éng....Të ây, Vinh bË kèm c·p th°Ýng xuyên và vã ông b¯t §u lui tÛi nhà các th§y các cô nh° c¡m bïa. Vi th¥y vã luôn luôn gói ghém các lo¡i quà, khi thì nhïng món Ó ngo¡i quÑc ông mua trong các kì « i xé » ; khi là nhïng món Ó thñc ph©m ·c biÇt em të quê ra : nào gà giò v°Ýn, nào cua biÃn tôm biÃn t°¡i Ñp trong b¹ chuÑi, nào hoa qu£ và các lo¡i mét trái cây tñ n¥u...MÙt l§n, c§m lòng không ­u ông ph£i b£o vã :

- Em s½ làm h° con trai chúng ta thêm mÙt trm l§n nïa n¿u sñ viÇc này ti¿p diÅn. Vinh không có mÙt chút cÑ g¯ng tñ thân nào. NhiÁu l§n anh à ý, th¥y nó ló §u vào xem em gói quà mang ¿n nhà các th§y cô nh° khán gi£ xem xi¿c, nhßn nh¡ nh° chuyÇn ùa ch¡i. D°Ýng nh° nó ngh) r±ng nó cé th£ séc ch¡i bÝi và ngu dÑt, còn cha m¹ ph£i lo t¥t c£ ph§n Ýi cça nó. Hãy dëng tay l¡i, n¿u không con trai em s½ trß thành mÙt k» hoàn toàn vô dång nh° c­u cça nó, t¥m g°¡ng x¥u xa ã hiÃn hiÇn rành rành.

Vã ông Ï nhë të m·t xuÑng chân tay, quay sang chì chi¿t :

- Em bi¿t gia ình em thua kém gia ình anh. Em trai em hÍc hành ngu dÑt. T¡i sao anh không chÍn mÙt ng°Ýi àn bà hÍc v¥n tót vÝi, të §u xuÑng chân phç §y chï ?

- Em không c§n tñ ái v·t. Ph£i ngh) ¿n t°¡ng lai con chúng ta mÙt cách nghiêm chÉnh. MuÑn th¿, ph£i nhìn th³ng vào sñ th­t. Sñ th­t là Vinh càng lÛn càng ham ch¡i. C­u Tùng ¿n rç cháu i b¥t cé lúc nào. Và chính em là ng°Ýi bao che cho c£ hai éa. HÍc hành nh° th¿, sÛm hay muÙn cing éng bên lÁ xã hÙi.

- Trong gia ình này ch°a có ai ph£i éng bên lÁ xã hÙi. Anh ëng quá kh¯c nghiÇt vÛi con. Nó là éa céng §u, vì th¿ ph£i lña chiÁu mà uÑn. Nhìn mà xem, có bi¿t bao nhiêu ng°Ýi thành ¡t trên Ýi này ã tr£i qua mÙt thÝi hÍc trò ng× nghËch. Th­m chí có nhïng ng°Ýi mù chï cing v«n thành công. Ng°Ýi ta b£o : ngña hay th°Ýng ái t­t...

Vi ành im l·ng. Ngao ngán mà im l·ng. Ông còn bi¿t nói gì h¡n ?...Ông th¥y mình b¥t lñc. LiÇu ông có thà làm gì °ãc à xoay chuyÃn tình th¿ ?...

éa con là tác ph©m chung cça hÍ nh°ng ph§n óng góp cça bà lÛn h¡n. SuÑt thÝi kì mang thai, bà không ngëng nôn, không ngëng au Ñm. Sñ thai nghén cça bà mÙt v¡n l§n khó khn h¡n nhïng ng°Ýi khác. C¡ thà bà không thích éng vÛi viÇc thai nghén và sinh nß. éa con trai này là cuÙc xÕ sÑ duy nh¥t trong Ýi bà. Không thà có l§n thé hai. M°Ýi b£y nm có thai rÓi l¡i x£y thai, x£y thai tháng tr°Ûc vài tháng sau nghén l¡i....cái iÇp khúc tÓi tÇ ó cé l·p i l·p l¡i nh° c¡m bïa khi¿n ch³ng nhïng hÍ hàng mà nhïng Óng nghiÇp cça Vân Áu coi viÇc bà ¿n viÇn phå s£n nh° là mÙt thé công viÇc th°Ýng h±ng. MÍi l§n mang thai Áu không v°ãt quá tháng thé t°. NhÝ mÙt sñ huyÁn diÇu trÝi ¥t em l¡i, bà mÛi có °ãc Vinh vào nm bÑn m°¡i mÑt tuÕi, cái tuÕi ch¥m dét mÍi hy vÍng cho nhïng ai muÑn làm m¹. Th¿ nên, Ñi vÛi bà, éa con trai này chính là hoàng th°ãng không ngôi. iÁu l¡ lùng là nó có thà làm xoay chuyÃn hoàn toàn cách nhìn cça ng°Ýi m¹. Thuß hÍ mÛi yêu nhau, Vân th°Ýng công khai bÙc lÙ ác c£m Ñi vÛi éa em trai mà bà th°Ýng gÍi là th±ng Tùng lãn . GiÝ ây, vì con trai cça hÍ l¡i giÑng th±ng Tùng lãn nh° hai giÍt n°Ûc nên cái nhìn cça Vân vÛi éa em trai b×ng trß nên trìu m¿n, dËu dàng. Còn ông, nhiÁu l§n quan sát hai c­u cháu chuyÇn trò, ùa cãt, tán tÉnh, n uÑng....ông không tránh khÏi n×i kinh hoàng. MÙt gã àn ông ngo¡i té tu§n, râu ria nhµn nhåi vÛi éa bé ang d­y thì, lông mép en rì tëng ám. C£ hai Áu có g°¡ng m·t §y ú các múi thËt. C£ hai Áu có nhïng c·p mày en r­m quá cá khi¿n m¯t hÍ chÉ còn là nhïng khe h¹p d°Ûi bóng râm cça chúng. C£ hai Áu có cái v» hÓn nhiên dâm ãng khi °a m¯t nhìn mÙt cô gái hay mÙt ng°Ýi àn bà. Ti¿ng c°Ýi hy hý nh° ti¿ng ngña cça hÍ cing giÑng nhau ¿n n×i ôi l§n, ông chËu không nÕi ph£i bÏ i. M°Ýi hai tuÕi, con trai ông ã có mÙt vòng má bång ,giÑng nh° c­u nó thuß x°a, ngày ông ·t chân lên ng°áng cía nhà bà Tuy¿t Bông, ¡i lý n°Ûc m¯m phÑ huyÇn :

Làm sao ta có thà hình dung °ãc b¿n nào dòng Ýi ch£y ¿n ? Nào ta có ngÝ âu éa con duy nh¥t cça ta l¡i mang §y ç d¥u v¿t Ói b¡i cça dòng hÍ ngo¡i ? Ta yêu Vân vì tin t°ßng r±ng ó chính là hình hài °ãc tái t¡o cça ông giáo V°¡ng mà không bi¿t r±ng trong dáng vóc ¹p ½ thanh tao cça ng°Ýi cha, cô ¥y v«n dung chéa nhïng h¡t m§m b£n thà cça ng°Ýi m¹, bà chç ¡i lý n°Ûc m¯m nÕi ti¿ng x¥u c£ n¿t l«n ng°Ýi ? Ph£i chng cuÙc hôn nhân này là th¥t b¡i lÛn nh¥t trong cuÙc Ýi ta ? MÙt th¥t b¡i không còn c¡ céu vãn ?

Nhïng nm ang ß tuÕi trng r±m, hÍ là nam thanh nï tú cça phÑ huyÇn Phù l°u nÕi ti¿ng sung túc. RÓi hÍ l¡i cùng °ãc gßi sang Hà nÙi hÍc trung c¥p, không c­u ¥m cô chiêu cing qu§n là áo l°ãt và °ãc gia ình chu c¥p §y ç à có thà theo kËp b¡n bè. Tình yêu n£y nß dÅ dàng khi hÍ cùng i trên mÙt chuy¿n tàu, và nàng ngÓi mß cuÑn tiÃu thuy¿t Íc trong khi chàng l­t các trang báo. Tình yêu cing n£y nß dÅ dàng khi cùng chung nhïng tr¡i hè H°Ûng ¡o sinh khi cùng ngâm ngãi nhïng khúc ca ngo¡i nh­p : Nào Sê-nê-rat, nào Trß l¡i mái nhà x°a, nào San-ta-lu-sia...V£ chng, Vân ¹p. Bà °ãc mÇnh danh là Hoa h­u Phù l°u. V£ chng, c£ hai ang tuÕi m¡ mÙng tình ái. V£ chng, n×i lo c¡m áo cing nh° c¡n cuÓng phong cách m¡ng ch°a ch¡m tÛi hÍ. V£ chng....

Ô, còn bi¿t bao sñ v£ chng nïa à ông quay l¡i kiÃm chéng cuÙc hôn nhân ã ngoài ba th­p kÉ cça mình ? Nh°ng Vi nhÛ r±ng l§n §u d«n Vân vÁ nhà ông ã không báo tr°Ûc vÛi cha m¹ à gây sñ síng sÑt, theo cung cách cça các chàng trai thÝi ¥y. BÑ m¹ ông ã éng l·ng i mÙt hÓi tr°Ûc khi có thà áp l¡i lÝi chào cça vË khách xinh ¹p sóng ôi vÛi c­u con trai. êm hôm ó, cha ông gÍi ông ra nh¹ nhàng nói :

- ThÝi ¡i ã Õi thay. GiÝ ch³ng ai dám hÏi vã hay g£ chÓng cho con mà không °ãc tr» thu­n tình. Cha cing th¥y iÁu ¥y là hãp vÛi l½ ph£i. Nh°ng ng°Ýi sÑng vÛi ng°Ýi là sñ vô cùng khó khn trên Ýi này. ëng quên iÁu ¥y. MÙt khi con ã cam k¿t sÑng vÛi mÙt ng°Ýi àn bà, téc là con cam k¿t chËu nía ph§n trách nhiÇm cuÙc sÑng cça ng°Ýi ¥y. Th¿ nên, ph£i bi¿t dè chëng.

- Ý cha muÑn nói tÛi hoàn c£nh nhà Vân ?

Ông hÏi l¡i ng°Ýi cha vÛi sñ th³ng th¯n và nÓng nhiÇt :

- Nh°ng hai chúng con có chung mÙt ánh giá. Chính Vân cing thëa nh­n r±ng m¹ cô ¥y là mÙt ng°Ýi àn bà thi¿u ph©m h¡nh. MÙt khi ã xác Ënh sñ viÇc, ¯t Vân ph£i bi¿t c° xí theo lÑi ngay.

- Tuó ý con.

Cha ông áp sau mÙt chút ng­p ngëng. RÓi, b×ng nhiên nh¥n giÍng :

- Ng°Ýi x°a nói l¥y vã kén tông, l¥y chÓng kén giÑng. Con hãy thí ngh) xem hÍ có lý hay chng ?

- Vâng, con s½ suy ngh) l¡i viÇc này.

Ông tr£ lÝi téc kh¯c.

RÓi ông ã ngh) l¡i. Nh°ng sñ ngh) l¡i cça trai t¡ không kéo dài quá hai m°¡i bÑn ti¿ng Óng hÓ. Sñ ngh) l¡i cça mÙt k» ang yêu l¡i càng ng¯n ngçi h¡n. MÙt lÝi nói cça mù nhân ç séc san b±ng mÍi thành trì cça Ënh ki¿n hay ngÝ vñc.

ChiÁu hôm sau, Vi téc tÑc tìm Vân, ·t câu hÏi th³ng thëng :

- Em có ngh) cuÙc hôn nhân cça bÑ m¹ em là tho£ áng hay không ?

- Không, mÙt ngàn l§n không.

Vân áp l¡i t¯p lñ. Câu tr£ lÝi vëa th³ng th¯n vëa dét khoát. CuÙc hôn nhân oái om giïa ông giáo V°¡ng và bà chç ¡i lý n°Ûc m¯m Tuy¿t Bông là Á tài th°Ýng trñc të m¥y chåc nm nay cho dân phÑ huyÇn, dù muÑn hay không Vân cing ã nghe mÍi lÝi àm ti¿u të thuß lên nm. Xét trên mÍi chiÁu, të ngo¡i hình ¿n ph©m cách, bÑ m¹ Vân v½ nên béc tranh bi¿m ho¡ hi¿m hoi. MÙt ông giáo chÉn chu, dung m¡o tu¥n tú thanh tao, nói nng të tÑn, cí chÉ khoan hoà sóng ôi vÛi mÙt bà phì nÙn, vëa keo kiÇt vëa anh á chua ngoa. Dân phÑ gÍi sau l°ng bà là « må béo mÓm loa mép gi£i ». Và hÍ liÇt kê ba lo¡i ho¡t Ùng chç y¿u cça cái miÇng rÙng ngoác vÛi c·p môi d§y cong cÛn cça bà : Tr£ giá hay thanh toán tiÁn nong ; cãi cÍ ho·c chíi bÛi láng giÁng l«n con cháu ; và n quà v·t mÙt thú tiêu khiÃn vô t­n...Không kà sñ ành hanh hay lÑi vênh váo c­y tiÁn c­y cça, chÉ riêng thói tham n cça m¹, cô con gái ã nhiÁu phen phÏng m·t vì hÕ th¹n tr°Ûc b¡n bè. Chëng nh° muÑn cho ng°Ýi yêu bi¿t rõ thái Ù c°¡ng quy¿t cça mình, Vân gi£i thích :

- Ông nÙi khi ang Ñm n·ng ã gÍi bà nÙi và bÑ V°¡ng vào phòng, yêu c§u c°Ûi m¹ Bông. MÙt tu§n sau, tr°Ûc khi ch¿t, ông l¡i nh¯c l¡i viÇc ¥y. Vì th¿ sau ngày gi× §u, bà nÙi ã làm ám c°Ûi g¥p cho hai ng°Ýi.

- Vì lý do gì ông nÙi buÙc bÑ em làm iÁu ¥y ?

- Em không bi¿t. Bßi bà nÙi cing không bi¿t và bÑ V°¡ng cing không bi¿t.

- Dù bÑ em không hÁ yêu m¹ em ?

- T¥t c£ mÍi ng°Ýi, trong hÍ hay ngoài phÑ Áu bi¿t iÁu ¥y.

- Nh°ng bÑ em ã ch¥p nh­n vô iÁu kiÇn.

- Trong nhà, ông nÙi là m·t trÝi. LÝi cça ông là mÇnh lÇnh.

- N¿u bây giÝ, bÑ em buÙc em ph£i l¥y mÙt ng°Ýi em không hÁ yêu th°¡ng, giÑng nh° ông nÙi em ã tëng làm ?

- Ò không!...

Vân tr£ lÝi ngay, không mÙt chút ngh) ngãi :

- Không bao giÝ em ch¥p thu­n iÁu ¥y.

- Vì sao ?

- Vì thÝi ¡i Õi thay rÓi. Lúc này các bà tân thÝi ã m·c qu§n sooc ra °Ýng. Em ch³ng ph£i tân thÝi nh°ng cing không ph£i ng°Ýi cça thÝi phong ki¿n.

HÍ c°Ýi ng¥t, tñ c£m th¥y may m¯n vì sÑng trong mÙt thÝi ¡i mÛi, °ãc tñ do yêu nhau và °ãc c°Ûi nhau theo sß nguyÇn. Ông trß vÁ nhà, thu­t l¡i cuÙc chuyÇn trò cça hÍ vÛi bÑ m¹, yên trí r±ng mÍi ngÝ vñc ã °ãc gi£i quy¿t. Tuy nhiên, bÑ m¹ ông v«n tìm mÍi cách thoái thác ti¿n hành lÅ k¿t hôn cho hÍ. CuÙc k¿t hãp giïa ông giáo V°¡ng vÛi bà chç ¡i lý n°Ûc m¯m gãi quá nhiÁu bn khon trong lòng hÍ. Cha ông tìm cách iÁu tra ngÍn ngành vì theo l½ th°Ýng, ph£i có mÙt ràng buÙc bí ©n và khçng khi¿p mÛi có thà b¯t éa con tr£ mÙt món nã kinh hÓn nh° v­y. Không mÙt ai không hiÃu cái sñ th­t này : ng°Ýi nh° ông giáo V°¡ng mà ph£i sÑng chung vÛi bà Tuy¿t Bông cing giÑng nh° ph£i ch¥p nh­n chung thân o¡ §y trong Ëa ngåc hay lò luyÇn tÙi, r±ng nh° th¿ c£ mÙt ki¿p ng°Ýi ã bi¿n thành món hàng Õi chác. Và iÁu sau cùng là cÑt y¿u : nhïng cuÙc hôn nhân oái om b¥t h¡nh nh° th¿ th°Ýng à l¡i nhïng v¿t tàn phá cho Ýi sau....

Thiên h¡ ã °a ra bao nhiêu gi£ thuy¿t cho sñ kiÇn này. Có ng°Ýi cho r±ng cå Kí, thân sinh cça ông giáo ã có thÝi cùng sang Lào ào vàng vÛi cå Cí, cha » bà Bông. Trong mÙt l§n s­p h§m, cå Cí ã céu b¡n thoát ch¿t. Ã Án ¡n céu m¡ng, cå Kí héa s½ c°Ûi con gái duy nh¥t cça ân nhân cho con trai duy nh¥t cça mình.

Nh°ng nhiÁu ng°Ýi l¡i v¡ch ra r±ng chuyÇn ào vàng ãi cát là chuyÇn viÃn vông, mÙt cách gi¿t thÝi gian cça nhïng k» t§m phào , vì c£ cå Kí l«n cå Cí Áu là dân nuôi móng tay dài, c§m con dao rña không ch·t, séc vóc âu mà theo ám phu moi ¥t ãi cát tìm vàng ?...Vàng bao giÝ cing ch£y cùng dòng vÛi máu. Theo nghÁ này n¿u không là lo¡i §u n­u, túi ních ch·t tiÁn, óc §y lèn m°u mô qu÷ quyÇt à éng lên làm chç mÏ thì chÉ là ám giang hÓ, coi chuyÇn dao búa nh° c¡m bïa ho·c nhïng k» lâm b°Ûc °Ýng cùng, tuyÇt k¿ sinh nhai, tñ thí m¡ng mình nh° r¡m nh° cÏ... Sñ thñc là cå Cí l«n cå Kí Áu có máu cÝ b¡c. HÍ ánh b¡c quanh nm, th¯ng cing nhiÁu, thua cing l¯m. Vào mÙt nm v­n h¡n, cå Kí thua liên tåc suÑt mÙt mùa ông. Nh°ng càng cháy túi càng khát n°Ûc, cay cú gá cÝ, cå ã c§m cÑ c£ nhà cía l«n ruÙng v°Ýn, trong phÑ cing nh° d°Ûi quê; bao nhiêu cça chìm cça nÕi ·t h¿t lên chi¿u b¡c vÛi °Ûc muÑn iên cuÓng là l¥y l¡i nhïng kho£n tiÁn ã m¥t. Nh°ng th§n hÙ mÇnh ã bÏ cå mà i chÉ còn sñ en çi c·p kè nh° hình vÛi bóng. Sau rÑt, t¥t th£y gia s£n bË thiêu cháy trong ngÍn lía nhà sòng. Giáp T¿t, cå Kí nhìn th¥y tr°Ûc c£nh vã con bË uÕi ra khÏi cía, trß thành nhïng k» §u °Ýng xó chã. Vëa sã hãi vëa day dét vì tÙi l×i cça mình nên cå Kí tìm °Ýng tñ v«n. Chính lúc ¥y, cå Cí thanh toán t¥t th£y nhïng món nã lÛn nhÏ cho b¡n, chÉ vÛi °Ûc nguyÇn duy nh¥t là sau này....khi hai éa tr» khôn lÛn, hÍ s½ trß thành thông gia....

Nhïng chuyÇn Ón thÕi luôn luôn là nhïng chuyÇn Ón thÕi. Các gi£ thuy¿t luôn luôn chÉ là gi£ thuy¿t bßi ng°Ýi cùng thÝi vÛi hai ông không còn sÑng à xác nh­n sñ th­t cuÑi cùng. V£ chng, lËch sí muôn Ýi v«n là cuÑn sách chép l¡i các gi£ thuy¿t và sau m×i gi£ thuy¿t l¡i có vô sÑ iÁu bí ©n. LËch sí bé nhÏ cça m×i gia ình cing v­y. Các bí m­t luôn luôn tÓn t¡i à tô iÃm và huyÁn bí hoá Ýi sÑng. BÑ m¹ ông không thích l¯m sñ huyÁn bí này nh°ng sau h¡n mÙt nm nhÍc công iÁu tra mà ch³ng i tÛi k¿t lu­n chân xác nào, hÍ ành ch¥p thu­n làm ám c°Ûi cho hai tr». Và nh° th¿, ám c°Ûi cça hÍ ã diÅn ra trong mÙt cách xuôn x», tuy có ôi ph§n còn g°ãng g¡o. BÑ m¹ Vi vÑn là nhïng ng°Ýi thanh lËch. HÍ bi¿t cách gi¥u cái ph§n g°ãng g¡o ó mÙt cách tÑi a.

Vào nhïng nm §u cuÙc sÑng léa ôi diÅn ra nh° mong °Ûc. Hai vã chÓng tr» sÑng riêng, ph§n vì công viÇc, ph§n vì bÑ m¹ ông sÑng chung vÛi vã chÓng ng°Ýi anh c£ nên ã lo sµn gia c° cho ông tr°Ûc ngày c°Ûi. Tuy nhiên, ngay vào nhïng nm h°¡ng lía m·n nÓng ¥y, gia ình v«n là cái nôi êm ¥m không thà thi¿u v¯ng trong tâm hÓn ông. Mái nhà x°a là n¡i ông th°Ýng xuyên quay vÁ. Vã ông ph£i ch¥p thu­n iÁu ¥y. Trong thâm tâm bà muÑn Ùc chi¿m thÝi gian cing nh° tình yêu cça ông nh°ng bi¿t r±ng iÁu ó là b¥t kh£. Thành thông lÇ, vào cuÑi tu§n hÍ trß l¡i nhà Vi. MÍi ng°Ýi quây qu§n trong nhïng bïa c¡m mà chÉ riêng các món n dân giã quen thuÙc ã khi¿n ng°Ýi ta tho£ mãn h¡n b°Ûc chân vào cao lâu hay tíu quán. M¹ Vi, tuy ã già nh°ng v«n là ng°Ýi §u b¿p sành iÇu. Bà n¥u Ñc bung dÍc mùng, ¿ch xào mng Ût, cá qu£ om rau c§n, tôm rim r°ãu n¿p ho·c l°¡n om nghÇ ngon h¡n h¿t th£y nhïng nhà hàng mà hÍ tëng °ãc n. Thêm nïa, không chÉ vì món n ngon nh°ng còn ß không khí nÓng ¥m cça gia ình, mÑi thiÇn c£m chân thành giïa nhïng con ng°Ýi cùng chung gÑc rÅ....M×i nm hÍ chÉ quay l¡i nhà Vân mÙt l§n, vào dËp T¿t. Bßi ó là iÁu không thà tránh °ãc, mÙt thé lÅ théc. Vi buÙc lòng ch¥p nh­n vài bïa n chung. iÁu ¥y không v°ãt quá séc chËu ñng cça ông, cho dù ch¡m m·t bà m¹ vã, ông c£m th¥y nh° bË gai nhím âm m×i l§n nhìn cung cách cong cÛn cça bà khi quát tháo, ho¡nh ho¹ ng°Ýi làm công và §y tÛ, ho·c iÇu bÙ vênh váo cça bà khi xÉa tiÁn, cái cách biÃu lÙ sñ hÉ h£ cça mÙt ng°Ýi àn bà vô duyên, vô h¡nh, vëa nhai vëa ngía m·t lên c°Ýi khi¿n c£ mÛ théc n ang nhào trÙn trong cái miÇng rÙng ngoác cça bà phô bày ra mÙt cách gÛm ghi¿c.... Bà chç ¡i lý n°Ûc m¯m bi¿t iÁu rõ ¥y. MÙt l§n, bà nói to¡c móng heo :

- Tôi bi¿t tôi không vëa mii anh chË. Nh°ng anh chË cing ch³ng vëa mii tôi. TÑt h¡n c£ là c¡m ai ng°Ýi ¥y n, gi°Ýng ai ng°Ýi ¥y ngç. MÙt nm mang lÅ vÁ ·t lên bàn thÝ là ç.

- Bà nói gì v­y ? Th­t là quá qu¯t...

Ông giáo trëng m¯t rn e. Bà Tuy¿t Bông cåp m¯t im l·ng. Dù là k» lng loàn, có thà s¯n váy chíi nhau vÛi b¥t kì ai vì mÙt Óng xu, có thà tuôn ra hàng tràng nhïng lÝi nguyÁn rça Ùc Ëa vÛi b¥t kì ng°Ýi láng giÁng nào dám ång tÛi b£n thân ho·c con trai mình , nh°ng bà l¡i sã chÓng mÙt vành. Tr°Ûc m·t ông, bà có v» cça mÙt con chó trung thành. C·p môi dày vô t­n cça bà luôn khép l¡i khi ông cao giÍng. C·p m¯t s° tí cái cça bà cing luôn luôn cåp xuÑng theo cách loài thÏ cái khi ánh m¯t ông chi¿u tÛi. MÙt khi ông ã ra lÇnh, bà ph£i xuÑng mã ngay téc kh¯c cho dù tr°Ûc ó mÙt giây bà có thà nh©y chÓm chÓm nh° con ngña cuÓng ang xung tr­n.....Dân phÑ huyÇn b£o r±ng bà tuÕi chuÙt còn ông tuÕi r¯n, chuÙt có thà rán m·t vÛi mèo nh°ng g·p r¯n thì hoàn toàn tê liÇt chÉ còn n±m chÝ ch¿t. SÑ khác l¡i nói ch» hoe ra r±ng ch³ng c§n tuÕi vÛi tác, h¡ng ng°Ýi nh° bà, n¿u ch³ng nhÝ mÙt mÑi duyên tiÁn Ënh bí ©n áp ·t, h³n chÉ có thà ngÓi m¡ ....các gã khÑ rách áo ôm, chân ¥t m¯t toét ki¿m c¡m b±ng nghÁ rong lãn ñc trên các n»o °Ýng thôn....

Nh° th¿, ã nhiÁu nm hÍ sÑng theo nguyên t¯c : Dâu là con, rà là khách. Vân cing ch°a bao giÝ ph­t ý khi ông chÉ trích nhïng thói x¥u cça c­u ¥m Tùng. Nh°ng giÝ ây, mÍi sñ ã thay Õi. Kà të ngày con ông lÛn lên, và nó trß nên mÙt c­u ¥m Tùng thé hai, có nguy c¡ còn tÓi tÇ h¡n c£ nguyên m«u. Bßi ch× éng cça ông ch³ng ph£i là cái båc g× tr°Ýng t° thåc phÑ huyÇn. Sñ thÑi nát mÍc trên cái cây cça uy quyÁn, s½ ngàn l§n thÑi nát h¡n khi nó n£y m§m trên m·t ¥t ho·c giïa Ñng r¡m.

Chao ôi, con cái là nhïng xiÁng xích b±ng vàng

MÙt lÝi than não nùng b¥t giác vang lên trong óc não ông. Cùng mÙt lúc, trái tim ông bË xuyên thçng bßi hai mii tên, hai g°¡ng m·t Óng hiÇn : Con trai cça chính ông. Và con trai cça mÙt ng°Ýi àn ông khác.

Ta s½ ch¿t....ta s½ ch¿t bßi sñ gi±ng xé này. Bßi n×i khÕ au không thà bày tÏ cùng ai...Bßi °Ýng h§m tÑi ch³ng tìm ra lÑi thoát .

Ông b­t lên mÙt ti¿ng rên. Nh°ng chãt nhÛ ra r±ng vã ông ang n±m trên gi°Ýng và ch¯c ch¯n là ch°a ngç nên ông vÙi nghi¿n rng l¡i à ghìm giï c¡n rên rÉ. RÓi mÙt g°¡ng m·t khác hiÇn lên, cùng mÙt ý ngh) s¯c nhÍn nh° l°ái ki¿m :

Nh°ng không! Ta không có quyÁn ch¿t. Ít nh¥t ta ch°a °ãc quyÁn ch¿t vào lúc này. VÛi cái ch¿t cça ta, bÍn khÑn ki¿p s½ tñ do hành Ùng. VÛi cái ch¿t cça ta, bao ng°Ýi s½ ph£i hÇ luõ. RÓi ch°a bi¿t nhïng gì áng ti¿c s½ x£y ra. Không, ta ph£i sÑng. Ta không °ãc quyÁn thua...

°a tay ôm §u, mò m«m nh° mÙt k» bË trúng th°¡ng, ông lò dò i vÁ phía gi°Ýng ngç.

********

Máy bay ch°a thà c¥t cánh vì trÝi l¯m s°¡ng mù.

S°¡ng ging nh° nhïng t¥m låa tr¯ng an xen nhau trên phi tr°Ýng và cÏ ng£ màu xanh th«m khi §m s°¡ng. MÙt cô gái b°ng khay trà tÛi trËnh trÍng ·t tr°Ûc m·t Vi :

- MÝi thç tr°ßng dùng trà ¡ .Ch¯c còn lâu máy bay mÛi nÕ máy °ãc.

- C£m ¡n cô. Tháng này có m¥y buÕi ph£i hoãn chuy¿n bay ?

- D¡, ã ba l§n. Hôm nay là buÕi sáng thé t°.

- Thông th°Ýng, ph£i ãi bao nhiêu ti¿ng ?

- Tuó theo thÝi ti¿t tëng ngày, nh°ng trung bình cing ph£i qua ngÍ.

- Cô cing bi¿t câu tåc ngï ¥y sao ?

- D¡, các cå d¡y : "M°a không qua ngÍ, gió ch³ng qua mùi"....Bà ngo¡i em b£o th¿.

Nói rÓi, cô gái l­t chi¿c tách úp trên )a, rót trà. H°¡ng trà nhài bay lên khi¿n cn phòng bÛt i v» chÃnh m£ng và trÑng tr£i th°Ýng g·p n¡i các quán trÍ hay các nhà ga.

- MÙt giÝ nïa cng-tin s½ bán phß và bánh rán nh°ng n¿u thç tr°ßng c§n ngay bây giÝ, em s½ mang lên.

- C£m ¡n, tôi ã n sáng t¡i nhà.

Vi áp, rÓi l¡i Õi ý téc kh¯c :

- Nh°ng n¿u tiÇn, cô có thà em cho tôi ít bánh rán. Þ ây, cng-tin làm lo¡i bánh gì ?

- D¡, chúng em có c£ ba lo¡i : Bánh nhân m·n, nhân ­u xanh °Ýng cát và bánh ngào m­t.

- Cho tôi lo¡i nhân ­u xanh °Ýng cát.

- D¡, em s½ em lên ngay.

Cô gái áp, rÓi xng xái ra khÏi phòng. Ông °a m¯t nhìn theo, th§m ngh) :

Ch¯c con cái nhà ai mÛi °ãc tuyÃn làm nhân viên sân bay...

T¥t th£y nhïng cô gái Óng quê ang të n¡i chân l¥m tay bùn °ãc tuyÃn lên làm viÇc trong các c¡ quan hay thành phÑ Áu có cái v» hÛn hß và t­n tuõ nh° th¿. Thân thà cng §y séc sÑng, g°¡ng m·t hÓng hào rám n¯ng, sñ hng hái d° thëa cça nhïng ng°Ýi ang quay £o trong nhËp iÇu cng th³ng cça sñ lao Ùng c­t lñc r¡i vào c£nh sÑng an nhàn và §y ç tiÇn nghi h¡n :

Nh°ng chÉ mÙt thÝi gian sau, con ng°Ýi s½ thay Õi...Të hình t°Ûng cho ¿n tính cách....VÛi tháng nm mÍi sñ s½ thÑi rïa d§n....

Ông buÓn r§u ngh) và °a tách trà lên nh¯p.

Cô gái ã quay l¡i vÛi )a bánh rán §y å. VÛi )a bánh này, ông ph£i tr» l¡i ba m°¡i nhm tuÕi mÛi có thà n h¿t. H³n khách n quen ß cng-tin phi tr°Ýng toàn phi công vÛi thã máy tr», ang tuÕi bång cao d¡ dÑc ho·c các gã tân binh të các miÁn quê Õ vÁ.

·t )a bánh ngay ng¯n lên bàn, cô gái l¡i lÅ phép cúi chào ông l§n nïa tr°Ûc khi b°Ûc i.

- C£m ¡n cô.

Vi mÉm c°Ýi rÓi c§m t¥m bánh lên nh¥m nháp. B×ng nhiên, cùng vÛi tách trà c£m giác ngon miÇng trß l¡i khi¿n ông n h¿t liÁn hai t¥m. Vi uÑng tách trà ti¿p theo vÛi sñ ng¡c nhiên. Sáng nay, vã ông chu©n bË cho ông mÙt bát mì nh° th°Ýng lÇ. Bát mì ó cing §y ç gia vË nh° mÍi ngày nh°ng ông không nuÑt nÕi hai thìa. Có l½, vì hÍ tr£i qua êm tr¯ng. MÙt êm tr¯ng l¡nh l½o ¿n tê céng c£ tâm can. Khi mÙt ng°Ýi àn ông và mÙt ng°Ýi àn bà cùng chia x» mÙt chi¿c gi°Ýng nh°ng không muÑn ho·c không thà làm tình, cing không muÑn và cing không còn chuyÇn tâm tình à nói, khi trái tim hÍ ã quay sang nhïng chiÁu khác biÇt, và óc não hÍ cing nung n¥u bßi nhïng chuyÇn khác biÇt. Mà hÍ buÙc ph£i cùng thao théc ng§n ¥y thÝi gian. iÁu ó th­t kinh hoàng.

BuÕi sáng, khi chuông báo théc vëa réo, ông ngÓi d­y i ra v°Ýn téc kh¯c d«u bi¿t r±ng làm nh° th¿, có nguy c¡ viêm phÕi. i th¡ th©n mÙt hÓi d°Ûi các vòm cây, ông quay vào nhà thay áo qu§n. o¡n ông ngÓi vào bàn n, tr°Ûc bát mì bà ã Ã sµn. Ùt nhiên, ông nhìn th¥y g°¡ng m·t s°ng húp vì m¥t ngç cça Vân giÑng hÇt m·t bà Tuy¿t Bông. Ông sïng sÝ ngh) :

Mình già rÓi, nhìn gà hoá cuÑc. X°a nay, ch°a có ai nói Vân giÑng m¹. Ng°Ýi ta v«n b£o cô ¥y là b£n sao cça ông giáo V°¡ng, cing nh° c­u Tùng lãn là phiên b£n cça bà chç ¡i lý n°Ûc m¯m.

RÓi ông nhìn i nhìn l¡i ng°Ýi àn bà cça ông, ng°Ýi h¡n ba m°¡i nm chung chn chung gÑi, ng°Ýi ông ã thuÙc të cách ánh rng ¿n cách ch£i §u, të màu s¯c ¿n kiÃu áo qu§n bà °a chuÙng, të cách g¯p théc n ¿n lÑi làm dáng làm duyên....Ông nhìn bà vÛi n×i hÓ nghi, trong tâm tr¡ng cça k» không còn tin ch¯c ß các giác quan cça chính mình....Bßi, ß mÙt góc Ù nào ¥y, ông th¥y vã ông qu£ là có nhïng nét cça bà Tuy¿t Bông, ch³ng ph£i g°¡ng m·t, °Ýng sÑng mii, dáng i hay nét c°Ýi, nh°ng ß mÙt thé dáng d¥p vô hình khó diÅn ¡t b±ng ngôn ngï :

Ch³ng ph£i trí t°ßng t°ãng, nh°ng là sñ mù mÝ cça óc phân tích...Ho·c thói hàm hÓ cça sñ lãng quên. Ta ã tëng chéng ki¿n c£nh Vân éng chÑng n¡nh tay cãi nhau vÛi c­u cán bÙ qu£n lý vn khÑ, mÙt kiÃu cách cong cÛn lng loàn giÑng hÇt m¹ cô ¥y. ChuyÇn ó diÅn ra ã të lâu. M°Ýi sáu hay m°Ýi b©y nm vÁ tr°Ûc.

L§n ¥y, Vân vô cùng x¥u hÕ. GiÝ ây, sñ viÇc tái diÅn. Và cô ¥y không còn x¥u hÕ nïa. VÛi tháng nm, mÍi sñ thÑi rïa i....

- Th°a thç tr°ßng, Ã em châm thêm n°Ûc vào ¥m trà.

Cô gái ã quay l¡i, phích n°Ûc sôi trên tay. Ënh rót thêm n°Ûc vào ¥m, nh°ng rÓi cô l¡i ng§n ngë dëng l¡i :

- Thç tr°ßng có c§n thay trà mÛi không ¡ ?

Vi ng©ng lên áp :

- C£m ¡n. Trà còn ·c, cô cé châm thêm n°Ûc cho tôi.

Ông rót ti¿p chén trà mÛi còn nóng bÏng, nâng lên ngang c±m à làn h¡i lan to£ trên g°¡ng m·t trong lúc mÙt ti¿ng nói th§m thì l·p i l·p l¡i bên tai :

VÛi nm tháng, mÍi sñ d§n thÑi rïa i...VÛi nm tháng....

Không hiÃu vì cÛ gì, ý ngh) ó cé bám ri¿t l¥y óc ông, giÑng nh° loài Éa ói bám ch·t k½ b¹n cça con trâu khÑn khÕ. Nhà Vi không có ruÙng, nh°ng c£nh sÑng n¡i thôn trang thân thuÙc vÛi ông të nhÏ, nhÝ nhïng kì nghÉ hè. Sau này, d¥n thân vào cách m¡ng ông buÙc ph£i làm quen vÛi Óng ruÙng. Trong suÑt quãng thÝi gian ¥y, hình £nh khi¿n ông ghê sã nh¥t, ghê sã mà không dám thú nh­n là hình £nh loài Éa trên nhïng cánh Óng vùng chiêm tring. Cé m×i l§n hình dung l¡i c£nh nhïng b§y Éa ngoi en m·t n°Ûc, uÕi theo con mÓi, dù con mÓi ¥y là chính ông hay ng°Ýi khác, Vi l¡i sßn gai Ñc. Ông ghê sã li Éa không chÉ vì chúng hút máu ng°Ýi, bßi mu×i d)n và vô sÑ côn trùng khác cing sÑng theo cách kí sinh ¥y; nh°ng iÁu khçng khi¿p nh¥t chính là hình thù nh§y nhåa cça chúng gãi nên mÙt sñ b¥t Ënh, mÙt thé tai ho¡ mÁm d»o co giãn, mÙt mÑi e do¡ dai d³ng không thà oán °ãc n¡i b¯t §u cing nh° n¡i k¿t thúc:

"Có nhïng n×i au dai d³ng nh° loài Éa ói bám ch·t vào con tim chúng ta, n¡i ngóc ngách th§m kín nh¥t và không bao giÝ buông nh£ con mÓi. Loài Éa th­t sñ không nguy hiÃm ¿n th¿, bßi ng°Ýi ta có thà à m·c chúng hút no máu trâu bò con nào con n¥y tròn vo nh° nhïng ngón chân cái. Khi no nê, tñ chúng rång xuÑng. Ng°Ýi ta g¡t li Éa l·c lè máu ¥y vào hÑ vôi ang tôi, và ó s½ là cuÙc tàn sát hiÇu nghiÇm nh¥t Ñi vÛi loài kí sinh này. Nh°ng tr°Ûc mÙt n×i au dai d³ng, con ng°Ýi trß nên tê liÇt, bßi hÍ không thà tråc xu¥t nó khÏi trái tim ch£y máu...."

Vi không nhÛ ông ã Íc o¡n vn trên trong cuÑn sách nào....Nh°ng nó b×ng nhiên quay vÁ, nh° ám khói Ñt r¡ ph¥t ph¡ bay trên cánh Óng kí éc.

B×ng iÇu c°Ýi lanh l£nh khi¿n ông quay §u l¡i : N¡i khuôn cía cng-tin d«n sang nhà b¿p, mÙt tÑp thi¿u nï xu¥t hiÇn. BÑn cô gái, cô nào cô n¥y tròn vo, má Ï íng, m¯t long lanh, g°¡ng m·t tràn §y sung s°Ûng . Hai cô i tr°Ûc khiêng mÙt chi¿c thúng ¡i, trong ó ch¥t ng¥t các lo¡i bánh rán. Hai cô i sau v¡m vá h¡n, khiêng nÓi quân dång cá lÛn nh¥t, h³n là nÓi n°Ûc phß. Sau bÑn cô, ¿n mÙt anh chàng en nh° cÙt nhà cháy, m·t l«n vai Áu vuông nh° bánh ch°ng, khÇ nÇ b°ng thúng bánh phß thái sµn. ã ¿n giÝ cng-tin phåc vå bïa sáng cho lính phi tr°Ýng. Vi cúi xuÑng nhìn Óng hÓ, cing là lúc ti¿ng k»ng vang lên ròn rã.

Sau ba hÓi k»ng dóng d£ và hÑi h£, lính phi tr°Ýng rÙn rËp ti¿n vào, anh nào anh n¥y §u tóc bóng m°ãt, qu§n áo chÉnh tÁ, da d» hÓng hào nhµn nhåi, rõ ra là ám lính sang trÍng nh¥t °ãc c°ng chiÁu nh¥t trong mÍi binh chçng. HÍ vëa i vëa ti¿p tåc nô rán, trao Õi nhïng câu chuyÇn và nhïng cái nhìn Óng loã.

