Báo sáng nay đà đưa tin rằng Apple đang định truất quyền tôi khỏi ghế Chủ tịch. Tôi không
biết họ lấy nguồn tin từ đâu nhưng họ đang gây hiểu nhầm cho công chúng và thật không công
bằng với tôi.
Tôi nhớ rằng trong buổi họp ban lãnh đạo vào thứ 5 tuần trước tôi đà thông báo về quyết
định đầu tư mạo hiểm mới của mình và đề nghị từ chức chủ tịch.
Ban lănh đạo đà từ chối yêu cầu từ chức và còn đề nghị tôi hoàn việc từ chức lại một tuần.
Tôi đà đồng ý và được ban lanh đạo khích lệ rằng sẽ xem xét đề Ấn mới này và rằng có thể Apple
sẽ cùng đầu tư vào đó. Vào thứ sáu, sau khi nói chuyện với John Sculley - người có thể sẽ cùng hợp
tác với tôi - đã xác nhận thiện chí của Apple là sẽ cùng thảo luận về vấn đề nhân công giữa Apple
và dự án mới của tôi.
Rồi sau đó, công ty lại xuất hiện trên báo chí với tư cách thù địch vStudio.ới tôi và dự án này. Theo
đó, tôi phải nhấn mạnh lại về việc chấp nhận đơn từ chức một cách tức thời của tôi.
Như anh biết, việc tái cơ cấu công ty đà đẩy tôi vào tình thế không việc làm cũng như
không thể tiếp cận những báo cáo quản lý thường xuyên của công ty. Tôi mới 30 tuổi và tôi vẫn
muốn cống hiến và thành đạt.
Sau những gì chúng ta cùng làm với nhau, tôi mong việc ra đi này sẽ diễn ra trong yên bình
và được cả đôi bên tôn trọng.
Trân trọng, Steven p. Jobs
Khi một nhân viên từ nhóm thiết bị tới văn phòng của Jobs để gói ghém đồ đạc, anh này đã
nhìn thấy một khung ảnh ở trên sàn. Nó là Nguyenảnh của Jobs và Sculley trong một cuộc nói chuyện thân
mật với lời đề tặng mới chỉ khoảng bảy tháng trước đây: “Đây là Những Ý tưởng Tuyệt vời,
Những Kinh Nghiệm tuyệt vời và Tình Bạn tuyệt vời! John”. Khung kính đã vỡ. Jobs đã ném nó
xuống sàn ròi bỏ đi. Từ hôm đó, ông ấy không bao giờ nhắc đến Sculley nữa.
Khi Apple thông báo về quyết định từ chức của Job, cổ phiếu của hãng tăng lên một điểm,
tức là khoảng 7%. “Cổ đông vùng bờ Đông luôn lo lắng về việc “khu vực California” sẽ điều hành
của công ty” - biên tập viên của bản tin chứng khoán công nghệ giải thích - “bây giờ, việc cả Jobs
và Wozniak tSmithừ chức đã trấn an được các cổ đông”. Nhưng Nolan Bushnell, người sáng lập Atari
(10 năm trước là một cố vấn được nhiều người trọng vọng) đã nói với Time rằng tài năng của Jobs
đã bị uổng phí”. “Cảm hứng của Apple đến từ đâu đây? Phải chăng Apple đang định lấy sự lãng
mạn từ thương hiệu Pepsi?”
Sau vài ngày nỗ lực dàn xếp với Jobs thất bại, Sculley và ban lãnh đạo Apple quyết định
kiện ông vì tội “vi phạm bổn phận được ủy thác”. Việc tố tụng nêu rõ Jobs đã lạm dụng quyền
hành:
 






Mặc dù Jobs được ủy thác điều hành Apple, nhưng trong khi phục vụ cho công ty với tư
cách là chủ tịch hội đồng quản trị của
Apple và một nhân viên tại Apple thì Jobs lại thể hiện lòng trung thành giả tạo đối với
những lợi nhuận của Apple.
(a) Bí mật lên kế hoạch thành lập một công ty để cạnh tranh với Apple.
(b) Bí mật âm mưu chiếm dụng trái phép những ưu điểm trong các mẫu thiết kế, trong bản
kế hoạch phát triển và marketing của Apple cho sản phẩm Next Generation (dòng máy
đời sau).
(c ) Bí mật lôi kéo những nhân lực chủ chốt của Apple
Vào thời điểm đó, Jobs đang sở hữu 6,5 triệu cổ phiếu của Apple, tương đương với 11% cổ
Studio.
-1386ph    -1386ần của công ty, trịgiá hơn 100 triệu đô. Ông bắt đầu bán cổ phần của mình và trong vòng năm
tháng ông đã bán sạch chúng và chỉ giữ lại một cổ phần để giúp ông có thể tham gia các cuộc họp
-1293c    -1293ổđông nếu muốn. Ông rất giận dữvà điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến nhiệt huyết làm việc cũng
như khiến ông ngay lập tức muốn trở thành một đối thủ thực sự của Apple. Nhân viên của công ty
mới - Joanna Hoffman nói rằng “Jobs thật sự tức giận, ông nhắm vào thị trường giáo dục - một
mảng rất mạnh của Apple đơn giản chỉ vì lòng thù hận. Steve làm vậy chỉ để trả thù”.
Tất nhiên, Jobs không nhìn sự việc theo hướng đó. ông trần tình với tờ Newsweek rằng:
“tôi chẳng còn xu lẻ nào trong túi cả”. Lại một lần nữa ông mời những phóng viên thân thiết của
mình tới nhà riêng và lần này không có Andy Cunningham ở đó để nhắc nhở ông phải thận trọng
nữa. ông phủ nhận những cáo buộc lôi kéo năm đồ    ng nghiệp khỏi Apple: “Tất cả họ chủ động gọi
cho tôi”
Jobs nói với cả nhóm phóng viên đang đứng rải rác trong ngôi nhà tuềnh toàng của mình.
Jobs tiếp lời: “Họ đã nghĩ đến việc rời bỏ công ty từ trước ròi. Chính Apple đã làm mọi người
nhầm lẫn”.
Ông quyết định hợp tác với tạp chí Newsweek để đưa những câu chuyện và những bài
phỏng vấn về mình lên mặt báo. Ông nói với tạp chí này rằng: “Việc tôi giỏi nhất là tìm ra được
Smith
-1866m    -1866ột nhóm người tài năng và làm việc cùng họ”, ông cũng quyết tâm sẽ giữ vững thái độ với Apple:
“Tôi sẽ luôn nhớ vềApple như cách một người đàn ông nhớ vềngười phụ nữđầu tiên mà anh ta
-1773yêu”. Nhưng nế    -1773u cần thiết, ông cũng luôn sẵn sàng đối đầu với ban điều hành của Apple. “Giữa nơi
công cộng mà một ai đó gọi anh là tên trộm cắp thì đương nhiên anh phải phản kháng thôi”. Apple
cũng đã thái quá khi coi Jobs là một mối họa và kiện ông. Cũng thật buồn. Điều đó cho thấy Apple
không còn là một công ty đáng tin cậy nữa. “Thật khó tin rằng một công ty đáng giá 2 tỷ đô với
4.300 nhân viên không thể cạnh tranh được với sáu ‘ kẻ cưỡi ngựa’ - dân cao bồi miền viễn Tây,
nước Mỹ”.
 






Để ngăn lại chuỗi hành động gây bất lợi của Jobs, Sculley đã gọi cho Wozniak và thuyết
phục Woz lên tiếng: “Steve là gã có thể xúc phạm và gây hại cho mọi người” - Wozniak nói với
Time ngay tuần đó. Woz còn tiết lộ thêm rằng Jobs đã đề nghị anh tham gia vào công ty mới - Jobs
đã sử dụng cách xảo quyệt này để giáng một đòn vào ban quản trị hiện tại của Apple. Còn với báo
San Francisco Chronicle, Wozniak đã thuật lại việc bị Jobs can thiệp và dừng các hoạt động của
Frog Design từ xa với cái cớ là điều đó có thể cạnh tranh với các sản phẩm của Apple: “Tôi rất
trông chờ một sản phẩm tuyệt vời và tôi cũng mong là cậu ấy thành công nhưng tôi không còn
niềm tin vào cậu ta nữa”.
Hãy tự đứng lên bằng đôi chân của bạn:
“Điều đúng đắn nhất đối với Jobs mà nói thì đó là khi chúng tôi sa thải anh ta”- Arthur
Studio.
-1386Rock nói. Theo lý thuy    -1386ết thì những tình yêu gặp trở ngại sẽlàm người ta trưởng thành và hiểu biết
hơn. Nhưng mọi chuyện không đơn giản như thế. Tại công ty mà Jobs thành lập sau khi bị cách
chức tại Apple, Jobs có thể thỏa sức thể hiện con người mình, cả tốt lẫn xấu. Ông không bị ràng
buộc. Kết quả là một loạt sản phẩm đặc sắc đã khai sáng cho thịtrường công nghệảm đạm. Đây
mới là những kinh nghiệm học hỏi đích thực. Những gì đã đưa ông đến với những thành công
không phải là việc bị cách chức khỏi Apple mà là việc ông học được từ chính những thất bại của
mình.
Điều đầu tiên mà ông làm là thể hiện niềm đam mê của mình với thiết kế. ông chọn cho
công ty mới một cái tên rất cởi mở: Next (kế tiếp). Để khiến nó trở nên thật khác biệt, ông đã đi học
một lớp thiết kế logo. Vì thế, ông kNguyenết thân với Paul Rand, một chuyên gia thiết kế logo. Vào năm
1971, nhà thiết kế đồ họa sinh ra tại Brooklyn này đã tạo ra những logo nổi tiếng nhất trong ngành
kinh doanh, bao gồm logo cho Esquire, IBM, Westinghouse, ABC, và UPS. Anh ta vẫn đang còn
hợp đồng với IBM và giám sát viên ở đó nói rằng hiển nhiên anh ta sẽ gặp rắc rối nếu thiết kế logo
cho một công ty khác. Vì thế Jobs đã nhấc điện thoại gọi cho giám đốc điều hành của IBM, John
Akers. Akes đang không ở thị trấn và Jobs lại nài nỉ Phó chủ tịch Paul Rizzo để được thông qua
việc này. Sau khoảng 2 ngày, Rizzo đã đúc rút được rằng phản kháng lại Jobs là điều vô ích và ông
Smith
đã cho phép Rand được làm việc cho Jobs.
Rand bay tới Palo Alto và dành thời gian đi bộ, nói chuyện và lắng nghe quan điểm của
-1773Jobs. Máy tính s    -1773ẽ có hình lập phương, Jobs tuyên bố. ông yêu hình khối. Nó hoàn hảo mà giản đơn.
Vì thế Rand quyết định logo sẽ là một hình lập phương với tựa đề sẽ nghiêng 1 góc 280. Khi Jobs
đề nghị Rand thiết kế 1 vài lựa chọn để xem xét thì Rand nói rằng anh không thiết kế những mẫu
khác nhau cho khách hàng: “Tôi chỉ giải quyết vấn đề của anh và anh trả công tôi.
Anh có thể sử dụng sản phẩm tôi làm ra hoặc có thể không dùng nhưng tôi sẽ không tạo ra
nhiều lựa chọn và anh vẫn sẽ phải trả tiền cho tôi.”
 






Jobs rất khâm phục lối suy nghĩ của Rand, và ông quyết định cược một phen. Công ty sẽ
phải trả một khoản phí lớn khoảng 100,000 đô - la chỉ để có một mẫu thiết kế. “Mối quan hệ của
chúng tôi rất rõ ràng” - Jobs nói - “Anh ta là một nghệ sĩ chân chính nhưng lại rất sắc sảo khi giải
quyết các vấn đề kinh doanh. Rand có vẻ ngoài cứng nhắc, trông có vẻ thô lỗ nhưng thực ra lại rất
nhẹ nhàng”. Đó là một trong những lời đánh giá cao nhất mà Jobs từng nói: chân chính như một
nghệ sĩ.
Rand chỉ mất hai tuần và quay trở lại để đưa tận tay Jobs kết quả công việc. Tại nhà Jobs ở
Woodside, họ đã cùng ăn tối, sau đó Rand đưa ông một cuốn sổ tay nhỏ được thiết kế rực rỡ nhưng
rất tao nhã, cuốn sổ mô tả quá trình tư duy của ông. ở trang cuối, Rand trình bày về logo mà ông
chọn: “Trong thiết kế này, sự phối màu, phương hướng, logo này đích thị là một trường hợp tiêu
Studio.
-1386bi    -1386ểu cho sựtương phản”. “Logo được thiết kế vui nhộn với việc cách điệu góc, xoay nghiêng khối,
không hề kiểu cách và thể hiện rõ nét sự thân thiện và gần gũi như một biểu tượng Giáng sinh hay
dấu triện xác nhận trên những con tem cao su. Chữ“next” được chia thành 2 dòng và viết vừa vặn
trong các ô vuông trên cùng một mặt của khối lập phương và chỉ có riêng chữ“e” được viết
thường. Chữ e trở nên nổi trội, theo quyển sổ của Rand giải thích thì nó bao hàm nghĩa các nghĩa:
“giáo dục (education), xuất sắc (excellent)... e=mc(^®)”.
Rất khó đoán trước Jobs sẽ phản ứng thế nào với màn giới thiệu một sản phẩm mới của
Rand. ông có thể coi nó là rác rưởi, cũng có thể cho nó là xuất chúng, không ai biết chắc được
những suy nghĩ của ông. Nhưng với một chuyên gia thiết kế huyền thoại như Rand thì rất có thể
Jobs sẽ gây áp lực với bản đồ Ấn đó. ông nhìn chằm chằm vào trang cuối cùng rồi lại nhìn Rand ròi
cuối cùng ông ôm chầm lấy anh ta. Họ chỉ có một chút không đồng tình với nhau trong thiết kế:
Rand dùng màu vàng sậm cho chữ “e” nhưng Jobs lại muốn đổi tông màu sáng hơn như sắc vàng
nguyên thủy. Rand đấm mạnh tay xuống bàn và tuyên bố: “Tôi đã làm việc này 50 năm rồi và tôi
biết tôi đang làm cái gì”. Jobs dịu lại.
Vậy là công ty không chỉ có logo mới mà còn có cả tên mới. Ngay trước đó tên công ty còn
là Next, bây giờ thì đã thành NeXT. Những người khác có lẽ sẽ không hiểu được sự ám ảnh đằng
sau mSmithột mẫu logo, cũng có thể nó không đáng với cái giá 100.000 đô nhưng với Jobs, NeXT là sự
khởi đầu cho một cuộc sống mới với bộ nhận diện thương hiệu mang đẳng cấp quốc tế mặc dù
công ty chưa thực sự sản xuất ra một sản phẩm nào. Như Markkula đã dạy ông, một công ty lớn
phải có khả năng khiến mình trở nên có giá trị từ những ấn tượng đầu tiên.
Thêm vào đó, Rand còn đồng ý sẽ thiết kế danh thiếp cá nhân cho Jobs, ông đã thiết kế nó
sặc sỡ như ý thích của Jobs nhưng cuối cùng họ lại nổ ra một cuộc tranh cãi rất căng thẳng về vị trí
của dấu chấm sau chữ “P” trong tên “Steven p. Jobs”. Rand đã đặt dấu chấm ở bên phải chữ “P.”
như kiểu thông dụng lúc bấy giờ nhưng Steve lại thích dấu chấm về bên trái ngay dưới phần cong
 






của chữ “P.” như kiểu chữ kỹ thuật số. Và lần này thì Jobs đã thắng. Susan Kare nhớ lại: “Đó thực
sự là một cuộc cãi vã lớn về những thứ nhỏ nhặt”.
Để chuyển logo NeXT sang sản phẩm thực, Jobs cần một chuyên gia thiết kế công nghiệp
mà ông tin tưởng, ông nói chuyện với một vài ứng cử viên nhưng không ai trong số họ gây ấn
tượng với ông nhiều như Hartmut Esslinger - một người Bavaria ngông cuồng - người đã được
nhận vào
Apple làm việc, cũng là người có những mẫu thiết kế được chọn cho một số cửa hàng tại
thung lũng Sillicon và cũng là người nhận được một hợp đồng béo bở nhờ sự giúp đỡ của Jobs.
Thuyết phục IBM cho phép Paul Rand làm việc cho NeXT là một điều kỳ diệu, nó đã khích lệ niềm
tin có chút không thực tế của Jobs. Việc làm này cũng không thể đem ra só sánh với việc thuyết
 
phục Apple cho phép Esslinger làm việc cho NeXT được.
 
Studio.
 
Suy nghĩ đó cũng không thể khiến Jobs cố chấp thử. Đầu tháng 11 năm 1985, khoảng 5
tuần sau khi Apple khởi kiện Jobs, ông viết thư xin phép Eisenstat: “Cuối tuần này, tôi đã nói
chuyện với Hartmut Esslinger và anh ta nói tôi nên viết một bức thư ngắn cho cậu giải thích lí do
tôi muốn cậu ấy làm việc và thiết kế cho các sản phẩm mới của NeXT”. Thật đáng ngạc nhiên, Jobs
biện minh rằng ông không biết chi tiết trong các sản phẩm của Apple nhưng Esslinger thì biết.
“NeXT hoàn toàn không biết về các định hướng hiện tại lẫn tương lai cho các thiết kế sản phẩm
của Apple và cũng không làm việc với bất cứ công ty thiết kế nào khác nên những mẫu thiết kế sản
phẩm của hai hãng sẽ chỉ vô tình giống nhau. Để đảm bảo rằng chuyện này không diễn ra, cả Apple
và NeXT chỉ còn biết đặt niềm tin vào cách làm viNguyenệc chuyên nghiệp của Hartmut.” Lúc đó,
Eisenstat đã rất sửng sốt về sự táo bạo của Jobs và ông đã trả lời cộc lốc rằng “Lúc trước tôi đã thay
mặt Apple thể hiện quan điểm của mình khi anh thực hiện công việc kinh doanh của mình mà sử
dụng những thông tin kinh doanh bí mật của Apple. Câu nói ‘hoàn toàn không biết về các định
hướng hiện tại lẫn tương lai cho các thiết kế sản phẩm của Apple’ trong bức thư của anh không hề
làm giảm sự quan tâm của tôi mà thậm chí còn đẩy nó lên cao hơn, câu nói đó chẳng đúng sự thật
chút nào.” Lời đề nghị còn khiến Eisenstat cảm thấy kinh ngạc hơn chính là chỉ một năm trước,
Smith
Wozniak. chính Jobs là người đã buộc Frog Design ngừng hoạt động thiết kế thiết bị điều khiển từ xa của
Jobs nhận ra rằng để được làm việc với Esslinger (vì một số lý do khác nhau) thì cần phải
giải quyết ngay vụ kiện với Apple. Thật may là Sculley cũng định như vậy. Tháng giêng năm 1986
thay vì cùng ra tòa, họ đã đi đến một thỏa thuận không gây tổn hại về tài chính. Apple sẽ thôi theo
đuổi vụ kiện, đổi lại NeXT buộc phải chấp nhận một số hạn chế: trước tháng 3 năm 1987, sản
phẩm của NeXT sẽ được tiếp thị như một máy tính cao cấp và chỉ được bán trực tiếp cho các
trường cao đẳng, đại học mà không được bán sang thị trường khác”. Apple cũng khăng khăng các
 
 






máy móc của NeXT “không sử dụng hệ điều hành tương thích với Macintosh” mặc dù người ta
tranh cãi rằng Apple có thể có lợi hơn nếu đưa ra quyết định ngược lại.
Sau khi giải quyết xong, Jobs tiếp tục “mua chuộc” Esslinger cho đến khi chuyên viên thiết
kế này dừng hợp đồng với Apple. Điều đó giúp cho các thiết kế của NeXT ra mắt kịp vào cuối năm
1986. Esslinger cũng nói với Jobs là muốn có thời gian làm việc thoải mái như Paul Rand: “Thỉnh
thoảng bạn phải ‘dùng gậy’ với Steve” - Esslinger nói. Như Rand, Esslinger cũng giống một nghệ
sĩ và Jobs cũng sẵn sàng tạo điều kiện làm việc đặc biệt cho anh ta.
Jobs ra chỉ thị là các máy tính phải có hình hộp hoàn hảo với các cạnh có độ dài bằng nhau
và các góc chính xác bằng 90 độ. Ông ấy thích hình lập phương. Nó có dáng vẻ sang trọng nhưng
lại mang hơi hướng như một thứ đồ chơi. Nhưng khối lập phương NeXT là một ví dụ điển hình về
Studio.
-1386nhu c    -1386ầu thiết kế“đặc Jobs”. Các bảng mạch điện được thiết kế phù hợp với dạng hình hộp pizza
nay được tái cấu hình và xếp chòng khít vào nhau thành dạng hình hộp.
Tệ nữa là các khối hình hộp với các chỉ số chính xác như thế rất khó sản xuất. Hầu hết các
phần như thế đều phải rập theo khuôn với các góc lớn hơn 90 độ một chút để dễ gỡ thành phẩm ra
khỏi khuôn (cũng như việc làm bánh với những khuôn lớn hơn 90 độ sẽ dễ lấy bánh ra hơn).
Nhưng Esslinger được chỉ thị làm thế và Jobs thì rất hào hứng với ý tưởng đó, không thể để những
“góc lỗi” như thế làm hỏng sự hoàn hảo và tinh khiết của hình lập phương được. Vì vậy họ đã phải
sản xuất các cạnh riêng, sử dụng các khuôn có giá 650.000 đô - la với một máy sản xuất đặc biệt ở
Chicago. Đam mê sự hoàn hảo của Jobs đã vượt quá tầm kiểm soát khi ông để ý đến một đường kẻ
nhỏ bên sườn của khuôn, đường kNguyenẻ đó là điều không thể tránh khỏi và hoàn toàn chấp nhận được
trong việc sản xuất máy tính. Nhưng ông đã đáp chuyến bay đến Chicago và thuyết phục nhà sản
xuất làm lại những khuôn dập cho hoàn hảo. “Không có nhiều khuôn dập được người nổi tiếng bay
đến thăm đâu,” một trong những kỹ sư nhấn mạnh. Jobs cũng nhờ công ty này mua một máy chà
nhám trị giá 150.000 đô - la để xóa hết tất cả các đường kẻ mà các khuôn vẫn thường gặp phải và
khăng khăng rằng magiê dễ làm lộ các nhược điểm hơn khi bề mặt nó chuyển sang màu đen.
Jobs luôn trăn trở rằng những phần không nhìn thấy của sản phẩm phải được làm thủ công
đẹp như bềSmith ngoài của nó, như cha Jobs đã dạy ông điều đó khi họ cùng nhau dựng một cái hàng rào.
Tính cách này đã đạt đến cực điểm khi cái tôi của ông được NeXT giải phóng, ông đảm bảo tất các
ốc vít bên trong máy đều được mạ đắt tiền. Ông ấy cũng nhất quyết là những bề mặt bị mờ đen bên
trong phải được sơn phủ cẩn thận mặc dù chỉ có những thợ sửa máy mới nhìn thấy nó.
Trong một buổi họp nhân viên của NeXT, Joe Nocera - phóng viên Esquire, đã nhận xét
cách mà Jobs tham gia buổi họp như sau:
Nói là ông ấy đang ngồi họp nhân viên thì cũng không đúng bởi thực ra thì chẳng phải Jobs
đang ngồi họp hành gì hết, một trong những cách điều phối buổi họp của Jobs là việc ông cứ lục
 






đục, chẳng ngồi yên lúc nào cả. Lúc thì tôi thấy ông ta quỳ xuống ghế, lúc sau lại thấy ngồi thườn
thượt, lúc sau nữa lại thấy ông ta nhảy hẳn khỏi cái ghế và nguệch ngoạc vài nét ở cái bảng phía sau
lưng, ông ta quá là kiểu cách, ông ta cắn móng tay, nhìn chằm chằm vào những người đang nói
khiến họ mất tinh thần. Đôi tay ngả vàng khó hiểu của ông ấy thì cứ chuyển động không ngừng.
Điều gây ấn tượng mạnh cho Nocera là Jobs “xử trí mọi việc thiếu khéo léo và rất ngoan
cố”. “Không phải là ông ta không biết cách che giấu cảm xúc, ý kiến của mình khi có ai đó nói ra
điều mà ông ta cho là ngu ngốc, ông ta hoàn toàn nhận thức được và luôn tỏ ra ngang ngạnh, ngoan
cố; luôn hạ nhục người khác và tỏ ra là mình thông minh hơn họ. Ví dụ như khi Dan’1 Lewin nộp
bản cơ cấu tổ chức công ty, Jobs đảo mắt qua rồi nhận xét: “ĐÒ bỏ đi”. Và hòi còn ở Apple, tính
cách của ông ta cũng luôn như vậy. Một nhân viên kế toán tham gia buổi họp và Jobs đã không
Studio.
-1386ng    -1386ớt lời ca tụng với anh ta rằng “được, được, cậu làm tốt đấy” trong khi mới hôm trước Jobs còn
quẳng vào mặt anh ta một câu rằng: “Mày làm cái cứt gì đây”.
Một trong 10 nhân viên đầu tiên của NeXT là một chuyên gia thiết kế nội thất cho trụ sở
công ty tại Palo Alto. Mặc dù văn phòng đó được Jobs thuê mới và đã được thiết kế sẵn rất đẹp rồi
nhưng Jobs vẫn phá toàn bộ bên trong và xây mới lại. Các bức tường được thay bằng kính, các tấm
thảm thì được thay hết bằng sàn gỗ sáng bóng. Đến năm 1989, quá trình đó lại được lặp lại khi
NeXT chuyển tới một khu văn phòng lớn hơn ở Redwood City. Mặc dù tòa nhà được xây khá hiện
đại nhưng Jobs vẫn khăng khăng là thang máy mà được chuyển sang phía hành lang của lối vào thì
sẽ ấn tượng hơn. Cậy quyền, Jobs đã ra lệnh cho I. M. Pei thiết kế một cầu thang lớn tựa như đang
Nguyen
lướt trong không trung vậy. Chủ thầu nói rằng không thể xây được nhưng thế nhưng Jobs khăng
-2440khăng là có thể    -2440và đúng như vậy, vài năm sau đó, Jobs đã xây được những cầu thang như thế tại các
chuỗi cửa hàng của Apple.
Máy tính
Trong những tháng đầu tiên tại NeXT, Jobs và Dan’1 Lewin cùng một số đồng nghiệp đi
đến các trường đại học và trưng cầu ý kiến, ở Harvard, họ gặp Mitch Kapor, chủ tịch của phần
mềm Lotus và cùng ăn tối tại nhà hàng Harvest. Khi Kapor bắt đầu phết bơ lên bánh mỳ, Jobs hỏi
Smith
-3853ông ta: “ông đã bao giờ    -3853 nghe nói về cholesterol trong máu chưa?” Kapor trả lời: “Tôi có thỏa thuận
thế này nhé, anh không nói gì vềcách ăn uống của tôi và tôi cũng sẽ miễn bình luận về tính cách
của anh”. Nó có vẻhài hước nhưng sau đó Kapor đã nói rằng: “giao tiếp không phải là thế mạnh
của anh ta”. Lotus đã đồng ý viết một chương trình lập trình máy tính điện tử phù hợp với hệđiều
hành của NeXT.
Jobs muốn gói gọn những nội dung tiện ích ngay trong một chiếc máy, vì thế kỹ sư Michael
Hawley đã phát triển từ điển điện tử. Anh ta nhớ lại rằng có một người bạn của anh tại nhà xuất bản
đại học Oxford đã từng tham gia vào việc sắp chữ để biên tập các tác phẩm của Shakespear. Điều
 






đó có nghĩa là bàn tay con người có thể tác động trực tiếp vào băng máy tính và tích hợp nó vào bộ
nhớ của NeXT. “Vì thế tôi đã gọi cho Steve và ông ấy nói điều đó thật tuyệt vời vì thế chúng tôi
cùng bay tới Oxford”. Vào một ngày đẹp trời mùa xuân năm 1986, họ gặp nhau tại tòa nhà xuất
bản lớn nằm ở ngay trung tâm Oxford, ở đây, Jobs đã đưa ra giá đề nghị mua bản quyền xuất bản
với các tác phẩm đã biên tập của Shakespear với giá 2.000 đô - la và cộng với 74 xu khi mỗi máy
tính được bán ra. Jobs tranh luận: “Nó là một món lời quá dễ kiếm với các ông. Trước đây chưa
từng có tiền lệ thế này, các ông sẽ là những người đầu tiên”. Họ đồng ý với thỏa thuận như vậy rồi
cùng nhau ra ngoài tán gẫu, nói chuyện tầm phào tại quán bia mà Lord Byron thường uống. Tại
thời điểm được tung ra thị trường, NeXT có cả từ điển đơn, bộ từ điển lớn và Từ điển các trích dẫn
của Oxford đã biến nó trở thành một trong những người tiên phong trong ý tưởng thực hiện những
 
cuốn sách điện tử tìm kiếm dễ dàng.
 
Studio.
 
Thay vì sử dụng chip xử lý dạng giá cho NeXT, Jobs nhờ các kỹ sư thiết kế một con chip
tích hợp thật nhiều tính năng. Nhiệm vụ như thế đã quá đủ nặng nề rồi nhưng Jobs còn muốn thực
hiện điều gần như không thể là tiếp tục hiệu chỉnh các tính năng mà ông ấy muốn. Sau một năm,
điều đó rõ ràng đã gây trở ngại và làm chậm tiến độ.
Ông cũng kiên quyết xây dựng một nhà máy hoàn toàn tự động và mang tầm vóc của tương
lai (tương tự như khi ông nghĩ đến việc sáng tạo Macintosh), sau Macintosh, dường như ông vẫn
chưa rút ra được bài học nào cho mình và lần này ông đã phạm sai lầm tương tự, thậm chí còn quá
đáng hơn. Máy móc và người máy được sơn đi sơn lại vì ông buộc chúng phải có màu như ông
Nguyen
-2026thích. Các b    -2026ức tường được sơn kiểu màu trắng như trong các bảo tàng, đây cũng là màu sơn được
sử dụng trong các nhà máy sản xuất Macintosh,ởđó còn có thêm những chiếc ghếda đen giá
20.000 đô- la và một cầu thang được xây riêng, y như tại các trụ sở. ông còn cương quyết là dây
chuyền thiết bị dài 165 phút Anh (feet) phải lắp ráp thiết bị theo chiều từ phải sang trái như đã xây
dựng. Vì thế những khách tham quan có thể xem quy trình dễ dàng hơn từ các khu quan sát. Những
bảng mạch rỗng được đưa vào một đầu, không dùng bất cứ nhân lực nào và chỉ 20 phút sau, đầu kia
sẽ cho ra một bảng mạch hoàn chỉnh. Quá trình được theo dõi bởi nguyên tắc kanban của người
NhSmithật là mỗi máy móc chỉ tiếp nhận nhiệm vụ của mình khi máy tiếp theo đã sẵn sàng nhận tiếp một
phần việc nữa.
Jobs không mảy may nghĩ đến cách giải quyết với các nhân công hiện có. Tribble nhận xét
là: “ông ấy đã sỉ nhục một cách công khai mà hay ho là lần nào ông cũng có lý do rằng việc mình
làm đem lại hiệu quả”. Nhưng thỉnh thoảng thì cũng có những trường hợp ngoại lê. Kỹ sư David
Paulsen đã làm việc 90 tiếng / tuần trong 10 tháng đầu tiên làm việc tại NeXT nhưng “khi đi tản bộ
với Steve vào một chiều thứ 6, Steve đã nói là ông ta chẳng có tý ấn tượng nào về những gì tôi đang
làm” và David bỏ việc ngay sau đó. Khi tuần báo Business Week hỏi Jobs là tại sao ông lại đối xử
 
 






khắc nghiệt với nhân viên như vậy, Jobs trả lời rằng điều đó tốt cho công ty. “Một vài người không
quen với một môi trường luôn mưu cầu sự hoàn hảo. Phần trách nhiệm của tôi là luôn đảm bảo các
sản phẩm đều phải đạt chuẩn chất lượng”. Nhưng ông vẫn giữ vững tinh thần và uy tín của mình.
Mặc dù tham gia vài chuyến thực địa, gặp gỡ các võ sư aikido và thu mình tĩnh tâm nhưng ông vẫn
giữ nguyên bản tính nóng nảy, khó chịu của mình. Sau khi sa thải công ty đã thực hiện quảng cáo
“1984” - Chiat/Day, Apple đã đăng một quảng cáo trên báo với nội dung “Chào mừng IBM -
nghiêm túc đấy”. Jobs sau đó cũng quảng cáo nguyên trang trên tạp chí Wall Street Journal với
thông báo là, “Chúc mừng Chiat/Day - Nghiêm túc đấy... bởi vì tôi đảm bảo rằng sau khi rời bỏ
Apple, cuộc sống mới thực sự bắt đầu”.
Có lẽ điểm chung lớn nhất giữa những ngày làm việc tại Apple và sau khi rời đi đó là Jobs
Studio.
vẫn giữ nguyên cái “triết lý bóp méo sự thật” của mình. Nó được đưa ra trong buổi dã ngoại đầu
-1293tiên c    -1293ủa công ty tại bãi biển Pebble vào cuối năm 1985. Tại đó Jobs đã tuyên bố rằng máy tính đầu
tiên của NeXT sẽđược bán và chuyển đi hết trong vòng 18 tháng. Rõ ràng là điều này là không
tưởng nhưng Jobs đã lờ lời gợi ý của một kỹsư rằng việc này chỉ có thể trở thành hiện thực nếu kế
hoạch vận chuyển đó rời ngày đến năm 1988. “Chúng ta làm được điều đó, thế giới sẽ không đứng
yên đâu, công nghệ thì cứ trôi vùn vụt ròi tất cả những gì chúng ta đã làm lại phải vứt đi hết thôi”
- ông tranh cãi.
Joanna Hoffman, một thành viên kỳ cựu của nhóm thực hiện Macintosh thì lại tỏ ra thách
thức Jobs: ‘“Bóp méo sự thật’ có giá trị mang tính thúc đẩy và tôi nghĩ là nó cũng tốt thôi.” Cô này
nói khi Jobs đứng trước bảng trắng. “Tuy nhiên, khi đặ t ra một ngày hạn ròi ngày hạn đó ảnh
hưởng đến việc thiết kế thì chúng ta sẽ gặp rắc rối lớn đấy”. Jobs phản đối: “Tôi lại nghĩ là đôi khi
chúng ta phải lái mọi thứ theo ý ta và nếu chúng ta để cơ hội tuột mất thì uy tín của chúng ta cũng
sẽ giảm dần”. Còn một điều mà mọi người mong đợi nhưng ông không đề cập đến là việc để hụt
mục tiêu cũng sẽ khiến công ty mất một khoản tiền. Với điều kiện không đạt doanh thu và giữ
vững tốc độ chuyển hàng trong vòng 18 tháng thì Jobs phải ký quỹ đảm bảo trị giá bảy triệu đô.
Ba tháng sau, khi họ trở lại bãi biển Pebble chuẩn bị cho buổi dã ngoại tiếp theo, Jobs bắt
đầu chuỗi châm ngôn của mình bằng câu: “Tuần trăng mật đã kết thúc”. Vào đợt nghỉ thứ 3 ở
Sonoma (tháng 9 năm 1986), kế hoạch làm việc dần trôi qua và có vẻ như họ sẽ đạt được mục tiêu
tài chính đề ra.
Vị cứu tinh - Perot
Cuối năm 1986, Jobs gửi cho các công ty đầu tư một bản đề án mời họ đầu tư 10% cổ phần
vào NeXT (tương đương 3 triệu đô - la). Điều đó đã giúp ước lượng được tổng giá trị công ty là
khoảng 30 triệu đô, số liệu này không rõ Jobs lấy được từ đâu. Gần 7 triệu đô đã được chi dùng cho
công ty và giờ còn lại một ít để trang trải những thứ như: logo tinh xảo, những văn phòng hợp mốt.
 






Không doanh thu, không sản phẩm cũng chẳng có hy vọng gì từ thị trường. Cũng không ngạc
nhiên khi tất cả các doanh nghiệp đều từ chối đề nghị đầu tư của Jobs.
Tuy nhiên lại có một chàng cao bồi chú tâm đến nó - Ross Perot, anh chàng người Texas
loắt choắt, người sáng lập nên hệ thống dữ liệu điện tử (Electric Data System) và bán nó cho
General Motors với giá 2,4 tỷ đô - la, đã vô tình trông thấy những tài liệu PBS, Những chủ doanh
nghiệp, trong đó có phần về Jobs và NeXT vào tháng 11 năm 1986. Ông ngay lập tức đồng cảm với
Jobs, ông thấy họ trên chương trình tivi và nói rằng “tôi sẽ giúp họ”. Perot ngay ngay ngày hôm sau
đã gọi điện cho Jobs như cách Sculley vẫn thường làm một cách kỳ lạ: “Nếu anh cần một người
đầu tư thì gọi lại cho tôi”.
Thực sự là Jobs rất, rất cần và đã gọi lại cho Perot nhưng ông cũng rất cẩn thận để không
Studio.
-1386bi    -1386ểu lộ nó ra bên ngoài. Một tuần trôi qua Ross mới gọi lại. ông cử một chuyên gia phân tích để
ước lượng lại giá trị của NeXT nhưng Jobs đã trực tiếp làm việc cùng để xử lý việc này. Sau đó
-1293Perot đã thố    -1293t lên rằng một trong những điều hối hận lớn nhất trong đời là ông ấy đã không mua
Microsoft hay một lượng lớn cổ phần của công ty này khi chàng thanh niên trẻ Bill Gates tới
Dallas thăm ông vào năm 1979. Thời điểm Perot gọi cho Jobs, Microsoft vừa mới ra mắt với trị giá
một tỷ đô. Perot đã mất đi cơ hội kiếm được bội tiền và một phi vụ đầu tư đáng giá. Và ông quyết
sẽ không để việc này tái diễn lần nữa.
Jobs đưa ra cho Perot một đề nghị có giá trị gấp 3 lần so với đề nghị cho các nhà đầu tư mạo
hiểm vài tháng trước đó. Với 20 triệu đô, Perot có thể nhận được 16% vốn cổ phần trong công ty
Nguyen
-2533sau khi Jobs đầu tư thêm 5 triệu đô vào. Điều này có nghĩa là công ty sẽ    -2533 có tổng giá trị là 126 triệu
đô. Nhưng tiền không phải là vấn đề lớn đối với Perot. Sau khi gặp mặt Jobs, ông ta tuyên bố là sẽ
-2440tham gia, ông b    -2440ảo Jobs rằng: “tôi chọn người đua ngựa, anh sẽ tự chọn ngựa và cưỡi chúng. Anh là
người mà tôi đặt tiền cược và anh tự phải biết tính toán với nó”.
Perot mang đến cho NeXT một món tiền cứu sinh trị giá 20 triệu đô: ông ấy được ví như
người cổ động tinh thần cho toàn công ty và có thể vay khoản tiền lớn bằng uy tín của mình. “Đối
với một công ty mới thành lập, đây là động thái đem đến ít rủi ro nhất 25 năm qua trong ngành
công nghiSmithệp máy tính mà tôi từng thấy”, ông nói với tờ New York Times - “Chúng tôi có những
người giỏi trong chế tạo phần cứng. Steve và toàn bộ nhóm làm việc của NeXT là những người cầu
toàn kinh khủng nhất mà tôi từng biết.”
Perot cũng đưa Jobs tham gia vào các hoạt động du lịch trong giới kinh doanh, ông ấy đưa
Jobs tới bữa tối của giới thượng lưu mà Gordon and Ann Getty tổ chức cho vua Juan Carlos I của
Tây Ban Nha tại San Francisco. Khi nhà vua hỏi Perot là ngài nên gặp ai, Perot ngay lập tức giới
thiệu Jobs. Chẳng mấy chốc họ cùng đàm đạo với nhau về cái mà Perot gọi là “cuộc đối thoại điện
tử”. Jobs đã rất hào hứng mô tả làn sóng tiếp theo trong công nghệ tin học. Cuối cùng, vị vua
 






nguệch ngoạc vài chữ và đưa cho Jobs. “Chuyện gì đấy?” - Perot hỏi. Jobs nói rằng: “Tôi đã bán
cho vị ấy một cái máy tính”.
Chuyện này và nhiều câu chuyện khác nữa được tổng hợp thành loạt truyện thần thoại về
Jobs mà Perot đem kể ở bất cứ đâu mà ông tới. Khi tham gia câu lạc bộ báo chí quốc gia ở
Washington, ông đã thêu dệt câu chuyện về cuộc đời Jobs như một thanh niên nghèo khó, tội
nghiệp, không đủ tiền để học đại học, làm việc khuya tại các ga-ra, vui đùa cũng những con chip
máy tính là thói quen của anh, và người cha - có diện mạo như một nhân vật trong tranh của
Norman Rockwell - đã nói với Steve rằng “Steve, hoặc là con làm ra thứ gì đó có thể bán được,
không thì đi làm đi”. 60 ngày sau đó, anh chàng này đã tạo ra chiếc máy tính Apple đầu tiên, nó
được đựng trong chiếc hộp bằng gỗ mà cha đã làm cho anh. Và chàng thanh niên mới chỉ tốt
 
nghiệp THPT này đã làm thay đổi cả thế giới.
 
Studio.
 
Một điều có thật là Paul Jobs thực sự trông giống một nhân vật trong bức họa của
Rockwell. Và có lẽ điều đáng nói cuối cùng là Jobs đang thay đổi cả thế giới và Perot tin chắc vào
điều đó. Cũng giống Sculley, ông ta nhìn thấy chính mình trong Jobs, ông đã nói với phóng viên
David Remnick của Washington Post như sau: “Steve giống tôi. Số mệnh của chúng tôi giống
nhau, chúng tôi là những người bạn tâm giao”.
Gates và NeXT
Bill Gates thì không phải là một người bạn tri kỷ. Jobs đã thuyết phục Bill sản xuất các ứng
dụng phần mềm cho Macintosh và nó đã trở thành nguồn lợi khổng lò của Microsoft. Nhưng Gates
là kiểu người đối nghịch với triết lý bóp méo sự thật của Jobs và kết quả là ông quyết định không
viết phần mềm dành riêng cho hệ máy tính của NeXT. Gates tới California để tham gia các cuộc
biểu tình định kỳ nhưng mỗi cuộc biểu tình đó chẳng gây được ấn tượng mấy, ông nói với tờ
Fortune rằng: “Macintosh thực sự độc đáo nhưng cá nhân tôi không thấy được sự độc đáo đó từ
công ty máy tính mới của Jobs.”
Một phần của vấn đề là những kẻ khổng lò này bẩm sinh đã đối đầu với nhau, chúng không
thể tôn trọng nhau được. Trong chuyến đến thăm NeXT đầu tiên tại trụ sở ở Palo Alto của Gates
Smith
vào hè 1987, Jobs đã để anh ta phải chờ nửa tiếng ở hành lang mặc dù qua lớp kính, Gates biết rằng
-1306Jobs ch    -1306ỉđi lại trong phòng và nói chuyện bình thường với các nhân viên mà thôi. Gates đã nhận xét
là: “Tôi đã tới NeXT, đã có một ly Odwalla - ly nước cam cà rốt đắt nhất mà tôi biết và cũng đã
chứng kiến những văn phòng công nghệ cao cực kỳ lãng phí”. Gates nhớ lại với một cái lắc đầu và
nụ cười đầy hàm ý: “Và Steve còn muộn nửa tiếng so với giờ hẹn nữa.”
Với Gates, họ hợp tác đơn giản vì “Chúng ta đã cùng tạo ra Mac”. Jobs nói: “Anh thấy
công việc đó như thế nào? Hẳn là rất tốt. Bây giờ, chúng ta lại sắp làm việc cùng nhau và lần này
cũng sẽ tuyệt thôi”.
 
 






Nhưng Gates đã rất thô lỗ với Jobs, giống như cách Jobs đối xử với những người khác:
“Cái máy này đúng là rác rưởi. Đĩa quang học có độ trễ quá thấp và cái thứ chết tiệt này có cái giá
quá đắt. Nó thật là lố bịch”. Sau đó ông đã quyết định và khẳng định là cho dù Gates có thêm một
chuyến đến thăm
NeXT nữa thì nó cũng không khiến Microsoft huy động lực lượng của mình từ các dự án
khác để sang phát triển các ứng dụng cho NeXT. Tệ hơn nữa, ông lặp lại điều đó trước báo giới
khiến chẳng ai muốn dành thời gian đi phát triển ứng dụng cho NeXT, ông nói với tờ InfoWorld
như sau: “Phát triển nó ư? Tôi thà tè lên nó còn hơn”.
Khi họ vô tình chạm mặt nhau tại hành lang một hội nghị, Jobs bắt đầu trách móc Gates vì
đã từ chối viết phần mềm cho NeXT. Gates đáp trả: “Khi nào anh có một thị trường nhất định, tôi
Studio.
sẽ xem xét”. Jobs đã rất tức giận. Kỹ sư của Xerox PARC - Adele Goldberg nói rằng: “Một trận
-1293chi    -1293ến la hét đã nổ ra ngay giữa mọi người”. Jobs cứkhăng khăng rằng NeXT là làn sóng tin học
của tương lai. vẫn như mọi khi, Gates chẳng mảy may để tâm khiến Jobs càng tức tối hơn. Cuối
cùng ông ấy lắc đầu và bỏđi.
Nguyên nhân sâu xa của sự cạnh tranh - và sự miễn cưỡng tôn trọng nhau chính là sự khác
nhau cơ bản về triết lý giữa họ. Jobs tin rằng các phần cứng và phần mềm được tích hợp liên tục sẽ
giúp ông tạo ra một chiếc máy tương thích với những chiếc máy khác. Gates thì lại tin và kiếm lợi
nhuận từ một thế giới vô vàn các công ty khác nhau tạo ra những chiếc máy tính khác nhau. Chúng
tương thích với nhau là vì phần cứng của chúng chạy chung một hệ điều hành (hệ điều hành
Window của Microsoft) và như thếNguyen chúng có thể sử dụng các phần mềm ứng dụng giống nhau (như
phần mềm word và excel của Microsoft). “Sản phẩm của anh ta ra đời với một đặc điểm rất thú vị
được gọi là tính không tương thích” - Gates nói với tờ Washington Post -“nó sẽ chẳng chạy bất cứ
phần mềm nào hiện có. Nó thì là một chiếc máy tính siêu đẹp và tôi không nghĩ là tôi có thể thiết kế
gì được với một cái máy tính không tương thích như thế”.
Năm 1989, việc Jobs và Gates xuất hiện liên tục trên một diễn đàn ở Cambridge,
Massachusetts đã cho thấy sự cạnh tranh về thế giới quan của họ. Jobs nói về những làn sóng tin
học được cải tiến vài năm một lần trong ngành công nghiệp máy tính. Sự ra đời của Macintosh
mang tính cách mạng cho diện mạo đồ họa lúc đó và bây giờ NeXT sẽ thực hiện điều đó với lập
trình định hướng đối tượng gắn liền với một máy tính công suất lớn dựa trên nền tảng đĩa quang
học. Các nhà cung cấp phần mềm lớn đều nhận ra họ buộc phải trở thành một phần của xu hướng
này, “trừ Microsoft” - ông nói. Đến lượt Gates, ông nói lại niềm tin của mình rằng ý tưởng kiểm
soát liên tục phần mềm và phần cứng của Jobs chắc chắn sẽ thất bại, cũng như Apple đã thất bại
khi cạnh tranh lại với mẫu chuẩn của Microsoft Windows, ông cũng cho rằng “thị trường phần
cứng và phần mềm tách biệt nhau”. Khi được hỏi về những thiết kế tuyệt vời theo cách tiếp cận của
 






Jobs, Gates chỉ về phía nguyên mẫu đầu tiên của NeXt vẫn còn đang để trên sân khấu và ra hiệu
chế nhạo: “Nếu bạn thích màu đen thì tôi có thể cho bạn cả một thùng sơn”.
IBM
Jobs nảy ra một thủ đoạn khá “mềm mỏng” để chống lại Gates, ý tưởng này có thể thay đổi
sự cân bằng quyền lực trong ngành công nghiệp máy tính mãi mãi. Nó đòi hỏi Jobs phải làm được
hai việc trái với bản chất của ông: cấp giấy phép cho phần mềm của ông cho một nhà sản xuất phần
cứng khác và bắt tay với IBM. ông là người có tính thực dụng, mặc dù hơi nhỏ mọn. Vì thế nên ông
có thể miễn cưỡng chấp nhận. Nhưng ông chẳng bao giờ thấy hài lòng với nó, đó cũng chính là lí
do khiến mối liên minh này sớm kết thúc.
Nó bắt đầu bằng bữa tiệc sinh nhật lần thứ 70 thực sự đáng nhớ của nhà xuất bản
Studio.
-1400Washington Post -    -1386 Katharine Graham vào tháng 6 năm 1987 ở Washington. Buổi tiệc có sự góp
mặt của 600 vịkhách trong đó có cả tổng thống Ronald Reagan. Jobs bay từ
Carlifornia và chủ tịch tập đoàn IBM - John Akers thì từ New York đến. Đó là lần đầu tiên
họ gặp nhau. Jobs nắm lấy cơ hội nói xấu Microsoft và cố gắng thuyết phục IBM không sử dụng hệ
điều hành Windows nữa. Jobs nói: “Tôi không thể ngừng nói về nó được, tôi nghĩ IBM đã tham gia
một canh bạc khổng lò và đặt cược toàn bộ vào chiến thuật phần mềm của Microsoft, bởi vì tôi
thấy phần mềm của họ cũng chẳng tốt lắm.”
Akers đã đáp lại sự hào hứng của Jobs bằng câu hỏi: “Thế anh có thể giúp chúng tôi như thế
nào?”. Vài tuần sau, Jobs đã có mặt tại Armonk, trụ sở chính của IBM tại New York cùng với kỹ
sư phần mềm Bud Tribble của mình. BNguyenản giới thiệu của NeXT đã gây ấn tượng với các kỹ sư của
IBM. Đặc biệt là NeXTSTEP - hệ điều hành định hướng đối tượng. Tổng giám đốc chi nhánh của
IBM đã nhận xét: “NeXTSTEP giải quyết được rất nhiều trình làm việc nhỏ nhặt đã từng làm chậm
quá trình phát triển phần mềm”.
Các cuộc đàm phán diễn ra đến tận năm 1988. Jobs vẫn ngang ngạnh, gây khó chịu với
từng chi tiết, ông tỏ vẻ kẻ cả trong các buổi họp với những bất đồng về màu sắc và thiết kế và chỉ
có Tribble hoặc Lewin mới làm ông bình tĩnh trở lại. Dường như chẳng có hãng nào, IBM hay
Microsoft làm ông sSmithợ. Vào tháng 4, Perot quyết định tham gia với vai trò trung gian và tổ chức một
phiên làm việc tại trụ sở của mình ở Dallas và đã đi đến một thỏa thuận: IBM sẽ cấp giấy phép cho
phiên bản hiện tại của phần mềm NeXTSTEP và nếu những nhà quản lý thích nó thì phần mềm này
sẽ được sử dụng trong hệ thống văn phòng của IBM. IBM gửi tới Palo Alto một bản hợp đồng dài
125 trang. Jobs liệng nó xuống sàn và chẳng thèm đọc. “Đừng hòng” - ông nói đoạn ròi ra khỏi
phòng. Ông yêu cầu một bản hợp đồng ngắn gọn hơn trong vòng một tuần nữa.
Jobs muốn thỏa thuận này phải hoàn toàn bí mật với Bill Gates cho đến khi máy tính của
NeXT được ra mắt vào tháng 10. Nhưng IBM đã không thực hiện đúng và Gates đã rất giận dữ khi
 






biết thông tin này. Gates nhận ra rằng điều này có thể khiến các máy tính IBM hoàn toàn không sử
dụng hệ điều hành của Microsoft nữa: “NeXTSTEP chẳng tương thích với cái gì cả” - Gates nổi
cơn thịnh nộ với các giám đốc của IBM.
Đầu tiên Jobs có vẻ như đã thành công trong việc tạo nên cơn ác mộng tồi tệ nhất đối với
Gates. Hầu hết các công ty sản xuất máy tính khác sử dụng hệ điều hành của Microsoft, đặc biệt là
Compaq và Dell đã yêu cầu Jobs quyền được sao in NeXT và cấp giấy phép cho NeXTSTEP.
Thậm chí còn có những lời đề nghị chấp nhận trả nhiều tiền hơn nếu NeXT không tham gia vào
việc kinh doanh phần cứng nữa.
Như thế là quá nhiều với Jobs, ít nhất là trong thời điểm hiện tại. ông từ chối tất cả các đề
xuất sao in. Và ông bắt đầu tỏ ra ôn hòa với IBM. Vị thế hai bên giờ được hoẤn đổi. Khi người
Studio.
thực hiện thỏa thuận của IBM chuyển đi, Jobs đã tới Armonk để gặp người kế nhiệm - Jim
-1293Cannavino. H    -1293ọ vào một phòng trống và nói chuyện tay đôi với nhau. Jobs đề nghị IBM nhiều tiền
hơn để duy trì mối quan hệnày cũng như cấp giấy phép cho những phiên bản mới hơn của
NeXTSTEP. Cannavino không cam kết thực hiện điều gì và sau đó cũng chẳng gọi lại cho Jobs.
Thỏa thuận thất bại. NeXT kiếm được một chút tiền từ phí cấp phép nhưng nó cũng đã tuột mất cơ
hội thay đổi cả thế giới.
Lễ ra mắt, tháng 10 năm 1988
Với mục tiêu vượt lên hẳn những gì đã làm, từ giới thiệu sản phẩm, Jobs đã sâu khấu hóa
cho buổi ra mắt đầu tiên của máy tính NeXT vào 12 tháng 10 năm 1988 ở Khán phòng Giao hưởng
ở San Francisco. Ông muốn thổi bay những hoài nghi. Trong những tuần chuẩn bị cho sự kiện, hầu
như ngày nào ông lái xe đến San Francisco và ở ẩn tại ngôi nhà xây kiểu kiến trúc Victoria của
Susan Kare - nhà thiết kế đồ họa cho NeXT và cũng là người đã hoàn thành những phông chữ gốc
và các biểu tượng cho Macintosh. Cô cũng giúp Jobs chuẩn bị tất cả phần thuyết trình của Jobs từ
ngôn từ cho đến màu nền xanh lá. “Tôi thích màu xanh đó” - ông nói đầy tự hào như thể họ vừa
thực hiện một bản chạy thử trước các nhân viên - “màu xanh tuyệt vời, màu xanh tuyệt vời” - họ
cùng thì thầm đồng ý với nhau.
Smith
Không có chi tiết nào quá nhỏ. Jobs xem qua danh sách khách mời và thậm chí cả thực đơn
-1773b    -1773ữa trưa (nước khoáng, bánh sừng bò, phomat kem, giá đỗ), ông ấy thuê một công ty trình chiếu
video với chi phí khoảng 60.000 đô- la. Và ông cũng thuê George Coates - nhà sản xuất theo
trường phái hậu hiện đại để dàn dựng buổi diễn. Coates và Jobs đã thống nhất là không dàn dựng gì
gây ngạc nhiên cả mà chỉ để sân khấu trông mộc mạc và giản dị. Khối lập phương hoàn hảo màu
đen này sẽ có màn ra mắt vô cùng đơn giản với một nền đen, một bàn phủ vải đen, một mạng che
máy tính cũng màu đen và một bình hoa đơn giản. Bởi cả phần cứng lẫn hệ điều hành đều chưa
thực sự hoạt động nên Jobs được chỉ thị mô phỏng chúng. Nhưng ông đã từ chối. Biết là việc này
 






mạo hiểm như người đi trên dây mà không có lưới đỡ nhưng Jobs vẫn quyết định thực hiện thao tác
trực tiếp.
Hơn 3000 người đã có mặt tại sự kiện và chờ đợi hàng giờ trước khi mở màn. Họ đã không
bị thất vọng, ít nhất là bởi buổi diễn. Jobs đã đứng trên sân khấu ba tiếng đồng hồ và một lần nữa
ông lại chứng minh được những lời khen của Andrew Pollack trên New York Times: “màn giới
thiệu sản phẩm của Andrew Lloyd Webber, bậc thầy tinh tế của sân khấu và những hiệu ứng đặc
sắc”. Wes Smith của tờ Chicago Tribune thì nói buổi ra mắt là: “màn trình diễn sản phẩm tựa như
đại hội của tòa thánh Vatican II”.
Jobs đã khiến khán giả cổ vũ ngay từ câu mở màn của mình: “Được trở lại thật tuyệt”. Ông
bắt đầu với màn thuật lại lịch sử của viêc cấu tạo nên máy tính cá nhân và ông hứa rằng giờ đây họ
Studio.
có thể chứng kiến sự kiện “chỉ diễn ra một hoặc hai lần trong một thập kỷ - sự kiện làm thay đổi
-1293di    -1293ện mạo của ngành tin học”. Phần cứng và phần mềm NeXT đã được thiết kếsau ba năm thăm dò
ý kiến các trường đại học cảnước. “Chúng tôi nhận ra rằng việc nâng cao chất lượng giáo dục cần
phải có những hệ thống máy tính cá nhân lớn”.
Như thường lệ, nó được gán những tính từ rất ưu ái như: “không thể tin được”, “điều tuyệt
nhất mà ta có thể tưởng tượng”, ông ca ngợi vẻ đẹp của nó thậm chí nằm ẩn ở cả những phần mà ta
không nhìn thấy được. Các bảng mạch vuông vức có thể nằm cân bằng trên các đầu ngón tay ẩn
mình trong khối hộp vuông thành sắc cạnh, ông nhiệt tình: “hy vọng là sau này các bạn sẽ có cơ hội
được nhìn những vật nhỏ bé này. Đó là những bảng mạch đẹp nhất mà tôi từng thấy trong đời”. Sau
Nguyen
-2533đó ông cho mọi ngườ    -2533i xem cách bật một bài hùng biện trên máy tính - ông đã chọn bài hùng biện
“Tôi có một giấc mơ” của King và “Đừng hỏi” của Kennedy - và gửi tệp âm thanh bằng việc đính
-2440kèm vào email, ông ghé vào micro c    -2440ủa máy tính và thu âm: “Xin chào, tôi là Steve, tôi đang gửi đi
thông điệp của một ngày lịch sử” ròi ông đề nghị khán giả thêm tiếng vỗ tay vào bản ghi âm và họ
đã hưởng ứng.
Một trong những triết lý quản lý quan trọng của Jobs là ném xúc xắc và “đặt cược công ty”
vào những công nghệ và ý tưởng mới. Trong buổi giới thiệu NeXT, ông đã kiêu hãnh đưa ra ví dụ
đó. Ban đầSmithu, nó không phải là một trò cá cược khôn ngoan: Đĩa quang học có khả năng đọc và ghi
chép lớn (nhưng chậm) và không có đĩa mềm sao lưu. “Hai năm sau chúng tôi đi đến một quyết
định. Chúng tôi nhìn các công nghệ mới và chúng tôi quyết định mạo hiểm với công ty của mình”
- ông nói.
Sau đó ông chuyển sang một đặc tính quen thuộc với mọi người hơn. Jobs phát biểu:
“Chúng tôi đã thực hiện những cuốn sách điện tử đích thực đầu tiên” - kèm theo việc nhấn mạnh sự
lồng ghép các tác phẩm Shakespears của Oxford cùng các cuốn sách khác. “Có một sự cải thiện
công nghệ đáng kể khi một loạt các tác phẩm nghệ thuật được số hóa từ sau dự án Gutenberg.”
 






Nhiều khi Jobs lôi những điểm yếu của mình ra thành trò tiêu khiển và ông sử dụng những
cuốn sách điện tử này để chọc cười mọi người về chính bản thân ông. “Một từ thỉnh thoảng được
dùng để mô tả tôi là ‘không kiên định’”, ông nói rồi dừng lại một chút. Khán giả được chủ ý dàn
xếp cười ồ lên, đặc biệt là những hàng ghế đầu, những hàng ghế được các nhân viên NeXT và các
cựu thành viên của nhóm dự án Macintosh ngồi kín. Rồi ông dừng lại trước một từ trong cuốn từ
điển trên máy tính và đọc định nghĩa đầu tiên: “có liên quan đến, thuộc về hoặc được sinh ra tại sao
Thủy (Mercury)”. Cuộn màn hình xuống một chút ông nói: “tôi nghĩ định nghĩa thứ ba mới chính
xác: ‘tính cách khó đoán trước và cảm xúc dễ thay đổi”. Lại thêm một tràng cười nữa. “Nếu chúng
ta kéo từ điển xuống một chút, ta có thể thấy từ trái nghĩa ‘lầm lì (saturnine)’, ồ, nó có nghĩa gì
đây? Rất đơn giản, bạn kích đúp chuột vào đó, chúng ta có thể ngay lập tức tra được nghĩa của từ
Studio.
-1386này trong t    -1386ừđiển và đây: ‘lạnh lùng và tính khí ổn định. Cân nhắc trong hành động hoặc thay đổi.
Thường thích những chỗ buồn và ảm đạm”, ông mỉm cười một cách tự nhiên và đợi chờ một tràng
-1293cườ    -1293i nữa ròi đưa ra kết luận: “À! Thực ra thì tôi không nghĩ ‘không kiên định’ là xấu”. Sau tràng
pháo tay, ông sử dụng cuốn sách trích dẫn đểtăng tính thuyết phục cho “triết lý bóp méo sự thật”
của ông. ông sử dụng trích dẫn Qua tấm gương soi của Lewis Carroll.
Sau khi Alice than vãn rằng dù có cố gắng thế nào cô vẫn sẽ chẳng tin vào những điều
không thể. Nữ Hoàng Trắng (White Queen) đáp lại: “sao thế, trước bữa sáng, ta thỉnh thoảng vẫn
tập tin sáu điều không tưởng đấy”. Đến đây, những hàng ghế đầu cười rộ lên.
Tinh thần vui vẻ đã khiến cho bầu không khí trở nên thoải mái hơn, và làm mọi người
Nguyen
không nhớ đến những tin đòn bất lợi nữa. Đến lúc đọc báo giá chiếc máy tính, Jobs nhắc lại đặc
tính sản phẩm, mô tả nó như thể nó “đáng giá hàng ngàn đô la” và để cho khán giả tự tưởng tượng
-2346giá ti    -2346ền đắt đỏ của nó, ông vẫn thường dùng cách này trong các buổi giới thiệu sản phẩm. Rồi sau
đó thông báo mong muốn có mức giá thấp cho người dùng: “Để nâng cao việc giáo dục đào tạo
chúng tôi để mức giá 6.500 đô cho mỗi sản phẩm”. Thực tế là cũng có tiếng vỗ tay rải rác. Tuy
nhiên mặt bằng giá chung mà Jobs đã hứa với các cố vấn học viện là giữ mức giá chỉ khoảng 2.000
đến 3.000 đô thôi nên họ cứ nghĩ là Jobs sẽ giữ lời hứa. Một vài người thực sự bàng hoàng trước
mức giá đó. Và họ có thể sẽ còn bàng hoàng hơn khi mà biết rằng nếu thêm máy in nữa thì giá sẽ
tăng lên 2.000 đô và tốc độ chậm chạp của đĩa quang sẽ khiến người dùng phải mua ngoài một đĩa
quang khác giá 2.500 đô nữa.
Còn một điểm đáng thất vọng khác mà Jobs đã cố nói giảm nói tránh: “Đầu năm sau, chúng
tôi sẽ phát hành bản 0.9, phiên bản dành cho những người phát triển phần mềm và những người
dùng cuối yêu thích việc công việc liên quan đến phần mềm”. Có một số tiếng cười thể hiện sự bồn
chồn, lo lắng. Ông ấy nói như vậy nghĩa là phiên bản chính thức của máy tính này và phần mềm
dành cho nó (được hiểu là phiên bản 1.0) sẽ không thể ra mắt trong đầu năm 1989. Thực tế thì ông
 






còn chưa xác định mốc thời gian ra mắt cho nó. ông chỉ dám nói rằng thời điểm thực tế sẽ rơi vào
khoảng quý II năm đó. Cuối năm 1985, khi NeXT không có động thái gì, ông đã từ chối mọi việc
bất chấp sự hối thúc của Joanna Hoffman khi ông đã từng nói rằng sẽ hoàn thành cái máy tính vào
đầu năm 1987. Bây giờ thì đã gần hai năm ròi.
Sự kiện kết thúc với những tín hiệu lạc quan. Jobs đã mời một nghệ sĩ violon từ dàn giao
hưởng San Francisco đến chơi bản giao hưởng violon A Minor của Bach khi chiếc máy tính NeXT
xuất hiện trên sân khấu. Mọi người nổ những tràng pháo tay nồng nhiệt, vấn đề giá cả và trì hoãn
thời điểm phát hành chính thức đã bị lãng quên nhanh chóng. Khi một phóng viên hỏi ông ngay sau
sự kiện là tại sao các máy tính lại bị hoãn muộn như vậy thì Jobs trả lời rằng: “Như thế không phải
là muộn vì nó đã đi trước 5 năm so với các máy tính cùng thời rôi .
Khi được coi là một sản phẩm chuẩn mực, Jobs đề nghị cung cấp các bài phỏng vấn “độc
quyền” dành cho các ấn phẩm truyền thông và đổi lại họ sẽ đăng câu chuyện của ông lên trang bìa.
Lần này ông đã đẩy tính “độc quyền” đi quá xa mặc dù nó chẳng gây tổn hại đến ai. ông đã đồng ý
với Katie Hafner của Business Week được phép đưa tin độc quyền trước khi giới thiệu sản phẩm
nhưng ông lại cũng nhận lời với Newsweek rồi đến Fortune. Nhưng ông lại không biết rằng tổng
biên tập của Fortune - Susan Fraker - đã kết hôn với biên tập viên Maynard Parker của Newsweek.
Tại cuộc họp báo với Fortune, khi mà mọi người đang hào hứng bàn tán về quyền lợi của họ,
Fraker nói rằng cô vô tình biết rằng Jobs cũng đã hứa hẹn độc quyền với Newsweek mà báo đó còn
phát hành trước mấy ngày so với Fortune. Thế nên tuần đó Jobs chỉ được xuất hiện trên hai bìa báo.
Newsweek chạy dòng tít báo “Ngài Vi MNguyenạch” kèm ảnh ông đang tựa vào chiếc NeXT đẹp đẽ,
chiếc máy được tuyên bố là “máy tính thu hút nhất”. Business Week lại đưa ra một bức ảnh trông
ông như một thiên thần trong bộ đò tối màu, các ngón tay nắm hờ chống cằm như một giáo sư hoặc
một nhà truyền giáo. Nhưng Hafner đưa tin một cách châm chọc rằng sự độc quyền này thực chất
đang bị thao túng, cô viết: “NeXT cẩn thận chia các bài phỏng vấn theo loạt về nhân viên, nhà cung
cấp và kiểm duyệt họ. Chiến thuật này hiệu quả đấy nhưng với cái giá của nó - thủ đoạn và tàn
nhẫn - đã cho thấy mặt tính cách khiến Steve phải nhận quả đắng ở Apple. Và Jobs cần đặc biệt
quan tâm đếSmithn việc kiểm soát các sự kiện tiếp theo”.
Khi chiến dịch rùm beng này thất bại thì những sự quan tâm dành cho máy tính NeXT cũng
giảm dần đi, đặc biệt là nó vẫn chưa được chính thức thương mại hóa. Bill Joy chuyên gia giỏi và
kỳ cựu phụ trách chính về khoa học thuộc công ty đối thủ Sun Microsystems gọi đây là “trạm làm
việc đầu tiên của những người trẻ đầy tham vọng,” và đây không đơn thuần là một lời khen. Như
được kỳ vọng, Bill Gates tiếp tục thể hiện những phát ngôn tiêu cực với giới truyền thông, ông phát
biểu với với tờ Wall Street Journal như sau: “nói thật là tôi cảm thấy rất thất vọng. Như năm 1981,
chúng ta thực sự rất hào hứng với Macintosh mà Steve giới thiệu vì khi đặt cạnh những chiếc máy
 






tính khác, nó hoàn toàn khác biệt với những gì chúng ta từng biết trước đây”. Nhưng NeXT thì
không được như thế. “Nhìn tổng quát thì thấy rằng hầu hết các tính năng thực sự tầm thường”. Bill
Gates còn nói rằng Microsoft kiên quyết không viết phần mềm cho NeXT. Sau lời tuyên bố trên,
Gates đã viết một email châm biếm gửi cho các nhân viên của mình, mở đầu bằng câu “Hiện thực
đã hoàn toàn bị chững lại”. Nhớ lại vụ việc đó, Gates đã cười và nói rằng “đó là cái email hay nhất
tôi từng viết”.
Khi máy tính NeXT được tung ra thị trường vào giữa năm 1989, nhà máy được trang bị để
sản xuất ra 10.000 chiếc một tháng, số lượng sản xuất như vậy nhưng doanh số bán hàng chỉ vào
khoảng 400 chiếc một tháng. Những nhà máy robot tuyệt đẹp với lớp sơn còn nguyên quá nhàn rỗi,
và NeXT tiếp tục đổ tiền vào đầu tư.
 
Chú thích
(25) Nhân vật thần thoại Hi Lạp  
(26) Một quập bang New Jersey.











Nguyen





Smith
 
Studio.
 
 






Chương 19: PIXAR
 








Sự tương giao giữa công nghệ và nghệ thuật
Ed Catmull, Steve Jobs, và John Lasseter, 1999
 
Bộ phận máy tính của xưởng phim Lucas
Khi Job đã mất đi vị thế của mình tại Apple vào mùa hè năm 1985, ông và Alan Kay đã gặp
nhau, Alan Kay là người từng làm việc tại Xerox PARC và sau đó trở thành một thành viên của
Apple. Kay biết Job có hứng thú với sự tương giao giữa sáng tạo và công nghệ, vì thế ông đã gợi ý
việc họ sẽ đến gặp một người bạn của ông là Ed Catmull, người quản lý bộ phận máy tính tại
xưởng phim George Lucas. Họ thuê một chiếc Limo và lái xe đến chi nhánh Skywalker của Lucas,
nơi Catmull làm việc cùng với bộ phận máy tính của mình. “Tôi đã thực sự bị ấn tượng, và tôi đã
Studio.
quay trở lại để cố thuyết phục Scully mua thiết bị đó cho Apple,” Jobs nhớ lại. “Tuy nhiên, những
-1293nhà điề    -1293u hành Apple lại không hề hứng thú gì với việc này, họcòn đang bận tìm cách đuổi cổ tôi”.
Phòng máy tính của xưởng phim Lucas đã tạo ra phần cứng và phần mềm để hiển thị hình
ảnh kỹ thuật số, và nó cũng tạo ra một nhóm chuyên phụ trách vềđồ họa để tạo ra các đoạn phim
ngắn và được dẫn dắt bởi một chuyên gia tài năng đam mê với hoạt hình - John Lassater. Lucas,
người đã hoàn thành tác phẩm đầu tay của mình là ba phần bộ phim star Wars (chiến tranh giữa các
vì sao), đã bị dính vào một cuộc tranh chấp li dị, và vì thế ông ấy cần phải bán đi một phần của
xưởng phim, ông ấy đã nhờ Catmull tìm một người có thể mua nó trong thời gian sớm nhất.
Vào mùa thu năm 1985, sau vài người mua tiềm năng tỏ ra ngần ngại, Catmull và đồng sự
Nguyen
-2533c    -2533ủa mình là Alvy Ray Smith đã quyết định đi tìm những nhà đầu tư để họ có thể tự mua chính bộ
phận của mình. Vì thế họđã tìm đến Jobs, sắp xếp một buổi gặp mặt và lái xe về ngôi nhà
Woodside của ông. Sau khi đàm phán, Jobs đề nghị ông sẽ mua toàn bộxưởng phim Lucas.
Catmull và Smith đã phản đối, họ muốn một nhà đầu tư chứ không phải một người chủ mới.
Nhưng mọi chuyện đã nhanh chóng được giải quyết khi Jobs đưa ra ý kiến rằng ông có thể mua
phần lớn và sẽ trở thành chủ tịch, nhưng cho phép Catmull và Smith điều hành nó.
“Tôi muốn mua nó bởi vì tôi thực sự có hứng thú với đồ họa máy tính,” Jobs nhớ lại. “Tôi
Smith
nhận ra rằng họ là những người dẫn đầu trong lĩnh vực kết hợp giữa nghệ thuật và công nghệ, điều
-3853mà     -3853tôi luôn luôn quan tâm.” Ông đã đề nghị trảLucas năm triệu đô la cộng thêm một khoản đầu tư
5 triệu đôla nữa để biến bộ phận đó trở thành một công ty độc lập. Số tiền này ít hơn so với những
gì Lucas đã yêu cầu, tuy nhiên họ thấy rằng lúc này là thời điểm thích hợp. Họ quyết địnhđàm
phán để đưa ra một thỏa thuận.
Giám đốc tài chính của xưởng phim Lucas thấy Jobs kiêu ngạo và khó tính, vì thế, khi cuộc
họp chuẩn bị diễn ra, ông đã nói với Catmull “Chúng ta cần phải thể hiện rõ vị thế của mình”. Theo
kế hoạch thì họ sẽ tập hợp mọi người lại trong một căn phòng cùng với Jobs, sau đó giám đốc tài
 
 






chính sẽ vào muộn vài phút và giới thiệu mình chính là người điều hành buổi họp. “Nhưng một
điều thú vị đã xảy ra”, Catmull nhớ lại. “Steve đã bắt đầu buổi họp mà không có giám đốc tài
chính, và lúc ông này bước vào thì Steve đã tự mình điều khiển cuộc họp mất ròi.”
Jobs chỉ gặp George Lucas một lần duy nhất, ông là người đã cảnh báo Jobs về việc những
người ở trong bộ phận này quan tâm tới việc tạo ra được các bộ phim hoạt hình hơn là việc làm ra
những chiếc máy tính. “Ông biết đấy, họ chính là những người thực sự tâm huyết với hoạt hình,”
Lucas nói với Jobs như vậy. Lucas nhớ lại. “tôi đã nhắc nhở ông ấy rằng, về căn bản chính đó là kế
hoạch của Ed và John. Tôi nghĩ rằng trong tim Jobs, ông mua công ty này bởi nó cũng chính là kế
hoạch của ông.”
Thỏa thuận cuối cùng mà họ đã đạt được là vào tháng Giêng năm 1986. Bản thỏa thuận đó
Studio.
-1386nói r    -1386ằng với số tiền đầu tư 10 triệu đôla đó, Jobs sẽ sở hữu 70% công ty, và toàn bộ số cổ phiếu còn
lại được phân phối cho Ed Catmull, Alvy Ray Smith và 38 nhân viên từ nhân viên chủ chốt cho tới
lễ tân. Thiết bị phần cứng quan trọng nhất của bộ phận này được gọi là Pixar Image Computer
(Máy tính hoạtảnh Pixar), và công ty đã được đặt tên theo nó.
Trong một thời gian dài, Jobs để Catmull và Smith điều hành Pixar mà không can thiệp
nhiều. Cứ hàng tháng hoặc lâu hơn, họ lại mở một cuộc họp hội đồng quản trị, thường là tại trụ sở
chính NeXT, nơi mà Jobs tập trung quản lý tài chính và chiến lược. Dù vậy, bằng sự mạnh mẽ
được thể hiện qua tính cách và khả năng kiểm soát của mình, Jobs đã nhanh chóng đóng một vai
trò quan trọng hơn. ông đã đưa ra hàng loạt các ý tưởng, một số thì hợp lý nhưng một số khác thì lại
Nguyen
khá kỳ quặc về việc phát triển phần cứng và phần mềm của Pixar. Qua các buổi ghé thăm thường
-2533xuyên c    -2533ủa ông tại văn phòng Pixar, ông đã truyền được cảm hứng cho toàn bộ nhân viên. “Tôi lớn
lên ở miền nam Baptist, và chúng tôi cũng đã có những buổi họp khơi dậy nhiệt huyết nhưng lại
được thuyết trình bởi những kẻ thối nát”, Alvy Ray Smith kể lại. “Steve thì khác, lời nói của ông
có một sức mạnh khiến mọi người bị thu hút. Chúng tôi đã nhận ra được điều đó qua các cuộc họp,
vì thế chúng tôi đã tạo ra các dấu hiệu -gãi mũi hoặc kéo tai - với những ai bị hút vào khả năng bóp
méo của Steve và anh ta cần phải được kẻo trở về với thực tế.”
Smith
Jobs luôn đánh giá cao ưu điểm tích hợp những phần cứng và phần mềm hiệu quả mà Pixar
đã làm và phần mềm dựng hình của nó. Nó cũng tạo ra những nội dung sáng tạo, chẳng hạn như
-3760nh    -3760ững bộ phim hoạt hình và đồ họa. Đó chính là ba lợi ích được tạo ra từ việc kết hợp giữa sự sáng
tạo nghệ thuật và công nghệ của Jobs. “Những nhà điều hànhởthung lũng Silicon không thực sự
đánh giá cao kiểu sáng tạo của
Hollywood, và những nhà quản lý Hollywood thì lại nghĩ rằng những cẤn bộ kỹ thuật chỉ
là những người mà họ thuê và họ không cần thiết phải gặp mặt,” Jobs cho biết. “Pixar là một nơi
mà cả hai văn hóa này được tôn trọng”.
 






Doanh thu ban đầu được cho là chủ yếu từ các phần cứng. Pixar Image Computer được bán
với giá125,000 đô - la. Các khách hàng chính là những người chuyên thiết kế đồ họa và hiệu ứng
động, nhưng thiết bị này cũng sớm tìm được thị trường đặc biệt trong ngành công nghiệp y khoa
(CAT quét dữ liệu có thể đưa ra được hình ảnh đồ họa ba chiều) và các lĩnh vực tình báo (để truyền
và dựng các thông tin từ các chuyến bay do thám hoặc các vệ tinh). Vì thương vụ với Cơ quan An
ninh Quốc gia, Jobs đã phải hoàn tất các thủ tục an ninh cần thiết, một công việc khá vui vẻ đối với
nhân viên FBI được giao nhiệm vụ khám xét ông. ở một thời điểm nào đó, một nhà quản lý của
Pixar nhớ lại, Jobs đã bị thanh tra gọi về việc liên quan đến sử dụng ma túy và ông đã trả lời một
cách thẳng thắn. “Lần cuối tôi sử dụng nó là...”, trong trường hợp đó, ông ấy đã có thể hoặc nên trả
lời là ông ấy chưa bao giờ thử loại thuốc đó.
Jobs đã thúc đẩy Pixar xây dựng một phiên bản máy tính có chi phí thStudio.ấp hơn vào khoảng
30,000 đô - la. ông nhấn mạnh rằng Hartmut Esslinger đã thiết kế nó, bất chấp sự phản đối của
Catmull và Smith về chi phí ông đưa ra. Nó trông giống với phiên bản ban đầu của Pixar Image
Computer là một khối lập phương với vòng tròn võng ở giữa, nhưng nó có thêm chữ ký của
Esslinger ở rãnh.
Jobs muốn máy tính của Pixar hướng đến thị trường đại chúng, vì thế ông ấy đã mở các đại
lý bán hàng ở các thành phố lớn, nơi mà ông sẽ phê duyệt các thiết kế, dựa trên lý thuyết những
người sáng tạo sẽ sớm thích ứng được với tất cả các cách sử dụng máy tính. “Quan điểm của tôi là
con người là loài động vật sáng tạo và họ sẽ tìm ra được những cách thông minh để sử dụng các
công cụ mà các nhà phát minh không bao giNguyenờ tưởng tượng ra,” sau này ông cho biết. “Tôi nghĩ
rằng điều này sẽ xảy ra đối với máy tính Pixar, như đã xảy ra với Mac.” Nhưng những chiếc máy
đó đã không nhận được sự ủng hộ của người tiêu dùng. Nó có chi phí quá lớn và không có nhiều
phần mềm chương trình.
Về phía phần mềm, Pixar đã tạo ra một trình duyệt dựng hình, được biết với cái tên Reyes
(Renders everything you ever saw - mô phỏng tất cả những gì bạn đã từng thấy), để tạo ra đồ họa
và hình ảnh 3D. Sau khi Jobs trở thành chủ tịch, công ty đã tạo ra được một ngôn ngữ lập trình vào
Smith
-1400giao di    -1400ện mới, được đặt tên là RenderMan, nó được hy vọng sẽ trở thành chuẩn mực cho việc dựng
hìnhđồ họa 3D, cũng giống như việc phần mềm in laze PostScript của Adobe.
Giống với những gì ông đã làm với phần cứng, Jobs quyết định rằng họ nên thử tìm một thị
trường đại chúng cho phần mềm họ tạo ra thay vì chỉ tập trung vào các thịtrường chuyên biệt, ông
chưa bao giờ có một mục tiêu duy nhất cho công ty hay chỉ nhắm vào các thị trường cao cấp
chuyên ngành. “Jobs muốn hướng RenderMan trở thành một phần mềm dành cho tất cả mọi
người,” Pam Kerwin, giám đốc Marketing của Pixar nhớ lại. “Ông ấy luôn luôn đưa ra những ý
tưởng về việc làm sao một người bình thường có thể sử dụng phần mềm đó để tạo ra những bức
 






ảnh sinh động chân thực và hình ảnh đồ họa 3D tuyệt vời.” Nhóm dự án của Pixar cố gắng thuyết
phục ông bằng cách nói rằng việc sử dụng RenderMan không hề dễ dàng như là sử dụng Excel hay
Adobe Illustrator. Sau đó Jobs bước đến tấm bảng và chỉ cho họ thấy cách làm nó trở nên đơn giản
và thân thiện với người sử dụng. “Chúng tôi gật đầu và cảm thấy phấn khích và thốt lên “Đúng thế,
nó sẽ thực sự rất tuyệt!””. Kerwin nhớ lại. “Và ngay sau khi ông ấy đi, chúng tôi đã cân nhắc lại ý
tưởng đó và không thể hiểu nổi ông ấy đã nghĩ cái gì”, ông ấy thực sự khiến người khác bị thu hút
một cách kỳ lạ và bạn sẽ gần như phải đả thông lại tư tưởng ngay sau khi bạn nói chuyện với ông
ấy.” Thực tế, người tiêu dùng bình dân lại không hề hứng thú với một phần mềm đắt tiền giúp họ
tạo dựng được những hình ảnh chân thực. RenderMan đã không được đưa ra.
Tuy nhiên, lại có một công ty hứng thú với việc dựng các hình vẽ hoạt hình thành hình ảnh
Studio.
-1386màu s    -1386ắc cho bộ phim. Khi Roy Disney chủ trì việc đổi mới ban quản trị của công ty mà chú Walt
của anh ta đã sáng lập ra, giám đốc điều hành mới - Micheál Eisner đã hỏi Disney rằng anh muốn
vị trí nào. Disney nói rằng anh ta muốn phục hồi lại bộ phận thiết kế hoạt họa. Một trong những
sáng kiến đầu tiên của ông này là tìm cách tin học hóa quá trình, và Pixar đã giành được hợp đồng.
Nó tạo ra một gói phần cứng và phần mềm tùy chỉnh được biết đến với cái tên CAPS, Computer
Animation Production System (hệ thống sản xuất hoạt họa máy tính). Nó được sử dụng lần đầu
vào năm 1988 trong cảnh cuối của bộ phim The Little Mermaid (Nàng tiên cá) khi mà vua Triton
vẫy chào tạm biệt Ariel. Disney đã mua hàng tá máy tính hoạt họa Pixar vì CAPS là một phần
không thể thiếu trong quá trình sản xuất.
 
Hoạt ảnh
 
Nguyen
 
Công việc của nhóm đồ họa động kỹ thuật số tại Pixar - một nhóm thường làm các bộ phim
hoạt hình - lúc đầu có mục đích chủ yếu là sử dụng và quảng cáo luôn chính những phần cứng và
phần mềm của công ty. Nó được điều hành bởi John Lasseter, một người có khuôn mặt trẻ con và
có phong thái của một nhà nghệ thuật cầu toàn có thể sánh ngang với Jobs. Được sinh ra tại
Hollywood, Lasseter lớn dần lên cùng với sở thích xem chương trình hoạt hình sáng thứ
Bảy hàng tuần. Vào năm lớp 9, ông đã viết một bản báo cáo về lịch sử của xưởng phim
Smith
Disney, và sau đó ông quyết định việc ông mong muốn có một cuộc sống như thế nào.
Khi ông tốt nghiệp cấp 3, Lasseter tham gia vào một dự án phim hoạt hình tại Học viện
-2040ngh    -2040ệ thuật California - thành lập bởi Walt Disney. Khi nghỉ hè và vào những lúc rảnh rỗi, ông đã
nghiên cứu về những tài liệu lưu trữ của Disney và làm việc như một hướng dẫn viên của chuyến
tham quan Jungle Cruise tại Disneyland. Những kinh nghiệm sau đó dạy ông giá trị của thời gian
và nhịp độ kể một câu chuyện, một bước quan trọng nhưng khá là khó để có thể nắm vững cách tạo
dựng từng khung hình và từng đoạn phim ngắn, ông đã giành giải Student Academy Award (Giải
thưởng hàn lâm giành cho sinh viên) cho bộ phim ngắn ông đã làm khi là sinh viên năm nhất, Lady
 
 






and the Lamp (Quý bà và cây đèn), bộ phim này có lẽ chính là cái duyên của ông đối với hãng
phim Disney và nó cũng có thể là một điềm báo trước về tài năng của ông trong việc biến các vật
vô tri vô giác như những chiếc đèn thành những nhân vật có tính cách của con người. Sau khi ông
tốt nghiệp, ông nhận một công việc mà có lẽ số phận đã dành cho ông, đó chính là một nhà làm
phim hoạt hình tại xưởng phim Disney.
“Một vài người trẻ tuổi chúng tôi muốn biến bộ phim star Wars thành một bộ phim hoạt
hình nghệ thuật chất lượng, nhưng chúng tôi đã gặp phải trở ngại là bộ phim đã bị giữ lại để kiểm
tra,” Lasseter nhớ lại. “Tôi đã bị vỡ mộng, và sau đó tôi bị cuốn vào cuộc chiến thù địch giữa hai
ông chủ, và sau đó người đứng đầu nhóm làm phim đã sa thải tôi.” Vì thế vào năm 1984 Ed
Catmull và Alvy Ray Smith đã có thể tuyển dụng ông để làm việc cho hãng phim Lucas, nơi mà
Studio.
-1386ch    -1386ất lượng của bộphim star Wars được xác định. Thếnhưng George Lucas lại đang lo lắng về chi
phí của bộ phận máy tính thì liệu ông có chấp thuận việc thuê một nhà làm phim hoạt hình toàn
thời gian, vì vậy Lasseter đã được gọi là là “nhân viên thiết kế giao diện”.
Khi Jobs đặt chân vào công ty này, ông và Lasseter bắt đầu chia sẻ cùng nhau về niềm đam
mê với công việc thiết kế đồ họa. “Tôi là nghệ sĩ suy nhất tại Pixar, vì thế tôi có thể phát triển được
những ý tưởng thiết kế của Jobs,” Lasseter nói. ông là một người thích giao du, tính cách vui tươi
và ấm áp, một người đàn ông với chiếc áo Hawaii, luôn giữ văn phòng của mình đầy ắp những món
đồ chơi cổ, và ông rất yêu thích bánh mì phô mai. Jobs thì lại là một người hay tức giận, ăn chay và
mọi thứ xung quanh ông luôn phải được gọn gàng. Tuy nhiên họ lại cực kỳ hợp nhau, Lasseter là
một nghệ sĩ, vì thế Jobs rất tôn trọng ông còn ông luôn xem Jobs là một người đặc biệt, như là một
khách hàng đánh giá cao về ngành nghệ thuật và biết cách làm thế nào để đan xen nó với công nghệ
và thương mại.
Jobs và Catmull quyết định rằng, để có thể quảng bá được phần mềm và phần cứng của họ
thì Lasseter nên sản xuất một bộ phim hoạt hình khác cho SIGGRAPH vào năm 1986, một hội
nghị về đồ họa máy tính thường niên. Vào thời điểm đó, Lasseter đang sử dụng chiếc đèn bàn Luxo
như một mẫu dựng hình đồ họa, và ông đã quyết định biến chiếc đèn Luxo đó thành một nhân vật
sống. Một người bạn nhỏ của ông đã tạo cảm hứng cho ông tạo ra nhân vật Luxo Jr., và ông trình
bày một số thử nghiệm của mình đối với một nhà làm phim khác, người đã hối thúc ông về việc
ông phải chắc chắn tạo ra được một câu chuyện có ý nghĩa. Lasseter nói rằng ông ấy chỉ đang làm
một đoạn phim ngắn, nhưng nhà làm phim kia nói rằng một câu chuyện thậm chí có thể được tạo
nên chỉ trong có vài giây. Lasseter cảm thấy thực sự thấm thìa về bài học này. Luxo Jr. chỉ kéo dài
trong hơn hai phút, nó kể một câu chuyện về chiếc đèn bố và chiếc đèn con đang chơi bóng cùng
nhau cho đến khi quả bóng bị vỡ, khiến đứa trẻ thất vọng.
 