Vi tò mò °a m¯t theo rõi hÍ :

RÓi trong ám b¡n hïu thân ái ó, ngày mai ai s½ c§m dao âm vào l°ng ai ? Ai s½ Õ thuÑc Ùc vào chén n°Ûc cça ai ? Và ai s½ då ai b°Ûc vào bãi mìn gài sµn ?

ám lính tr» cing ã nhìn th¥y ông. HÍ chñng l¡i thôi c°Ýi nói, gi¡ tay chào ông rÓi theo nhau ngÓi vào nhïng dãy bàn bên tay ph£i cn phòng, khu vñc dành cho b¿p n trung táo.

Cùng mÙt gian phòng, cùng mÙt thé bánh rán, cùng mÙt nÓi n°Ûc phß ; nh°ng cng-tin v«n ph£i ngn ôi. Khu vñc ông ang ngÓi dành cho b¿p tiÃu táo, sàn nhà °ãc tôn cao h¡n hai gang tay nhÝ mÙt båc g× lÛn ánh vec-ni k) l°áng lên n°Ûc bóng nh° g°¡ng. Bàn gh¿ cing thu§n b±ng g× tÑt, m·t bàn phç v£i tr¯ng. Tách chén, bát )a b±ng sé T§u mÏng. Khu vñc dành cho b¿p trung táo bên tay ph£i, sàn nhà th¥p h¡n lát g¡ch , bàn gh¿ b±ng g× mÙc không v£i phç, )a tách b±ng nhôm và bát n b±ng sé H£i d°¡ng lo¡i thé ph©m men nét n» và d§y nh° ngói. Giïa hai khu vñc, chëng nh° Ã tô ­m sñ phân cách, ng°Ýi ta dñng lên mÙt dãy dài cÙt g× tiÇn, trên ó ging nhïng tràng hoa gi¥y ç màu.

Vi °a m¯t nhìn nhïng tràng hoa rñc rá mÙt cách trâng tráo l¡c lõng, th§m nß nå c°Ýi mÉa mai :

MÙt bát phß cho b¿p tiÃu táo khác biÇt ra sao bát phß cho b¿p n trung táo ? Có l½ lo¡i thé nh¥t °ãc kèm theo m°Ýi hai mi¿ng thËt còn lo¡i thé hai tám mi¿ng ho·c sáu mi¿ng. Có thà lo¡i thé nh¥t nhiÁu hành h¡n lo¡i thé hai và n°Ûc dùng °ãc gia thêm váng má hay h¡t tiêu ? Ò, cái hiÇn thñc này qu£ là xa vÝi vÛi mÙng t°ßng cça nhïng ng°Ýi d¥n thân vào con °Ýng cách m¡ng. Sau r¥t nhiÁu x°¡ng r¡i và máu Õ, cuÑi cùng sñ sÑng cing rút l¡i b±ng cách ¿m nhïng mi¿ng thËt phç lên mÙt xu¥t phß hay )a c¡m.

Ông cúi xuÑng, nuÑt vÙi mÙt ngåm n°Ûc nóng vì chãt nh­n ra lÑi mòn d«n ¿n ngåc luyÇn tÙi. Nhïng tràng gi¥y hoa s·c sá v«n ­p vào m¯t ông. Ý ngh) vÁ sñ phân chia ³ng c¥p, vÁ séc m¡nh quyÁn lñc, vÁ sñ mong manh b¥t kh£ thay Õi cça ki¿p ng°Ýi...nhïng n×i gi±ng xé th°Ýng trñc ¥y day dÉa con tim ông nh° loài Éa ói.

Sáng hôm qua, khi ông vëa tÛi c¡ quan, ch°a kËp ·t chi¿c c·p lên bàn, c­u th° kí ã hÛt h£i ch¡y vào báo tin vn phòng ban tÕ chéc trung °¡ng £ng triÇu t­p ông Ùt xu¥t. C­u th° kí này vÑn g§y nhom, da xanh mét, tính l¡i c£ lo nên g°¡ng m·t trông th­t th£m h¡i :

- MÝi thç tr°ßng i ngay, thç tr°ßng Sáu ang ãi.

Vi ·t chi¿c c·p lên m·t bàn, thçng th³ng c¥t ti¿ng hÏi :

- Ai °a lÇnh ó ?

C­u th° kí trãn tròn m¯t lên, Óng thÝi h¡ giÍng nh° thì th§m :

- D¡, ích thân thç tr°ßng Sáu gÍi iÇn tr°Ûc ây m°Ýi phút. Không chÉ gÍi mÙt l§n mà nhïng hai l§n.

- GÍi hai l§n vì ông ¥y thích luyÇn giÍng.

Vi áp. Nh°ng rÓi th¥y c­u th° kí éng §n m·t ra, vëa bÑi rÑi vëa ho£ng hÑt, ông liÁn nói :

- C­u chu©n bË tài liÇu cho tôi.

- D¡, thç tr°ßng Sáu d·n là công viÇc ·c biÇt, không c§n mang theo tài liÇu nh° lÇ th°Ýng.

- Thôi °ãc.

Vi bÏ chi¿c c·p da vào tç, o¡n cuÑn m¥y tÝ báo mang theo. Ông Ënh Íc cho qua thÝi gian ngÓi trên xe. Nh°ng rÓi ß trên xe, c¡n bÓn chÓn khi¿n ông ph£i ném mÛ báo vào mÙt góc :

Có chuyÇn gì ·c biÇt x£y ra hôm nay ? ã lâu l¯m y không gÍi ta lên mÙt cách °Ýng Ùt nh° v§y, kà të ngày mÍi ván bài ã °ãc l­t ngía .

XuÑng xe, ông i qua ám lính gác. MÙt ám ng°Ýi b±ng x°¡ng b±ng thËt éng trong t° th¿ céng ¡ cça t°ãng g×, m·t ngh¿ch lên úng góc Ù quy Ënh, ngñc °án úng t° th¿ ã °ãc hÍc, súng chÍc th³ng lên trÝi....T¥t th£y cái nghÁ nghiÇp cça hÍ là ß ch× ó, mÙt thé hình théc biÃu d°¡ng séc m¡nh th¿ tåc, mÙt kiÃu cách rn e và hù do¡ ngo¡i nhân. C£nh t°ãng này ã quá quen thuÙc vÛi ông, sao b×ng nhiên gãi lên mÙt c£m théc b¥t t°Ýng, vëa l¡ lùng vëa thù nghËch ? ã të lâu, Vi nhìn th¥y trong cuÙc triÃn lãm th°Ýng nh­t này, mÙt t¥n tuÓng nhàm chán. Nh°ng hôm nay, ông chãt nh­n ra r±ng ó là c£nh t°ãng °ãc dàn dñng cho riêng ông, nh±m e do¡ mÙt mình ông. Nhïng g°¡ng m·t vô c£m cça ám ng°Ýi t°ãng g× kia che gi¥u mÑi hiÃm nguy mà ông ch°a dò nÕi. D°Ýng nh° có mÙt thé âm m°u nào ó ch°a rõ hình thù len lÏi trong không gian. D°Ýng nh° có nhïng lo¡i h¡i ng¡t, nhïng thé nÍc r¯n, nhïng thé thuÑc Ùc....nhïng cái ch¿t vô hình ang nhiÅm §y khí quyÃn....B¥t chãt, ông quay §u l¡i nhìn ám lính gác cho dù ông ã ti¿n vào giïa khuôn viên. RÓi, ông cÑ g¯ng tñ phân tích tâm tr¡ng kì l¡ cça mình nh°ng không tìm th¥y cách lý gi£i nào tho£ áng. Cé nh° th¿, ông i qua khuôn viên ang t°ng bëng các loài hoa cça mùa xuân, trong lúc trí t°ßng mò m«m giïa °Ýng h§m tÑi tm cça sñ hoang mang và ngÝ vñc. Tr°Ûc khi trèo lên tam c¥p, b¥t giác ng°Ûc m¯t lên ông ã th¥y Sáu éng sµn ß ó, chm chú nhìn xuÑng sân. Y gi¡ tay v«y ông. M·t Vi nóng lên khi ngh) r±ng y có thà chéng ki¿n c£nh ông quay §u l¡i nhìn ám lính gác, và r¥t có thà y oán °ãc nhïng ý ngh) th§m kín n£y sinh trong óc não ông. ám c­n vÇ ó là cça y, do y tuyÃn chÍn, do chính y c¥p l°¡ng bÕng, do chính y so¡n th£o nhïng ·c quyÁn và thñc thi nhïng biÇt ãi. ám ng°Ýi ¥y ch¯c ch¯n s½ hành Ùng theo mÇnh lÇnh cça y. ¥y là iÁu ai cing bi¿t.

Sáu éng chÝ ông ngoài hành lang à có thà cùng b°Ûc vào phòng vÛi ông mÙt l°ãt. Cn phòng rÙng thênh thang, giÑng phòng ch¡i bi-da hay bóng bàn h¡n là n¡i ti¿p khách. Ngoài m¥y bÙ sa-lông kê liÁn nhau còn mÙt chi¿c bàn kê sát béc t°Ýng phía trái, cing rÙng thênh thang mÙt cách vô lý, trên ó s¯p la liÇt tëng dãy dài nhïng lo¡i ly tách khác nhau, ¿n të nhïng xé sß khác nhau, vëa à pha trà vëa à lÍc cà-phê. MÙt gã trai ang loay hoay sía so¡n Ó uÑng ß ó.

Vëa b°Ûc vào phòng, Sáu ra lÇnh :

- Thôi, Ã ¥y.

Ng°Ýi h§u bi¿n i téc kh¯c nh° bóng ma. Lúc ó, y gi¡ tay chÉ cho ông chi¿c gh¿ bành th¥p :

- NgÓi xuÑng i. Hôm nay tôi có viÇc b­n bên bÙ ngo¡i giao, không thà ti¿p c­u lâu nh° th°Ýng lÇ. Ta s½ làm viÇc chóng vánh.

ã ngÓi xuÑng gh¿, nghe tÛi ó Vi liÁn éng ph¯t d­y :

- N¿u anh b­n, tôi vÁ. Lúc khác s½ g·p.

- ViÇc c§n kíp mÛi ph£i kéo c­u lên Ùt xu¥t nh° th¿ này.

- D«u c§n kíp, tôi cing v«n làm viÇc theo nguyên t¯c chính quy. Tôi không muÑn phiÁn hà ng°Ýi khác. Tôi không ch¥p nh­n làm viÇc theo kiÃu : gi­t g¥u vá vai.

Y sïng l¡i, chm chú nhìn ông. Có v» nh° sïng sÝ. Có v» nh° të quá lâu ch°a có ai dám nói nng vÛi y theo kiÃu ó. Có v» nh° món này th­t khó nuÑt Ñi vÛi y. Cing có v» nh° y không hÁ chu©n bË Ã Ñi phó l¡i tình th¿ này. MÙt kho£nh kh¯c s°ãng sùng trôi qua. B×ng nhiên, y nho»n miÇng c°Ýi :

- Sao bây giÝ c­u dÅ cáu b³n th¿ ? Tr°Ûc ây mÍi ng°Ýi v«n nói tính c­u mát nh° th¡ch...

- Ai sinh ra th¿ nào, ch¿t nh° th¿. CÕ nhân d¡y rÓi.

Y l¯c §u c°Ýi mÙt cách hóm hÉnh :

- Không úng âu. Tính n¿t thay Õi vÛi thÝi gian. Tôi cing thay Õi, nh°ng không cáu b³n nh° c­u mà l¡i thích bông l¡n. Còn iÁu này mÛi th­t là thú vË...

Y c¥t ti¿ng c°Ýi to h¡n, mÙt ti¿ng c°Ýi vô cùng s£ng khoái :

- iÁu tôi s¯p nói s½ khó hiÃu th­m chí phi lý Ñi vÛi kiÃu ng°Ýi có máu « nho nhe » ·c sÇt nh° c­u. Nghe ây này....

Y ti¿n ¿n sát bên chi¿c gh¿ bành cça ông, cúi xuÑng l£y tëng câu vÛi mÙt sñ vui thú l«n nghËch ngãm không che gi¥u :

- VÁ già b×ng d°ng l¡i thèm ng¯m gái ¹p. Món này hình nh° cing giÑng nh° thuÑc lá, thuÑc lào, cai °ãc hàng chåc nm b×ng d°ng nghiÇn l¡i...ChÉ vì công viÇc bó buÙc, n¿u không, sáng nào tôi cing ra hÓ Tây. Þ ó, cé r¡ng m·t trÝi là ám thi¿u nï ra t­p thà dåc và b¡i thuyÁn, toàn nhïng éa m°Ýi sáu m°Ýi b£y, ¹p nh° trong mÙng.

Nói xong, y quay gót ti¿n vÁ phía chi¿c bàn kê áp t°Ýng, chuyên cà phê të bình lÍc vào hai chi¿c tách en. Vi l·ng l½ nhìn nhïng n¿p nhn t½ chân chim n¡i uôi m¯t y, nh­n ra r±ng y cing già i áng kà cho dù y vÑn d) cao to tr¯ng tr»o, °ãc trÝi phú cho mÙt cái thân xác chu©n mñc mà y th°Ýng tñ ánh giá mÙt cách nía ùa nía th­t trong các cuÙc chuyÇn trò :

« Cái thân xác cça tôi có séc chéa m°Ýi hai cuÙc Ýi khác biÇt, ç sñ d»o dai à phåc vå mÙt cách t­n tåy ba m°¡i sáu ng°Ýi àn bà, të d­y thì cho ¿n hÓi xuân. »

Sau nhïng câu chuyÇn bông l¡n cça y, bao giÝ cing có ai ó chôn xác trong xó xÉnh cça rëng sâu, trên mÙt n»o °Ýng h»o lánh ho·c n¡i buÓng tÑi nhà tù. Vi nhìn cái gáy béo hÓng cça y nhô lên trên cÕ áo s¡-mi en và tñ hÏi :

« Vào buÕi sáng hôm nay, nhïng câu tán tÉnh bông l¡n cça y liên quan ¿n ai ây ? »

Nh°ng Sáu ã quay l¡i, hai tách cà-phê trên hai tay. Mùi cà-phê th¡m néc lan kh¯p gian phòng. Y nheo m¯t l¡i :

- C­u có th¥y thé cà-phê này tuyÇt diÇu hay không ?

Vi áp :

- Tôi mÛi ngíi, ch°a n¿m. Còn ph£i chÝ kiÃm nghiÇm.

- NgÑc, cà-phê chÉ c§n ngíi là ç bi¿t ch¥t l°ãng rÓi. C­u ch°a ph£i k» sành sÏi.

- Tôi ch°a tëng nh­n là k» sành sÏi trong b¥t cé lãnh vñc nào. Nh°ng theo kinh nghiÇm cça tôi, có nhïng thé Ó n chÉ có thà ngíi ché không thà n. Cá rán t©m thuÑc Ùc ch³ng h¡n. HÓi còn ß phÑ huyÇn, tôi chéng ki¿n gã hàng xóm nhà tôi ánh b£ con chó nhà khác theo kiÃu ¥y.

- A ha ha.....

Y c¥t ti¿ng c°Ýi vang. Ti¿ng c°Ýi cça y vang §y cn phòng rÓi vÍng ra hành lang. MÙt cô gái thò §u vào nhìn trÙm rÓi råt ra téc kh¯c . Sáu ·t tách cà-phê tr°Ûc m·t ông, nói :

- UÑng i....C­u qu£ là ng°Ýi có tài biÇn báo....L½ ra tôi ph£i bÑ trí c­u sang ·c trách bÙ ngo¡i giao mÛi úng....

- Th¿ h£ ?...

Vi cing c¥t ti¿ng c°Ýi theo :

- V­y thì sía sai i, ch°a quá muÙn âu ....

RÓi ông b¯t §u nh¯p cà-phê.

Bên kia bàn, y cing l·ng l½ uÑng. Ngón tay áp út cça y eo chi¿c nh«n vàng gÙc lÛn x¥p xÉ chi¿c bu-loong tà-v¹t, món Ó trang séc này ph£n chi¿u lên lÛp men sé en bóng cça chi¿c tách sé ngo¡i nh­p :

« Cà-phê en chéa trong tách sé en. Qu£ là sành iÇu ! L½ ra mày có thà làm nghÁ v½ m«u trang trí gia th¥t ho·c ho¡ s) sân kh¥u. Nh° th¿, s½ bÛt i nhïng ng°Ýi bË ch¿t oan. »

Vi th§m ngh) khi nhìn ánh ph£n chi¿u l¥p lánh trên lÛp men sé. Trong lúc ó, Sáu ã ·t tách cà-phê xuÑng bàn, ngía ng°Ýi tña trên l°ng chi¿c gh¿ bành th¥p chân. CÕ áo s¡-mi en cça y phanh ra làm nÕi b­t lÛp da tr¯ng hÓng, tuy ã iÃm v¿t mÓi nh°ng v«n còn rñc lên lía dåc. Y thích màu en. Y có vài tá s¡-mi en. Trong các buÕi ti¿p khách n°Ûc ngoài ho·c nhïng l§n ra m¯t dân chúng, y buÙc ph£i m·c s¡-mi tr¯ng và com-plê nh°ng vào t¥t c£ các dËp °ãc phép, y Áu m·c áo en. MÙt sß thích áng l°u ý. Có thà ó là cách làm dáng, tôn t¡o n°Ûc da má màng, °ãc chm sóc k) l°áng cça y. Nh°ng cing có thà ó là cách gây ¥n t°ãng, kiÃu nhïng bng c°Ûp áo en hay nhïng môn phái võ áo en trong lËch sí. Không ai dám bàn ¿n iÁu ó mÙt cách công khai, trë ông. L§n ó, chính ông kh¡i chuyÇn, chính ông t¥n công :

- Anh qu£ th­t là quy¿n ri trong màu áo en...HiÇn ¡i và tr» trung nïa...Trong màu áo en, trông anh tr» h¡n ¿n m°Ýi tuÕi....Nh° th¿ là n gian °ãc m°Ýi nm trong Ýi...

Ông nói vÛi y nh° v­y vào giÝ nghÉ tr°a mÙt hÙi nghË, khi t¥t c£ các ¡i biÃu ang sà xuÑng các bàn n. Y có v» sïng sÝ nh° không tin vào nhïng gì tai y vëa nghe °ãc. Lúc ó, ông thong th£ nói ti¿p :

- Nh°ng theo tôi, ây là cách anh ch¡i trÙi b±ng màu s¯c. KiÃu ch¡i này ã có të nhïng nm §u th¿ kÉ, ch³ng mÛi m» gì. Thêm nïa, nhïng viÇc anh làm ã ç gây ¥n t°ãng quá nhiÁu. GuÓng máy quyÁn lñc anh n¯m trong tay, quyÁn sinh quyÁn sát. Hà cÛ chi ph£i khoác áo en ?

- C­u....c­u....

Y l¯p b¯p, m·t tái i vì gi­n. Nhïng ng°Ýi xung quanh cing tái m·t i vì sã hãi. Còn ông, ông l·ng l½ nhìn y. MÙt tích t¯c trôi qua, y mÉm c°Ýi. Ñi l¡i nå c°Ýi cça y, ông cing c°Ýi, nå c°Ýi cça k» chu©n bË b°Ûc lên dàn treo cÕ. Sau mÙt kho£ng kh¯c câm l·ng và ông céng thù nghËch, y l¥y giÍng xuÁ xoà, thân thi¿t :

- C­u...bË ong Ñt hay sao ? Tôi m·c áo en hay áo tr¯ng thì có £nh h°ßng gì ¿n kinh t¿ quÑc dân ?

Ông c°Ýi mai mÉa :

- Có ché ! Anh m·c áo en thì ti¿t kiÇm °ãc mÙt ít xà-phòng. Nh° th¿, làm g°¡ng giáo dåc thanh niên r¥t tÑt. ChÉ có iÁu giá tiÁn mua m°Ýi cân xà-phòng không v°ãt qua giá mÙt lÍ n°Ûc hoa Pháp mà m×i l§n i n°Ûc ngoài vÁ, tôi th¥y anh xách c£ va-ly cho các phu nhân lÛn nhÏ trong ngoài gia th¥t cça anh.

- Tôi chËu thua c­u.

Y nhã nh·n áp lÝi :

- Nh°ng cing c§n thông c£m cho ng°Ýi khác. Không ph£i ai ai cing chËu °ãc cuÙc sÑng thày tu nh° c­u. àn ông cing nh° gà trÑng, nó ph£i bi¿t khoe mào và v«y uôi.

Lúc ó, ông c°Ýi nh¡t rÓi bÏ i. Trong khi các ¡i biÃu khác l·ng l½ nh° tÝ so ia, chia bát....

Ba tu§n sau, ông anh c£ të quê lên. Không kËp nghÉ sau nhïng cuÑc tàu xe, hÍ kéo nhau ra v°Ýn hoa ven hÓ Tây, n¡i nhïng kè á ng­p §y rÅ bèo vÛi xác phù du. Ông anh nói ngay, ch³ng c§n rào ón :

- Có ng°Ýi vëa thu­t l¡i cho tôi nghe mÍi sñ. Chú Ënh ch¿t hay sao ?

- Chính vì em không sã y, m¡ng em mÛi còn. N¿u không giÝ này mÓ em ã xanh cÏ.

- ó là h¡ng ng°Ýi tàn Ùc ·c biÇt. Ch³ng ph£i thÝi nào cing xu¥t hiÇn. Chú ã quên bài hÍc cça gã Lê inh rÓi sao ?

- Em không quên. Nh°ng em ch³ng ß vào vË th¿ cça gã.

- Tôi lo cho chú quá. N¿u chú có mÇnh hÇ nào....

Vi n¯m tay ng°Ýi anh, nhìn g°¡ng m·t xi¿t bao g§n gii và tin c­y :

- Anh ¡i, trong hoàn c£nh này chúng ta chÉ có thà trông c­y ß tình huy¿t m¡ch mà thôi. Chúng ta s½ làm t¥t c£ nhïng gì có thà làm °ãc. Còn thành hay b¡i là ß mÇnh trÝi.

Ng°Ýi anh c£ ngh¹n ngào :

- Tôi chÉ lo cho chú thôi. Còn tôi sao cing °ãc. Trong gia ình ta, chú mÛi là k» có tóc. Còn tôi là thé trÍc §u. Chúng nó ch³ng thèm à m¯t ¿n tôi.

- Em cing nh° anh thôi. Chúng ta ch³ng có °Ýng lùi.

HÍ n¯m tay nhau nh°ng không nói gì thêm vì lúc ó, phía Án Quan Thánh ã xu¥t hiÇn mÙt c·p trai gái. C·p này v°ãt qua °Ýng CÕ Ng° rÓi ti¿n th³ng vÁ phía hÍ.

-Sao, giÝ c­u có thà ánh giá °ãc mÙt cách chu©n xác rÓi ché ?

GiÍng Sáu vang lên Ùt ngÙt khi¿n ông gi­t mình. Vi vÙi ·t tách cà-phê xuÑng và áp :

- Ngon !...Qu£ là ngon.

Sáu ng£ ng°Ýi hoàn toàn ra phía sau l°ng gh¿, trong dáng iÇu vëa uà o£i vëa oai vÇ, hai cánh tay v¯t mÙt cách Ñi xéng lên hai ngai chi¿c gh¿ bành :

- C­u nghiÇn cà-phê hay nghiÇn trà ?...

- Tôi thích c£ hai, nh°ng không nghiÇn thé nào h¿t. GiÝ có chuyÇn gì anh nói i.

- Ò, °¡ng nhiên là có chuyÇn.

Y ngëng l¡i, d°Ýng nh° chÝ ông hÏi ti¿p. Nh°ng ã quá thuÙc ngón nghÁ cça Sáu nên ông l¡ ãng nhìn ra ngoài khuôn cía sÕ, làm nh° ã quên chç Á, ho·c chç Á ¥y là thé v·t vãnh ch³ng áng quan tâm. Sau cùng, y c¡n tách tr°Ûc ông và lên ti¿ng :

- Vn phòng vëa báo cho tôi bi¿t r±ng ông cå yêu c§u xuÑng núi thm mÙt ng°Ýi dân.

- Ng°Ýi dân nào ?

- MÙt gã tiÁu phu r¡i xuÑng vñc, ch¿t ngay trên võng cáng vÁ làng. Tôi mÝi c­u ¿n là Ã khuyên ông cå bÏ ý Ënh ¥y i. Vào lúc này, chúng ta ang có trm ngàn công viÇc ph£i lo. Ông cå ch³ng nên làm r¯c rÑi thêm mÍi sñ.

- Ông cå là chç tËch n°Ûc, °¡ng kim chç tËch. Cing là ng°Ýi sáng l­p £ng...Làm sao tôi có thà khuyên nhç ông cå. Ai » ra cái ý ngh) quái gß này ?

- ¥y không ph£i mÙt ý ngh) quái gß mà là mÙt nh­n Ënh sáng suÑt. Anh Ba quy¿t Ënh iÁu này. Cing chính anh Ba gãi ý r±ng giÝ ây c­u là ng°Ýi duy nh¥t có kh£ nng b£o °ãc ông cå.

- B£o ông cå ?

Vi buông tách cà-phê, éng b­t lên. MÙt c¡n u¥t gi­n cháy bùng bùng trong c¡ thà ông, lan theo huy¿t m¡ch, co gi­t các c¡ b¯p, bóp ngh¹t con tim. Ông Ùt nhiên run r©y, ti¿ng nói cça ông cing run r©y theo :

- Anh nói gì ?....Tôi b£o ông cå ?...

- Không....Không....tôi xin l×i....

Sáu cing éng lên theo, và y b×ng nhiên nói l¯p vì bÑi rÑi :

- Tôi lá lÝi...Tôi quên m¥t ngôn të chính xác. Tôi thành th­t xin l×i c­u. Nh°ng anh Ba nói r±ng lúc này c­u là ng°Ýi g§n gii nh¥t vÛi ông cå, có kh£ nng tác Ùng ¿n ông cå.

- Ch³ng ph£i riêng tôi mà c£ dân tÙc này g§n gii vÛi ông cå. iÁu ¥y là sñ th­t hiÃn nhiên. N¿u các anh có quên, tôi xin nh¯c cho các anh nhÛ l¡i.

- Tôi bi¿t ! Tôi bi¿t !

Y áp và làn môi y b×ng tr¯ng nhãt i khi¿n giÍt cà-phê còn rÛt trên ó h±n lên mÙt v¿t nâu rõ rÇt :

- Xin l×i, tôi dùng nh§m danh të. iÁu này ôi khi cing x£y ra vÛi nhiÁu ng°Ýi khác, bßi chúng ta chÉ là nhïng cán bÙ cça £ng. Chúng ta không ph£i các nhà t° t°ßng cing ch³ng ph£i các nhà vn.

« Các nhà t° t°ßng vÛi các nhà vn thì n nh±m gì trong câu chuyÇn này ? HÍ chÉ là ám hÁ múa may theo kËch b£n chúng mày vi¿t sµn.»

Ông muÑn kh¡c vào m·t y câu nói ó, nh°ng linh c£m vÁ sñ chëng mñc c§n thi¿t cça t¥n trò Ýi khi¿n ông ngëng l¡i °ãc. VÝ nh° không chú ý ¿n nhïng lÝi l½ cça y, ông l¡i nâng tách cà-phê lên nh¥m nháp cho ¿n giÍt cuÑi cùng. Lúc ó, nh° ã l¥y l¡i °ãc thng b±ng, y h¯ng giÍng nói ti¿p :

- Th­t sñ là ôi khi tôi cing rÑi trí vì quá b­n. Cé ngh) r±ng ông cå ang trong thÝi kì d°áng bÇnh nên tÑt nh¥t là nên nghÉ ng¡i. V£ chng, lúc này mÍi phi Ùi trñc thng Áu bË huy Ùng ra chi¿n tr°Ýng. Ông cå cing nên thông c£m vÛi chúng ta. ¥t n°Ûc ang có chi¿n tranh.

Ông nhìn th³ng vào m·t y :

- Anh ngh) mÙt cách th­t sñ r±ng tôi có thà nói l¡i vÛi ông cå nhïng gì anh vëa nói ? Anh tin r±ng iÁu ó là kh£ thà ?

- Ò không ! Tôi không muÑn nói r±ng c­u ph£i tr§n thu­t l¡i nhïng ý t°ßng tr§n tråi nh° v­y, nh°ng b±ng cách théc khác và vÛi nhïng ngôn të khác.

- Nhïng lÝi l½ °Ýng m­t h¡n, vn v» h¡n ? Ph£i chng ý anh muÑn nói v­y ? Nh°ng tôi cing nh° các anh âu ph£i nhà vn ?

- Nói vÛi c­u khó bÏ m¹. C­u cé cÑ tình không chËu hiÃu ng°Ýi ta. Ch³ng làm vn ch°¡ng nh°ng rõ ràng c­u °ãc ông cå tin yêu h¡n bÍn mình. Khi ã tin yêu nhau, ng°Ýi ta dÅ bÁ thông c£m. Chi¿n tranh ang gay c¥n, chúng ta c§n ph£i Ùng viên toàn quân cing nh° toàn dân. Ông cå nên nghÉ ng¡i, giï gìn séc kho» à còn ón ti¿p các oàn anh hùng chi¿n s) s¯p të chi¿n tr°Ýng trß vÁ. Ngoài ông cå ra, ch³ng ai có thà làm iÁu ¥y.

- Tôi không rõ tôi có vinh h¡nh °ãc ông cå tin yêu nh° anh nói hay không, nh°ng cái sñ thñc là ngoài ông cå ra, ch³ng ai làm °ãc iÁu ¥y là chân lý hiÃn nhiên, ng°Ýi mù cing bi¿t.

Vi buông tëng ti¿ng và Íc nhïng ý ngh) lÙ liÅu ang ch¡y qua c·p m¯t cça y :

« N¿u iÁu ¥y không hiÃn nhiên thì mÓ mày ã xanh cÏ. Và không chÉ mình mày. »

Ông c°Ýi th§m trong bång :

ôi khi mày cing là k» th­t thà. Ho·c n¿u không ph£i th­t sñ th­t thà thì mày là th±ng kép hát lo¡i hai.

°a chi¿c tách cà-phê ã c¡n s¡ch lên ngó nghiêng mÙt hÓi, ông thong th£ nói ti¿p :

- Anh là ng°Ýi c§m §u guÓng máy tÕ chéc cça £ng, lý lËch cça tëng ng°Ýi anh thuÙc nh° bàn tay, v­y anh ph£i bi¿t rõ r±ng tr°Ûc khi i theo cách m¡ng tôi ã °ãc n hÍc tí t¿. TÕ tiên tôi d¡y r±ng phàm khi ai ã th­t sñ yêu th°¡ng ta thì ta ph£i l¥y sñ tín c©n nghiêm kính và lòng trung thành áp l¡i. N¿u ông cå ã yêu th°¡ng tôi thì tôi ch³ng thà Ñi ãi l¡i nh° mÙt thé m¹ mìn hay quân ph£n t·c.

Y l¡i c°Ýi, d«u ti¿ng c°Ýi nhãt nh¡t :

- Ò, c­u úng là dân sính chï ngh)a.

Nói xong, y éng ph¯t d­y nh° bË bÍ c¡p chích d°Ûi mông rÓi y b¯t §u s£i nhïng b°Ûc dài trong phòng. Cái bóng cao lÛn, ph°¡ng phi cça y in xuÑng nÁn á lát sáng choang nh° g°¡ng. ôi gi§y cça y ánh xi bóng loáng. Ông có c£m t°ßng r±ng vëa i y vëa l¯ng nghe ti¿ng gót giày nÇn xuÑng sàn, th­m chí có thà y còn ¿m c£ nhïng b°Ûc chân....MÙt ng°Ýi b¡n Óng c¥p ã kà cho Vi nghe r±ng trong mÙt cuÙc g·p tay ôi, y ã b¯t ông ta ngÓi ch¿t dí trên gh¿ suÑt nía ti¿ng Óng hÓ trong khi y l°ãn vòng không mÇt mÏi, hÇt nh° mÙt gã chào hàng giÛi thiÇu kiÃu gi§y mÛi .

Vi th§m ngh) :

Mày ch°a ç sáng suÑt à hiÃu r±ng m¹o nào dùng mãi cing nhàm. Các ngón hù do¡ th¿ nhân cing nh° vn ch°¡ng nghÇ thu­t, c§n thay Õi.

°a m¯t ng¯m y mÙt cách tò mò të §u xuÑng chân, ông nói :

- Xem ra anh v«n d»o dai l¯m. Còn phåc vå chË em °ãc lâu dài...

Y nhìn ôi m¯t c°Ýi cãt cça ông, hiÃu r±ng mình vëa i sai n°Ûc cÝ. M·t y thoáng anh l¡i nh°ng rÓi y l¡i mÉm c°Ýi và ngÓi xuÑng tr°Ûc m·t ông, v°¡n hai cánh tay ra phía sau chi¿c gh¿ bành khua kho¯ng, làm nh° cuÙc diÅu hành cça y vëa rÓi ¡n thu§n chÉ là mÙt thé thà dåc buÕi sÛm, mÙt thé thói quen à khßi Ùng ngày làm viÇc cça ám ng°Ýi mài ing qu§n trên gh¿ vn phòng :

- C£m ¡n c­u, nhÝ trÝi máy móc cça tôi còn tÑt. ¥y là ch°a gia tng sâm nhung qu¿ phå.

RÓi, nh° Ã tránh mÙt cú móc hàm cça ông, y vÙi kêu lên nh° chãt nhÛ ra mÙt iÁu quan trÍng :

- Ch¿t th­t, d¡o này b­n bù §u, tôi quên không gÍi iÇn cho ông cå. Còn c­u ?

- Ông cå cing ch³ng gÍi iÇn cho tôi, ã të lâu.

Ông áp l¡nh lùng.

Y vÓn vã :

- N¿u v­y, tôi s½ bÑ trí Ã c­u lên thm ông cå. Lâu lâu quay l¡i thm thú núi non cing hay.

- Tuó anh.

Ông tr£ lÝi v¯n t¯t và éng lên.

Ngay téc kh¯c y éng lên theo, nhanh nh° mÙt con mèo, gi¡ tay n¯m ch·t cánh tay ông :

- à tôi gÍi iÇn b£o chúng nó lo. Ngày mai c­u có thà lên °Ýng °ãc.

Th¿ là ông có m·t ß ây, sân bay nÙi bÙ dành riêng cho không quân vào lúc éng b£y giÝ sáng.

Bây giÝ, ông ngÓi uÑng trà và ng¯m s°¡ng mù bÓng bÁnh phía bên kia con hÓ Ënh Công. ChÝ ãi.

Të lúc théc gi¥c, chç tËch m m nhìn vÁ ph°¡ng ông, ngóng m·t trÝi lên. Nh°ng bÑn bÁ bít bùng mây tr¯ng.

Mây ngàn nh° dòng li dìm các Énh núi trong biÃn tr¯ng mËt mùng. Të các khe l¡ch, tr°Ýn theo các vñc sâu, h¡i n°Ûc cuÓn cuÙn bÑc lên nh° khói, mÙt thé khói °Ût l¡nh t©m mùi hng ngái cça cây rëng và h°¡ng nhïng loài hoa d¡i. Nhïng luÓng h¡i n°Ûc khÕng lÓ di Ùng, tña hÓ mÙt li rÓng bË chÍc mù, rÝ r«m trong mÙt hành trình vô Ënh. Li rÓng ¥y khi tr°Ýn theo các dãy núi v°¡n dài nhïng khúc thân kinh dË cça chúng, khi dÓn tå nhào trÙn chÓng ch¥t trong thung ling t¡o nên hình £nh các loài thu÷ quái giao tranh. Không còn chân trÝi, cing ch³ng th¥y nhïng gi£i rëng cao th¥p nh¥p nhô trên ba t§ng núi. Ngay khu v°Ýn nhà chùa cing nhù nhoà trong s°¡ng. S°¡ng tr¯ng ch­p chÝn ngay bên ngoài t¥m kính che cía sÕ phòng ông.

NgÓi nhìn biÃn s°¡ng, chç tËch ·t mÙt ngón tay lên m¡ch, tñ ¿m....Chín m°¡i lm, chín m°¡i sáu, chín m°¡i b£y...Con sÑ nh£y không ngëng. Vào tuÕi này, khó mà làm chç °ãc thân xác. Chç tËch bi¿t ông ang ngóng ãi mÙt ng°Ýi, và n×i hÓi hÙp cé ¿n dù ông không mong muÑn.

« Sao b×ng d°ng ta r¡i vào tình tr¡ng oái om này ? Tr°Ûc ây vài nm, t¥t th£y còn khác biÇt .... »

Ông tñ hÏi và hiÃu r±ng ông không thà tr£ lÝi.

Tr°Ûc ây dm sáu nm, ông nhïng t°ßng mÍi sñ ã an bài. CuÙc cÝ ã xong. Xiêm áo ci ch³ng còn trong r°¡ng mà em Ñt råi. Nhïng t¥m £nh cing ã bË hu÷ thành tro à tan hoà cùng båi ¥t. V­y mà giÝ ây, tim ông l¡i Õ hÓi.

« Thôi, bÁ nào cing không còn céu vãn °ãc. MÙt khi lÑi i ã r¥p rào gai bÓ k¿t, gi¿ng th¡i ã bË l¥p ch³ng còn bóng n°Ûc à soi tìm hình bóng ng°Ýi x°a... »

Ông tñ nhç.

Nh°ng Ùt nhiên, ti¿ng nói cça k» Ñi nghËch vang lên trong tâm hÓn ông :

« ó là mÙt ván cÝ sai. ó là cuÙc chi¿n b¡i nhåc nhã nh¥t trong Ýi ng°Ýi, tr°Ûc h¿t mÙt ng°Ýi àn ông. »

Chç tËch thß dài :

« Ta ch³ng có cách lña chÍn nào khác. »

Ti¿ng nói kia áp l¡i :

« Không ph£i là không có nhïng con °Ýng khác. Nh°ng v¥n Á là ng°¡i không ç can £m à lña chÍn mÙt con °Ýng khác. »

Ông l·p l¡i :

« Bây giÝ, mÍi cánh cía ã khép l¡i rÓi. Cái gì ã trôi qua là h¿t. »

K» Ñi nghËch bí ©n kia c¥t ti¿ng c°Ýi vang mÙt cách khinh miÇt :

« MÍi sñ ch°a h³n ã xong nh° ng°¡i l§m t°ßng. Th¥t b¡i nào cing kéo theo nhïng hÇ luõ mà k» thua tr­n ch³ng bao giÝ l°Ýng h¿t. ó là iÁu ta c£nh báo ng°¡i ! »

Mây v«n ch°a tan.

« Sao mà l¯m s°¡ng mù ¿n th¿ trong buÕi sáng này ? »

Chç tËch éng d­y vì không còn chËu nÕi tr¡ng thái nía tê d¡i nía nôn nao nh° ang ngÓi trên lía. Nh°ng ông vëa ·t chân xuÑng b­c thÁm, chàng lính béo të phía hiên bên chùa chính ã bÕ nhào ¿n, ch·n l¡i :

- S°¡ng mù Ùc l¯m, xin chç tËch ngÓi trong phòng cho.

- Tôi ngÓi të sáng ¿n giÝ rÓi.

- Xin ng°Ýi chÝ cho chút nïa, tan s°¡ng rÓi ng°Ýi hãy ra hiên.

- Chú nhìn th¥y s° cå và s° nï ché ?...MÙt ng°Ýi h¡n tôi b£y tuÕi, ng°Ýi kia là àn bà chân y¿u tay mÁm. C£ hai ã ra sân të mÝ sáng, hÍ có chÝ m·t trÝi lên núi âu ?

- D¡, nh°ng...

- Ã tôi ra ây mÙt lúc cho thoáng. Þ trong phòng nhiÁu quá không ng¡t thß vì buÓn thì cing tê b¡i chân tay.

- Th°a...

Nh°ng ông ã g¡t c­u ta sang mÙt bên, c°¡ng quy¿t b°Ûc xuÑng sân. Þ ó, ông éng l·ng bên v°Ýn mai nh° hoá á. S°¡ng mù ph£ vào m·t ông °Ût l¡nh, °ãm mùi t°¡i ngái cça núi non. Bên chùa chính, ánh n¿n b­p bùng, ti¿ng mõ l«n ti¿ng tång kinh vang lên Áu ·n thé âm nh¡c Ñi vÛi ông ã b¯t §u trß nên quen thuÙc. Thi tho£ng, ti¿ng Íc kinh ngëng l¡i, nghe rõ ti¿ng r¡i thánh thót cça s°¡ng trên mái ngói. Mái ngói rêu phong, ng£ màu en. Nhïng khuôn cía g× cing ng£ màu gå s«m cùng nm tháng. Trong khung c£nh âm u thiÁn m·c, ánh n¿n lung linh h¡n, rñc rá h¡n...