Jobs thực sự rất vui mừng vì ông đã từ bỏ những áp lực tại NeXT để cùng làm việc với
Lasseter chuẩn bị cho hội nghị SIGGRAPH được tổ chức ở Dallas vào tháng 8. “Không khí rất
nóng nực và ẩm ướt khi chúng tôi đi dạo, và cả hai đều cảm thấy khó chịu,” Lasseter nhớ lại. Có
hàng chục ngàn người tại hội chợ thương mại đó, và Jobs thực sự thích thú với điều đó. Nghệ thuật
sáng tạo đã tạo cho ông một nguồn năng lượng dồi dào, đặc biệt là khi nó được kết hợp với công
nghệ.
Có một hàng dài xếp hàng đến chỗ khán phóng nơi mà bộ phim được chiếu, nhưng Jobs là
người không thích chờ đợi nên đã nói khéo với những người khác đang xếp hàng để được lên
trước. Luxo Jr được hoan nghênh nhiệt liệt và được vinh danh là bộ phim xuất sắc nhất, “ồ thật là
tuyệt, tôi thực sự đã hiểu được nó”. Sau đó Jobs đã giải thích rằng, “Phim của chúng ta là bộ phim
Studio.
-1386duy nh    -1386ất không chỉđược làm với công nghệ tốt mà còn chứa đựng nghệ thuật trong đó, Pixar đã có
ý định kết hợp chúng, như Macintosh đã từng làm.”
Luxo Jr.đã được đề cử giải Academy Award (Giải hàn lâm), và Jobs đã bay đến Los
Angeles để tham dự lễ trao giải. Bộphim đã không giành được giải nhưng Jobs đã cam kết rằng sẽ
làm ra một bộ phim mới mỗi năm, mặc dù về lợi ích kinh doanh thì không có nhiều lý do để làm
việc đó. Vào thời điểm nhạy cảm của công ty, ông là người đã đưa ra những quyết sách cắt giảm
chi phí quyết liệt nhất. Sau đó Lasseter có hỏi Jobs về số tiền mà họ đã tiết kiệm để dành cho bộ
phim tiếp theo của ông, và Jobs đã đồng ý.
Tin Toy
Không phải tất cả các mối quan hệ của Jobs tại Pixar đều tốt. Xung đột lớn nhất của ông là
với người đồng sáng lập với Catmull, Alvy Ray Smith. Là một tín đồ của Baptist đến từ một vùng
nông thôn ở phía bắc Texas, Smith trở thành một trở thành một kỹ sư hình ảnh với một phong cách
khá phóng túng, ông có một cơ thể khỏe mạnh, một giọng cười sang sảng và một cái tôi lớn. “Với
tính cách của Alvy thì ông rất dễ khiến Jobs cảm thấy khó chịu. Họ đều là những người có tầm nhìn
xa, nguồn năng lượng dồi dào và cái tôi lớn. Alvy sẽ không sẵn sàng thỏa hiệp và bỏ qua mọi
chuyện như Ed đã làm.”
Smith
Smith thấy Jobs là một người bị cái tôi và sự uy tín khiến ông trở nên lạm dụng quyền hành.
“Ông ấy như một nhà truyền giáo,” Smith nói. “ông ấy muốn điều khiển mọi người, nhưng tôi sẽ
không trở thành nô lệ của ông ấy, đó là lý do vì sao chúng tôi xảy ra mâu thuẫn. Ed thì lại thường
thuận theo số đông.” Jobs đôi khi khẳng định sự thống trị của mình tại một cuộc họp bằng cách nói
một điều gì đó thái quá hoặc không đúng sự thật. Smith sẽ cảm thấy khoái chí khi đáp lại bằng một
tiếng cười lớn hay chỉ là một cái cười mỉm. Điều này khiến Jobs không ưa ông.
Một ngày nọ, tại cuộc họp quản trị, Jobs bắt đầu trách móc Smith và các giám đốc điều
hành khác của Pixar vì sự chậm trễ trong việc hoàn thành các bàng mã cho phiên bản mới của Pixar
 






Image Computer. Vào thời điểm đó, NeXT cũng đang khá chậm chạp trong việc hoàn thành bảng
mã cho máy tính của công ty, và Smith đã chỉ ra điều đó: “Chính ông cũng đang chậm trễ với bãng
mã của NeXT, vì thế đừng có xen vào việc của chúng tôi nữa.” Jobs đã vô cùng tức giận đặc biệt
khi Smith muốn ám chỉ Jobs là kẻ “ngoại đạo”. Mỗi khi Smith cảm thấy bị đả kích hoặc bị đối chấp
thì ông thường lạc giọng sang nói bằng giọng miền Tây nam của mình. Jobs bắt đầu chế giễu vào
nhạo báng nó. “Đó là một chiến thuật của ông ấy, và tôi đã thực sự phát điên đúng như bản chất
‘miền Tây nam’”, Smith nhớ lại. “Trước khi tôi kịp nhận ra, thì chúng tôi đã đứng đối mặt với
nhau, chỉ cách nhau có 3 inches và hét vào mặt nhau.”
Jobs rất thích việc để chiếc bảng trắng tinh suốt buổi họp, vì thế, khi mà Smith “lực lưỡng”
đã gạt Jobs sang một bên và bắt đầu viết lên nó, Jobs đã quát lên rằng “ông không được làm vậy”.
Studio.
“Sao?” Smith đáp trả, “Tôi không thể viết lên chiếc bảng của ông sao? Thật là vớ vẩn”.
Đến đây thì Jobs không thể chịu đựng được nữa.
Smith cuối cùng đã từ chức và thành lập một công ty mới về các phần mềm vẽ kỹ thuật số
và chỉnh sửa ảnh. Jobs đã không cho phép Smith sử dụng một số mã mà ông đã tạo ra khi còn làm
việc ở Pixar, điều này càng khiến mối quan hệ của họ càng trở nên gay gắt. “Alvy cuối cùng cũng
có được những gì mà ông ấy muốn,” Catmull nói, “nhưng ông đã bị căng thẳng trong vòng một
năm liền và sau đó ông đã bị nhiễm trùng phổi.” Cuối cùng thì mọi việc cũng diễn ra thuận lợi,
Microsoft đã mua công ty của Smith, và đã chỉ ra cho ông thấy được sự khác biệt giữa việc làm
người sáng lập của một công ty được bán cho Jobs và người sáng lập của một công ty được bán cho
 
Gates.
 
Nguyen
John thực sự cảm thấy bực tức khi vào thời điểm đó, ba lĩnh vực chủ yếu của Pixar - phần
 
cứng, phần mềm và nội dung phim hoạt hình lại đang thua lỗ. “Tôi đã đưa ra kế hoạch này, và cuối
cùng tôi vẫn tiếp tục phải rót thêm tiền vào đó,” ông nhớ lại. ông đã muốn dừng lại nhưng sau đó
ông lại tiếp tục viết chi phiếu. Sau khi thất bại ở Apple và NeXT, ông không còn đủ tài chính cho
bất kỳ sự mạo hiểm nào nữa.
Để ngăn chặt thiệt hại, ông đã quyết định mạnh tay sa thải một loạt nhân viên. Như Pam
Kerwin nói thì ông Smithấy không hề bày tỏ tình cảm và cũng không hề có một khoản trợ cấp nào cho
những người mà ông đã đuổi việc. Jobs nhấn mạnh rằng việc sa thải nhân viên này cần phải được
thực hiện ngay lập tức và họ sẽ không được trả tiền công. Kerwin đã đi dạo cùng với Jobs ở ngoài
công viên và cố nài nỉ rằng những nhân viên đó cần phải được thông báo ít nhất trước hai tuần.
“Được thôi”, ông nói, “vậy thì thông báo này sẽ có hiệu lực từ hai tuần trước đây”. Catmull lúc đó
đang ở Mat-cơ-va và Kerwin đã gọi liên tục cho ông ấy. Khi ông trở về, ông đã giảm bớt số lượng
nhân viên bị sa thải và cố gắng làm dịu mọi chuyện.
 
 






Có một thời điểm mà các thành viên trong đội thiết kế hiệu ứng động của Pixar đã cố gắng
thuyết phục Intel cho phép họ thực hiện một số quảng cáo, và Jobs đã thực sự mất bình tĩnh. Trong
một buổi họp, khi mà giám đốc Marketing của Intel đang bị phê bình thì Jobs đã nhấc điện thoại
lên và gọi trực tiếp cho giám đốc điều hành Andy Grove. Grove vẫn đóng vai trò là một cố vấn, đã
cố dạy Jobs một bài học: ông ta vẫn ủng hộ nhà điều hành của Intel. “Tôi gặp khó khăn với nhân
viên của mình,” ông nhớ lại. “Steve không có vẻ muốn được đối đáp giống như một nhà cung cấp.”
Grove cũng đóng vai trò cố vấn khi Jobs đề nghị Pixar sẽ đưa ra các gợi ý cho Intel về cách
cải thiện các bộ vi xử lý trong việc thực hiện việc dựng đồ họa 3D. Khi mà các kỹ sư của Intel chấp
nhận lời đề nghị, thì Jobs đã gửi một bức thư nói rằng Pixar cần phải được trả công cho việc tư vấn
đó. Kỹ sư trưởng của Intel đã trả lời lại rằng “Chúng tôi chưa bao giờ cần sử dụng đến tài chính để
Studio.
đổi lấy những ý tưởng cho các bộ vi xử lý của mình trong quá khứ và cũng không có ý định sử
-1293d    -1293ụng cách đó trong tương lai.” Jobs đã đưa câu trả lời đó cho Greve và nói ông cho rằng sựđáp lại
của kỹsư đó thể hiện sự kiêu ngạo và cho thấy sự nghèo nàn trong hiểu biết của Intel đối vớiđồ
họa máy tính. Grove đã gửi lại Jobs một bứcthư thẳng thắn nói rằng việc chia sẻý tưởng là việc
những công ty bạn và những người bạn thường làm cho nhau, ông cũng nói thêm rằng ông cũng
thường xuyên thoải mái chia sẻ ý tưởng của mình cho Jobs trước đây và khuyên Jobs không nên
quá hám lợi như vậy. Jobs đã nhượng bộ. “Tôi đã mắc phải rất nhiều lỗi, nhưng một vài người
trong số họ đã không quay lưng lại” ông trả lời. “Và tôi đã thay đổi quyết định của mình 180 độ
rằng chúng ta sẽ giúp họ không công. Cảm ơn vì đã đưa ra cho tôi một quan điểm rõ ràng hơn.”
Nguyen
Pixar đã tạo ra một số phần mềm mạnh mẽ nhắm đến các khách hàng bình dân, hoặc ít nhất
-2440là t    -2440ới những những người tiêu dùng trung bình mà có cùng niềm đam mê với Jobs về thiết kế. Jobs
vẫn hy vọng rằng khảnăng tạo ra hìnhảnh 3D chân thực ngay tại nhà sẽ khiến cho loại máy tính để
bàn đó trở thành một cơn sốt khi được tung ra thịtrường. Trình diễn của Pixar cho phép người
dùng thay đổi bóng mờ của các đối tượng 3D họ đã tạo ra, từ đó họ có thể cho hiển thị chúng ở
nhiều góc độ khác nhau nhờ đánh bóng thích hợp. Jobs nghĩ rằng nó thực sự thuyết phục, nhưng
hầu hết khách hàng đều sống mà không cần đến nó. Đó là một trường hợp mà niềm đam mê của
ông đã phảSmithn bội ông: Phần mềm có rất nhiều các tính năng tuyệt vời bổ sung những phần căn bản
mà trước đây Jobs đã yêu cầu. Pixar không thể cạnh tranh được với Adobe, một công ty thiết kế
những phần mềm kém tinh vi hơn nhưng lại phức tạp và đắt đỏ hơn nhiều.
Ngay cả khi các sản phẩm phần cứng và các dòng phần mềm của Pixar đang không được
ủng hộ thì Jobs vẫn tiếp tục bảo vệ nhóm hoạt họa. Nó đã trở thành một hòn đảo nghệ thuật nhỏ
thần kỳ có thể khiến ông chìm sâu vào niềm đam mê đó, và ông sẵn sàng nuôi dưỡng và đặt cược
vào nó. Vào mùa xuân năm 1988, công ty của ông không còn đủ tiền mặt và ông đã phải triệu tập
một cuộc họp bàn về việc cắt giảm chi tiêu. Khi mọi việc đã qua, Lasseter và nhóm làm việc của
 






ông quá lo lắng đến nỗi không dám đề nghị thêm một khoản tiền cho một bộ phim ngắn khác. Cuối
cùng họ cũng đề cập đến vấn đề đó và Jobs đã ngồi im lặng, đắn đo suy nghĩ. Nó có thể phải cần
đến gần 300.000 đô - la ngoài túi tiền của ông. Sau một vài phút, ông hỏi họ có cốt truyện không.
Catmull dẫn ông xuống văn phòng đồ họa, và lúc mà Lasseter bắt đầu thuyết trình và thể hiện sự
nhiệt huyết đối với sản phẩm của mình, Jobs đã bắt đầu trở nên dễ chịu hơn.
Câu chuyện kể về tình yêu của Lasserter, những món đồ chơi cổ. Câu chuyện được kể với
bối cảnh gồm một ban nhạc đồ chơi với anh chàng tên là Tinny, anh chàng này đã bị một đứa bé đe
dọa. Trốn thoát dưới chiếc ghế dài, Tinny cố tìm kiếm một đồ chơi giúp anh bảo vệ mình, nhưng
khi đứa bé đó bị cộc đầu và chiếc ghế ròi khóc, thì Tinny lại quay lại để dỗ dành cậu bé.
Jobs nói rằng ông có thể cấp tiền cho họ. “Tôi tin vào những gì John đã làm,” ông nói. “Đó
Studio.
-1386là ngh    -1386ệ thuật. Cậuấy quan tâm và tôi cũng quan tâm đến nó. Tôi luôn luôn nói có.” Lời nhận xét
duy nhất của ôngở cuối buổi thuyết trình của Lasseter là “Tất cả những gì tôi mong muốnở cậu,
John, chính là làm cho nó trở nên tuyệt vời.”
Tin Toyđã giành chiến thắng tại lễ trao giải Academy Award năm 1988 cho phim hoạt hình
ngắn, và bộ phim đầu tiên do máy tính tạo ra. Để kỷ niệm, Jobs đã đưa Lasseter và nhóm làm việc
của ông tới Greens, một cửa hàng chay tại San Francisco. Lasseter cầm lấy chiếc cúp đang được
đặt ở giữa bàn, nâng lên cao và hướng về phía Jobs nói “Tất cả những gì anh mong muốn là chúng
ta đã làm được một bộ phim tuyệt vời.”
Nhóm nghiên cứu mới tại Disney gồm giám đốc điều hành là Micheál Eisner và Jeffrey
Katzenberg Ở bộ phận phim, bắt đầNguyenu có ý muốn Lasseter quay trở lại làm việc cho họ. Họ thích bộ
phim Tin Toy và họ nghĩ rằng sẽ có thể tạo ra được một bộ phim mà ở đó các món đồ chơi cũng có
sự sống và tính cách như con người. Nhưng với Lasseter, ông rất coi trọng và biết ơn lòng tin mà
Jobs đã dành cho mình, ông cảm thấy rằng Pixar là nơi duy nhất ông có thể tạo ra được một thế giới
mới cho những nhân vật hoạt hình, ông nói với Catmull, “Tôi có thể đến Disney và trở thành một
giám đốc, hoặc tôi ở lại đây và tạo nên lịch sử.” Vì thế Disney bắt đầu bàn về việc đạt một thỏa
thuận về việc sản xuất với Pixar. “Những bộ phim ngắn của Lasseter thực sự hấp dẫn từ cách kể
chuySmithện đến cách sử dụng kỹ thuật,” Katzenberg nhớ lại. “Tôi đã rất cố gắng để thuyết phục anh ấy
làm việc cho Disney nhưng anh ấy thực sự trung thành với Steve và Pixar. Vì thế nếu bạn không
thể đánh bại họ thì bạn hãy gia nhập cùng họ. Chúng tôi quyết định tìm kiếm cách để có thể làm
việc cùng với Pixar và nhờ đó Pixar sẽ có thể làm một bộ phim về đồ chơi cho chúng tôi.”
Vào thời điểm này, Jobs đã đổ gần 50.000 đô la tiền túi của mình vào Pixar - hơn một nửa
số tiền ông ấy có được sau khi rời Apple - và ông vẫn tiếp tục phải mất thêm tiền vào NeXT, ông
khá cứng rắn về vấn đề này, ông đã bắt tất cả các nhân viên của Pixar từ bỏ những lựa chọn của họ
như một phần thỏa thuận của ông để có thể thêm một vòng kinh phí cá nhân vào năm 1991. Nhưng
 






ông lại lãng mạn nơi tình yêu của ông thăng hoa cùng với sự tương giao giữa ngành nghệ thuật và
công nghệ. Niềm tin của ông về việc những khách hàng bình dân sẽ yêu thích những mô hình 3D
được làm từ phần mềm của Pixar hóa ra đã lầm, nhưng nó nhanh chóng được chứng minh rằng bản
năng đó là đúng khi sự kết hợp giữa nghệ thuật và kỹ thuật số có thể biến đổi những phim hoạt hình
nhiều hơn bất cứ điều gì đã xảy ra từ năm 1937 đến thời điểm đó, khi mà
Walt Disney mang lại sự sống cho Nàng Bạch Tuyết.
Nhìn lại cả một quá trình, Jobs đúc kết rằng, nếu ông biết nhiều hơn thì ông đã có thể tập
trung vào kỹ thuật hoạt hình sớm hơn và không cần phải lo lắng về việc đẩy mạnh phát triển các
ứng dụng phần cứng và phần mềm. Mặt khác, nếu ông biết rằng phần cứng và phần mềm không
bao giờ có thể mang lại lợi nhuận thì ông đã không mua lại Pixar. “Cuộc sống đôi lúc khiến cho
Studio.
chúng ta phạm sai lầm nhưng cũng có thể đó là một bước đệm cho những gì tốt đẹp hơn.”
Chương 20: MỘT NGƯỜI BÌNH THƯỜNG
“Love” cũng chỉ là một từ có bốn chữ cái
Mona Simpson và vị hôn phu của bà, Richard Appel, 1991
Joan Baez
Năm 1982, khi vẫn còn đang làm việc trong nhóm Macintosh, Jobs đã gặp một ca sĩ nhạc
đồng quê nổi tiếng - Joan Baez thông qua em gái của bà là Mimi Farina, người đứng đầu một tổ
chức từ thiện đang cố gắng để huy động nguồn quyên góp máy tính cho các nhà tù. Một vài tuần
sau đó, ông và Baez đã ăn trưa tại Cupertino, ông nhớ lại: "Tôi đã không mong đợi nhiều, nhưng cô
ấy thực sự thông minh và hài hước". Vào thời điểm đó, ông đã gần như kết thúc quan hệ với
Barbara Jasinski. Họ đã từng cùng nhau đi nghỉ ở Hawaii, ở chung trong một căn nhà ở vùng núi
Santa Cruz, và thậm chí đã cùng đến xem một buổi biểu diễn của Baez. Khi mối quan hệ của ông
với Jasinski trở nên căng thẳng, Jobs đã bắt đầu nghiêm túc hơn với Baez, ông lúc đó mới hai mươi
bảy tuổi trong khi Baez bốn mươi mốt tuổi, tuy vậy, họ đã sống hạnh phúc với nhau trong một vài
năm. "Nó đã trở thành một mối quan hệ nghiêm túc giữa hai người bạn tình cờ muốn trở thành
ngườSmithi yêu của nhau", Jobs kể lại với một giọng điệu hơi tiếc nuối.
Elizabeth Holmes, một người bạn của Jobs tại trường cao đẳng Reed, tin rằng một trong
những lý do ông hẹn hò với Baez, không phải là vì thực tế rằng cô này xinh đẹp, hài hước và tài
năng mà vì cô đã từng là người yêu của Bob Dylan. Bà còn cho biết "Steve yêu sự kết nối đó với
Dylan”. Baez và Dylan từng có quan hệ yêu đương vào đầu những năm 1960, và sau đó họ đi lưu
diễn với nhau như những người bạn, bao gồm cả chuyến lưu diễn Revue Rolling Thunder vào năm
1975. (Jobs đã có những bản in lậu các buổi hòa nhạc đó.)
 






Khi gặp Jobs, Baez đã có một đứa con trai mười bốn tuổi, Gabriel, từ cuộc hôn nhân với
nhà hoạt động chống chiến tranh David Harris. Có một lần, trong bữa trưa, bà đã nói với Jobs rằng
bà đang cố gắng để dạy cho Gabe cách đánh máy. Jobs đã hỏi “Ý chị là trên một máy đánh chữ ư?".
Khi bà ấy nói đúng, ông bảo rằng: "Nhưng máy đánh chữ là đồ lạc hậu rồi."
"Nếu một máy đánh chữ là đò lạc hậu, thì điều đó có ảnh hưởng gì đến tôi không?" Bà hỏi
lại. Đã có một khoảng lặng kì cục trong bầu không gian hôm đó. Sau đó, Baez đã nói với tôi, "Ngay
khi tôi nói ra điều đó, tôi nhận ra câu trả lời rất rõ ràng. Câu hỏi đó chỉ làm bầu không khí trở nên
căng thẳng. Thật khủng khiếp."
Một ngày, trước sự ngỡ ngàng của đội dự án Macintosh, Jobs đã xông vào văn phòng cùng
với Baez và cho bà thấy nguyên mẫu của máy Macintosh. Họ đều chết lặng khi thấy ông sắp tiết lộ
Studio.
về chiếc máy tính với một người ngoài cuộc, cho dù ông có một nỗi ám ảnh về việc giữ bí mật,
nhưng họ thậm chí càng ngạc nhiên hơn trước sự hiện diện của Joan Baez, ông đã tặng cho Gabe
một chiếc Apple II, và sau đó ông đã tặng cho Baez một máy tính Macintosh. Qua những lần đến
thăm, Jobs đã khoe với bà về các tính năng mà ông thích. "Cậu ấy là người ngọt ngào và kiên nhẫn,
nhưng lại quá uyên bác nên cậu ấy khá vất vả để hướng dẫn cho tôi hiểu", bà nhớ lại.
Ông bỗng nhiên trở thành một tỉ phủ, còn bà là một nhân vật có danh tiếng tầm cỡ thế giới,
nhưng lại khá thực tế và không quá giàu có. Bà không biết điều gì đã tạo nên một con người như
ông, và vẫn còn cảm thấy khó hiểu khi nói về ông sau gần ba mươi năm. Tại một bữa tối khi họ mới
bắt đầu mối quan hệ, Jobs bắt đầu nói chuyện về Ralph Lauren và cửa hàng Polo của ông, bà đã
Nguyen
-2346th    -2346ừa nhận mình chưa bao giờđến cửa hàng này. "Có một chiếc váy màu đỏ rất hợp với em", ông đã
nói vậy, và sau đóđã lái xe đưa bà đến một cửa hàng trong Trung tâm mua sắm Stanford. Baez nhớ
lại, "Tôi đã nghĩ thầm, thật lạlùng và cũng thật tuyệt vời, tôi đang hẹn hò với một trong những
người đàn ông giàu nhất thế giới và anhấy muốn tặng tôi chiếc váy đẹp đẽ này". Khi chúng tôi tới
cửa hàng, Jobs đã mua một vài chiếc áo sơ mi cho mình và chỉ cho bà chiếc váy màu đỏ. "Em nên
mua nó," ông nói. Bà hơi ngỡ ngàng, và nói với ông rằng bà thực sự không đủ khả năng mua nó.
ông đã im lặng, và họ ra về. Bà hỏi tôi: "Anh có nghĩ rằng nếu ai đó đã thao thao bất tuyệt về về
Smith
-3760m    -3760ột thứgì đó suốt cả buổi tối như vậy thì người ta sẽmua nó cho anh?" bà dường như thực sự bối
rối về việc này. "Chiếc váy màu đỏtưởng như đã nằm trong tầm tay. Tôi cảm thấy hơi lạ vềđiều
-3666này", ông đã tặ    -3666ngbà máy vi tính nhưng lại không tặng một chiếc váy, thậm chí khi ông mang hoa
tặng bà, ông còn khẳng định với bà rằng chúng là số hoa còn sót lại từ một sự kiệnở công ty. Bà kể:
“Anh ấy vừa là người lãng mạn vừa là người sợ sự lãng mạn”.
Khi ông đang thực hiện dự án về máy tính NeXT, ông đã đi đến nhà của Baez ở Woodside
và khoe với bà về khả năng chơi nhạc vượt trội của nó. "Jobs đã để chiếc máy chơi một bản tứ tấu
của Brahms, anh ấy nói với tôi rằng cuối cùng thì máy tính sẽ chơi nhạc còn hay hơn là con người,
 






thậm chí còn có âm bội và nhịp điệu tốt hơn," Baez nhớ lại. Bà đã rất giận về ý tưởng này "Anh ấy
thì đang hân hoan với thành quả lao động say mê của mình trong khi tôi đang chìm đắm trong một
cơn thịnh nộ và suy tư. Làm sao mà anh ấy có thể làm ô uế âm nhạc như vậy?"
Jobs tâm sự với Debi Coleman và Joanna Hoffman về mối quan hệ của mình với Baez và lo
lắng về việc liệu mình có thể kết hôn với một người đã có một cậu con trai tuổi thiếu niên và có lẽ
người đó cũng đã qua thời điểm muốn có thêm con. Hoffman đã nói rằng “ Đôi khi Jobs coi bà ấy
như là một ca sĩ quá ‘phức tạp’ và không phải là một ca sĩ 'chính trực' thực sự như Dylan.” Bà ấy là
một người phụ nữ mạnh mẽ, còn ông muốn chứng tỏ mình có quyền kiểm soát. Hơn nữa, lúc nào
ông cũng nói rằng ông muốn có một gia đình, và với bà ấy, ông biết rằng đó là việc không thể.”
Và như vậy, sau khoảng ba năm, họ đã kết thúc mối tình của mình và trở thành bạn bè. “Tôi
Studio.
-1386đã tưở    -1386ng rằng tôi yêu côấy, nhưng thực sự tôi chỉ thích côấy rất nhiều thôi,” sau này ông nói vậy.
"Chúng tôi đã không đến được với nhau. Tôi muốn có con, còn côấy thì không muốn sinh thêm bất
kỳđứa con nào nữa". Trong cuốn hòi ký của mình năm 1989, Baez đã viết về sự tan vỡ của bà với
chòng cũ và lý do tại sao bà không bao giờ tái hôn: “Tôi không thuộc về ai, từđầu đã vậy, thỉnh
thoảng điều đó lại bị giẤn đoạn như những buổi dã ngoại”, bà đã thêm một nhận định tốt đẹp ở
cuối cuốn sách “Steve Jobs đã buộc tôi phải sử dụng một chiếc máy xử lý văn bản bằng cách đặt
một chiếc trong bếp nhà tôi”.
Tìm thấy Joane và Mona
Khi Jobs ba mươi mốt tuổi, một năm sau khi bị Apple sa thải, bà Clara, mẹ của ông, một
người nghiện thuốc lá, đã mắc bệnh ung thư phổi. Ông dành thời gian bên giường bệnh, trò chuyện
với bà theo những cách mà trước đây hiếm khi ông làm, Jobs cũng hỏi mẹ mình một số câu hỏi mà
từ trước đến nay ông đã kiềm chế không nói ra. “Khi mẹ và cha kết hôn, mẹ là một trinh nữ phải
không?” ông hỏi. Bà gặp khó khăn khi nói chuyện nhưng cũng phải mỉm cười. Đó là lúc bà nói với
Jobs rằng trước đó bà đã kết hôn với một người đàn ông đã mãi mãi không bao giờ trở lại từ cuộc
chiến tranh. Bà còn kể chi tiết cho Jobs nghe về việc bà và Paul Jobs đã nhận nuôi ông như thế nào.
Ngay sau đó, Jobs đã thành công trong việc lần ra dấu vết của người phụ nữ đã cho ông đi
làm con nuôi. Jobs bí mSmithật tìm hiểu về mẹ đẻ của mình từ đầu những năm 1980, lúc đó ông đã thuê
một thám tử nhưng đã không biết được thông tin gì. Sau đó, ông chú ý đến tên của vị bác sĩ ở San
Francisco trên giấy khai sinh của mình, “ông ấy có tên trong danh bạ điện thoại, vì vậy tôi đã gọi
cho ông,” Jobs nhớ lại. Vị bác sĩ nọ đã không giúp được gì. ông này khẳng định rằng hò sơ đã bị
cháy hết trong một vụ hỏa hoạn. Điều đó là không đúng. Thực tế, ngay sau khi Jobs gọi đến, vị bác
sĩ đã viết một lá thư, cho vào một chiếc phong bì và niêm phong lại, trên đó ông viết “Gửi Steve
Jobs khi tôi qua đời”. Khi ông qua đời một thời gian ngắn sau đó, vợ của vị bác sĩ đó đã gửi cho
 






Jobs bức thư đó. Trong đó, vị bác sĩ giải thích rằng mẹ của ông là một sinh viên đã tốt nghiệp chưa
lập gia đình đến từ Wisconsin tên là Joanne Schieble.
Jobs đã phải mất thêm một vài tuần và thuê một thám tử khác để điều tra thêm về bà. Sau
khi sinh ông, bà đã cưới cha đẻ của ông là Abdulfattah "John" Jandali, và họ đã có một đứa con
khác, Mona. Jandali đã bỏ rơi họ năm năm sau đó, và Joanne kết hôn với một hướng dẫn viên trượt
tuyết có tính cách rất màu mè, George Simpson. Cuộc hôn nhân thứ hai này đã không kéo dài lâu,
và năm 1970, bà bắt đầu một cuộc hành trình dài cùng với Mona (cả hai người đều sử dụng tên
Simpson) đến Los Angeles.
Jobs miễn cưỡng để Paul và Clara, những người ông coi là cha mẹ đẻ của mình biết về việc
ông đang tìm hiểu về mẹ đẻ của mình. Với sự nhạy cảm khác thường và những tình cảm sâu nặng
Studio.
mà ông dành cho “cha mẹ Jobs” của mình, ông đã lo rằng họ có thể bị xúc phạm. Vì vậy, ông
không bao giờ liên lạc với Joanne Simpson cho đến sau khi mẹ Clara qua đời vào đầu năm 1986.
-1200"Tôi không bao gi    -1200ờ muốn họ cảm thấy như thểtôi đã không coi họ là cha mẹ mình, bởi vì họ thực
sự là cha mẹ tôi," ông nhớ lại. "Tôi yêu thương họ nhiều đến nỗi mà tôi không bao giờ muốn họ
biết về việc tìm kiếm của tôi, và tôi thậm chí đã cố “bịt miệng” các phóng viên khi bất kỳ người
nào trong số họ “đánh hơi” được điều gì đó." Khi Clara qua đời, ông quyết định kể cho Paul Jobs
nghe, người cha đã hoàn toàn thoải mái và nói ông không để bụng nếu Jobs liên lạc với mẹ đẻ của
mình.
Vì vậy, một ngày Jobs đã goi cho Joanne Simpson, nói cho bà biết ông là ai, và sắp xếp một
Nguyen
chuyến đi đến Los Angeles để gặp bà. Sau đó, ông đã khẳng định rằng ông làm vậy vì chỉ muốn
-2346thoát kh    -2346ỏi sư tò mò. “Tôi tin vào môi trường nuôi dưỡng nhiều hơn là sự di truyền quyết định nhân
cách một con người, thếnhưng chúng ta vẫn phải tự hỏi một chút về nguồn gốc của mình” Jobs
phân trần. Ông cũng muốn trấn an Joanne rằng những gì bà đã làm là đúng. “Tôi muốn gặp mẹđẻ
của mình chủ yếu là để thấy bà ấy vẫn ổn và cảm ơn bà ấy, tôi đã rất vui vì cuộc đời mình đã không
kết thúc bằng việc phá thai. Bà ấy mới có 23 tuổi và đã phải trải qua nhiều khó khăn để sinh ra tôi.”
Joane đã rất xúc động khi Jobs đến nhà của bà tại Los Angeles. Bà biết rằng ông nổi tiếng
Smith
-3760và giàu có nhưng vẫn băn khoăn về    -3760lý do ông đạt được những điều đó. Bà bắt đầu không kìm nén
được cảm xúc mình. Bà nói rằng bà thấy vôcùng căng thẳng khi đặt bút ký vào những giấy tờđể
cho ông đi làm con nuôi, và bà chỉđồng ý làm vậy sau khi biết rằng ông sẽđược hạnh phúc trong
ngôi nhà của cha mẹ mới. Bà đã luôn nhớ ông và rất đau khổ về những gì đã làm. Bà liên tục xin
lỗi, ngay cả khi Jobs cam đoan với bà rằng ông hiểu, và việc cho ông đi làm con nuôi hóa ra lại là
một hành động đúng đắn.
Khi bình tĩnh lại, bà nói với Jobs rằng ông có một người em gái ruột là Mona Simpson,
người sau này là một tiểu thuyết gia đầy tham vọng ở Manhattan. Bà chưa bao giờ nói với Mona
 






rằng cô có một người anh trai, và trong ngày hôm đó, cô đã được biết sơ qua về tin này qua điện
thoại. “Con có một người anh trai, anh ấy tuyệt vời, nổi tiếng, và mẹ sẽ đi cùng anh con đến New
York, vì vậy con có thể gặp anh,” bà nói. Mona đang dần hoàn thành một cuốn tiểu thuyết về mẹ và
chuyến đi của họ từ Wisconsin tới Los Angeles mang tên “Anywhere but here” (Bất cứ đâu trừ nơi
đây). Những người đã đọc nó sẽ không ngạc nhiên rằng Joanne có phần khó hiểu trong cách nói
cho Mona biết về anh trai mình. Cô từ chối tiết lộ anh mình là ai - chỉ nói là ông đã từng nghèo khó
nhưng giờ thì đã giàu có, đẹp trai và nổi tiếng, mái tóc đen dài, và hiện đang sống tại California.
Mona sau đó đã làm việc tại Paris Review, một tạp chí văn học của George Plimpton nằm ở tầng
trệt của tòa nhà gần Sông Đông ở khu vực Manhattan. Cô và các đồng nghiệp đã bắt đầu một trò
chơi đoán về người có khả năng là anh trai cô. John Travolta? Đó là một trong những dự đoán được
Studio.
yêu thích. Các diễn viên khác cũng là những ứng viên tiềm năng. Có lúc đã có người đoán được
-1293r    -1293ằng “Có thểđó là một trong những người tạo ra máy tính Apple” nhưng không ai có thể nhớđược
tên của người đó.
Buổi gặp gỡ diễn ra trong tiền sảnh của khách sạn st Regis. "Anhấy rất bộc trực và đáng
mến, một người giản dị và ngọt ngào",
Mona nhớ lại. Ba người họ ngồi xuống và nói chuyện trong vài phút, sau đó ông đã tiễn em
gái mình một đoạn dài, chỉ có hai anh em. Jobs đã vui mừng khi thấy ông có môt cô em gái quá
giống mình. Họ đều cương quyết trong lĩnh vực của mình, quan sát môi trường xung quanh, nhạy
cảm nhưng lại có ý chí mạnh mẽ. Khi đi ăn tối cùng nhau, họ đã nhận thấy những điểm tương đồng
Nguyen
-2533và cu    -2533ộc nói chuyện của họ trở nên hào hứng sau đó. "Em gái tôi là một nhà văn!", ông phấn khởi
khoe với cácđồng nghiệp của mình tại Apple khi ông phát hiện ra điều đó.
Khi Plimpton tổ chức một buổi tiêc ra mắt cuốn “Anywhere but here” vào cuối năm 1986,
Jobs đã bay tới New York để đi cùng với Mona. Họ ngày càng gần gũi, mặc dù bắt đầu xuất hiện
những điều phức tạp xoay quanh mối quan hệ của họ, kèm theo những câu hỏi họ là ai và tại sao họ
lại đi cùng nhau. Sau này ông cho biết “Ban đầu Mona không hoàn toàn vui mừng khi có sự xuất
hiện của tôi trong cuộc sống của con bé và cách mẹ dành tình cảm trìu mến cho tôi”. “Khi
Smith
-3760đã hiểu nhau, chúng tôi đã thực sư trở    -3760thành hai người bạn, con bé là gia đình của tôi. Không có nó,
có lẽ tôi chẳng biết làm gì cả. Tôi không thểtưởng tượng một người em gái nào tốt hơn. Tôi chưa
-3666bao gi    -3666ờ thân thiết với chị nuôi Patty của tôi cả.” Mona cũng đã dành cho ông một tình cảm sâu sắc,
có lúc hơi bảo thủ, thếnhưng sau này cô đã viết về ông bằng một ngồi bút sắc sảo, A Regular Guy,
cuốn tiểu thuyết mô tả những thói quen của ông chính xác đến khó chịu.
Một trong vài điều người ta tranh cãi là phục trang của cô. Cô ăn mặc như một tiểu thuyết
gia “đói rách”, và ông thì trách sao cô không mặc những bộ đồ “quyến rũ”. Đã có lúc những lời
bình luận của ông làm cô khó chịu đến mức cô đã viết cho ông một lá thư “Em là một nhà văn trẻ,
 






đây là cuộc sống của em, và em không hề cố gắng biến mình thành một người mẫu”, ông đã không
trả lời.
Nhưng ngay sau đó, có một chiếc hộp được gửi từ cửa hàng của Issey Miyake, nhà thiết kế
thời trang Nhật Bản có phong cách thiết kế cứng nhắc và chịu ảnh hưởng nặng bởi công nghệ, một
phong cách ưa thích của Jobs. "Anh ấy đã mua đồ cho tôi", sau này Mona còn cho hay, “anh Jobs
đã chọn những thứ tuyệt vời, chính xác số đo của tôi, màu sắc cũng rất bắt mắt nữa.” ở đó còn có
một bộ vest ông rất thích, và đề nghị họ chuyển cả ba bộ, giống hệt nhau, ông nói “Tôi vẫn còn nhớ
những bộ đồ đầu tiên tôi gửi cho Mona, một chiếc quần vải lanh với chiếc áo màu xanh xám nhạt
trông rất hợp với mái tóc màu hung đỏ của con bé”.
Người cha thất lạc
Studio.
Trong khi đó, Mona Simpson lại đang cố gắng để tìm kiếm người cha đẻ, người đã bỏ đi
chu du khắp nơi khi cô năm tuổi. Thông qua Ken Auletta và Nick Pileggi, hai nhà văn nổi tiếng ở
-1200Manhattan, cô đượ    -1200c giới thiệu với một cảnh sát nghỉhưu ở New York, người có một phòng thám
tử riêng. "Tôi trả ông một ít tiền", Simpson nhớ lại, nhưng việc tìm kiếm không thành công. Sau
đó, cô đã gặp một thám tử tư khác ở California, và ông này đã tìm thấy một địa chỉ của Abdulfattah
Jandali tại Sacramento thông qua một cuộc tìm kiếm của Cục phương tiện cơ giới. Simpson kể lại
với anh trai mình và cô đã bay từ New York đến để gặp người đàn ông có khả năng là cha của họ.
Jobs không muốn đi gặp ông ta. “ông ấy không đối xử tốt với tôi”, sau này Jobs giải thích.
“Tôi không ghét gì ông ta cả - tôi thấy hạnh phúc khi được sống. Nhưng điều làm tôi thấy khó chịu
Nguyen
đó là ông ta đã không đối xử tốt với Mona. ông ta đã bỏ rơi con bé”. Bản thân Jobs cũng đã bỏ rơi
Lisa, cô con gái ngoài giá thú của mình, và giờ ông đang cố gắng hàn gắn mối quan hệ của họ.
Nhưng sự phức tạp đó cũng không hề làm dịu đi suy nghĩ của ông dành cho Jandali. Simpson đã đi
Sacramento một mình.
Simpson nhớ rằng “Ý nghĩ muốn gặp cha đã thôi thúc tôi”. Cô thấy cha mình đang làm việc
trong một nhà hàng nhỏ. Thoạt đầu ông dường như rất vui khi nhìn thấy cô, nhưng sau đó khá là
khiên cưỡng. Họ nói chuyện vài giờ, và ông kể rằng, sau khi ông rời khỏi Wisconsin, ông dạy học,
Smith
ròi sau đó thì chuyển sang kinh doanh nhà hàng.
Jobs nhắc nhở Simpson không được nhắc đến bố và cô đã làm vậy. Nhưng có một lần cha
cô tình cờ nói rằng ông và mẹ cô đã có một đứa con, một bé trai, trước khi cô được sinh ra. “Anh ấy
sao ròi cha?” cô hỏi. Ông đáp lại rằng: "Chúng ta sẽ không bao giờ thấy anh con nữa. Nó chết ròi”.
Simpson bật dậy nhưng không nói gì.
Có những điều đáng kinh ngạc hơn khi Mona nghe Jandali mô tả về những nhà hàng trước
đó ông đã điều hành, ông nhấn mạnh rằng ông đã có một số nhà hàng khá đẹp, còn sang trọng hơn
cả hệ thống nhà hàng Sacramento nơi mà sau này họ có đến. Cha cô với cô một cách trìu mến rằng
 






ông muốn cô có thể nhìn thấy ông khi ông quản lý một nhà hàng Địa Trung Hải ở phía Bắc của San
Jose. "Đó là một nơi tuyệt vời," ông nói. "Tất cả những vị khách đến đây, hầu hết đều là những
người thành công trong lĩch vực công nghệ, cả Steve Jobs nữa” Simpson choáng váng, "ồi, cậu ấy
đã từng hay đến đây, một chàng trai ngọt ngào và luôn trả tiền boa hậu hĩnh", cha cô nói thêm.
Mona phải kiềm chế để không hét lên “Steve Jobs là con trai của bố!”.
Khi buổi gặp mặt kết thúc, cô đã lén gọi cho Jobs từ một máy điện thoại trả tiền tại nhà
hàng và hẹn gặp ông tại quán cà phê Espresso Roma ở Berkeley. Như một chi tiết khá đắt trong câu
chuyện đầy kịch tính về cá nhân cũng như gia đình Jobs, thì lúc đó, ông đã mang theo Lisa, lúc đó
đang là học sinh phổ thông, đang sống cùng mẹ, Chrisann. Khi cả ba người họ đến quán cà phê thì
đã gần đến 10 giờ đêm, và Simpson đã thuật lại câu chuyện. Jobs ngạc nhiên là điều dễ hiểu khi cô
Studio.
-1386đề    -1386 cập đến cái nhà hàng gần San Jose. Ông vẫn nhớnơi đó và thậm chí cảngười đàn ông là cha đẻ
của mình. “Thật đáng ngạc nhiên”, sau này ông cho biết. “Tôi đã đến nhà hàng đó vài lần, và tôi
nhớ có gặp ông chủ, một người đàn ông hói đầu gốc Xy-ri. Chúng tôi đã bắt tay nhau.”
Tuy nhiên, Jobs vẫn không muốn gặp ông ấy. “Tôi là một người đàn ông giàu có và lúc đó
tôi không tin ông ta sẽ không cố gắng tống tiền tôi hay cho báo chí biết về mối quan hệ của chúng
tôi”, ông nhớ lại “Tôi đã đề nghị Mona không nói với ông ta về tôi.”
Cô không bao giờ nói ra điều này, nhưng vài năm sau đó, Jandali thấy mối quan hệ của ông
với Jobs lan tràn trên mạng. (Một blogger thấy Simpson đã nói Jandali là cha đẻ mình trong một
cuốn sách tham khảo và đã luận ra rằng đó cũng là cha của Jobs.) Lúc đó Jandali đã kết hôn lần thứ
tư và làm quản lý thực phẩm và nướNguyenc giải khát tại Khu nghỉ dưỡng Boomtown và Sòng bạc ở phía
Tây của Reno, Nevada. Khi ông đưa vợ mới của mình, Roscille đến thăm Simpson vào năm 2006,
ông đã nhắc đến vấn đề này. "Câu chuyện về Steve Jobs là sao?" ông hỏi. Cô khẳng định chuyện
đó là thật, nhưng nói thêm rằng cô nghĩ Jobs không muốn gặp ông. Jandali có vẻ như cũng chấp
nhận điều này. “Cha tôi là người chu đáo và là một người kể chuyện hay, nhưng ông rất, rất thụ
động”. Simpson kể lại. “ông đã không bao giờ liên lạc với Steve.”
Mona đã biến công cuộc tìm kiếm người cha Jandali thành cơ sở cho cuốn tiểu thuyết thứ
Smith
-1866hai c    -1866ủa cô, The Lost Father (Người cha thất lạc), được xuất bản vào năm 1992. (Jobs đã thuyết
phục Paul Rand, người thiết kế logo NeXT, thiết kế trang bìa cho cuốn tiểu thuyết, nhưng theo
Simpson, "Nó tồi tệ vô cùng và chúng tôi không bao giờ sử dụng nó.") Cô cũng điều tra về các
thành viên khác của gia đình Jandali, ở Homs (thành phố phía tây Xy-ri) và ở Mỹ, và vào năm
2011, cô đã viết một cuốn tiểu thuyết về nguồn gốc Xy - ri của mình. Đại sứ Xy - ri tại Washington
đã mời cô ăn tối, anh họ và vợ của ông, người sau này sống tại Florida cũng bay đến trong dịp này.
Simpson cho rằng Jobs cuối cùng sẽ chịu gặp Jandali, nhưng khi thời gian trôi qua, ông
thậm chí càng ít quan tâm đến điều đó. Năm 2010, khi Jobs và con trai, Reed, đến bữa tối mừng
 






sinh nhật Simpson ở Los Angeles, tại nhà của cô, Reed đã dành thời gian xem ảnh ông nội mình,
nhưng Jobs lại phớt lờ chúng, ông cũng không có vẻ quan tâm về dòng máu Xy - ri của mình. Khi
vấn đề Trung Đông được đưa ra trong cuộc trò chuyện, thì chủ đề này không hề thu hút ông hoặc
khiến ông bày tỏ những quan điểm mạnh mẽ, ngay cả sau khi Xy - ri bị càn quét trong cuộc nổi dậy
mùa xuân năm 2011 tại Ả Rập. "Tôi không nghĩ lại có ai đó biết về những gì chính quyền nên làm
ở đó," ông trả lời vậy khi tôi hỏi liệu chính quyền của tổng thống Obama có nên can thiệp sâu hơn
nữa vào cuộc chiến ở Ai Cập, Li - băng và Xy - ri. “Can thiệp cũng chết, mà không cũng chết”
Jobs vẫn duy trì mối quan hệ thân tình với mẹ đẻ của mình, Joanne Simpson. Nhiều năm
qua đi, bà và Mona thường đón Giáng sinh tại nhà Jobs. Những chuyến thăm đó có thể ấm áp tình
thân, nhưng cũng đầy nước mắt. Joanne nhiều khi còn bật khóc, nói rằng bà yêu ông nhiều như thế
Studio.
-1386nào, và xin l    -1386ỗi vì đã bỏrơi ông. Hóa ra tất cả mọi chuyện đềuổn, Jobs thường trấn an bà. Như ông
đã nói với bà trong một dịp Giáng sinh, "Mẹđừng lo. Con đã một tuổi thơ tuyệt vời. Mọi chuyện
đềuổn mà."
Lisa
Lisa Brennan, trái lại, không có một tuổi thơ êm đềm. Khi còn bé, cha cô hầu như chẳng
bao giờ ghé thăm. “Tôi không muốn trở thành một người cha, vì thế tôi sẽ không làm cha,” sau này
Jobs đã nói như vậy chỉ với một chút ăn năn trong giọng nói. Nhưng đôi khi ông cũng cảm nhận
được sợi dây ràng buộc gia đình. Một ngày, khi Lisa ba tuổi, khi lái xe ngang qua ngôi nhà ông đã
mua cho cô bé và Chrisann, Jobs quyết định dừng lại. Lisa không biết ông là ai. ông ngồi trên bậc
cửa, không hề đi vào trong và nói chuyệNguyenn với Chrisann. Cảnh tượng này lặp lại một, hai lần mỗi
năm. Jobs sẽ đến mà không báo trước, nói chuyện một chút về việc chọn trường hay các vấn đề
khác của Lisa, sau đó lái chiếc Mercedes đi khỏi.
Nhưng đến năm 1986, khi Lisa lên tám tuổi, những chuyến viếng thăm diễn ra thường
xuyên hơn. Jobs không còn chìm đắm vào những nỗ lực mệt mỏi để sáng tạo ra Macintosh hay sau
đó là những cuộc tranh đấu quyền lực với Sculley nữa. ông làm việc ở NeXT, một nơi bình lặng
hơn, thân thiện hơn, và có trụ sở ở Palo Alto, gần nơi Chrisann và Lisa sống. Thêm vào đó, cho đến
Smith
-1960khi cô vào trung h    -1960ọc, rõ ràng Lisa đã bộc lộ là một đứa trẻthông minh và có năng khiếu nghệ thuật,
được các giáo viên chú ý bởi khảnăng viết lách của mình. Cô mạnh mẽ, hoạt bát, thừa hưởng một
chút ương ngạnh của cha. Lisa khá giống ông, với hàng lông mày cong và dáng vẻ cứng cỏi kiểu
Trung Đông. Một hôm, trước sự ngạc nhiên của cácđồng nghiệp, ông đưa cô bé đến công ty. Vừa
nhào lộn trong hành lang, cô bé vừa kêu lên: “Nhìn con này!”
Avie Tevanian, một kỹ sư gầy gò và dễ mến ở NeXT và là bạn của Jobs, nhớ lại rằng lần
nào họ đi ăn tối, họ đều dừng lại gần nhà của Chrisann để đón Lisa. “ông ấy đối xử với con bé rất
 






dịu dàng,” Tevanian nhớ lại. “Ông là một người ăn chay, Chrisann cũng vậy, nhưng cô bé thì
không. Ông ấy thoải mái với điều đó. ông gợi ý cô bé nên gọi thịt gà, và cô bé đã làm vậy.”
Ăn thịt gà trở thành sở thích nho nhỏ của cô khi cô sống như con thoi giữa cha và mẹ mình,
những người ăn chay và luôn quan tâm đặc biệt đến các loại thức ăn tự nhiên. “Chúng tôi mua đò
ăn - rau diếp xoăn, hạt quinoa, cần tây, quả hạch bọc carob - trong một cửa hàng sặc mùi men, nơi
phụ nữ không nhuộm tóc”. Sau này cô có viết về thời gian cô sống với mẹ. “Nhưng đôi khi chúng
tôi cũng thử những món ăn nước ngoài. Có vài lần chúng tôi mua gà tẩm ướp cay trong một cửa
hàng thực phẩm cao cấp có cả mấy dãy gà đang được quay trên xiên, rồi ngồi trên xe và dùng tay
ăn gà từ chiếc túi trang trí hình chiếc lá.” Cha cô, người đặc biệt sùng tín chế độ ăn kiêng, thì khó
tính hơn khi chọn đò ăn. Một lần cô thấy ông phun ra cả một đống súp sau khi biết rằng nó có chứa
Studio.
-1386bơ. Sau này khi công việ    -1386cởApple đã vào guồng, ông lại quay trở lại chếđộăn kiêng nghiêm ngặt.
Ngay cả khi còn trẻLisa đã bắt đầu nhận ra rằng nỗi ámảnh về chếđộăn của cha phản ánh một
-1293tri    -1293ết lý sống, trong đó sự khổ hạnh và sự thiếu thốn có thể tiếp thêm sức mạnh cho những cảm xúc
sau đó. Cô nói: “Cha tin rằng những vụ mùa bội thu là quả ngọt của những vùng đất khô cằn, và
niềm vui kết trái từ sự thiếu thốn. Cha tôi biết một đẳng thức mà hầu hết mọi người không biết:
“Kết quả không bao giờ như chúng ta mong muốn”
Vì vậy, sự thiếu vắng và vẻ lạnh lùng của cha cô khiến cho những khoảnh khắc ấm áp hiếm
hoi ở bên ông càng trở nên quý giá hơn nhiều. “Tôi không sống với cha, nhưng đôi khi ông dừng
lại trước nhà chúng tôi, như một vị thần đột ngột xuất hiện để lại trong chúng tôi khoảng dư vị ngọt
Nguyen
ngào trong giây lát hay vài giờ đồng hồ sau đó” cô nhớ lại. Hai cha con đã cùng đi dạo khi Jobs
thấy con bé khá thú vị và có thể tâm sự được. Ông cũng đi giầy trượt cùng với cô bé trên những khu
-2346ph    -2346ố vắng vẻ của Palo Alto và thường dừng lại trước nhà của Joanna Hoffman và Andy Hertzfeld.
Lần đầu tiên ông dẫn cô bé đến để gặp Hoffman, ông chỉ gõ cửa và giới thiệu, “Đây là Lisa”.
Hoffman đã nhận ra ngay. “Rõ ràng là con bé là con gái anh ấy” cô nói với tôi, “Không ai có khuôn
hàm ấy. Đó là một khuôn hàm rất riêng”. Hoffman, cũng đã từng phải nếm trải nỗi đau của một
người không biết gì về người cha đã li dị với mẹ của mình cho đến tận khi bà lên 10 tuổi, đã động
viên Jobs hãy là mSmithột người cha tốt hơn. ông đã làm theo lời khuyên của bà, và sau này phải cảm ơn
bà về điều đó.
Một lần ông mang Lisa theo trong một chuyến công tác tới Tokyo, và họ ở trong khách sạn
Okura gọn gàng và xinh đẹp. ở quầy sushi thanh nhã bên dưới, Jobs đã gọi một khay lớn unagi
sushi, một món ăn ông thích đến nỗi đã tự cho phép một người ăn chay như mình được thưởng
thức món lươn nóng. Những miếng sushi được phủ một lớp muối tinh hoặc lớp mỏng nước sốt
ngọt, và Lisa sau này nhớ lại chúng đã tan ra trong miệng cô như thế nào. Khoảng cách giữa hai
cha con họ cũng vậy. Cô đã viết, “Đó là lần đầu tiên tôi cảm thấy ở bên cạnh cha thật dễ chịu và
 






thoải mái, tôi phát hiện ra rằng, ngoài tính khí nóng nảy thường ngày, ẩn sâu trong con người ông
là sự ấm áp, và những góc khuất trong tâm hồn ông đang dần đần hé mở. ông bớt nghiêm khắc với
bản thân mình hơn và trở thành một con người điềm tĩnh hơn trong khung cảnh tuyệt đẹp với
những mái vòm lớn với những chiếc ghế nhỏ, với món thịt, và với tôi.”
Nhưng không phải mọi khoảnh khắc cũng đều ngọt ngào và dễ chịu. Jobs đối xử với Lisa
cũng thất thường như với hầu hết mọi người, chỉ quay vòng vòng giữa những cái ôm và sự lạnh
nhạt. Chuyến đến thăm lần này ông có thể sẽ rất vui vẻ, khôi hài, nhưng lần sau có thể ông sẽ lạnh
lùng, thậm chí bẵng đi một thời gian ông không hề đến. “Cô bé luôn cảm thấy hoài nghi về mối
quan hệ giữa cha con họ”, theo như Hertzfeld nói. “Tôi đã đến một bữa tiệc sinh nhật của cô bé, và
Steve cũng được mời đến, nhưng anh ấy đã đến rất rất muộn. Cô bé đã cực kì lo lắng và thất vọng.
 
Nhưng cuối cùng khi anh ấy đến, thì cô bé lại hoạt bát hẳn lên”.
 
Studio.
 
Vì thế, Lisa cũng học được tính khí thất thường của ông. Trong vài năm mối quan hệ cha
con họ cứ như một trò chơi nhào lộn với những đợt lao xuống cứ kéo dài vô tận bởi sự cứng đầu
của cả hai. Sau một trận cãi vã, họ có thể không nói chuyện với nhau cả mấy tháng trời. Cả hai đều
không giỏi trong việc tiếp cận, xin lỗi và cố gắng hàn gắn, ngay cả trong thời kì ông đang đánh vật
với những vấn đề liên tiếp về sức khỏe. Một ngày mùa thu năm 2010, ông muốn vào trong một bốt
chụp ảnh công cộng với tôi, và dừng lại trước bức ảnh chụp lần ông đến thăm Lisa khi cô còn bé.
“Có lẽ tôi vẫn chưa đến thăm con bé nhiều lắm”. Vì ông đã không nói chuyện với cô cả năm trời,
nên tôi đã hỏi liệu ông có muốn gọi cho cô bé một cú điện thoại hay một bức email hay không, ông
Nguyen
-2026ng    -2026ẩn người quay ra nhìn tôi một lúc, rồi quay lại lật qua các bứcảnh cũ khác.
Chuyện tình
Nói đến phụ nữ, Jobs có thể cực kì lãng mạn. ông ấy có xu hướng yêu kiểu “sét đánh”, và
chia sẻ với bạn bè về mọi thăng trầm về một mối quan hệ nào đó, và sự nhớ mong còn bày ra mặt
mỗi khi ông phải xa bạn gái. Mùa hè năm 1983, ông đến một bữa tiệc tối nhỏ ở Thung lũng Silicon
với Joan Baez và ngồi gần một cô sinh viên đại học Pennsylvania, Jennifer Egan, người mà lúc đó
còn chẳng dám chắc ông là ai. Lúc đó ông và Baez đã nhận ra họ sinh ra không phải dành cho nhau,
và Jobs cSmithảm thấy bị cuốn hút bởi Egan, một cô phóng viên của tuần báo San Francisco trong kỳ
nghỉ hè. Ông đã tìm hiểu, gọi điện cho cô, và đưa cô đến quán Café Jacqueline, một quán nhỏ gần
Telegraph Hill chuyên phục vụ các món bánh trứng phòng chay.
Họ đã hẹn hò cả năm trời, và Jobs thường bay về miền Đông để thăm cô. ở hội nghị triển
lãm Macworld tổ chức Boston, ông đã tuyên bố với đám đông về việc ông đã yêu sâu sắc như thế
nào thế nên ông cần phải đi ngay để kịp chuyến bay đến Philadelphia gặp bạn gái của mình. Khán
giả lúc đó đã rất thích thú. Khi ông đến New York, thì cô lại bắt tàu để đến với ông ở Carlyle hoặc
ở căn hộ ở vùng thượng Đông Jay Chiat, và họ sẽ cùng nhau ăn ở quán Café Luxembourg, tới thăm
 
 






(thường xuyên) căn hộ ở San Remo nơi ông đang có kế hoạch thiết kế lại, và đi xem phim hoặc (ít
nhất là một lần) xem opera.
Ông và Egan cũng nói chuyện hàng giờ liền trên điện thoại rất nhiều đêm. Chủ đề mà họ
luôn tranh cãi với nhau là về đức tin của, những điều ông chiêm nghiệm sau khi nghiên cứu về Đạo
Phật, rằng việc tránh khỏi những ràng buộc của vật chất là điều rất quan trọng. Mong muốn hưởng
thụ của chúng ta là không lành mạnh, ông nói với cô, và để đạt đến cảnh giới thì chúng ta cần phải
xây dựng một cuộc sống không ràng buộc và không theo đuổi vật chất, ông thậm chí còn gửi cho
cô một đoạn băng về Kobun Chino, giáo viên Thiền của ông, giảng giải về những vấn đề gây ra bởi
những khát khao và ham muốn chiếm đoạt mọi thứ. Egan phản bác lại. Cô hỏi rằng chẳng phải ông
đang tự đi ngược lại triết lý đó bằng việc tạo ra máy tính và các sản phẩm mà con người khao khát
Studio.
-1386đấ    -1386y sao? “Anhấy đã cáu điên lên vềđiều này, và chúng tôi đã có những trận tranh luận nảy lửa về
nó”, Egan nhớ lại.
Cuối cùng, niềm tự hào của Jobs về những sản phẩm ông tạo ra đã chiến thắng cái lý lẽ của
ông rằng con người nên tránh xa những ràng buộc vào những thứ tài sản như vậy. Khi Macintosh
xuất xưởng vào tháng Giêng năm 1984, Egan đang ở căn hộ của mẹ cô ở San Francisco trong kì
nghỉ đông ở trường. Một hôm, các vị khách đến ăn bữa tối của mẹ cô đã rất ngạc nhiên khi Steve
Jobs - một người “bỗng nhiên nổi tiếng” - đã xuất hiện ở cửa mang theo một chiếc Macintosh còn
nguyên trong hộp và vào phòng ngủ của Egan để lắp đặt.
Jobs nói với Egan, cũng như ông đã nói với một vài người bạn khác, về dự cảm của ông
Nguyen
rằng ông sẽ không sống lâu. ông đã nói rằng lý do vì sao ông luôn vội vàng và thiếu kiên nhẫn.
“Anh ấy lúc nào cũng như đang bị hối thúc với những gì anh ấy muốn hoàn thành,” Egan kể lại.
-2440M    -2440ối quan hệ của họđã kết thúc vào mùa thu năm 1984, khi Egan nói rõ rằng cô vẫn còn quá trẻđể
nghĩ đến chuyện kết hôn.
Không lâu sau đó, ngay khi ông và Sculley bắt đầu có mâu thuẫn ở Apple vào đầu năm
1985, trên đường đi dự một cuộc họp thì Jobs dừng lại tại văn phòng của một người đang làm việc
với Apple Foundation, một tổ chức giúp những chiếc máy tính đến được tay những tổ chức phi lợi
nhuSmithận. Ngồi trong văn phòng là một phụ nữ tóc vàng duyên dáng, một sự kết hợp tuyệt diệu của sự
thuần khiết tự nhiên phảng phất nét hoang dã với sự nhạy cảm sắc bén của một tư vấn máy tính.
Tên cô là Tina Redse. “Cô ấy là người phụ nữ đẹp nhất mà tôi từng gặp,” Jobs nhớ lại.
Ông gọi cho cô ngay ngày hôm sau và mời cô đi ăn tối. Cô đã từ chối và nói rằng cô đang
sống cùng với bạn trai. Vài ngày sau, ông đưa cô đi dạo gần công viên và một lần nữa mời cô ra
ngoài, và lần này cô đã nói với bạn trai mình rằng cô muốn đi cùng Jobs. Cô rất trung thực và cởi
mở. Sau bữa tối, cô bắt đầu khóc vì biết rằng cuộc sống của cô sắp bị xáo trộn. Và đúng là như vậy.
Vài tháng sau, cô đã phải chuyển tới một biệt thự không có đò đạc ở Woodside. “Cô ấy là người
 






đầu tiên tôi thực sự yêu”, sau này Jobs nói. “Chúng tôi đã có một mối quan hệ rất gần gũi. Tôi
không biết liệu có ai có thể hiểu tôi nhiều như cô ấy không.”
Redse xuất thân từ một gia đình không mấy yên ả, và Jobs chia sẻ với cô về nỗi đau của
chính mình khi bị bỏ rơi và nhận nuôi.
“Chúng tôi đều bị tổn thưởng bởi tuổi thơ của mình,” Redse nhớ lại. “Anh ấy nói với tôi
rằng chúng tôi là những con người lạc lõng, đó là lý do tại sao chúng tôi thuộc về nhau.” Họ rất
quấn quýt nhau và công khai thể hiện tình cảm; những giai đoạn tiến triển trong mối quan hệ của
họ ở NeXT vẫn được nhân viên ở đây nhớ rất rõ. Cả những cuộc cãi cọ diễn ra ở rạp chiếu phim và
trước mặt khách viếng thăm Woodside cũng vậy. Nhưng ông vẫn luôn ca ngợi sự trong sáng và tự
nhiên của cô. Như những gì mà Joanna Hoffman “chân thật” đã nói về sự mê muội của Jobs với cô
Studio.
-1386gái Redse thánh thi    -1386ện: “Steve có xu hướng nhìn vào sự yếu đuối và rối loạn tinh thần và biến chúng
thành những thứ thần thánh.”
Khi ông bị sa thải khỏi Apple vào năm 1985, Redse đã đi du lịch cùng ông tới Châu Âu để
giải khuây. Đứng trên một chiếc cầu bắc qua sông Seine vào một buổi tối, trong khung cảnh lãng
mạn đó, họ bàn với nhau về ý định sẽ ở lại Pháp, ổn định và sống suốt đời bên nhau. Redse rất háo
hức, nhưng Jobs lại không muốn vậy. ông đã thất bại nhưng vẫn rất tham vọng. “Anh là hình ảnh
phản chiếu của chính những thứ anh làm”, ông nói với cô. Cô đã nhắc lại giây phút của họ ở Paris
trong một bức thư xót xa gửi cho ông hai mươi năm sau khi họ đều chọn cho mình con đường riêng
nhưng vẫn giữ mối liên hệ thân tình:
Nguyen
Anh và em đà đứng trên chiếc cầu ở Paris vào mùa hè năm 1985. Bầu trời âm u. Hai đứa đâ
-2440d    -2440ựa vào thành cầu bằng đá trơn mượt và nhìn xuống dòng nước xanh cuộn bên dưới. Thế giới của
anh đà bị vỡđôi và ngừng quay, chờđợi được sắp xếp lại. Còn em thì muốn chạy trốn khỏi quá
khứ. Em đà cố gắng thuyết phục anh cùng em bắt đầu một cuộc sống mớiởParis, rũ bỏcon người
cũ và chờ đón một tương lai mới. Em muốn chúng ta cùng nhau băng qua những vực đen sâu thẳm
trong thế giới đổ vỡ của anh và vươn lên, vô danh và mới mẻ, một cuộc sống dung dị đời thường,
nơi em nấu cho anh những bữa tối giản dị và chúng ta có thể bên nhau hàng ngày, như những đứa
Smith
-3853tr    -3853ẻđang chơi một trò chơi ngọt ngào mà không hềcó ý định sẽlưu trò chơi đó lại. Em thích nghĩ
rằng anh đà cân nhắc điều đó trước khi anh cười và nói rằng “Vậy anh có thể làm gì? Anh vừa mới
thất nghiệp rồi”. Trong khoảnh khắc do dựtrước khi tương lai rõ nét thay đổi chúng ta, em thích
nghĩ rằng chúng ta cùng nhau sống cuộc đời đơn giảnấy cho đến cuối đời, với lũ cháu vây xung
quanh trên một cánh đồng ở miền Nam nước Pháp, lặng lẽ trải nghiệm hết những tháng ngày của
chúng ta, ấm áp và trọn vẹn như những ổ bánh mì mới, thế giới bé nhỏ của chúng ta sẽ đầy ắp
hương vị của sự nhẫn nại và tình thân gia đình.
 






Mối quan hệ này đã trải qua sóng gió trong suốt năm năm. Redse ghét phải sống trong ngôi
nhà hầu như chẳng được trang hoàng nội thất ở Woodside. Jobs đã thuê hai thanh niên từng làm ở
Chez Panisse để làm người giữ nhà và nấu các món chay, và họ đã khiến cô cảm thấy mình như là
một kẻ thừa thãi. Cô hiếm khi ra khỏi căn hộ của mình ở Palo Alto, đặc biệt là sau một trận tranh
cãi nảy lửa với Jobs. “Sự thờ ờ là một hình thức ngược đãi”, cô từng viết nguệch ngoạc lên bức
tường hành lang dẫn đến phòng ngủ của họ câu này. ông làm cho cô thích thú, nhưng cô cũng bị
đánh gục bởi sự vô tâm của ông. Sau này nhớ lại cô đã rất đau khổ như thế nào khi yêu một người
quá ích kỉ. Quan tâm sâu sắc đến một ai đó không có khả năng quan tâm là một dạng đặc biệt của
địa ngục mà cô không hề mong muốn ai phải chịu đựng.
Họ khác nhau rất nhiều thứ. “Đi từ độc ác đến thánh thiện, họ gần như là hai thái cực trái
Studio.
ngược nhau.” Hertzfeld nói. Sự ân cần của Redse được biểu lộ qua những việc nhỏ đến lớn; cô
-1293luôn cho nh    -1293ững người lang thang tiền, cô tình nguyện giúp những ai (như cha cô) đang đau khổ với
căn bệnh thần kinh, và cô chăm lo để Lisa và ngay cả Chrisann cảm thấy thoải mái với cô. Hơn bất
cứai, cô đã giúp thuyết phục Jobs dành nhiều thời gian hơn cho Lisa. Nhưng cô thiếu đi nghị lực
và tham vọng của Jobs. Phẩm chất đẹp đẽ trong con người cô khiến cô có vẻ hòa hợp với Jobs, điều
đó cũng chính là thứ khiến họ khó có thể đứng trên cùng một chiến tuyến. “Mối quan hệ của họ cực
kỳ dữ dội”, Hertzfeld nói. “Do tính cách của cả hai người, vì thế họ có rất nhiều, rất nhiều những
trận cãi vã”.
Họ cũng có sự khác biệt về triết lý căn bản, về việc thị hiếu thẩm mỹ, về cơ bản là do bản
chất như Redse nghĩ, hay là mang tính phổNguyen biến và có thể được rèn rũa, như Jobs nghĩ. Cô kết tội
ông quá bị ảnh hưởng bởi xu hướng Bauhaus. “Steve tin rằng nhiệm vụ của chúng tôi là hướng dẫn
cho mọi người về khiếu thẩm mỹ, bảo mọi người điều mà họ “nên” thích,” cô nhớ lại. “Tôi không
dòng tình với quan điểm đó. Tôi tin rằng khi chúng ta chú ý lắng nghe, cả bản thân chúng ta và
những người xung quanh, bản chất của chúng ta sẽ phát triển một cách đúng đắn.”
Càng ở với nhau lâu thì mối quan hệ của họ càng trở nên xấu đi. Nhưng khi họ rời xa nhau,
Jobs lại rất nhớ cô. Cuối cùng, mùa hè năm 1989, ông đã cầu hôn cô. Cô đã không thể chấp nhận.
Cô nói vSmithới bạn bè rằng điều đó sẽ khiến cô phát điên. Cô đã trưởng thành trong một gia đình nhiều
biến động, và mối quan hệ của cô với Jobs đã gợi lại quá nhiều điểm tưởng đồng với môi trường
sống đó. “Tôi không thể là một người vợ tốt đối với Steve Jobs, một thần tượng,” cô giải thích.
“Tôi hẳn sẽ trở nên bế tắc với nó ở mọi phương diện. Trong mối quan hệ cá nhân của chúng tôi, tôi
không thể chịu được sự xấu xa của anh ấy. Tôi không muốn làm tổn thương anh ấy, nhưng tôi cũng
không muốn đứng cạnh và nhìn anh làm tổn thương những người khác. Điều đó thật sự rất đau đớn
và mệt mỏi.”
 






Sau khi họ chia tay, Redse đã giúp thành lập OpenMind, một mạng lưới chăm sóc về tinh
thần ở California. Cô đã vô tình đọc một cuốn sổ tay về bệnh tâm thần về chứng rối loạn cá nhân tự
yêu bản thân mình thái quá và thấy rằng Jobs là người có đủ tất cả những tiêu chí trong đó. “Cuốn
sách nhỏ đã trình bày rất chính xác và giải thích rất nhiều về điều mà chúng tôi đã tranh cãi để cuối
cùng tôi đã nhận ra rằng việc đợi chờ anh ấy trở nên thân thiện và bớt yêu bản thân mình hơn cũng
giống như đợi chờ một người mù có thể nhìn thấy,” cô nói “Nó cũng giúp giải thích một vài quyết
định của anh ấy về con gái Lisa lúc đó. Tôi nghĩ vấn đề ở đây là sự thấu hiểu. Anh ấy thiếu khả
năng thấu hiểu.”
Sau đó. Redse đã kết hôn và có hai con trước khi ly dị. Đến tận bây giờ Jobs vẫn nhớ cô
ngay cả sau khi ông đã có một gia đình hạnh phúc. Và khi ông bắt đầu phải chiến đấu với căn bệnh
Studio.
-1386ung thư quái ác, cô đã liên lạc để    -1386giúp đỡ ông. Cô rất dễxúc động mỗi lần nhớ lại mối quan hệ của
họ. “Mặc dù đức tin của chúng tôi mâu thuẫn nhau và khiến cho chúng tôi không thểcó được mối
-1293quan h    -1293ệnhư chúng tôi từng hy vọng thì sự quan tâm và tình yêu tôi dành cho anhấy mấy chục năm
trước vẫn còn.” Còn Jobs bỗng nhiên bật khóc vào một buổi chiều khi ông đang ngồi trong phòng
khách và nhớ về cô. “Cô ấy là một trong số những người thánh thiện nhất mà tôi từng biết”, ông
nói, nước mắt lăn dài trên gò má. “Có cái gì đó thiêng liêng ở cô ấy và ở mối quan hệ mà chúng tôi
đã từng có”, ông nói rằng mình luôn thấy hối hận khi họ không thể cùng nhau tiếp tục, và ông biết
rằng cô ấy cũng vậy. Nhưng điều đó sẽ chẳng đi đến đâu cả. Họ đều nhất trí với nhau như vậy.
Chương 21: NGƯỜI ĐÀN ÔNG CỦA GIA ĐNguyenÌNH
Tổ ấm của Jobs
Với Laurene Powell, năm 1991 Laurene Powell
Đến thời điểm này, dựa trên hồ sơ tình ái, một bà mối thông minh đã đầy đủ thông số để
phác thảo ra hình dung về người phụ nữ phù hợp với Jobs. Thông minh, nhưng không kiêu ngạo.
Đủ rắn rỏi để đồng hành cùng ông, nhưng cũng yêu Thiền đủ để bình tĩnh vượt lên mọi thị phi. Có
học thức và độc lập, nhưng đồng thời cũng sẵn sàng lui lại làm hậu phương cho chồng và để xây
Smith
đắp một gia đình. Hai chân thì chạm đất nhưng đầu óc có thể phiêu tận chín tầng mây. Đủ khôn
-1453ngoan để    -1453 biết cách quản lý ông, nhưng cũng đủ tựtin để không nhất thiết lúc nào cũng dùng chiêu
ấy. Và đáng kể nhất là không thấy phiền khi một người phụ nữxinh đẹp, tóc vàng duyên dáng lại
có khiếu hài hước mà chỉthích ăn chay. Tháng 10 năm 1989, sau đổ vỡ với Tina Redse, một người
như thế đã bước vào cuộc đời ông.
Nói cho chính xác, thì một cô gái như thế đã bước vào lớp học của ông. Jobs tham gia nói
chuyện trong chương trình “Nhìn từ Đỉnh cao” cho trường Kinh doanh Stanford vào một tối thứ
Năm. Laurene Powell lúc đó vừa tốt nghiệp trường kinh doanh, và cô được một người bạn cùng
 






lớp rủ đến dự buổi thuyết trình này. Họ đến muộn, cả khán phòng không còn một chỗ trống, vậy
nên cả hai đành phải ngồi ở lối đi giữa các dãy ghế. Khi nhân viên nhà trường đến và yêu cầu họ
không được ngồi ở đó, Powell kéo bạn chạy thẳng lên hàng đầu tiên và chiếm luôn hai ghế dành
cho khách mời. Một lúc sau, khi Jobs đến, ông được dẫn đến ngồi cạnh cô. “Tôi nhìn sang bên
phải, và thấy có một cô gái vô cùng xinh đẹp, chúng tôi bắt chuyện với nhau trong khi chờ đợi vị
chủ toạ nói lời mở đầu,” Jobs nhớ lại. Họ trò chuyện vài câu, và Laurene nói đùa rằng sở dĩ cô ấy
ngồi ở hàng ghế này là vì cô vừa trúng số, và phần thưởng là ông sẽ phải mời cô ấy đi ăn tối. “Anh
ấy rất dễ thương,” sau này cô kể lại.
Sau buổi nói chuyện, Jobs rời bục diễn thuyết và xuống trò chuyện với sinh viên. Ông trông
thấy Powell rời đi, rồi trở lại, đứng lẫn trong đám đông, rồi lại rời đi. ông đuổi theo cô, nhưng bị
Studio.
-1386th    -1386ầy hiệu trưởng giữ lại chào hỏi. Sau khi bắt kịp côởbãi đỗ xe, ông nói, “Xin lỗi, chẳng phải là cô
đã trúng sốhay gì đấy sao, tôi phải mời cô đi ăn tối mà?” Cô cười lớn. “Thứ Bảy được không?”,
ông đề nghị. Côđồng ý và trao sốđiện thoại. Jobs quay ra lấy xe để chuẩn bịđến nhà hàng rượu
vang Thomas Fogarty trên núi Santa Cruz, khu Woodside, nơi nhóm đào tạo bán hàng của NeXT
đang tổ chức một bữa tiệc. Đột nhiên ông dừng và quay phắt lại. “Lúc ấy, tôi nghĩ, ôi, mình sẽ thích
ngồi ăn tối với nàng hơn là với nhóm đào tạo kia”, thế nên tôi quay trở lại chỗ đậu xe của gặp cô ấy
và hỏi, “Chúng ta có thể gặp ngay tối nay không?” Cô đồng ý. Đó là một buổi tối mùa thu tuyệt
đẹp, và họ cùng nhau đi bộ ở Palo Alto, đến một nhà hàng ăn chay bé nhỏ, St. Michael’s Alley và
ở bên nhau liền 4 giờ đồng hồ. “Kể từ đó, chúng tôi luôn ở bên nhau,” ông nói.
Nguyen
Avie Tevanian đã ngồi đợi trong nhà hàng rượu vang cùng với nhóm đào tạo của NeXT
suốt buổi tối hôm đó. “Đôi khi không thể hiểu nổi Steve, nhưng khi nói chuyện với anh ấy, tôi nhận
-2440ra có chuy    -2440ện gì đó đặc biệt đã xảy ra,” ông kể. Khi Powell trở về nhà, sau nửa đêm, cô gọi ngay cho
bạn thân Kathryn (Kat) Smith, lúc ấy đang ởBerkeley và để lại lời nhắn trên điện thoại. “Cậu
không tin nổi chuyện gì vừa xảy ra với mình đâu”! chiếc máy ghi lại. “Cậu không tin nổi mình vừa
gặp ai tối nay đâu!” Smith gọi lại ngay vào sáng hôm sau và lắng nghe bạn kể chuyện. “Chúng tôi
đều biết về Steve, anh ấy thu hút sự chú ý bởi vì chúng tôi đều theo học ngành kinh doanh”, cô nhớ
Smith
-3853l    -3853ại.
Andy Hertzfeld và vài người khác sau này đã phỏngđoánchính Powell đã lên kế hoạch hẹn
hò với Jobs. “Laurene rấtổn, nhưng cô ấy biết tính toán, và tôi nghĩ cô ấy đã nhắm anh ta ngay từ
đầu,” Hertzfeld nói. “Bạn cùng phòng của cô ấy nói với tôi rằng Laurene có vài tạp chí đăng ảnh
Steve trên trang bìa, và cô ấy đã thề sẽ quyết hẹn hò bằng được với anh ta. Nếu quả thực Steve đã
bị “gài”, thì điều đó quả là mỉa mai,” Nhưng sau này Powell khăng khăng cho rằng không phải
vậy. Cô đến buổi nói chuyện đó chỉ vì bạn của cô muốn thế, thậm chí cô còn không chắc lắm về
người sẽ diễn thuyết hôm đó. “Tôi có biết Steve Jobs có tham gia nói chuyện, nhưng thực tế tôi còn
 






nghĩ có người trình bày hôm đó là Bill Gates cơ,” cô nhớ lại. “Tôi bị lẫn lộn mấy người này. Đó là
năm 1989. Anh ấy làm việc ở NeXT, và điều đó chẳng có gì to tát với tôi. Tôi không hào hức gì cho
cam, chỉ là bạn tôi muốn đến đó, thế nên chúng tôi đến mà thôi.”
”Chỉ có hai người phụ nữ trong cuộc đời mà tôi thực sự yêu, đó là Tina và Laurene,” sau
này Jobs kể lại. “Tôi đã từng nghĩ mình yêu Joan Baez, nhưng thực ra tôi chỉ rất thích thôi. Đầu
tiên là Tina, và sau đó là Laurene.”
Laurene Powell sinh năm 1963 ở New Jersey và học cách tự thân vận động từ rất sớm. Cha
cô là một phi công thuộc Quân chủng Hải quân, hi sinh trong một tai nạn máy bay ở Santa Ana,
California; trong lúc cố gắng điều khiển một chiếc máy bay hỏng hạ cánh, ông chỉ có đủ thời gian
để đưa máy bay đáp xuống khu vực không có dân thường sinh sống, mà không có đủ thời gian để
Studio.
-1386nh    -1386ảy dù. Cuộc hôn nhân thứ hai của mẹ cô hoá ra lại khiến cảgia đình rơi vào cảnh tòi tệ, nhưng cô
biết mình không thể bỏđi, bởi cô không có cách gì có thể hỗ trợgia đình mình. Trong 10 năm ròng,
Laurene và 3 cậu em trai căng thẳng sống trong chính ngôi nhà của mình, cố gắng giữthái độứng
xửđúng đắn, chia nhỏ vấn đềra để giải quyết. Cô đã làm rất giỏi. “Những gì tôi học từ thời thơ ấu
là rất rõ ràng, tôi luôn muốn được sống một cách độc lập,” cô nói. “Tôi tự hào về điều đó. Tiền bạc
đối với tôi chỉ là công cụ để sống độc lập, nhưng nó không phải là một phần làm nên con người
tôi.”
Sau khi tốt nghiệp trường Đại học Pennsylvania, cô làm việc cho Goldman Sachs trong vai
trò là nhà chiến lược kinh doanh thu nhập cố định, kiếm cho tài khoản của công ty môi giới chứng
khoán ấy một số tiền khổng lò. Jon Corzine, sNguyenếp của cô ở Goldman cố giữ cô ở lại làm việc, nhưng
cô cho rằng công việc đó chẳng mang lại điều gì tốt đẹp. “Ông có thể sẽ rất thành công,” cô nói,
“nhưng ông chẳng có gì ngoài tiền cả.” Sau ba năm làm việc ở đó, cô bỏ việc và đến Florence,
Italy, sống ở đó 8 tháng trước khi vào học tại Trường Kinh doanh Stanford.
Sau bữa tối hôm thứ Năm, đến thứ Bảy, cô mời Jobs qua nhà mình ở Palo Alto. Kat Smith
từ Berkeley xuống và đóng giả là bạn cùng phòng với Laurene để được gặp ông. Mối quan hệ của
họ nhanh chóng trở nên say đắm. “Họ hôn và vuốt ve nhau suốt,” Smith nói. “Anh ta bị cô ấy làm
cho mê mSmithẩn. Anh ấy còn gọi điện thoại cho tôi và hỏi, ‘Cậu nghĩ sao, cô ấy có thích tôi không?’
Tôi rơi vào tình thế khá hài hước, khi được người nổi tiếng gọi điện để hỏi những câu tương tự như
vậy.”
Giao thừa năm 1989, cả ba chúng tôi cùng nhau tới Chez Panisse, nhà hàng nổi tiếng của
Alice Waters ở Berkeley, cùng với Lisa, lúc đó đã 11 tuổi. Trong bữa tối đã xảy ra chuyện gì đó
khiến Jobs và Powell bắt đầu tranh cãi. Sau đó, ai đi đường nấy. Powell trở về ngủ tại phòng của
Kat Smith. Chín giờ sáng hôm sau có tiếng gõ cửa, Smith ra và thấy Jobs trong mưa phùn lất phất
với một bó hoa dại ông hái ở đâu đó. “Tôi có thể vào và gặp Laurene không?” ông hỏi. Lúc đó cô
 






vẫn đang ngủ, và ông đi thẳng vào phòng. Khoảng một, hai giờ trôi qua, Smith vẫn phải ngồi đợi
ngoài phòng khách vì cô không thể vào phòng ngủ để lấy quần áo. Cuối cùng, cô đành khoác tạm
lên người chiếc áo ngủ để đến quán Peet’s Coffee mua một ít thức ăn. Jobs không hề ló mặt ra cho
đến buổi chiều. “Kat, cậu có thể vào đây một phút không?” ông hỏi. Tất cả bọn họ tụ tập trong
phòng ngủ. “Cậu biết đấy, cha của Laurene đã qua đời, còn mẹ của cô ấy thì không có mặt ở đây,
và vì cậu là bạn thân nhất của cô ấy, nên tôi muốn hỏi cậu một chuyện,” ông nói. “Tôi muốn cưới
Laurene. Cậu sẽ chúc phúc cho tôi chứ?”
Smith ngồi lên giường và suy nghĩ. “Cậu thấy thế có được không?” cô hỏi Powell. Khi
nàng gật đầu nói có, Smith tuyên bố, “Thế nhé, cậu đã có câu trả lời của tôi.”
Tuy nhiên, đó vẫn không phải là một câu trả lời mang tính quyết định. Jobs luôn tập trung
Studio.
-1386điên cuồ    -1386ng vào một mục tiêu trong một khoảng thời gian, và sau đó, đột nhiên, hướng sự chú ý của
mình sang chỗ khác. Trong công việc, ông luôn chú mục vào cái mà ông muốn, và một khi đã
muốn một điều gì, thì tất cả những thứ còn lại đều không có ý nghĩa gì với ông hết, bất chấp việc
mọi người cố gắng thu hút sự chú ý của ông đến mức nào. Trong cuộc sống cá nhân, ông cũng hành
xử y như vậy. Có những lúc ông và Powell không ngần ngại thể hiện sự cuồng nhiệt như thể thế
giới này chỉ có hai ta, khiến những người có mặt trong đó có cả Kat Smith và mẹ của Powell phát
ngượng lên. Những buổi sáng ở nhà của ông ở Woodside, ông đánh thức Powell dậy bằng cách bật
loa hết công suất bản nhạc “She Drives Me Crazy” (Tạm dịch: Nàng làm tôi phát điên) của nhóm
Fine Young Cannibal từ chiếc máy nghe nhạc của mình. Nhưng cũng có lúc ông hầu như quên mất
sự tồn tại của cô ấy. “Steve thay đổNguyeni từ thái cực tập trung vào cô ấy - khi đó cô trở thành trung tâm
vũ trụ, sang thái cực lạnh lùng, xa cách và chỉ tập trung vào công việc,” Smith nói. “ông ấy có sức
mạnh tập trung như một tia laser, và khi nó chiếu đến bạn, bạn sáng bừng trong sự chú ý của ông
ấy. Nhưng khi ánh sáng ấy chiếu qua một điểm khác, xung quanh bạn lúc ấy sẽ chỉ còn toàn bóng
tối. Điều đó khiến Laurene vô cùng hoang mang.”
Cô đã nhận lời cầu hôn của ông vào ngày đầu tiên năm 1990, nhưng vài tháng sau, ông
không hề đề cập đến chuyện đó. Cuối cùng, Smith hỏi thẳng ông dự định về điều này như thế nào
khi hSmithọ ngồi cùng nhau trên một mỏm cát ở Palo Alto. Chuyện gì xảy ra vậy? Jobs trả lời rằng ông
cần cảm giác chắc chắn rằng Powell có thể thu xếp ổn thoả khi sống trong thế giới của ông, cũng
như với kiểu người như ông. Đến tháng Chín, quá ngán ngẩm vì phải chờ đợi, cô chuyển ra ngoài.
Tháng tiếp theo, ông tặng cô một chiếc nhẫn đính hôn kim cương và cô lại chuyển về sống chung
với ông.
Tháng Mười Hai, Jobs đưa Powell đến nơi nghỉ dưỡng yêu thích của mình, làng Kona ở
Hawaii, ông bắt đầu đến đây chín năm về trước, khi muốn giảm tải căng thẳng vì Apple, ông đã
nhờ trợ lý tìm cho mình một nơi để nghỉ ngơi. Thoạt tiên, ông có vẻ không thích cụm những ngôi
 






nhà gỗ nằm ôm lấy bãi biển rộng lớn ở Hawaii. Đó là một khu nghỉ dưỡng gia đình, với những nhà
ăn công cộng. Nhưng chỉ sau đó vài giờ đồng hồ, ông bắt đầu cảm thấy đây đích thị là một thiên
đường. Chính sự đơn giản và vẻ đẹp dung dị ở nơi đây đã lay động tâm hòn ông, khiến ông luôn
muốn trở lại bất cứ khi nào có thể. Ông đã cùng Powell tận hưởng thiên đường đó vào tháng Mười
Hai năm đó. Tình yêu của họ đã trưởng thành. Đêm trước lễ Giáng sinh, một lần nữa ông lại tuyên
bố, và lần này còn chính thức hơn, rằng ông muốn cưới nàng. Không lâu sau đó, một yếu tố nữa đã
khiến quyết định ấy nhanh chóng được thực hiện. Chính tại Hawaii, Powell đã có thai. “Chúng tôi
biết chắc chắn nơi xảy ra chuyện ấy,” sau này Jobs kể lại kèm một nụ cười lớn.
Đám cưới, ngày 18 tháng Ba, 1991
Việc Powell có bầu không thực sự là điểm mấu chốt của vấn đề. Jobs, một lần nữa chùn lại
Studio.
trước đám cưới, mặc dù chính ông là người cầu hôn đến hai lần, một lần vào đầu năm, một lần vào
-1293cu    -1293ối năm 1990. Giận dữ, cô đã rời khỏi nhà của ông và trở về sốngở nhà của mình. Đầu tiên, ông
đã im lặng hoặc là phớt lờ tình huống đó. Sau đó, ông lại nghĩ có lẽ mình vẫn còn yêu Tina Redse;
ông gửi tặng hoa hồng và cố gắng thuyết phục cô quay trở lại, thậm chí là kết hôn. Ông không chắc
là mình muốn gì, và ông khiến cả bạn bè, thậm thậm chí là cả những người chỉ quen biết sơ sơ kinh
ngạc khi hỏi họ xem ông nên làm gì. Ai đáng yêu hơn, ông hỏi, Tina hay Laurene? Họ thích ai
hơn? Ông nên kết hôn với ai? Chuyện này có được nhắc đến trong tiểu thuyết A Regular Guy (Tạm
dịch: Anh chàng Hoàn hảo), nhân vật mang hình tượng Jobs “đã hỏi hơn một trăm người xem họ
thấy ai xinh đẹp hơn.” Không hề hư cấu; trên thực tế, số người được hỏi cũng gần đạt con số một
 
trăm.
 
Nguyen
Cuối cùng ông cũng đưa ra được lựa chọn đúng đắn. Như Redse đã kể lại với bạn bè, cô
 
không thể sống nổi nếu trở lại với Jobs, cũng như không hề muốn đám cưới. Mặc dù ông đã từng
héo hon tiều tuỵ về mối liên hệ thiên nhiều về tinh thần với Redse, nhưng mối quan hệ của ông với
Powell lại có sự vững bền hơn. ông thích cô, ông yêu cô, ông tôn trọng cô và ông cảm thấy thoải
mái khi ở bên cô. Có thể cô ấy không có sự hấp dẫn huyền bí, nhưng cô ấy chính xác là nơi neo đậu
của cuộc đời ông. “ông ấy quá may mắn khi quyết định dừng lại ở Laurene, cô ấy thông minh và có
Smith
thể hỗ trợ cho ông ấy, đồng thời lại có thể chịu đựng được tính cách thất thường và dữ dội của ông
-1813ấ    -1813y,” Joanna Hoffman nói. “Vì côấy không cuồng loạn, nên có thể Steve cảm thấy cô ấy không kì
diệu như Tina hay ai đó. Nhưng điềuấy thật ngốc nghếch.” Andy Hertzfeld đồng ý. “Laurene có
bề ngoài giống Tina, nhưng cô ấy hoàn toàn khác biệt, bởi vì cô ấy cứng rắn hơn và có cái đầu lạnh
hơn. Đó là lý do vì sao cuộc hôn nhân ấy thành công.”
Jobs cũng rất hiểu điều này. Mặc dù cảm xúc của ông lên xuống thất thường, đôi khi ông
còn thể hiện là con người ti tiện, nhưng cuộc hôn nhân của ông lại rất bền vững, nó được đánh dấu
 
 






bởi sự trung thành, lòng thành thực, vượt qua biết bao thăng trầm và trải qua rất nhiều cung bậc xúc
cảm phức tạp.
Avie Tevanian quyết định là Jobs cũng cần phải tổ chức tiệc chia tay đời độc thân. Việc này
xem ra không hề dễ dàng như mọi người vẫn nghĩ. Jobs không thích tiệc tùng và cũng chẳng có hội
bạn bè nối khố nào. Thậm chí ông còn không có bạn thân nhất. Thành ra bữa tiệc chỉ có Tavanian,
và Richard Crandall, một giáo sư khoa học máy tính ở trường Reed, người mới bỏ dạy đến làm
việc cho NeXT tham dự. Tevanian thuê một chiếc limo, và khi họ đến nhà của Jobs, Powell ra mở
cửa trong trang phục của một quí ông, đeo râu giả và nói cô cũng muốn được tham dự bữa tiệc. Tất
nhiên, đó chỉ là một câu nói đùa, và rất nhanh chóng, ba chàng thanh niên độc thân, không ai say
xỉn chạy xe thẳng đến San Francisco để xem có thể làm cho bữa tiệc độc thân nghèo nàn này thêm
 
chút sắc màu nào không.
 
Studio.
 