« Ò, ánh lía....sao mà giÑng ánh lía ? »

Tim ông thÑt lên mÙt ti¿ng kêu ngây d¡i. Ánh lía n¿n cça nhà chùa gãi cho ông mÙt ánh lía khác, trong rëng sâu ViÇt b¯c nm x°a...NgÍn lía xa vÝi cça chi¿n khu....Nhïng ngÍn lía nh£y nhót, nÕ tí tách và b¯n tung nhïng Ñm hoa cà hoa c£i. MÙt ngôi nhà mênh mông , nhïng tràng hoa gi¥y ç màu c¯t b±ng nhïng bàn tay vång d¡i cça li tr» ging trên các cây cÙt. Lác ác chen vào các tràng hoa là nhïng m£nh gi¥y trang kim l¥p lánh. Ông bi¿t ch¯c ch¯n r±ng à có °ãc nhïng m£nh lá nh¥p nhánh ¥y, c­u phå trách thi¿u niên ã ph£i gom nh·t và c¥t giï suÑt mÙt nm trÝi nhïng vÏ bao thuÑc cça ông, thé xa xÉ ph©m duy nh¥t mà ông tñ cho phép....

Ông nhÛ g§n nh° t¥t c£ nhïng g°¡ng m·t tr» th¡ °ãc soi rÍi trong ánh lía êm ¥y, nhïng g°¡ng m·t rñc nguÓn sáng h¡nh phúc...

« Nh°ng nm ¥y là nm nào nhÉ ? Không thà là nm Bính Tu¥t °ãc, bßi lúc ¥y cuÙc kháng chi¿n ã i vào khuôn khÕ, mÍi c¡ sß v­t ch¥t ã t°¡ng Ñi Õn Ënh, kà c£ nhà máy in tiÁn Con trâu xanh cing ho¡t Ùng rÓi. Nm ¥y ch¯c ch¯n là nm inh Hãi. úng v­y, nm inh Hãi. »

MÙt chiÁu, có l½ kho£ng ba giÝ r°ái ho·c non bÑn giÝ, chiÃu theo Ù xiên cça các tia n¯ng lÍt qua k½ lá. Ông ang chúi §u xuÑng Íc tài liÇu chãt nghe ti¿ng h¯ng giÍng liên tåc. Khi ông ng©ng lên, chánh vn phòng ang ngoác miÇng c°Ýi :

- Th°a chç tËch, lát nïa mÝi ng°Ýi sang dñ liên hoan vÛi các cháu.

- Nhân dËp gì v­y ?

- Ng°Ýi quên r±ng hôm nay v«n còn trong dËp t¿t thi¿u nhi ?

Ông ng©n ng¡ trong giây lát rÓi nói :

- Tôi t°ßng r±ng tôi ã vui ch¡i và phát k¹o cho các cháu ?

- Th°a chç tËch, ng°Ýi ã vui ch¡i và phát k¹o cho các cháu khÑi nhi Óng, ngh)a là ám tr» të hai ¿n m°Ýi tuÕi. Nh°ng hôm nay ¿n l°ãt khÑi thi¿u niên, các cháu të m°Ýi ¿n m°Ýi lm, ·c biÇt là các thi¿u sinh quân të m°Ýi lm ¿n m°Ýi b©y, ang t­p trung hÍc t­p à chu©n bË lên °Ýng sang n°Ûc b¡n.

- A....Ra th¿...

Ông áp, nh°ng rÓi ngh) ¿n hai chÓng tài liÇu dày cÙp ang chÝ ông trên kÇ g× :

- Tôi còn nhiÁu viÇc l¯m...

- Báo cáo chç tËch, các cháu thi¿u niên ang háo héc chÝ ng°Ýi. Các em t­p r°ãt ch°¡ng trình vn nghÇ c£ tháng nay à ón chào ngày lÅ. N¿u ng°Ýi të chÑi e r±ng...

- T¡i sao các chú không tÕ chéc gÙp vào mÙt buÕi ?

- D¡, n¿u th¿ quá ông, hÙi tr°Ýng không ç séc chéa. V¥n Á thé hai là bïa tr°Ûc, ban tÕ chéc không có ç bánh k¹o. Th¿ nên, ành ph£i chia làm hai keo.

Nói xong, anh ta ngoác mÓm c°Ýi khoe hai hàm rng vëa kh¥p khênh vëa ám khói thuÑc lào nhôm nhoam màu ¥t. Ông nhìn anh ta, b¥t giác b­t c°Ýi :

- Thôi °ãc. Tôi tranh thç làm viÇc mÙt lát nïa. Lúc nào i chú sang ón tôi.

o¡n, ông cúi xuÑng ti¿p tåc Íc tài liÇu, hoàn toàn th£n nhiên. Ông không bi¿t r±ng Ënh mÇnh ang éng chÝ ông d°Ûi chân cây cÙt nhà sàn.

Ng°Ýi yêu d¥u, bi¿t bao giÝ l¡i trông th¥y nhau....

Câu hát quen thuÙc cça chàng bác s) l¡i vang lên trong tâm t°ßng. Tña ngÍn roi iÇn qu¥t xuÑng trái tim ông. C¡n au lan to£ kh¯p thân xác. Ông có c£m t°ßng r±ng không chÉ trái tim ông b§m nát mà nhïng t¿ bào trong c¡ thà ông cing b§m nát theo.

RÓi ông b×ng ngh) ¿n hình £nh th§n Cu-pi-ông, hài nhi có cánh hai m¯t bË bËt kín. Hình £nh ¥y khi¿n ông sßn gai Ñc, rùng mình :

Nào ai bi¿t °ãc trên cõi Ýi rÓi ây ai s½ là ng°Ýi yêu d¥u ? Nào ai bi¿t r±ng kho£nh kh¯c nào búa rìu cça th§n Ënh mÇnh s½ bía nát con tim ?

BuÕi tÑi hôm ¥y, khi anh chàng chánh vn phòng quay l¡i ón ông, ông còn cÑ ánh nÑt trang b£n th£o. C¥t gÍn mÛ tài liÇu rÓi ông i ra cía. Nh°ng ã ·t chân xuÑng c§u thang, ông l¡i quay lên l¥y m£nh v£i trùm chi¿c máy chï vì sã båi mÍt hay côn trùng të trên mái tranh r¡i xuÑng làm h° h¡i công cå làm viÇc cça mình. Không mÙt chút vÙi vàng trong cí chÉ. Ch³ng m£y may xao Ùng trong tâm can. Ông thñc hiÇn mÍi Ùng tác vÛi mÙt sñ chú tâm c§n thi¿t cing nh° sñ bình th£n c§n thi¿t trong vai trò cça ông, lãnh tå cuÙc chi¿n tranh.

Anh chàng chánh vn phòng éng chÝ ông d°Ûi chân c§u thang à °a ông sang khu doanh tr¡i chung cça các oàn thÃ. Phå nï oàn, thanh niên oàn, thi¿u nhi céu quÑc, £ng dân chç, £ng xã hÙi, nông hÙi....T¥t th£y Áu quây thành mÙt khÑi. Khu gia ình cing n±m k¿ ngay bên, n¡i b§u oàn thê tí cça các cán bÙ cao c¥p vëa tham gia kháng chi¿n vëa lo viÇc nhà. Khu doanh tr¡i cách nhà sàn cça ông mÙt thung sâu, mÙt con suÑi. Khi chç tËch cùng ng°Ýi d«n °Ýng xuÑng thung ling, trÝi ã tÑi en. C­u chánh vn phòng ve v©y cây èn pin bÍc v£i dày, chÉ hß ra mÙt Ñm sáng b±ng con om óm. Thung ling thi¿u bóng cây cao. Nhïng loài cây mÍc dÍc lÑi i chÉ là loài tùng th£o hay diÇp chi không ç séc che con m¯t dòm ngó cça máy bay do thám. Nh°ng bù l¡i, có r¥t nhiÁu om óm rëng và nhïng m£nh g× måc sáng rñc lân tinh tña hÓ lía soi °Ýng cça S¡n th§n hay d¡ ng cça các Lâm chúa.

HÍ ph£i n°¡ng nhÝ thé ánh sáng ¥y mà i. Kho£ng nía giÝ sau, mÛi ¿n bÝ suÑi. Qua suÑi, chÉ còn mÙt con dÑc ng¯n là tÛi khu doanh tr¡i. Ông hÏi chàng chánh vn phòng :

- L§n tr°Ûc, tôi d·n chú khi qua suÑi ph£i làm gì chú có nhÛ không ?

- D¡, chç tËch nói...r±ng....r±ng...

Anh ta nhai câu nói giïa hai hàm rng khi¿n ông phì c°Ýi :

- Tôi d·n chú tr°Ûc khi qua suÑi nhÛ ái vào hai bàn chân. ¥y là cách phòng bÇnh th¥p khÛp cÕ truyÁn mà tôi hÍc °ãc. Các chú còn tr» nên ch°a bi¿t sã lu­t trÝi, coi th°Ýng séc kho». Nh°ng séc kho» là thé tài s£n lÛn nh¥t mà con ng°Ýi c§n ph£i gìn giï...

- Th°a chç tËch, t¡i §u óc tÑi mò mò nên hÍc tr°Ûc quên sau...

- Ò, ây không ph£i v¥n Á chï ngh)a : Ch³ng ph£i thi¿u thông minh mà là thi¿u ý théc tiên liÇu...

Chánh vn phòng c°Ýi hì hì rÓi lùi l¡i ngay sau l°ng ông, thñc hành bài hÍc ông vëa gi£ng. Chç tËch nghe ti¿ng n°Ûc tiÃu rót Ó Ó, th§m ngh) :

Cu c­u kho» th­t....TuÕi tr» úng là thiên °Ýng....

HÍ ph£i mò m«m qua suÑi khá lâu vì lòng suÑi r¥t tr¡n, dù n°Ûc không sâu l¯m. Bãi á không ghÓ ghÁ nh°ng l¡i xen nhïng t£ng á §y rêu nhÛt, chÉ c§n l¡ng chân lên ó trong tích t¯c, ngã nh° ch¡i. Ph£i vào bÇnh viÇn thì phiÁn toái l¯m, nh¥t là bÇnh viÇn n¡i rëng sâu núi th³m, thi¿u mÍi ph°¡ng tiÇn l«n thuÑc men. N×i lo thi¿t thñc khi¿n ông luôn luôn ph£i tñ nh¯c b£n thân cing nh° t¥t th£y mÍi ng°Ýi :

CuÙc chi¿n tranh ang trong giai oan vô cùng khó khn. Chúng ta ph£i cÑ g¯ng giï séc kho». Nói cách khác chúng ta không °ãc quyÁn Ñm. BÇnh viÇn và thuÑc men nên dành cho th°¡ng binh. Giï séc kho» trong kh£ nng tÑi a, ó là kÉ lu­t, ó là tinh th§n trách nhiÇm tr°Ûc tÕ quÑc cing nh° Ñi vÛi chính b£n thân mình.

Giïa lòng suÑi, chánh vn phòng Ùt nhiên túm l¥y ông :

- o¡n này tr¡n l¯m, xin ng°Ýi à tôi d¯t.

- C£m ¡n, nh°ng tôi ã v°ãt qua khúc nguy hiÃm nh¥t rÓi.

- Ng°Ýi th¥y n°Ûc suÑi có l¡nh quá không ¡ ?

- L¡nh hay không chúng ta cing s¯p ¿n bÝ.

Ông c°Ýi, và nói ti¿p :

- L§n sau, n¿u có lòng tÑt muÑn cõng tôi thì ph£i hÏi tr°Ûc khi ·t chân xuÑng n°Ûc.

- Ô ...ô...ô...

Anh ta không có cách nào Ñi áp nïa nên ành c¥t ti¿ng kêu nh° mÙt con bê v­y. Trong bóng êm, c£ mÙt ám ng°Ýi ã láo nháo hiÇn ra :

- Chç tËch....Chç tËch ã ¿n...

- Chç tËch ¿n rÓi ¡ ?.

Ông c¥t ti¿ng áp :

- Tôi ây!

ám ng°Ýi c¥t ti¿ng reo rÓi ch¡y tràn xuÑng suÑi, lúc ¥y làn n°Ûc chÉ còn già gang tay. N°Ûc b¯n tung toé lên c£ qu§n áo chç tËch. Nhïng ánh èn ve v©y loang loáng trên m·t n°Ûc, rÓi nhïng cánh tay túm l¥y vai ông, l°ng ông. K» rÝ áo, ng°Ýi rÝ vai. Chç tËch nh­n ra ám ng°Ýi quen bßi mùi mÓ hôi, h¡i thß.

- Chç tËch có mÇt không ¡ ?

- MÇt ché. Nh°ng ch°a mÇt ¿n méc ph£i yêu c§u các chú cõng lên doanh tr¡i.

Ông áp, o¡n xng xái leo lên dÑc. Të ây, rëng già r­m rËt. Ai n¥y Áu lÙt v£i bÍc èn pin. Nhïng vÇt ánh sáng të hai bên °Ýng an chéo nhau loang loáng phía tr°Ûc m·t ông. Chç tËch th¥y s£ng khoái. Ông ngh) tÛi niÁm vui ang ón ãi. Nhïng cuÙc g·p li tr» là kho£nh kh¯c th° giãn Ñi vÛi ông, g§n nh° giÝ ra ch¡i Ñi vÛi bÍn hÍc sinh tiÃu hÍc.

Phía tr°Ûc, khu nhà sáng rñc ánh lía. Các khuôn cía có màu cam chín, thé màu lÙng l«y trong êm. Ti¿ng tr» Óng ca vang lên theo nhËp v× tay. Khi ông b°Ûc vào, t¥t c£ bÍn chúng éng d­y, c¥t ti¿ng hát rÙn ràng theo nhËp v× tay, thay lÝi chào ón :

Non sông ta h±ng nhÛ ¡n ng°Ýi Ýi Ýi,

Chúng ta l¯ng nghe ti¿ng ng°Ýi vang rÁn sông núi,

Nào cùng i, ti¿n b°Ûc trên con °Ýng gi£i phóng,

Nào cùng i, nghe hÓn thiêng n°Ûc Nam v«y gÍi....

T¥t c£ nhïng g°¡ng m·t t°¡i non ¥y, t¥t th£y nhïng ôi m¯t long lanh ¥y, và ngÍn lía êm rñc rá ¥y...; ông nhÛ rành rÍt tÛi t­n giÝ....Ph£i chng vì chúng °ãc ghi kh¯c cùng mÙt l§n vÛi mÙt g°¡ng m·t, mÙt c·p m¯t, mÙt nå c°Ýi nh° son tô, mÙt mái tóc en óng £ ?...Ph£i chng vì chúng °ãc hiÇn diÇn cùng mÙt l§n vÛi hình £nh cça nàng ?...

Ò không, không!

Có l½ thÝi gian khi¿n mÍi v­t Áu nhiÅm bóng mây huyÅn t°ßng. úng ra, sau buÕi tÑi hôm ¥y, ông ch³ng còn v¥n v°¡ng gì. Nói cho th­t chính xác, tr°Ûc khi gi¥c ngç ­p ¿n, ông nhÛ l¡i êm liên hoan vÛi niÁm vui lâng lâng, nh¹ nhàng : Dàn Óng ca. NgÍn lía. iÇu múa xoè. Nhïng chi¿c váy dán gi¥y trang kim nhóng nhánh. MÙt éa bé trai cá m°Ýi hai tuÕi hát bài S¡n nï ca vÛi giÍng tê-no tuyÇt vÝi. Và sau rÑt, mÙt ôi m¯t nâu trong v¯t nhìn ông chm chm bên kia ám lía.

Ôi, ôi m¯t bÓ câu! M¯t bÓ câu!...

Con tim ông vang lên ti¿ng tr§m trÓ, thán phåc :

Sao l¡i có mÙt c·p m¯t ¹p ¿n nh° v­y! Ta ch°a tëng b¯t g·p mÙt ôi m¯t nào giÑng ôi m¯t ó. Qu£ là v°u v­t cça T¡o hoá !TrÝi ¥t mÛi diÇu kì sao ?

úng nh° v­y.

Chính xác là nh° v­y.

Sau ó, ông ch³ng còn nhÛ °ãc gì bßi công viÇc dÓn xuÑng ôi vai ông. Chi¿n dËch rÓi l¡i chi¿n dËch. M·t tr­n co l¡i phía ông và mß rÙng vÁ phía tây. Công tác h­u c§n ang báo Ùng. Công tác ph£n gián có v¥n Á. MÙt m¡ng l°Ûi iÇp viên vëa bË Ñt, nía sÑ ng°Ýi sa l°Ûi ã n±m trong nhà tù, nía còn l¡i bË vô hiÇu hoá ang t©u tán kh¯p n¡i ho·c thu mình trong bóng tÑi. Tình hình nÙi bÙ cing ã n©y sinh nhïng v¥n Á c§n ch¥n chÉnh. Nhà n°Ûc thi¿u nghiêm trÍng nhïng cán bÙ có ç trình Ù vn hoá Ã phåc vå cho công tác binh v­n và ngo¡i giao.

úng là ông không còn nhÛ gì nïa.

Và nm tháng trôi i......

Trôi i tháng nm.

Trôi i nhïng khúc nhôi khác biÇt cça cuÙc Ýi. Ýi ng°Ýi nào khác chi dòng sông b¥t tr¯c, nào ai oán tr°Ûc °ãc nhïng khúc th³ng khúc queo, nhïng såt lß hay ¯p bÓi, n¡i âu n°Ûc ch£y êm Ám và n¡i âu là ghÁnh thác. Ph£i chng t¥t c£ chúng ta Áu n±m trong t¥m l°Ûi rÙng dài cça sÑ ph­n ?...Ph£i chng nhïng múa may quay cuÓng cça m×i ng°Ýi cing giÑng nh° vài lÛp diÅn trò cça chú TÅu mà thôi ?...

Giá nh° có cách chi oán bi¿t °ãc sÑ ph­n h³n cuÙc sÑng cça ông s½ xoay theo chiÁu khác....Giá nh° có cách chi oán bi¿t °ãc sÑ ph­n h³n ông ã thoát °ãc l°Ûi trÝi...

Nh°ng mÍi sñ : Giá nh° , chÉ là ti¿ng thß dài chung cåc. Chúng giÑng nh° nhïng vÍng âm cça á lß, ng°Ýi ta chÉ nghe th¥y ti¿ng §m §m rung chuyÃn khi nhïng t£ng á ã s¯p r¡i xuÑng áy vñc. Nào ai có thà gi¡ tay ch·n °ãc mÙt t£ng á khi nó ang r¡i të Énh núi xuÑng vñc sâu ?...Ai ?...

Câu hÏi ¥y có v» nh° y¿m th¿, và ông không muÑn tin r±ng ông ã mÁm lòng. Tinh th§n c°¡ng c°Ýng cça ng°Ýi cách m¡ng cing nh° sñ kiêu ng¡o cça chç ngh)a duy v­t ngn c£n ông tin vào Ënh mÇnh. Tuy nhiên, c¡n kh¯c kho£i triÁn miên cça ông v«n chÝ ãi mÙt câu tr£ lÝi. Nh°ng lÝi gi£i áp còn chìm trong s°¡ng mù cça chân trÝi phía tr°Ûc. Và nh° th¿, muÑn hay không ông v«n ph£i nhÛ mÙt con sÑ, mÙt cái mÑc thÝi gian mà b×ng nhiên, con tim già nua cça ông bË trúng th°¡ng.

¤y là mÙt ngày hè Ënh mÇnh.

Tr°a hôm ¥y, t°Ûng Long mÝi ông sang duyÇt lËch trình cho chi¿n dËch s¯p tÛi : Thu-ông nm 1951. Ông hài lòng, kà të lúc b¯t §u cuÙc kháng chi¿n ¿n giây phút ¥y ông mÛi có thà thß mÙt h¡i nh¹ nhõm :

« Bánh xe b¯t §u quay rÓi ây. Ta ã v°ãt qua giai o¡n ch­p chïng cça cuÙc chi¿n tranh, giai o¡n muôn ngàn gian khó...Mùa hè này mß §u cho mÙt thÝi kì mÛi.... »

Mùa hè ¥y có tên là Tân Mão.

Tân Mão cing chính là tuÕi cça ông.

MÙt mùa hè tÛi muÙn nh°ng không quá oi nÓng. Ông Ënh m·c bÙ qu§n áo ta màu gå ra i song ng«m ngh) mÙt vài giây, ông liÁn thay quân phåc. Ông bi¿t r±ng khi m·c quân phåc ông tr» ¹p ra. Dáng ng°Ýi dong dÏng cça ông vô cùng thích hãp vÛi âu phåc hay binh phåc. Trong lÑi trang phåc ¥y, ông dÅ dàng l¥y °ãc v» duyên dáng, quy¿n ri. Trong lÑi trang phåc ¥y, nét m·t ông d°Ýng nh° cing t°¡i t¯n h¡n dËu dàng h¡n và trong tâm hÓn ông nhïng bài ca thÝi thanh xuân ào ¡t trß vÁ. Nhïng lÝi ca ¥y ngân nga mÙt cách th§m kín và em cho ông niÁm s£ng khoái mà chÉ mình ông hay bi¿t. Thay quân phåc xong, ông báo cho c£nh vÇ bi¿t r±ng ông s½ sang h§m t°Ûng Long mÙt mình, o¡n °Ýng quá ng¯n và quá quen thuÙc, v£ chng ông thích òi l¡i trong kho£nh kh¯c mÙt thé tñ do ã bË tËch thu. °Ýng rëng, chim kêu v°ãn hót lá reo...nh°ng tr°Ûc h¿t, mÙt mình i, mÙt mình suy t°ßng, mÙt mình nhìn ng¯m c£nh quan....ó thñc sñ cing là mÙt h¡nh phúc khi cuÙc sÑng con ng°Ýi bË ràng buÙc quá ch·t ch½ vào t­p thÃ...

Trong tâm tr¡ng hoàn toàn mãn nguyÇn ông sm sm b°Ûc, h§u nh° không à ý ¿n xung quanh. °ãc nía °Ýng, b¥t chãt nhïng ti¿ng kêu hÑt ho£ng c¥t lên :

- Xin dëng l¡i ! Xin chç tËch dëng l¡i !

- ëng i ! Xin chç tËch ëng i !

Ng©ng lên, ông th¥y hai cô gái nghÅu nghÇn c°ái trên mÙt cành cây lÛn ch)a ngang qua lÑi mòn. Các cô ang loay hoay tìm °Ýng tåt xuÑng, cô nào cô n¥y m·t Ï gay, miÇng l¥m lem ruÙt v£. Ông bi¿t ngay r±ng hÍ ang chia nhau chùm v£ chín, vì m£i n hÍ không nhìn th¥y k» bÙ hành Ùt nhiên xâm ph¡m biên thuó cça hÍ, phá tán bïa quà ngon lành hi¿m hoi. RÓi khi chãt nh­n ra ông, hÍ không còn ç thÝi gian à tåt xuÑng nên ành rÑi rít kêu lên à ch·n ông dëng l¡i. Bây giÝ, hai cô ang cuÑng cuÓng tìm cách gi£i thoát.

- C©n th­n, c©n th­n không ngã.

¿n l°ãt ông kêu to vì sã hãi khi nhìn th¥y hai cô nÑi nhau ôm thân cây, tåt mÙt lèo nh° hai con khÉ nhÏ.

- C©n th­n.

Ông ti¿p tåc kêu nh°ng không tránh °ãc mÙt nå c°Ýi :

- Sao các cô không xuÑng të të ? Làm nh° th¿ vëa dÅ ngã vëa rách qu§n áo ?

Lúc ¥y hai cô mÛi cúi xuÑng nhìn trang phåc xÑc x¿ch cça hÍ :

- Th°a chç tËch !

MÙt cô c¥t ti¿ng và ng°Ûc nhìn ông.

Chç tËch choáng váng : Chính là ôi m¯t ¥y ! ôi m¯t bÓ câu. N×i ám £nh sau cùng cça êm liên hoan bÑn nm vÁ tr°Ûc. Ông nh­n ra téc kh¯c cô bé nm x°a nhìn ông m m qua ngÍn lía. Phút chÑc, nhïng £nh hình, nhïng màu s¯c, nhïng âm thanh, nhïng kÉ niÇm trong chuy¿n i êm x°a vÛi c­u chánh vn phòng sÑng l¡i. Nguyên v¹n. T°¡i mÛi. Tro tàn lãng quên cça bÑn nm Ùt nhiên bË gió cuÑn s¡ch tr¡n :

« T¿t thi¿u nhi muÙn màng. êm liên hoan vào ngày mÓng bÑn tháng sáu. »

Ý ngh) ó våt qua nh° tia chÛp. Cùng lúc, mÙt chu×i s¥m nÕ rÁn khi¿n óc não ông nh° muÑn b­t tung lên :

« Nm x°a cô bé m°Ýi lm ! Và giÝ ây, nàng m°Ýi chín tuÕi ! »

Vâng, ó chính là nàng !...

Hình nh° ông ã im l·ng khá lâu khi¿n hai cô gái bÑi rÑi. Các cô h¿t °a m¯t nhìn nhau, l¡i nhìn lên cây, rÓi nhìn xuÑng ¥t :

- Chúng em xin l×i chç tËch ¡.

- Chúng em không nhìn th¥y ng°Ýi ¡ .

- Chúng em...

Ông không hiÃu nhïng ti¿ng lúng búng cça nàng. Ông chÉ th¥y ôi m¯t bÓ câu trong v¯t cça nàng vëa nh° hÓ th³m vëa nh° giÍt s°¡ng treo cuÑng lá, hai hàng mi cong nh° cánh nh¡n chÛp liên hÓi. Ông chÉ nhìn rõ c·p môi t°¡i th¯m chín mÍng cça nàng l¥m lem ruÙt v£ khi¿n hai hàm rng h¡t b¯p càng nÕi b­t, lóng lánh nh° ngÍc trai. Ông th¥y g°¡ng m·t nàng vëa mang v» th¡ ngây cça éa tr» vëa có nét quy¿n ri ·c biÇt cça nhïng ng°Ýi àn bà, mà trÝi sinh ra hÍ d°Ûi cái biÇt danh : Nghiêng n°Ûc nghiêng thành....

Ông cing không còn nhÛ r±ng ông ã tr¥n an hai cô gái ra sao?... Ông cing ch³ng nhÛ các cô ã chào ông rÓi ra i theo cách nào. Ông cing không nhÛ ông ã nói gì vÛi nàng vào phút cuÑi...Tâm hÓn ông chao £o. Tim ông ­p thình thình nh° ang còn tuÕi hai m°¡i. Cùng vÛi c¡n ba Ùng ¥y, ti¿ng reo bÑn bÁ vang lên tña mÙt dàn Óng ca khÕng lÓ ang éng quanh ông, ca hát. Ti¿ng hát cça mÙt ám ông vô hình vô d¡ng. Ph£i chng ó là ma rëng hay th§n núi, là ti¿ng reo hoan hÉ cça các lâm chúa hay ti¿ng reo hò nham hiÃm cça ám phù thu÷ già ?...MÙt thoáng ngÝ vñc sã hãi khi¿n ông éng l·ng. Ông cé ti¿p tåc éng nh° th¿ hÓi lâu, khi hai cô gái ã i xa. Ông l¯ng nghe ti¿ng hát cça dàn Óng ca huyÁn bí kia, th¥y không gian rung rinh chao £o, th¥y nhïng l°ãn sóng khÕng lÓ vô hình d­p dÝn uÑn l°ãn. Không gian nhiÇm màu là mÙt ¡i d°¡ng và ông là con t§u bË ném xuÑng trùng d°¡ng ó ngoài mÍi ý muÑn, mÍi oán Ënh, mÍi dè chëng...

- A....a...a....

- A...a...a....

Ông nghe ti¿ng reo lan to£ kh¯p bÑn phía rëng già, ti¿ng reo uÕi theo ông nh° nhïng con sóng uÕi theo mÙt con t§u, dÓi l¯c xô ©y nó trong mÙt cuÙc phiêu l°u, trò ùa gián cay nghiÇt cça sÑ ph­n.

êm hôm ¥y, ông ghi vào tÝ lËch túi : Nm Tân Mão.

Tháng Mão.

GiÝ ngÍ. Ta ã......

Nhïng k» tò mò thông minh nh¥t qu£ ¥t cing không oán °ãc dòng chï dang dß.....

- Th°a chç tËch, xin ng°Ýi vào dùng bïa.

Anh lính béo ã éng phía sau l°ng ông tñ lúc nào. Ông c¥t ti¿ng :

- Các chú dùng bïa ã lâu ch°a ?

- D¡, th°a ng°Ýi b¿p ¡i Ùi ang chu©n bË bïa tr°a.

- À ra th¿..

Ông l©m b©m. D¡o này ông n uÑng th¥t th°Ýng, ngày không còn ç ba bïa .NhiÁu khi ông quên r±ng ph£i n và ph£i n cho ngon lành à dân chúng °ãc yên tâm vÁ tình hình séc kho» cça ông. Sñ ãng trí là b¡n Óng hành cça tuÕi già, ng°Ýi ta muÑn ruÓng r«y nó cing không nÕi. Ông quay vào phòng, ngÓi xuÕng tr°Ûc khay Ó n sáng. MÙt chi¿c bát sé loe thành có vung úp kín bên trên. Ông l­t chi¿c vung còn bÏng r«y, §m ìa h¡i n°Ûc :

- À, ra hôm nay nhà b¿p cho n cháo ...

Mùi hành hoa và tía tô xông lên ngào ng¡t. Mùi h°¡ng quen thuÙc cça nhïng cn b¿p cÕ truyÁn. Cháo hành tía tô vëa là món n nh¹ vëa là thé thuÑc gi£i c£m cúm. Ông ã quen mùi h°¡ng này të thÝi ¥u th¡.

- Xin ng°Ýi dùng bïa k»o nguÙi.

Anh c­n vÇ béo nh¯c nhß, m¯t không rÝi ôi tay ông.

Ông cúi xuÑng, nhìn nhïng sãi hành thái Áu tm t¯p cùng nhïng lá tía tô x¯t m£nh nh° sãi mi¿n t§u, chãt nhÛ tÛi mÙt l§n nào ¥y ông bË Ñm và nàng trÕ tài n¥u cháo cho ông. Bát cháo vång d¡i nàng n¥u còn nguyên nhïng h¡t fhjº

¼

¾

FLøþ þ l©n©p©îPðPòPZ^ØKÚKÜKºóúl n vâ xâ ùõùêùæêùêùêùêùõâ×Ïļ'©Ä¡-‹ƒ{pnpcpX h'hÕ,OmHsH hwUÚh(e„mHsHU hwUÚhÕ,OmHsH h(e„mHsH h'mHsH h'h'mHsH hb

@hb

@mHsH hÂpCJ aJ h_KÙh_KÙmHsH h¥3umHsH hÂpmHsH h¥3uh¥3umHsH h/#ÕCJ aJ h/#Õh¥3umHsHh¥3uhÂp h/#Õh/#ÕmHsHh/#Õ

h/#Õh/#Õ"$<h¾

n©p©ðPòPZ^ÚKÜKn p í„"x4Ön vâ xâ zâ úúúúúúúúêááúÙÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑú dhgd' dhgdb

@„h^„hgd_KÙ

F

ÆЄh^„hgd_KÙgdÂpzâ ýg¡o và hành l«n rau th¡m còn nguyên cÍng :

« Em là s¡n nï !...

S¡n nï ¡i, em là gi¥c m¡ cça ta, cça riêng ta ... »

- Th°a chç tËch ...

C­u lính reo lên Ùt ngÙt, o¡n nghiêng §u l¯ng nghe ti¿ng rì r§m nào ó mÙt lúc rÓi kêu :

- Máy bay lên rÓi, chç tËch có nghe th¥y không ?

- Tôi ch°a nghe th¥y gì . Tai ng°Ýi ngo¡i b©y m°¡i h³n là khác tai chàng trai m°Ýi tám.

Ông áp vÛi nå c°Ýi và °a m¯t nhìn vÁ ph°¡ng ông. M·t trÝi ã mÍc të lúc nào ch³ng rõ. Hoàn toàn không giÑng m·t trÝi cça ngày th°Ýng; bßi nó hÇt nh° mÙt trái cam chín muÙn treo lçng l³ng giïa không trung. MÙt m·t trÝi dËu êm không chang chói. MÙt m·t trÝi còn dùng d±ng trong c¡n mÙng mË. MÙt m·t trÝi ngái ngç nh° th¿ ch³ng m£y may gãi nên ý niÇm th°Ýng h±ng vÁ trái c§u lía hay c× xe hung dï mang lía i thiêu cháy các miÁn ¥t bË nguyÁn rça trên hành tinh. Mây tr¯ng v«n xôn xao nh° biÃn quanh các Énh núi. Nh°ng xung quanh v§ng d°¡ng là mÙt kho£ng xanh l¡ giÑng nh° chi¿c tán tròn. MÙt màu l¡ trong suÑt t°¡i th¯m l¡ lùng.

Màu l¡ ¥y là màu cça mùa hè v)nh cíu. CÛ chi nó hiÃn hiÇn lên hôm nay ?

Trong lúc ông còn ang ¯m chìm nhìn chân trÝi phía ông, chuông iÇn tho¡i n¡i góc phòng b×ng reo inh Ïi. C­u lính béo ch¡y vào nghe o¡n quay ra :

- Th°a chç tËch, trñc thng ã tÛi. Vn phòng mÝi Ng°Ýi xuÑng sân bay.

- Thç tr°ßng Vi không lên ây ?

- D¡, thç tr°ßng Vi s½ tháp tùng ng°Ýi cùng vÛi Ùi c£nh vÇ tÛi dñ tang lÅ cça dân xóm TiÁu Phu. Sau ó thç tr°ßng Vi s½ theo ng°Ýi trß l¡i chùa. Ch°¡ng trình ã °ãc duyÇt.

- Tôi i thay qu§n áo.

- Th°a, ng°Ýi c§n ph£i n h¿t bát cháo vì trÝi r¥t l¡nh. TiÃu Ùi c­n vÇ MÙt s½ lên ây à tháp tùng ng°Ýi xuÑng sân bay.

- Ph£i chu©n bË qu§n áo ã.

- Th°a chç tËch, t¥t c£ ã sµn sàng.

°Ýng xóm núi quanh co uÑn khúc ruÙt gà. Nghe ti¿ng nh¡c t°ßng chëng g§n, nh°ng °Ýng i vòng hoá xa ngái. Hai bên lÑi i, tre trúc rùm roà ngn b°Ûc k» bÙ hành. Mà ti¿ng nh¡c °a vong thì da di¿t não nÁ không dét. Tho¡t tiên là ti¿ng kèn b§u, sau ó là ti¿ng sáo hoà cùng ti¿ng nhË. Khi khúc d¡o §u k¿t thúc, ti¿ng hát cça mÙt ng°Ýi àn ông c¥t lên, tr§m åc :

« ...Vong hái vong, xin chÛ quay §u l¡i,

Vong hái vong, xin ëng nuÑi ti¿c n»o tr§n ai,

Nh° chÓi non n£y nß ti¿t xuân, lá t°¡i th¯m trong n¯ng hè, rÓi úa vàng vào ngày thu tàn hay ông giá, cõi nhân gian cùng trong tay T¡o hoá, nào ai thoát °ãc trò ch¡i ? ...

Të h° không, cha m¹ cho ta ki¿p làm ng°Ýi, ta khóc ti¿ng khóc chào Ýi, ta c°Ýi ti¿ng c°Ýi tr» th¡, ta c¥t b°Ûc lên °Ýng, nh¥c gánh tang bÓng tuÕi tráng niên, rÓi ·t gánh khi h¡i tàn séc kiÇt.

N°Ûc ch£y xuôi và tóc thay màu.

L°Ûi ông T¡o ging kh¯p cùng bÑn biÃn

Ýi phu du nh° cánh b°Ûm qua mau ... »

Ông l¯ng nghe ti¿ng hát °a vong, th§m kinh ng¡c vì l§n §u ông mÛi nghe nhïng câu ca nh° th¿, v­y mà ông sÑng ß xé sß cça ông ã bao nhiêu nm trÝi :

« Vì sao ¿n bây giÝ ta mÛi bi¿t nhïng câu hát dân dã ? Ph£i chng chúng l°Ût qua nh° gió thÕi mà ta không à tâm hay trong bao nhiêu nm trÝi, chính quyÁn ã c¥m dân chúng hát nhïng khúc hát bi luõ ? Nh°ng cõi Ýi vÑn có sinh có tí, sñ bi luõ là anh em song sinh vÛi niÁm vui. »

- Th°a chç tËch, xin ng°Ýi à tôi mang áo khoác.

MÙt c­n vÇ d¥n b°Ûc á chi¿c áo khoác ông vëa cßi ra. Ông °a chi¿c áo cho anh ta , chãt th¥y mÙt c¡n au ch¡y r§n r­t theo sÑng l°ng. MÓ hôi °Ût trán, ông l¥y khn tay th¥m khô nh°ng không i ch­m l¡i. GiÝ °a vong s¯p tÛi, ông ã n£y ra ý muÑn ¿n thm gia ình k» x¥u sÑ, ông không có quyÁn b¯t hÍ ph£i chÝ ãi. V£ chng, bao nhiêu ng°Ýi ã ph£i tháp tùng ông. Tr°Ûc m·t ông tiÃu Ùi thé nh¥t i cùng vÛi chç tËch xã, mÙt phå nï cao lëng lïng nh° hÙ pháp, vai ngang hình chï th­p vÛi nhïng c¡ b¯p cuÓn cuÙn mà b¥t cé b­c mày râu nào nhìn th¥y cing khi¿p vía kinh hÓn. ChË ta b­n bÙ Ó cÕ truyÁn, áo v£i phin xanh, qu§n sa-tanh en lánh , nh°ng l¡i i gi§y v£i ¿ cao-su buÙc dây tr¯ng ; kiÃu gi§y cça v­n Ùng viên thà thao. Khuôn m·t rÙng, c·p mày x¿ch vÛi ôi quai hàm b¡nh sang hai bên, cÕ to nh° cây cÙt l¡i Ï au, v» lñc l°áng l«n céng cáp còn h¡n c£ m°Ýi ng°Ýi àn ông cÙng l¡i. Sau l°ng ông, tiÃu Ùi thé hai i cùng vÛi phó chç tËch và công an xã, hai ng°Ýi àn ông th¥p bé ngang nhau, ngang nhau c£ cá tuÕi l«n cách trang phåc, anh nào anh n¥y Áu ngo¡i té tu§n, áo ¡i cán, qu§n kaki S) Lâm, riêng tr°ßng công an xã có thêm mÙt chi¿c th¯t l°ng da to b£n eo súng ng¯n. Hai tÑp ng°Ýi ó làm thành mÙt Ùi quân nhÏ s¯p hàng bÑn. Con °Ýng h¹p, nh°ng bên tay trái ông là Vi cùng c­u bác s), bên tay ph£i là Ùi tr°ßng Ùi c­n vÇ LÅ. i sau hÍ chëng ba m°¡i th°Ûc là mÙt trung Ùi vi trang chÑng b¯t cóc b±ng máy bay.

- Th°a chç tËch, xin ng°Ýi uÑng thuÑc tr°Ûc khi tÛi dñ ám tang.

TÛi l°ãt bác s) Á nghË. Ông dëng l¡i, uÑng mÙt n¯m thuÑc vÛi chén n°Ûc gëng ç trong phích mà anh ta ã chu©n bË mÙt cách l·ng l½. RÓi hÍ ti¿p tåc i. o¡n °Ýng này g­p ghÁnh h¡n. Hai bên, trúc không còn rç la à mà ken dày ·c nh° t°Ýng thành. Cành lá an xen t¡o nên t¥m mái che xanh bi¿c. ã úng ngÍ, bßi ti¿ng gà eo óc gáy të xóm ông qua xóm tây, të thôn th°ãng qua thôn h¡. Ti¿ng gà gáy cing nh° ti¿ng nh¡c °a vong rÁn r) không ng°ng nghÉ d°Ýng nh° ch³ng thà khu¥y Ùng mÙt im l·ng vô hình ang ngñ trË trong không gian mà làm cho nó ng°ng k¿t h¡n. Sñ im l·ng này trong suÑt nh° thu÷ tinh và r¯n ch¯c h¡n kim lo¡i. MÙt im l·ng mênh mông. D°Ýng nh° nó ang che ch¯n cánh rëng nào ó bên kia °Ýng chân trÝi :

« Vong hái vong, hãy nhìn vÁ phía tr°Ûc

à båi tr§n l¯ng Íng sau l°ng »

Ti¿ng hát nghe ã g§n l¯m rÓi, nh°ng hÍ v«n ph£i v°ãt qua mÙt cua °Ýng l°ãn vòng thúng mÛi tÛi n¡i. ám ông ã tå t­p ngay trên lÑi vào ngõ, chÝ ông. Thi¿u niên c§m cÝ hoa, Óng phåc gÍn gàng, vai khoác dù nguõ trang x¿p thành hai hàng danh dñ. Sau l°ng chúng là t¥t th£y c° dân xóm TiÁu Phu, àn ông l«n àn bà, Áu cá trung tu§n trß lên. Không còn thanh niên ß l¡i làng, hÍ ã ng lính ho·c t­p hãp trong các Ùi thanh niên xung phong phåc vå m·t tr­n.

« Th¿ này chính là c£nh chi¿n tranh. Khi trai tráng ra i, chÉ còn l¡i nhïng ng°Ýi àn bà gi·t qu§n áo bên sông ho·c c§y c¥y trên cánh Óng. Và nhà th¡ vi¿t Chinh phu ngâm trong tiêu iÁu, qu¡nh hiu xóm v¯ng ... »

Ý ngh) cça ông ét o¡n vì ám ông ã nh­n ra ông :

- Chç tËch muôn nm, muôn muôn nm !

- Chç tËch sÑng Ýi Ýi vÛi non sông !

- N°Ûc cÙng hoà xã hÙi chç ngh)a viÇt nam muôn nm !