Tevanian không đặt được chỗ trong nhà hàng Greens, một nhà hàng chay ở Fort Mason mà
Jobs yêu thích, nên đành đặt chỗ ở một nhà hàng huyên náo trong khách sạn. “Tôi không muốn ăn
ở đây,” Jobs tuyên bố khi thấy bánh mỳ được đặt lên bàn. ông bắt mọi người đứng dậy, đi ra khỏi
nhà hàng trước ánh mắt kinh hãi của Tevanian, người chưa hề quen với kiểu ứng xử của Jobs. Ông
dẫn họ tới quán Café Jaqueline ở North Beach, một nơi đầy gió mà ông yêu thích, ở đây tất nhiên
là một lựa chọn tốt hơn. Sau đó, họ lái chiếc limo đi qua cầu Golden Gate đến một quán bar ở
Sausalito, cả ba đều gọi rượu tequila nhưng chỉ nhấp môi. “Thực sự thì đó không phải là một bữa
tiệc chia tay độc thân tuyệt vời, nhưng đối với một người như Steve, thì đó là tất cả những gì tốt
nhất chúng tôi có thể làm được, hơn nữa, cũng chẳNguyenng có ai khác tự nguyện làm điều đó,” Tevanian
nhớ lại. Jobs cũng rất trân trọng điều này. ông muốn Tevanian cưới em gái Mona Simpson của
mình làm vợ. Dù chuyện ấy không thành nhưng chỉ riêng suy nghĩ ấy thôi cũng đã thể hiện tình
cảm của Jobs dành cho Tevanian.
Powell cũng nhận thấy nhiều điềm báo cho cuộc sống mới mà cô sắp bước vào. Khi chuẩn
bị cho đám cưới, nhân viên dịch vụ giấy mời viết tay đến trình diễn cho họ xem mấy phương án
chữ viết. Vì không có ghế ngồi, nên cô nhân viên phải ngồi trên sàn để viết thử mấy mẫu. Jobs nhìn
Smith
những mẫu viết tay vài phút ròi đứng dậy, bỏ vào phòng. Họ đợi ông quay trở lại nhưng không
-1306th    -1306ấy. Một lúc sau, Powell vào phòng tìm ông. “Tống cô ta ra khỏi đây,” ông nói. “Anh không thể
nhìn nổi mấy sản phẩm của cô ta. Tởm quá.”
Vào ngày 18 tháng Ba năm 1991, Steven Paul Jobs, 36 tuổi đã kết hôn cùng Laurene
Powell, 27 tuổi ở Khu nghỉ Ahwahnee Lodge trong Công viên Quốc gia Yosemite. Được xây dựng
từ những năm 1920, Ahwahnee là một khu nghỉ được ghép bởi những trụ đá, khối bê tông và nhà
gỗ được thiết kế theo phong cách tổng hợp từ phong cách nghệ thuật Art Deco, trường phái Nghệ
thuật và Thủ công. Đám cưới được chào mừng bằng màn bắn pháo hoa lộng lẫy của Công viên.
 
 






Điểm kì diệu nhất ở đây chính là những góc nhìn. Những ô cửa sổ chạy dài từ sàn nhà tới trần nhà,
nhìn ra Vòm đá Half Dome - khối granit hình nửa mái vòm vươn lên giữa trời xanh và Thung lũng
Yosemite.
Có khoảng 50 người tham dự lễ cưới, trong đó cha của Steve, ông Paul Jobs và em gái
Mona Simpson cũng có mặt. Cô đến dự lễ cưới cùng chòng chưa cưới, Richard Appel, một luật sư,
mà sau này trở thành một nhà viết kịch bản hài kịch truyền hình. (Anh chính là người viết kịch bản
cho The
Simpsons, nên đã lấy tên vợ để đặt tên cho mẹ của Hommer.) Jobs đã năn nỉ mọi người
phải đến bằng xe bus chuyên dụng; ông muốn mọi thứ của lễ cưới đều nằm trong tầm kiểm soát.
Buổi lễ diễn ra trong hội trường bao quanh bằng kính, tuyết ngoài trời rơi nặng hạt và chỉ
Studio.
thấy Đỉnh Glacier thấp thoáng ở đằng xa. Người chủ trì buổi lễ là Thiền sư phái Tào Động của
-1293Jobs, Kobun Chino, ông l    -1293ắc một cái gậy, đánh cồng, thắp nhang và lẩm nhẩm bài kinh với dáng vẻ
mà hầu hết những vị khách mời đều không hiểu gì. “Tôi nghĩ ông ấy bịsay rượu,” Tevanian nói.
Không hề. Bánh cưới được đặt theo hình dáng của Half Dome, khối đá granit cuối cùng của thung
lũng Yosemite, nhưng vì yêu cầu ngặt nghèo của chủ nhân về chiếc bánh chay - không có trứng,
sữa hoặc bất cứ sản phẩm chế biến nào - nên có một vài người khách không thể nuốt nổi. Sau đó,
hầu hết mọi người đều tỏa đi ngắm cảnh, còn 3 cậu em trai của Powell thì chơi trò ném tuyết đánh
trận giả, với rất nhiều dụng cụ và làm huyên náo cả lên. “Em thấy không, Mona,” Jobs nói với cô
em gái, “ông tổ của Laurene là Joe Namath, còn ông tổ của chúng ta là John Muir.”
 
Một gia đình
 
Nguyen
 
Powell chia sẻ với chòng niềm hứng thú đối với các nguồn lương thực tự nhiên. Khi còn
học ở trường kinh doanh, cô từng làm việc bán thời gian cho Odwalla, một công ty rau quả, với tư
cách là người phát triển kế hoạch tiếp thị đầu tiên ở đây. Sau khi kết hôn với Jobs, cô cảm nhận
được ý nghĩa quan trọng của việc phải có một sự nghiệp riêng, đó là bài học về sự độc lập cần thiết
mà cô học được từ nhỏ. Do đó, cô bắt đầu xây dựng công ty riêng của mình, Terravera, chuyên
cung cấp sẵn những bữa ăn hữu cơ và giao hàng đến tận các cửa hàng trên khắp vùng Bắc
Smith
California.
Thay vì sống tách biệt và ẩn dật trong biệt thự không có đồ đạc ở Woodside, hai vợ chòng
chuyển đến sống ở một ngôi nhà duyên dáng và khiêm tốn ở một góc phố với hàng xóm là những
người thân quen ở khu cũ Palo Alto. Đó là địa hạt của những người hàng xóm đặc biệt, trong đó có
nhà đầu tư tài chính có tầm nhìn John Doerr, nhà sáng lập Google Larry Page, và người sáng lập
Facebook Mark Zuckerberg, cùng với Andy Hertzfeld và Joanna Hoffman - nhưng không phải là
những ngôi nhà phô trương, và cũng không có những hàng rào cao hay dài hút mắt để che dấu
những ánh nhìn. Thay vào đó, chúng nằm bình yên bên nhau, nhà này cạnh nhà kia bám theo một
 
 






con đường phẳng lặng và yên tĩnh, ngăn cách nhau bằng những lối đi bộ rộng rãi. “Chúng tôi muốn
sống trong một khu có những người hàng xóm, để sau này lũ trẻ có thể chạy qua, chạy lại chơi với
bạn bè của mình,” sau này Jobs kể lại.
Ngôi nhà cũng không theo trường phái tối giản hay phong cách hiện đại mà Jobs sẽ thiết kế
như hình dung trước đây của ông, lúc nghĩ mình sẽ có một căn nhà riêng. Nó cũng không rộng rãi
hay có điểm gì đặc biệt đến độ những người đi đường phải dừng lại trầm trồ và chú ý khi họ chạy
dọc theo con đường ở Palo Alto. Một nhà thiết kế địa phương tên là Carr Jones đã xây căn nhà này
vào những năm 1930, ông là người chuyên thiết kế những ngôi nhà một cách kì công và cẩn thận
theo đúng “cẩm nang phong cách” đối với những ngôi nhà gỗ ở nông thôn của nước Anh hay nước
Pháp.
Studio.
Căn nhà hai tầng được xây bằng gạch đỏ, để lộ những chiếc rầm gỗ và được lợp mái với
-1293nh    -1293ững đường cong: nó gợi lên hìnhảnh của một căn nhà nhấp nhô kiểu vùng Cotswoldở phía Tây
miền Trung nước Anh hoặc nhà của một chàng Hobbit khéo tay nào đó từng sống. Thứ duy nhất
mà người California đụng chạm tới là một cái sân nhỏtheo phong cách Mission được tạo ra nhờ
hai cánh của ngôi nhà. Phòng khách tầng hai có trần hình vòm không kiểu cách, với sàn lát gạch
vuông và gạch nung đỏ. ở góc nhà là một chiếc cửa sổ chữ nhật lớn, nhìn thấy đỉnh chóp của trần
nhà; lúc trước khi Jobs mua căn nhà này, ở đó là một tấm kính màu, sau đó ông cho thay thế bằng
một tấm kính trong suốt. Sự thay đổi nữa mà ông và Powell thực hiện đó là sửa rộng phòng bếp ra
để kê vừa một chiếc lò nướng pizza và có đủ chỗ cho một chiếc bàn gỗ dài, nơi tụ họp chính của cả
Nguyen
gia đình. Theo tính toán lúc đầu thì sẽ mất 4 tháng để tu sửa, nhưng cuối cùng phải mất đến 16
-2440tháng b    -2440ởi vì Jobs liên tục sửa lại thiết kế. Họcũng mua thêm một căn nhà nhỏ phía sau và phá ngôi
nhà đó đi để Powell biến nó thành một khu vườn tự nhiên ngập tràn các loại hoa theo mùa, cùng
với các loại rau và cây trái.
Jobs bị mê hoặc bởi cách Carr Jones vận dụng những vật liệu cũ, trong đó có cả gạch đã sử
dụng và gỗ từ cột điện thoại để tạo ra một cấu trúc đơn giản và vững chắc. Những chiếc rầm trong
phòng bếp trước đó được dùng để đúc móng cho cầu Golden Gate. Vào thời điểm ngôi nhà được
cất, thì cây cầu ấy vẫn chưa được xây xong, “ông ấy là một thự thủ công cẩn trọng và hoàn toàn tự
học hỏi,” Jobs vừa nói vừa chỉ vào từng chi tiết. “Ông ấy quan tâm đến cái gọi là sáng tạo hơn là
kiếm tiền, và thực tế ông không hề giàu có. Ông ấy chưa từng rời khỏi California. Các ý tưởng của
ông ấy xuất hiện nhờ đọc những cuốn sách trong thư viện và Các qui tắc Kiến trúc.”
Jobs không cho bày biện đò đạc trong ngôi nhà ở Woodside ngoại trừ một vài vật dụng
thiết yếu: một chiếc tủ và một chiếc giường trong phòng ngủ, một cái bàn hình vuông và vài chiếc
ghế gập để trong phòng ăn. Ông muốn xung quanh mình chỉ có những thứ khiến ông có thể ngắm
nghía, và ông khiến cho hành động đơn giản là đi ra ngoài và mua sắm đồ đạc nên khó khăn.
 






Thế mà giờ đây ông lại đang sống trong một căn nhà bình thường với hàng xóm xung
quanh cùng vợ, và một đứa con sắp chào đời, ông cần phải nhượng bộ những điểm cần thiết.
Nhưng điều đó thực khó khăn. Họ có giường, tủ và một bộ dàn âm thanh trong phòng khách,
nhưng để có những những thứ như ghế sofa thì đòi hỏi thời gian thoả thuận lâu hơn. “Chúng tôi nói
về đồ đạc trên lý thuyết trong 8 năm ròng,” Powell nhớ lại. “Chúng tôi mất rất nhiều thời gian để tự
hỏi, ‘Ghế sofa để làm gì nhỉ?’” Mua sắm vật dụng cũng trở thành một công việc đòi hỏi sự thông
thái, chứ không chỉ đơn giản là một thú vui mua sắm. Vài năm sau, Jobs tả lại tiến trình mua một
chiếc máy giặt mới cho Tạp chí Công nghệ Wired như sau:
Hoá ra người Mỹ chế tạo máy giặt và máy sấy sai cách hết. Người châu Âu làm tốt hơn
nhiều - nhưng họ mất gấp đôi thời gian để xử lý quần áo! Người châu Âu giặt quần áo với lượng
Studio.
-1386nướ    -1386c nhiều hơn 1/4 so với người Mỹ và cuối cùng, quần áo còn bám lại ít chất tẩy hơn. Điều quan
trọng nhất, họkhông đối xử tệ với quần áo của bạn. Họ dùng nhiều xà phòng hơn một chút, nhiều
nước hơn một chút, nhưng cuối cùng quần áo sạch sẽhơn, mềm mại hơn và bền hơn rất nhiều.
Những lúc tụ họp gia đình, chúng tôi trò chuyện về những cái được mất của từng lựa chọn. Chúng
tôi dành rất nhiều thời gian bàn về các thiết kế, và cũng bàn bạc về những giá trị quan trọng đối với
gia đình. Chúng tôi quan tâm tới điều gì hơn? Chúng tôi thích đống quần áo được xử lý trong bao
lâu hay cảm giác quần áo mềm mại hơn và bền hơn? Chúng tôi dành khoảng hai tuần để nói về vấn
đề này, trên bàn ăn mỗi tối.
Cuối cùng họ cũng sắm một chiếc máy giặt và sấy hiệu Miele của Đức. “Tôi đã run lên vì
Nguyen
-2626sung sướng khi có chúng, hơn bấ    -2626t cứđò công nghệ nào mà tôi từng có trong suốt nhiều năm,” Jobs
nói.
Một tác phẩm nghệ thuật mà Jobs mua đểtreo trong căn phòng khách có trần vòm là một
bứcảnh bình minh mùa đông trên đỉnh Siera Nevanda nhìn từ Lone Pine, California của Ansel
Adams. Adams cũng vẽ một bức tranh tường khổng lò cho con gái của ông, mà sau này cô bé đã
bán đi. Một lần, khi người giúp việc lau chùi bức tranh bằng khăn ướt, Jobs đã tìm bằng được
người làm việc với Adams và mời người này đến nhà, bỏ đi một lớp màu và khôi phục lại bức
Smith
tranh.     Ngôi nhà của Jobs khiêm tốn tới mức Bill Gate đã tỏ chút ái ngại khi ông cùng vợ đến
-3946thăm.    -3946“Tất cả mọi người sốngởđây ư?” Gates hỏi, khi ấy ông đang tiến hành xây dựng một khu
biệt thự rộng 6 ha gần Seattle. Ngay cả sau khi trở lại Apple lần hai, khi ấy Jobs đã là một tỷ phú
nổi tiếng thế giới, ông vẫn không có đội ngũ an ninh riêng hay người giúp việc toàn thời gian, thậm
chí cửa sau nhà của ông vẫn thường xuyên không khoá vào ban ngày.
Vấn đề liên quan đến an ninh cuối cùng lại đến, trong tình huống khá buồn và khá lạ lùng,
do Burrell Smith, một kĩ sư phần mềm Macintosh đầu bù tóc rối, hiền hậu, người bạn nối khố của
 






Andy Hertzfeld, gây ra. Sau khi rời Apple, Smith bị mắc chứng tâm thần phân liệt. Anh sống trong
ngôi nhà cùng phố với Hertzfeld và do bệnh tình ngày một phát triển, anh bắt đầu khoả thân đi lại
trên phố, có lần đập vỡ cửa kính ô tô và nhà thờ. Anh đã phải chịu điều trị bằng các loại thuốc đặc
hiệu, nhưng vẫn rất khó để kiểm soát tình hình. Có lúc khi bệnh lên cơn, anh bắt đầu đi qua đi lại
nhà Jobs vào buổi tối, ném đá vào cửa sổ, để lại những bức thư nguệch ngoạc, thậm chí có lần còn
ném pháo vào nữa. Anh bị bắt giữ, rồi lại được thả vì đang phải tiếp tục điều trị. “Burrell rất hài
hước và ngây thơ, thế rồi một ngày tháng Tư, anh ấy bất ngờ bị đánh gục,” Jobs nhớ lại. “Đó là một
chuyện kì cục và buồn thảm nhất.”
Jobs rất thông cảm và thường xuyên hỏi Hertzfeld xem ông có thể giúp gì thêm không. Có
lần Smith bị tống vào tù và từ chối xác định danh tính. Ba ngày sau, khi Hertzfeld biết chuyện, ông
Studio.
đã gọi cho Jobs và đề nghị hỗ trợ để Burrell được thả ra. Jobs đã giúp, nhưng ông làm Hertzfeld
-1293ng    -1293ạc nhiên với câu hỏi: “Nếu chuyện tương tự xảy ra với tôi, liệu cậu có đối tốt với tôi như đối với
Burrell không?”
Jobs giữ ngôi nhà của mình ở Woodside, cách các ngọn núi ở Palo Alto khoảng 10 dặm. Đã
có lúc ông muốn phá 14 phòng ngủ phong cách thực dân Tây Ban Nha từ năm 1925, và thay vào
đó, lên kế hoạch xây dựng một căn nhà cực kì đơn giản, mang phong cách Nhật Bản hiện đại với
diện tích chỉ bằng 1/3. Nhưng trong hơn 20 năm, ông phải đối đầu với một loạt những cuộc chống
đối dai dẳng của một nhóm những người thủ cựu cho rằng cần phải gìn giữ diện mạo nguyên bản
của ngôi nhà. (Năm 2011, cuối cùng ông cũng có được giấy phép san phẳng căn nhà, nhưng đến
lúc đó thì ông chẳng còn hứng thú xây dNguyenựng ngôi nhà thứ hai nữa.)
Cũng có lúc Jobs tận dụng cơ hội sử dụng ngôi nhà nửa bị bỏ-rơi ở Woodside, đặc biệt là
chiếc bể bơi để tổ chức các bữa tiệc gia đình. Khi Bill Clinton còn là Tổng thống, ông và vợ là
Hillary Clinton đã trú lại ngôi nhà trang trại trên khu đất của Jobs khi họ đến thăm cô con gái, khi
ấy đang theo học trường Stanford. Bởi vì cả ngôi nhà chính lẫn ngôi nhà trang trại đều không có đò
đạc gì, Powell đã gọi cho các nhà buôn nội thất và nghệ thuật trước ngày Clinton đến và thuê tạm
đồ đạc cho ngôi nhà để đón khách. Một lần, trong khi kiểm tra lại đò đạc lần cuối trước khi vợ
chòng ngài tSmithổng thống đến, lúc ấy, vụ Monica Lewinsky khi ấy vừa mới bị vỡ lở, Powell phát hiện
ra thiếu mất một bức tranh. Rất lo lắng, cô hỏi nhóm tiền trạm và Dịch vụ Bí mật của Nhà Trắng
xem chuyện gì đã xảy ra. Một trong số họ kéo cô ra hành lang và giải thích rằng đó chính là bức
tranh vẽ một chiếc váy treo trên giá, và gợi lên chiếc váy màu xanh lam trong vụ Lewinsky, cho
nên họ đã quyết định giấu nó đi. (Trong một cuộc trò chuyện qua điện thoại vào một buổi tối muộn
với Jobs, Clinton đã hỏi ông nên xử lý thế nào với vụ Lewinsky. “Tôi không biết ngài có làm
chuyện đó hay không, nhưng nếu có, ngài nên nói điều ấy với đất nước này,” Jobs nói với tổng
thổng. Đáp lại là sự im lặng từ đầu dây bên kia.)
 






Lisa chuyển đến
Giữa năm học lớp 8, giáo viên của Lisa gọi cho Jobs. Có một số chuyện nghiêm trọng đã
xảy ra, và có lẽ sẽ là tốt nhất nếu cô bé chuyển ra ngoài, không sống cùng mẹ nữa. Vì vậy, Jobs đến
gặp và đi dạo với Lisa, ông hỏi han tình hình và đề nghị cô bé về sống chung với mình. Lisa lúc ấy
đã là một cô gái trưởng thành, dù mới chỉ bước sang tuổi 14, và cô bé suy nghĩ trong vòng 2 ngày.
Sau đó cô đồng ý. Cô cũng biết chính xác mình muốn ở phòng nào: ngay cạnh phòng của cha cô.
Đã có lần cô ở trong đó, lúc ấy không có ai ở nhà, cô đã thử kiểm tra bằng cách nằm dài lên sàn nhà
trống không.
Đó là quãng thời gian khó khăn. Chrisann Brennan thi thoảng lại đi từ nhà mình cách đấy
vài dãy nhà và hò hét ngoài sân. Gần đây, khi tôi hỏi tại sao cô ấy lại hành xử như vậy và nguyên cớ
Studio.
-1386vì sao l    -1386ại đồng ý để Lisa chuyển ra ngoài, cô trả lời rằng đến giờcô cũng không hiểu nổi vì sao lại
để chuyệnấy xảy ra. Nhưng sau đó, cô viết cho tôi một bức thư điện tửdài, trong đó lý giải:
Ông có biết Steve làm cách nào để thành phốở Woodside cho phép ông ta phá ngôi nhà của
mìnhở Woodside không? Có một nhóm người trong khu vực muốn bảo tồn ngôi nhà đó vì giá trị
lịch sử của nó, nhưng Steve vẫn muốn phá huỷ và xây ở đó một ngôi nhà có vườn cây ăn quả. Thế
là Steve để ngôi nhà tự huỷ hoại và rơi vào suy tàn bằng cách bỏ mặc nó nhiều năm trời, không tu
bổ, sửa sang gì hết. Chiến lược mà ông ta thường dùng để đạt được những gì ông ta muốn đơn giản
là buông xuôi và bỏ mặc, để đỡ phải mắc míu và vướng bận đến nó. Chính việc ông ta chẳng làm gì
căn nhà cả, thậm chí là để cửa sổ mở toang cả năm trời, khiến ngôi nhà ấy sẽ tự sụp đổ. Tuyệt đỉnh,
phải không?... Đó cũng chính xác là “chiêu” mà Steve sửNguyen dụng để phá huỷ sự nỗ lực của tôi VÀ sự
tồn tại của tôi vào thời điểm ấy, khi Lisa 13 hay 14 tuổi để đưa con bé về sống với ông ta. ông ta bắt
đầu với một chiến lược, sau đó chuyển qua một chiến lược khác dễ dàng hơn, nhưng sức tàn phá
của nó thậm chí còn kinh khủng hơn với tôi và làm cho Lisa hoang mang hơn. Đó có thể không
phải là cách vẹn toàn, nhưng vấn đề là ông ta đã có được những gì mình muốn.
Lisa sống với Jobs và Powell trong suốt bốn năm học ở trường Trung học Palo Alto và cô
bắt đầu dùng tên Lisa Brennan-Jobs. Ông cố gắng là một người cha tốt, nhưng có những lúc ông
Smith
-1960tr    -1960ở nên rất lạnh lùng và xa cách. Khi Lisa cảm thấy đến lúc phải trốn thoát, cô đếnở nhờ nhà mấy
người bạn sống gần đấy. Powell rất nỗ lực hỗ trợvà cô là người tham dự nhiều nhất những sự kiện
diễn ra trong trường của Lisa.
Khi Lisa trưởng thành hơn lên, dường như cô sớm bộc lộ khả năng. Cô tham gia nhóm làm
báo ở trường học, The Campanile, và trở thành người đồng xuất bản. Cùng với người bạn học cùng
lớp, Ben Hewlett, con trai lớn của người đã trao cho bố của cô công việc đầu tiên trong đời, cô đã
phơi bày những bí mật khiến ban giám hiệu nhà trường phải đối mặt với nhà cầm quyền. Sau khi
 






tốt nghiệp trung học, cô biết mình muốn đi về phía đông. Cô đăng ký vào đại học Harvard - mạo
chữ kí của bố trong tờ đăng ký bởi vì lúc ấy ông vắng nhà - và được nhận vào học khoá 1996.
Ở trường Harvard, Lisa làm việc cho tờ báo của trường, The Crimson và sau đó là một tạp
chí văn học, The Advocate. Sau khi chia tay với bạn trai, cô ra nước ngoài một năm, theo học ở
trường Đại học King, London. Mối quan hệ của cô với bố vẫn lùm xùm trong suốt những năm đại
học của cô. Mỗi lần trở về nhà, những cuộc tranh cãi về những vấn đề nhỏ nhặt như chuyện nên ăn
món gì trong bữa tối, cô đã biết quan tâm đến mấy đứa em cùng cha khác mẹ hay không - cũng làm
mọi chuyện hỏng bét, và họ có thể không nói chuyện với nhau trong vài tuần, thậm chí vài tháng.
Những cuộc tranh cãi đôi khi căng thẳng tới mức Jobs đã có lúc muốn ngừng hỗ trợ tài chính cho
cô, và cô phải vay tiền của Andy Hertzfeld và những người khác. Có lúc Hertzfeld đã cho Lisa vay
 
20.000 đô-la khi cô nghĩ rằng bố mình sẽ không chi trả tiền học cho cô nữa.
 
Studio.
 
“Ông ấy nổi điên lên với tôi vì cho con bé vay tiền,” Hertzfeld nhớ lại, “nhưng sáng sớm
hôm sau ông ấy đã gọi lại và yêu cầu kế toán của ông chuyển tiền lại cho tôi ngay.” Jobs cũng
không tới dự lễ tốt nghiệp của Lisa vào năm 2000. ông nói, “Con bé thậm chí còn chẳng thèm mời
tôi.”
Tuy vậy, cũng có những khoảng thời gian êm đẹp với cả hai cha con trong suốt những năm
đó, có thể kể đến mùa hè khi Lisa trở về nhà và chuẩn bị biểu diễn ở một buổi hoà nhạc gây quĩ cho
Hiệp hội Điện tử Không biên giới, một nhóm những người ủng hộ cho sự phát triển của công nghệ.
Buổi hoà nhạc diễn ra ở Hội trường Fillmore ở San Francisco, với sự góp mặt của những ban nhạc
Nguyen
-2026rock l    -2026ừng danh như Grateful Dead, Jefferson Airplane và nghệsĩ ghita Jimi Hendrix. Cô hát khúc
tráng ca của Tracy Chapman Talkin’ bout a Revolution (Hãy nói về cách mạng) {“Những kẻ nghèo
hèn rồi sẽ vùng lên / Và giành lấy những gì họ xứng đáng được hưởng”) trong khi bốcô đứng hẳn
dậy, trên lưng vẫn địu bé Erin, khi ấy mới 1 tuổi.
Mối quan hệ thăng trầm giữa hai bố con vẫn tiếp tục như vậy ngay cả sau khi Lisa chuyển
đến Manhattan và trở thành cây bút tự do. Vấn đề càng trở nên trầm trọng hơn khi Jobs làm
Chrisann vỡ mộng về chuyện tiền bạc. Trước đó ông đã mua một căn nhà trị giá 700.000 đô-la cho
Smith
-3440Chrisann và để    -3440Lisa đứng tên, nhưng Chrisann đã thuyết phục con gái ký giấy bán nhà, dùng tiền
đó đi du lịch với một vịđạo sư và sốngởParis. Đến khi cạn túi, cô trở lại San Francisco và trở
thành nghệsĩ sáng tạo “tranh ánh sáng” và biểu tượng Phật giáo. “Tôi là “Người Kết Nối” và là
người có tầm nhìn góp phần tạo ra tương lai của loài người và các thế hệ sau của Trái Đất,” cô đã
viết như vậy trên trang web của mình (mà Hertzfeld duy trì giúp cô). “Tôi cảm nhận những hình
dạng, màu sắc và những tần số âm thanh của sự rung động huyền bí, nhờ đó tôi sáng tạo và sống
với những bức hoạ.” Khi Chrisann cần tiền để phẫu thuật xoang và điều trị nha khoa, Jobs từ chối
 
 






chi tiền, vì thế mà Lisa không nói chuyện với ông trong vài năm trời. Và các sự vụ kiểu vậy cứ lặp
đi lặp lại.
Mona Simpson đã biến tất cả những chất liệu thực tế ấy, cộng thêm sự tưởng tượng của
mình trở thành nguồn cảm hứng cho cuốn tiểu thuyết Anh chàng Hoàn hảo của mình, xuất bản
năm 1996. Nhân vật chính trong cuốn sách dựa trên nguyên mẫu của Jobs, và tất nhiên có một vài
chi tiết phóng đại từ thực tế: Cuốn sách mô tả chuyện Jobs hào phóng mua tặng cho một người bạn
quí bị bệnh suy thoái xương một chiếc xe hơi đặc biệt, và mô tả chính xác rất nhiều phương diện
thô ráp trong mối quan hệ của ông với Lisa, kể cả chuyện ông bị bố mẹ ruột bỏ rơi từ khi mới chào
đời. Nhưng có những phần thì hoàn toàn hư cấu; như chuyện Chrisann đã dạy Lisa lái xe từ rất
sớm, ví dụ trong sách có cảnh cô bé “Jane” 5 tuổi tự mình lái một chiếc xe tải qua núi để đi tìm cha,
Studio.
-1386t    -1386ất nhiên chuyện đó không bao giờ xảy ra. Thêm nữa, có những chi tiết nhỏ trong cuốn tiểu thuyết,
theo như cách nói của dân báo chí, là quá dễđoán ra nguyên mẫu ngoài đời chính là Jobs,ở ngay
những câu đầu tiên: “Anhấy quá bận rộn,đến nỗi chẳng có thời gian để tắm.”
Bề ngoài, chân dung của Jobs trong cuốn tiểu thuyết hư cấu này có vẻ xù xì, thô ráp.
Simpson miêu tả nhân vật chính của mình là người không hề “thấy có bất cứ lí do nào để chạy theo
mong muốn hay sự giật dây của người khác.” Câu chuyện vệ sinh cũng là một minh chứng mơ hồ
cho hình tượng của Jobs. “Anh ấy không tin vào các chất khử mùi và thường xuyên công khai
không che dấu quan điểm nếu có một chế độ ăn kiêng ngặt nghèo và một bánh xà phòng bạc hà,
bạn sẽ không bao giờ đổ mồ hôi hay bốc mùi gì hết.” Nhưng cuốn tiểu thuyết cũng có rất nhiều
tầng nghĩa lãng mạn và phức tạp, và đếNguyenn cuối con đường là hình ảnh không thể rõ ràng hơn về một
người đàn ông bị mất quyền kiểm soát một công ty vĩ đại mà ông ta chính là người sáng lập và
người đàn ông đó đã học cách trân trọng đứa con gái mà anh ta bỏ rơi. Cảnh cuối cùng của tiểu
thuyết là hình ảnh người đàn ông nhảy với cô con gái của mình.
Sau này Jobs có nói rằng ông không hề đọc cuốn tiểu thuyết đó. “Tôi nghe mọi người nói
cuốn tiểu thuyết ấy viết về tôi,” ông kể với tôi, “và nếu như nó nói về tôi, thì tôi sẽ rất rất bực mình,
mà tôi thì lại không muốn nổi cáu với em gái của mình, thế nên tôi không đọc cuốn sách đó làm gì
Smith
cả.” Tuy nhiên, vài tháng sau khi cuốn sách ra mắt, ông lại kể với tạp chí New York Times rằng ông
có đọc nó và thấy hình ảnh của mình trong nhân vật chính. “Có khoảng 25% trong nhân vật ấy thực
sự là tôi, nhất là phong cách,” ông nói với ký giả, Steve Lohr. “Và tôi chắc chắn sẽ không nói cho
anh biết đó là 25% nào.” Vợ của ông, trên thực tế, đã nói rằng Jobs có liếc mắt nhìn cuốn sách và
nhờ bà đọc nó giúp ông để xem ông nên làm gì với nó.
Simpson có gửi bản thảo đến cho Lisa xem trước khi xuất bản, nhưng lúc đầu cô bé không
hề đọc trừ đoạn mở đầu. “Trong vài trang đầu, tôi bắt gặp gia đình của tôi, những chuyện phiếm,
những chuyện, những suy nghĩ của tôi và bản thân tôi trong nhân vật Jane,” cô nhớ lại. “Và kẹp
 






giữa những sự thực là những hư cấu - giả dối đối với tôi, khiến chúng trở nên nguy hiểm hơn bởi sự
tiệm cận với sự thật của chúng.” Lisa đã bị tổn thương và cô viết một bài báo ngắn cho tờ Advocate
của trường Harvard để giải thích tại sao. Bản nháp đầu tiên rất cay đắng, sau đó cô hạ tông xuống
một chút trước khi xuất bản bài viết. Cô cảm thấy tình bạn giữa cô với Simpson bị xúc phạm. “Tôi
không biết rằng, trong sáu năm ròng ấy,
Mona đang thu thập thông tin,” cô viết. “Tôi không biết rằng trong khi tôi tìm kiếm sự an ủi
nơi cô ấy, nhận lời khuyên của cô ấy, thì cô ấy, ngược lại, cũng đang nhận của tôi.” Cuối cùng Lisa
cũng làm lành với Simpson. Họ cùng nhau đến một tiệm cà phê để bàn luận về cuốn sách và Lisa
nói rằng Simpson sẽ không thể nào kết thúc được cuốn tiểu thuyết. Simpson nói với Lisa rằng ròi
cô sẽ thích cái kết của nó. Trong nhiều năm, Lisa đã có mối quan hệ phập phù với Simpson, nhưng
Studio.
-1386dù sao m    -1386ối quan hệđó cũng gần gũi hơn, theo nhiều cách khác nhau, so với mối quan hệ giữa cô và
bố mình.
Con cái
Khi Powell sinh con đầu lòng, năm 1991, chỉ vài tháng sau đám cưới với Jobs, trong hai
tuần đầu, đứa bé chỉ được biết đến với cái tên “chàng Jobs con”, bởi vì lựa chọn một cái tên cho em
bé hoá ra chỉ ít khó hơn so với lựa chọn một cái máy giặt chút xíu mà thôi. Cuối cùng họ đặt cho
con trai cái tên là
Reed Paul Jobs. Tên đệm rõ ràng là đặt theo tên của ông nội, còn tên chính thức (mà cả
Jobs và Powell đều quả quyết) rằng nó được chọn là vì đó là một cái tên đọc lên nghe rất hay, chứ
Nguyen
không phải vì nó là tên trường đại học của Jobs.
Reed rất giống cha ở nhiều điểm: sắc sảo và thông minh, với cặp mắt sâu thẳm và một vẻ
-2440duyên dáng mê ho    -2440ặc. Nhưng không giống như bố mình, cậu có cách ứng xử rất ngọt ngào và có vẻ
thanh tao dung dị. Cậu cũng rất sáng tạo - cũng giống những đứa trẻ con khác, cậu thích vận những
trang phục hoá trang và chơi trò đóng vai - và sau này trở thành một sinh viên tuyệt vời, ham thích
khoa học. Cậu thừa hưởng ở cha mình cái nhìn chằm chằm, nhưng cậu rõ ràng rất tình cảm và
dường như không có một chút ác nghiệt nào ẩn trú trong con người cậu.
Smith
Erin Siena Jobs sinh năm 1995. Cô bé ít nói và đôi khi phải chịu đựng cảm giác không
được cha chú ý đến nhiều lắm. Cô có chung niềm đam mê đối với thiết kế và kiến trúc với cha
-3666mình    -3666, nhưng cô cũng học được cách giữ khoảng cách tình cảm nhất định, đểđảm bảo sẽ không bị
tổn thương bởi sự xa cách của ông.
Cô bé nhỏ tuổi nhất, Eve sinh năm 1998, và cô bé trở thành đứa trẻ có cá tính mạnh mẽ
nhất, bùng nổ và hài hước nhất, đứa bé hơi bất cần cũng như không dựa dẫm, biết cách điều khiển
bố, biết đàm phán với bố (đôi khi thắng), và thậm chí còn trêu chọc bố. Jobs từng nói đùa rằng một
ngày nào đó, nếu cô không trở thành tổng thống của nước Mỹ, thì cô sẽ là người điều hành Apple.
 






Jobs có một mối quan hệ bền vững với Reed, nhưng đối với hai cô con gái, ông có vẻ xa
cách hơn. Cũng như đối với những người khác, đôi khi ông tập trung vào chúng, nhưng thường thì
ông hoàn toàn phớt lờ chúng những lúc đầu óc ông bị những thứ khác chi phối, “ông ấy tập trung
vào công việc, và nhiều lúc, ông ấy như không dành thời gian cho lũ con gái,” Powell nói. Có lúc
Jobs bày tỏ sự kinh ngạc với vợ khi thấy lũ trẻ đã được nuôi dạy tốt đến mức nào, “nhất là khi
chúng ta không thường xuyên dành thời gian cho chúng.” Câu nói này vừa làm Powell buồn cười,
vừa làm cô cảm thấy tủi thân, bởi vì cô đã phải từ bỏ sự nghiệp khi Reed lên hai tuổi và quyết định
có thêm những đứa bé khác.
Năm 1995, CEO của Oracle, Larry Ellison tổ chức sinh nhật thứ 40 cho Jobs và mời rất
nhiều ngôi sao công nghệ cùng những nhân vật đình đám tới dự. Ellison sau này trở thành bạn thân
Studio.
-1386c    -1386ủa gia đình, ông thường đưa cảnhà Jobs đến những dinh thự xa hoa của mình. Reed bắt đầu gọi
ông là “người bạn giàu có của chúng ta”, để trêu chọc sự thật là cha của cậu đã phải kiềm chế rất
nhiều để không phô phang tài sản. Bài học mà Jobs thu nạp được từ những ngày nghiên cứu Phật
học là sở hữu của cải vật chất thường chỉ làm cho cuộc sống thêm hỗn mang chứ không thêm giàu
có. “Tất cả những vị CEO khác mà tôi biết đều có két sắt cá nhân,” ông nói. “Thậm chí họ còn để
chúng trong nhà. Cách sống như vậy thật điên rồ. Chúng tôi chỉ quyết định rằng đó không phải là
cách sống mà chúng tôi muốn nuôi dạy bọn trẻ.”
 






Chương 22: CÂU CHUYÊN ĐỒ CHƠI
 




Nguyen
 
Jeffrey Katzenberg
 
Buzz và Woody giải cứu
 
“Làm những điều bất khả thi cũng vui theo cách riêng của nó,” Walt Disney đã có lần nói
như vậy. Và đó cũng là thái độ tiếp cận hấp dẫn Jobs, ông ngưỡng mộ sự ám ảnh với chi tiết và
thiết kế của Disney và cảm thấy giữa Pixar và hãng phim ảnh mà Disney sáng lập vừa vặn phù hợp
Smith
với nhau một cách rất tự nhiên.
Công ty Walt Disney đã cấp phép cho Hệ thống Sản phẩm Hoạt hình Máy tính Pixar và trở
-1213thành khách hàng l    -1213ớn nhất của công ty máy tính Pixar. Một ngày, Jeffrey Katzenberg, người đứng
đầu phân nhánh phim của Disney mời Jobs tới mấy studioởBurbak để xem sức mạnh của công
nghệ trong quá trình vận hành. Trong khi nhân viên của Disney đưa ông đi tham quan vòng vòng,
Jobs quay ra Katzenberg và hỏi: “Disney có hài lòng với Pixar không?” Với vẻ hò hởi hết mức,
Katzenberg trả lời có. Sau đó Jobs lại hỏi: “Anh có nghĩ chúng tôi ở Pixar cũng hài lòng với Disney
 
 






không?” Katzenberg nói anh đoán vậy. “Không, chúng tôi không hề,” Jobs trả lời. “Chúng tôi
muốn làm phim với các anh. Điều đó mới khiến chúng tôi hài lòng.”
Katzenberg rất sẵn lòng, ông ngưỡng mộ những bộ phim ngắn của John Lasseter và đã
từng cố gắng lôi kéo nhưng không thành công John về với Disney. Thế là Katzenberg mời nhóm
Pixar đến để thảo luận về việc trở thành đối tác làm chung một bộ phim. Khi Catmull, Jobs và
Lasseter đã yên vị trong phòng họp, Katzenberg thẳng thắn. “John, vì ông không muốn sang làm
việc cho tôi,” ông nói và nhìn Lasseter, “Tôi sẽ thực hiện điều đó theo cách này.”
Trong khi công ty Disney giới thiệu những đặc điểm chính của mình với Pixar, thì
Katzenberg cũng chia sẻ vài điều với Jobs. Cả hai đều có thể trở nên dễ chịu khi họ muốn như vậy
và cũng nhanh chóng trở nên dữ dằn (hoặc tệ hơn) tùy thuộc thái độ ấy phản ánh đúng tâm trạng
Studio.
-1386ho    -1386ặc sự quan tâm của họ. Alvy Ray Smith, lúc ấy đang sửa soạn rời khỏi Pixar cũng có mặt trong
buổi gặp gỡ hôm ấy. “Katzenberg và Jobs gây cho tôi mộtấn tượng mạnh mẽ,” anh nhớ lại.
“Những nhà độc tài thường được trao tặng một món quà kì diệu là sự hoạt ngôn.” Katzenberg tỏ ra
thú vị khi nhận ra điều này. “Tất cả mọi người đều nghĩ tôi là một kẻđộc tài,” ông nói với nhóm
Pixar. “Tôi đúng là một người độc tài. Nhưng vấn đề là tôi luôn đúng.” Ai cũng dễ dàng tưởng
tượng ra Jobs cũng có thể nói y hệt như vậy.
Cả hai người đều tìm thấy niềm đam mê chung và cân bằng, các thoả thuận giữa
Katzenberg và Jobs chỉ mất có mấy tháng. Katzenberg khăng khăng rằng Disney sẽ cấp cho Pixar
quyền sử dụng công nghệ để làm phim hoạt hình 3-D. Jobs từ chối, và cuối cùng ông cũng có được
Nguyen
-2626tho    -2626ả thuận. Jobs cũng đưa ra đề nghịphía mình: Pixar cũng có phần sở hữu đối với bộ phim và các
nhân vật của nó, cả hai bên cùng có quyền kiểm soát bản quyền của bộ phim và các tập tiếp theo.
“Nếu đó là những gì anh muốn,” Katzenberg nói, “thì chúng ta có thể dừng cuộc nói chuyệnởđây
và các anh có thể ra về.” Jobs đã ở lại, và chấp nhận điểm đó.
Lasseter chăm chú theo dõi cuộc đối thoại như thể đang quan sát những lưỡi gươm sáng
loang loáng của hai đấu sĩ vung lên, hạ xuống. “Chỉ nhìn cách Steve và Jeffrey trong cuộc thoả
thuận ấy, tôi đã thấy kinh hãi,” ông nhớ lại. “Y hệt một trận đấu kiếm. Cả hai đều là anh tài.”
Smith
Nhưng Katzenberg vào trận với một lưỡi đao, còn Jobs chỉ có một chiếc lá mỏng. Pixar đang trên
-3946b    -3946ờ vực phá sản và cần một hợp đồng với Disney hơn là Disney cần một thoả thuận với Pixar. Hơn
nữa, Disney có khảnăng tài chính cho cả hãng, còn Pixar thì không. Kết quả vẫn là một thoả thuận,
kí kết vào tháng Năm năm 1991, trong đó Disney sở hữu hìnhảnh và toàn quyền khai thác nhân
vật, được kiểm soát nội dung sáng tạo và chi cho Pixar 12,5% doanh thu bán vé. Có khả năng
(nhưng không phải là bắt buộc) làm tiếp với Pixar hai phim tiếp theo và có quyền làm tiếp (cùng
hoặc không với Pixar) các phần tiếp theo, sử dụng các nhân vật của phim. Disney cũng có quyền
huỷ bỏ bộ phim vào bất cứ lúc nào nếu đối tác vi phạm những điều khoản quyết định.
 