- Chç tËch muôn nm !

Ông chãt nh­n ra ti¿ng nh¡c °a vong ã im b·t, bßi các nh¡c công tay kèn tay nhË Áu ã éng h¿t lên trên gh¿ Ã nhìn ông cho rõ. ám ng°Ýi qu¥n khn tang cing ào ra chào ón khách quý, m¯t ai n¥y còn s°ng :

« HÍ ã bÏ ng°Ýi ch¿t n±m mÙt mình trong nhà. CuÙc vi¿ng thm cça ta hoá ra gây tác h¡i cho gia chç. »

Nhïng ti¿ng hoan hô tho¡t tiên còn ng°ãng ngùng, e ng¡i nh°ng m×i lúc m×i trß nên nÓng nhiÇt. D°Ýng nh° mÍi ng°Ýi ã quên khu¥y tình c£nh cça tang gia. iÁu ó khi¿n ông c£m th¥y sñ hiÇn diÇn cça mình trß thành lÑ bËch. ChÝ cho ám ông bÛt cuÓng nhiÇt, ông gi¡ tay phác mÙt cí chÉ Ã l¥y l¡i sñ im l·ng. Téc kh¯c, ám ông im phng ph¯c. MÙt thoáng run r©y l°Ût qua tim khi ông nh­n ra kh£ nng chinh phåc và quyÁn uy cça mình. Séc m¡nh ¥y ch°a m¥t i cùng vÛi tháng nm :

- Th°a bà con ,

Ông c¥t ti¿ng và quan sát nhïng ánh m¯t cça dân chúng. Trong nhïng ánh m¯t ¥y có mÙt v» ng°áng mÙ cuÓng si mÙt sñ phåc tòng vô iÁu kiÇn mà ông ã quá quen thuÙc. GiÝ ây cái v» quen thuÙc ¥y ch³ng còn khi¿n ông thích thú :

« T¡i sao ng°Ýi ta không thà yêu mÙt cách khác i ? T¡i sao ng°Ýi ta không thà vëa yêu kính vëa bình ³ng vÛi mÙt ai ó ? »

Ông th§m ngh) trong khi ti¿p tåc nói vÛi hÍ :

- Th°a bà con, tôi xin chân thành c£m t¡ sñ nÓng nhiÇt mà bà con ã dành cho tôi. Nh°ng chÛ quên r±ng chúng ta ¿n ây là à dñ ám tang ché không ph£i mít- tinh hay hÙi hÍp. Tôi cing chÉ là mÙt ng°Ýi khách vi¿ng vong bình th°Ýng nh° b¥t cé ai trong ám chúng ta. Tôi Á nghË bà con im l·ng, ai trß vÁ vË trí n¥y à tang sñ diÅn ra °ãc hoàn h£o.

LÝi cça ông bao giÝ cing là mÇnh lÇnh, mÙt thé mÇnh lÇnh §y ma lñc hay th§n lñc, chính ông cing không bi¿t rõ. Dân chúng l·ng l½ t£n ra, l·ng l½ ¿n méc ông nghe th¥y c£ h¡i mình thß. Thân quy¿n gia chç trß l¡i éng quanh quan tài. Dàn nh¡c c¥t lên khúc não nÁ cça cuÙc tiÅn °a v)nh cíu :

« ...Të cát båi l¡i trß vÁ cát båi

CuÙc xoay v§n cing ¿n th¿ mà thôi ... »

Ùi c­n vÇ ã dëng l¡i bên ngoài. Chç tËch xã và LÅ tháp tùng ông vào vi¿ng gia chç. HÍ ph£i i qua mÙt m£nh sân thênh thang, không lát g¡ch mà lát thu§n mÙt thé á xanh, bÁ nào cing d° bÑn t¥c. Nhïng thÛt á x¿p Áu tm t¯p khi¿n sân nhà tang chç giÑng sân ình sân chùa thÝi thËnh v°ãng h¡n là sân nhà cça mÙt thôn dân. Khu nhà xây kiÃu chï môn, toà nhà chính ß giïa , nm gian thênh thang lát thu§n ngói cÕ. Hai bên hai dãy nhà ngang cing không kém ph§n Ó sÙ, dãy nào cing nm gian có hàng hiên rÙng ch¡y quanh. Vëa °a m¯t l°Ût qua, ông ã ngh) :

« Cía cao nhà rÙng ¿n th¿ này rÓi cing ra i vÛi hai bàn tay tr¯ng. »

Và b¥t giác ông buông ti¿ng thß dài.

Të phía sau, LÅ ti¿n lên °a cho ông mÙt chi¿c phong bì :

« Th°a chç tËch, ây là tiÁn vi¿ng ; »

Ông c§m chi¿c phong bì mÙt cách máy móc mà không ngh) tiÁn vi¿ng là thé tiÁn gì và c§n bao nhiêu cho ç. Nhïng kÉ niÇm mÝ nh¡t vÁ phong tåc hi¿u hÉ cça dân quê, nhïng hình £nh vÁ ma chay, c°Ûi hÏi thÝi con tr» không à l¡i m£y may d¥u v¿t. Còn trong cuÙc sÑng hiÇn t¡i, ông hoàn toàn không ång ch¡m tÛi tiÁn b¡c và nhïng v­t kh£ d) có giá trË. Th­t sñ, ông ch°a tëng có trong tay mÙt Óng tiÁn dù ng°Ýi ta in hình ông trên t¥t th£y nhïng lo¡i tiÁn cça xé sß. Nh°ng ông th¥y m¯t nhïng ng°Ýi dân trong xóm kín áo nhìn vào chi¿c phong bì trong tay ông, và l§n §u tiên trong Ýi ông bn khon vÁ giá trË thñc cça nhïng tÝ gi¥y tiêu °ãc. MÙt ngÝ vñc khi¿n ông sã hãi :

« Không hiÃu hÍ ·t vào trong ó bao nhiêu Óng ? Nó có khi¿n cho nhïng ng°Ýi dân kia th¥t vÍng ? »

CuÙc sÑng th­t sñ òi hÏi nhïng giá trË cå thÃ. Mà nhïng giá trË ¥y, ng°Ýi ta chÉ hiÃu khi ã quá muÙn màng :

« Toujours après coup ! »

L¡i mÙt ti¿ng thß dài th§m kín thÑt lên trong trái tim ông.

- Xin chç tËch tÛi bàn thÝ tr°Ûc.

Nï chç tËch xã h°Ûng d«n. ChË ta i tr°Ûc, ông theo sau. Ng°Ýi àn bà cao lëng lïng, ôi vai rÙng nh° vai võ s) quyÁn anh có v» nh° mÙt nï vÇ s) chuyên nghiÇp :

« T¡i sao bÙ nÙi vå không tuyÃn chË ta vào Ùi vÇ s) nhÉ ? Th­t là uÕng phí mÙt tài nng ! ».

Ông th§m ngh) trong khi b°Ûc tÛi tr°Ûc bàn thÝ. ó là mÙt chi¿c tç a dång, nía à thÝ bên trên, nía chéa Ó bên d°Ûi. Chi¿c tç r¥t lÛn, °ãc óng b±ng g× té thi¿t, ch¡m trÕ long, ly, quy, ph°ãng và kh£m trai, ra dáng mÙt thé tài s£n h¡n là v­t gia dång. Tç kê chính giïa béc t°Ýng Ñi diÇn vÛi cía lÛn. MÙt bát h°¡ng b±ng Óng ang bÑc khói. Hai cây n¿n cháy trong ôi giá á cing b±ng Óng . Hai bình hoa c¯m §y mào gà l«n m«u ¡n và các lo¡i hoa rëng. Ông ·t phong bì vi¿ng vong lên chi¿c )a lÛn b±ng sé cÕ, màu men ngÍc lÙng l«y, trên ó ã ch¥t §y nhïng phong bì tñ ch¿ b±ng các lo¡i gi¥y t¡p nham.

- Con xin Ùi ¡n chç tËch ¡.

- Con xin c£m t¡ ng°Ýi .

Cùng lúc, mÙt ng°Ýi àn bà tr» và mÙt éa bé trai ti¿n ¿n tr°Ûc m·t ông, quó såp xuÑng lÅ. Ông lúng túng bßi ng°Ýi ta chÉ quó lÅ theo kiÃu ¥y tr°Ûc th§n linh hay bàn thÝ cça gia tiên :

- Thôi, thôi ...xin mÝi gia ình éng d­y.

Ông á éa bé lên, nh­n ra iÁu ông oán ngày hôm qua là chính xác : Nó cá m°Ýi hai ho·c m°Ýi ba. BÙ qu§n áo tang rÙng thùng thình khi¿n thân hình nó càng thêm bé nhÏ. Chi¿c mi tang såp tÛi mii th±ng bé, nh°ng khi nó ng©ng lên, ông nh­n ra mÙt g°¡ng m·t kh£ ái vÛi ôi mày dài nh° v½ và c·p m¯t §y tính nam nhi :

« Th±ng bé khôi ngô quá, nó s½ r¥t ¹p trai khi khôn lÛn . C§u cho nó °ãc may m¯n tr°ßng thành. »

Hôm qua, khi nghe éa bé khóc gÍi cha, ông không hình dung nÕi g°¡ng m·t cça nó. VÛi ông, nó chÉ là mÙt éa bé vô danh gãi cho ông nhïng liên t°ßng tÛi mÙt éa bé khác. GiÝ ây, g°¡ng m·t sáng ngÝi cça nó khi¿n trái tim ông thÕn théc. G°¡ng m·t ¥y triÇu hÓi mÙt g°¡ng m·t xa cách. MÙt g°¡ng m·t thi¿u v¯ng ...CÕ hÍng ông b×ng d°ng se l¡i. Ông xoa §u th±ng bé, Ënh nói iÁu gì ó nh°ng không tìm °ãc ngôn të. Hình nh° ông ã khóc vì lúc ó, Vi ti¿n sát ¿n và °a cho ông chi¿c khn tay.

- Chúng con xin Ùi ¡n ng°Ýi.

Ti¿ng mÙt ng°Ýi àn bà tr» c¥t lên bên tai khi¿n ông gi­t mình ng©ng §u lên ...

Goá phå ti¿n ¿n tr°Ûc m·t ông, c£m t¡. Ông nhìn th¥y mÙt g°¡ng m·t §m ìa lÇ bó trong chi¿c mi khâu b±ng v£i xô. G°¡ng m·t ¥y tr» trung, kh£ ái. ChË ta chÉ kho£ng ba m°¡i tuÕi, khó có thà h¡n. N×i m¥t mát vëa ­p tÛi ch°a làm suy xuyÃn nhan s¯c l«n sinh lñc cça ng°Ýi àn bà ang Ù xuân thì. Goá phå có g°¡ng m·t m¡n mßn cça mÙt ng°Ýi tràn trÁ h¡nh phúc. MÙt g°¡ng m·t vô cùng khó ki¿m trong xé sß chi¿n tranh. N°Ûc da chË ta tr¯ng hÓng, không mÙt nÑt tàn nhang hay v¿t rám nh° a ph§n nhïng thôn dân, nhïng k» suÑt ngày d§m m°a dãi n¯ng trên s°Ýn non hay ngoài cánh Óng. MÙt ôi m¯t en, §y v» táo tãn vÛi ôi mày dài ch¥m thái d°¡ng, ch¯c ch¯n là thé tài s£n ã °ãc chia x» cho éa con trai. ôi m¯t ¥y cing không th°Ýng g·p n¡i nhïng ng°Ýi phå nï làng quê, bßi nó không ph£n chi¿u mÙt chút cÏn con nào sñ nh«n nhËn, vÑn là thé ph©m ch¥t th°Ýng g·p nh¥t ß nhïng ng°Ýi àn bà ¥t ViÇt. ôi m¯t ¥y chi¿u th³ng vào m·t ông, không chút e dè, không m£y may sã hãi :

« VÛi ôi m¯t này, cô ta có thà làm b¥t cé iÁu gì cô ta muÑn. »

Ông thoáng ngh) và tìm vài të thích hãp à áp lÅ :

- Chúng tôi xin chia buÓn vÛi gia ình. Hy vÍng cô và cháu s½ v°ãt qua °ãc giai o¡n khó khn mÙt cách nhanh chóng. CÑ g¯ng cho cháu °ãc hÍc hành ¿n n¡i ¿n chÑn

- D¡, chúng con xin thñc hiÇn lÝi ng°Ýi.

Goá phå áp l¡i téc kh¯c, d°Ýng nh° câu tr£ lÝi ã °ãc chu©n bË sµn .

Lúc ó, chç tËch xã mÝi ông quay l¡i vi¿ng ng°Ýi x¥u sÑ. Ông i theo chË ta mÙt cách máy móc vì không hiÃu thç tåc cça mÙt ám tang bình th°Ýng diÅn ra theo cách nào. SuÑt cuÙc Ýi ông, ây là l§n §u ông có c¡ hÙi và cing chç tâm quan sát ám tang cça thé dân. Ùt nhiên, sau mÙt kho£nh kh¯c ng¯n ngçi, nhïng ti¿ng gào nh¥t lo¡t c¥t lên sau l°ng chç tËch :

- Ôi cha, cha ¡i cha, sao ná bÏ chúng con ?

Lúc ¥y ông mÛi nh­n ra r±ng còn g§n hai chåc ng°Ýi nïa m·c áo xô, trë dm ba ng°Ýi cá tam tu§n, té tu§n, còn l¡i thu§n mÙt ám thi¿u niên l«n con nít. T¥t c£ chen chúc, túm tåm vÛi nhau làm thành mÙt Ùi quân bÁ th¿ có kh£ nng l¥n át m¹ con ng°Ýi àn bà kia. T¥t c£ hãp thành mÙt dàn Óng ca, c¥t lên ti¿ng kêu than nh° nhïng iÇp khúc, Çm theo bài hát cça Ùi nh¡c. HÍ éng bên trái c× quan tài còn m¹ con ng°Ýi àn bà tr» éng bên tay ph£i.

« Hai thé quân, hai thé con, iÁu này có v» nh° ch¯c ch¯n.. ; »

Ông th§m ngh) và °a m¯t tìm ki¿m t¥m £nh tang. G§n nh° téc kh¯c, ông nhìn th¥y mÙt chi¿c gh¿ tña ch¡m trÕ c§u kì kê sát §u c× quan tài, trên ó ·t béc £nh lÛn lÓng khung kính và trùm v£i en :

« A ...Ông ta ây ! Không ph£i mÙt ông bÑ ngo¡i tam tu§n hay sát té tu§n nh° hôm qua ta phÏng oán. »

Ng°Ýi làm chç hai Ùi quân t£ hïu quan tài ã ngo¡i ngi tu§n n¿u không h¡n. ChÉ có iÁu g°¡ng m·t ông ta không ph£n ánh chút nào sñ mÇt mÏi, sñ an hoà, sñ tr§m m·c, sñ nh«n n¡i nh° g°¡ng m·t nhïng ng°Ýi àn ông khác ß vào Ù tuÕi ¥y. MÙt g°¡ng m·t chï iÁn, vëa h±n lên nhïng nét phong s°¡ng vëa phóng chi¿u niÁm kiêu hãnh và sñ dÓi dào sinh lñc. ôi m¯t ông ta nhìn th³ng vÁ phía tr°Ûc vÛi cái nhìn ng¡o nghÅ, thách théc xen l«n ôi ph§n ranh mãnh. SÑng mii lÛn, th³ng nh° Ñng tre. Khuôn miÇng ¹p, nét môi Áu ·n, °ãc bao bÍc bßi bÙ râu quai nón dài r­m, lon xon nh° râu ng°Ýi ph°¡ng tây nh°ng còn en nhánh :

« G°¡ng m·t ¥y biÇn minh cho t¥t c£ nhïng gì x£y ra xung quanh k» x¥u sÑ, ngay chính trong gian nhà này. »

Ông bàng hoàng. Nhïng éc oán, nhïng liên t°ßng, nhïng ng­m ngùi tràn ¿n nh° oàn thuyÁn b­p bÁnh trên dòng n°Ûc. Ý théc àn áp x°a ci cing téc kh¯c ­p ¿n tña dòng thác ào ¡t xÑi x£ dìm ¯m nhïng con thuyÁn. MÙt ch¥t n°Ûc cay xÙc lên trong sÑng mii ông. MÙt làn khói ch­p chÝn tr°Ûc m¯t ông, vëa có màu xám cça mây giông vëa có màu tím phiêu du cça hoa anh túc.

- Th°a anh c£, chúng ta ph£i vÁ thôi !

Vi c¥t ti¿ng sau l°ng ông. Ông th¥y mÙt bàn tay kh½ ch¡m vào tay mình, chãt hiÃu ã ¿n lúc ông ph£i théc tÉnh. Quay sang ám ng°Ýi tr¯ng xoá khn áo xô bên trái c× quan tài, ông nói :

- Tôi xin chia buÓn cùng vÛi gia ình. Tôi cing hy vÍng gia ình ta v°ãt qua n×i au buÓn này và nhanh chóng Õn Ënh °ãc cuÙc sÑng.

TÛi l°ãt ám ng°Ýi này áp lÅ ông vÛi t¥t c£ sñ thÑng thi¿t oan khiên mà hÍ tích trï trong tim não. Ông kiên nh«n chÝ ãi c¡n thÑng thi¿t kêu gào cça hÍ nguôi dËu xuÑng à rút lui. Nh°ng d°Ýng nh° lÝi an çi cça ông là cái cÛ Ã t¥t c£ nhïng nguÓn c¡n tàng trï phía sau n×i m¥t mát này °ãc dËp phát lÙ. Nhïng ti¿ng khóc ti¿ng than hÝ cça hai m°¡i con ng°Ýi rÁn r) vang lên .

- Ôi cha ¡i cha, sao cha ná bÏ chúng con vào giïa lúc n°Ûc sôi lía bÏng này ?...Cha ¡i, cha ra i mà bao nhiêu nông n×i ch°a °ãc giãi bày, bao nhiêu oan khiên ch°a kËp bày tÏ ?

- Cha hái cha, xin quay l¡i l¯ng nghe...Này con này cháu, bao nhiêu ruÙt rà máu mç cça cha ây...

Lúc này chính nï chç tËch xã ã céu ông thoát khÏi c¡n rÑi ren mÙt cách nhanh chóng :

- Thôi !

ChË ta ng©ng lên quát mÙt cách b¥t ngÝ khi màn khóc lóc có nguy c¡ kéo dài và tng c°Ýng Ù :

- Thôi, au th°¡ng nào cing ph£i có giÛi h¡n. V£ l¡i, chç tËch c§n ph£i giï séc kho» à lo viÇc quÑc gia. Á nghË gia chç giãn ra à chúng tôi °a ng°Ýi vÁ nghÉ.

Nói xong, chË ta gi¡ hai cánh tay lñc l°áng g¡t ám ng°Ýi sang hai bên, vÛi t¥t c£ séc m¡nh và sñ chu©n xác cça l°ái ben máy xúc. Ông ch°a kËp hiÃu ra mÍi chuyÇn thì ã th¥y mình ang i qua m£nh sân lát á à ra cía. M¥y c­u c­n vÇ cing ã bám sát l°ng ông. C£ bÑn ng°Ýi trong dàn nh¡c Óng quê éng lên, và hÍ ch¡i quÑc thiÁu à tiÅn biÇt :

Ti¿ng nh¡c quen thuÙc c¥t lên.

Chç tËch buÙc ph£i dëng l¡i giïa sân cùng vÛi oàn tuó tòng, thoáng th¥y vË nï chç tËch °a m¯t nhìn Ùi nh¡c tang, không hiÃu à ban khen hay à hm do¡. BÁ nào hÍ cing ph£i chÝ quÑc thiÁu k¿t thúc.

QuÑc thiÁu, quÑc thiÁu !

Ông sïng sÝ nh° l§n §u nghe th¥y nó, cái giai iÇu ã tëng ghi kh¯c vào trí nhÛ cça ông nhïng nét sâu ­m të bao nm nay. Ph£i chng vì âm h°ßng cça ám tang hay vì tâm tr¡ng cça chính ông ã Õi thay cùng nm tháng ? Ho·c nhïng nh¡c cå dân tÙc ã em l¡i mÙt màu s¯c l¡ lùng cho b£n nh¡c vÑn d) quen thuÙc này ? Ông ch³ng thà c¯t ngh)a mÙt cách minh b¡ch, nh°ng n×i kinh hoàng xâm chi¿m tâm hÓn ông khi nghe b£n quÑc thiÁu diÅn ¡t bßi kèn b§u, sáo và nhË. CÛ sao giai iÇu buÓn ¿n th¿ ? Hành khúc cça mÙt dân tÙc mà v°¡ng v¥n thê l°¡ng, ai oán. D°Ýng nh° trong nhËp iÇu hùng hÓn kia ©n chéa ti¿ng chuông chiÁu th£ bóng l«n ti¿ng cú rúc êm tr°Ýng . D°Ýng nh° ti¿ng hát sôi såc kia gãi nên nhïng hình £nh không mÙt chút t°¡ng Óng vÛi nó : nhïng chân trÝi mËt mù s°¡ng khói, nhïng dòng sông l¡nh l½o ch³ng bóng ng°Ýi, nhïng b¿n bÝ ng­p tràn rác r¿n, nhïng ngh)a Ëa ch¡y dài vô t­n, rãp cánh qu¡ en bay.

« Ph£i chng vì tuÕi già khi¿n ta dÅ s§u th°¡ng, hay vì nhïng lo¡i nh¡c cå kia em l¡i cho quÑc thiÁu mÙt n×i bi hoài mà nó không vÑn có ? Bßi dàn nh¡c °a vong chÉ có thà thích hãp vÛi nhïng giai iÇu cÕ nh° Làn th£m, Sa lÇch chênh, S©m soan, ? »

Ông không tìm °ãc lÝi gi£i áp. MÙt c¡n nhéc nhÑi v·n xoáy tim ông. Ông ng°Ûc m¯t nhìn kho£ng trÝi xanh bên trên vòm tre trúc, cÑ xua uÕi nhïng ý ngh) £m ¡m ang lßn vßn nh°ng không thành công.

« Hãy chÉ cho tôi bi¿t b¡n cça anh là ai, tôi s½ nói cho anh bi¿t anh là ai. Cing nh° th¿, có thà nói r±ng : Hãy cho tôi nghe ti¿ng hát cça mÙt dân tÙc, tôi s½ chÉ cho anh bi¿t sÑ ph­n cça dân tÙc ¥y ! Ph£i chng Ënh mÇnh cça mÙt dân tÙc ã v)nh Ënh trong các làn dân ca, trong nhïng giai iÇu x°a cÕ nh¥t, nhïng giai iÇu theo uÕi mÙt dân tÙc nh° k» Óng hành mãn ki¿p, nh° hình vÛi bóng nh° hai nía ñc cái cça loài cá l°áng dåc ? LiÇu con ng°Ýi có thà Õi thay Ënh mÇnh °ãc hay không, và trong cuÙc sÑng, ph§n n× lñc cça hÍ s½ mang tÛi bao nhiêu ph§n trm trên tÕng sÑ nhïng gì °ãc g·t hái trong suÑt cuÙc sinh tÓn ? »

- MÝi chç tËch i ti¿p.

Anh chàng béo ã éng áp sát l°ng ông, thì thào.

Ông quay l¡i, gi¡ tay v«y chào Ùi nh¡c rÓi ra cÕng. Þ ó, hai tiÃu Ùi c­n vÇ ã sµn sàng.

HÍ trß l¡i Ùi hình ci à quay l¡i n¡i máy bay trñc thng chÝ ãi .

**********

- B¡ch s° cå, chúng tôi phiÁn nhiÅu ngài nhiÁu quá.

- Th°a chç tËch, chúng tôi hân h¡nh °ãc phåc vå ngài.

- B¡ch s° så, có thà cuÙc trò chuyÇn cça chúng tôi s½ kéo dài h¿t buÕi chiÁu, nh° th¿ ph§n Íc kinh chiÁu cça ngài s½ bË gián o¡n.

- Th°a chç tËch, ng°Ýi tu hành chúng tôi Íc kinh suÑt c£ cuÙc Ýi. Khi c§n thi¿t ph£i ngëng là ngëng. Ph­t tính tÓn t¡i ngay trong im l·ng.

- B¡ch s° cå, ngài không sã bË các ¥ng tÑi cao quß trách ?

Ông hÏi, vÛi nå c°Ýi a ngh)a mà thiên h¡ th°Ýng coi là nía ùa nía th­t.

- Th°a ngài, ph­t mà ch¥p thì không còn là ph­t.

S° cå áp, cing vÛi nå c°Ýi , mÙt nå c°Ýi nh¹ nhàng, o¡n b°Ûc ra khÏi cía.

Ông và Vi éng d¹p sang mÙt bên khi nhà tu hành i qua. Mùi bÓ k¿t ph£ng ph¥t trong không gian bßi áo cça các nhà s° °ãc gi·t b±ng bÓ k¿t. Góc v°Ýn chùa có ba cây bÓ k¿t già, t°¡i tÑt um tùm, quanh nm chi chít qu£. Ông th°Ýng th¥y s° nï ra v°Ýn kéo vÁ tëng thúng §y, rÓi em x¿p thành tëng l°ãt trên chi¿c dàn b±ng s¯t thanh g§n giÑng mÙt chi¿c vÉ n°Ûng cá khÕng lÓ Ã s¥y khô. Nhïng chiÁu m°a d§m, h¡i n°Ûc të các khe vñc nghi ngút bÑc lên hoà cùng mây tr¯ng, hai ng°Ýi àn bà ngÓi s¥y bÓ k¿t trong im l·ng, sñ im l·ng này kéo dài cho tÛi t­n bïa c¡m tÑi khi s° nï th¯p n¿n trên các bÇ thÝ và khêu ngÍn èn d§u ·t trên chi¿c bàn tre ci.

« HÍ ngh) gì trong sñ im l·ng triÁn miên ¥y ? Hay hÍ không ngh) gì c£ ? Nh°ng ta không tin r±ng hÍ là nhïng con ng°Ýi ¡n gi£n, thô s¡ ¿n méc không có gì à mà suy ngh) ...Bßi ng°Ýi không có suy ngh) thì không thà hành Ùng vÛi lòng can £m nh° v­y ! »

ã nhiÁu l§n, ông th§m ·t câu hÏi cho mình. Ch°a bao giÝ tìm °ãc câu tr£ lÝi tho£ áng. Ông nhÛ ngày §u tÛi chùa khi nhìn t¥t th£y các khuôn cía Áu bË khoá chÑt nh° nhïng kho chéa hàng ông ã triÇu t­p LÅ cùng vn phòng lên hÏi chuyÇn. Sau khi bi¿t sñ th­t, ông téc tÑc ra lÇnh cho hÍ ph£i à s° cå chç trì và ít nh¥t mÙt hai Ç tí °ãc quay l¡i, coi ó nh° iÁu kiÇn tiên quy¿t à ông ch¥p nh­n an d°áng ß n¡i ây. Hai ngày sau, c­n vÇ d«n mÙt oàn ng°Ýi leo lên dÑc núi. Ông bi¿t r±ng hÍ ã thñc hiÇn mÇnh lÇnh cça ông nh°ng không hiÃu vì sao l¡i có c£ mÙt ám ông :

« Không l½ hÍ °ng thu­n cho c£ m°Ýi hai vË s° trß l¡i chùa ? »

Ông thoáng ngh) nh°ng rÓi g¡t i téc kh¯c gi£ thuy¿t ¥y vì nó b¥t kh£. Ông lui vào cn phòng cça mình, theo rõi. Qu£ là c£ m°Ýi hai vË s° Áu hiÇn diÇn cùng lúc trên sân chùa, nh°ng không ph£i vì hÍ °ãc phép trß l¡i mà vì hÍ tháp tùng b­c tr°ßng th°ãng quay vÁ chÑn ci . Theo lÁ thói xa x°a, ó là ph°¡ng cách mà hÍc trò có thà biÃu lÙ lòng tôn kính b­c th§y . Ông nhìn th¥y m°Ýi nhà s° cao lÛn, tràn §y sinh lñc ; bßi chÉ có nhïng con ng°Ýi §y ç séc m¡nh v­t thà và tâm thà mÛi có thà thñc hiÇn thiÁn Ënh ß vùng núi xa xôi này. M°Ýi ng°Ýi àn ông v¡m vá ¥y éng xúm quanh mÙt bà già bé nhÏ, cao không quá mÙt mét r°ái, có g°¡ng m·t iÁm t)nh vÛi nhïng °Ýng nét r¥t bình th°Ýng cça mÙt ng°Ýi àn bà ViÇt bình th°Ýng. Bà cå c§m trong tay mÙt cây g­y trúc :

« Chính vÛi cây g­y này, bà cå ã xuÑng núi khi bË chính quyÁn b¯t buÙc rÝi chùa, và bây giÝ, chính vÛi cây g­y ¥y bà cå leo trß l¡i Énh núi cao trên ngàn th°Ûc, không nhÝ b¥t cé ai cõng. V­y mà bà già bé nhÏ kia ã ngo¡i tám m°¡i ! »

Ông c£m th¥y cùng lúc, sñ áy náy ng°ãng ngùng l«n vÛi n×i buÓn. Vì nhà tu hành kia ã h¡n ông b£y tuÕi ? Vì cái chính thà b¯t buÙc bà cå ph£i l°u ày là chính thà cça ông, và ông là ng°Ýi ¡i diÇn cho nó mÙt cách danh chính ngôn thu­n ? Ông không tìm °ãc duyên cÛ chính xác. Trong khi ó, ngoài sân, s° cå ã leo lên b­c tam c¥p ra lÇnh cho Ç tí :

- Mô ph­t, chúng ta ã l¡i éng trên ¥t nhà. Các con hãy mß t¥t c£ các cía, lau dÍn các ban bÇ rÓi lên h°¡ng, th¯p n¿n. Còn con, s° nï, ph­n sñ cça con là sía so¡n các bình hoa. Chúng ta s½ Íc kinh à ón r°Ûc các ¥ng tôn kính vÁ chÑn ci.

- Mô ph­t, chúng con xin thñc thi lÝi ng°Ýi.

Ông nh­n th¥y v» cung kính cça t¥t th£y m°Ýi nhà s° kia tr°Ûc vË s° già bé nhÏ và b¥t chãt mÙt ý ngh) chua chát len lÏi trong óc não :

« Ngày mai, liÇu trong nhïng Ç tí sùng kính kia, ai là k» s½ ©y bà cå xuÑng vñc sâu à trß thành k» chç trì ngôi chùa này ? Ai là k» s½ bÏ th¡ch tín vào món ­u phå om t°¡ng hay canh rau c£i ? »

Nh°ng bên kia sân, ti¿ng chuông ã gióng gi£ vang lên. RÓi ti¿p ó là ti¿ng gõ mõ, ti¿ng tång kinh cça c£ m°Ýi hai nhà tu hành. Không gian thoang tho£ng mùi nhang khói. Ông l¯ng nghe ti¿ng Íc kinh Áu Áu không ngÛt , bi¿t r±ng có mÙt thé quyÁn nng khác ngñ trË trong cõi nhân sinh, thé quyÁn nng vô hình, thé quyÁn nng b¥t kh£ diÅn ¡t b±ng nhïng con sÑ nh° quyÁn nng th¿ tåc.

Nhïng kÉ niÇm ¥y våt trß l¡i khi¿n ông éng tr§m ngâm trong kho£nh kh¯c. RÓi chãt nhÛ r±ng Vi ang chÝ, ông nói:

- S° cå ã cho phép, chúng ta có thà vào chùa.

- Anh C£ ch°a tëng b°Ûc chân vào ây ?

- Ch°a tëng. Tôi không dám xâm ph¡m vào cõi ¥t cça ng°Ýi tu hành. Riêng viÇc chúng ta dÓn m°Ýi nhà s° kia xuÑng t§ng núi d°Ûi ã khi¿n tôi ph£i suy ngh). T¡i sao hÍ không chÍn mÙt Ëa iÃm khác ?

- Em cing không rõ k» nào chÍn Ëa iÃm này. Nh°ng ch¯c ch¯n ây là n¡i tÑt nh¥t à chúng ngn c£n mÍi ng°Ýi tÛi g·p anh.

- VÁ ph°¡ng diÇn này, hÍ là nhïng ng°Ýi thông minh kiÇt xu¥t.

Ông mÉm c°Ýi áp, hình dung r±ng b¥t cé ai muÑn trèo lên Énh Lan Vu cing ph£i xu¥t hiÇn tr°Ûc Ñng nhòm cça ¡i Ùi c­n vÇ không chÉ trong vài giây, vài phút mà là nía ngày trÝi cho dù hÍ là v­n Ùng viên iÁn kinh hay chuyên gia leo núi. Trong iÁu kiÇn nh° th¿, chÉ loài thÏ rëng hay chÓn sóc mÛi hy vÍng thoát khÏi sñ kiÃm soát. Nhïng Óng chí thù Ëch cça ông qu£ ã suy tính k) càng khi chÍn Énh Lan Vu thay vì mÙt h§m tÑi un oubliette theo kiÃu châu Âu x°a. Þ ây, ngay trên Énh núi th¡ mÙng này, ông cing không thà trò chuyÇn vÛi ng°Ýi áng tin c©n trong phòng cça ông ho·c cn phòng cça bác s). T¥t c£ các béc t°Ýng Áu g¯n rÇp. M×i l§n LÅ d«n mÙt nhân viên k) thu­t lên thay rÇp, ông Áu bi¿t bßi l§n nào hÍ cing ph£i cõng bình phun thuÑc mu×i trên l°ng. LÅ mÝi ông d¡o ch¡i quanh rëng cho ôi chân khÏi tù Íng trong khi y phun thuÑc mu×i. Ph£i chÝ ãi vài ti¿ng sau cho mùi thuÑc ã bay h¿t, ông mÛi có thà quay l¡i phòng mình. Vì ông không bao giÝ v°ãt qua m£nh sân g¡ch à b°Ûc sang bên chùa chính nên các t°ãng ph­t trong ngôi nhà này ã may m¯n không ph£i th°ßng théc mùi thuÑc sát trùng. Và hôm nay, hÍ có thà n°¡ng nhÝ cía ph­t trong phút chÑc à trò chuyÇn vÛi nhau.

- Anh tin ch¯c r±ng chúng ta s½ an toàn khi nói chuyÇn ß ây ;

Vi hÏi l¡i l§n cuÑi, cho thêm ph§n ch¯c ch¯n.

- Chú cé tin i.Tôi già nh°ng ch°a l«n.

Ông áp, nhìn th³ng vào m¯t ng°Ýi àn em, ng°Ýi duy nh¥t còn l¡i vÛi ông, cùng ông trong cuÙc sinh tÓn này.

- Em xin l×i ...Nh°ng ...

- Tôi hiÃu.

HÍ im l·ng phút chÑc vì nhïng hÓi éc quay trß l¡i trong m×i lÝi, m×i ý. RÓi Vi run run hÏi :

- Anh C£ có ho nhiÁu không ?

- Chú cé an tâm, tôi á nhiÁu rÓi. V¥n Á còn l¡i là tim m¡ch. Nh°ng th¥t th­p cÕ lai hi, tôi cing ã sÑng khá dài.

- Anh C£ c§n b£o trÍng.

- Chú cing v­y. Nh°ng xét cho cùng, chúng ta cing ch³ng có cách nào b£o trÍng nÕi chúng ta. MÍi sñ trên Ýi giÑng nh° canh b¡c.

- Vâng, úng là cuÙc Ï en.

- Dù muÑn hay không cing ph£i ch¥p nh­n r±ng cuÙc Ýi h¡n hïu, séc ng°Ýi cing v­y .Tôi không thà làm gì h¡n vào lúc này, nh°ng tôi v«n muÑn bi¿t th­t sñ nhïng gì ang diÅn ra trên ¥t n°Ûc ?

- Nh°ng ...

- Cé nói cho tôi bi¿t. Chúng ta ã cùng chËu ñng nhïng giây phút tÙt cùng hiÃm nguy. H³n là chú ch°a quên iÁu ¥y ?

Nh°ng anh y¿u l¯m rÓi, anh c£. Chúng ta, nhïng k» phàm tr§n, không thà chÑng l¡i séc tàn phá cça thÝi gian

Nh°ng tôi v«n ch°a mù, ch°a i¿c, ch°a b¡i liÇt óc não. Tôi v«n muÑn bi¿t sñ gì ang diÅn ra ß ngoài kia, bên ngoài nhïng béc t°Ýng mây tr¯ng, bên ngoài chÑn ngåc tù th¡ mÙng này.

Em không ç can £m, xin tha l×i cho em.

Chính tôi mÛi c§n xin l×i chú. Tôi là k» chËu ¡n chú. Tôi ã ch¥t lên vai chú quá nhiÁu n×i nhÍc nh±n.

Xin anh ëng nói nh° v­y. C£ dân tÙc này chËu ¡n anh. Em có làm h¡n th¿ nïa cing không th¥m tháp gì.

Trên các bÇ thÝ, nhïng pho t°ãng g× s¡n son th¿p vàng ang chm chú nhìn hÍ. Ông t°ßng chëng cuÙc Ñi tho¡i th§m kín cça hÍ cing không lÍt khÏi nhïng ôi m¯t g×, nhïng ôi tai g× kia. Mùi h°¡ng ch§m ch­m dâng lên và l§n §u tiên ông c£m th¥y mình ang b°Ûc lên mÙt cõi ¥t mÛi, nh­p vào mÙt không gian mÛi. B×ng d°ng, ông b­t lên ti¿ng thß dài.

- Anh C£ làm sao v­y ?

- Không sao. Chú hãy nói cho tôi bi¿t rõ sñ gì ang x£y ra trên ¥t n°Ûc chúng ta ?

- Nh°ng ...

- ëng ng¡i ng§n. Tôi có thà chËu ñng.

- Tình hình ang r¥t x¥u. Séc ch°a ç nh°ng hÍ ã quy¿t Ënh tÕng t¥n công. T°Ûng Hãn g·p em thông báo r±ng tr­n ánh N­m Phai, toàn bÙ ban chÉ huy bË nghiÁn nát, riêng t°Ûng Hãn ang ß Hà T)nh nên thoát. Xác lính ng­p §y khe, n°Ûc suÑi không ch£y nÕi.

- Tôi cing oán nh° th¿, khi hÍ thúc hÑi tôi ph£i làm th¡ Ùng viên dân.

- iÁu khçng khi¿p không ph£i chÉ có v­y. Hãn quay trß l¡i m·t tr­n °ãc hai ngày thì gia ình nh­n °ãc gi¥y báo tí.

- Chú ¥y bË h¡i trên °Ýng, ch¯c ch¯n t¡i tÉnh Thanh.

- Em cing ngÝ nh° v­y.

- ¥t tÉnh Thanh bi¿n thành hang Õ låc lâm të ã lâu.

- Vâng, nhiÁu ng°Ýi Áu bi¿t iÁu ó.

- TÙi nghiÇp cho gia ình chú ¥y.

- Vâng, con nhÏ cça nó ch°a §y m°Ýi tuÕi, mà vã nó l¡i au khÛp n·ng ba bÑn nm nay.

- LiÇu còn lý do gì khác nïa ? Hay chÉ vì giï liên l¡c vÛi chúng ta ?

- Ch¯c ch¯n. Báo, ài chÉ loan tin th¯ng tr­n. Lính ào ngi bË ch·n l¡i trên các ng£ °Ýng rëng të Qu£ng TrË ra Hà t)nh và bË °a vào các tr¡i c£i t¡o ào binh. Không mÙt ai ngoài miÁn b¯c bi¿t °ãc tin téc th­t cça m·t tr­n. Nh°ng em ngh) Hãn bË thç tiêu còn vì mÙt cÛ khác.

- Tôi hiÃu.

Ông áp và b×ng nhiên th¥y mÙt c¡n gió l¡nh buÑt ch¡y dÍc sÑng l°ng:

- Có quá nhiÁu ng°Ýi bË h¡i vì liên quan ¿n tôi.

- Anh không thà nói nh° v­y ...

- úng th¿!

- ...

- C£ tôi nïa, tôi cing bË h¡i bßi chính tôi. ¥y là sñ th­t.

- Anh C£, ëng tñ d±n v·t mình.

- Chú cing th¥y là tôi ch°a mù ch°a i¿c, ch°a b¡i liÇt tâm th§n. Tôi v«n ph£i chËu trách nhiÇm tr°Ûc dân tÙc.

Vi nhìn ông gi­n dï :

- Anh không thà làm gì h¡n nïa cho cái dân tÙc này. Dân tÙc cça anh cing ph£i chËu trách nhiÇm vÁ chính nó.

- Dân tÙc ¥y không ph£i là cça chú hay sao ?

- Nó cing là cça em.

Vi c¥t ti¿ng thß dài :

- Nó cing là cça em, úng v­y. Nh°ng nhiÁu khi em th¥y n£n lòng. Bßi ng°Ýi ta không thà thay Õi nòi giÑng nh° thay qu§n thay áo.

- Nh°ng ó là dân tÙc cça chúng ta. Có muÑn chÑi të cing không °ãc.

- Vì không thà të chÑi nên con ng°Ýi mÛi au khÕ.

- Trên hành tinh này ch¯c ch¯n có nhiÁu giÑng ng°Ýi áng ph£i au khÕ nh° chúng ta. Nh°ng a ph§n con ng°Ýi không ý théc °ãc là hÍ c§n ph£i au khÕ vì mÙt iÁu gì ó , mÙt hiÇn thñc nào ó. Khi hÍ ch°a hiÃu °ãc là có nhïng sñ th­t áng à cho con ng°Ýi au khÕ thì sñ au khÕ ¥y không tÓn t¡i.

Ông buông mÙt câu r¥t ×i m¡ hÓ khi¿n Vi °a m¯t nhìn ông dò hÏi. Nh°ng d°Ýng nh° ông ang theo uÕi iÁu gì ó trong tâm trí, m¯t thÝ th«n nhìn ra sân chùa. Vi chÝ ãi vài giây rÓi ±ng h¯ng :

- Anh nói r±ng ...

- Tôi muÑn nói r±ng mÍi dân tÙc Áu có m·t °u th¿ và m·t khi¿m khuy¿t. Nh°ng à ch¥p nh­n và dám nhìn th³ng vào nhïng khi¿m khuy¿t cça b£n thà là iÁu quá khó khn.

Hai ng°Ýi im l·ng. Vi nhìn ông vÛi cái nhìn kh¯c kho£i :

« Anh ã quá già và quá nhiÁu au khÕ Ã còn ngh) tÛi nhïng v¥n Á nh° th¿. Ýi ng°Ýi hïu h¡n mà, hãy à cho dòng n°Ûc ch£y xuôi. »

Còn ông, ông tr§m ngâm nhÛ tÛi mÙt ngày xuân trên chi¿n khu ViÇt b¯c. L§n ¥y, úng dËp T¿t Nguyên án, c£ c¡ quan hè nhau làm nhïng món n cÕ truyÁn. Trong các món cÕ truyÁn, éng §u b£ng là ti¿t canh, lòng lãn. Không nhïng chÉ riêng nhà b¿p mà d°Ýng nh° toàn thà nhân viên c¡ quan tham gia vào chu©n bË cuÙc ©m thñc quan trÍng này. BuÕi tr°a, vn phòng mang lên cho ông mÙt khay ti¿t canh lòng lãn. ThÝi chi¿n tranh, mÙt mi¿ng thËt cing ã coi nh° bïa tiÇc, bßi có nhïng thÝi gian dài, c£ c¡ quan n s¯n trë c¡m. Nm tr°Ûc ó, bên ¡i Ùi báo vå có mÙt chi¿n s) phát iên vì ph£i n s¯n liên tåc sáu tháng. C­u ta vÑn con nhà khá gi£ ch°a tëng chËu ñng sñ thi¿u thÑn. Sáu tháng trÝi không có mÙt h¡t c¡m, mÙt mi¿ng thËt hay cá vào bång, ngày nào cing s¯n, h¿t luÙc l¡i n°Ûng, h¿t n°Ûng l¡i n¥u canh xuông vÛi muÑi và rau rëng, ng°Ýi trai ô thË này âm Ñm, da xanh bçng, bång tr°Ûng nh° àn bà có thai. MÙt sáng, khi nhìn th¥y anh nuôi b°ng lên m¥y rÕ l·c lè s¯n luÙc, chàng trai b×ng nh£y dñng nh° choi choi giïa sân, la thét inh Ïi tña hÓ bË qu÷ ám rÓi sau ó anh ta cßi bÏ h¿t áo qu§n, ôm §u ch¡y tuÑt vào rëng ...Sñ viÇc ¥y ám £nh ông. Bßi v­y, ông ý théc °ãc nhïng nhu c§u cça sñ sÑng. Tuy th¿, ông không thà nào n °ãc cái món n bÕ d°áng cÕ truyÁn kia. Ông nhìn bát ti¿t ·t trên khay mÙt cách chÉn chu. MÙt bát chi¿t yêu §y tràn ti¿t Ï, ông céng nh° th¡ch, bÁ m·t r£i Áu l¡c rang l«n rau th¡m thái vån. Thêm vào ó là chi¿c chén nhÏ xíu ñng Ût t°¡i. C§n vå b°ng khay théc n cung kính ·t tr°Ûc m·t ông rÓi ch§n chë éng l¡i d°Ýng nh° muÑn xem ông n có ngon lành hay không, bßi vì Ñi vÛi t¥t th£y mÍi ng°Ýi ây hiÃn nhiên là bïa tiÇc long trÍng nh¥t trong nm.

- Ã ¥y cho tôi. Chú xuÑng nhà n tr°Ûc vÛi anh em ...

Ông áp vÓn vã Ã cho anh lính yên tâm i ra. Còn l¡i ông vÛi bát ti¿t canh, ông ngh) k¿ thç tiêu nó mÙt cách kín áo. Ông vÑn sã mùi máu të nhÏ, cho dù nó °ãc nguõ trang bßi các lo¡i mùi th¡m khác nhau cça gia vË, nào húng chó húng th¡m rau rm rau mùi, nào hành hoa hành cç, nào l¡c rang, Ût t°¡i giã nhÏ. M×i l§n gia ình chÍc ti¿t lãn, ông lÉnh ngay ra ngoài Óng. Không ai ép °ãc ông n cái món n khçng khi¿p ¥y, cái món n mà ng°Ýi ta cho r±ng áng °ãc ao °Ûc nh¥t khi ng£ thËt mÙt con lãn, cái món mà các lão ông , lão bà ánh giá là « bÕ c£ âm l«n d°¡ng ». Ng°Ýi ta riÅu ông :

« Th±ng này hÍc khôn nh°ng n thì ngu h¡ng nh¥t ».

Ông cing không rõ vì cÛ gì ông dË éng vÛi cái món n cÕ truyÁn này ¿n th¿. RÓi lúc thành niên, sÑng ß Paris, l§n nào ó ông xem mÙt cuÑn phim phong tåc châu Phi, nhìn th¥y dân b£n xé chÍc ti¿t bò rÓi våc §u xuÑng ch­u, uÑng máu t°¡i còn nóng hÕi, da ông b×ng sßn gai Ñc, mÓ hôi vã °Ût sÑng l°ng. M·t ông h¿t nóng bëng rÓi l¡nh ng¯t. Ông t°ßng chëng nhïng ng°Ýi xung quanh ang nhìn ông, phát hiÇn ra tr¡ng thái tinh th§n kì dË cça ông, oán °ãc nhïng ý t°ßng th§m kín trong óc não ông ... Ông ngÓi ch¿t céng trong r¡p, cho ¿n khi buÕi chi¿u k¿t thúc, chÝ nhïng ng°Ýi khác i vãn mÛi éng lên. Bên ngoài, trÝi rét cóng. MÓ hôi trong l°ng áo ông °Ût l¡nh khi¿n toàn thân run c§m c­p. Ông ph£i quay vào phòng vÇ sinh, l¥y nh­t báo lót c£ tr°Ûc ngñc l«n sau l°ng rÓi mÛi vÁ nhà. Ban êm, gi¥c m¡ cça ông Ï nhoè máu. Nhïng con v­t bË chÍc ti¿t, máu toé thành vòi, kêu thét, co gi­t, rãy giåa mÙt cách iên cuÓng và tuyÇt vÍng. Nhïng cái miÇng nhoe nhoét máu t°¡i. Nhïng nå c°Ýi cing nhoe nhoét máu t°¡i ...T¥t c£ cùng Óng hiÇn, chÓng chéo, quay £o, khoan xoáy tâm trí ông. L§n §u tiên ông hiÃu nguyên do n×i sã hãi cça mình të thÝi th¡ ¥u. GiÑng nh° l§n §u tiên ông c§m èn rÍi sáng mÙt cn h§m mà bóng tÑi kinh niên hù do¡ con ng°Ýi. NhÝ cuÑn phim phong tåc châu Phi kia, ông tìm °ãc mÙt so sánh, mÙt phóng chi¿u. Ông bi¿t r±ng sñ c£m nh­n nhïng khuy¿t t­t cça giÑng nòi cing tña hÓ nh° c¡n sÑt. Ph£i chËu ñng nó tr°Ûc khi có thà chïa khÏi.

êm ¥y, không thà nh¯m m¯t ông ành ngÓi d­y Íc sách cho tÛi sáng, khi nhïng ngÍn èn °Ýng trß nên tr¯ng nhãt trong ánh d°¡ng.

RÓi bão tÑ cách m¡ng cuÑn ông vào vòng xoáy. NhiÁu nm, ông t°ßng chëng không còn bn khon vÁ nhïng thé mà ông coi là « khuy¿t t­t cça dân tÙc ». Ông có quá nhiÁu viÇc ph£i toan tính. CuÙc ¥u tranh giïa dân tÙc cça ông vÛi nhïng k» ngo¡i xâm luôn luôn là cuÙc ¥u không cân séc, mà cán cân bao giÝ cing ng£ vÁ phía ngo¡i bang. Trong tình th¿ ¥y, ông không thà à tâm tÛi nhïng tiÃu ti¿t. Ông ph£i t­p hãp dân chúng, bßi oàn k¿t là séc m¡nh duy nh¥t, nguÓn nng lñc duy nh¥t em l¡i kh£ nng chi¿n th¯ng trong cuÙc Í séc chênh lÇch này ...Vì oàn k¿t, ông ph£i chiÁu theo c£ nhïng thé trong thâm tâm, ông coi là « khuy¿t t­t » ... Vì oàn k¿t, ông ph£i gi£ mù nhiÁu phen tr°Ûc nhïng hành vi l× mãng nhïng cách éng xí hèn mÍn mà ông bi¿t ch¯c ch¯n ó là thói quen cça sñ ph£n vn minh .Vì oàn k¿t, ông ph£i tho£ hiÇp vÛi nhïng k» mÉa mai sau l°ng ông là « ng°Ýi trong máu có r°ãu Booc-ô ... »

Vào ngày t¿t trên chi¿n khu nm ¥y, ông ã trút bát ti¿t canh vào chi¿c Ñng tre v«n dùng ñng n°Ûc, chÝ ¿n chiÁu tà khi mÍi ng°Ýi ra sân ch¡i bóng chuyÁn, mÛi em ra nhà vÇ sinh ...

- Anh làm sao v­y ?

Vi c¥t ti¿ng hÏi Ùt ngÙt. Ông hiÃu r±ng ông vëa °a tay lên ngñc à ch·n mÙt c¡n nhói trong tim :

- Thi tho£ng, nhïng c¡n co th¯t l¡i xu¥t hiÇn.

Ông áp, và mÉm c°Ýi :

- VÛi tuÕi già, mÍi thé Áu kh£ thÃ, ngay c£ cái ch¿t. Cho nên, khôn ngoan h¡n c£ là ph£i bi¿t chung sÑng vÛi bÇnh t­t. Và nhïng th¥t vÍng ...

- Tr°Ûc h¿t là nhïng th¥t vÍng.

HÍ im l·ng. MÙt kho£nh kh¯c chông chênh l°Ût qua không gian mùa xuân, thÝi kh¯c mà h¡i ©m an xen ánh n¯ng t¡o thành lÛp bÍt biÃn trong suÑt. HÍ cùng nghe ti¿ng véo von cça mÙt c·p s¡n ca âu ó v³ng l¡i. RÓi anh chàng c­n vÇ béo xu¥t hiÇn tr°Ûc tr°Ûc cía chùa :

- Th°a chç tËch, vn phòng vëa iÇn lên mÝi thç tr°ßng Vi xuÑng sân bay.

- M¥y giÝ máy bay ph£i c¥t cánh ?

Vi hÏi.

- D¡, vn phòng không nói rõ.

- Chú quay l¡i gÍi iÇn hÏi chính xác giÝ bay .

Chú lính quay i téc kh¯c.

Ngoài sân, n¯ng tr£i vàng nh° m­t ong, màu vàng v¯ng l·ng và ng°ng Íng cça Énh non. Cùng vÛi màu vàng ¥y, ch³ng ph£i thé không gian oi £ th°Ýng g·p n¡i Óng b±ng miÁn B¯c nh°ng là làn h¡i mát thanh cao êm £, thé khí h­u cça mùa thu châu Âu. Ông b¥t giác nh¯m m¯t l¡i vì t°ßng nh° ang còn lang thang dÍc sông Seine vào mùa lá thay màu, nhïng r·ng cây hai bÝ iÇp vàng hay Ï th¯m, h¯t lên khung trÝi ngÍn lía rñc rá và mong manh. Nhïng cây c§u tr¯ng hiÇn lên trong s°¡ng mù d°Ýng nh° không thñc bßi chúng ch³ng dành cho nhïng k» bÙ hành mà chÉ °ãc dñng nên cho các ho¡ s) và thi s). Ông th¥y l¡i nhïng s°Ýn dÑc xanh rÝn vùng Ói Monmartre. Nhïng ngÍn èn dÍc phÑ và nhïng mii tên chÉ quán r°ãu bên °Ýng. Châu Âu, mÙt ph§n Ýi ông ã tr£i qua n¡i ¥y. Ông nh­n bi¿t nó b±ng nhïng c£m xúc ã ghi kh¯c ã v)nh Ënh trong da thËt, b±ng vË r°ãu chát r» tiÁn trên l°ái và ti¿ng Ón ã phÑ ph°Ýng trong tai, b±ng n×i nhÛ nhung màu n¯ng, màu trÝi. Nhïng kÉ niÇm t°¡i th¯m cça tuÕi xuân kèm theo n×i buÓn xa xé. Khi sÑng ß ph°¡ng trÝi ¥y, ông ã nhÛ quê h°¡ng, ông ã thi¿u v¯ng tÕ quÑc nh° si d¡i nh° iên rÓ. Còn bây giÝ, không bi¿t vì âu ông l¡i nhÛ ph°¡ng trÝi xa xôi ó ? iÁu khó hiÃu là lúc này nó l¡i trß nên mÙt vùng thi¿u v¯ng trong ông...N×i nhÛ ¥y càng ngày càng da di¿t, càng ngày càng khi¿n tim ông thÕn théc. BuÓn ¡i, se s¯t là buÓn !...NhÛ ¡i, cÓn cào au Ûn nhÛ ! Châu Âu ! Châu Âu ! Ph£i chng Ñi vÛi ông, châu Âu chÉ là cái cÛ, bßi nó gãi cho ông tuÕi tr» ã qua. Ph£i chng ông nhÛ châu Âu vì ông nhÛ nhïng gi¥c m¡ ch°a thành, nhïng con °Ýng dang dß. Ph£i chng châu Âu là vùng trÝi vëa thù nghËch vëa thân thi¿t và vì th¿, nó s½ là k» Óng hành th§m kín và dai d³ng cho ¿n phút xuÑng mÓ ? Ông ã g¯n bó vÛi mÙt miÁn ¥t vëa xi¿t bao g§n gii vëa v)nh viÅn không thuÙc vÁ ông ? ây là bi kËch cça riêng ông hay là n×i khÕ au truyÁn ki¿p cça con ng°Ýi ?

- Th°a thç tr°ßng, vn phòng nói máy bay c¥t cánh lúc bÑn giÝ úng.

Chú lính ã quay l¡i báo cáo.

Vi áp mÙt cách cÙc lÑc :

- B£o vn phòng r±ng bÑn giÝ tôi quay xuÑng, nm giÝ bay cing ch°a muÙn.

- D¡.

Ông chÝ cho c­u lính quay i, b£o Vi :

- Chú cng vÛi hÍ làm gì ? ThÝi nào mà ch³ng có nha l¡i ?

- ôi khi cing ph£i v£ vào m·t hÍ mÙt cái, Ã hÍ nhÛ r±ng chúng ta

là chúng ta. Không ph£i ai cing bi¿n thành §y tÛ cça chúng nó.

- L×i không ph£i ß nhïng con ng°Ýi nhÏ bé nh° v­y.

- Anh quên r±ng mÍi ngai vàng Áu bË các Ùi c¥m quân l­t nhào, và nhïng k» nhÏ bé không có ngh)a là chúng không nuôi nhïng gi¥c m¡ to lÛn. Anh ã quên QuÑc Tuó là ai ? Xu¥t sé y chính là gã móc túi nhà nghÁ chã S¯t. BË òn th­p tí nh¥t sinh vì không chËu nÙp tô cho tr°ßng bng mÙt êm y ã lén âm ch¿t ¡i ca khi gã này ang n±m trong gi°Ýng nhà thÕ. RÓi y trÑn khÏi thành phÑ quê h°¡ng lang b¡t vào Nam kì làm phu Ón iÁn. Þ ¥y, y °ãc giác ngÙ i theo cách m¡ng và trß thành thç h¡ cça Sáu të khi hai ng°Ýi cùng ß mÙt xà-lim nhà tù S¡n la.

- Tôi t°ßng y nhÏ tuÕi h¡n Sáu nhiÁu ?

- Chính xác nh° v­y. Chúng nó h¡n nhau c£ mÙt giáp. Th¿ nên trong nhà tù, Sáu bi¿n thành ¡i ca ruÙt cça QuÑc Tuó. Chúng cing hành xí vÛi nhau theo kiÃu nh° v­y. QuÑc Tuó th°Ýng Õ bô, gi·t qu§n áo, và c£ gãi l°ng cho Sáu. Th¿ nên sau này Sáu mÛi bÕ nhiÇm y làm bÙ tr°ßng bÙ nÙi vå. ó là bÙ quan trÍng nh¥t, nhiÁu quyÁn lñc nh¥t, ai cing bi¿t. Lúc ó, nhiÁu Óng chí th¥y °ãc nguy c¡ ã ph£n éng, nh°ng Sáu th³ng tay àn áp. Séc m¡nh cça y chính là ß ch× y bi¿t sí dång nhïng k» mà anh gÍi là nhÏ bé . RÓi ¿n l°ãt nhïng k» nhÏ bé này l¡i sí dång nhïng k» nhÏ bé h¡n. Lý lËch tÑi °u là ph£i th¥t hÍc và ã tëng là tÙi ph¡m. Sau thé tÑi °u này là ph£i th­t sñ nghèo khÕ và ngu dÑt, chÓng con m¹ T° hàng cá là ví då iÃn hình. Hai lo¡i ng°Ýi này Áu trß thành r°Ýng cÙt cça Sáu. Chúng có thà làm b¥t cé iÁu gì mà y muÑn. Anh ã quên b£n tÕng k¿t cça anh Lê Liêm ?

- MÍi sñ Áu quá muÙn.

- Vâng ! Quá muÙn !...

Ông nghe ti¿ng ng°Ýi àn em nuÑt n°Ûc bÍt, d°Ýng nh° ang nuÑt cåc h­n trong hÍng. Ông muÑn nói iÁu gì ó à an çi Vi nh°ng không tìm ra lÝi. Ông có thà làm gì cho Vi và Vi có thà làm gì °ãc cho ông trong tình c£nh này ? MÍi bài toán Áu b¥t kh£. Nh°ng ít nh¥t khi ngÓi bên nhau hÍ cing có °ãc niÁm an çi th§m kín làm nguôi dËu n×i au. Ngoài sân, mÙt c¡n gió i qua khi¿n cây v°Ýn xao xác. Ti¿ng chim rëng hót dÙi të bên kia vñc hoà vÛi ti¿ng l£nh lót cça ho¡ mi trong v°Ýn chùa làm thành dàn giao h°ßng êm Ám và hoang dã cça núi non. CÛ chi non n°Ûc t°¡i ¹p nh° v§y mà lòng ng°Ýi Ûn au ¿n th¿ ? Të kho£nh kh¯c nào ông bi¿n thành k» ph¡m tÙi vÛi chính ông, và nhïng ng°Ýi ràng buÙc vÛi ông ? Ò, câu hÏi này ch°a ngëng hành h¡ con tim già nua cça ông, và có l½ nó s½ còn hành h¡ ông tÛi lúc ch¿t.

MÙt c¡n gió nïa i ngang b§u trÝi. ám lá vàng bË gió cuÑn bay lào xào qua sân. D°Ýng nh° trÝi có v» l¡nh h¡n hay h¡i n°Ûc të các ám mây bao quanh chùa khi¿n ông rùng mình. N¯ng trên sân ã ng£ sang màu vàng nh¡t. R¥t có thà mÙt c¡n m°a xuân s½ ào tÛi trong vài phút nïa :

- Có l½ chú ph£i xuÑng núi ; tôi e trÝi m°a.

- Vâng, em cing ph£i vÁ vì còn nhiÁu viÇc chÝ ãi. V£ l¡i, máy bay chÉ ng kí nÙi trong ngày.

Nói o¡n Vi nhìn vào m¯t ông :

- Anh C£ yên tâm t)nh d°áng. MÍi sñ v«n nh° th°Ýng. Dù th°Ýng xuyên sÑng ß n¡i s¡ tán, th±ng bé v«n hÍc r¥t giÏi. Nó vëa gi­t gi£i toán Marie Quyri trong kì thi khÑi tr°Ýng trung hÍc toàn thành phÑ.

- C£m ¡n chú.

- Có iÁu này nïa, em cing ph£i nói th­t vÛi anh.

- Tôi nghe.

- Trung ã ¿n tuÕi bi¿t suy ngh), Ùng tâm vÁ mÍi chuyÇn. Ã tránh cho cháu nhïng au buÓn, em ph£i nói vÛi nó r±ng nó chính là con cça em, con ngo¡i hôn.

- Chú làm nh° v­y là r¥t úng. Con ngo¡i hôn còn sung s°Ûng ngàn l§n h¡n éa tr» không m¹ cing không cha.

HÍ cùng éng d­y, mÙt ng°Ýi cúi §u nhìn xuÑng nhïng viên g¡ch ci k) lát nÁn chùa, mÙt ng°Ýi nhìn ra ngoài trÝi, n¡i nhïng v©n mây tê tê ang tå l¡i thành béc t°Ýng mây tr¯ng.

**********

êm hôm ¥y, ông i ngç r¥t sÛm.

Khi bác s) tÛi thm m¡ch cho ông ã th¥y cía óng, èn t¯t. Hai ng°Ýi lính gác ca êm éng tr°Ûc hiên. Nhïng ngÍn iÇn §u hÓi rÍi sáng mÙt nía m£nh sân chùa và các lùm cây ß rìa khu v°Ýn. Bác s) không dám hát vì sã kinh Ùng gi¥c ngç cça ông nên quay vÁ phòng l¥y c× bài Tu-l¡-kh¡, rç hai chàng lính ch¡i.

- NhÛ là không °ãc c°Ýi to cing không °ãc la hét. N¿u s°Ûng quá thì ph£i båm môi, che miÇng rÓi mÛi °ãc c°Ýi. Ai thua s½ bË v½ râu nhÍ nÓi lên m·t nh°ng tuyÇt Ñi ph£i im l·ng, nhÛ ch°a ?

- TuyÇt Ñi tuân lÇnh bác s).

Trong phòng, ông nghe ti¿ng hÍ thì th§m, ti¿ng låc cåc kê bàn gh¿ và ti¿ng chân bác s) i qua m£nh sân xuÑng khu vñc b¿p nhà chùa. Ch¯c h³n c­u ta i l¥y nÓi à v½ râu ng°Ýi thua. RÓi khi mÍi sñ chu©n bË ã xong, ám ng°Ýi ngÓi vào chia bài, sung s°Ûng sÑng vÛi cuÙc Ï en vô h¡i cça hÍ. Të lúc ¥y, ông không còn nghe th¥y mÙt thé ti¿ng nào khác ngoài ti¿ng thét cça chính tâm hÓn mình :

« Con ¡i, con cça ta ¡i ! Con trai cça ta ¡i ! »

N°Ûc m¯t hai bên thái d°¡ng °Ût l¡nh. Ông l¥y chi¿c gÑi è lên m·t à nhïng c¡n néc nß khÏi b­t lên :

« T¡i sao ta l¡i khóc nh° mÙt ng°Ýi àn bà t§m th°Ýng trong nhïng gia ình t§m th°Ýng nh¥t ? Të bao giÝ x£y ra cái sñ kì cåc này ? Ch³ng l½ tuÕi già làm cho con ng°Ýi Õi thay ¿n v­y ? »

Ông tñ sÉ m¯ng mình nh°ng chÉ vài giây sau, con tim ông l¡i thét lên :

« Con ¡i, con trai cça ta ¡i ! ».

Và cùng lúc, n×i thi¿t tha cháy bÏng °ãc nhìn th¥y m·t th±ng bé khi¿n ruÙt ông qu·n lên tëng hÓi :

« Nó có cao h¡n éa con ng°Ýi tiÁu phu hay cing v­y ? Và g°¡ng m·t nó giÝ ây ra sao ? Ta chÉ còn l°u giï hÉnh £nh nó khi tròn ba tháng. Ch³ng ai ngÝ ó là l§n g·p cuÑi cùng. »

Ông hình dung l¡i gian nhà gác n¡i phÑ cÕ, lÑi vào ph£i qua mÙt hành lang dài lúc nào cing có ba ng°Ýi túc trñc trong qu§n áo dân th°Ýng. Hành lang ¥y h¹p và r¥t tÑi, kéo dÍc theo mÙt béc t°Ýng d§y, làm ranh giÛi ngn cách vÛi mÙt ngôi nhà khác, thuÙc mÙt th°¡ng gia. Ng°Ýi th°¡ng gia này mß cía hàng buôn bán ß t§ng d°Ûi, nàng ß t§ng trên cùng vÛi ng°Ýi chË gái. MÙt cây c§u thang Ó sÙ ch¡y hình xo¯n Ñc vÛi hàng lan can g× d«n të hành lang âm u ó lên t§ng trên, n¡i nhïng cn phòng cao ráo t°Ýng quét vôi xanh nh¡t. Cn phòng ¥y mÙt thÝi ng¯n ngçi là tÕ ¥m cça ông. TÕ ¥m, ch°a kËp ¥m ã tan tác theo gió cuÑn ... GiÑng nh° sao chÕi, h¡nh phúc l°Ût qua Ýi ông. Ông ch°a kËp nhìn rõ , nó ã bi¿n m¥t. H¡nh phúc, cing nh° cát trong lòng bàn tay ông. Ch°a kËp n¯m tay, cát ã trôi tuÙt qua các k½ ngón ...

...Nh°ng d«u sao, nó v«n là h¡nh phúc ....

Ông t°ßng ã quên, nh°ng nó quay vÁ. Ánh hÓi quang cça mÙt ngày xuân ci. Tia chÛp rÍi chi¿u trong kho£nh kh¯c hình £nh thiên °Ýng ã qua ....Gian phòng x°a . Chi¿c gi°Ýng x°a. Th±ng bé ¡p lung tung trong Ñng tã tr¯ng. Nó mÉm c°Ýi vÛi ông. C·p môi Ï cong lên hóng chuyÇn. Và nàng !...Nàng ngÓi phía cuÑi gi°Ýng. Ngón tay nàng cuÑn sãi len Ï. Nhïng búp len nhÏ nhiÁu màu s¯c bëa bÙn xung quanh. Nàng làm gì vÛi nhïng múi len ¥y nhÉ ?

GiÝ thì ông nhÛ ra rÓi, nàng cuÑn len làm con búp-bê mÛi à treo lên quang nôi cho th±ng bé ch¡i. Con búp-bê ci ã bË chË nó làm hÏng të vài tu§n tr°Ûc. Nàng kà l¡i nh° v­y, vì hai ba tu§n ông mÛi tÛi thm m¹ con nàng mÙt l§n.

Khi nghe nàng kà chuyÇn, ông hÏi con gái cça ông âu. Nàng nói r±ng nó ã i ngç vÛi dì ông. Ông không hÏi gì thêm nïa và nàng phång phËu nói r±ng ông th°¡ng th±ng Trung h¡n con Ngh)a, r±ng nh° th¿ là ông còn trÍng nam khinh nï, ông v«n sÑng theo kiÃu ng°Ýi phong ki¿n. Ông mÉm c°Ýi vì nàng nh¯c l¡i cho ông nghe úng nhïng bài tuyên truyÁn mà ám cán bÙ tuyên hu¥n d¡y nàng. Và chính ông ã d¡y hÍ. :

« Cách m¡ng s½ dñng nên mÙt xã hÙi mÛi, trong ó mÍi ng°Ýi Áu bình ³ng tr°Ûc pháp lu­t. Không phân biÇt s¯c tÙc, tôn giáo và giÛi tính. ».

Ông không bi¿t nàng nói gì, bßi ông chÉ chm chú nhìn làn môi th¡ tr» cça nàng phång phËu, ông nhÛ l¡i c·p m¯t bÓ câu m m nhìn ông qua ánh lía êm rëng. Ông mÉm c°Ýi nghe bài diÅn thuy¿t cça nàng trong khi th±ng bé ang ¡p nhoáy nhoáy giïa Ñng tã tr¯ng. Ông m£i mÑt nhìn nó, th¥y là nó ã thëa h°ßng nhïng nét trÙi nh¥t cça nàng l«n cça ông :

« Nó s½ vô cùng khôi ngô. Nó s½ trß thành mÙt chàng trai b£nh bao lËch duyÇt. ».

Ch¯c ch¯n là nàng ã nh­n ra v» thiên vË ¥y nên mÙt l§n nïa nàng nh¯c l¡i :

- Chç tËch ph£i yêu c£ hai éa mÙt cách công b±ng ché ?

- Ò ...°¡ng nhiên. Con nào cing là con ...

Ông áp cho nàng vui lòng. Thñc ra ông cing r¥t yêu Ngh)a, con bé giÑng hÇt ng°Ýi chË mà ông yêu quý nh¥t trong gia tÙc, mà ng°Ýi chË ¥y l¡i giÑng ông nh° hai l°ái cày úc cùng mÙt khuôn. Bßi vì nó là hình £nh cça chính ông nên ph£i chËu thiÇt thòi. Trong éa con trai, ông tìm th¥y hình £nh nàng, ng°Ýi yêu d¥u.

Bây giÝ, nàng không còn nïa. Không còn ai phång phËu hÝn d×i vì sñ thiên vË cça ông, nh°ng chính ông nh­n ra iÁu ó :

« Ta có hai éa con, mÙt gái mÙt trai, éa nÍ h¡n éa kia có mÙt tuÕi. Vì cÛ gì ta chÉ nhÛ ¿n éa con trai ? Ta, k» v«n d¡y mÍi ng°Ýi vÁ sñ bình ³ng giïa nam và nï ? »

« Nh°ng sñ nguy hiÃm dành cho con trai ta nhiÁu h¡n là con gái. Do ó tÙi tr¡ng cça ta Ñi vÛi nó ch¯c ch¯n cing nhiÁu h¡n. Vì lý do ¥y, n×i ám £nh th°Ýng trñc là n×i ám £nh vÁ éa nhÏ. »

Ông tñ bào chïa.

Cho dù lÝi bào chïa ¥y vô cùng y¿u Ût, ông cing không quay trß l¡i låc v¥n trái tim mình. Vô ích. Bßi t¥t th£y nhïng ng£ °Ýng suy t° Áu d«n ông quay vÁ chÑn ci. Ông nhÛ con trai iên cuÓng. Sau m°Ýi nm t°ßng ã có thà quên, nó b×ng quay l¡i, trß thành n×i au th°Ýng trñc, trß thành v¿t rách há miÇng trong con tim ông. Gi¥c m¡ quên lãng ã tan nh° ám mây tr°Ûc m·t trÝi và lúc này, mÙt khát khao thiêu Ñt :

« GiÝ ây nó ra sao, con trai cça ta ? Nó có bao giÝ tñ bn khon vÁ lËch sí b£n thân hay sÑng d°Ûi vòng tay b£o trã cça chú Vi, nó tin inh ninh r±ng nó là con trai cça mÙt liÇt s) mai danh ©n tích, và bây giÝ là éa con ngo¡i hôn cça chính ng°Ýi cha nuôi ? Nó s½ tin nh° v­y. Tin nh° v­y, ít nh¥t nó cing tìm °ãc mÙt n¡i b¥u víu. Con ngo¡i hôn ? Có l½ sÑ ki¿p ã tiên liÇu vì cuÙc tình giïa nàng vÛi ta là cuÙc tình ngoài lÁ lu­t. Nhïng cuÙc tình ngoài lÁ lu­t ¯t ph£i cho ra Ýi nhïng éa tr» ngo¡i hôn. TÙi nghiÇp thay cho t¥t c£ chúng ta, nhïng k» lâm n¡n trong trò ch¡i oan nghiÇt này. GiÝ ây éa con ngo¡i hôn cça ta ra sao ? Nó giÑng nàng hay giÑng ta, ho·c còn giï nguyên v¹n nhïng nét lai thuß ba tháng tuÕi ? ...Da nó có °ãc tr¯ng nh° m¹ nó hay không ? Sau l°ng nó liÇu có cái bÛt chàm nh° cái bÛt trên l°ng ta, vì chË Thanh nói r±ng chÉ khi ta h¡n m°Ýi tuÕi, cái bÛt ¥y mÛi xu¥t hiÇn. ».

Nhïng nghi v¥n ¯m uÑi ¥y ông không thà nói vÛi ai, ngo¡i trë nàng. Ông bi¿t ng°Ýi ta theo rõi tëng lÝi ông phát ra khÏi miÇng. Ngay mÙt khi ông liÁu l)nh nói vÛi Vi, Vi cing không thà em £nh Trung lên, bßi Vi cing bË theo rõi ráo ri¿t nh° ông. N¿u à lÍt ra mÙt d¥u hiÇu chéng tÏ lòng ông còn tha thi¿t, th±ng bé s½ còn bË sí dång nh° mÙt thé vi khí ¯c lñc h¡n nïa trong tay k» thù.

Bi¿t rõ nh° v­y, mà ông v«n không thà d¹p i c¡n kh¯c kho£i :

« Cha già con cÍc là th¿ này ây. K» tiÁu phu x¥u sÑ kia có bË dày vò nh° ta vào lúc này ? Không ! Không !...bßi ông ta ã ch¿t ngay trong võng, trên °Ýng trß vÁ nhà. Nh° v­y, n¿u có lo âu, au khÕ, ông ta cing chÉ n¿m tr£i c£m giác ¥y trong vòng mÙt vài giÝ , ch°a kà là ngay trong thÝi gian ng¯n ngçi ó, c¡n au s½ làm não ông ta tê liÇt. »

Phå tí tình thâm, l§n §u tiên ông th¥u hiÃu ý ngh)a câu nói ¥y.

ThÝi th¡ d¡i, ß tuÕi làm con, tâm hÓn ông còn ch°a h°Ûng tÛi mÙt chân trÝi xa xôi, tai ông chÉ nghe ti¿ng gió thÕi trên gi£i ¥t quê h°¡ng, m¯t ông chÉ m m nhìn vÁ mái tranh tÕ phå. Công cha, ngh)a m¹, ông chÉ bi¿t tÛi nhïng thé tình c£m ¥y nh° mÍi con ng°Ýi bình th°Ýng khác. Nh°ng rÓi nhïng thé tình c£m cÑt tu÷ ¥y trß nên mÝ nh¡t h¡n, sao nhãng h¡n khi con tim ông quay vÁ mÙt mÑi tình rÙng lÛn và trëu t°ãng :

¥t n°Ûc. Dân tÙc. Xé sß ...

Nhïng danh të ¥y gãi nên sñ v) ¡i, sñ siêu tuyÇt ...MÍi thé siêu tuyÇt Áu trëu t°ãng. Cách m¡ng là mÙt thé gì ó còn v) ¡i h¡n, siêu tuyÇt h¡n. Và vô hình h¡n ..... Và vô nhân tính h¡n ... Ông nhÛ r±ng nm cách m¡ng thành công, ng°Ýi chË ông të xé NghÇ ra thm, ông ã không dành °ãc mÙt buÕi à hàn huyên vÛi ng°Ýi àn bà mà ông vÑn coi nh° ng°Ýi m¹ thé hai thÝi ông còn th¡ d¡i. Ng°Ýi àn bà ¥y suÑt Ýi là gái trinh. Gái trinh cho tÛi lúc chui vào c× quan tài. CuÙc Ýi bà là sñ hy sinh trÍn gói cho nhïng ng°Ýi thân thuÙc ...Không °ãc éa em ti¿p ón, ch³ng nía lÝi than thß, chË ông l³ng l·ng khn gói ra vÁ ...Ngày ¥y, con tim ông ã mÙt l§n bË céa rách ...Nh°ng rÓi ông buÙc ph£i quên ...Và ông ã quên ... SuÑt cuÙc Ýi ông, ông ã quen ch¥p nh­n và thi hành sñ quên lãng. Sñ quên lãng °ãc chÉ Ënh. Sñ quên lãng °ãc tiêu chu©n hoá. Sñ quên lãng °ãc k¿ ho¡ch hoá...

Nh°ng l§n này, ông không thành công. Nhïng con t§u bË ánh chìm b×ng trÓi lên m·t biÃn, hú còi. Nhïng thây ma d°Ûi áy bùn ¡i d°¡ng không thà thÑi rïa ã trÓi lên m·t n°Ûc, d­p dÁnh, qung qu­t trên Énh sóng. T¥t th£y Ëa ngåc cça ông là ß ây :

B×ng d°ng ông muÑn làm cha !...B×ng d°ng ông không thà ch¥p nh­n quên lãng. B×ng d°ng ông nhÛ éa con trai và hình dung ra dáng v» cça nó tëng giÝ. B×ng d°ng ông thèm muÑn °ãc nhìn th¥y nó, dù ph£i éng të xa, dù ph£i ©n núp sau mÙt båi cây hay béc t°Ýng nào ¥y ; vô danh vô diÇn và tçi hÕ nh° mÙt gã àn ông ging gió » vãi » r¡i ¿n lúc vÁ già n nn sám hÑi tìm cách nhìn trÙm giÍt máu l¡c loài cça chính mình ....

Ngay c£ khi cuÙc g·p gá vång lén ¥y chÉ x£y ra mÙt l§n, mÙt l§n duy nh¥t tr°Ûc khi cái ch¿t ¿n chào ông.

T¥t th£y nhïng nhÛ nhung, °Ûc muÑn, d±n v·t t¡o thành mÙt vòng vây Ënh mÇnh mà ông không b°Ûc chân ra nÕi. Nhà tù cça chính ông. Pháp ình cça riêng ông, n¡i ông là ph¡m nhân l«n quan toà. Sao trÝi §y o¡ ông ¿n nông n×i này ? Tñ n¡i nào c¡n iên rÓ ­p tÛi xáo lÙn tâm trí ông, d±n v·t thân xác ông, xé nát con tim ông. ?

Phå tí tình thâm !...

GiÝ ây ông mÛi bi¿t ¿n o¡n tr°Ýng. CÕ nhân nói « N°Ûc m¯t ch£y xuôi » là th¿ :

« Tình hi¿u Å vÛi m¹ cha không thà so bì vÛi mÑi yêu th°¡ng xa xót trong tâm hÓn k» làm cha Ñi vÛi con mình. Bßi khi ta yêu k» sinh thành ta ng°Ûc m¯t lên. Còn khi yêu nhïng éa con m¯t ta nhìn xuÑng. Và nhïng dòng lÇ bao giÝ cing ch£y xuôi theo lu­t cça ¥t trÝi. V£ chng, khi ta ã tñ nh­n ra mình là ng°Ýi cha tÙi l×i. Ëa ngåc s½ mß cía chính ngay lÑi vào con tim. »

N×i khÕ au này x°a ci nh° trái ¥t. Ông ã t°ßng có thà v°ãt qua con sóng tình th°Ýng h±ng cça nhân th¿, nh°ng giÝ ây chính con sóng ¥y cuÑn vùi ông. ã có nhïng tháng nm ông t°ßng chëng có thà quên i n×i au nhÏ bé cça riêng mình, t°ßng chëng có thà thâu gom toàn bÙ sinh lñc à cÑng hi¿n cho ¥t n°Ûc. ã có nhïng tháng nm ông thi hành sñ quên lãng khá thành công. Nh°ng sñ lãng quên cing là mÙt Ñi thç có trí nhÛ dai d³ng và kh£ nng phåc thù b¡o liÇt. GiÝ ây, ông mÛi lãnh nh­n nhïng ngÍn òn ánh tr£. Bßi cuÙc sÑng muôn Ýi chÉ là dòng sông trôi giïa hai bÝ lãng quên và mong nhÛ. Con thuy¿n nhân th¿ mong manh lèo lái, chÉ c§n c¡n gió Õi chiÁu hay g·p khúc n°Ûc xoáy, ¯t con thuyÁn b­p bÁnh s½ quay mii t¥p sang bÝ bên kia.

« Ta t°ßng chëng cuÙc sÑng ã an bài...ta t°ßng chëng ã ·t xong con toán và ch³ng còn gì hÓ nghi nïa. V­y mà giÝ ây mÍi thé ã Õi thay. »

GiÝ ây, con thuyÁn cuÙc Ýi ông bË gió cuÑn të bÝ lãng quên sang bÝ mong nhÛ. Ông không còn kh£ nng gi£ vÝ sÑng cuÙc sÑng thanh th£n cça thánh nhân. Ông buÙc ph£i quay l¡i vÛi mÍi n×i au khÕ bình th°Ýng, chìm ¯m trong mÍi nguÓn l¡ch cça cuÙc sÑng bình th°Ýng mà ã të lâu ông të chÑi.

Ph£i chng nhân lo¡i ã nhìn th¥y cái Ëa ngåc này tr°Ûc ông cho nên hÍ v°ãt qua mÙt cách dÅ dàng. Còn ông, nó mß ra khi séc lñc không còn nên vË chát càng thêm ­m ?