Ý tưởng mà John Laseter nảy ra có tên gọi “Câu chuyện Đồ chơi” (Toy story). Nó xuất
phát từ một niềm tin, mà cả ông và Jobs cùng chia sẻ, đó là tất cả các sản phẩm đều có giá trị tồn tại
cốt lõi, là mục đích mà vì đó chúng mới được làm ra. Nếu một vật có cảm xúc, thì cảm xúc đó phải
dựa trên khát khao được thoả mãn giá trị tồn tại của nó. Ví dụ, mục đích của cái cốc đựng nước,
là được chứa nước bên trong: nếu nó có cảm xúc, nó sẽ hạnh phúc khi được chứa đầy nước
và sẽ buồn tủi khi không có nước bên trong. Giá trị cốt lõi của chiếc màn hình máy tính là giao tiếp
với con người. Giá trị cốt lõi của chiếc xe đạp một bánh là được biểu diễn ở trong rạp xiếc. Đối với
đồ chơi, mục đích tồn tại của chúng là để cho trẻ em chơi, và vì thế, tồn tại nỗi sợ hãi nguyên thuỷ
khi bị vứt bỏ hoặc bị “thất thế” trước những món đồ chơi mới. Vậy là một bộ phim về tình bạn giữa
một món đồ chơi yêu thích cũ với một món đồ chơi mới sáng loá sẽ ẩn chứa trong nó cái bi kịch cốt
Studio.
-1386lõi, đặ    -1386c biệt là khi cuộc đấu tranh xoay quanh những đồchơi bị chia cắt với chủ nhân bé nhỏ của
chúng. Vấn đề cần giải quyết xuất phát từ quan điểm “Mọi người ai cũng từng trải qua cảm giác
đau thương thuở nhỏ khi đánh mất đồ chơi. Câu chuyện của chúng tôi được kể dưới góc nhìn của
một anh bạn đồ chơi, khi anh ta bị đánh mất và cố gắng tìm kiếm lại cảm giác quan trọng nhất với
mình: được chơi đùa với lũ trẻ. Đó là lý do cho sự tồn tại của tất cả đồ chơi trên thế giới. Đó là cơ
sở cảm xúc cho sự tồn tại của chúng.”
Phải trải qua rất nhiều lượt tuyển chọn, cuối cùng mới chọn được ra hai nhân vật chính là
Buzz Lightyear và Woody. Cứ hai tuần một lần, Lasseter và nhóm của mình lại ngồi lại để ghép
phân cảnh mới nhất hoặc chiếu thử cho người của Disney xem. Trong những cảnh chiếu thử đầu
tiên, Pixar đã trình chiếu kĩ xảo tuyNguyenệt vời của mình bằng cách, ví dụ là giới thiệu một cảnh Woody
rón rén đi trên nóc tủ, trong khi ánh sáng lọt qua khe của tấm mành trên cửa sổ, phủ bóng xuống
chiếc áo sơ mi sọc vuông của cậu - hiệu ứng này hầu như không thể thực hiện được bằng kĩ thuật
thô sơ. Tuy vậy, đưa ra được kịch bản làm Disney ấn tượng khó khăn hơn nhiều. Mỗi lần Pixar
trình bày, Katzenberg “chặt chém” không thương tiếc, xối xả đưa ra những nhận xét và ghi chú đến
từng chi tiết. Và lăm lăm trên tay những nhân viên cốt cẤn là cả tập hồ sơ theo dõi kịch bản để đảm
bảo những ý kiến cũng như những ý tưởng bất chợt của Katzenberg không bị bỏ qua và được theo
sát thSmithực hiện.
Điều mà Katzenberg thúc ép nhiều nhất chính là phải tạo nên những chi tiết kịch tính hơn
cho hai nhân vật chính. Có thể đó là một bộ phim hoạt hình tên là Câu chuyện Đồ chơi, ông nói,
nhưng nó không thể chỉ nhắm tới trẻ em. “Lúc đầu, câu chuyện chả có kịch tính, không có câu
chuyện cụ thể và chả có mâu thuẫn gì hết,” Katzenberg nhớ lại. ông gợi ý Lasseter nên xem vài bộ
phim bằng hữu kinh điển như Những người nổi loạn (The Defiant Ones) và 48 Giờ (48 Hours),
trong đó hai nhân vật chính với hai cách sống khác nhau lại buộc phải chung đường và ràng buộc
với nhau. Hơn nữa, ông tiếp tục thúc ép phải làm cho ra cái gọi là “cao trào”, tức là phải có gì làm
 






nhân vật Woody trở nên đố kỵ, xấu xa và sẵn sàng đối đầu với Buzz, kẻ “tiếm ngôi” trong hộp
đựng đồ chơi. “Đây là thế giới đồ chơi nuốt đồ chơi,” Woody đã nói như vậy trong một cảnh, sau
đó cậu đẩy Buzz ra ngoài cửa sổ.
Sau rất nhiều vòng thảo luận với Katzenberg và những chuyên gia khác của Disney,
Woody bị lột dần hết vẻ dễ thương. Trong một cảnh, cậu ném hết những đồ chơi khác xuống đất và
yêu cầu Slinky đến giúp một tay. Khi thấy Slinky chần chừ, Woody đã gào lên: “Việc của mày là
nghĩ ngợi đấy chắc, con chó kia?” Slinky sau đó đã hỏi một câu mà sau này chính nhóm làm phim
của Pixar cũng phải tự hỏi mình: “Tại sao tên cao bồi này đáng sợ vậy trời?” Và Tom Hanks, người
được mời lồng tiếng cho Woody cũng công nhận điểm này, “ôi hắn đúng là một tên khốn!”
Cắt!
Studio.
Tháng Mười một năm 1993, Lasseter và nhóm Pixar đã hoàn thành xong nửa đầu bộ phim
-1293và s    -1293ẵn sàng mang đi chiếu thử, họ mang phim của mình đến Burbank để chiếu cho Katzenberg và
những chuyên gia khác của Disney xem. Peter Schneider, giám đốc nhánh phim hoạt hình chưa
bao giờthích ý tưởng đểngười bên ngoài làm phim cho Disney của Katzenberg, và ông tuyên bố
bộ phim là một đống lộn xộn và yêu cầu ngừng sản xuất. Katzenberg đồng ý. “Tại sao nó lại kinh
khủng như vậy? ông hỏi một đồng nghiệp, Tom Schumacher. “Bởi vì đó không còn là bộ phim của
họ nữa,” Schumacher nói thẳng toẹt ra. Sau này ông giải thích, “Họ làm theo những gì Katzenberg
gợi ý, và dự án này đã hoàn toàn mất phương hướng.”
Lasseter nhận thấy Schumacher đã đúng. “Tôi đứng ở đó và cảm thấy vô cùng xấu hổ với
những gì được trình chiếu trên màn hình,” ông nhNguyenớ lại. “Đó là một câu chuyện chỉ toàn những nhân
vật bất hạnh, xấu xa mà tôi chưa từng thấy bao giờ.” ông đề nghị Disney cho Pixar thêm một cơ hội
để sửa và xem lại kịch bản. Katzenbers đã ủng hộ.
Jobs không can thiệp quá nhiều vào quá trình sáng tạo. Với cá tính thích kiểm soát mọi thứ,
đặc biệt là trong lĩnh vực phong cách và thiết kế của mình, thì sự tự kiềm chế này chính là minh
chứng hùng hòn cho việc ông tôn trọng Lasseter và những nghệ sĩ làm việc tại Pixar như thế nào -
cũng như tin tưởng vào khả năng Lasseter và Catmull sẽ không làm ông thất vọng. Tuy nhiên, ông
đã giúp đỡSmith họ xử lý mối quan hệ với Disney và điều này khiến nhóm Pixar vô cùng cảm kích. Khi
Katzenberg và Schneider thắt chặt sản xuất với Câu chuyện Đồ chơi, Jobs đã bỏ tiền riêng ra để
duy trì hoạt động của studio. Ông đứng về phía họ để chống lại Katzenberg. “Chính ông ta làm Toy
story loạn hết cả lên,” Jobs nói. “ông ta muốn Woody trở thành nhân vật xấu, và khi ông ta muốn
dẹp bỏ tụi tôi, chúng tôi thể hiện rằng chúng tôi sẵn sàng đá ông ta ra và nói ‘Đây không phải là
những gì chúng tôi muốn’ và tiếp tục làm bộ phim theo cách mà chúng tôi vẫn theo đuổi.”
Ba tháng sau, nhóm Pixar trở lại với kịch bản mới. Nhân vật Woody đã biến đổi, từ một gã
đồ chơi bạo ngược trở thành người lãnh đạo khôn ngoan, dẫn dắt đám đồ chơi của Andy. Thái độ
 






hiềm khích của cậu với Buzz Lightyear được thể hiện một cách dễ thông cảm hơn, và nó được xây
dựng trên nền những bản nhạc mới của Randy Newman strange Things (Tạm dịch: Những thứ lạ
lùng). Cảnh Woody đẩy Buzz ra khỏi cửa sổ được viết lại, Buzz ngã do bị Woody vô tình xô vào
khi cậu giằng co với đèn Luxo trước đó. Katzenberg và Công ty chấp nhận cách tiếp cận mới này,
và đến tháng Hai năm 1994, bộ phim được sản xuất trở lại.
Katzenberg rất ấn tượng với sự tập trung của Jobs để giữ chi phí cho bộ phim nằm trong
tầm kiểm soát. “Ngay từ những giai đoạn dự thảo ngân sách đầu tiên, Steve đã rất háo hức làm sao
để tiền chi ra đạt hiệu quả nhất có thể,” ông nói. Nhưng 17 triệu đô-la ngân sách dành cho sản xuất
rõ ràng là không tương xứng, nhất là khi họ phải sửa lại phần lớn nội dung sau khi Katzenberg can
thiệp và bắt Woody phải hung ác hơn. Vì vậy Jobs đã yêu cầu cần thêm tiền đầu tư để hoàn thành
Studio.
-1386b    -1386ộphim cho đúng kế hoạch. “Nghe này, chúng ta đã thoả thuận,” Katzenberg nói với Jobs. “Chúng
tôi để các anh quyền kiểm soát kinh doanh, các anh đã đồng ý thực hiện với khoản tiền chúng tôi đề
xuất.” Jobs cáu điên lên. ông liên tục gọi điện hoặc bay thẳng đến gặp Katzenberg và giữthái độ,
như ngôn ngữ của Katzenberg là “đeo bám dữ dội như chỉ có ởSteve.” Jobs khăng khăng cho rằng
Disney cũng phải có trách nhiệm với việc chi phí đội lên do Katzenberg đã làm hỏng ý tưởng ban
đầu và khiến họ phải mất thêm công sức sửa chữa sai lầm. “Khoan đã!” Katzenberg đáp trả.
“Chúng tôi chỉ cố gắng giúp các anh. Các anh cũng hưởng lợi khi được các chuyên gia sáng tạo của
chúng tôi giúp đỡ, và giờ các anh lại muốn chúng tôi phải trả tiền cho điều đó.” Đó là cuộc đối đầu
giữa hai vị lãnh đạo cứng rắn như nhau, để tranh luận xem cuối cùng thì bên nào đã gia ơn cho bên
 
nào.
 
Nguyen
Ed Catmull, khôn khéo hơn Jobs, là người đạt được thoả hiệp về nguồn kinh phí mới. “Tôi
 
có cái nhìn lạc quan đối với Jeffrey hơn bất cứ ai trong số những người làm dự án này,” ông nói.
Nhưng sự cố này khiến Jobs bắt đầu suy tính đến cách thoả thuận có lợi hơn khi đàm phán với
Disney trong tương lai. ông không muốn bị coi là một nhà đàm phán non kém; ông luôn muốn mọi
thứ trong tầm kiểm soát. Điều đó có nghĩa là Pixar sẽ phải tự mình đầu tư cho những dự án của
mình trong tương lai, và như vậy thì cần một thoả thuận mới với Disney.
Smith
Khi bộ phim tiến triển, Jobs trở nên hào hứng với nó hơn bao giờ hết. ông đã từng nói
chuyện với nhiều công ty, từ Hallmark tới Microsoft về chuyện bán Pixar, nhưng khi Woody và
-1720Buzz xu    -1720ất hiện, ông nhận ra rằng mình đang ở rất gần cơ hội thay đổi ngành công nghiệp điệnảnh.
Khi những cảnh cuối cùng của bộphim hoàn thành, ông xem đi xem lại và mời bạn bè đến nhà để
chia sẻ niềm đam mê mới. “Tôi không thể nhớ mình đã xem bao nhiêu phiên bản của Toy story
trước khi bộ phim được chính thức công chiếu,” Larry Ellison nói. “Thực ra nó giống như một
dạng tra tấn vậy. Tôi đến đó và xem những bản chỉ cải tiến có 10% so với phiên bản trước. Steve bị
 
 






ám ảnh về chuyện làm thế nào cho đúng - cả nội dung lẫn công nghệ - và không chịu chấp nhận bất
cứ điều gì ngoài sự hoàn hảo.”
Linh cảm của Jobs về việc đầu tư vào Pixar thực tế đã đơm hoa kết trái càng được củng cố
khi Disney mời ông tới tham dự buổi chiếu phim ra mắt báo giới bộ phim hoạt hình Pocahontas
vào tháng Một năm 1995, trong một rạp chiếu dựng lên trong công viên Center Park ở Manhattan.
Tại đây, CEO của Disney Michael Eisner công bố phim Pocahontas sẽ được trình chiếu suất đầu
tiên trước 100.000 khán giả trên màn hình cao 2,4m tại Great Lawn ở Central Park. Jobs là bậc
thầy quảng cáo, ông thừa biết nên làm gì để có một buổi trình chiếu thành công, nhưng kế hoạch
này cũng khiến ông sửng sốt. Câu khẩu hiệu quen thuộc của Buzz Lightyear - “Bay vào không gian
và hơn thế nữa!” - bỗng nhiên đáng được lưu tâm.
Jobs quyết định thời điểm ra mắt Toy Story sẽ là cơ hội để phát hành cStudio.ổ phiếu của Pixar ra
công chúng. Ngay cả những ngân hàng đầu tư hám lợi nhất cũng nghi ngại trước quyết định này và
cho rằng chuyện đó không thể xảy ra. Trong suốt 5 năm ròng, Pixar chỉ “chảy máu” đồng vốn.
Nhưng Jobs đã quyết. “Tôi rất căng thẳng và lập luận rằng có lẽ chúng tôi nên chờ đến khi ra được
bộ phim thứ hai,” Lasseter nhớ lại. “Steve gạt phắt ý kiến của tôi và nói chúng tôi cần tiền mặt để
có thể góp nửa số tiền để làm phim và để đàm phán lại thoả thuận với Disney.”


Bay vào không gian!
Có suất chiếu ra mắt Toy story diễn ra vào tháng Mười Một năm 1995. Disney tổ chức một
Nguyen
buổi ở El Capitan, một rạp lớn cổ kính ở Los Angeles và dựng một ngôi nhà đồ chơi với các nhân
-1320v    -1320ật trong phimở ngay bên cạnh. Pixar được trao cho ít vé vào cửa, nhưng buổi tối hôm đó và danh
sách khách mời là người nổi tiếng đều mang tính đại diện cho sản phẩm của Disney rất cao; Jobs
thậm chí còn không tham dự. Thay vào đó, ngay tối hôm sau ông thuê Regency, một nhà hát tương
tự ở San Francisco và tự tổ chức buổi công chiếu của mình. Thay vì mời Tom Hanks và Steve
Martin() , khách mời là những ngôi sao công nghệ ở Thung lũng Silicon như Larry Ellison và
Andy Grove. Rõ ràng đó là sân khấu của Jobs; chính ông, chứ không phải Lasseter lên sân khấu để
Smith
mở màn cho bộ phim.
Hai buổi công chiếu đình đám làm dấy lên một câu hỏi: Vậy thì Toy story là phim của
Disney hay Pixar? Có phải Pixar chỉ đơn thuần là xưởng phim hoạt hình phụ giúp Disney làm
phim? Hay Disney đơn thuần là nhà phân phối và tiếp thị giúp Pixar quảng bá cho bộ phim của
mình? Câu trả lời nằm ở lưng chừng. Dù thế nào, thì câu hỏi cần đặt ra ở đây là làm thế nào hai cái
tôi ngạo nghễ, cụ thể ở đây là của Michael Eisner và Steve Jobs lại có thể trở thành đối tác của
nhau như vậy.
 






Vấn đề được đặt ra khi Toy story trở thành bộ phim bom tấn về thương mại và thành công
rực rỡ. Bộ phim thu hồi vốn ngay sau tuần đầu tiên trình chiếu, với tiền vé thu được riêng trong
nước Mỹ là 30 triệu đô-la, và trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất trong năm, đánh bại Batman
Forever và Apollo 13 với 192 triệu đô-la doanh thu bán vé trong nước và 326 triệu đô-la trên toàn
thế giới. Theo trang web chuyên tổng hợp các bình luận phim Rotten Tomatoes, 100% trong số 73
nhà phê bình được hỏi ý kiến đều đưa ra bình luận tích cực cho bộ phim. Nhà báo Richard Corliss
của tạp chí Time cho rằng đó là “câu chuyện sáng tạo nhất năm”, David Ansen của tờ Newsweek
tuyên bố đó là một “điều kì diệu” và Janet Masline của tờ New York Times thì giới thiệu bộ phim là
“sản phẩm của sự thông minh lạ thường trong số những phim từng sản xuất trong lịch sử Disney.”
Điều duy nhất khiến Jobs nổi điên là những nhà bình luận như Maslin đã dám viết “lịch sử
Studio.
-1386Disney”, ch    -1386ứ không phải là sự xuất hiện của Pixar. Sau khi đọc bài bình luận của cô này, ông quyết
định mình sẽ thực hiện một chiến dịch để nâng cao danh tiếng cho Pixar. Khi ông và Lasseter đến
chương trình truyền hình Charlie Rose, ông nhấn mạnh rằng Toy story là phim của Pixar, thậm chí
ông còn cố gắng làm nổi bật tính tự nhiên lịch sử của một xưởng phim mới ra đời. “Kể từ khi Nàng
Bạch Tuyết và Bảy chú lùn ra đời đến nay, tất cả các studio lớn đều cố gắng xâm nhập thị trường
phim hoạt hình, nhưng cũng kể từ đó đến nay, Disney là hãng phim duy nhất cho ra đời những bộ
phim hoạt hình trở thành bom tấn,” ông nói với Rose. “Pixar giờ đây đã trở thành studio thứ hai
làm được việc đó.”
Jobs xoáy vào điểm Disney chỉ đơn thuần là nhà phân phối cho bộ phim của Pixar. “Ông ta
Nguyen
-2533c    -2533ứ lải nhải ‘Chúng tôi ở Pixar mới là thực chất, còn Disney các anh chỉlà đống rác rưởi,” Michael
Eisner nhớ lại. “Nhưng chúng tôi mới là người khiến Toy story thành công. Chúng tôi định hình bộ
phim, và chúng tôi dồn tổng lực vào, từ các nhà tiếp thịtiêu dùng vào kênh Disney, để biến nó trở
thành hit.” Jobs đi đến kết luận cho vấn đềcơ bản - Bộ phim thuộc về ai? - sẽ cần phải ngồi xem xét
lại bản hợp đồng hơn là nổ ra một cuộc chiến ngôn từ trên báo chí. “Sau thành công của Toy story,”
ông nói, “Tôi nhận ra là mình cần phải tiến hành thoả thuận mới với Disney nếu chúng tôi đã mất
công xây dựng một studio và không muốn trở thành lính-đánh-thuê.” Nhưng để có thể ngồi lại với
DisneySmithở thế cân bằng, Pixar cần phải mang tiền đến chòng trước mặt đối tác. Đó là lý do vì sao
cần một cuộc IPO thành công.
Kế hoạch đưa Pixar ra công chúng phải tiến hành chính xác một tuần sau buổi ra mắt Toy
Story. Jobs đã đánh cược rằng bộ phim sẽ thành công, và chấp nhận mạo hiểm “liều ăn nhiều”, thời
khắc vàng. Cũng giống IPO của Apple, sự kiện được tổ chức tại trụ sở của bên bảo hiểm chính ở
San Francisco lúc 7 giờ sáng, khi các cổ phiếu bắt đầu được chào bán. Theo kế hoạch ban đầu,
những cổ phiếu đầu tiên sẽ được chào bán với mức giá 14 đô-la, đó là mức giá đảm bảo sẽ có người
mua. Jobs nài nỉ tăng giá lên 22 đô-la, vì như thế công ty sẽ kiếm được nhiều tiền hơn nếu chào bán
 






thành công. Nhưng mọi sự đã diễn ra trên cả mong đợi điên rồ nhất của ông. Nó vượt qua cả
Netscape để trở thành vụ chào bán IPO lớn nhất trong năm. Trong nửa giờ đầu, giá cổ phiếu vọt lên
45 đô-la và hoạt động giao dịch bị đình lại bởi vì có quá nhiều người đặt mua. Thậm chí sau đó giá
còn cao hơn, lên 49 đô-la, trước khi trở lại mức giá cuối cùng khi kết thúc phiên giao dịch là 39
đô-la.
Đầu năm đó, Jobs đã hi vọng sẽ tìm được một nhà đầu tư mua lại Pixar với giá 50 triệu
đô-la, vừa đủ để hoàn số vốn ông đã bỏ ra. Đến cuối năm, với số cổ phiếu ông sở hữu - 80% toàn
công ty - đã trị giá nhiều gấp hơn 20 lần con số đó, một con số khổng lò 1,2 tỷ đô-la. Con số đó
nhiều gấp năm lần so với những gì ông thu được khi Apple lên sàn chứng khoán năm 1980. Nhưng
Jobs nói với John Markoff của tờ New York Times rằng tiền không nhiều ý nghĩa với ông. “Sẽ
Studio.
-1386ch    -1386ẳng có chiếc du thuyền nào của tôi trong tương lai hết,” ông nói. “Tôi không bao giờ làm những
điều này chỉ vì tiền cả.”
Sự thành công nhất của Pixar khi lên sàn chứng khoán đó là họ sẽ không còn phải phụ
thuộc tài chính vào Disney để làm phim của mình nữa. Đó chính là cẤn cân thăng bằng mà Jobs
muốn có. “Giờ đây chúng tôi đã có thể góp một nửa chi phí làm phim của chúng tôi, cho nên tôi
cũng có thể đòi hỏi một nửa lợi nhuận,” ông nhớ lại. “Nhưng điều quan trọng hơn, tôi muốn hợp
tác thương hiệu. Đó sẽ là những bộ phim của cả Pixar và Disney.”
Jobs đáp máy bay đến để ăn trưa với Eisner đang choáng váng với sự táo bạo của ông. Họ
đã từng thoả thuận sẽ làm với nhau 3 bộ phim, và Pixar mới hoàn thành xong một. Bên nào cũng có
vũ khí hạng nặng. Sau cuộc chia tay không mNguyenấy ngọt ngào với Eisner, Katzenberg đã rời khỏi
Disney và trở thành người đồng sáng lập với Steven Spielberg và David Geffen thành lập
DreamWorks SKG. Nếu Eisner không chấp nhận thoả thuận mới với Pixar, Jobs nói, thì
Pixar buộc lòng phải hợp tác studio khác, như của Katzenberg chẳng hạn, sau khi kết thúc
hợp đồng hợp tác 3 phim. “Vũ khí” trong tay Eisner đó là nếu chuyện đó xảy ra, thì Disney có thể
tự mình làm các tập tiếp theo của Toy story, sử dụng nhân vật Woody, Buzz và toàn bộ những nhân
vật mà Lasseter đã sáng tạo ra. “Điều đó như thể bán đi chính con cái của mình vậy,” Jobs sau này
Smith
nhớ lại. “John bắt đầu rơi nước mắt khi ông phải tính đến khả năng đó.”
Vậy nên họ cố công tìm ra cho được một thoả thuận mới. Eisner đồng ý để Pixar góp một
nửa vốn trong những bộ phim sau, và đổi lại, được nhận một nửa lợi nhuận, “ông ta không nghĩ
chúng tôi có thể có bao nhiêu sản phẩm đình đám, chính vì thế ông ta nghĩ mình đã tiết kiệm được
một số tiền,” Jobs nói. “Rốt cục thì điều đó có lợi cho chúng tôi, bởi vì Pixar có những 10 ý tưởng
bom tấn cả thảy.” Họ cũng thống nhất với nhau về việc hợp tác thương hiệu, tuy nhiên cũng có rất
nhiều cuộc tranh cãi nổ ra để xác định cho rõ. “Quan điểm của tôi xuất phát từ chuyện đó là một bộ
phim của Disney cơ mà, nhưng sau đó tôi cũng dịu lại,” Eisner nhớ lại. “Chúng tôi bắt đầu thoả
 






thuận về chuyện chữ Disney sẽ lớn đến mức nào, chữ ‘Pixar” lớn tới mức nào, hệt như mấy đứa bé
4 tuổi vậy.” Nhưng đến đầu năm 1997, họ đã đạt được thoả thuận, với 5 bộ phim trong vòng 10
năm, hai thương hiệu sẽ có kích thước to bằng nhau, như những người bạn, ít nhất là trong thời
gian ở bên nhau. “Khi ấy Eisner khá biết điều và công bằng với tôi,” Jobs sau này thừa nhận.
“Nhưng thực ra, trong vòng 10 năm tiếp theo, tôi đã đi đến kết luận rằng ông ta là một người đen
tối.”
Trong thư gửi cho những cổ đông của Pixar, Jobs giải thích việc thắng được quyền hợp tác
thương hiệu ngang nhau với Disney đối với tất cả các bộ phim, cũng như trong quảng cáo và sản
xuất đồ chơi chính là yếu tố quan trọng nhất của bản thoả thuận.
“Chúng ta muốn Pixar phát triển thành một thương hiệu ngang bằng, có cùng đẳng cấp
Studio.
-1386chi    -1386ếm được lòng tin như thương hiệu Disney đã làm được,” ông viết như vậy. “Nhưng để Pixar có
thểđạt được lòng tin ấy, khán giả phải biết rằng chính Pixar là người sáng tạo ra các bộ phim.”
Jobs luôn được biết đến trong suốt sự nghiệp của mình là người tạo ra những sản phẩm vĩ đại.
Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc ông có khảnăng tạo ra những công ty vĩ đại với những
thương hiệu giá trị. Và ông đã tạo ra hai công ty tốt nhất trong thời đại của mình: Apple và Pixar.
Chú thích
Hai diễn viên nổi tiếng lòng tiếng cho Woody và Buzz Lightyear.
Chương 23: LẦN THỨ HAI TRNguyenỞ LẠI
Quái thú, rồi cũng đến ngày hiện hình trở lại...
Steve Jobs, năm 1996
Nhiều thứ xuống dốc
Khi Jobs thành lập công ty máy tính NeXT vào năm 1998 cũng gây rất nhiều tiếng vang.
Nhưng năm tiếp theo, khi máy tính của NeXT chính thức xuất hiện trên thị trường, những âm ba
trước đó cũng lắng dần xuống. Khả năng mê hoặc, hăm doạ và dẫn dắt báo chí của Jobs đến thời
điểSmithm này lại trở nên “lợi bất cập hại”, xuất hiện hàng loạt những câu chuyện khủng hoảng của công
ty. “NeXT không có khả năng tương tác với những máy tính khác trong thời kỳ mà ngành công
nghiệp này đang tiến tới những hệ thống có khả năng thay thế” phóng viên Bart Ziegler của AP
đưa tin. “Chỉ một số ít phần mềm có thể chạy trên NeXT, nên rất khó thu hút được khách hàng.”
NeXT cố gắng tự định vị bản thân như người dẫn đầu trong lĩnh vực mới, máy tính cá nhân
dành cho những người muốn phát huy sức mạnh một công cụ làm việc lẫn sự tương tác thân thiện
với người dùng của một chiếc máy tính cá nhân. Những khách hàng này thì lại đang chọn cho mình
những sản phẩm của công ty phát triển nhanh Sun Microsystems. Doanh thu của NeXT vào năm
 






1990 là 28 triệu đô-la; doanh thu của Sun năm đó là 2,5 tỷ đô-la. IBM từ bỏ thoả thuận sử dụng
phần mềm có bản quyền của NeXT, vì thế Jobs buộc lòng phải làm việc ngược với bản chất của
mình: Bất chấp niềm tin sâu sắc vào sự cần thiết phải tạo mối liên hệ mật thiết giữa phần mềm và
phần cứng, đến tháng Một năm 1992, ông đồng ý cung cấp bản quyền hệ điều hành NeXTSTEP để
sử dụng trên những máy tính khác.
Đã có một người lên tiếng bảo vệ Jobs, lạ lùng thay, người đó chính là Jean-Louis Gassée,
hai người đã từng có va chạm khủng khiếp khi Jobs bị thay thế bởi Gassée, sau đó, chính ông này
cũng bị “đá” ra khỏi công ty. Gassée đã viết một bài báo ca ngợi tính sáng tạo trong các sản phẩm
của NeXT. “NeXT có thể không phải là Apple,” Gassée lập luận, “nhưng Steve vẫn là Steve.” Vài
ngày sau, vợ của ông nghe tiếng gõ cửa và chạy lên báo tin rằng Jobs đang đợi dưới lầu. ông cảm
Studio.
-1386ơn Gassée vì bài báo và mờ    -1386i ông tới tham dự sự kiện mà Andy Grove của Intel cũng tham dự,ởđó
Jobs sẽ công bố NeXTSTEP sẽđược tích hợp vào nền tảng của IBM/lntel. “Tôi ngồi cạnh cha của
Steve, Paul Jobs, một người toát lên phẩm chất đáng kính,” Gassée nhớ lại. “ông ấy đã nuôi dạy
một người con lạlùng, nhưng ông rất tự hào và hạnh phúc khi thấy cậuấy đứng chung sân khấu với
Andy Grove.”
Một năm sau, Jobs không thể không triển khai một bước nữa tiếp theo: Từ bỏ sản xuất phần
cứng cùng lúc với phần mềm. Đây là một quyết định đau đớn, cũng trùng khớp với thời điểm ông
vừa từ bỏ sản xuất phần cứng ở Pixar. Đối với Jobs, mọi phương diện của sản phẩm đều được ông
quan tâm, nhưng phần cứng lại là một niềm đam mê đặc biệt. Ông nhiệt huyết với những thiết kế
tuyệt hảo, bị ám ảnh về việc sản xuất của từng chi tiết, và dành nhiều giờ đồng hồ chỉ để ngắm
những chú rô-bốt tạo ra những chiếc máy hoàn hảo. Nhưng giờ đây ông phải cho đến hơn một nửa
số người làm nghỉ việc, bán nhà máy yêu quí của mình cho Canon (mà sau này được bán đấu giá
cho một công ty nội thất vớ vẩn), và tự hài lòng bản thân với một công ty chỉ chuyên đi cung cấp hệ
điều hành có bản quyền cho những nhà sản xuất ra những chiếc máy chán ngắt.
Đến giữa những năm 1990, Jobs đã tìm thấy niềm vui trong cuộc sống gia đình mới và và
tận hưởng chiến thắng vang dội trong lĩnh vực kinh doanh điện ảnh, nhưng ông thất vọng biết mấy
Smith
về ngành công nghiệp máy tính cá nhân. “Hầu như chẳng còn chút sáng tạo nào nữa,” ông nói với
Gary Wolf của tờ Wired vào cuối năm 1995. “Microsoft thống trị từng đổi mới dù nhỏ nhất. Apple
đã bại trận. Thị trường máy tính để bàn đã bước vào thời kì đen tối.”
Trong một cuộc phỏng vấn với Tony Perkin và các biên tập viên của tờ Red Herring, ông
cũng bộc lộ sự rầu rĩ. Đầu tiên ông phô bày phần “Steve xấu Xa” trong cá tính của mình. Sau khi
Perkin và các đồng nghiệp vừa đến không bao lâu, Jobs lẻn ra khỏi nhà từ cửa hậu để “đi dạo một
chút”, và 45 phút sau mới chịu quay trở lại. Khi nhiếp ảnh gia của tạp chí bắt đầu chụp hình, bất
chợt ông quay ra mỉa chế nhạo cô và bắt cô dừng lại. Sau này Perkins nhận xét “Giảo quyệt, ích kỷ
 






bản vị, thô lỗ cục cằn, chúng tôi không thể hình dung nổi cái động cơ nào phía sau sự điên khùng
của ông ta.” Cuối cùng, khi ông đã yên vị để trả lời phỏng vấn, ông đã nói từng mong đợi các trang
web có thể làm điều gì đó dù nhỏ nhất để chống lại sự thống trị của Microsoft. “Windows đã
thắng,” ông nói. “Nó đánh bại Mac, tệ hại hơn, nó đánh thắng cả UNIX, đánh bại cả OS/2. Một sản
phẩm hạ đẳng đã thắng.”
Apple xuống dốc
Vài năm sau khi Jobs bị hất cẳng, Apple tiếp tục vận hành băng băng do kiếm được lợi
nhuận cao dựa vào vị thế thống trị thị trường sản xuất máy tính hiện thời. Choáng ngợp với cảm
giác như một thiên tài, vào năm 1987, John Sculley đã đưa ra một loạt những tuyên bố mà ngày
nay nhắc lại nghe hơi ngượng ngùng. Jobs đã từng muốn Apple “trở thành một công ty sản xuất
Studio.
-1386hàng tiêu dùng tuy    -1386ệt vời,” Sculley viết. “Đây là một kế hoạch trên cung trăng... Apple không bao
giờ có thể trở thành một công ty sản xuất hàng tiêu dùng hàng loạt... Chúng ta không thể bẻ cong
-1293th    -1293ực tếđểtheo đuổi giấc mơ thay đổi thế giới... Công nghệ cao không thểđược thiết kế và bán như
một món hàng tiêu dùng bình dân được.”
Jobs thất kinh, ông trở nên giận dữ và khinh bỉ khi Sculley chính là người khiến Apple dần
đánh mất vị thế và thị phần trên thị trường vào những năm đầu 1990. “Sculley đã huỷ hoại Apple
bằng việc mang về những con người thối nát và những giá trị thối nát,” Jobs sau này đã đau xót nói
như vậy. “Họ chỉ quan tâm tới việc kiếm tiền - chủ yếu là cho bản thân họ, và sau đó là cho Apple
- hơn là tạo ra những sản phẩm tuyệt vời.” Ông cảm thấy rõ việc Sculley mải chạy theo lợi nhuận
mà không chú tâm đến chuyện chiNguyenếm thêm thị phần. “Macintosh thua Microsoft bởi vì Sculley chỉ
chăm chú đến việc vắt kiệt lợi nhuận hơn là phát triển sản phẩm và làm cho nó trở nên tốt hơn.”
Hậu quả là, lợi nhuận cũng vì thế mà dần biến mất.
Microsoft phải mất vài năm để đạt được biểu đò lượng người dùng như Macintosh, nhưng
đến năm 1990, họ đã cho ra Windows 3.0, mở đầu cho công cuộc chiếm lĩnh vị trí thống trị trên thị
trường máy tính. Windows 95, ra mắt năm 1995 trở thành hệ điều hành thành công nhất từ trước
tới này, và doanh số bán hàng của Macintosh bắt đầu sụp đổ. “Microsoft chỉ đơn giản là bắt chước
Smith
-1866nh    -1866ững gì mà người khác đã làm,” sau này Jobs đã nói như vậy. “Apple xứng đáng có được vị trí ấy.
Sau khi tôi ra đi, nó không hề phát minh ra cái gì mới. Mac thì rất khó nâng cấp. Nên nó trở thành
mục tiêu dễ ngoạm của Microsoft.”
Sự thất vọng đối với Apple càng thể hiệnrõ khi ông đến nói chuyện cho câu lạc bộTrường
Kinh doanh Stanford ở nhà một sinh viên, anh này đề nghị ông ký tặng vào chiếc bàn phím
Macintosh. Jobs đồng ý với điều kiện ông có thể cậy bỏ những phím mới được lắp thêm vào bàn
phím của Mac sau khi ông ra đi. ông lấy chìa khoá ô tô và nậy phím mũi tên lên, đó là những phím
trước đây ông từng cấm chỉ, cũng như các phim ở hàng trên như F1, F2, F3... những phím chức
 






năng. “Đã có lúc tôi đang thay đổi thế giới một bàn phím,” ông ngây mặt và nói. Sau đó ông ký tên
vào cái bàn phím nham nhở.
Trong kì nghỉ Giáng sinh năm 1995 ở làng Kona, Hawaii, Jobs đi dạo trên bờ biển với
người bạn thân Larry Ellison, vị chủ tịch lâu năm của Oracle. Họ bàn luận về việc thu mua cổ
phiếu của Apple và hồi phục vị trí đứng đầu cho Jobs. Ellison nói ông có thể đóng góp tài chính 3
tỷ đô-la: “Tôi sẽ mua lại Apple, anh sẽ có 25% cổ phiếu và ngay lập tức trở thành CEO, và chúng
ta có thể khôi phục lại thời hoàng kim của nó.” Nhưng Jobs kịch liệt phản đối. “Tôi cho rằng mình
không phải loại người đâm thọc như thế,” ông giải thích. “Nếu họ đề nghị tôi trở lại, mọi chuyện sẽ
rất khác.”
Đến năm 1996, thị phần của Apple trên thị trường đã giảm xuống còn 4% so với mức cao
Studio.
16% vào cuối những năm 1980. Michael Spindler, vị giám đốc chi nhánh Apple ở châu Âu, người
-1293g    -1293ốc Đức lên thay thế vị trí CEO của Sculley vào năm 1993, đã cố gắng bán công ty cho Sun, IBM
và Hewlett-Packard. Không thành công, ông ta bị sa thải vào tháng Hai năm 1996 và thay thế bằng
Gil Amelio, một kĩ sư nghiên cứu từng là CEO của Viện BẤn dẫn Quốc gia Mỹ.
Trong năm đầu tiên, công ty mất 1 tỷ đô-la và giá cổ phiếu, đã từng ở mức giá 70 đô-la vào
năm 1991 đã tụt xuống còn 14 đô-la, trong khi thời điểm này bong bóng công nghệ vẫn còn đang
đẩy giá của những cổ phiếu khác lên cao.
Amelio không phải là người hâm mộ Jobs. Họ gặp nhau lần đầu vào năm 1994, ngay sau
khi Amelio được bầu vào hội đồng quản trị Apple. Jobs gọi điện cho ông ta và thông báo, “Tôi
muốn ghé thăm và gặp anh.” Amelio mNguyenời ông qua văn phòng của mình ở Viện BẤn dẫn Quốc gia,
và sau này, ông kể lại rằng đã nhìn thấy Jobs qua cửa kính phòng làm việc khi Jobs đến. ông ấy
trông “giống một võ sĩ quyền anh, hung hăng những cũng rất mực thanh tao, hoặc như một con
mèo rừng duyên dáng đang sẵn sàng nhảy lên vồ mòi.” Sau vài phút chuyện trò - lâu hơn những
cuộc nhập đề thông thường của Jobs - ông đột ngột nói ra lý do của cuộc viếng thăm, ông muốn
Amelio giúp đỡ mình trở lại làm CEO Apple. “Chỉ có một người có thể tập hợp đám tàn quân của
Apple,” Jobs nói, “người duy nhất có thể thu xếp lại công ty.” Thời kỳ đỉnh cao của Macintosh đã
qua ròi, Jobs lSmithập luận, và giờ là lúc Apple phải tạo ra một cái gì đó mới, hay đơn giản là một sự đổi
mới.
“Nếu như Mac chết thì cái gì sẽ thay thế cho nó đây?” Amelio hỏi. Câu trả lời của Jobs
không gây được ấn tượng với Amelio. “Dường như Steve không có câu trả lời rõ ràng,” sau này
Amelio kể lại. “Có vẻ như ông ấy vừa nói đùa.” Amelio cảm thấy mình đang được chứng kiến hiện
thực cay đắng của Jobs và cảm thấy may mắn vì không thuộc về hiện thực ấy. Không khách sáo,
ông mời Jobs ra khỏi văn phòng của mình.
 






Nhưng đến mùa hè năm 1996, Amelio nhận thấy ông ta mắc phải một vấn đề nghiêm trọng.
Apple đang bị mắc kẹt giữa hi vọng tạo ra một hệ điều hành mới, gọi là Copland, nhưng Amelio
cũng sớm nhận ra sau khi trở thành CEO đó là Apple đang ngập trong một đống những vấn đề lùm
xùm, trong đó không thể đáp ứng được yêu cầu phải có một mạng lưới và bảo mật tốt hơn, cũng
như không thể sẵn sàng ra mắt vào năm 1997 như kế hoạch, ông công khai hứa hẹn sẽ sớm tìm ra
một phương án thay thế. Nhưng vấn đề là ông ta chẳng có giải pháp nào.
Vậy là Apple cần có một đối tác có thể cung cấp một hệ điều hành ổn định, một ứng cử viên
là UNIX-like và phải có một một ứng dụng theo định hướng nhiều lớp. (Có một công ty rõ ràng có
thể cung cấp một phần mềm như thế - NeXT - nhưng cũng phải mất một khoảng thời gian thì
Apple mới để ý đến phương án đấy).
Studio.
Đầu tiên Apple định kết hợp với một công ty do Jean-Louis Gassée thành lập, tên là Be.
-1293Gassée đã bắt đầ    -1293uđàm phán thoả thuận bán Be cho Apple, nhưng đến tháng Tám năm 1996, ông
đòi hỏi quá mức với Amelio ở Hawaii, ông muốn mang nhóm 50 người của mình đến Apple, và
đòi hỏi 15% cổ phần của công ty, trị giá khoảng 500 triệu đô-la. Amelio choáng váng. Apple định
giá Be khoảng 50 triệu đô-la. Sau vài lần mặc cả qua lại, Gassée chỉ chấp nhận quay trở lại đàm
phán nếu giá đề nghị từ 275 triệu đô-la trở lên. Ông nghĩ rằng Apple chẳng có lựa chọn nào khác.
Trở lại với Amelio, Gassée nói: “Tôi đã đánh đổi tất cả để có nó, và tôi sẽ vắt kiệt nó cho đến tận
cùng thì thôi.” Điều này không làm Amelio hài lòng.
Giám đốc công nghệ của Apple, Ellen Hancock đưa ra phương án mua phần mềm UNIX
trên nền tảng Solaris của Sun, cho dù phNguyenần mềm này không có giao diện tương tác người dùng thân
thiện lắm. Amelio bắt đầu nảy sinh ý nghĩ sử dụng phần mềm Microsoft Windows NT, nhưng phải
sắp đặt lại một chút giao diện cho phù hợp với vẻ ngoài và cảm giác của một máy Mac, mà vẫn
tương thích người dùng của Windows.
Bill Gates rất hào hứng với ý tưởng này và bắt đầu gọi điện thoại riêng cho Amelio.
Tất nhiên, vẫn còn một phương án nữa. Hai năm trước đó, cây viết chuyên mục của tạp chí
Macworld (đồng thời là cựu kĩ sư phần mềm) Guy Kawasaki cho đăng một bài báo châm biếm lấy
ý tưởSmithng Apple mua lại NeXT và đưa Jobs trở lại làm CEO. Trong đó có đoạn Mike Markkula
“nhại” lại lời của Jobs khi hỏi, “Anh muốn dành cả phần đời còn lại để bán thứ UNIX bọc đường
này, hay muốn thay đổi thế giới?” Jobs trả lời, “Bởi vì giờ đây tôi đã là một người cha, tôi cần một
nguồn thu nhập ổn định.” Bài báo còn nhận xét rằng “với kinh nghiệm của ông ấy ở NeXT, ông ta
được kì vọng sẽ biết khiêm nhường hơn khi trở lại Apple.” Bài báo cũng trích lời của Bill Gates
nói giờ sẽ chẳng có sáng tạo nào của Jobs để Microsoft có thể sao chép nữa. Tất cả mọi thứ chỉ là
đùa cợt, tất nhiên. Nhưng thực tế theo cách nào đó cũng phản ánh đúng như câu chuyện trào
phúng.
 






Tiến về Cupertino
“Có ai đủ thân với Steve để gọi điện thoại nói với ông ta chuyện này không?” Amelio hỏi
nhân viên của mình. Bởi vì cuộc chạm trẤn giữa hai người cách đây hai năm đã kết thúc một cách
tệ hại, nên Amelio không muốn là người gọi điện cho Jobs trước. Nhưng hoá ra là ông không cần
phải làm như vậy. Vù một cái, Apple cũng đã nhận được tin đáp lại từ NeXT. Một nhân viên tiếp
thị bậc trung ở NeXT, Garrett Rice đã nhấc điện thoại lên, và chẳng cần tham khảo Jobs, cô gọi
thẳng đến cho Ellen Hancock để xem hai bên có hứng thú xem xét phần mềm này hay không. Cô
cử một người đến gặp ông.
Đến lễ Tạ ơn năm 1996, hai công ty đã bắt đầu những cuộc trao đổi ở tầm trung, và Jobs đã
nhấc điện thoại lên gọi trực tiếp cho Amelio. “Tôi đang trên đường sang Nhật Bản, nhưng một tuần
Studio.
-1386n    -1386ữa tôi sẽ trở về và tôi muốn gặp anh ngay khi tôi trở lại,” ông nói. “Đừng đưa ra quyết định nào
cho đến khi chúng ta gặp nhau.” Amelio, bất chấp lần gặp gỡtrước đó với Jobs, cảm thấy vui
mừng khi nghe tin từ Jobs và mở ra khảnăng làm việc với nhau. “Đối với tôi, cú gọi của Steve
giống như thứ rượu vang ngon nhất mà tôi từng được nếm,” ông nhớ lại. Ông quyết định chắc chắn
mình sẽ không thoả thuận gì với Be hoặc bất cứ ai khác trước khi họ gặp nhau.
Đối với Jobs, cuộc chiến chống lại Be vừa mang tính công việc, vừa mang tính cá nhân.
NeXT đang xuống dốc và kì vọng được Apple mua lại trở thành con đường hồi sinh. Thêm nữa,
Jobs vẫn giữ trong lòng mối hận đôi khi bùng cháy, và Gassée là một trong số những người gần
đứng đầu danh sách, bất chấp sự thực là họ đã gần như làm lành khi Jobs ở NeXT. “Gasseé là một
trong số ít những người mà trong đờNguyeni mình tôi có thể nói là thực sự xấu xa,” Jobs sau này nhấn
mạnh, một cách thiếu công bằng. “Hắn đã ’đâm lén’ tôi hòi năm 1985.” Sculley, theo đánh giá của
Jobs, là ít ra cũng quân tử hơn khi tấn công trực diện.
Ngày 2 tháng 12 năm 1996, Steve Jobs đặt chân đến trụ sở Cupertino của Apple lần đầu
tiên sau 11 năm bị hất cẳng khỏi đây. Trong phòng họp điều hành, ông gặp Amelio và Hancock để
thoả thuận về NeXT. Một lần nữa, ở chính chiếc bảng trắng ấy trong phòng họp, ông lại vẽ lên đó
những ý tưởng, lần này bài thuyết trình của ông nói đến bốn đợt sóng của hệ thống máy tính sẽ ập
đến, ít nhất là trong niềm tin vững chắc của ông, với NeXT. Chưa bao giờ những gì ông nói lại trở
nên cuốn hút đến thế, nhất là khi ông đang nói chuyện với hai người mà ông chẳng hề tôn trọng,
ông vung tay múa chân vờ như đang thành thực nhất. “Đây có thể là một ý tưởng hoàn toàn điên
rồ,” ông nói, nhưng nếu họ thấy nó hấp dẫn, “Tôi sẽ thảo ra bất cứ thoả thuận nào các ông muốn -
bản quyền phần mềm, bán lại công ty, bất cứ điều gì.” Trên thực tế, ông nhắm tới việc bán tất, và
ông thúc đẩy cách tiếp cận ấy. “Nếu các ông cân nhắc kĩ, các ông sẽ thấy mình muốn nhiều hơn
chứ không chỉ phần mềm của tôi,” ông bảo họ. “Các ông sẽ muốn mua cả công ty và lấy toàn bộ
nhân viên.”
 