Ôi nhïng câu hát x°a não nùng thÑng thi¿t. Nhïng câu hát ¥y chÉ lÍt ¿n tai ông khi m·t trÝi ã s¯p tàn :

« Cha ¡i cha sao cha ná rÝi b§y con tr»

N¯ng hè ch°a qua m°a thu ã tÛi

RÓi mùa ông em gió b¥c trß vÁ

Cha i rÓi, mái nhà m¥t nóc

Ai là ng°Ýi dang tay che chß ám thê nhi ? »

Ông m°Ýng t°ãng nh° tr°Ûc m¯t mình có g§n ba m°¡i cái §u qu¥n khn tang tr¯ng. Nhïng ôi m¯t Ï hoe, s°ng húp lÇ. Nhïng ti¿ng kêu than Óng lo¡t c¥t lên ; Áu ·n iÃm nhËp nh° iÇp khúc trong bài ca ly biÇt. C£ Ùi quân ¥y túc trñc hai bên quan tài ; xung quanh là nhïng ngÍn lía n¿n ròng ròng và bát c¡m Ùi qu£ tréng luÙc c¯m cây bông tre nghi ngút khói h°¡ng :

« Khi ta ch¿t liÇu con ta có ai than hÝi nh° ám con ông lão tiÁu phu kia than hÝi cha nó ?

Ò không, hai éa con ta s½ éng trong ám ông Ón ào, và thì th§m : « Chç tËch ã ch¿t »...Ho·c vn v» h¡n n¿u ng°Ýi ta d¡y chúng : « Chç tËch ã të tr§n. ». N¿u chúng có nhÏ vài giÍt n°Ûc m¯t thì ¥y s½ là nhïng giÍt lÇ lây lan vì n×i buÓn t­p thÃ, mÙt hiÇu éng dây chuyÁn, giÑng nh° ng°Ýi ta th°Ýng h¯t h¡i khi th¥y ng°Ýi bên c¡nh h¯t h¡i ho·c ng°Ýi ta có thà c°Ýi s±ng s·c, c°Ýi ¿n ng¡t thß vì lây lan c¡n c°Ýi cça ám ông bao quanh hÍ ...

Các con ta s½ không bao giÝ bi¿t r±ng cái ông chç tËch kia chính là k» ã tác t¡o nên chúng, r±ng máu ch£y trong huy¿t qu£n chúng là máu cça ông ta, r±ng da thËt chúng có cùng mÙt k¿t c¥u t¿ bào nh° da thËt cça ông ta, r±ng tim óc gan phÕi cho ¿n m§m mÑng bÇnh t­t hay thói quen cça chúng cing të con ng°Ýi ¥y mà ra. Chúng s½ không bao giÝ bi¿t iÁu ó.

Thân ph­n ta thua kém xa thân ph­n lão tiÁu phu xóm TiÁu Phu, bßi xét cho cùng , ông ta v«n là ng°Ýi h¡nh phúc. MÙt ng°Ýi cha thñc thå, có quyÁn uy thñc sñ. Ông ta bi¿t rõ ông ta muÑn iÁu gì, có quyÁn làm iÁu gì, và c§n thi¿t ph£i thi hành nhïng ph­n sñ gì ? »

T¥m chân dung ng°Ýi ã khu¥t l¡i hiÃn hiÇn tr°Ûc m¯t ông. Ông nhÛ rõ c·p mày l°ái mác tuyÇt ¹p trên ôi m¯t vëa niÁm nß vëa thách théc. V» ng¡o nghÅ trong cách nhìn ; sñ tëng tr£i và lòng c°¡ng quy¿t h±n trên khoé môi sâu nh° v¿t chém, cái mii sÕ th³ng mÙt °Ýng nh° Ñng tre. ·c biÇt là bÙ râu quai nón dài r­m, en nhánh, lon xon nh° râu ng°Ýi ph°¡ng tây bao quanh khuôn hàm lÛn vuông véc, kiÃu hàm Të H£i, ng°Ýi ta th°Ýng gÍi là hàm én :

« K» quê mùa này chính là ng°Ýi dám Ñi §u cùng sÑ ph­n. Ngay khi ã n±m trong quan tài, ông ta v«n giï v» ngang tàng cça k» b¥t ch¥p mÍi trß ng¡i trên °Ýng i. Còn nhïng câu hát °a vong buÓn th£m kia ...liÇu chúng có làm tan nát con tim k» vëa nh¯m m¯t ? Ò không, hoàn toàn không. Ng°Ýi tiÁu phu kia ã tëng là ng°Ýi cha h¡nh phúc, bßi ông ta em l¡i h¡nh phúc cho éa con trai. Có l½ câu hát này ph£i dành cho ta , cho riêng ta !... »

Ông ngh) vÛi niÁm chua chát, và n×i chua chát này khi¿n n°Ûc m¯t ông ti¿p tåc tuôn tràn. Nhïng dòng lÇ bò ngo±n ngoèo qua hai thái d°¡ng, luÓn vào ám tóc :

« Lão tiÁu phu kia là ng°Ýi cha xéng áng. Ít nh¥t, ông ta cing ã nuôi éa con trai út ¿n tuÕi m°Ýi ba. M°Ýi ba nm ¥y, khi giông gió, khi n¯ng h¡, m°a ông , ông ta dang tay che chß. éa con trai ¥y °ãc n¿m vË ngÍt cça tình phå tí, nó °ãc an toàn h°ßng thå mÙt cuÙc Ýi êm ¥m trong tuÕi ¥u nhi... Lão tiÁu phu ¥y áng m·t b­c làm cha. K» ch¥t phác ¥y chính là t¥m g°¡ng à ta ph£i tñ hÕ th¹n cho tÛi lúc xuÑng mÓ. T¡i sao ta l¡i ·t lên cõi ¥t này nhïng giÍt máu l¡c loài, nhïng éa bé ch¡ v¡ không cha không m¹. ? Sinh con mà không b£o vÇ °ãc con, th­t không áng là loài c§m thú.VÁ ph°¡ng diÇn ¥y, ta là mÙt ng°Ýi cha vô trách nhiÇm và vô nng. H¡n th¿ nïa, ta ã à cho bÍn b¥t l°¡ng sn uÕi chúng nh° thú dï sn uÕi con mÓi. Cái ch¿t ch¡y sau l°ng chúng nh° hình vÛi bóng. V­y thì, ch³ng nhïng là mÙt ng°Ýi cha b¥t lñc, ta còn là mÙt k» thi¿u l°¡ng tâm. »

Nhïng c¡n au dâng lên tëng ãt, d°Ýng nh° có k» nào ¥m thÑc të d°Ûi c¡ hoành dÙi lên tim. Và nhïng cú ¥m ¥y m×i lúc m×i tàn b¡o, m×i lúc m×i dÓn d­p. Chç tËch chãt nhÛ tÛi mÙt võ sù th°ãng th·ng da en Mù, con ng°Ýi nÕi ti¿ng nh¥t hành tinh vào thÝi ông trai tr». Trong phòng t­p, con ng°Ýi này th°Ýng có t­t nh¿ch mép sau m×i mÙt cú ¥m. M×i l§n chi¿c bao cát bË ¥m tung lên, m·t ông ta l¡i co rúm và c·p môi l¡i co gi­t , mÙt cí chÉ nía nh° nå c°Ýi b¥t ¯c d), nía nh° c¡n co th¯t cça con bÇnh tâm th§n ; và g°¡ng m·t ông ta lúc ¥y có mÙt v» au Ûn kinh dË :

« Trái tim ta giÑng nh° chi¿c bao t£i cát kia tr°Ûc nhïng cú ¥m cça mÙt k» vô hình. K» vô hình này mÉm c°Ýi sau m×i cú ¥m cça y. MÙt nå c°Ýi thñc sñ, thay vì c¡n co th¯t cça con bÇnh tâm th§n. »

LiÇu ông có nên éng d­y b­t èn, gÍi bác s) ?

Nh°ng n¿u th¿, ch¯c ch¯n anh ta s½ phát hiÇn ra là ông khóc. Ch³ng nhïng khóc, mà ông ã khóc të lâu, khóc r¥t nhiÁu. Tóc hai bên mang tai còn °Ût, chi¿c gÑi ông úp m·t cing °Ût, mi m¯t h³n ã s°ng. Nhïng d¥u v¿t ¥y không thà xoá i mÙt cách mau l¹ :

« Ta cing ã quá già, sÑng làm gì thêm nïa trong tình c£nh này ? »

B×ng nhiên, ý t°ßng ó ¿n vÛi ông. GiÑng nh° ti¿ng thß dài të thm th³m muôn trùng v³ng tÛi. Nh°ng ông không kinh ng¡c. Ch³ng có gì áng kinh ng¡c. Hoàn toàn trái ng°ãc l¡i c£m giác cça chính ông khi nghe ti¿ng gÍi thÑng thi¿t cça éa con trai ng°Ýi tiÁu phu x¥u sÑ. Ti¿ng gÍi ¥y vÍng Ùng tÛi mÙt ti¿ng gÍi câm nín. Ti¿ng gÍi bË bóp ng¡t cça éa con ông. éa con ông không còn bi¿t m·t. éa con ông ã cÑ tình bÏ r¡i và cÑ tình quên lãng ...

**********

- A ha ha ha ....

Ti¿ng c°Ýi cça bóng ma nào ó bùng nÕ bên tai ; nói úng h¡n là mÙt tr­n c°Ýi nh° m°a rào qu¥t trên mái tôn ngày giông bão. iÇu c°Ýi r¥t l¡ bßi nó kèm theo nhïng c¡n rung khào khào trong cuÑng hÍng nh° ti¿ng gë cça ám mèo hoang. Ti¿ng c°Ýi ¥y nh° vÍng ra të mÙt n¥m mÓ sâu hun hút, rÙng thênh thang, ho·c të mÙt lâu ài hoang chôn vùi trong lòng ¥t :

« Ai nhÉ ? ...Ai là ng°Ýi có giÍng c°Ýi ghê rãn ¥y ?»

Ông cÑ låc tìm trong trí nhÛ xem ã tëng g·p con ng°Ýi có iÇu c°Ýi kì l¡ kia ß n¡i âu ?..GiÍng c°Ýi ¥y ©n chéa ti¿ng g§m gë cça thú dï l«n ti¿ng rít cça gió qu©n n¡i vñc tÑi ...D°Ýng nh° l¡, d°Ýng nh° quen ...

- A ha a a ha ha ha ...

C¡n au bi¿n m¥t bßi ông dÓn tâm trí vào tìm ki¿m iÇu c°Ýi ma quái ...Nh°ng ông không tìm °ãc ai. Lúc này, k» nh¡o báng kia c¥t ti¿ng :

- Ng°¡i không nh­n ra ta th­t sao ?

Ông bÏ chi¿c gÑi ra à nhìn trân trân vào kho£ng không gian tÑi mÝ cça gian phòng. Rõ ràng là ánh iÇn bên ngoài v«n h±n lên nhïng vÇt sáng n¡i các khe cía. Ti¿ng c°Ýi rúc rích cça ám ng°Ýi ánh bài v«n khe kh½ vÍng vào cn phòng cça ông. Ch³ng có gì khác biÇt h¡n :

- Xin l×i, tôi không nh­n °ãc ra ông.

Ông áp.

- Ng°¡i cÑ thí l§n nïa xem sao ?

K» nh¡o báng kia Ñi l¡i. GiÍng y nhÏ và eo éo nh° giÍng nói cça k» l°áng dåc.

- Xin l×i, tôi không thÃ.

Ông cÑ g¯ng l·p l¡i mÙt cách nhin nh·n.

Ti¿ng c°Ýi l¡i rÙ lên tëng c¡n dài, và l§n này, ông nh­n ra g°¡ng m·t to béo, tròn nh° chi¿c bánh bao cça ng°Ýi c§m lái ph°¡ng B¯c. Chç tËch Mãn, k» quyÁn hành vô song mÙt góc trÝi ông. ã lâu ông không g·p ông ta nên có ôi ph§n bá ngá. Tuy nhiên, chç tËch Mãn còn ang sÑng sÝ sÝ, ông ta sinh vào nm Quý Tõ, kém ông hai tuÕi . Con ng°Ýi §y m°u ma ch°Ûc qu÷ này ang lãnh ¡o cuÙc cách m¡ng vn hoá Trung hoa, nói cho úng h¡n ông ta ang thñc thi mÙt cuÙc thanh trëng tàn khÑc ch°a tëng th¥y trong lËch sí nhân lo¡i. Ông hoàng ¿ ngo¡i h¡ng ang diÅn ç thé trò Ã dân chúng th¥y séc kho» vô Ëch cça ông ta, mà vß diÅn nÕi ti¿ng nh¥t là « B¡i qua D°¡ng tí giang » T¡i sao giÝ ây ông ta l¡i xu¥t hiÇn d°Ûi d¡ng bóng ma ? T¡i sao ông ta l¡i m°ãn hình dáng cça nhïng c° dân chÑn U tì ? Tò mò, ông cng m¯t chm chú nhìn k» Ñi diÇn và d§n d§n quen vÛi nhïng °Ýng nét mÛi cça ông vua ph°¡ng b¯c. G°¡ng m·t chç tËch Mãn l¡ líng trong không gian, c·p m¯t nheo nheo vui v», l±n môi ang còn nh¿ch lên trong d° âm cça mÙt nå c°Ýi ng¡o nghÅ.

- Chào Óng chí ..

Ông c¥t lÝi :

- Ông të âu ¿n ây, ng°Ýi anh em v) ¡i ?

- Ta v) ¡i nh°ng ta không là anh em vÛi ng°¡i. Cing ëng gÍi ta là Óng chí bßi khí s¯c cça të này ã phai tàn. Të ¥y ã ch¿t. Nó bi¿n thành xác thÑi të lâu ...

- Xin l×i ...

- Xin l×i. Cám ¡n. N¿u iÁu ó khi¿n ngài vui lòng....Ô, nhïng công théc lËch lãm mà ng°¡i ã thuÙc lòng ! Ô...món pho-mát ph°¡ng tây bÑc ra mùi thÑi tai !

Chç tËch Mãn c¥t ti¿ng c°Ýi to h¡n, và l§n này, phô ra hai hàm rng nhÏ màu vàng ngà giÑng nh° rng mÙt ng°Ýi àn bà thôn quê ít vÇ sinh và l°Ýi ch£i chuÑt. M¯t ông ta nheo l¡i trong mÙt cái nhìn §y riÅu cãt và khinh bÉ :

- Ng°¡i lËch sñ l¯m ...thé lËch sñ vô dång và x£o trá cça bÍn da tr¯ng. Còn ta, ta b¥t ch¥p mÍi lÅ nghi, ta dày xéo lên mÍi quan niÇm và phong tåc, ta áp ·t lên t¥t th£y giÑng ng°Ýi lu­t lÇ cça riêng ta.

Ông ta c¥t ti¿ng c°Ýi to h¡n nïa và l§n này, h¡i thÑi nÓng n·c xông ra të cái mÓm mß rÙng.

Bình th°Ýng, chç tËch Mãn không bao giÝ há rÙng miÇng. Nói hay c°Ýi, khuôn miÇng ông ta cing chÉ mß ra úng mÙt méc Ù c§n thi¿t và méc Ù này ã °ãc chính ông ta ong ¿m. MÍi ng°Ýi Áu bi¿t r±ng chç tËch Mãn không bao giÝ ánh rng, vÛi niÁm tin r±ng hÕ có séc m¡nh bßi vì hÕ không bao giÝ ánh rng. Ch¯c ông ta cho r±ng sñ b¯t ch°Ûc này s½ mang ¿n mÙt nng l°ãng th§n thánh , khi¿n ông ta có thà vô Ëch nh° mãnh thú. ChÉ có iÁu khác biÇt là hÕ th°Ýng há miÇng th­t to khi ngáp cing nh° khi g§m. Còn chç tËch Mãn hành sñ ng°ãc l¡i. Ph£i chng ó cing là mÙt chÉ Ënh có tính huyÁn bí chÉ riêng ông ta bi¿t ?

H¿t c¡n c°Ýi ng¡o nghÅ, ng°Ýi c§m lái v) ¡i nói ti¿p :

- Të Óng chí ã ch¿t rÓi. Cùng ch¿t i vÛi nó là mÍi t¥n tuÓng thÝi ¥y. Giïa ta và ng°¡i chÉ có thà v)nh viÅn là V°¡ng triÁu và Ch° h§u Bách ViÇt mà thôi. MÙt hòn á không Õi thành mÙt l°ái rìu cho dù ng°Ýi ta gÍi nó nh° v­y. ChÉ có nhïng k» ngu mÛi tin vào trò phù phép bi¿n gi¥y tr¯ng thành chim bÓ câu. Ta t°ßng ng°¡i khá h¡n ?

- TÕ tiên tôi d¡y r±ng : « B©y m°¡i ch°a ui ch°a què ch°a khoe làm tÑt » Ai cing có thà nh§m l«n cho ¿n t­n lúc b°Ûc tÛi tr°Ûc cía mÓ.

- Sñ khiêm tÑn dù thành thñc hay gi£ vÝ Áu là trò ch¡i cça h¡ng ng°Ýi vô nng ho·c th¥p cÕ bé hÍng. Ng°¡i có th¥y trong lËch sí mÙt hoàng ¿ hùng m¡nh nào ph£i kiêng dè tr°Ûc thé dân không ? Có thà ng°¡i s½ nh¯c ¿n vua Nghiêu, vua Thu¥n. Hai cái thây ma t°ßng t°ãng này °ãc b§y ·t là à an çi ám nhân s) giá áo túi c¡m. Nghiêu Thu¥n cing giÑng nh° chç ngh)a cÙng s£n. ¤y là nhïng thé qu§n áo gi¥y ng°Ýi ta Ñt cho các hÓn ma. Ng°Ýi sÑng không m·c °ãc . Chúng chÉ là nhïng Ó v­t dùng ch¡i hay loè thiên h¡. VÁ ph°¡ng diÇn là Ó ch¡i thì chúng hïu ích. GiÑng nh° bÍn nông phu dùng cái cào cào thóc, dùng cái hái à c¯t lúa, ta sí dång nhïng thé Ó ch¡i t°¡ng thích này à lùa dân chúng vào nhïng n¡i ta muÑn hÍ ph£i ¿n, buÙc hÍ làm nhïng gì ta muÑn hÍ ph£i làm. Lý thuy¿t cÙng s£n tÑt h¡n nhïng rëng m¡ cça Tào Tháo nhiÁu l§n.

- iÁu ¥y tôi bi¿t rõ, bßi ông ã tëng gÍi binh lính là các Óng chí hÓng quân khi ông muÑn làm cuÙc v¡n lý tr°Ýng chinh. RÓi ông l¡i kêu gÍi ám dân cày là các Óng chí nông dân, nòng cÑt cách m¡ng, bÇ phóng t°¡ng lai cça ¥t n°Ûc... khi ông muÑn lùa hÍ ra Óng hò hét, ánh uÕi chim s» nh° nhïng k» m¯c chéng tâm th§n ho·c nh° li rÑi g×. Khi ông ép hÍ nhÕ lúa, cho lãn n phân trâu, ho·c bÏ ruÙng hoang mß lò n¥u gang n¥u thép, hÍ l¡i °ãc tôn vinh là giai c¥p nông dân th§n thánh, là Ùng lñc ti¿n hoá cça nhân lo¡i. VÛi x£o thu­t tung héng các mù të, ông ã thñc hiÇn t¥t th£y nhïng trò ch¡i rÓ d¡i nh¥t và cing Ùc ác nh¥t mà ch°a vua chúa nào trong lËch sí dám làm. Nhïng bài hÍc ¥y, tôi nhÛ r¥t rõ. Bßi chính chúng tôi cing ã tëng hÍc theo các ông và ph£i tr£ giá. D«u r±ng cái giá ¥y không quá ¯t nh° cái giá mà nhân dân ông ã chËu.

- Nhân dân, ó là nhïng quân cÝ g× trong ván cÝ lËch sí, viÇc cça nó là ph£i hïu ích trong trò ch¡i. N¿u không còn dùng °ãc thì ph£i ném vào lò mÓi lía.

- Vâng, iÁu này tôi cing bi¿t. M¥y chåc triÇu HÓng vÇ binh rÓi ây s½ °ãc dùng làm mÓi cho lía, sau khi hÍ h¿t ph­n sñ trong trò ch¡i. C£ iÁu này nïa tôi cing ã m°Ýng t°ãng ra të lúc khßi sñ cuÙc cách m¡ng vn hoá ß ph°¡ng b¯c. LËch sí Trung hoa ã thñc thi nhiÁu l§n kiÃu « Dång binh thí tÑt », nh°ng vÛi quy mô cça cuÙc cách m¡ng vn hoá l§n này, ông s½ là b¡o chúa v) ¡i nh¥t trong sí sách.

- Phi tàn b¡o b¥t thành anh hùng. Ng°¡i ëng quên câu nói ¥y.

- Tôi không quên. Nh°ng có thà tôi b¥t kh£. Ëa vË cça tôi, tôi s½ vô cùng kinh ho£ng khi th¥y nhïng c° dân cça mình n xác ch¿t ho·c ánh gåc nhau à l¥y mi¿ng n...ôi khi tôi ngÝ vñc, ch³ng ç can £m à tin vào nhïng gì ang diÅn ra tr°Ûc m¯t mình : Ph£i chng ông không bi¿t r±ng nông dân trong nhiÁu tÉnh Trung hoa ang ch¿t ói. Þ nhïng vùng ¥y ng°Ýi ta n cÏ nh° trâu bò hay lãn hoang ? Các gia ình trao Õi xác ch¿t nhïng ng°Ýi thân cho nhau à khÏi n thËt chính k» ã sinh thành ?

- GiÑng ng°Ýi là giÑng n thËt l«n nhau. iÁu này diÅn ra th°Ýng xuyên trong lËch sí nhân lo¡i và trên xé sß cça ta. Ng°¡i quên chuyÇn Võ Tòng do vô tình mà n bánh bao nhân thËt ng°Ýi hay sao ?

- Tôi không quên, nh°ng tôi ngh) ó là chuyÇn x£y ra të hàng ngàn nm tr°Ûc. Và con ng°Ýi cÑ g¯ng tranh ¥u, cÑ g¯ng ti¿n lên là Ã bÏ l¡i cuÙc sÑng dã man ß sau l°ng mình. Ranh giÛi giïa sñ man rã và nÁn vn minh nhân lo¡i °ãc xác l­p bßi sñ hu÷ bÏ thói n thËt ng°Ýi và sñ lo¡n luân.

- Ng°¡i qu£ là tên hÍc trò ngoan cça m¥y th±ng gõ §u tr» m¯t xanh mii lõ. BÍn hÍc trò bao giÝ cing bË mÍi thé lý lu­n d¯t mii i. Ta, ta không tin ß b¥t cé thé lý lu­n nào, ngoài thé lý lu­n do chính ta » ra.

- Ông quá huyênh hoang. Ông °ãc Sta-lin b£o trã và nhÝ sñ b£o trã ó ông lên ngôi.

- Ta °ãc Sta-lin b£o trã hay ta dùng gã xây bÇ ·t ngôi báu cho ta nh° thuß x°a các vua Ai-c­p dùng nô lÇ xây kim tñ tháp ? HiÃu theo cách nào cing úng. NghÇ thu­t dùng l°ái là ß ch× này.

- LËch sí Trung hoa s£n sinh ra không thi¿u nhïng con ng°Ýi qu÷ quyÇt. Nh°ng có thà ông là tr°Ýng hãp ·c biÇt nh¥t.

- Ta không nhìn l¡i phía sau, ta cing ch³ng nhìn lên phía tr°Ûc. Ta là k» Ùc nh¥t vô nhË trên hành tinh này.

- Tôi Óng ý. VÁ sñ tàn b¡o và vÁ méc Ù khôi hài ông Áu éng ß Énh cao. Khi ông b¯t nông dân ra Óng hò hét uÕi chim s», khi ông buÙc hÍ trß thành thã luyÇn kim nghiÇp d°, và khi ông díng d°ng nhìn hÍ n cÏ, ho·c n thËt l«n nhau ông em l¡i c£ hai c£m giác ó cùng mÙt l°ãt.

- Ta chÍn sñ khôi hài tàn b¡o thay vì ng°¡i chÍn sñ au Ûn hèn nhát, th£m th°¡ng.

- Tôi là k» hèn nhát th£m th°¡ng ? Ý ông muÑn nói v­y ?

- Chính th¿ ! Ta s½ chÉ cho ng°¡i rõ ngay bây giÝ : MÙt hoàng ¿ ph°¡ng ông xéng áng là hoàng ¿ không khóc lén khóc th§m bßi mÙt chút máu r¡i . Ng°¡i bi¿t r±ng ta ã vãi tinh trùng cça ta trên giang s¡n nh° dân cày vãi thóc. Ta không nhÛ và ta cing không c§n nhÛ là có bao nhiêu éa bé ra Ýi dÍc °Ýng i. Ta không có ph­n sñ ph£i nhÛ tÛi chúng. K» khác ph£i lo liÇu. ChÉ mÙt iÁu ch¯c ch¯n là, n¿u trong sÑ nhïng éa bé ¥y, n¿u éa nào muÑn m°u ph£n, ta s½ ra tay h¡ gåc nó mau l¹ và qu£ quy¿t hÇt nh° khi ta Ñn ngã nhïng k» dñ tính ti¿m quyÁn ngoài huy¿t tÙc. QuyÁn lñc không dung hoà vÛi nhïng thé tình c£m cça l°¡ng dân.

Ông th¥y g°¡ng m·t to béo kia d°Ýng nh° phình ra, mÝ tÑi i trong kho£nh kh¯c. RÓi nó l¡i tr¯ng b¡c nh° có ánh lân tinh. C·p m¯t nhÏ b¯n ra nhïng tia xanh åc :

- CuÙc ch¡i cça ta ch¯c ch¯n s½ k¿t thúc m) mãn. RÓi các ng°¡i s½ có dËp mß to m¯t ra mà nhìn....

Ông ch°a kËp mß miÇng, chç tËch Mãn ã bi¿n m¥t.

Ông m m nhìn vào kho£ng không hÓi lâu, nh°ng ông ta không trß l¡i :

« Të Óng chí ã ch¿t rÓi! Cùng vÛi nó là mÍi t¥n trò thÝi ¥y. D«u sao, y cing ã nói tuÙt móng heo. MuÑn hay không thì sau rÑt, mÍi t¥m màn cing r¡i xuÑng. Ch³ng ph£i ng«u nhiên Ban-zac ·t tên cho bÙ tr°Ýng thiên tiÃu thuy¿t cça ông là t¥n trò Ýi. Nh°ng có thà là y có lý khi nói r±ng quyÁn lñc không dung hoà vÛi nhïng tình c£m cça l°¡ng dân. Bßi ã là vua thì chÉ có ngh)a vå b£o vÇ chính thân xác cça mình, chính quyÁn lãi cça mình ...mÍi thé khác Áu coi nh° cÏ mÍn. »

« Nh°ng làm sao ta có thà coi nh° cÏ mÍn nhïng con ng°Ýi mà vì hÍ ta ã ph£i hi¿n dâng Ýi sÑng ? Và nàng nïa, nàng và nhïng éa con cça nàng, làm sao ta có thà coi ba sinh linh ¥y nh° ba mô ¥t dÍc °Ýng hay mÙt li thÏ dùng n¥u món ra-gu sau khi ã nhìn chán m¯t ? LiÇu ta có thà b¯t ch°Ûc con ng°Ýi quyÁn uy ph°¡ng b¯c °ãc không? »

« N¿u không làm °ãc úng nh° th¿, ta s½ m¯c k¹t giïa hai t¥m thÛt quyÁn uy và tình c£m.Ta s½ bË nghiÁn nát vì hÇ luõ. »

« Nh°ng quá muÙn à mà thay Õi. Dù muÑn hay không mÍi sñ cing ã rÓi. Bánh xe thÝi gian không quay ng°ãc l¡i . »

« Nh°ng v¥n Á ·t ra là tho¡t kì thu÷. Là n¿u ... »

« Chï n¿u không tÓn t¡i. Avec le si, on peut mettre la Paris dans une bouteille. »

« Nhân lo¡i bi¿t không có chï N¿u nh°ng hÍ v«n ph£i ·t ra chï N¿u à tìm ki¿m sñ th­t ...Gi£ nh° trÝi cho ta mÙt c¡ hÙi à mà chÍn lña ?»

Khi ¥y, ông nghe rõ mÙt ti¿ng thét não nùng c¥t lên trong áy con tim :

« N¿u TrÝi có cho ta quyÁn khßi sñ mÙt l§n nïa, ta ngÝ r±ng ta cing không thà hành Ùng nh° con ng°Ýi quyÁn lñc b¯c ph°¡ng .»

Ông hiÃu r±ng chç tËch Mãn là chç tËch Mãn và ông chính là ông. Không ai thay Õi °ãc tính cách và sÑ ph­n cho ai. MÍi lÝi khuyên trên Ýi Áu vô dång !

**********

TrÝi vëa sáng rõ m·t ng°Ýi, hÍ ã èo nhau ra phÑ, giÑng nh° mÙt c·p tình nhân ang trong thÝi kì cuÓng nhiÇt nh¥t. Bà ngÓi l·ng l½ sau l°ng ông. Ông l·ng l½ ¡p xe. M×i ng°Ýi uÕi theo nhïng suy t°ßng cça riêng mình. PhÑ xá còn v¯ng l·ng, chÉ th¥y nhïng toán tân binh i m£i mi¿t, có l½ ang trên °Ýng tÛi n¡i t­p trung. Kho£ng nía giÝ sau, con ê sông HÓng hiÇn lên ch¯n ngang t§m nhìn cça hÍ.

- Chúng mình xuÑng ây thôi.

Ông nói. Và bà g­t §u °ng thu­n. HÍ xuÑng xe, trèo lên con dÑc Yên phå, tìm mÙt quán n°Ûc chè vÉa hè à gíi xe, rÓi l·ng l½ v°ãt qua ê ra ngoài ruÙng ngô. Lúc ¥y, m·t trÝi mÛi nhô lên phía bên kia c§u Long-biên, to£ ra nhïng tia sáng hình r» qu¡t. Nhïng bÝ ngô còn §m ìa s°¡ng. Tëng chu×i s°¡ng ch¡y dÍc theo s°Ýn lá, l¥p lánh nh° nhïng chu×i c°Ým thu÷ tinh, rung rinh trong gió. Nm nay, gió xuân muÙn thÕi vÁ, d°Ýng nh° cuÙc binh ao làm Õi thay c£ m§u trÝi, ti¿t gió. Nhïng c¡n gió lang thang ch¡y dÍc ven sông, rÓi b¥t chãt thì thào l°Ût qua Óng ngô nh° råt rè nh° sã hãi. Ngoài xa kia, trên làn n°Ûc hÓng ã ng£ sang tr¯ng b¡c ám thuyÁn buÓm l·ng l½ soi mình. Bãi cát l·ng v¯ng ¿n n×i có thà nghe rõ c£ ti¿ng tr» ríu ran cãi cÍ và ti¿ng ho cça ng°Ýi dân chài nào ó trong ám thuyÁn vÍng tÛi. MÙt cây ngô ng£ thân quÇt vào tay ông t¥t c£ sñ °Ût r°ãt l«n nhám ráp cça nó. Ông kh½ rùng mình, quay l¡i b£o bà :

- C©n th­n không °Ût áo. D§u sao trÝi cing v«n còn l¡nh.

- Vâng. Em bi¿t rÓi ...

Trong ti¿ng áp cça bà ng§m chéa mÙt hÝn d×i nh°ng ông không à ý vì ang m£i rõi theo àn tr» bên kia sông. Có ¿n h¡n trm éa bé Ù tuÕi nhi Óng, éa nào éa n¥y Áu Ùi mi r¡m, l°ng eo ba-lô hay tay «y. Chúng éng túm tåm trên b¿n phà. Có l½ hÍc sinh tr°Ýng nào ó i s¡ tán :

« Th¿ này mà máy bay tÛi thì h§m âu mà chéa ? »

Ông không l¡ gì nhïng chi¿c h§m, dù là cá nhân hay t­p thÃ, t¥t c£ Áu không có giá trË thñc sñ nào h¡n mÙt thé thuÑc an th§n. Chúng khi¿n con ng°Ýi c£m th¥y yên tâm ....MÙt t¥m bê-tông to không h¡n cái m¹t, ­y trên miÇng hÑ rÙng ch°a §y tám t¥c, sâu cing ch°a §y tám t¥c ho¡ chng chÉ có thà tránh m£nh lñu ¡n, làm sao chÑng nÕi bom t¡ ném të trên máy bay? ...Nh°ng v«n c§n ph£i có h§m à t¡o nên c£m giác an toàn. Chi¿n tranh giÑng nh° mÙt trò ch¡i. MÙt trò ch¡i quá khÑc liÇt mà n¡n nhân tr°Ûc h¿t là nhïng con ng°Ýi bình th°Ýng, nhïng éa bé ...giÑng nh° nhïng éa bé bên kia bÝ sông. Nheo m¯t l¡i à nhìn rõ h¡n, ông nh­n ra nhïng chi¿c mi r¡m nh¥p nhô trong n¯ng sÛm, nhïng chi¿c ba-lô bé t¹o teo, nhïng chi¿c tay «y mà ông bi¿t bên trong ó nhïng ng°Ýi m¹ ã x¿p ph§n n cça chính hÍ trong c£ tháng. HÍ s½ ph£i vét ¿n nhïng h¡t °Ýng cuÑi cùng, dành dåm gói l°¡ng khô cuÑi cùng cho nhïng éa con có thà sÑng sót n¡i s¡ tán xa xôi. Sñ hy sinh vô h¡n cça ki¿p ng°Ýi hïu h¡n.. N×i au khÕ b¥t t­n cça mÙt lËch sí ã c¯m mÑc bßi nhïng cuÙc binh ao. Ph£i chng ó chính là thân ph­n dân tÙc cça ông ? D°Ýng nh° hÍ là lo¡i ng°Ýi bË lÙt da và luôn ph£i éng tr°Ûc gió qu¥t hay bão lía.

Ông nghe ti¿ng bà h¯ng giÍng và chãt nhÛ r±ng bà ang ngÓi bên ông. HÍ ra ây à có thà nói mÍi chuyÇn mÙt cách dÅ dàng :

« Có l½ anh C£ nói úng, dân tÙc này là cça chúng ta, có muÑn të chÑi cing không °ãc. Vì chúng ta thuÙc vÁ mÙt dân tÙc bË lÙt da, nên chúng ta cing ph£i chËu mÍi au Ûn cça k» bË lÙt da, m×i ng°Ýi mÙt kiÃu. Bây giÝ là lúc ta ph£i quay l¡i cuÙc hành xác này ! »

MÉm c°Ýi, ông nói :

- Anh nh°Ýng quyÁn cho em i tr°Ûc.

- Không. Anh là ng°Ýi àn ông.

- ThÝi chúng ta, àn ông bình ³ng vÛi àn bà.

- Em không tin iÁu ¥y.

- Em có tin. MÍi sñ diÅn ra trong nhà này chéng minh r±ng không nhïng em tin àn bà bình ³ng vÛi àn ông mà còn có thà thao túng àn ông, vÛi cách théc riêng cça hÍ.

- Em chÉ làm úng nhïng gì mÍi ng°Ýi àn bà khác v«n làm.

- Nh°ng anh k¿t hôn vÛi em ché anh không k¿t hôn vÛi nhïng ng°Ýi àn bà khác. Và iÁu này chúng ta ã tho£ thu­n vÛi nhau të thuß ch°a làm ám c°Ûi ...Em ã quên ch°a ?

Bà im l·ng, vì bà ch°a quên. Nh°ng vÛi ng§n ¥y tháng nm chung sÑng. Nh¥t là khi hÍ ã có éa con trai. T¡i sao ông khng khng không khoan nh°ãng ?

- Em không quên. Nh°ng em không hiÃu ?

- Em không hiÃu iÁu gì ?

- Vì sao mÙt ng°Ýi cha có thà hÝ hïng vÛi con » cça mình à thi¿t tha vÛi éa con ng°Ýi khác ?

- Con ng°Ýi khác ?

Ông quay l¡i nhìn th³ng vào m¯t bà Ã tìm lÝi gi£i áp. Không l£ng tránh cái nhìn cça ông, bà áp thong th£ :

- Cho dù ó là con ông cå. ó v«n không ph£i con » cça anh, k» nÑi dõi tông °Ýng cça anh, k» sau này chÑng g­y ln °Ýng trong ám tang cça anh và cça em, k» th¯p nhang trên bàn thÝ cça chúng ta cing nh° tÕ tiên hai bên nÙi ngo¡i. Anh có muÑn, éa con nuôi cça anh cing không mang hÍ Tr§n, máu ch£y trong huy¿t m¡ch nó không ph£i dòng máu cça hÍ Tr§n.

Bây giÝ ông ã hiÃu, lòng tñ ái là thé tình c£m mãnh liÇt nh¥t trên cõi Ýi. éa con là thành ph©m quan trÍng mà ng°Ýi ta kí c°ãc nhïng hy vÍng và gíi g¯m mÍi n×i niÁm nông sâu. ã là con, b¥t lu­n nó ra sao, v«n là th§n t°ãng cça ng°Ýi làm cha làm m¹. Bßi vì ông không còn ch¥p nh­n thé tình c£m mù loà ¥y, ông ã xúc ph¡m tÛi lòng tñ tôn cça bà. Chính iÁu ó khi¿n bà cm gi­n. Bà không thà tha thé cho ông, cing không thà tha thé cho éa bé áng th°¡ng kia.

Lòng vË kÉ cça con ng°Ýi là thú dï, loài thú tàn Ùc và mù loà. Không l½ ph£i nào éng vïng tr°Ûc loài thú ¥y. Không ngÍn gió l°¡ng tâm nào lay Ùng °ãc nó bßi nó là loài v­t không tim.

Ông nhÛ l¡i câu vn ci, th§y giáo tr°Ýng trung hÍc Íc trong mÙt buÕi bình vn cuÑi tu§n. Con ng°Ýi g§y loeo khoeo vÛi c·p kính d§y nh° trôn chén ¥y ã d¡y ông bi¿t bao iÁu hïu ích. Càng vÁ già, ông càng nhÛ ¿n ng°Ýi th§y ci nh° dân chài nhÛ tÛi vÍng h£i ng.

... ... ... ... .....

Th¥y ông im l·ng, bà ti¿p tåc :

- Anh không ngh) r±ng em nói sai sñ thñc ¥y ché ?

Bà nhìn xoáy vào ông vÛi v» ¯c th¯ng không che gi¥u. Lúc ¥y, ông quay l¡i :

- Em có tin r±ng con trai cça chúng ta s½ làm §y ç mÍi ph­n sñ nh° em hy vÍng hay không ?.. Hãy cé l¥y t¥m g°¡ng cça c­u nó mà rÍi chi¿u ? Em cÑ g¯ng nhìn th³ng vào sñ thñc, ít nh¥t là l§n này. LiÇu em có hy vÍng là Vinh khá h¡n c­u Tùng hay nó úng là b£n sao ng°Ýi em trai cça em. Và, là hình £nh cça m¹ em ?

Téc kh¯c, m·t bà Ï phëng phëng. Màu Ï lan ¿n t­n tëng chân tóc hai bên mang tai và hai thái d°¡ng. Ông bi¿t r±ng ông ã ánh trúng huyÇt, r±ng bà không thà chÑi cãi là éa con cça hÍ chính xác là b£n sao cça c­u nó, mÙt thé công tí phÑ huyÇn ngu dÑt, ích kÉ và ·c biÇt vô liêm sÉ. R±ng ông ã ph£i muÑi m·t i can thiÇp nhiÁu l§n à éa em trai vô nng và l°Ýi bi¿ng cça bà có ch× dung thân. Trong mÙt t°¡ng lai không quá xa xôi ch¯c ch¯n con trai cça hÍ cing ph£i núp trong bóng cha nó mÛi hòng tìm °ãc n¡i trú ©n. iÁu này ngay c£ nhïng ng°Ýi láng giÁng cing bi¿t rõ. Nh°ng bà không thà chËu thua. Lòng kiêu hãnh cça ng°Ýi m¹ còn m¡nh h¡n loài hÕ dï. éng ph¯t d­y, bà quát vào m·t ông :

- Cho dù nh° th¿ nó v«n là con trai anh, con trai cça chính anh. Nó v«n là k» ích tôn thëa tñ dòng hÍ Tr§n !

- ¥y là lá ch¯n cuÑi cùng cça em, có úng không ?

Ông hÏi mÙt cách iÁm t)nh, pha chút ngao ngán. Cái v» iÁm t)nh ¥y chính là thé khi¿n bà kiêng dè nh¥t. M¯t ông nh°Ûng vÁ phía bÝ bên kia sông, n¡i ánh n¯ng ã tràn lên rñc rá suÑt gi£i bÝ cát và nhïng dãy nhà nghiêng nghiêng ch¡y dÍc b¿n phà :

- Tr°Ûc h¿t em hãy ngÓi xuÑng vì anh không muÑn nhìn th¥y em trong kiÃu cách cça con m¹ T° hàng cá.

Bà ngÓi xuÑng thÝ th«n. M·t bà të të chuyÃn sang màu chàm. Nhïng khi ông ch³ng còn chút gi­n dï trong giÍng nói có ngh)a là tâm hÓn ông Õi thay s¯c thái. ChÉ còn l¡i trong ó n×i au khôn t£. Không nhìn bà, ông nói ti¿p:

- Anh cing nh° mÍi ng°Ýi cha khác, mong muÑn mÙt k» nÑi dõi tông °Ýng. Anh cing ã tr±n trÍc day dét nhiÁu nm theo dõi con trai chúng ta. Anh cing ã g¡n ch¯t bi¿t bao hy vÍng. Càng th¥t vÍng, càng ào bÛi, càng xây ¯p nhïng hy vÍng mÛi. Nh°ng có l½ àn ông khác àn bà là tình yêu cça hÍ luôn luôn có giÛi h¡n khi °¡ng §u vÛi sñ th­t. Tình yêu cça ng°Ýi àn ông không thà b¥t tí vô iÁu kiÇn. ¿n lúc nào ó nó ph£i tan tành khi húc ph£i béc t°Ýng thñc tiÅn. Lúc ¥y, ng°Ýi ta gÍi là vá mÙng, ho·c là gi£i £o. Nói chung, c§n ph£i vá mÙng con ng°Ýi mÛi khôn ngoan. Khi ã vá mÙng, con ng°Ýi không còn kh£ nng nh¯m m¯t b°Ûc xuÑng ao bùn °ãc nïa. HÍ buÙc ph£i mß m¯t à nhìn rõ °Ýng i, à tránh r¡i xuÑng sình l§y và ch¿t mÙt cách ngu xu©n. Anh không còn hy vÍng ß éa con cça chúng ta. Të ngày §u tiên khi nó thét lên vÛi Trung giïa bïa c¡m và tr°Ûc m·t t¥t c£ mÍi ng°Ýi r±ng mày chÉ có quyÁn c§m bát khi nÙp tem phi¿u, anh ã hiÃu r±ng con cça anh và cça em không mang dòng máu hÍ Tr§n, nó mang dòng máu hÍ Ph¡m. Anh không hy vÍng nó là ng°Ýi thëa tñ.

- V­y anh nuôi hy vÍng r±ng Trung s½ chÑng g­y ln °Ýng cho anh mai sau ?

Bà hÏi ông vÛi n×i cay cú không che gi¥u :

- Không, anh không còn hy vÍng vào viÇc ó. Có thà nhu c§u ¥y ch³ng tÓn t¡i vÛi anh bây giÝ.

Ông tr£ lÝi ch­m rãi và bà oà lên khóc. Tho¡t tiên, bà còn cÑ ghìm nén. Nh°ng m×i lúc, bà m×i buông th£ c¡n hÝn oán cça mình. Të lâu l¯m bà mÛi °ãc dËp khóc ngôi khóc ng£, khóc h£ khóc hê, khóc nh° mÙt ng°Ýi àn bà nhà quê, vÛi nhïng c¡n néc nß tuôn tràn, nhïng ti¿ng rÑng ti¿ng than, vÛi t¥t c£ c°Ýng Ù và s¯c thái cça nhïng hÝn ghen, ph«n nÙ, u¥t h­n kiÁm ch¿ të bao nm ¿n bây giÝ ph£i x£ ra cho s¡ch. Ông l·ng l½ nghe bà than khóc, nghe bà xÉ mii soàn so¡t, §m ), nghe bà ho và d·n ra ho thêm tëng c¡n, tëng c¡n.

ThÝi gian cé th¿ trôi qua.

N¯ng ã lên ngang l°ng trÝi. Cây c§u Long Biên in hình xuÑng làn n°Ûc giÝ ã ng£ sang màu hÓng phai cça hoa t°Ýng vi úa. Nhïng ruÙng ngô xung quanh hÍ ã khô s°¡ng, rung lá x¡c xào. Ti¿ng c°Ýi cça éa bé nào ó v³ng lên të ám thuyÁn chài khi¿n ông nhÛ l¡i nhïng ngày ¥u th¡ sung s°Ûng.

Ta ã có mÙt gia ình êm ¥m, n¡i nhïng mÑi b¥t hoà vÁ quyÁn lãi không thà làm sét m» tình huynh Ç. Nh°ng ó chính là mÙt may m¯n. Nói tÛi may m¯n có ngh)a con ng°Ýi không dñ ph§n quy¿t Ënh trong ó. May m¯n là quà trÝi cho hay thánh th§n t·ng th°ßng. Nào ai bi¿t mình có nh·t °ãc hay không nh·t °ãc qu£ béa chín r¡i trên °Ýng i ? ... Khi c°Ûi Vân, ta hy vÍng éa con cça chúng ta s½ giÑng ông giáo L°¡ng n¿u nh° nó không có v¡n h¡nh °ãc thëa h°ßng nhïng éc tính bên dòng hÍ nÙi. Nào ai dè nó giÑng bà bán n°Ûc m¯m nÕi ti¿ng x¥u c£ n¿t l«n ngëÝi. Nó là k» thëa tñ cça bà Ph¡m thË Tuy¿t Bông.

ó chính là iÁu mà cÕ nhân th°Ýng nói : au h¡n ho¡n. MÙt mÑi th¥t vÍng có nguy c¡ Ñn gåc con ng°Ýi.. Con cái chính là cây c§u mong manh nh¥t mà t¥t th£y chúng sinh Áu b¯c tÛi t°¡ng lai. Con cái chính là cuÙc xÕ sÑ mà k» mua vé không bao giÝ oán °ãc con sÑ ngày mai s½ vÁ.

Rút bao thuÑc, ông châm mÙt i¿u và nh£ khói ch­m rãi. ThuÑc lá là thé gi£i s§u thích hãp vÛi tình c£nh này, trong lúc chÝ bà khóc cho ã thèm, và trong lúc tìm mÙt gi£i pháp mÛi cho cuÙc sÑng chung. Có ti¿ng tr» hát ngÍng líu ngÍng lô të ám thuyÁn chài v³ng l¡i. Ông éng lên, thong th£ i vÁ phía bÝ cát. Þ ó, ông hút tàn i¿u thuÑc rÓi quay trß l¡i :

- Nào, em ã khóc xong ch°a ?

- Xong rÓi.

Bà áp, bßi qu£ tình cing không thà khóc h¡n. Bây giÝ bà hiÃu r±ng mÍi sñ Áu có giÛi h¡n, ngay c£ c¡n khóc lóc có tính gi£i thoát nhïng ¥m éc l«n hÝn cm .

- Bây giÝ chúng ta nói chuyÇn mÙt cách th³ng th¯n nh° hai ng°Ýi b¡n.

- Nh° hai Óng chí.

- Ò không, danh të ¥y chÉ sáng giá trong nhïng nm x°a, trên chi¿n khu ViÇt b¯c ...Còn bây giÝ, ng°Ýi ta th°Ýng dùng danh të này tr°Ûc lúc gi¿t nhau ...

Ông c£i chính mÙt cách hài h°Ûc tr°Ûc ôi m¯t tò mò cça bà :

- Anh không muÑn h¡ thç em, dù sao chúng ta cing ã chung chn chung gÑi m¥y chåc nm trÝi ...

- Em nghe anh ây.

- Anh bi¿t sñ xu¥t hiÇn cça Trung trong gia ình này khi¿n em chËu nhiÁu khó nhÍc. Anh ph£i c£m ¡n em vì nhïng nm tháng em ã m¥t công chm sóc c£ hai éa tr» cùng mÙt lúc, cho dù có dì Nga giúp á. Thành thñc mà nói nhïng nm v¥t v£ nh¥t, chúng ta l¡i h¡nh phúc vì cùng sát cánh nhau gánh vác, lo toan. Nh°ng tình hình chÉ x¥u i khi Vinh lÛn lên, hÍc hành kém cÏi, càng °ãc chiÁu chuÙng càng lêu lÕng và dÑt nát. Và càng ngày nó càng giÑng c­u Tùng c£ tâm tính l«n thân xác, giÑng ¿n n×i nhiÁu l§n anh ph£i quay m·t i khi hai éa éng hay ngÓi c¡nh nhau. Ch¯c em hiÃu cho anh iÁu ó ?

Bà l·ng im, °a m¯t nhìn n¡i khác. Ông ti¿p tåc vÛi giÍng r§u r§u :

- Nói chuyÇn này ra, anh ch³ng sung s°Ûng gì bßi anh cing nh° em °ãc tác t¡o b±ng x°¡ng b±ng thËt. Tuy nhiên, sau bao nhiêu nm ¯n o anh hiÃu r±ng c§n ph£i nhìn vào sñ th­t. Sñ th­t là em không chËu nÕi con em thua kém con ng°Ýi khác, b¥t lu­n ng°Ýi khác ¥y là ai.

- Em không Ënh nói nh° v­y. Lúc ¥y em quá gi­n.

- Em không Ënh nói nh°ng em ã ngh) th§m të lâu, të r¥t lâu. Cùng sÑng d°Ûi mÙt mái nhà không nên à nhïng ¥m éc làm tÕn h¡i tinh th§n. Chúng ta không còn tr» nïa. Em có thà sÑng riêng vÛi con trai cça chúng ta. Còn anh s½ nuôi Trung vì ¥y là iÁu anh ã héa tr°Ûc l°¡ng tâm cça mình. Anh s½ c°u mang nó vÛi b¥t cé giá nào, ngay c£ khi ph£i hy sinh m¡ng sÑng. iÁu này anh ã nói vÛi em ngay të §u, không che gi¥u ...V­y bây giÝ ph§n quy¿t Ënh là ß em. Em °ãc toàn quyÁn Ënh o¡t.

- Anh s½ làm ¡n ly hôn ?

- Anh không làm gì h¿t. Nh°ng ng°Ýi ta v«n có thà sÑng riêng r½ ngay khi bË các iÁu lu­t trói buÙc. Bßi mÍi iÁu lu­t Áu không hïu hiÇu Ñi vÛi con tim.

- Anh ã yêu ai ? ã có con àn bà nào ß trong tim anh ?

Bà thÑt lên hÙc tÑc và téc kh¯c máu l¡i dÓn lên m·t bà khi¿n nó Ï t°ng bëng nh° g°¡ng m·t mÙt ng°Ýi gánh n·ng leo dÑc giïa tr°a tháng sáu.

Ông nhìn bà :

- Em ngh) th­t hay em nói ch¡i ?

- Em không muÑn nói r±ng anh ã yêu cô nào ó n¡i anh ang làm viÇc, ho·c trong thành phÑ này.

- Bßi vì t¥t c£ nhïng ng°Ýi àn bà trong c¡ quan anh, dù tr» hay già, dù có chÓng hay ch°a có chÓng em Áu thuÙc lý lËch và tính n¿t hÍ nh° lòng bàn tay. Thêm nïa, em có c£ mÙt màng l°Ûi trinh thám à theo rõi và khÑng ch¿ hÍ. iÁu ó úng hay không ?

- Em không nói tÛi nhïng ng°Ýi làm viÇc chung vÛi anh.

- V­y em muÑn ám chÉ mÙt ng°Ýi àn bà nào ¥y ß các sé quán ngoài n°Ûc trong nhïng chuy¿n anh i công tác ? Em hãy mß danh sách ra mà kiÃm soát. Anh có thà trñc ti¿p cung c¥p nhïng danh sách ó cho em. N¿u không, em có thà tìm danh sách ó bên bÙ ngo¡i giao, ho·c ngay c£ vn phòng cça Sáu. Theo anh bi¿t thì y ti¿p ãi em h¿t séc thËnh so¡n m×i l§n em có ý Ënh ghé thm y. MÍi ng°Ýi Áu bi¿t rõ iÁu này :Vã k» thù là ng°Ýi Óng minh thu­n tiÇn nh¥t.

- Anh nghi ngÝ em ?

Bà b­t lên hÏi khi¿n ông phì c°Ýi. Ngay téc kh¯c bà bi¿t mình hÛ hênh và giÍng c°Ýi cça ông càng khi¿n bà cm téc. Ông là ng°Ýi không có tính ghen. Giá nh° ông ghen, dù chÉ mÙt l§n ....có thà tình hình s½ khác ...Nh°ng ông là ng°Ýi ngay th³ng, tñ trÍng và ông không cho phép mình ph¡m ph£i nhïng thói t­t mà ông vÑn cho là th¥p kém, Ñi vÛi nhïng tiêu chu©n ¡o éc ông ã °ãc giáo dåc.

- Em Ënh hÏi th­t hay hÏi ch¡i ?

- Em xin l×i, em không muÑn nói nh° th¿.

- V­y em muÑn nói gì ?

- Em không nói tÛi nhïng ng°Ýi ang sÑng.

- Ngh)a là em muÑn nói tÛi ....

Ông ngëng l¡i vì không thà há miÇng nói ti¿p.Vì t¥t c£ sñ síng sÑt, kinh hoàng l«n ghê sã mà bà gãi lên cho ông. Nh°ng nhìn ôi m¯t cåp xuÑng cça bà, ông hiÃu ra mÍi l½ : Vã ông không chÉ ghen vÛi éa con nuôi vì nó giÏi, nó ¹p trai và tÑt tính h¡n con trai bà mà còn vì m¹ cça nó. M¹ nó tr» h¡n bà, ¹p h¡n bà không chÉ mÙt vài ph§n mà là muôn ph§n g¥p bÙi, cho dù bà v«n °ãc mÇnh danh là Hoa khôi khu vn phòng suÑt thÝi kháng chi¿n :

Cô ta ghen vÛi ng°Ýi ã ch¿t. T¡i sao lòng ghen có thà ch¿ tác nên nhïng sñ phi lý ghê tßm ¿n nh° v­y ? Cô ta ã nuôi nhïng ý t°ßng Ói b¡i, vô luân này tñ bao giÝ mà ta hoàn toàn không hay bi¿t ? Nh°ng ta cing không thà hay bi¿t vì iÁu này v°ãt qua trí t°ßng t°ãng cça ta. B¥t cé ng°Ýi nào có §u óc bình th°Ýng cing không thà hình dung ra mÙt thé tâm tr¡ng bÇnh ho¡n, quái gß ¿n nh° v­y. ChÉ có thà là k» tâm th§n mÛi ngh) nh° th¿. Nh°ng vã ta vÑn kho» m¡nh, trong gia ình cô ta cing ch°a có ai m¯c chéng thiÃu nng tinh th§n .

Ông trân trân nhìn vã , hàm b×ng nhiên céng l¡i, §u óc b¥n lo¡n. Ông có c£m giác nh° bi¿n thành k» bË c¥m kh©u ho·c bË b¡i liÇt téc kh¯c sau khi trúng c¡n gió Ùc, mÙt thé bÇnh ác hiÃm và bí ©n không ai có thà oán tr°Ûc, c£ th§y thuÑc l«n bÇnh nhân :

« Trúng ác phong »

¥y là tên cn bÇnh e do¡ loài ng°Ýi të cÕ chí kim. Bây giÝ, chính ông ang là k» trúng ác phong. Ông chìm ¯m trong tr¡ng thái nía théc tÉnh, nía tê liÇt, th¥y mÍi v­t en s§m l¡i rÓi sau ó chúng ng£ sang màu tím s«m, nía nh° màu hoa chân chim nía nh° màu vÏ cà dái dê. G°¡ng m·t vã ông cing bi¿n d¡ng trong màu tím nhù nhoà, mÍi nét Áu co giãn rung rinh nh° bà ang soi mình trên m·t hÓ bË ném á.

Ông Ý «n nhìn g°¡ng m·t quen thuÙc ang bi¿n Õi, nhïng °Ýng nét bË g«y khúc, ét nÑi, ch­p chÝn, và tñ hÏi ó là thñc hay là m¡ ? Cái gì ang diÅn ra tr°Ûc m·t mình ?

« Có iÁu gì, có iÁu gì ã x£y ra trong cuÙc sÑng cça ta ? »

Ông muÑn c¥t ti¿ng hÏi nh°ng ôi môi không thà m¥p máy. Tay chân ông cing không thà Ùng cña, dù trong mÙt thoáng ông có ý Ënh gi¡ tay lên à làm mÙt cí chÉ tàn b¡o nào ó Ñi vÛi bà. Ông b¥t Ùng và mê man trong c¡n théc tÉnh. Nh° mÙt xác °Ûp sÑng. Hoàn toàn nh° v­y. Bßi ông có ý théc rõ rÇt vÁ tr¡ng thái tÓn t¡i cça chính mình.

Trong lúc ó, bà ã kËp Ënh th§n. Sau khi trút ra t¥t th£y nhïng ch¥t chéa trong mÙt ho£ diÇm s¡n, bà trß thành mÙt qu£ bóng x¹p, mÙt cái xm cça bánh xe bË xì h¡i chÉ còn l¡i lÛp vÏ cao-su rúm ró. Bà nhìn ôi m¯t l¡c tròng cça ông, chãt hiÃu nhïng lÝi bà vëa thÑt ra trong c¡n mê man cça ghen tuông. ¿n l°ãt bà sã hãi. Bà vùng éng lên, bÏ ch¡y vÁ phía bÝ ê.

*********

Ông cé éng th«n thÝ nh° th¿ hÓi lâu, không bi¿t r±ng m·t trÝi ã b¯t §u chang chói. Trên sông, chi¿c sà-lan chß than b×ng hú còi. Ti¿ng còi l£nh lói ¥y kéo ông quay vÁ thñc t¡i. C¡n tê d¡i tan d§n d§n khi ông c£m th¥y tay chân b¯t §u Ùng ­y và m·t ông ¥m nóng trß l¡i. Gió thÕi të triÁn sông em tÛi mùi cây cÏ, mùi n°Ûc, l«n h¡i ¥m nÓng ngai ngái cça nhïng ám rác rÁu måc nát bË sóng ánh t¡t lên bÝ.

MÙt c£m giác nhÙt nho¡t làm cÕ ông ngéa ran. Ông °a tay lên rÝ túm ngay °ãc mÙt chú bÍ ngña non. Con v­t bé nhÏ này ang cÍ g°¡m nhoay nhoáy. Ngay c£ khi ông tóm nó trên tay, nó v«n không ngëng phóng ôi càng gai chém vào không trung :

« Mày hng hái th­t. Ngña non háu á, bÍ ngña non háu cÍ g°¡m ...chó con háu sça, mèo con háu cào ...Tình tang ¡i, mày háu iÁu gì ? »

Bên tai ông b×ng v³ng lên câu Óng dao ông th°Ýng hát hÓi nm sáu tuÕi, nhïng mùa hè vÁ quê theo li tr» làng i chn trâu và th£ diÁu. Th¥m thoát ã sáu m°¡i nm. Ýi ng°Ýi trôi qua nh° gi¥c mÙng. B¥t giác ông cúi xuÑng nhìn bóng mình Õ qua bÝ ngô.

« Ta s½ còn nhìn th¥y cái bóng này bao nhiêu mùa xuân nïa ? »

Câu hÏi vëa thÑt lên trong tâm t°ßng, lÝi gi£i áp ã ném l¡i cùng vÛi ti¿ng c°Ýi buÓn :

« Ò, quan trÍng gì iÁu ¥y ? a thÍ a nhåc, cÕ nhân ã nói rÓi. »

Gi¡ con bÍ ngña lên, ông ng¯m nghía l§n cuÑi rÓi ném vào ruÙng ngô. Con v­t bé nhÏ bi¿n m¥t trong nhïng luÑng cây xanh rÝn, rì rào không mÇt mÏi. Gáy ông l¡i lên c¡n ngéa ngáy. L§n này không ph£i vì bÍ ngña hay châu ch¥u qu¥y rÑi mà là vì nóng. Chân tóc cing b¯t §u t°Ûm mÓ hôi. Vi l¥y chi¿c mi v£i mÁm Ùi lên §u, quay trß l¡i bÝ ê Yên phå.

°Ýng v¯ng, nên ông có thà nhìn thông suÑt con phÑ nhÏ. Nhïng ng°Ýi gánh gÓng i qua mÙt cách vÙi vàng. Khói nhà máy iÇn phun lên nhïng luÓng båi en khi¿n b§u trÝi thành phÑ tÑi i mÙt góc. Phía bên kia là hÓ Tây, m·t n°Ûc mênh mang sau r·ng hoa tím °Ýng CÕ ng°. i ng°ãc lên mÙt o¡n nïa, ông nh­n ra dáng chùa Tr¥n QuÑc vÛi nhïng lng nhÏ éng lô nhô, sát bên mép n°Ûc. MÙt con thuyÁn d­p dÁnh phía xa, ch¯c h³n thuyÁn ng° dân vì thi tho£ng nhïng vàng l°Ûi tung lên nh¥p nhánh ánh m·t trÝi.

« Ta i âu bây giÝ, vÁ nhà chng ? »

Ông tñ hÏi. Nh°ng ông bi¿t là không thà quay vÁ vào lúc này, cho dù ông ã thoáng ngh) ¿n t¥m màn xanh nh° sñ céu r×i cuÑi cùng có thà khi¿n ông thng b±ng trß l¡i. Bà c§m chìa khoá xe, ch¯c ch¯n bà ã l¥y xe vÁ tr°Ûc. Và h³n là bây giÝ bà ¥y ã thay qu§n áo, chu©n bË n tr°a, th£n nhiên nh° không có gì x£y ra. Ông bi¿t rõ nh° v­y. Ông bi¿t rõ là ng°Ýi àn bà th°Ýng phåc hÓi r¥t nhanh sau nhïng c¡n choáng váng, là séc chËu ñng nhïng ch¥n Ùng tình c£m cça hÍ luôn luôn bÁn bÉ h¡n àn ông. Có l½ chéc nng sinh s£n ã t¡o cho hÍ kh£ nng chÑng á nhïng c¡n sÑc dài, nhïng c¡n au tÙt Énh, và iÁu ¥y, tÛi l°ãt nó, t¡o nên sñ ph£n x¡ giÛi tính tr°Ûc nhïng bi¿n Ùng trong Ýi sÑng tinh th§n ... Lý do nïa là kh£ nng suy ngh) cça hÍ luôn luôn giÛi h¡n, vì th¿ hÍ ít bË dày vò h¡n àn ông. Trong ng°Ýi àn bà nào cing có mÙt ph§n khá m¡nh m½ cça con ng°Ýi nguyên thu÷, b£n nng l¥n l°Ût l°¡ng tri. Sñ suy t° cing nh° lòng n nn th°Ýng qua mau nh° c¡n m°a mùa h¡. Vì th¿, hÍ ít ph£i chËu au Ûn h¡n àn ông :

« àn bà là giÑng m¡nh ché không ph£i àn ông. ây là iÁu nh§m l«n lÛn nh¥t cça Th°ãng ¿. »

Ông hình dung ra khuôn m·t bình th£n, có ph§n lì lãm cça vã m×i khi bà m°u tính iÁu gì. Nhïng giÍt n°Ûc m¯t luôn luôn Óng hành vÛi mÙt måc tiêu cÏn con nào ¥y. Khi thì à bào chïa cho tÙi l×i cça éa em trai, à ch¡y chÍt nhïng vå Õ bà do gã gây ra, khi thì à biÇn minh cho sñ vô nng cça éa con trong viÇc hÍc hành, thi cí ; khi thì à v½ nên nhïng béc tranh hy vÍng mÛi cça k» nÑi dõi tông °Ýng. Ông ã quen vÛi mÍi chi¿n thu­t chi¿n l°ãc cça bà tuy ông làm ra v» không à tâm tÛi. Sñ thñc, mÍi m°u toan cça ng°Ýi àn bà cing chÉ là à bênh vñc cho nhïng k» g§n gii hÍ, cho quyÁn lãi cça chính hÍ mà thôi :

« Ph§n cça tôi ? Ph§n cça tôi âu ? »

MÑi quan tâm sÑ mÙt cça t¥t th£y nhïng ng°Ýi àn bà là ß ¥y.

Không riêng nhïng ng°Ýi àn bà, nh°ng là c£ nhân lo¡i. Sñ vË kÉ là mÙt trong nhïng b£n nng gÑc, tÓn t¡i mãnh liÇt n¡i chúng sinh.

M×i l§n khó chËu vì nhïng mánh khoé v·t vãnh cça vã, ông th°Ýng t·c l°ái :

« Chao ôi, thói Ýi là th¿ ! Cô ta cing chÉ là mÙt ng°Ýi àn bà bình th°Ýng trong muôn v¡n ng°Ýi àn bà, mÙt sinh thà trong muôn v¡n chúng sinh. »

V£ chng, ông bi¿t r±ng cuÙc sÑng gia ình nào cing òi hÏi nhïng tho£ hiÇp. Không tho£ hiÇp thì mÍi cuÙc cÙng sinh Áu b¥t kh£. Nh°ng ông bi¿t ch¯c ch¯n r±ng ông không thà chung sÑng vÛi mÙt ng°Ýi àn bà vô éc. MÙt ng°Ýi t§m th°Ýng vÛi mÍi thói t­t bình th°Ýng, iÁu ó có thà ch¥p thu­n. Nh°ng mÙt ng°Ýi vô éc hay Ùc ác, ó l¡i là chuyÇn khác. GiÑng nh° bÝ bên này vÛi bÝ bên kia cça mÙt dòng sông.

CuÙc Ñi tho¡i ngày hôm nay ©y ông sang bÝ bên kia. Nguy c¡ ã hiÃn hiÇn. Ông ã th¥y mái nhà rách t£ t¡i và nhïng béc t°Ýng såt lß tr°Ûc m¯t mình.

« Không ai o °ãc chiÁu sâu trong lòng ng°Ýi àn bà. Không ai bi¿t °ãc ý ngh) nào chôn vùi trong óc hÍ, tình c£m nào khu¥t l¥p n¡i th§m kín nh¥t trong con tim hÍ. V­y mà ta ã sÑng vÛi cô ¥y h¡n ba chåc nm trÝi ! »

M¥y chåc nm, bao nhiêu thng tr§m, bao nhiêu kÉ niÇm ¥m êm, bao nhiêu au buÓn san s». Làm sao ¿m °ãc nhïng l§n túc trñc bên gi°Ýng bÇnh phå s£n trong nhïng l§n x£y thai th°Ýng trñc cça vã. Bao nhiêu n»o °Ýng hÍ ã qua, bao nhiêu cánh rëng và bao nhiêu con suÑi ? Bao nhiêu mái nhà t¡m trú suÑt chín nm kháng chi¿n trong cuÙc sÑng long ong, màn trÝi chi¿u ¥t. Bao nhiêu l§n ông un n°Ûc lá th¡m cho bà t¯m gÙi ? Bao nhiêu bïa cháo ông ã n¥u cho bà khi Ñm au. Bao nhiêu ngày và bao nhiêu êm ?

Ông nhìn th¥y mênh mông , ch­p trùng nhïng nm tháng ã qua, nhïng quãng Ýi ã m¥t ...Ông c£m th¥y c¡n ngh¹n ngào dâng lên hÍng khi hình dung quãng °Ýng tr°Ûc m·t : MÙt cuÙc sÑng qu¡nh v¯ng, tña hÓ mÙt sa m¡c tr£i ¿n chân trÝi, không n¡i ©n trú, không bóng cây che ... mÙt sa m¡c vô hình vô diÇn ch¡y th³ng ¿n t­n cía mÓ ...

« Tñ n¡i âu và tñ bao giÝ, lòng ghen tuông Ói b¡i kia n£y sinh? Không l½ nó chÉ là mÙt thé tình c£m x¥u xa Ïng £nh vëa mÛi bÙt phát do sñ th¥t vÍng tr°Ûc éa con trai, b±ng chéng rõ rÇt vÁ sñ thua cuÙc cça ng°Ýi làm m¹ ? Không l½ chÉ ¡n thu§n nh° v­y ? Còn nh° gi£ thuy¿t này phi lý, ch¯c ch¯n mÑi ghen tuông ã °ãc nuôi d°áng të lâu, të nhïng ngày kháng chi¿n ch°a thành công, và t¥t th£y mÍi sñ ph£i diÅn ra trên chi¿n khu ViÇt B¯c ? »

***

Nhïng ý ngh) lan man d«n ông tÛi ngã ba, n¡i con °Ýng phân nhánh : bên trái là °Ýng r½ lên Qu£ng bá, bên ph£i là cua vòng cça con ê Yên phå ch¡y tuÑt lên phía tây b¯c thành phÑ.

Chính giïa iÃm ch½ ôi cça con °Ýng, ng°Ýi ta dñng nên mÙt khóm cÙt bê-tông cao vút làm giá á cho các pan-nô khÕng lÓ tr°ng diÇn nhïng kh©u hiÇu chi¿n l°ãc cça nhà n°Ûc . Nhïng dòng chï s¡n Ï chói lÍi trên nÁn v£i bÑ tr¯ng °ãc cng trên khung thép không rÉ cao h¡n m°Ýi th°Ûc tây khi¿n nhïng ai éng g§n ph£i ng£ thân vÁ phía sau mÛi hy vÍng Íc °ãc. Ông ã thuÙc lòng nhïng dòng chï phù thu÷ ¥y. Nói cho th­t úng, ông ã ghi kh¯c chúng trong tim óc mình mÙt cách kinh hãi :

« Toàn £ng, toàn quân, toàn dân quy¿t tâm ánh th¯ng gi·c Mù xâm l°ãc. »

« Còn non, còn n°Ûc, còn ng°Ýi.

Th¯ng xong gi·c Mù,

Ta s½ xây dñng l¡i non n°Ûc t°¡i ¹p h¡n m°Ýi l§n nm x°a ... »

MÙt t¥m pan-nô v) ¡i v½ hình anh C£ m·c qu§n áo lính, tay chÉ th³ng vÁ con °Ýng ngo±n ngoèo trên Énh Tr°Ýng S¡n. Dòng chï bên trên ghi:

« X» dÍc Tr°Ýng s¡n i céu n°Ûc ! »

Dòng chï phía d°Ûi làm thành mÙt Ñi xéng :

« Bác v«n cùng chúng cháu hành quân ! ».

T¥m hình phóng ¡i cça chç tËch trên t¥m pan-nô cao nh¥t kia chính là cça ông, cça riêng ông. Nhà b£o tàng quÑc gia ã xin l¡i nhân dËp triÃn lãm :

« ViÇt nam tên °Ýng th¯ng lãi ».

T¥m £nh ¥y ông ã chåp °ãc mÙt cách ng«u nhiên trong l§n tháp tùng anh C£ ra m·t tr­n vÛi chi¿c Kôn-rát ci k) mà mÙt tay phóng viên Nga ã cho ông tr°Ûc khi quay l¡i Trung quÑc à lên °Ýng vÁ n°Ûc. ThÝi ¥y, anh C£ vëa qua c¡n ki¿t lõ. Rau thi¿u, thËt cá t°¡i h§u nh° chÉ là thé trang trí, m¥y tháng liÁn n toàn cá m¯m vÛi mng luÙc nên h¡n nía sÑ ng°Ýi trong vn phòng ki¿t lË. Ông cå, tuy có °ãc °u ãi ôi chút, nh°ng l¡i cao tuÕi h¡n mÍi nên rút cåc cing ph£i chËu tai ho¡ chung. MÙt cn bÇnh °ãc chia Áu. HÓi ó, ông cå ùa:

« T¥t c£ mÍi ng°Ýi Áu bình ³ng tr°Ûc bÇnh ki¿t lË.»

Trên °Ýng ra m·t tr­n, ông cå luôn luôn pha trò nh° v­y. Cách nói dí dÏm §y hình £nh và ©n då, xen l«n nhïng cí chÉ iÃm xuy¿t khi¿n ông cå có mÙt v» quy¿n ri ·c biÇt. Ông bi¿t chính ông cing bË quy¿n ri. Và ông chéng ki¿n không ít ng°Ýi há hÑc mÓm, mê m©n khi nghe anh C£ nói chuyÇn :

« Cô Xuân ã yêu anh C£ cing vào thÝi gian ¥y ...MÑi tình oan nghiÇt này b¯t §u vào mùa chi¿n dËch nm I953 ...nm 53; ch¯c ch¯n là nh° v­y. Ng°Ýi ta b£o ¥y là nm con R¯n, Quý Tõ, con r¯n xanh. CuÙc kháng chi¿n còn h¡n mÙt nm nïa là k¿t thúc ... »

Ông nhÛ con suÑi ông ã d«n Xuân i qua l§n §u, à tÛi ngôi nhà sàn cça anh C£, bßi chính ông là ng°Ýi tr°Ûc tiên và duy nh¥t mà cô gái miÁn núi này thÕ lÙ tâm t°. Con suÑi ¥y trong veo nh° thu÷ tinh, có thà nhìn rõ li cá l°ãn quanh các ám rêu nhÏ, c£ nhïng con cua hÙc tÑc bò trong các k½ á..

Khi hÍ vëa ·t chân xuÑng n°Ûc, Xuân ã phát hiÇn ngay ra li cua :

- Ô ô ô ...

Cô gái kêu lên mëng rá rÓi téc kh¯c cúi xuÑng chÙp nhïng con cua cho vào chi¿c túi v£i chàm v«n xách bên tay :

- Ã nhà b¿p n¥u canh cho chç tËch ...Th¿ nào cing °ãc mÙt nÓi.

Ông không bi¿t nói sao ành éng chÝ cô låc soát h¿t các hÑc á à tóm gÍn nhïng con cua x¥u sÑ lÍt vào t§m m¯t. Cing ph£i ¿n m°Ýi lm phút sau hÍ mÛi có thà ti¿p tåc lên °Ýng. Xuân xóc chi¿c túi v£i trên tay, c°Ýi sung s°Ûng:

- TÑi nay chç tËch s½ °ãc bát canh ngon.

- úng ¥y. Canh cua á vÛi rau ngót rëng ngon tuyÇt.

Ông tán th°ßng và nhìn g°¡ng m·t r¡ng rá cça cô gái. Có mÙt sñ hÓn nhiên trong suÑt tña pha-lê, có mÙt sñ thánh thiÇn hoang s¡ nh° cÏ d¡i, mÙc m¡c nh° hoa rëng n¡i ng°Ýi àn bà này. Cô ¥y khi¿n cho tâm hÓn ng°Ýi àn ông t°¡i tr». Cô ¥y em trß l¡i cùng mÙt l§n mùa xuân l«n tuÕi th¡ ...¤y là thé quà t·ng vô giá, thé ân sçng th§n thánh mà không quyÁn lñc l«n tiÁn tài nào mua °ãc. Ch°a kà tÛi mÙt nhan s¯c lÙng l«y : chim sa cá l·n tr°Ûc giai nhân ...

Ngay téc kh¯c, ông hiÃu vì sao anh C£ yêu Xuân, cho dù không bao giÝ nói ra miÇng ....

Vài tháng sau, ông ùa :

- Anh C£ th¥y ch°a, em cing giÑng Quan Vân Tr°Ýng thuß tr°Ûc.

Ông cå mÉm c°Ýi :

- úng rÓi, vai trò cça chú hoàn toàn nh° v­y . ChÉ có iÁu là Quan Vân Tr°Ýng phò nhË t©u, còn chú chÉ ph£i phò nh¥t t©u mà thôi.

Không có gì khó che gi¥u h¡n tình yêu. Ng°Ýi ta có thà che gi¥u sñ xa hoa, cça c£i, °Ûc muÑn, lòng thù h­n hay sñ kiêu hãnh. Nh°ng không ai che gi¥u °ãc tình yêu. Tình yêu giÑng nh° sñ nghèo khÕ, xét trên ph°¡ng diÇn ¥y. ó chính là iÁu ông ghi nh­n °ãc qua cuÙc tình éo le cça anh C£. Cho dù là lãnh tå, cho dù ã tëng có nhiÁu cuÙc tình trong o¡n Ýi lênh ênh cça quá vãng. Nh°ng chính cô gái này là cuÙc tình lÛn nh¥t, cuÙc tình cuÑi cùng trong cuÙc Ýi con ng°Ýi au khÕ kia.

***

Nhïng c¡n gió l°Ût qua m·t ông, m¡ hÓ.

RÓi ti¿ng chim hót të nhïng r·ng Õi °Ýng Qu£ng bá v³ng l¡i, nghe nh° thñc nh° h° . Ông tr§m ngâm nhìn t¥m hình phóng ¡i, hình £nh con ng°Ýi mà ông g¯n bó h¡n c£ anh em ruÙt thËt. Ánh sáng tr°ãt theo nhïng nét s¡n d§u khi¿n cho t¥m chân dung trß nên choáng lÙn nh° ng°Ýi ta ã phç lên mÙt l°ãt kim nhi. Thé k) thu­t này thích hãp vÛi nghÇ thu­t trang trí sân kh¥u h¡n và nó khi¿n ông khó chËu. Nh°ng v«n còn l¡i nguyên nhïng °Ýng nét ci : g°¡ng m·t g§y guÙc quay nghiêng, °Ýng gò má và sÑng mii, ôi m¯t sáng rñc mà ông hiÃu ý ngh)a cça m×i tia nhìn :

« Cánh tay ông cå g§y tr¡ x°¡ng trong Ñng áo lùng thùng. úng là thÝi ói n. ThÝi mà bát s¯n n¥u chan Ï Ût t°¡i trÙn muÑi. »

Ông nhÛ tÛi cåc xà-phòng en nh° cét chó do x°ßng xà-phòng cåc h­u c§n tñ n¥u b±ng nhïng thé nguyên liÇu mà n¿u nói ra t¥t c£ các nhà s£n xu¥t xà-phòng trên trái ¥t này s½ ph£i hãi hùng. Th¿ rÓi cing ã qua, quãng thÝi gian khÑn khÕ ¥y. M×i khi b°Ûc xuÑng suÑi gi·t, th¥y ám bÍt xà-phòng trôi lÁu bÁu xám åc nh° bÍt ruÙng ¥t chua mà phát gÛm. Nh°ng bù vào ó là ti¿ng hò hát inh Ïi cça li thi¿u sinh quân và ti¿ng ríu ran cça chim rëng. Và hy vÍng vào mÙt ngày mai chi¿n th¯ng. Dân tÙc ta ch°a bao giÝ °ãc sÑng trong thñc t¡i. Chúng ta chÉ sÑng trong hy vÍng và b±ng hy vÍng mà thôi. C£ cuÙc kháng chi¿n tr°Ýng kì qua i °ãc là nhÝ vào hy vÍng.

Nh°ng còn cuÙc chi¿n tranh này ? Có l½ nhïng oàn quân ti¿n b°Ûc trên gi£i Tr°Ýng s¡n hôm nay cing nh° chúng ta nm x°a, hÍ hy vÍng, hÍ ngh) ¿n mÙt ngày mai t°¡i sáng. Ông thánh d«n °Ýng cho hÍ cing v«n mang mÙt g°¡ng m·t mÙt hình hài nh° ông thánh cça cuÙc chi¿n tranh ViÇt B¯c x°a kia. ChÉ có iÁu l§n này, ông không còn là mÙt ông thánh th­t sñ mà chÉ là mÙt xác °Ûp bË iÁu khiÃn, mÙt zombie !

« Chính ta ã cho chúng nó t¥m hình kia, à bây giÝ chúng có thà lãi dång nó nh° mÙt thé vi khí vô cùng hiÇu lñc. Nào ai hÍc °ãc chï ngÝ ? »

N×i au ¥y âm É ã lâu.

« Nào ai hÍc ¿n chï ngÝ ? »

T¥m £nh ¥y không còn trong cuÑn an-bum gia ình ông. Phim cça nó cing m¥t cùng vÛi chi¿c Kôn-rát chính vào ngày chi¿n th¯ng, mùa thu nm Giáp NgÍ . Khi các Ùi quân ti¿n vào nm cía ô, các c¡ quan cing rÑi rít ti¿n vÁ Hà nÙi ...Hà nÙi, Hà nÙi, ba m°¡i sáu phÑ ph°Ýng yêu d¥u, thành phÑ thân th°¡ng ã xa cách g§n tròn mÙt th­p kÉ. Không ai muÑn ch­m trÅ mÙt ngày :

« Ti¿n vÁ thç ô ! Ti¿n vÁ thç ô ! »

ó là ti¿ng thét cça t¥t th£y mÍi con tim trong c¡n b¥n lo¡n vì h¡nh phúc. Khi niÁm sung s°Ûng dâng §y tâm trí, ¯t ph£i có ôi ba iÁu bË lãng quên, dm b©y Ó v­t bË r¡i rÛt hay th¥t l¡c ...Âu cing là chuyÇn th°Ýng.

Nh°ng n¿u nh° t¥m hình ¥y dùng à triÃn lãm chân dung hay b¥t cé mÙt måc ích nghÇ thu­t nào khác ...có l½ ông s½ không quá Ûn au nh° v­y. Nh°ng nó l¡i °ãc sí dång vào chính cuÙc chi¿n tranh chÑng Mù, cuÙc chi¿n nÓi da n¥u thËt mà anh C£ ã tiên liÇu và tìm cách ngn c£n të buÕi §u. Th¿ nên n×i chua xót không ngëng g·m nh¥m trái tim ông . Cùng mÙt l§n, ông c£m th¥y sñ Ãu gi£ cça trò ch¡i nhân th¿ và sñ th¥t b¡i cça chính b£n thân. C£m giác ¥y kinh hoàng h¡n cái ch¿t.

MÙt oàn ô tô t£i ti¿n të phía °Ýng Qu£ng bá l¡i, xe nào xe n¥y phç kín b¡t. V°ãt qua kho£ng trÑng à ti¿n vào thành phÑ, oàn xe tung mÙt ám båi mËt mù. Ông bi¿t ch¯c ó là oàn xe chß hàng vào m·t tr­n. Ngày nào cing miên man nhïng oàn xe chß vi khí và l°¡ng thñc ti¿n vÁ ph°¡ng nam. Ngày nào cing có nhïng chuy¿n tàu chß tân binh vào Thanh Hoá và NghÇ an. Të hai tÉnh ¥y, các Ùi quân s½ t£n ra các ph°¡ng vË khác nhau tuó theo phiên ch¿.

...Và iÁu này s½ là ch¯c ch¯n : ngày nào máu cing Õ ...