Vài tuần sau Jobs và gia đình đến Hawaii để nghỉ Giáng sinh. Larry Ellison cũng ở đó, như
hằng năm vẫn thế. “ông biết không, Larry, tôi nghĩ mình đã tìm ra con đường trở lại Apple và nắm
quyền kiểm soát mà không cần ông phải mua nó,” Jobs nói trong khi họ đi dạo cùng nhau bên bờ
biển. Ellison nhớ lại, “Anh ta giải thích chiến lược của mình, trong đó Apple sẽ mua NeXT, sau đó
anh ta sẽ có mặt trong hội đồng quản trị và chỉ cách chiếc ghế CEO có một bước chân.” Ellison
nghĩ rằng Jobs đã quên mất con át chủ bài. “Nhưng Steve, có một thứ mà tôi không hiểu,” ông nói.
“Nếu không mua công ty ấy, thì chúng ta kiếm tiền bằng cách nào?” Đó chính là điểm thể hiện ham
muốn của hai người khác nhau đến mức nào. Jobs đặt tay lên vai trái của Ellison và kéo ông lại gần
mình, đến mức mũi của hai người suýt chạm nhau và nói, “Larry, đây là lí do rất quan trọng giải
thích vì sao tôi là bạn của ông. Ông không cần thêm tiền nữa.”
Ellison nhớ lại câu trả lời của ông gần như một lời rên rỉ: “Phải, tôi có th ể không cần tiền
nữa, nhưng tại sao một số quĩ quản lý ở Fedelity vẫn kiếm được tiền? Tại sao những người khác lại
kiếm được tiền? Tại sao lại không phải là chúng ta?”
“Tôi nghĩ nếu tôi trở lại Apple, và tôi không sở hữu cái gì của Apple, và ông cũng không sở
hữu cái gì của Apple, thì tôi sẽ làm việc vì tự ái nghề nghiệp” Jobs nhớ lại.
“Steve, cái tự ái nghề nghiệp ấy quá đắt đỏ,” Ellison nói. “Nghe này, Steve, cậu là bạn thân
nhất của tôi, và Apple là công ty của cậu. Tôi sẽ làm bất cứ điều gì cậu muốn.” Mặc dù sau này
Jobs nói thời điểm ấy ông không hề có ý thâu tóm Apple, nhưng Ellison nghĩ rằng điều đó là không
tránh khỏi. “Bất cứ ai ngồi quá 30 phút với Amelio cũng đều nhận ra rằng anh ta chẳng làm nên trò
Nguyen
trống gì, ngoại trừ việc tự huỷ hoại,” sau này ông nói.
Cuộc cạnh tranh công nghệ giữa NeXT và Be diễn ra ở khách sạn Garden Court ở Palo
-1226Alto vào ngày 10 tháng     -1226Mười hai, trước sự chứng kiến của Amelio, Hancock và 6 vịlãnh đạo cấp
cao của Apple. NeXT trình bày trước, có Avie Tevanian trình diễn chức năng của phần mềm, còn
Jobs thể hiện tài năng thiên bẩm của một người bán hàng. Phần mềm của họ có thể trình chiếu 4
video clip cùng một lúc trên màn hình, có khả năng tích hợp truyền thông đa phương tiện và kết nối
với Internet. “Khả năng giới thiệu hệ điều hành NeXT của Jobs thực sự đáng kinh ngạc,” Amelio
Smith
-2640th    -2640ừa nhận, “ông ấy thể hiện sự nhẫn nại và sức mạnh đáng kinh ngạc, như thể vừa trình diễn vai
của Olivier, vừa đóng vai Macbeth.”
Gassée đến sau và hành động như thể hợp đồng đã nằm trong lòng bàn tay. ông không đưa
ra bài trình diễn mới nào. ông chỉ nói đơn giản là Apple đã biết khả năng của Be Os rồi, và hỏi họ
có muốn hỏi thêm điều gì không. Rất ngắn gọn. Trong khi Gasseé trình bày, Jobs và Tevanian đi
dạo quanh mấy phố ở Palo Alto. Một lúc sau, họ bắt gặp một trong số những lãnh đạo của Apple
cũng tham dự cuộc họp hôm đó. “Các anh sẽ thắng vụ này”, ông ta bảo họ.
 






Tevanian sau này kể lại rằng chẳng có gì đáng ngạc nhiên: “Chúng tôi có công nghệ tốt
hơn, có giải pháp trọn vẹn và chúng tôi có Steve.” Amelio biết rằng mang Jobs trở lại nguy hiểm
như chơi con dao hai lưỡi, nhưng đưa Gassée về thì cũng vậy cả thôi. Larry Teslter, một trong
những công thần của Macintosh từ những ngày đầu thành lập cũng nói với Amelio rằng ông chọn
NeXT, nhưng nói thêm, “Dù anh chọn công ty nào, thì anh cũng đang đưa người về để chiếm chiếc
ghế của anh, Steve hoặc Jean-Louis.”
Amelio chọn Jobs, ông gọi cho Jobs để thông báo ông đã lên kế hoạch đề nghị hội đồng
quản trị của Apple cho ông ta quyền đàm phán giá mua NeXT. Anh có muốn tham dự cuộc họp
không? Jobs trả lời có. Khi Jobs bước vào, và nhìn thấy Mike Markkula, khoảnh khắc đó mang rất
nhiều cảm xúc. Họ đã không nói chuyện với nhau kể từ khi Markkula, người từng là sư phụ, là thủ
 
lĩnh của Jobs đứng về phía Sculley hòi năm 1985. Jobs lại gần và bắt tay ông.
 
Studio.
 
Jobs mời Amelio đến nhà ở Palo Alto để họ có thể đàm phán trong không khí thoải mái
hơn. Khi Amelio đến bằng chiếc Mercedes cổ điển đời 1973, Jobs đã rất ấn tượng: ông thích chiếc
xe. Trong phòng bếp, lúc ấy cuối cùng cũng đã được sửa chữa xong, Jobs đặt ấm đun nước lên bếp
để pha trà và họ ngồi với nhau bên chiếc bàn gỗ đối diện lò nướng pizza. Phần đàm phán tài chính
diễn ra rất êm; Jobs không mắc sai lầm nói vống giá như Gassée. ông đề nghị Apple trả 12 đô-la
cho một cổ phiếu của NeXT. Như vậy tổng giá trị sẽ khoảng 500 triệu đô-la. Amelio nói giá như
vậy quá cao, và ông hạ xuống 10 đô-la trên một cổ phần, hoặc 400 triệu đô-la. Không giống Be,
NeXT đã có sản phẩm thực, có doanh thu thực và một đội ngũ tốt, nhưng Jobs đã vô cùng kinh
ngạc và hài lòng với con số đó. ông chấNguyenp thuận ngay lập tức.
Có một điểm kẹt lại khi Jobs muốn được trả ngay bằng tiền mặt. Amelio thuyết phục rằng
ông cần thời gian để “hiểu cuộc chơi” và thu được tiền cổ phiếu đã, nên ông muốn sẽ trả sau ít nhất
một năm. Jobs không chịu. Cuối cùng, họ thoả hiệp: Jobs sẽ nhận 120 triệu tiền mặt và 37 triệu tiền
cổ phiếu, và cam kết sẽ phải giữ cổ phiếu trong vòng ít nhất 6 tháng.
Như thường lệ, Jobs muốn hai người có thể vừa đi bộ, vừa trò chuyện. Trong khi họ đi
vòng vòng quanh Palo Alto, ông nói thẳng ý định muốn được chỉ định vào ban giám đốc của Aple.
Amelio cSmithố gắng tránh điều này, và nói đã có quá nhiều bài học lịch sử khi làm một cái gì đó nhanh
quá. “Gil, điều này rất đau đớn,” Jobs nói. “Đây từng là công ty của tôi. Tôi đã bị đẩy ra ngoài kể
từ cái ngày khủng khiếp ấy, bởi Sculley.” Amelio nói ông hiểu điều đó, nhưng ông không chắc ban
giám đốc có đồng ý không. Trước khi bắt đầu cuộc đàm phán với Jobs, ông đã viết mấy chữ vào tờ
giấy nhớ “tiến lên phía trước bằng cái đầu lạnh của một người lính” và “cưỡng lại sức hút.” Nhưng
khi đi dạo, ông ấy, cũng như rất nhiều người khác, đã rơi vào mê hồn trận của Jobs. “Tôi đã bị mê
hoặc bởi năng lượng và nhiệt huyết của Steve,” ông nhớ lại.
 
 






Sau khi đi dạo vòng vòng qua mấy con đường, họ trở về nhà vừa đúng lúc Laurene và lũ trẻ
về đến nhà. Tất cả bọn họ đều chúc mừng cuộc đàm phán dễ dàng, sau đó Amelio ra về trên chiếc
xe của mình, “ông ta đối đãi với tôi như thể chúng tôi là những người bạn lâu năm,” Amelio nhớ
lại. Thực sự thì Jobs có cách để làm điều đó. Sau này, khi Jobs bày mưu hất cẳng mình, Amelio đã
nhìn lại cách đối xử thân tình của Jobs ngày đó với mình và băn khoăn suy nghĩ, “Khi tôi đau đớn
nhận ra, thì tôi biết đó chính là một bộ mặt trong con người phức tạp đến cực đoan ấy.”
Sau khi thông báo với Gassée về việc Apple sẽ mua NeXT, Amelio phải đối diện với một
nhiệm vụ còn khó khăn hơn thế: thông báo với Bill Gates, “ông ấy trợn tròn mắt lên,” Amelio nhớ
lại. Gates cũng thấy điều đó thật nực cười, nhưng có lẽ là không quá ngạc nhiên khi biết Jobs thắng
vụ này. “Anh thực sự nghĩ Jobs có gì ở đó sao?” Gates hỏi Amelio. “Tôi biết công nghệ của ông ta,
Studio.
chẳng có gì ngoài phần mềm UNIX được “làm nóng” lại, và anh sẽ chẳng bao giờ có thể khiến nó
-1293ho    -1293ạt động trên máy tính củamình.” Gates, cũng như Jobs, luôn có cách làm việc của riêng mình và
ông ấy làm như sau trong tình huống này: “Anh không biết Steve chẳng biết gì về công nghệ à?
Hắn ta chỉ là một tay bán hàng giỏi. Tôi không thểtin được anh lại có thể ra một quyết định ngu
ngốc đến vậy... Hắn ta có biết quái gì về kĩ sư đâu, và 99% những gì hắn nói và nghĩ đều sai lè. Thế
quái nào mà anh lại đi mua đống rác ấy về nhỉ?”
Vài năm sau, khi tôi hỏi lại chuyện này, Gates không nhớ rằng mình đã từng bực đến vậy.
Trong thương vụ của NeXT, ông lập luận, không mang lại cho Apple một hệ điều hành mới.
“Amelio đã trả rất nhiều tiền để mua NeXT, và thẳng thắn mà nói, NeXT OS chưa bao giờ được
đưa ra dùng thực sự.” Nhưng thay vào đó, thương vụNguyenđã kết thúc bằng việc đưa được Avie
Tevanian về, anh là người có thể giúp hệ điều hành hiện tại của Apple phát triển đến mức cuối
cùng nó cũng tương thích với phần chủ chốt trong công nghệ của NeXT. Gates thừa biết hợp đồng
đó nhằm đưa Jobs trở về với quyền lực. “Nhưng đó chính là trò đùa của số phận,” ông nói. “Cuối
cùng họ đã mua về một gã mà hầu hết mọi người đều không thể ngờ rằng đó là một CEO tuyệt vời,
bởi vì hắn ta không có nhiều kinh nghiệm trong việc này, nhưng đó lại là một anh chàng cực kì
sáng chói với gu thẩm mỹ tuyệt vời trong thiết kế và công nghệ. Anh ta đủ biết tiết chế sự điên rồ
của mình để được chỉ định vào ghế quyền Tổng Giám Đốc Điều Hành.”
Bất chấp những gì Ellison và Gates suy nghĩ, Jobs có những cảm xúc mâu thuẫn sâu sắc về
điều khiến ông muốn trở lại vị trí thủ lĩnh của Apple, ít nhất là khi Amelio còn ở đó. Vài ngày trước
khi thương vụ NeXT chuẩn bị được công bố, Amelio đề nghị Jobs làm việc toàn thời gian tại
Apple và đảm nhiệm vị trí phát triển hệ điều hành. Jobs, tuy vậy, vẫn giữ thái độ lảng tránh đề nghị
của Amelio.
Cuối cùng, đã đến ngày như lịch trình là phải đưa ra tuyên bố chính thức, Amelio gọi Jobs
vào. Ông cần một câu trả lời. “Steve, có phải anh chỉ muốn lấy tiền và rời khỏi đây?” Amelio hỏi.
 






“Nếu đó là điều anh muốn thì cũng không sao.” Jobs không trả lời; mà chỉ nhìn trân trân. “Anh chỉ
muốn là một nhân viên? Hay một nhà cố vấn?” Một lần nữa Jobs vẫn im lặng. Amelio đi ra ngoài
và túm lấy luật sư của Jobs, Larry Sonsini và hỏi ông nghĩ Jobs muốn gì. “Chịu thôi,” Sonsini nói.
Thế là Amelio quay lại, đóng cửa vào và cố thử hỏi thêm một lần nữa. “Steve, anh đang nghĩ gì
vậy? Anh cảm thấy thế nào? Xin anh, tôi cần một quyết định ngay.”
“Cả đêm qua tôi không hề chợp mắt,” Jobs trả lời.
“Tại sao? vấn đề là gì?”
“Tôi nghĩ đến tất cả những gì đã diễn ra, về thoả thuận mà chúng ta vừa kí, và đột nhiên tất
cả mọi thứ ùa về với tôi. Bây giờ, tôi cảm thấy thực sự mệt mỏi và suy nghĩ không mạch lạc. Tôi
chỉ không muốn bị hỏi thêm bất cứ câu nào nữa.”
 
Amelio nói điều đó là không thể. ông cần phải nói một điều gì đó.
 
Studio.
 
Cuối cùng Jobs trả lời, “Nghe này, nếu anh cần phải nói cho họ điều gì, thì hãy nói cố vấn
cho chủ tịch.” Và đó là những gì Amelio đã làm.
Tuyên bố được đưa ra vào tối ngày hôm đó - 20 tháng Mười Hai năm 1996 - trước 250
nhân viên hò hởi tại tổng hành dinh của Apple. Amelio đã làm như Jobs yêu cầu và mô tả vị trí mới
của ông chỉ đơn thuần là một cố vấn bán thời gian. Thay vì xuất hiện từ hai bên cánh gà, Jobs đi
vào từ phía sau hội trường và đi nhanh xuống hai bên. Amelio nói với đám đông rằng Jobs hơi mệt
nên sẽ không phát biểu gì, nhưng sau đó, ông được tiếp thêm năng lượng bởi sự chào đón của mọi
người. “Tôi rất phấn khích,” Jobs nói. “Tôi đang rất mong chờ được gặp gỡ những đồng nghiệp
Nguyen
cũ.” Louise Kehoe của tờ Financial Times lên sân khấu sau đó và hỏi Jobs, nhưng nghe như một
-1933l    -1933ời buộc tội, có phải việc ông quay trở lại là để thôn tính Apple không, “ồ không, Louise,” Jobs nói.
“Bây giờđã có rất nhiều thứkhác bước vào cuộc đời của tôi. Tôi có một gia đình. Tôi dồn tâm sức
cho Pixar. Thời gian của tôi có hạn, nhưng tôi hi vọng mình có thể chia sẻ một vài ý tưởng.”
Ngày hôm sau Jobs lái xe đến Pixar. ông ngày càng trở nên yêu mến nơi này, và ông muốn
báo cho mọi người biết rằng ông sẽ vẫn tiếp tục là chủ tịch và tiếp tục dồn tâm sức hết mức cho
Pixar. Nhưng những người ở Pixar rất hạnh phúc khi thấy ông trở lại Apple, dù chỉ làm bán thời
gian; Jobs bSmithớt tập trung cho Pixar có khi lại là một điều hay. Ông rất có ích khi có một vụ thương
thảo lớn, nhưng cũng trở nên rất nguy hiểm nếu
dư quá nhiều thời gian. Ngày hôm đó, khi ông đến Pixar, ông bước vào phòng làm việc của
Lasseter và giải thích rằng dù chỉ là một cố vấn cho Apple thì cũng tốn rất nhiều thời gian của ông.
ông nói muốn nhận lời chúc phúc của Lasseter. “Tôi đã miên man nghĩ về việc điều này có thể lấy
mất thời gian bên gia đình của tôi, và cả thời gian tôi dành cho những người thân của mình ở
Pixar,” Jobs nói. “Nhưng lý do duy nhất tôi muốn làm việc này đó là, thế giới sẽ tốt đẹp hơn với
Apple trong đó.”
 
 






Lasseter mỉm cười hiền hậu. “Anh đã có được lời chúc phúc của tôi,” ông nói.


Chương 24: SỰ TRỞ LẠI
Kẻ thua cuộc trở thành người chiến thắng


Amelio gọi Wozniak khi Jobs quay trở lại, 1997
Phía sau hậu trường
“Hiếm khi bạn thấy một nghệ sĩ ở tuổi 30 hay 40 có thể thực sự đóng góp một điều gì đó phi
thường,” Jobs đã bày tỏ điều đó khi chuẩn bị bước qua tuổi 30.
Điều đó đúng với Jobs ở độ tuổi 30, trong thập niên tính từ khi ông rời khỏi Apple năm
Studio.
-13861985. Nhưng khi bướ    -1386c sang tuổi 40, năm 1995, ông đã có bước nhảy vọt. Toy story được phát hành
trong năm đó, và năm sau nữa Apple mua lại NeXT đồng thời đề nghị ông quay trở lại công ty do
chính mình sáng lập. Khi quay trở lại Apple, Jobs đã chứng minh rằng ngay cả những người qua
tuổi 40 vẫn có thể là những nhà sáng chế tuyệt vời. Từng thay đổi những chiếc máy tính cá nhânở
độ tuổi 20, giờ đây ông tiếp tục làm điều tương tự cho máy nghe nhạc, mô hình kinh doanh của
ngành công nghiệp thu âm, điện thoại di động, ứng dụng, máy tính bảng, sách, và ngành báo chí.
Jobs từng nói với Larry Ellison rằng chiến lược để quay lại của mình là bán NeXT cho
Apple, được bổ nhiệm vào hội đồng quản trị, và ở đó sẵn sàng khi CEO Gil Amelio gặp thất bại.
Ellison có thể cảm thấy bối rối khi Jobs khăng khăng việc ông không có động lực về tiền bạc,
Nguyen
munhưng điều đó có phần đúng. Ông không có nhu cầu thôn tính rõ ràng như củốn từ thiện của Gates và cũng không có ham muốn xem mình có thể leo cao ca Ellison hay mong ỡ nào trên danh
-2533sách c    -2533ủa Forbes. Thay vào đó, cái tôi và những nhu cầu cá nhân của ông hướng tới sự thỏa mãn khi
tạo ra những thành tựu khiến người ta phải tôn thờ. Thực tếđó là một di sản kép: xây dựng những
sản phẩm sáng tạo và phát triển một công ty trường tòn. Ông muốn được đặt trong ngôi đền với
những tượng đài như Edwin Land, Bill Hewlett và David Packard. Và cách tốt nhất để đạt được
những điều đó là trở lại Apple và giành lại vương quốc của mình.
Smith
Và khi chiếc ly quyền lực đã ở rất gần đôi môi của mình, ông lại trở nên do dự, miễn cưỡng
một cách kỳ lạ, có thể hơi bẽn lẽn.
Ông chính thức quay trở lại Apple vào tháng 1 năm 1997 với vị trí cố vấn bán thời gian,
như lời ông đã nói với Amelio. ông bắt đầu khẳng định bản thân ở một số lĩnh vực nhân sự, đặc biệt
trong việc bảo vệ các nhân viên của ông đã chuyển từ NeXT qua. Tuy nhiên trong phần lớn các
công việc khác ông lại trầm lặng một cách khác thường. Quyết định không mời Jobs vào ban quản
trị đã làm ông thất vọng, ông cảm thấy không được tôn trọng khi bị đề nghị vận hành bộ phận phát
 






triển hệ điều hành của công ty. Amelio đã tạo nên một tình thế mà Jobs vừa ở trong lều, vừa ở
ngoài lều, và đó không phải một quyết định tạo nên sự yên bình. Jobs sau này nhớ lại:
Gil không muốn sự có mặt của tôi. Và tôi đã nghĩ hắn là một gã chẳng ra gì. Tôi đã biết điều
đó trước cả khi bán công ty cho hắn ta. Tôi nghĩ mình sẽ chỉ được trưng ra ở những sự kiện như
MacWorld, chủ yếu là để phô diễn. Điều đó vẫn ổn, bởi tôi vẫn đang làm việc ở Pixar. Tôi đã thuê
một văn phòng ở khu thương mại Palo Alto để làm việc một vài ngày trong tuần, và tôi tới Pixar
một hoặc hai ngày. Đó là một cuộc sống dễ chịu. Tôi có thể sống chậm lại, dành thời gian nhiều
hơn cho gia đình.
Thực tế là Jobs đã được xuất hiện ở Macworld ngay đầu tháng Một, và nó chứng minh một
lần nữa nhận xét của ông về Amelio. Gần 4.000 ghế được giành giật trong khán phòng ở San
Studio.
Francisco Marriott để nghe bài phát biểu của Amelio. ông ta được giới thiệu bởi nghệ sĩ Jeff
-1293Goldblum. “Tôi đóng vai mộ    -1293t chuyên gia về học thuyết hỗn loạn trong Công viên kỷ Jura,” Jeff
nói. “Tôi thấy điều đó giúp mình đủtư cách phát biểuở một sự kiện của Apple.” Sau đó ông
nhường lời cho Amelio, tiến lên sân khấu với một chiếc áo khoác thể thao bóng bẩy và một chiếc
áo sơ mi kẻ sọc, cài khuya sát cổ, “nhìn giống như một anh hề ở Vegas,” Jim Carlton, phóng viên
tờ Wall Street Journal ghi chú, hay theo mô tả của tay viết về công nghệ Michael Malone, “nhìn
giống y như ông chú mới ly dị của bạn trong ngày hẹn hò đầu tiên của mình.”
Một vấn đề lớn hơn nữa là Amelio sau một kỳ nghỉ đã vướng vào một cuộc ẩu đả tòi tệ với
người viết bài diễn thuyết của mình, và từ chối nhắc lại điều đó. Khi Jobs tới hậu trường, ông cực
kỳ thất vọng với sự hỗn loạn đang diễNguyenn ra, và ông thực sự tức giận khi thấy Amelio đứng trên bục
vụng về trình bày một bài diễn thuyết rời rạc và lê thê. Ông ta không quen thuộc với những ý chính
hiện trên máy bắn chữ và nhanh chóng cố gắng đẩy nhanh bài diễn thuyết. Ông ta cũng thường
xuyên mất mạch tư duy. Sau khoảng hơn một giờ, người nghe trở nên chán nản. Có một vài thời
điểm ngắt quãng như khi ông ta giới thiệu ca sỹ Peter Gabriel lên trình diễn về chương trình âm
nhạc mới. ông ta cũng quên giới thiệu Muhammad Ali ở hàng ghế đầu tiên; nhà vô địch vốn tới để
lên sân khấu quảng bá cho trang web về căn bệnh Parkinson, tuy nhiên Amelio đã không bao giờ
Smith
mời ông lên hay giải thích vì sao ông lại có mặt ở đây.
Amelio giằng dai hơn 2 giờ đồng hồ trước khi mời lên sân khấu người được tất cả chờ đợi
để chúc mừng. “Jobs, thừa tự tin, phong cách, với sức hút tuyệt đối, hoàn toàn đối lập với một
Amelio vụng về khi ông bước trên sân khấu,” Carton viết. “Sự trở lại của Elvis cũng không thể tạo
nên một cảm xúc lớn hơn thế.” Đám đông nhảy lên trên đôi chân của họ và tung hô ông hơn một
phút liền. Một thập kỉ tiêu điều đã qua. Cuối cùng Jobs vẫy tay ra hiệu cho đám đông yên lặng và
đối đầu trực diện với thách thức. “Chúng ta phải lấy lại hào quang đã mất,” ông nói. “Máy Mac đã
 






không cải tiến nhiều trong 10 năm qua và bị Windows đuổi kịp. Vì vậy chúng ta cần phát triển một
hệ điều hành tốt hơn nữa.”
Những lời đầy sức sống của Jobs đã có thể là sự đền bù cuối cùng cho màn trình diễn tệ hại
của Amelio. Thật không may, Amelio đã quay trở lại sân khấu và tiếp tục chuyến du ngoạn của
mình thêm một giờ nữa. Cuối cùng sau hơn 3 giờ kể từ lúc bắt đầu, Amelio kết thúc sự kiện bằng
việc gọi Jobs lên sân khấu cùng sự xuất hiện bất ngờ của Steve Wozniak. Một lần nữa mọi việc lại
trở nên hỗn loạn. Tuy nhiên Jobs tỏ ra khó chịu một cách rõ ràng, ông từ chối tham gia diễn hình
ảnh bộ ba hạnh phúc, tay giơ cao lên trời. Thay vào đó ông chậm rãi rời khỏi sân khấu, “ông ta
nhẫn tâm phá hỏng giây phút mà tôi đã lên kế hoạch từ trước,” Amelio phàn nàn sau đó. “Cảm xúc
cá nhân của ông ta còn quan trọng hơn hình ảnh của Apple trước báo giới.” Mới chỉ có 7 ngày đầu
 
năm mới cho Apple, nhưng đã khã rõ rằng nó sẽ không bình yên được tới giữa năm.
 
Studio.
 
Jobs ngay lập tức đẩy những người ông tin tưởng vào những vị trí cấp cao ở Apple. “Tôi
cần đảm bảo chắc chắn rằng những người thực sự giỏi đến từ NeXT không bị đâm sau lưng bởi
những kẻ kém hơn đang giữ những vị trí cốt cẤn ở Apple,” Jobs hòi tưởng. Ellen Hancock, người
muốn chọn hệ điều hành Solaris của Sun thay vì NeXT, đứng đầu danh sách này, đặc biệt khi bà
tiếp tục muốn sử dụng phần lõi của Solaris trong hệ điều hành mới của Apple. Trong phần trả lời
câu hỏi của một phóng viên về vai trò của Jobs trong việc ra quyết định này, bà trả lời cộc lốc,
“Không gì cả.” Tuy nhiên bà ta đã sai. Việc đầu tiên Jobs làm là đảm bảo 2 người bạn của ông ở
NeXT nắm lấy vị trí của bà này. Để điều hành mảng phần mềm, ông sử dụng người bạn Avie
Nguyen
-2026Tevanian c    -2026ủa mình. Để nắm mảng phần cứng, ông đã gọi cho Jon Rubinstein, người đã nắm vị trí
tương tựở bộ phận phần cứng của NeXT. Rubinstein đang đi nghỉở một hòn đảo nhỏ tại Skye khi
Jobs gọi. “Apple cần giúp đỡ,” ông nói. “Anh có muốn lên tàu không?” Rubinstein đã đồng ý. ông
trở vềđúng thời điểm để tham dự MacWorld và nhìn thấy quả bom Amelio trên sân khấu. Mọi việc
tệ hơn ông tưởng, ông và Tevanian thường trao đổi ánh mắt trong các cuộc họp giống như họ đang
phải ở trong một nhà thương điên kinh khủng, với những người đưa ra các phát biểu một cách ngây
thơ trong khi Amelio ngồi ở cuối bàn với khuôn mặt ngơ ngác.
Smith
Jobs không thường tới văn phòng, tuy nhiên ông thường xuyên nói chuyện qua điện thoại
-3346v    -3346ới Amelio. Khi đã thành công trong việc đưa Tevanian, Rubinstein và những người ông tin tưởng
khác vào các vị trí cao cấp nhất, ông chuyển sang tập trung vào danh mục các sản phẩm đang rất
lộn xộn. Một trong những sản phẩm bị ông hạ thấp là Newton, thiết bị cầm tay cá nhân được quảng
bá với khả năng nhận diện chữ viết tay. Nó không thực sự tệ như những lời nói đùa hay như trong
tranh biếm họa của Doonesbury, nhưng Jobs ghét nó. ông khinh thường ý tưởng cần một chiếc bút
để viết lên màn hình. “Chúa cho chúng ta 10 cây bút,” ông nói trong khi vẫy những ngón tay của
 
 






mình. “Đừng phát minh ra một cái mới.” Thêm nữa, Jobs xem Newton là một sáng tạo lớn của
John Sculley, dự án con cưng của ông ta. Chỉ riêng điều đó đã hủy diệt nó trong mắt của Jobs.
“Ông bắt buộc phải ngừng Newton,” một ngày Jobs nói với Amelio qua điện thoại.
Đó là một đề nghị từ trên trời rơi xuống, và Amelio đã đáp trả. “Ý ông là gì, hủy nó đi ư?”
ông ta nói. “Steve, ông có biết nó sẽ tốn kém thế nào không hả?”
“Dừng nó lại, viết một thông báo, và giải thoát mình khỏi nó,” Jobs nói. “Không quan trọng
là nó tốn bao nhiêu. Mọi người sẽ chúc mừng ông nếu ông thoát khỏi nó.”
“Tôi đã xem xét Newton và nó sẽ là một cái máy hái ra tiền,” Amelio phân trần. “Tôi không
ủng hộ việc ngừng nó lại.” Mặc dù vậy, vào tháng 5 ông ta thông báo đóng cửa bộ phận Newton.
Bắt đầu giai đoạn kết thúc kéo dài hàng năm trời của nó.
Studio.
Tevanian và Rubinstein thường tới nhà của Jobs để cập nhật thông tin cho ông. Và ngay lập
tức Sillicon Valley biết tới việc Jobs đang lặng lẽ giành lấy quyền lực từ Amelio. Nó không giống
-1200như c    -1200uộc chơi quyền lực của Machiavellian mà đơn giản Jobs chỉ là Jobs. Ham muốn kiểm soát đã
thấm sâu vào bản chất của ông. Louise Kehoe, phóng viên tờFinancial Times là người đầu tiên dự
đoán điều này khi cô đặt câu hỏi cho Jobs và Amelio ở thông báo tháng 12, với câu chuyện. “Ngài
Jobs đã trở thành thế lực ở phía sau ngai vàng,” cô viết trong một bản tin cuối tháng 2. “ông ấy
được cho rằng đang ra những quyết định khiến một số bộ phận của Apple bị loại bỏ. Ngài Jobs đã
thuyết phục một số cựu đồng nghiệp ở Apple quay trở lại công ty, là dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy
ông đang lên kế hoạch để nắm quyền. Theo một trong những người thân cận với Jobs, ông ấy cho
Nguyen
rằng Amelio và những người được ông ta bổ nhiệm đã không thành công trong việc khôi phục
-2346Apple, và ông d    -2346ựđịnh sẽ thay thế họđểđảm bảo cho sự sống còn cho công ty ‘của ôngấy.
Trong tháng đó, Amelio phải đối diện với cuộc họp cổđông thường niên và giải thích vì
sao kết quả quý IV năm 1996 thấp hơn 30% doanh số so với cùng kỳ năm trước. Các cổ đông cực
kỳ giận dữ. Amelio thiếu khả năng và đã điều hành cuộc họp một cách yếu đuối. “Bài phát biểu đó
là một trong những bài tốt nhất tôi từng làm,” ông ta viết sau đó. Tuy nhiên Ed Woolard, cựu CEO
của DuPont và giờ là chủ tịch của Apple (Markkula bị đẩy xuống làm phó chủ tịch), đã vô cùng hãi
hùng. “Đây là mộSmitht thảm họa,” vợ ông ấy thì thầm vào giữa buổi họp. Woolard đồng tình với điều
này. “Gil ăn mặc rất tuyệt, nhưng vẻ ngoài và giọng của ông ta quá yếu đuối,” ông nhớ lại. “ông ta
không trả lời được các câu hỏi, không biết là mình đang nói về cái gì, và cũng không cho thấy chút
tự tin nào.”
Woolard nhấc điện thoại và gọi cho Jobs, người ông chưa từng gặp. Cái cớ ban đầu là mời
Jobs tới Delaware để gặp các nhà điều hành của DuPont. Jobs đã từ chối, nhưng như Woolard hồi
tưởng “yêu cầu đó chỉ là mẹo để nói chuyện với cậu ấy về Gil.” ông lái cuộc nói chuyện qua hướng
 






này và hỏi thẳng Jobs việc ông nghĩ thế nào về Amelio. Woolard nhớ rằng Jobs đã khá thận trọng,
nói rằng Amelio không ở vị trí phù hợp. Jobs thì hồi tưởng rõ hơn:
Tôi đã nghĩ rằng, hoặc tôi nói thẳng với ông ta sự thật rằng Gil chỉ là một gã không ra gì,
hoặc nói tránh điều đó. ông ta ở trong ban quản trị của Apple, tôi có trách nhiệm phải nói thật điều
mình nghĩ; nhưng mặt khác, nếu tôi nói, ông ta sẽ nói với Gil, và trong trường hợp này Gil sẽ
không bao giờ nghe lời tôi nữa, và ông ta sẽ xử tất cả những người tôi mang tới Apple. Tất cả
những sự cân nhắc diễn ra trong đầu tôi chừng ba mươi giây. Cuối cùng tôi đã quyết định rằng
mình nợ người này sự thật. Tôi thật sự quan tâm tới Apple. Vì thế tôi cho ông ta biết điều đó. Tôi
đã nói người đàn ông này là CEO tệ nhất mà tôi từng biết, và tôi nghĩ nếu cần có một chứng chỉ để
làm CEO thì ông ta sẽ không bao giờ có nó. Khi tôi ngắt máy, tôi đã nghĩ, mình vừa làm một điều
 
thật ngu ngốc.
 
Studio.
 
Mùa xuân năm đó Larry Ellison thấy Amelio ở một buổi tiệc và giới thiệu ông ta với phóng
viên công nghệ Gina Smith, người muốn biết về tình hình hiện tại của Apple. “Cô biết không,
Gina, Apple giống như một con tàu,” Amelio trả lời. “Con tàu này chở đầy châu báu, nhưng có một
lỗ hổng trên thân tàu. Và nhiệm vụ của tôi là giúp tất cả mọi người cùng hướng tới một mục tiêu.”
Smith trông khá bối rối và hỏi, “Phải, nhưng còn lỗ hổng trên tàu thì sao?” Từ sau đó, Ellison và
Jobs đùa về câu chuyện của chiếc tàu. “Khi Larry kể lại câu chuyện này cho tôi, chúng tôi đang ở
trong cửa hàng sushi, tôi thực sự đã ngã khỏi ghế vì cười,” Jobs nhớ lại. “Anh ta giống như một
thằng hề, và lại rất nghiêm túc với bản thân. Anh ta muốn mọi người gọi mình là tiến sĩ Amelio. Đó
 
luôn luôn là một tín hiệu cảnh báo.”
 
Nguyen
 
Brent Schlender, phóng viên công nghệ đáng tin cậy của Fortune, biết Jobs và hiểu cách
suy nghĩ của ông, vào tháng 3 anh ta đã viết một bài báo chi tiết về sự hỗn loạn này. “Apple, hình
mẫu của Silicon Valley về cách quản lý khác thường và những giấc mơ kỹ thuật số còn đang chập
chững, đã quay trở lại thời kỳ khủng hoảng, xáo trộn một cách đáng buồn và chậm rãi với sự tụt
giảm doanh số, một chiến lược công nghệ sai lầm và một thương hiệu đang phai nhạt,” anh viết.
“Với con mắt Machiavellian, có vẻ như Jobs, bất chấp sự mời gọi của Hollywood - trước đây từng
quSmithản lý Pixar, nhà sản xuất của Toy story và một số phim hoạt hình khác - có thể sẽ tiếp quản
Apple.”
Một lần nữa Ellison đưa ra công chúng ý tưởng thôn tính đối thủ và đưa “bạn thân” Jobs
của mình lên làm CEO. “Steve là người duy nhất có thể giải cứu Apple,” ông nói với các phóng
viên. “Tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ ngay khi anh ấy nói.” Nhưng giống như lần thứ 3 cậu bé chăn cừu
nói có sói, lần mong muốn thôn tính cuối cùng của Ellison không được chú ý nhiều, vì thế cuối
tháng đó, ông nói với Dan Gillmore của tờ San Jose Mercury News rằng mình đang lập một nhóm
các nhà đầu tư huy động 1 tỉ USD để mua phần lớn cổ phiếu của Apple. (Giá trị thị trường của công
 
 






ty ở thời điểm đó khoảng 2,3 tỉ USD). Ngày câu chuyện này được đưa ra, cổ phiếu của Apple tăng
11% với số lượng giao dịch lớn. Để tăng thêm tính phù phiếm, Ellison lập địa chỉ email
[email protected], kêu gọi công chúng bình chọn xem ông ta có nên đi tiếp với chiến dịch
này không.
Jobs khá thích thú với vai trò tự chỉ định của Ellison. “Thỉnh thoảng Larry khơi chuyện này
ra,” ông nói với các phóng viên. “Tôi đã cố giải thích vai trò của mình ở Apple là một chuyên gia
tư vấn.” Tuy nhiên Amelio thì giận điếng người, ông ta gọi cho Ellison để yêu cầu dừng chuyện
này lại, nhưng Ellison chẳng buồn nhấc máy. Vì thế Amelio gọi cho Jobs, người có những phát
biểu lập lờ nhưng cũng khá xác thực. “Tôi thực sự không hiểu điều gì đang diễn ra,” Jobs nói với
Amelio. “Tôi nghĩ tất cả những điều này thật điên rồ.” Sau đó Jobs khẳng định một lần nữa, nhưng
Studio.
không phải tất cả sự thật: “Anh và tôi có một mối quan hệ tốt.” Jobs đã có thể kết thúc cuộc xét hỏi
-1293này b    -1293ằng cách nói ra việc từ chối ý tưởng của Ellison, nhưng với sự phiền phức của Amelio, ông đã
không làm thế. ông tiếp tục xa lánh, phục vụ cho ý thích và bản chất tự nhiên của mình.
Sau đó, báo giới quay sang chống lại Amelio. Business Week chạy một trang bìa với tiêu đề
“Apple có phải một miếng bánh?”;
Red Herring chạy một tiêu đề “Gil Amelio, hãy từ chức”: và Wired chạy trang bìa với biểu
tượng của Apple bị hành hạ bởi một chiếc vương miện gai và tiêu đề “Cầu nguyện.” Mike Barnicle
của tờ Boston Globe, nhắc lại những năm bị quản lý sai lầm của Apple, đã viết “Làm thế nào mà
những kẻ ngu ngốc này vẫn có thể nhận tiền hàng tháng trong khi chúng biến chiếc máy tính duy
Nguyen
nhất không làm người ta hoảng sợ thành một thứ tương tự như khu tập ném của đội Red Sox?”
Khi Jobs và Amelio ký hợp đồng vào tháng 2, Jobs bắt đầu hy vọng một cách lãng phí và
-2346tuyên b    -2346ố, “Anh và tôi cần gặp nhau và uống vài ly để kỉ niệm!” Amelio hẹn sẽmang rượu từ tầng
hầm của mình và đề nghị mời thêm các bà vợ. Phải tới tháng 6 họ mới có thể chọn được một ngày,
mặc dù sự căng thẳng ngày càng tăng nhưng họ vẫn có thể có một khoảng thời gian vui vẻ. Tuy vậy
thức ăn và rượu hoàn toàn không phù hợp với nhau; Amelio mang tới một chai Cheval Blanc 1964
và một chai Montrachet giá 300 đô la mỗi chai; còn Jobs chọn một nhà hàng chay ở Redwood City
với hóa đơn tiền ăn tổng cộng là 72 đô la. Vợ của Amelio sau đó nhớ lại, “Ông ấy rất cuốn hút, và
cả vợ của ông ấy cũng vậy.”
Jobs có thể hấp dẫn và thu hút mọi người nếu muốn, và ông ấy thích làm điều đó. Những
người như Amelio và Sculley cho phép họ tin rằng bởi vì Jobs cố thu hút họ có nghĩa rằng ông ấy
thích và tôn trọng họ. Đó là ấn tượng đôi khi Jobs cố thúc đẩy bằng việc đưa ra những lời tâng bốc
giả dối cho những ai cần nó. Jobs có thể thu hút những người mà ông ghét dễ dàng như việc lăng
mạ những người mà ông thích. Amelio không nhìn thấy điều đó, bởi cũng như Sculley, quá háo
hức với cảm giác yêu mến Jobs. Thực vậy, những từ ông ta dùng để mô tả sự mong mỏi một quan
 






hệ tốt với Jobs gần giống như những lời của Sculley. “Khi tôi vật lộn với một vấn đề, tôi có thể
vượt qua nó cùng với anh ta,” Amelio nhớ lại. “Chúng tôi đồng thuận 9 trên 10 trường hợp.” Một
cách nào đó, ông ta cố tin rằng Jobs thực sự tôn trọng mình: “Tôi thích cách Steve suy nghĩ và tiếp
cận vấn đề, và có cảm giác rằng chúng tôi đang xây dựng một mối quan hệ đáng tin cậy với nhau.”
Amelio vỡ mộng chỉ vài ngày sau bữa tối của họ. Qua buổi đàm phán của họ, ông ta cố
thuyết phục Jobs giữ cổ phiếu Apple trong ít nhất 6 tháng hoặc hơn. Khoảng thời gian 6 tháng này
kết thúc vào tháng 6. Khi một gói 1,5 triệu cổ phiếu được bán ra, Amelio gọi cho Jobs. “Tôi đã nói
với mọi người rằng số cổ phần đó không phải của anh,” ông ta nói. “Hãy nhớ là tôi và anh đã thống
nhất việc anh sẽ không bán mà không thông báo trước với tôi.”
“Đúng thế,” Jobs trả lời. Amelio coi câu trả lời này đồng nghĩa với việc Jobs chưa bán số
Studio.
cổ phiểu của mình, và thông báo việc đó. Tuy nhiên kỳ báo cáo SEC tiếp theo đã cho thấy Jobs
-1293th    -1293ực sựđãbán cổ phiếu của mình. “Chết tiệt, Steve, tôi đã hỏi thẳng về những cổ phiếu này và anh
đã nói không phải mình bán.” Jobs nói với Amelio rằng mình đã bán trong một lúc “chán nản” về
tương lai của Apple và đã không muốn thừa nhận bởi ông đã “hơi xấu hổ.” Khi tôi hỏi Jobs vềđiều
đó nhiều năm sau, ông ấy trả lời đơn giản, “Tôi không cảm thấy cần phải nói với Gil.”
Tại sao Jobs lại nói dối Amelio về việc bán cổ phần? Có một lý do đơn giản là: Jobs đôi khi
lảng tránh sự thật. Helmut Sonnenfeldt từng nói với Henry Kissinger, “Anh ta nói dối không phải
vì thích như vậy, anh ta nói dối bởi nó là bản chất tự nhiên của anh ta.” Đó là bản tính tự nhiên của
Jobs trong việc làm người ta mê muội hoặc trở nên bí mật khi ông cảm thấy nó xác đáng. Tuy
nhiên ông cũng đôi khi cho phép mình thậNguyent thà một cách tàn nhẫn ở một vài thời điểm, nói những
sự thực mà phần lớn chúng ta né tránh hay giấu giếm. Cả sự giả bộ cũng như sự thẳng thắn đều đơn
giản là những khía cạnh khác nhau ở quan điểm theo chủ nghĩa Nietzsche của Jobs mà những phép
tắc thông thường không áp dụng được với ông.
Tẩu thoát, bị truy đuổi bởi một con gấu Jobs đã từ chối việc chấm dứt những ý định về việc
thôn tính của Larry Ellison, và cũng đã bí mật bán cổ phiếu của mình trong khi nói dối về việc đó.
Vì thế cuối cùng Amelio cũng nhận thấy việc Jobs đang nhắm tới ông ta. “Cuối cùng tôi buộc phải
Smith
-1866ch    -1866ấp nhận sự thật là mình đã quá mong muốn tin rằng cậu taở trong nhóm của mình,” Amelio nhớ
lại. “Steve đã lên kế hoạch để kiểm soát việc từ chức của tôi.”
Jobs thực tếđã giả nhân giảnghĩa một cách vụng về với Amelio với mọi cơ hội có được.
Ông không thể tự giúp mình. Tuy nhiên có một yếu tố quan trọng hơn trong việc khiến ban quản trị
chống lại Amelio. Fred Anderson, giám đốc tài chính, coi đó là trách nhiệm mà mình được ủy thác
trong việc cập nhật cho Ed Woolard và ban quản trị về tình hình nguy cấp của Apple. “Fred là
người đã nói với tôi về việc tiền mặt đang cạn dần, nhân viên dần nghỉ việc và rất nhiều vị trí chủ
chốt cũng đang nghĩ tới việc đó,” Woolard nói. “Anh ta chỉ rõ việc con tàu sắp sửa mắc cạn, và bản
 






thân Fred cũng đang nghĩ tới việc rời bỏ Apple.” Điều đó làm tăng thêm sự lo lắng vốn có của
Woolard kể từ sau khi chứng kiến Amelio ở cuộc họp cổ đông.
Trong một buổi họp điều hành của ban quan trị vào tháng 6, với sự vắng mặt của Amelio,
Woolard đã mô tả cho ban giám đốc cách ông tính toán cơ hội của họ. “Nếu chúng ta giữ Gil làm
CEO, tôi nghĩ chỉ có 10% khả năng ta tránh được việc phá sản,” ông nói. “Nếu ta sa thải ông ta và
mời Steve lên nắm quyền, chúng ta có 60% khả năng sống sót. Nếu ta sa thải Gil, không có Steve
quay lại và phải tìm một CEO mới, thì khả năng đó là 40%.” Và ban quản trị đã cho ông quyền
được mời Jobs quay trở lại.
Woolard và vợ bay tới London, nơi họ xem các trận đấu tennis tại Wimbledon, ông xem
các trận đấu vào ban ngày và dành thời gian buổi tối ở trong phòng tại khách sạn Inn on the Park để
Studio.
2.0gọi điệ00 đôn v-la. ề Mỹ, nơi đang là ban ngày. Cuối thời gian nghỉ ở đây, hóa đơn điện thoại của ông lên tới
Đầu tiên, ông gọi cho Jobs. Ban giám đốc sẽ sa thải Amelio, ông nói, và họ muốn Jobs quay
lại với vị trí CEO. Jobs đã từng hết lời chế nhạo Amelio và đưa ra ý tưởng của mình về việc quay
lại điều hành Apple. Nhưng đột nhiên, khi nhận được lời mời, ông lại trở nên rụt rè. “Tôi sẽ giúp,”
ông trả lời.
“Làm CEO?” Woolard hỏi.
Jobs đã từ chối. Woolard đã rất cố gắng thúc đẩy để ít nhất Jobs cũng trở thành CEO tạm
quyền. Nhưng Jobs vẫn từ chối. “Tôi sẽ làm một nhà tư vấn,” ông nói. “Không lấy thù lao.” Ông
cũng đồng ý trở thành một thành viên trong ban quNguyenản trị. “Đó là tất cả những gì tôi có thể làm bây
giờ,” ông nói. Sau một số lời đòn đại, ông đã gửi một thông báo cho toàn bộ nhân viên của Pixar
đảm bảo về việc mình sẽ không rời bỏ họ. “Tôi có một cuộc gọi từ ban quản trị của Apple 3 tuần
trước yêu cầu tôi quay lại Apple với vị trí CEO,” ông viết. “Tôi đã từ chối. Sau đó họ yêu cầu tôi
trở thành chủ tịch của Apple, và tôi tiếp tục từ chối. Vì thế đừng lo lắng về những lời đòn đại ngu
ngốc. Tôi không có ý định rời bỏ Pixar. Các bạn bị mắc kẹt với tôi.”
Tại sao Jobs không nắm lấy cơ hội này? Tại sao ông không miễn cưỡng nắm lấy công việc
mà suSmithốt 2 thập kỷ ông có vẻ luôn khao khát? Khi tôi hỏi, Jobs đã nói:
Pixar vừa được niêm yết trên sàn chứng khoán, và tôi hạnh phúc khi trở thành CEO tại đây.
Tôi chưa bao giờ biết bất kỳ ai đồng thời làm CEO ở 2 công ty cổ phần khác nhau, kể cả là tạm
thời, và thậm chí tôi cũng không chắc điều đó có hợp pháp hay không. Tôi không biết mình muốn
làm cái gì. Khi đó tôi đang thích thú khi dành được nhiều thời gian hơn với gia đình. Tôi bị giằng
xé. Tôi biết Apple đang hỗn loạn, tôi đã tự hỏi: mình có muốn bỏ lại cuộc sống tốt đẹp đang có?
Tất cả các cổ đông của Pixar sẽ nghĩ gì? Tôi đã nói chuyện với những người mình tôn trọng. Cuối
cùng tôi gọi cho Andy Grove vào khoảng 8h vào một buổi sáng thứ 7 - quá sớm. Tôi đưa ra những
 






cân nhắc điểm lợi và hại, anh ấy ngắt lời tôi giữa chừng và nói, “Steve, tôi không có hứng thú gì
với Apple.” Tôi đã rất choáng váng. Sau đó tôi nhận ra rằng mình quan tâm tới Apple - tôi đã sáng
lập nó và đó là một thứ tốt đẹp hiện hữu trên thế giới này. Và đó là khi tôi quyết định tạm thời quay
lại để giúp họ thuê được một CEO mới.
Giải thích về việc đang vui thú với khoảng thời gian nhiều hơn dành cho gia đình không
thuyết phục mấy. Jobs chưa bao giờ giành được danh hiệu “ông bố của năm”, ngay cả khi ông có
nhiều thời gian trong tay. ông có làm tốt hơn việc để mắt tới con cái, đặc biệt là Reed, tuy nhiêu ưu
tiên hàng đầu vẫn là công việc, ông thường xuyên cách biệt với hai con gái nhỏ của mình, tiếp tục
xa rời Lisa và thường xuyên là một người chòng cáu bẳn.
Vậy, lý do thực sự khi Jobs do dự trong việc nắm quyền ở Apple là gì? Với tất cả sự lì lợm
Studio.
-1386và lòng tham vô độ    -1386 trong việc kiểm soát mọi thứ, Jobs lưỡng lự và trầm lặng khi không chắc chắn
về thứgì đó. ông khao khát sự hoàn hảo, và không giỏi trong việc tìm cách giải quyết những thứ
thiếu hoàn hảo. Jobs không muốn vật lộn với sự phức tạp hay thỏa hiệp. Điều đó đúng với các sản
phẩm, thiết kế và nội thất trong nhà. Điều đó cũng đúng với những cam kết cá nhân. Nếu ông biết
chắc chắn một hành động là đúng, thì không ai có thể ngăn ông lại được. Nhưng nếu không thấy
chắc chắn, ông đôi khi rút lui và không muốn nghĩ tới những thứ không hoàn hảo với mình. Giống
như khi Amelio hỏi vai trò mà Jobs muốn tham gia, Jobs chỉ im lặng và bỏ qua những tình huống
làm ông không thoải mái.
Cách hành xử này xuất hiện một phần có nguồn gốc từ khuynh hướng nhìn thế giới theo 2
cực khác nhau của Jobs. Một con ngườNguyeni hoặc là một anh hùng nếu không chỉ là một gã khờ, một
sản phẩm phải là tuyệt vời còn không chỉ là thứ rác rưởi. Tuy nhiên ông cũng thường lúng túng với
những thứ phức tạp hơn, mờ nhạt hơn, hay nhiều sắc thái: lập gia đình, mua một chiếc sofa phù
hợp, cam kết điều hành một công ty. Thêm vào đó, ông không muốn sắp xếp để thất bại. “Tôi nghĩ
Steve muốn biết Apple có thể cứu được hay không,” Fred Anderson nói.
Woolard và ban quản trị quyết định tiếp tục với kế hoạch và sa thải Amelio ngay cả khi
Jobs chưa cam kết sẽ hỗ trợ tới mức nào trong vai trò cố vấn. Amelio đang đi nghỉ với vợ và các
con, cháu cSmithủa mình khi Woolard gọi điện từ London. “Chúng tôi cần anh thoái lui,” Woolard nói
đơn giản. Amelio trả lời rằng giờ không phải thời điểm thích hợp để bàn chuyện này, nhưng
Woolard cảm thấy mình cần tiếp tục. “Chúng tôi chuẩn bị thông báo việc thay thế anh.”
Amelio phản đối. “Nhớ này, Ed, tôi đã nói với ban quan trị rằng cần tới 3 năm để công ty
này có thể đứng trên đôi chân của mình,” ông nói. “Tôi thậm chí còn chưa đi hết nửa chặng
đường.”
“Ban quản trị đang ở tình thế không muốn thảo luận thêm nữa,” Woolard trả lời. Amelio
hỏi những người biết về quyết định này, và Woolard nói với ông ta sự thật: tất cả ban quản trị và
 