Nh°ng máu Õ ã là sñ quá bình th°Ýng trong lËch sí cça dân tÙc ViÇt, mÙt dân tÙc mà mÍi khúc nhôi lËch sí Áu °ãc ánh mÑc b±ng nhïng cuÙc chi¿n tranh. Thêm nïa, trong cuÙc chi¿n tranh này, nhïng k» c§m §u ã °a ra mÙt logic ch·t ch½ Ã chÉ Ënh :

« Dân tÙc ta anh hùng, dân tÙc ¥y ph£i th¯ng t¥t th£y mÍi k» thù, dân tÙc ¥y không thà bË tÕn th¥t quá nhiÁu trong cuÙc chi¿n ...»

VÛi logic ¥y, °¡ng nhiên máu ph£i Õ trong im l·ng, x°¡ng ph£i r¡i trong im l·ng, tên nhïng k» ngã xuÑng ph£i °ãc nhào n·n vÛi bóng tÑi và s°¡ng mù ...

SÑ ph­n chng ?

SÑ ph­n hay ý chí ?

SÑ ph­n ; bßi vì Mù ã muÑn chÍn ph°¡ng Nam làm béc t°Ýng thành ngn ch·n làn sóng cÙng s£n.

SÑ ph­n, bßi ph°¡ng B¯c ã lÍt vào tay mÙt k» m¯c chéng cuÓng tôn. Y muÑn có cuÙc chi¿n tranh này b±ng mÍi giá. CuÙc chi¿n tranh s½ xây cho chính y ài t°ßng niÇm hùng v), hùng v) nh¥t trong lËch sí trên t¥t th£y mÍi chiÁu kích :

« CuÙc chi¿n tranh chÑng Mù ph£i v) ¡i g¥p muôn l§n cuÙc chi¿n tranh chÑng Pháp, và kh£i hoàn môn ph£i muôn v¡n l§n hoành tráng h¡n ! »

Måc tiêu ã °ãc ong ¿m të §u.

ài t°ßng niÇm ã °ãc xây c¥t trong trí t°ßng t°ãng và trong nhïng gi¥c m¡ ban ngày të khi cuÙc chi¿n ch°a khßi sñ.

Chao ôi, trò Ï en cça lËch sí ; t¥n tuÓng hài h°Ûc nh¥t trong mÍi t¥n tuÓng chính là cuÙc chinh ph¡t thiêng liêng cça c£ mÙt dân tÙc l¡i °ãc xây c¥t mÙt cách bí m­t trong hÙp sÍ cça con bÇnh v) cuÓng. Và bao nhiêu triÇu ng°Ýi ã ngã xuÑng mÙt cách tñ nguyÇn vì tin r±ng sñ hy sinh cça hÍ là thi¿t y¿u cho t°¡ng lai cça tÕ quÑc, cho danh dñ cça dân tÙc , nh°ng thñc ch¥t hÍ chÉ là nhïng b§y cëu bË lùa vào lò sát sinh v) ¡i nh±m làm sáng giá mÙt hÍc thuy¿t cça nhïng thây ma ã thÑi rïa d°Ûi ¥t en :

« LiÇu y có thñc tâm tin vào chç ngh)a Mác hay Mác chÉ là cái cÛ vay m°ãn à thñc hiÇn gi¥c mÙng bá v°¡ng ? »

« Mác không là gì h¡n mÙt t¥m áo khoác thùng thình à nguõ trang nhïng gi¥c mÙng hoàng ¿. Y cing không là gì khác h¡n mÙt k» m°u ph£n chi¿m o¡t ngai báu b±ng ph°¡ng théc ci rích të ngàn x°a. »

Nhïng ý ngh) ó khoan xoáy con tim ông, nh° th°Ýng lÇ. Nhïng ý ngh) ¥y t¡o thành nhïng lÑi mòn nhµn cÏ trong óc não ông. Càng nhïng nm g§n ây, chúng càng ám £nh ông da di¿t. Có bao nhiêu iÁu vô lý mà chúng ta chÉ có thà hiÃu °ãc sau Ù lùi cça không gian l«n thÝi gian. GiÝ, ông không còn hÓ nghi nïa : K» hãm h¡i anh C£, chính là k» °ãc ông Cå yêu chiÁu, tin c©n nh¥t. Nh°ng con ng°Ýi này không mÙt chút khao khát Ñi vÛi h¡nh phúc cça dân tÙc, cing không m£y may rung Ùng tr°Ûc sñ dìu d¯t chân thành cça b­c huynh tr°ßng. iÁu duy nh¥t y c§n là quyÁn lñc và vinh quang.

Y c§n vinh quang b±ng mÍi giá.

Y chính là k» b±ng mÍi giá ph£i ¡p lên cÕ ông th§y.

Y chính là k» ph£i tìm mÍi cách à gi¿t cha. Nh°ng sß d) y có thà làm °ãc iÁu ¥y bßi dân tÙc này ã khu¥t phåc y mÙt cách vô iÁu kiÇn. ó là cái giá ph£i tr£ cho sñ ngu dÑt và hèn nhát . Ph§n này, không thuÙc vÁ sÑ ph­n nh°ng thuÙc vÁ hiÇn t°ãng mà ng°Ýi ta th°Ýng gÍi là : N¡n nhân Óng loã !

SuÑt mÙt thÝi gian dài, nung n¥u bßi nhïng hÓ nghi, ông ã nhiÁu l§n tñ v¥n. Nh°ng ch°a bao giÝ lÝi gi£i áp thñc sñ ¿n vÛi ông. Cho ¿n t­n hÙi nghË trung °¡ng l§n thé chín. HÙi nghË ¥y là thÝi iÃm mà mÍi quân bài Áu l­t ngía. Trong hÙi nghË ¥y, tuyÇt ¡i a sÑ u÷ viên éng vÁ phía Ba Danh và Sáu, hÍ muÑn có mÙt vinh quang ph°¡ng tr°ãng h¡n vinh quang cça cuÙc kháng chi¿n chÑng Pháp. HÍ muÑn có cuÙc chi¿n tranh này. ó là mÙt am mê, mÙt am mê b¥t kh£ kìm ch¿. MÙt cuÙc tình Ënh mÇnh quy¿n ri c£ mÙt dân tÙc trong c¡n cuÓng si. N×i am mê trß thành anh hùng còn hung dï h¡n n×i am mê nhåc dåc. Trong ngÍn lía thiêu Ñt cça dåc vÍng, không lý l½ nào tÓn t¡i. Vào thÝi iÃm Sáu quy¿t Ënh l¥y biÃu quy¿t cho cuÙc chi¿n, anh C£ bÏ ra ngoài hành lang hút thuÑc mÙt mình. Ông ngÓi l¡i trong phòng nhìn qua khuôn cía sÕ, th¥y nhïng cuÙn khói bay lên không ng°ng nghÉ. Tim ông ánh thì thåp trong lÓng ngñc. MÙt n×i sã hãi vô hình è n·ng tâm can. MÙt n×i kh¯c kho£i không tên làm cÓn cào gan ruÙt. MÙt n×i buÓn mênh mông nh° mây xám quây bÑn góc trÝi. Ông muÑn ¿n sau l°ng anh C£ mà không dám... Chính ông cing không thà c¯t ngh)a °ãc sñ hành vi hèn nhát cça mình, d«u r±ng nhïng ng°Ýi xung quanh Áu nhìn ông nh° ng°Ýi anh hùng cuÑi cùng cça thÝi ¡i.

« Có ph£i vì b£n ch¥t nhân lo¡i là b§y àn nên nó th°Ýng m¥t thng b±ng và c£m th¥y b¥t an khi éng ch¡ v¡ mÙt mình mÙt bóng ? Ph£i chng vì lý do này mà ta ã ngÓi l¡i trong phòng hÍp cùng vÛi ám ông ? »

« Không !...Ta ã ngÓi l¡i trong phòng bßi ta không thà và không muÑn làm b¥t cé mÙt cí chÉ cÏn con nào à an çi anh C£ tr°Ûc m¯t mÍi ng°Ýi. Sñ khích lÇ °ãc bày biÇn hay sñ Óng tình lÙ liÅu s½ là iÁu tÓi tÇ nh¥t cho c£ hai ng°Ýi. »

Ph£i rÓi, chính là nh° v­y !

Có l½ là nh° v­y ...

Không, chính xác là nh° v­y !

ã tñ kh³ng Ënh nh°ng rÓi bao nhiêu nm qua ông v«n d±n v·t mình :

« áng l½ ra ta ph£i ra éng sau l°ng ông cå ...áng l½ ra ta không nên à anh C£ éng mÙt thân mÙt mình tr¡ trÍi ngoài hành lang, vào thÝi kh¯c mà ông cå nhìn th¥y rõ ràng sñ ph£n bÙi cça li l°u manh kia ...MÙt sñ ph£n bÙi giïa thanh thiên b¡ch nh­t .... »

Ông nhÛ r±ng lúc ó, ông ã dán m¯t vào khuôn cía, n¡i mÙt ph§n t¥m l°ng cça chç tËch hiÇn lên cùng nhïng vòng khói thuÑc, trong khi c£ óc não l«n tâm hÓn ông tê liÇt. Ông hiÃu të nay con °Ýng lËch sí s½ quay chiÁu, r±ng hình £nh kia là biÃu t°ãng tÑi h­u cça n×i cô ¡n, cça ng°Ýi anh hùng ngã ngña, r±ng të nay sÑ ph­n cça t¥t c£ mÍi ng°Ýi cing nh° cça chính ông s½ thay Õi cùng vÛi sñ ngã ngña cça con ng°Ýi cô ¡n ¥y.

.....L¡i mÙt oàn xe §m §m lao tÛi.

L§n này là oàn pháo binh.

Nhïng c× pháo h¡ th¥p nòng, nguõ trang b±ng v£i dù và lá k¿t. Båi trung du bám Ï bánh xe l«n khuôn m·t lính. Ông chÝ cho oàn pháo i h¿t rÓi mÛi thong th£ qua bùng binh, r½ vào °Ýng Qu£ng bá. ã të lâu ông không i l¡i ng£ °Ýng này ...MÙt ph§n vì công viÇc b­n rÙn. Ph§n nïa vì muÑn quên mÙt n¡i chÑn rçi ro ...Nh°ng hôm nay, ã th£ bÙ cho tÛi t­n n¡i ây, ông không thà quay vÁ °ãc nïa :

« Vì sao ta l¡i ·t chân lên o¡n °Ýng oan nghiÇt này ? »

« Chính vì nó oan nghiÇt nên ta ph£i nhìn cho t°Ýng t­n mÙt l§n nïa ? »

« Ph£i chng cuÙc cãi cÍ vÛi cô Vân khi¿n ta ph£i nhÛ ¿n chuyÇn ci. Hay chính vong hÓn ng°Ýi ã khu¥t rç rê ta quay l¡i chuyÇn trò ? »

Ông không bi¿t nïa, nh°ng b°Ûc chân d«n ông theo con °Ýng h¹p, hai bên la à r·ng Õi. Ng°Ýi ta ã trÓng nhïng r·ng Õi này të bao giÝ, ch³ng ai còn nhÛ, nh°ng nhïng r·ng Õi n¡i ây r­m nh° rëng. Ôi ch¡y të lÁ °Ýng, trùm kín ta-luy, lan xuÑng mép nhïng m£nh ruÙng trÓng hoa ho·c nhïng ao th£ rau muÑng bên d°Ûi. Cây nÍ sát cây kia, cành này chen cành khác, k¿t thành thé thành luù xanh dày ·c, tr°a hè n¯ng không chui lÍt. ây là hang Õ cça nhïng toán trÙm chia cça, d¥u cça. N¡i thanh toán nhïng món nã máu cça giÛi giang hÓ. N¡i dan díu cça nhïng c·p trai gái b¥t l°¡ng. Ho·c n¡i hành nghÁ lý t°ßng cça nhïng cô i¿m bË công an xua uÕi. Nhïng r·ng Õi này nÕi ti¿ng kh¯p thành phÑ vì nhïng câu chuyÇn sßn gai Ñc, nhïng màn kËch thê th£m ho·c hài h°Ûc trong nhïng t¥n tuÓng ái ân vång trÙm ho·c ghen tuông man rã.

Ph£i chng vì ¥n t°ãng chúng gãi nên kích thích máu l°u ãng thÝi trai tr» cça QuÑc Tuó khi¿n y ã chÍn con °Ýng này làm n¡i h¡ sát cô Xuân ?

Hay ·c tính b¥t l°¡ng tiêu biÃu cça n¡i chÑn ã gãi cho y m°u toan h¡ nhåc ng°Ýi àn bà mà y gi¿t h¡i ?

Ho·c chính vì ã bË ng°Ýi àn bà xinh ¹p này të kh°Ûc nên ngoài viÇc gi¿t h¡i cô theo chç ý cça Sáu, y còn m°ãn dËp tr£ món nã cça lòng tñ ái bË tÕn th°¡ng ?

Ông nhìn nhïng r·ng Õi ch¡y ngút ngát suÑt quãng °Ýng të bùng binh ng°ãc lên phía tây b¯c thành phÑ. Nhïng r·ng Õi phç §y båi d°Ýng nh° cing ang nhìn l¡i ông, k» lï hành tóc tr¯ng, vÛi nhïng con m¯t lá.

RÓi mÙt c¡n gió ào tÛi em h¡i ©m l¡nh dù n¯ng v«n t°ng bëng kh¯p bÑn góc trÝi. Ông rùng mình :

« Gió hay là khí âm cça hÓn ma ng°Ýi ¹p ? »

« Xuân ¡i, tôi không bao giÝ quên mÑi h­n này. Còn sÑng ngày nào tôi s½ còn chß che cho nhïng éa con cça cô cùng anh C£ ...Hãy yên nghÉ n¡i chín suÑi ....N¿u có khôn thiêng thì hãy phù trã cho chúng tôi »

Có ai néc nß quanh ây.

Ông vÙi vã nh¯m m¯t. Nh°ng nhïng giÍt lÇ v«n trào ra, ln xuÑng hai gò má. G°¡ng m·t ông d§n °Ût l¡nh. Ông nghe ti¿ng chim hót të nhïng r·ng Õi vang lên, m×i lúc m×i l£nh lót. Ti¿ng chim vÍng miên man giïa mÙt thành phÑ th°a dân và mÙt miÁn quê thi¿u ng°Ýi c§y ruÙng. Ti¿ng chim. Sao chim hót nhiÁu ¿n th¿ trong nhïng kho£nh kh¯c au Ûn tÙt cùng cça cõi Ýi ? Ông nhÛ l¡i ti¿ng chim ríu ran trong mÙt r¡ng ông ci, khi ông th£ng thÑt ch¡y qua khu v°Ýn tr°Ûc nhà Ã ra °Ýng.

BuÕi sáng kinh hoàng ¥y, ch°a §y nm giÝ r°ái, chuông iÇn tho¡i ã réo. Ông m¯t nh¯m m¯t mß b°Ûc xuÑng gi°Ýng c§m máy. MÙt giÍng ngàn ng¡t, khàn khàn vang lên :

- Vi ¡i, cô Xuân ch¿t rÓi !...Trên °Ýng Qu£ng Bá.

Ông ch°a kËp hÏi, ng°Ýi bên kia §u giây d­p máy. Ông nghe rõ ti¿ng thß hÕn hÃn, giÍng nói run r©y và méo mó cça mÙt ng°Ýi cÑ tình bËt mii à nguõ trang. Ông tÉnh ngç téc kh¯c và hiÃu mình ph£i làm gì. VÙi vã gÍi lái xe, thay qu§n áo, ông ch¡y ra cÕng khi nghe ti¿ng máy khßi Ùng tr°Ûc ga-ra. Chính lúc ó, ti¿ng chim r¡ng ông khi¿n ông ph£i dëng l¡i. Không hiÃu vì duyên cÛ nào, nh°ng vào thÝi kh¯c cng th³ng tÙt Ù, thÝi kh¯c mÙt trm con tính ngÕn ngang trong óc, ông l¡i chú ý ¿n ti¿ng chim. Dëng chân tr°Ûc hai cánh cÕng ã mß toang, ông ng©ng lên nhìn nhïng vòm lá cça ám s¥u, ám mít trong v°Ýn. Không tìm th¥y mÙt con chim nào trong cây lá. Tr°Ûc m¯t ông chÉ mÙt khÑi diÇp låc huyÁn bí và të ó, iÇu nh¡c líu lô cça chim chóc vang lên, nh° mÙt nÑt nh¥n trong giai iÇu cuÙc Ýi, nó em l¡i mÙt màu s¯c hoàn toàn t°¡ng ph£n vÛi c£nh bi ai mà ông s¯p ph£i °¡ng §u.

- Choang ! ...

MÙt cú ánh sau gáy khi¿n ông choáng váng. C¡n au làm tëng b§y om óm bay lo¡n x¡ trong m¯t ông. Chç tËch choàng d­y, mß cía b°Ûc ra phòng ngoài và th¥y c­u lính béo ang ngÓi tr°Ûc chi¿c chao èn thu÷ tinh vá nát :

« A, c­u bé ánh vá chi¿c chao èn. »

Ông nén ti¿ng thß phào, b£o chàng chai :

- Vá rÓi thì thôi. Mai b£o vn phòng thay cái khác !

RÓi nhìn th¥y bÙ m·t Ï nhë vì hÕ th¹n cça c­u ta, ông c°Ýi :

- Cé b£o tôi ánh vá. Già rÓi cing ph£i °ãc quyÁn run chân run tay. Làm sao mà nhanh tay nhanh m¯t nh° trai t¡ °ãc ?

Chàng lính m¡nh d¡n nhìn ông :

- Xin chç tËch thé l×i.

- ¥y không ph£i l×i mà là sñ lá tay. Tôi ã b£o chú rÓi. Ph£i bi¿t dùng danh të cho úng.

- D¡ ...

- NhiÁu r§y quá ph£i không ?

- D¡, quét không xuà ¡.

- Côn trùng ti¿t xuân mà. Chú dÍn i rÓi cho tôi xin ¥m trà.

- D¡.

Ông nhìn chàng trai lui cui hót nhïng m£nh thu÷ tinh vá, b¥t giác °a tay ra phía sau xoa §u. Bao nhiêu l§n ông ã có c£m giác mình bË ­p vào trung tâm iÃm cça hÙp sÍ phía sau ? ....L§n nào cing úng vào iÃm ¥y. ChÉ mÙt iÃm ¥y thôi :

« ChÉ mÙt ch§y thôi, ch°a bao giÝ ph£i dùng ¿n ch§y thé hai à Ñn mÙt m¡ng ng°Ýi. Cho dù Ñi thç cao mÙt th°Ûc tám m°¡i và n·ng ng§n ¥y cân sÑ l». »

ó là b£ng thành tích cça Tám mÙt ch§y, thç h¡ ¯c lñc cça QuÑc Tuó, bÙ tr°ßng bÙ nÙi vå. Không ai nói vÛi ông là gã ã h¡ sát nàng, ngay c£ Vi. Nh°ng ông bi¿t iÁu ó, qua nhïng gi¥c m¡. Qua nhïng gi¥c m¡, ông bi¿t ch¯c ch¯n nàng ã bË bóp cÕ. Qua nhïng gi¥c m¡, ông bi¿t chúng ã h¡ sát nàng b±ng cách chúng v«n h¡ sát nhïng thành viên quÑc dân £ng thÝi x°a. Tám mÙt chày ã nÕi danh të nhïng ngày ¥y. Ông ch°a tëng giáp m·t y, nh°ng ôi l§n Sáu mô t£ tên lâu la này mÙt cách tr¯ng trãn trong thÝi gian xung Ùt giïa các th¿ lñc kháng Pháp. Sñ mô t£ ¥y hàm chéa niÁm tñ hào không gi¥u gi¿m. Sau này, khi cách m¡ng ã thành công không m¥y khi th¥y Sáu nh¯c ¿n tên lâu la này nïa, nh°ng ông bi¿t Tám mÙt ch§y ã °ãc bÕ nhiÇm làm tÕng cåc tr°ßng tÕng cåc c£nh sát và nhïng cái ch¿t bí ©n cça nhïng k» thù nghËch l«n nhïng ng°Ýi b¥t Óng ý ki¿n vÛi Sáu diÅn ra nh° c¡m bïa. T¥t c£, trong im l·ng. Không mÙt ai dám nh¯c ¿n iÁu này, trë Vi ...Ph£i chng chính vì sñ công khai ó nên Sáu ph£i chëa Vi ra ? Bi¿t bao nhiêu ng°Ýi ã th§m thì bàn cãi vÁ chuyÇn ¥y. Quan hÇ giïa y và Vi v«n còn là ©n sÑ. MÍi ng°Ýi Áu bi¿t tính n¿t Sáu. Cái ch¿t cça ng°Ýi em trai út cça y, Lê inh, mÛi g§n ây, v«n còn là thÝi sñ nóng hÕi chÑn triÁu ình.

Sáu là anh c£ trong mÙt gia ình hào phú. D°Ûi y còn hai éa em trai nïa.T¥t th£y Áu là nhïng gã àn ông cao to, béo m°ãt nh° y, cùng ham n ham gái và ham quyÁn lñc. Nh°ng trong hai éa em ó, ng°Ýi em thé chËu nh°Ýng nhËn y h¡n, d«u r±ng tr°Ûc khi i theo cách m¡ng, y ã tëng là k» sát nhân trong mÙt cuÙc sát ph¡t cÝ b¡c. Y bÏ làng trÑn i theo ông anh làm cách m¡ng à tránh cái trát truy lùng tÙi ph¡m cça nhà chéc trách. N°¡ng d°Ûi Ñng tay áo cça ông anh, tr°Ûc tiên y tránh °ãc ki¿p tù §y khi cách m¡ng còn trong bóng tÑi, rÓi ngày vinh quang ¿n, l¡i °ãc h°ßng mÍi thé quyÁn lãi tót vÝi so vÛi bÙ não lëa cça y. Do ó, y mÙt lòng th§n phåc ng°Ýi anh c£. Còn ng°Ýi em út, vÑn tính ngang tàng th³ng th¯n, cing l¡i ch°a chËu án gi¿t ng°Ýi nên không tñ buÙc mình ph£i tuân theo mÍi chÉ Ënh cça b­c huynh tr°ßng. Cái truyÁn thÑng: QuyÁn huynh th¿ phå không lÍt vào l× tai anh ta. NhiÁu l§n, anh ta công khai tuyên bÑ :

« C¡m ai ng°Ýi n¥y n, viÇc ai ng°Ýi n¥y làm. Ph­n sñ cça ai, ng°Ýi n¥y chËu trách nhiÇm. »

Vào mÙt bïa gi× cha, ba anh em tå hÍp. HÍ bàn b¡c cãi cÍ r¥t nhiÁu chuyÇn, trong ó °¡ng nhiên có nhïng chuyÇn quÑc gia, bßi c£ ba Áu là b­c l°¡ng Ñng triÁu ình ; th¥p kém nh¥t là Lê inh cing chi¿m °ãc gh¿ bÙ tr°ßng bÙ công nghiÇp. Gi× cha cça các b­c l°¡ng Ñng, ¯t h³n ph£i có r°ãu ngon, lãn béo và ç thé s¡n hào h£i vË cho dù ¥t n°Ûc chi¿n tranh và l°¡ng dân ph£i th¯t l°ng buÙc bång. Nh°ng r°ãu vào, lÝi ph£i ra. ¿n lúc nào ó, tâm t° °ãc bÙc lÙ. Ng°Ýi em út chÉ vào m·t ông anh mà hét :

- Anh ác vëa vëa thôi. N¿u không sau này thiên h¡ s½ ào m£ bÑ lên. Mà bÑ là bÑ chung. Ông cå không chÉ » ra mÙt mình anh. Ông cå còn » ra tôi nïa ...

- Câm mÓm.

Sáu áp, vÛi giÍng kh½ khàng. Y không muÑn nhïng ng°Ýi xung quanh nghe °ãc câu chuyÇn cça hÍ, cho dù ba anh em ã n riêng mâm, trong mÙt phòng biÇt l­p, nh°ng lÝi qua ti¿ng l¡i v«n có nguy c¡ vÍng ra bên ngoài. V£ chng, còn ám gia nhân phåc dËch khi l¥y r°ãu, lúc thay n°Ûc dùng, ho·c mang nhïng món n mÛi.

- Tôi b£o chú câm mÓm.

- Tôi không câm.

Ng°Ýi em trai càng hét to h¡n nïa :

- Tôi không muÑn bÑ tôi bË b­t m£ qung thây vì nhïng tÙi l×i cça anh.

QuyÁn cao chéc trÍng anh h°ßng, s¡n hào h£i vË anh x¡i, ông cå n±m d°Ûi ¥t ch°a °ãc mi¿ng nào.

TÛi ó ng°Ýi em thé can thiÇp. Hai bà chË khác të phòng bên cing b°Ûc vào van xin Lê inh à anh ta h¡ giÍng cho ... Sáu không nói thêm mÙt lÝi. H¡n mÙt tháng sau, Lê inh d«n theo hai tuó tùng vào Thanh Hoá sn thú. Anh ta có mÙt thú vui không bao giÝ quên, cing không bao giÝ chán là i sn. NhiÁu l§n anh ta bÏ c£ các cuÙc hÍp hÙi Óng bÙ tr°ßng khi cuÙc sn dang dß. Con ng°Ýi này là tay sn thú th°ãng th·ng. Có l½ trÝi sinh ra anh ta tr°Ûc h¿t là à trß thành ao phç cça thú rëng. Trong bÙ s°u t§m kiêu hãnh cça nghÁ sn, anh ta có nm con hÕ, h¡n hai chåc con g¥u ngña. Còn lãn lòi, h°¡u nai hoµng và nhïng loài v·t vãnh khác thì không kà xi¿t.

L§n i sn ¥y, Lê inh ch¿t ngay trong xe h¡i, trên o¡n °Ýng giïa hai tÉnh Ninh Bình và Thanh Hoá. Ng°Ýi ta thông báo là anh ta ngéa tay giß súng ra lau, rÓi không may súng bË c°Ûp cò ...

***

C­u c§n vå i ngang sân chùa, khay trà trên tay ; g°¡ng m·t tròn xoe Ï dë, mÓ hôi vã §y trán. Leo h¿t m¥y b­c thÁm, anh chàng l¥y chân á cho cánh cía mß rÙng rÓi kính c©n ·t khay trà tr°Ûc m·t ông :

- D¡, mÝi chç tËch dùng trà. Con chu©n bË h¡i lâu vì ¥m iÇn bË hÏng, ph£i un n°Ûc nhÝ b¿p nhà chùa.

- Không sao. Chú Ã ¥y cho tôi.

- Th°a ng°Ýi, ây là bánh ­u mÛi. TÉnh u÷ H£i D°¡ng vëa gíi bi¿u.

- C£m ¡n.

Ng°Ýi lính gác lui ra, l°ng áo «m mÓ hôi. Ch¯c ch¯n c­u ta ã khÕ sß l¯m khi ph£i chui vào gian b¿p bé tí bé t¹o cça nhà chùa. Vì to béo, cé g§n h¡i lía là anh chàng Õ mÓ hôi ròng ròng nh° t°Ûi. Ông nhÛ mùa hè nm tr°Ûc khi c­u ta tháp tùng ông làm mÙt chuy¿n d¡o ch¡i khu núi quanh chùa trong khi chÝ LÅ và chuyên gia « phun thuÑc mu×i », mÓ hôi anh chàng không chÉ th¥m °Ût sing l°ng mà còn °Ût sing c£ ph§n qu§n che ôi mông to béo cong nh° mông àn bà. MÓ hôi cing ch£y không ngëng trên trán, trên m·t. C­u ta ph£i v¯t trên vai mÙt chi¿c khn bông to ùng à lau. Lúc ó, ông b£o :

- May mà tôi là chç tËch n°Ûc ViÇt. N¿u tôi sinh ra ß châu Phi ¯t h³n c­u không sÑng sót °ãc vì nóng.

- °ãc ché ¡. B£o vÇ chç tËch thì dù ¿n n¡i nào con cing i !

Anh chàng tr£ lÝi ngay téc kh¯c. Sau ó, hÍ không nói thêm lÝi nào nïa cho tÛi lúc quay l¡i chùa. Nh°ng ông nhÛ cái kÉ niÇm cÏn con ¥y. Trong Ýi ông không thi¿u nhïng kÉ niÇm ¹p, cing ch³ng thi¿u ng°Ýi ng°áng mÙ th­m chí sùng bái ông. Nh°ng không hiÃu vì sao ông luôn nhÛ tÛi nhïng kÉ niÇm v·t vãnh vÛi c­u lính phÑp pháp này. Ph£i chng chÑn núi non qu¡nh v¯ng khi¿n lòng ng°Ýi c§n h¡i ¥m Óng lo¡i ? Ph£i chng vì ông ã quá già và vÛi tuÕi già tính dÅ xúc Ùng ¥u nhi l¡i quay vÁ ? Ho·c ph£i chng vì sau bao nhiêu thng tr§m, n¿m tr£i bao nhiêu ph£n tr¯c, ông c§n b¥u víu vào mÙt hình £nh nào ó mang ph§n tÑt lành cça th¿ nhân à nhïng nm tháng cuÑi cùng cça cuÙc Ýi bÛt i ph§n Ûn au khÑc liÇt ? Ông không bi¿t nïa. Ông cing không còn nhu c§u phân tích mÍi sñ mÙt cách r¡ch ròi. Nh°ng b±ng linh giác, ông bi¿t con ng°Ýi này có thiên l°¡ng c° mÇnh, xéng áng à cho ông tin t°ßng. B±ng linh giác, ông tìm th¥y h¡i ¥m khi gã trai xÓ xÁ sßi lßi ¥y éng bên mình. D°Ýng nh° xung quanh anh ta không gian °ãc s°ßi ¥m b±ng mÙt thé ánh sáng vô hình ; thé ánh sáng cça lòng tÑt b©m sinh, sñ trung thành b©m sinh, tình trìu m¿n b©m sinh.

- Chú ã n¿m thí bánh ­u ch°a ?

- MÝi chç tËch. Chúng con s½ có ph§n vào bïa n cuÑi tu§n.

- ChÝ ¿n cuÑi tu§n thì lâu quá. Hãy n¿m tr°Ûc mÙt nía )a bánh hôm nay. CÕ nhân d­y :ViÇc hôm nay chÛ Ã ngày mai. n uÑng cing nh° v­y.

- Không âu ¡ ! Con không dám ...

- ây là chÉ thË cça tôi . Chú ph£i gánh bÛt nía ph§n trách nhiÇm vì n¿u tôi n h¿t )a bánh này ch¯c ch¯n tôi s½ bÏ c¡m chiÁu ho·c uÑng thuÑc xÕ.

Ông °a cho anh chàng nía ph§n bánh và nhìn c­u ta i sang bên kia sân. Phiên gác êm c§n có hai ng°Ýi, nh°ng ban ngày chÉ mÙt là ç. Ông chÍn c­u ta gác phiên ngày vì thi tho£ng ông c§n ph£i rÝi cn phòng, tñ gi£i thoát b±ng cách i quanh qu©n trên nhïng lÑi mòn bao quanh chùa, d«n vào khu rëng phía sau ho·c ngÍn núi bên kia vñc.

« Ta cing giÑng nh° th±ng tù. Không n c¡m h©m, nh°ng thé corvée ta ph£i làm còn muôn ph§n khÑn khÕ h¡n thé corvee mà nhïng ng°Ýi tù khÕ sai khác ph£i gánh vác. »

Trong nhïng cuÙc d¡o loanh quanh nh° th¿, khi anh chàng béo kÁ c­n, ông c£m th¥y n×i u u©n v¡i bÛt ôi ph§n. Nhïng gì áng e dè ngÝ vñc vÛi ng°Ýi khác, ông có thà san s» vÛi c­u ta mÙt cách ¡n gi£n, h§u nh° không suy tính. Hôm qua, chính c­u ta ã xuÑng xóm TiÁu Phu thm thú gia ình ng°Ýi ch¿t và quay vÁ kà mÍi chuyÇn cho ông. Tho¡t kì thu÷, ông Á nghË LÅ nói rõ là anh ta ã ·t bao nhiêu tiÁn vào chi¿c phong bì ông em vi¿ng . V» lúng túng cça anh ta cho bi¿t iÁu ông dñ c£m hoàn toàn chính xác. Chi¿c phong bì lÛn nh°ng món tiÁn l¡i quá còm. Ông yêu c§u anh ta chu©n bË sÑ tiÁn bÕ sung, °a cho chàng béo mang xuÑng xóm TiÁu Phu.

C­u lính i rÓi, ông mÛi nh­n ra sñ s¡ xu¥t cça mình : Ng°Ýi ta có thà ·t d¥u hÏi cho sñ quan tâm quá ·c biÇt cça ông vÛi gia ình ng°Ýi tiÁu phu x¥u sÑ, bßi m×i ngày có hàng ngàn ng°Ýi ch¿t do chi¿n tranh, rçi ro, bÇnh t­t. Và ông, chç tËch mÙt quÑc gia, ông ph£i có nhïng mÑi quan tâm hàng §u Ñi vÛi lãi ích cça dân tÙc vÛi v­n mÇnh cça ¥t n°Ûc , vì duyên cÛ gì chú tâm thái quá vào mÙt cá nhân, iÁu này có v» nh° sñ phi lý, nh° sñ xuÑng c¥p vÁ tinh th§n trách nhiÇm, ho·c sñ thoái hoá vÁ kh£ nng suy ngh) và quy¿t oán. MÙt sñ tò mò thái quá chÉ có thà là s£n ph©m cça mÙt cuÙc sÑng nhàn r×i , l°Ýi bi¿ng ho·c cça mÙt bÙ óc vô nng. MÙt sñ tò mò thái quá là khuy¿t t­t c§n ph£i lo¡i bÏ ngay vÛi nhïng ng°Ýi àn ông bình th°Ýng, huÑng chi vÛi ông, lãnh tå tÑi cao cça mÙt quÑc gia ?

Nh°ng rÓi téc kh¯c mÙt c¡n téc gi­n ­p tÛi, hiÃn hiÇn d°Ûi khuôn m·t xanh xao cça mÙt k» lï hành. MÙt gã àn ông luÑng tuÕi, d°Ýng nh° l¡ d°Ýng nh° quen, cau mày nhìn ông và lên ti¿ng :

« Có ngh)a gì ? T¥t th£y nhïng nghi v¥n khôn ngoan, nhïng dè d·t c§n thi¿t cça mÙt ông vua già trong h§m tÑi ? Có ngh)a gì mÍi che ch¯n cho mÙt con tim th°¡ng tÕn và mÙt bÙ não bË giam c§m ? »

Và ông chãt nh­n ra r±ng k» l¡ m·t ang Ñi diÇn không ph£i ai khác mà chính là ông, giÝ ây ang c°Ýi nå c°Ýi buÓn r§u và cãt nh¡o. Không nhìn gã, ông lÛn ti¿ng áp :

« Ông có lý ! Ta khu¥t phåc n×i tò mò này vì chính ta muÑn th¿, vì c°¡ng vË chç tËch n°Ûc không còn là con át chç bài trong tâm hÓn ta nïa, vì nhïng Ûn au cça k» làm cha buÙc ta ph£i nhìn th³ng vào tÙi l×i cça mình, vì nhïng hÑi ti¿c cça k» làm chÓng buÙc ta tìm ki¿m ng°Ýi tiÁu phu kia nh° tìm mÙt t¥m g°¡ng chi¿u rÍi l°¡ng tâm. Ta có quyÁn °ãc n nn, có quyÁn °ãc sám hÑi, có quyÁn °ãc yêu th°¡ng nhïng ng°Ýi ta muÑn yêu th°¡ng, và do ó nhïng òi hÏi cça l°¡ng tâm là hãp lý. ».

Ông °a m¯t rõi theo c­u lính, m×i lúc m×i nhÏ d§n trên con °Ýng xuÑng núi, cho ¿n khi c­u ta hoàn toàn bi¿n m¥t sau nhïng mÏm á nh¥p nhô và nhïng båi s¡n trà. RÓi nhïng làn mây tr¯ng m°Ût, mÏng manh nh° cánh b°Ûm, d­p dìu ging m¯c quanh các Énh núi che l¥p mÙt cách hïng hÝ m·t trÝi mùa xuân :

« Ng°Ýi yêu d¥u, ta bi¿t r±ng mÍi sñ ã lá làng, r±ng thuyÁn ã vá khôn hàn ch¯p nhïng m¡n ván b­p bÁnh trên sóng, r±ng cây ã bË Ñn không thà hÓi sinh, ng°Ýi n¡i chín suÑi không còn lÑi quay vÁ. Nh°ng ta v«n muÑn truy uÕi ¿n cùng tÙi l×i cça chính ta, tr°Ûc vong linh nàng và trên m¡ng sÑng cça hai éa tr». Ta không thà và không c§n éng tr°Ûc pháp ình n¡i h¡ giÛi, nh°ng ta s½ ph£i Ñi m·t nàng tr°Ûc pháp ình cça mÙt cõi thiêng liêng. Ta bi¿t nàng s½ chÝ ta n¡i ó. »

Ng°Ýi àn ông kia ã quay l¡i, éng sëng sïng tr°Ûc m·t ông và °a m¯t nhìn ông mÙt cách khinh bÉ . Lòng tñ ái bË th°¡ng tÕn khi¿n hai thái d°¡ng chç tËch nóng bëng. Ông nhìn th³ng vào k» khiêu khích. L§n này ông th¥y gã giÑng ông nh° hai anh em sinh ôi, tÇ h¡i h¡n, nh° hai giÍt n°Ûc. Të hình d¡ng, màu da s¯c tóc, cí chÉ, trang phåc cho ¿n ánh m¯t. ChÉ có iÁu g°¡ng m·t gã díng d°ng, sñ díng d°ng b¥t c§n Ýi cça trang hiÇp s) sµn sàng múa g°¡m d°Ûi trng cho tho£ gi¥c m¡ rÓi ch¿t :

- Vì sao ng°¡i mãi dùng d±ng trong mÙt n×i hÑi ti¿c muÙn màng, trong mÙt mÑi n nn không còn c¡ gi£i thoát ?

- Vì tôi cing là mÙt con ng°Ýi nh° muôn triÇu k» khác. Tôi không thà thoát nÕi nhu c§u yêu th°¡ng và muÑn °ãc yêu th°¡ng cça mÙt ng°Ýi cha, mÙt ng°Ýi chÓng. QuyÁn ¥y là chính áng.

- Nh°ng chính ng°¡i ã ch¥p nh­n kh°Ûc të nhïng tình c£m bình th°Ýng ¥y. Chính ng°¡i ã ch¥p nh­n thi¿n ho¡n cuÙc sÑng cça mÙt ng°Ýi àn ông à làm vui lòng các Óng chí cça ng°¡i, nhïng k» nhân danh uy tín VË Cha già dân tÙc mà sát h¡i vã con ng°¡i, và cing vì trong sñ Óng thu­n ¥y, ng°¡i tìm th¥y nhïng tiÇn nghi cho vai trò v) ¡i cça b­c gia tr°ßng toàn dân tÙc.

- Không, không tôi không bao giÝ ch¥p nh­n iÁu ó. MÍi sñ Áu x£y ra phía sau l°ng tôi, trong bóng tÑi. Tôi là k» bË ph£n bÙi.

- N¿u là k» bË ph£n bÙi, ng°¡i chÉ có thà r¡i vào mÙt trong hai tr¡ng thái này : ho·c là quá c£ tin, ho·c là thi¿u kh£ nng phán oán. Hai tr°Ýng hãp Áu có chung mÙt c¡ sß : sñ thi¿u thông minh, nói tr¯ng trãn là ngu dÑt.

- Có l½ ...Có l½ tôi ngu dÑt, ngu dÑt th­t sñ. Có iÁu là n×i nhåc nhã ¥y chÉ °ãc nh­n chân mÙt cách muÙn màng.

***

Ông nh¥m mi¿ng bánh à làm bÛt i vË ¯ng cça ý ngh) cuÑi cùng.

Mi¿ng bánh ­u cÕ truyÁn ngÍt khé khi¿n ông ph£i chiêu vÙi b±ng n°Ûc trà còn nóng bÏng. RÓi cái ý t°ßng dùng vË ngÍt cça v­t ch¥t à làm gi£m n×i ¯ng cay trong tâm hÓn khi¿n ông mÉm c°Ýi chua chát. GiÝ ông hình dung l¡i nhïng v°¡ng triÁu såp Õ, vàng r¡i ngÍc nát, bao nhiêu mi mãng cân ai, bao nhiêu xiêm y lÙng l«y rÓi cing måc rïa, cùng nhïng thây ma làm mÓi cho ròi bÍ. Nhïng k» sÑng n¡i l§u son gác tía x°a kia, h³n cing ã tëng nhiÁu phen mài ngÍc trai hay sëng tê uÑng à t©m bÕ t¥m thân mù lÇ, ho·c à làm nguôi dËu i vË chát trong tâm hÓn ? Bi kËch cça quyÁn lñc ci nh° trái ¥t. ChÉ có iÁu khác biÇt giïa nhïng vua chúa x°a và ông ngày hôm nay là ß ch× Ënh danh : các vua chúa là nhïng k» thëa h°ßng quyÁn lñc cça tiÁn nhân cing giÑng nh° thé dân thëa h°ßng gia tài do tÕ tiên di t·ng. Còn ông, ông không có mÙt chút cça thëa tñ v­t ch¥t cing nh° tinh th§n, ông là k» tay tr¯ng dñng ngôi, n°Ûc lã vã nên hÓ. VÑn li¿ng duy nh¥t ông là sñ c£m phåc và yêu m¿n cça dân chúng. ó là v°¡ng miÇn cça ông ! ó cing chính là tù ngåc cça ông !