Jobs. “Steve là một trong những người chúng tôi nói về chuyện này,” Woolard nói. “Cậu ấy nghĩ
anh là người tốt, nhưng không hiểu biết nhiều về ngành công nghiệp máy tính.”
“Vì cái gì mà các ông lại lôi Steve vào một quyết định như thế này?” Amelio đáp trả một
cách giận dữ. “Steve thậm chí còn không phải thành viên của ban quản trị, vậy anh ta làm cái quái
gì trong tất cả những cuộc tranh luận này?” Dù vậy nhưng Woolard không lùi bước, Amelio cúp
máy và tiếp tục kỳ nghỉ với gia đình trước khi thông báo cho vợ mình.
Ở một số thời điểm, Jobs thể hiện sự trộn lẫn lạ thường giữa tính cáu bẳn và sự thiếu thốn.
Ông thường không mảy may quan tâm tới người khác nghĩ gì về mình; ông có thể đoạn tuyệt với
người khác và không bao giờ nhìn tới họ lần nữa. Một số thời điểm khác, ông lại cảm thấy sự ép
buộc phải giải thích về mình. Vì thế buổi tối ngày hôm đó Amelio, hết sức ngạc nhiên, nhận được
Studio.
cuộc điện thoại từ Jobs. “Gil, tôi chỉ muốn anh biết, tôi đã nói chuyện với Ed hôm nay về chuyện
-1293này và tôi c    -1293ảm thấy thực sự tòi tệ về nó,” ông nói. “Tôi muốn anh biết tôi không có liên quan gì tới
chuỗi sự kiện này, đó là quyết định ban quản trịđã đưa ra, tuy nhiên họ có mời tôi với vai trò tư
vấn.” Jobs nói với Amelio rằng mình tôn trọng ông vì là “người chính trực nhất mà tôi từng được
gặp,” và theo đó là một số lời khuyên một cách tự nguyện. “Hãy nghỉ ngơi 6 tháng,” Jobs nói với
ông ta. “Khi tôi bị ném khỏi Apple, tôi lập tức quay lại với công việc, và tôi lấy làm tiếc vì điều
đó.” Jobs ngỏ lời sẽ là người lắng nghe bất cứ khi nào Amelio cần thêm lời khuyên.
Amelio hết sức bất ngờ nhưng vẫn kịp thì thầm vài lời cảm ơn. ông ta quay sang vợ và nhắc
lại những lời của Jobs. “Theo nhiều cách, anh vẫn thích người này, nhưng anh không tin cậu ta,”
 
Amelio nói với vợ.
 
Nguyen
 
“Em hoàn toàn bị dẫn dắt bởi Steve,” bà nói, “và em thực sự cảm thấy mình ngu ngốc.”
“Gia nhập đám đông thôi,” Amelio trả lời
Steve Wozniak, giờ là một cố vấn không chính thức cho công ty, rất xúc động về việc Jobs
sắp quay trở lại. (ông ta đã bỏ qua một cách dễ dàng.) “Đó là tất cả những gì chúng ta cần,” ông
nói, “bởi vì dù anh nghĩ thế nào về Steve, cậu ta chắc chắn là người biết cách làm những điều phi
thường.” Và chiến thắng của Jobs trước Amelio cũng không làm ông ngạc nhiên, ông đã nói với
tạp chí Wired ngay sau khi mọi việc diễn ra, “Gil Amelio gặp Steve Jobs, trò chơi kết thúc.”
Thứ 2 sau đó những nhân viên chủ chốt của Apple được gọi tới khán phòng. Amelio bước
vào với vẻ điềm tĩnh và khá thư giãn. “Tôi rất buồn khi phải thông báo đã đến lúc tôi cần phải ra
đi,” ông nói. Fred Anderson, người được ủng hộ để trở thành CEO lâm thời, nói kế tiếp, và ông đã
khẳng định rõ vai trò này sẽ được chuyển giao cho Jobs. Đúng 12 năm kể từ khi đánh mất quyền
lực, sau những ngày tranh đấu, cuối tuần thứ tư của tháng 7 Jobs đã quay trở lại khán đài ở Apple.
Mọi thứ lập tức trở nên rõ ràng, bất kể việc Jobs có thừa nhận trước công chúng (hay với
chính bản thân) hay không, ông bắt đầu việc kiểm soát Apple chứ không chỉ là một cố vấn bình
 
 






thường. Ngay khi bước lên sân khấu ngày hôm đó - mặc quần soóc, giày đế mềm và áo cao cổ màu
đen - ông bắt đầu công việc phục hồi đứa con tinh thần của mình. “Được ròi, hãy nói cho tôi biết có
gì không ổn ở đây,” ông nói. Có vài tiếng xì xầm, tuy nhiên Jobs cắt ngang. “Đó là các sản phẩm!”
ông trả lời. “Thế thì có gì không ổn với các sản phẩm?” Lại một vài người muốn thử trả lời, cho tới
khi Jobs lại ngắt ngang và đưa ra câu trả lời chính xác. “Những sản phẩm hiện nay dở tệ!” ông nói.
“Chúng giờ chẳng còn có giới tính nữa!”
Woolard đã có thể thuyết phục Jobs chấp nhận vai trò cố vấn một cách tích cực. Jobs đã
đồng ý thỏa thuận trong đó ông “đồng ý tham gia vào Apple tối đa 90 ngày, giúp họ cho tới khi tìm
ra một CEO mới.” Công thức thông minh mà Woolard sử dụng trong thỏa thuận này là Jobs sẽ
quay trở lại với tư cách là “một cố vấn dẫn dắt cả công ty.”
Studio.
Jobs sử dụng một văn phòng nhỏ ở cạnh phòng của ban quản trị trên tầng điều hành, rõ ràng
-1293là tránh     -1293văn phòng rộng rãi của Amelio. Ông tham gia vào tất cảcác lĩnh vực của công ty: thiết kế
sản phẩm, cắt giảm chi tiêu,đàm phán với nhà cung cấp và xem xét các đại lý quảng cáo. ông tin
rằng mình cần phải ngăn làn sóng thôi việc của các thành viên chủ chốt, và đểlàm được điều đó
ông muốn định giá lại quyền mua cổ phiếu của họ. Cổ phiếu của Apple đã xuống thấp tới mức
quyền mua cổ phiếu trở nên vô giá trị. Jobs muốn hạ giá mua cổ phiếu ưu đãi để chúng lại có giá
trị. ở thời điểm đó, việc này là hợp pháp, tuy nhiên nó không được đánh giá là tốt cho công ty. Vào
ngày thứ 5 đầu tiên từ khi quay lại Apple, Jobs đã triệu tập một cuộc họp qua điện thoại với ban
quản trị và làm rõ vấn đề đó. Tuy nhiên các giám đốc lại ngần ngại. Họ yêu cầu thời gian để nghiên
cứu luật và tài chính để xem thay đổNguyeni này có những ảnh hưởng gì. “Nó cần được làm gấp,” Jobs nói
với họ. “Chúng ta đang mất những người giỏi.”
Ngay cả người luôn hỗ trợ ông là Ed Woolard, trưởng ban khen thưởng, cũng phản đối: “ở
DuPont chúng tôi chưa bao giờ làm như vậy,” ông nói.
“Các ông đưa tôi đến để ổn định chỗ này, và con người là chìa khóa của nó,” Jobs tranh
luận. Khi ban quản trị đề nghị một nghiên cứu có thể mất tới 2 tháng, Jobs đã nổi giận: “Các người
có điên không?!?” ông im lặng một lúc lâu, sau đó tiếp tục. “Này, nếu các anh không muốn thực
Smith
hiện việc đó, tôi sẽ không quay lại vào thứ 2 tới. Bởi tôi có hàng ngàn quyết định then chốt cần
thực hiện còn khó hơn thế này rất nhiều, và nếu các anh không thể hỗ trợ cho tôi trong những quyết
-1680định như thế    -1680 này, tôi sẽ thất bại. Thế nên, nếu các anh không thểlàm được, thì tôi sẽ ra khỏi đây, và
các anh có thể trách cứ tôi, các anh có thể nói ‘Steve không phù hợp cho việc này.’”
Ngày hôm sau, sau khi hỏi ý kiến ban quản trị, Woolard gọi Jobs quay lại. “Chúng tôi sẽ
chấp nhận việc này,” ông nói. “Nhưng một vài người trong ban quản trị không thích nó. Chúng tôi
cảm thấy như anh đang chĩa súng vào đầu mình vậy.” cổ phiếu cho nhóm nhân viên chủ chốt (Jobs
 






không được gì cả) được đưa về mức 13,25 đô la, bằng mức giá cổ phiếu vào ngày Amelio bị sa
thải.
Thay vì tuyên bố chiến thắng và cảm ơn ban quản trị, Jobs tiếp tục sôi lên khi phải trả lời
trước ban quản trị mà ông không tôn trọng. “Hãy dừng đoàn tàu lại, nó sẽ không có kết quả,” ông
nói với Woolard. “Công ty này đang phải vật lộn để tồn tại, và tôi không có thời gian để làm vú
nuôi cho ban quản trị. Vì vậy tôi cần tất cả các ông rút lui. Hoặc tôi sẽ rút lui và không quay trở lại
vào thứ 2.”
Người duy nhất có thể ở lại, ông nói, là Woolard.
Phần lớn các thành viên của ban quản trị hết sức kinh ngạc. Jobs dù vẫn từ chối cam kết
làm việc toàn thời gian hay đảm nhiệm vị trí nào khác ngoài vai trò cố vấn, nhưng ông đã cảm thấy
Studio.
mình có quyền lực để buộc họ phải rút lui. Tuy nhiên sự thật phũ phàng là ông thực sự có quyền
năng đó đối với họ. Họ không đủ khả năng để ngừng cơn thịnh nộ của Jobs, hoặc là triển vọng của
-1200vi    -1200ệc chỉ còn một thành viên trong ban quản trị rất thú vịkhi đó. “Sau tất cả những gì họđã trải qua,
phần lớn đều vui mừng khi được buông tha,” Woolard nhớ lại.
Một lần nữa ban quản trị lại đồng ý. Họ chỉ có một yêu cầu: liệu Jobs có chấp nhận thêm
một người nữa ở lại ngoài Woolard không? Điều đó giúp cải thiện về mặt hình ảnh. Jobs chấp
nhận. “Họ là một ban quản trị yếu kém, một hội đồng tồi tệ,” ông nhớ lại. “Tôi đã đồng ý việc giữ
lại Ed Woolard và một người tên Gareth Chang, người trở thành số không, ông ta không tệ, chỉ đơn
giản là một số không tròn trĩnh. Woolard, mặt khác, lại là một trong những thành viên hội đồng tốt
nhất mà tôi từng biết, ông ấy như mộNguyent chàng hoàng tử, một trong những người thông minh và hỗ
trợ nhất tôi từng gặp”
Trong những người bị yêu cầu từ chức có Mike Markkula, nhà đầu tư trẻ đã tới thăm gara
của Jobs vào năm 1976, vô cùng ấn tượng với chiếc máy tính mới ra đời trên bàn làm việc, và đã
đảm bảo 250.000 đô-la đầu tư, trở thành thành viên thứ 3, sở hữu Vs công ty mới thành lập. Qua 2
thập kỷ sau đó, ông là thành viên thường trực của ban quản trị, đã chứng kiến việc đến và đi của
nhiều kiểu CEO. Ông đã ủng hộ Jobs ở nhiều thời điểm nhưng cũng có những va chạm, đánh kể
nhất là khi ông đứng về phía Sculley trong cuộc đối đầu năm 1985. Khi Jobs quay trở lại, ông đã
biết đó là thời điểm để mình ra đi.
Jobs có thể rất cay độc và lạnh lùng, đặc biệt với những người có xung đột với ông, nhưng
cũng có thể rất tình cảm với nhưng người đã đồng hành cùng ông từ những ngày đầu. Wozniak tất
nhiên thuộc vào nhóm được yêu thích này, nhưng dù vậy họ vẫn xa cách; tương tự với Andy
Hertzfeld và vài người khác ở nhóm Macintosh. Cuối cùng, Mike Markkula cũng vậy. “Tôi cảm
thấy mình bị phản bội một cách sâu sắc, nhưng ông ấy giống như một người cha và tôi luôn luôn
quan tâm tới ông,” sau này Jobs hồi tưởng lại. Thế nên khi đến lúc phải yêu cầu ông rời khỏi ban
 






quản trị Apple, Jobs đã lái xe tới ngôi biệt thự giống như một lâu đài của Markkula ở đồi Woodside
và làm việc đó một cách riêng tư. Như mọi khi, ông yêu cầu một cuộc đi dạo, họ tản bộ về phía
rừng tùng bách với một chiếc bàn pích ních. “Cậu ta nói rằng mình muốn có một ban quản trị mới
bởi Jobs muốn một bắt đầu hoàn toàn mới,” Markkula nói. “Cậu ta lo lắng việc tôi sẽ khó khăn khi
đón nhận nó, và đã an tâm khi thấy tôi hoàn toàn thoải mái.”
Họ dành phần lớn thời gian còn lại để nói về lĩnh vực Apple nên tập trung trong tương lai.
Tham vọng của Jobs là xây dựng một công ty có thể trường tồn, và ông đã hỏi Markkula về công
thức dành cho nó. Markkula trả lời rằng các công ty tồn tại lâu dài biết cách tự sáng tạo lại chính
nó. Hewlett-Packard đã làm điều đó nhiều lần; nó bắt đầu là một công ty chuyên về nhạc cụ, sau đó
là một công ty sản xuất máy tính cầm tay, và cuối cùng là máy tính cá nhân. “Apple đã bị
Studio.
-1386Microsoft lo    -1386ại khỏi cuộc chơi trong mảng máy tính cá nhân,” Markkula nói. “Cậu cần phải sáng
tạo lại công ty để phát triển một thứgì đó khác, như các sản phẩm tiêu dùng hay các thiết bị cá
nhân. Cậu cần phải giống một chú bướm với khảnăng thay đổi hình dáng của mình.” Jobs đã
không nói nhiều, nhưng ông đồng ý với điều đó.
Ban quản trị cũ họp mặt vào cuối tháng 7 để phê duyệt việc chuyển đổi. Woolard, người
vốn cầu kỳ không kém sự nóng tính của Jobs, đã bị choẤn chỗ giữa chừng khi Jobs xuất hiện với
quần bò và giày đế mềm, ông đã lo lắng về việc Jobs bắt đầu quát nạt những thành viên kỳ cựu
trong ban quản trị vì sự luộm thuộm. Nhưng Jobs chỉ đơn thuần đưa ra lời chào “Xin chào tất cả
mọi người.” Họ đi thẳng vào vấn đề bầu chọn việc chấp nhận các đơn từ chức, bầu Jobs vào hội
đồng và cho phép Jobs cùng Woolard tìm nhNguyenững thành viên mới cho ban quản trị.
Người đầu tiên Jobs tìm về, không có gì ngạc nhiên, Larry Ellison, ông ta nói rằng mình rất
vui khi được tham gia, nhưng ông rất ghét tham gia các buổi họp. Jobs nói chỉ cần ông tới dự một
nửa số đó là được. (Sau một thời gian Ellison chỉ tới dự Vs số buổi họp. Jobs đã lấy một bức ảnh
của ông ở trên góc tạp chi Business Week và phóng to bằng người thật lên một tấm bìa cứng, cắt ra
để đặt vào ghế của Ellison.)
Jobs cũng mời Bill Campbell, người đã từng làm marketing cho Apple đầu những năm
1980 và bSmithị kẹt giữa cuộc chiến Sculley- Jobs. Campbell sau đó đứng về phía Sculley, nhưng càng
ngày càng ghét ông ta, nhiều tới mức khiến Jobs tha thứ cho ông. Khi đó ông là CEO của Intuit và
là bạn đi bộ của Jobs. “Chúng tôi ngồi phía sau ngôi nhà của ông ấy,” Campbell nhớ lại, ông sống
cách Jobs chỉ 5 khu nhà ở Palo Alto, “ông ấy nói sẽ quay trở lại Apple và muốn tôi có mặt trong
ban quản trị. Tôi nói, ‘Gì cơ, tất nhiên tôi sẽ làm điều đó.’” Campbell từng là một huấn luyện viên
bóng đá ở Columbia, và tài năng tuyệt vời của ông, Jobs nói, là “giúp những cầu thủ hạng B đạt
hiệu suất của các cầu thủ hạng A.” ở Apple, Jobs nói với Campbell, ông sẽ làm việc với những
nhân tài hạng A.
 






Woolard mang tới Jerry York, người từng làm giám đốc tài chính của Chrysler và sau đó là
IBM. Những người khác được cân nhắc và sau đó bị từ chối bởi Jobs, bao gồm Meg Whitman, khi
đó là quản lý của bộ phận Playskool của Hasbro và từng là người lên kế hoạch chiến lược ở
Disney. (Năm 1998 bà trở thành CEO của eBay, và sau đó tranh cử để trở thành thống đốc bang
California, nhưng thất bại.) Qua nhiều năm Jobs đã mang tới ban quản trị Apple nhiều nhân vật
tầm cỡ khác, bao gồm AI Gore, Eric Schmidt từ Google, Art Levinson của Genentech, Mickey
Drexler cCia Gap và J. Crew, Andrea Jung từ Avon. Tuy vậy ông luôn đảm bảo sự trung thành của
họ, đôi khi là trung thành cả với những sai lầm. Bất chấp tầm vóc của mình, đôi lúc họ cho thấy vẻ
tôn kính hay bị hăm dọa bởi Jobs, và họ luôn cố gắng để làm ông vui vẻ.
Có thời điểm Jobs đã mời Arthur Levitt, cựu chủ tịch của SEC, trở thành thành viên ban
Studio.
quản trị. Levitt, người đã mua chiếc Macintosh đầu tiên vào năm 1984 và tự hào vì “nghiện”
-1293nh    -1293ững chiếc máy tính của Apple, đã sướng run lên. ông rất hào hứng khi tới thăm Cupertino, nơi
ông thảo luận vai trò của mình với Jobs. Nhưng khi đó Jobs đọc được lời của Levitt về việc quản lý
tập đoàn, tranh luận về việc các ban quản trị cần đóng một vai trò lớn và độc lập, và đã điện thoại
cho Levitt để rút lại lời mời. “Arthur, tôi không nghĩ ông sẽ hạnh phúc khi ở trong ban quản trị của
chúng tôi, và tôi nghĩ tốt hơn hết là chúng tôi sẽ không mời ông nữa,” Levitt kể lại những lời của
Jobs nói với ông. “Thực lòng mà nói, tôi nghĩ về những vấn đề mà anh đưa ra, mặc dù phù hợp ở
một vài công ty, nhưng không thực sự thích hợp với văn hóa của Apple.” Levitt sau đó viết lại,
“Tôi bị đo vẤn... mọi việc rất rõ ràng rằng ban quản trị của Apple không được thiết kế để hoạt
 
động độc lập với CEO.”
 
Nguyen
 
Macworld Boston, tháng 8 năm 1997
Thông báo cho nhân viên việc định giá lại quyền mua cổ phiếu của Apple đã được ký
“Steve và ban điều hành,” và rất nhanh chóng mọi người biết đến việc ông tổ chức các buổi họp
đánh giá tất cả mọi sản phẩm của công ty. Việc này cùng một số tín hiệu khác về việc Jobs đang
toàn tâm toàn ý cho Apple đã đẩy giá cổ phiếu từ 13 đô-la lên 20 đô-la trong tháng 7. Nó cũng tạo
ra nhSmithững luồng cảm xúc hân hoan mà Apple thu lượm được cho sự kiện Macworld vào tháng 8
năm 1997 ở Boston. Hơn 5.000 người đã có mặt nhiều giờ và bị nhồi nhét trong phòng hội nghị
Castle của khách sạn Park Plaza để nghe bài phát biểu của Jobs. Họ tới để được thấy người anh
hùng đã trở lại - và để thấy ông có thực sự sẵn sàng dẫn dắt họ lần nữa hay không.
Những tràng pháo tay lớn nổ ra khi bức ảnh Jobs từ năm 1984 hiện ra trên màn hình trên
cao. “Steve! Steve! Steve!” đám đông bắt đầu gào thét tên ông, mặc dù việc giới thiệu vẫn chưa kết
thúc. Khi ông bắt đầu bước đi trên sân khấu - mặc một chiếc áo khoác đen, áo phông trắng không
cổ, quần bò và nở nụ cười tinh quái - những tiếng hét và ánh đèn chớp nháy không khác gì bầu
 
 






không khí chào đón một ngôi sao nhạc rock. Đầu tiên ông ngưng sự phấn khích lại bằng việc nhắc
tới nơi ông đang làm việc chính thức. “Tôi là Steve Jobs, chủ tịch và CEO của Pixar,” ông tự giới
thiệu bản thân, mở trang giới thiệu với tiêu đề như vậy trên màn hình. Sau đó ông giải thích vai trò
của mình ở Apple. “Tôi, cũng giống như rất nhiều người khác, đang cùng nhau giúp cho Apple
vững mạnh trở lại.”
Nhưng với việc bước trên sân khấu, thay đổi các trang trình chiếu trên màn hình với một
chiếc điều khiển trong tay, rất rõ ràng rằng ông đang là người chịu trách nhiệm ở Apple - và có vẻ
sẽ tiếp tục làm vậy. ông thực hiện một bài phát biểu được làm hết sức cẩn thận, không có ghi chú,
về nguyên nhân khiến doanh thu của Apple giảm 30% so với 2 năm trước. “Có rất nhiều người
tuyệt vời ở Apple, nhưng họ đang làm những thứ hoàn toàn sai lầm bởi các kế hoạch đều sai lầm,”
Studio.
ông nói. “Tôi đã tìm thấy những người không thể chờ để được xếp hàng sau một chiến lược tốt,
-1293nhưng ở    -1293đây lại chẳng có cái nào cả.” Đám đông lại bùng nổ những tiếng gào thét, tiếng huýt gió
và những tràng pháo tay.
Khi ông nói, niềm đam mê của ông tuôn trào với cường độtăng dần, và ông bắt đầu sử
dụng “chúng tôi” và “tôi” - thay vì “họ” - khi nói tới những việc Apple đang làm. “Tôi nghĩ bạn
vẫn cần suy nghĩ khác biệt khi mua một chiếc máy tính Apple,” ông nói. “Những người mua chúng
có suy nghĩ khác biệt. Họ là những tâm hòn sáng tạo trong thế giới này, và họ đang thay đổi thế
giới. Chúng tôi làm các công cụ cho những người như vậy.“ Khi nhấn mạnh từ “chúng tôi” trong
câu này, ông nắm hai tay với nhau và đặt các ngón tay lên ngực. Cuối cùng, trong đoạn kết của bài
diễn văn, ông tiếp tục dùng từ “chúng tôi” khi nói vNguyenề tương lai của Apple.
“Chúng tôi cũng đang tiếp tục suy nghĩ khác biệt và phục vụ những người đã mua sản
phẩm của chúng tôi ngay từ những ngày đầu. Bởi có rất nhiều người nghĩ chúng thật điên khùng,
nhưng trong sự điên khùng đó chúng tôi thấy những thiên tài.”
Trong thời gian nẤn lại để tung hô, mọi người nhìn nhau trong sự tôn kính, vài người gạt
những giọt nước mắt xúc động. Jobs đã thể hiện rất rõ rằng ông và “chúng tôi” của Apple chỉ là
một.
Smith
Hiệp ước Microsoft
Sự kiện ở Macworld tháng 8 năm 1997 của Jobs là một quả bom truyền thông, xuất hiện
trên trang bìa của cả Time và Newsweek, ở gần cuối bài diễn thuyết, ông dừng lại để nhấp một
ngụm nước và bắt đầu nói với giọng nhẹ nhàng hơn. “Apple sống trong một hệ sinh thái,” ông nói.
“Nó cần sự trự giúp từ các đối tác. Những mối quan hệ mang tính tiêu cực không giúp gì ai trong
ngành công nghiệp này.” Để tăng thêm sự kịch tích, ông lại ngừng lần nữa, và sau đó giải thích:
“Tôi muốn giới thiệu một trong những đối tác mới đầu tiên của chúng tôi hôm nay, một đối tác đầy
 






ý nghĩa, và đó là Microsoft.” Biểu tượng của Microsoft và Apple xuất hiện cùng nhau trên màn
hình trong sự kinh ngạc của mọi người.
Apple và Microsoft ở trong tình trạng chiến tranh hàng thập kỷ qua nhiều vấn đề về bản
quyền và các bằng sáng chế, đáng kể nhất là việc Microsoft đánh cắp giao diện người dùng của
Apple. Ngay khi Jobs bị hất cẳng khỏi Apple năm 1985, John Sculley đã ký một thỏa thuận đầu
hàng: Microsoft được quyền sử dụng giao diện người dùng của Apple cho Windows 1.0, và đổi lại
việc biến Excel thành phần mềm độc quyền cho Mac trong thời hạn 2 năm. Năm 1988, sau khi
Microsoft phát hành Windows 2.0, Apple khởi kiện. Sculley cho rằng thỏa thuận năm 1985 không
áp dụng cho Windows 2.0 và những cải tiến sau này của Windows (như thủ thuật “cắt xén” các cửa
sổ chồng lên nhau của Bill Atkinson) đã thể hiện sự vi phạm rõ ràng. Năm 1997 Apple thua vụ kiện
Studio.
-1386này và m    -1386ột số vụ kháng cáo khác, nhưng tàn dư của vụ tranh chấp và nguy cơ xuất hiện những vụ
kiện mới tồn tại trong một thời gian dài. Thêm vào đó, bộtư pháp của tổng thống Clinton đang
chuẩn bị một vụ kiện chống độc quyền rất lớn chống lại Microsoft. Jobs đã mờiủy viên công tố
đứng đầu vụ này, Joel Klein, tới Palo Alto. Đừng lo lắng về việc đưa ra biện pháp mạnh với
Microsoft, Jobs nói với ông khi uống cà phê. Thay vào đó, đơn giản là giữ họ bận rộn với vụ kiện.
Nó sẽ cho Apple cơ hội, Jobs giải thích, để “chạy nước rút” với Microsoft và đưa ra những sản
phẩm cạnh tranh.
Dưới thời Amelio, cuộc đấu đã ngã ngũ. Microsoft từ chối việc phát triển Word và Excel
cho những phiên bản tương lai của hệ điều hành Macintosh, và điều đó có thể tiêu diệt Apple, về
phía Bill Gates, đó không đơn giản là vì sự hận thù. Có thể hiểu được vì sao ông lại không sẵn lòng
cam kết phát triển cho hệ điều hành Macintosh tương lai khi mà không một ai, bao gồm cả sự bất
ổn trong ban lãnh đạo của Apple, biết được hệ điều hành mới đó sẽ như thế nào. Ngay sau khi
Apple mua NeXT, Amelio và Jobs đã bay cùng nhau tới Microsoft, nhưng Gates gặp khó khăn khi
xác định ai là người đang chịu trách nhiệm. Vài ngày sau ông gọi cho Jobs. “Này, cái quái gì vậy,
có phải tôi cần đưa các ứng dụng của mình lên hệ điều hành NeXT?” Gates hỏi. Jobs trả lời với
bằng “mô tả Gil như một kẻ khôn vặt,” Gates nhớ lại, và gợi ý về việc tình hình này sẽ sớm được
xử lý.
Khi vấn đề về lãnh đạo được giải quyết một phần với sự ra đi của Amelio, một trong những
 
cuSmithộc gọi đầu tiên của Jobs là cho Gates. Jobs nhớ lại:
 
 






Tôi gọi cho Bill và nói, “Tôi chuẩn bị thay đổi công ty này.” Bill luôn có một vết nhơ nhỏ
ở Apple. Chúng tôi đã đưa cậu ta đến với lĩnh vực phần mềm ứng dụng. Những ứng dụng đầu tiên
của Microsoft là Excel và Word cho Mac. Vì thế tôi đã gọi và nói với cậu ta, “Tôi cần trợ giúp.”
Microsoft đang đi trên những bằng sáng chế của Apple. Tôi nói, “Nếu chúng tôi theo đuổi vụ kiện,
chỉ vài năm nữa chúng tôi có thể thắng vụ kiện vi phạm bằng sáng chế trị giá hàng tỉ đô la. Cậu biết
điều đó, và tôi cũng biết điều đó. Nhưng Apple sẽ không sống lâu tới vậy nếu chúng ta có chiến
tranh. Tôi biết vậy. Vì thế hãy tìm ra cách để giải quyết vấn đề này ngay bây giờ. Tất cả những gì
tôi cần là Microsoft tiếp tục phát triển phần mềm cho Mac và một khoản đầu tư từ Microsoft cho
Apple để nó có phần trong thành công của chúng tôi.”
Khi tôi nhắc lại những gì Jobs nói, Gates  đồng ý rằng nó rất xác đáng. “Chúng tôi có một
Studio.
-1386nhóm ngườ    -1386i mong muốn làm việc với những sản phẩm của Mac, và chúng tôi thích máy Mac,”
Gates nhớ lại. ông ấy đã đàm phán với Amelio trong 6 tháng, nhưng lời đề nghị càng ngày càng
kéo dài và phức tạp hơn. “Vì thế Steve đã tới và nói, ‘Này, thỏa thuận này quá phức tạp. Cái tôi
muốn là một thỏa thuận đơn giản. Tôi muốn một cam kết và một khoản đầu tư.’ Và chúng tôi đã
thống nhất việc đó chỉ trong 4 tuần.”
Gates và giám đốc tài chính của ông, Greg Maffei, đã tới Palo Alto để làm việc về cơ cấu
cho thỏa thuận này, sau đó Maffei quay về một mình vào Chủ nhật tiếp theo để làm chi tiết nó. Khi
ông tới nhà Jobs, Jobs lấy 2 chai nước trong tủ lạnh và cùng Maffei đi dạo quanh những ngôi nhà ở
Palo Alto. Cả 2 đều mặc quần soóc, Jobs thì đi chân trần. Khi họ ngồi trước nhà thờ Baptist, Jobs
nói vào vấn đề chính. “Một cam kNguyenết phát triển phần mềm cho Mac và một khoản đầu tư.”
Mặc việc đàm phán diễn ra khá nhanh, những chi tiết cuối cùng không được hoàn thành
cho tới vài giờ ngay trước bài phát biểu của Jobs ở Macworld Boston. Chuông điện thoại reo khi
ông đang tập dượt ở Park Plaza Castle. “Chào Bill,” ông nói và tiếng của ông vang khắp gian sảnh
cũ. Sau đó ông bước tới một góc và nói rất nhỏ để không ai có thể nghe thấy. Cuộc gọi kéo dài một
giờ. Cuối cùng, những điểm còn lại trong thỏa thuận đã được giải quyết. “Bill, cảm ơn vì đã hỗ trợ
công ty này,” Jobs nói. “Tôi nghĩ thế giới này là nơi tốt đẹp hơn cho nó.”
Smith
Trong bài phát biểu tại Macworld, Jobs đã nhắc tới những chi tiết trong thỏa thuận với
-1680Microsoft. Đầ    -1680u tiên có những lời rì rầm phản đối và những tiếng huýt sáo từ những tín đồ. Điều
bực bội nhất là thông báo của Jobs, về một phần của hiệp ước hòa bình, “Apple quyết định để
Internet Explorer là trình duyệt mặc định trên Macintosh.” Đám đông lập tức la ó, và Jobs nhanh
chóng thêm vào, “Chúng tôi tin vào sự lựa chọn, và sẽ phát hành một trình duyệt khác, người dùng
tất nhiên có thể thay đổi trình duyệt mặc định của mình nếu họ muốn.” Có một vài tiếng cười và
một số vỗ tay tán thưởng. Đám đông bắt đầu đi vòng quanh, đặc biệt là khi ông thông báo
Microsoft sẽ đầu tư 150 triệu đô la vào Apple và sẽ nhận những cổ phiếu không có quyền bầu bán.
 






Nhưng cảm giác dễ chịu biến mất ở thời điểm Jobs phạm một trong số rất ít các sai lầm về
hình ảnh và quan hệ công chúng trong sự nghiệp đứng trên sân khấu của ông “Tôi có một vị khách
đặc biệt trong ngày hôm nay qua kết nối vệ tinh,” ông nói, và đột nhiên khuôn mặt Bill Gates xuất
hiện trên màn hình lớn làm lu mờ Jobs và đám đông. Nụ cười mỏng xuất hiện trên gương mặt
Gates và sau đó chuyển thành một cái nhếch mép duyên dáng. Đám đông há hốc miệng trong sự
kinh hoàng, theo sau là những lời la ó và các tiếng huýt sáo. Khung cảnh gợi nhớ tới âm thanh đầy
hung bạo trong quảng cáo Big Brother năm 1984 như bạn đã hình dung được một chút (hay đã hy
vọng?) một người phụ nữ khỏe mạnh bất ngờ chạy tới giữa 2 hàng ghế và xóa tan hình ảnh trên
màn hình với một chiếc búa tạ.
Nhưng đó là tất cả sự thật, và Gates, không mảy may biết tới sự chế giễu, bắt đầu nói qua
Studio.
kết nối vệ tinh từ trụ sở của Microsoft. “Một trong những công việc tuyệt vời nhất tôi từng làm
-1293trong s    -1293ự nghiệp của mình là những sản phẩm tôi thực hiện với Steve trên Macintosh,” ông nói với
chất giọng cao. Sau đó ông tiếp tục giới thiệu phiên bản mới của Microsoft Office được phát triển
cho Macintosh, đám đông im lặng và có vẻ đã dần chấp nhận trật tự thế giới mới. Gates thậm chí đã
có được một vài tiếng vỗ tay khi nói phiên bản mới của Word và Excel cho Mac sẽ “ưu việt hơn
trên rất nhiều khía cạnh so với những gì chúng tôi đã làm trên nền tảng Windows.”
Jobs nhận ra rằng hình ảnh của Gates che lấp bản thân mình cùng khán giả là một sai lầm.
“Tôi đã muốn cậu ta tới Boston,” Jobs nói sau này. “Đó là sự kiện tòi tệ và ngu ngốc nhất mà tôi
từng thực hiện. Nó tệ vì nó khiến tôi trông nhỏ bé, khiến Apple trông nhỏ bé, và giống như tất cả
đều nằm trong đôi tay của Bill.” Gates cũng cảNguyenm thấy xấu hổ khi xem lại băng ghi hình sự kiện
này. “Tôi không hề biết khuôn mặt mình sẽ bị phóng to tới mức như vậy,” ông nói.
Jobs đã cố gắng để trấn an người nghe bằng một bài ứng khẩu. “Nếu chúng ta muốn tiến lên
và thấy Apple vững mạnh trở lại, chúng ta cần bỏ lại 1 số thứ tại đây,” ông nói với đám đông.
“Chúng ta cần bỏ qua ý niệm rằng Apple phải thắng và Microsoft phải thua... Tôi nghĩ, nếu chúng
ta muốn Microsoft Office trên Mac, tốt hơn hết ta nên dành cho công ty phát triển nó một chút lòng
biết ơn.”
Thông báo về Microsoft, cùng với sự bắn bó đầy đam mê của Jobs với công ty, đã tạo ra
sức bật cực kỳ cần thiết cho Apple. Vào cuối ngày hôm đó, cổ phiếu của nó tăng vọt 6,56 đô la, hay
33%, tới gần 26,31 đô la, gấp đôi giá vào ngày Amelio từ chức. Cú nhảy trong một ngày mang lại
 
830 triSmithệu đô la cho giá trị của Apple trên sàn chứng khoán. Apple đã quay trở lại từ nấm mò của nó.
 
 






Chương 25: Tư DUY KHÁC BIỆT


í    ị
 








Jobs khi là iCEO
 

























Studio.
 






















Smith
 









Nguyen
 
 






Những kẻ điên khùng
Lee Clow, giám đốc sáng tạo ở Chiat/Day người đã thực hiện quảng cáo “1984” tuyệt vời
để giới thiệu Macintosh, lái xe tới Los Angeles vào những ngày đầu tháng 7 khi chuông điện thoại
trong xe của ông reo. “Chào Lee, Steve đây,” ông nói.” ĐoẤn xem nào? Amelio vừa từ chức. Anh
có thể tới đây không?”
Apple khi đó đang tiến hành xem xét để lựa chọn một đối tác mới, và Jobs không cảm thấy
ấn tượng với những gì mình thấy. Vì vậy ông muốn Clow và công ty của ông, và đã gọi
TBWA\Chiat\Day tới để chạy đua giành hợp đồng này. “Chúng tôi cần chứng tỏ Apple vẫn tồn
tại,” Jobs nói, “và nó vẫn đang chứa đựng những điều đặc biệt.”
Clow nói rằng mình không tham gia tranh giành hợp đồng quảng cáo. “Anh biết công việc
Studio.
-1386c    -1386ủa chúng tôi,” ông nói. Những Jobs đã cố gắng nài nỉ. Rất khó để từ chối tất cả những công ty đã
tham gia đấu thầu, bao gồm BBDO và Arnold Worldwide, để mời lại “ông bạn già,” Jobs nói.
Clow đã đồng ý bay tới Cupertino với vài thứ có thể trình diễn. Nhắc lại việc này sau nhiều năm,
Jobs bắt đầu khóc.
Tôi nghẹn lại, nó thực sự làm tôi nghẹn lời. Thật rõ ràng là Lee quá yêu Apple. Họ là những
người giỏi nhất trong lĩnh vực quảng cáo. Và ông ấy đã không phải đấu thầu trong 10 năm. Nhưng
cuối cùng ông đã làm điều đó, bằng cả trái tim của mình, bởi tình yêu của ông đối với Apple cũng
lớn như tình yêu của chúng tôi vậy. ông ấy và nhóm của mình đem tới một ý tưởng sáng chói, “Tư
duy khác biệt.” Và nó tốt hơn mười lần so với những gì các đại lý khác thể hiện. Nó làm tôi nghẹn
ngào, và nó vẫn làm tôi khóc mỗi khi nhớ lại điều đó, cả sự quan tâm của Lee và sự chói sáng trong
ý tưởng “Tư duy khác biệt” của ông ấy. Thỉnh thoảng tôi lại tìm thấy mình trong hiện diện của sự
thuần khiết - sự thuần khiết của tâm hồn và tình yêu - và tôi luôn luôn khóc. Nó luôn chạm tới và
nắm lấy tôi. Đó là một thời khắc như vậy. Có một sự thuần khiến trong đó khiến tôi không bao giờ
quên. Tôi đã khóc trong văn phòng của mình khi ông ấy trình bày ý tưởng đó, và tôi vẫn khóc khi
nghĩ về nó.
Jobs và Clow đều đồng ý về việc Apple là một trong những thương hiệu tuyệt vời nhất trên
Smith
-1960th    -1960ế giới, và chắc chắn là 1 trong 5 thương hiệu hàng đầu dựa trên sự kết hợp của cảm xúc, nhưng
họ cần nói với công chúng về sựđặc biệt của nó. Vì vậy họ muốn có một chiến dịch về hìnhảnh
-1866thương hiệ    -1866u, chứ không chỉ là một bộ các sản phẩm quảng cáo. Nó được thiết kế không phải để tôn
vinh những gì máy tính có thểlàm. “Đó không phải vấn đề tốc độ xử lý hay bộ nhớ,” Jobs nhớ lại.
“Nó nói về sự sáng tạo.” Nó không chỉ hướng trực tiếp vào những khách hàng tiềm năng, mà còn
hướng tới chính những nhân viên của Apple: “ở Apple chúng tôi đã quên mất mình là ai. Có một
cách để nhớ bạn là ai, đó là nhớ ai là người hùng của bạn. Đây là cốt lõi của chiến dịch này.”
 






Clow và nhóm của mình đã thử nhiều cách tiếp cận để tán dương những “người điên”
những người có “tư duy khác biệt.” Họ đã làm một đoạn phim trên nền bài hát CrazycCia Seal
(“Chúng ta sẽ không bao giờ sống sót trừ khi ta có một chút điên loạn”), nhưng không thấy hợp lý.
Sau đó họ thử nhiều phiên bản khác sử dụng bản ghi âm bài đọc The Road Not Taken của Robert
Frost hay bài phát biểu Dead Poets Society của Robin Williams. Cuối cùng họ quyết định phải viết
lời thoại riêng của mình; bản nháp bắt đầu với, “Gửi những người điên.”
Jobs vẫn đòi hỏi khắt khe như mọi khi. Khi nhóm của Clow bay tới với một phiên bản trên
giấy, ông đã nổi giận với cây viết trẻ. “Đây là thứ vứt đi!” ông hét lên. “Công ty quảng cáo này dở
tệ và tôi ghét nó.” Đó là lần đầu tiên tay viết trẻ này gặp Jobs, anh ta đứng câm lặng và sau đó
không bao giờ quay lại. Tuy vậy những người có thể trụ được với Jobs, gồm Clow cùng những
Studio.
-1386ngườ    -1386i trong nhóm của ông là Ken Segall và Craig Tanimoto, đã có thể làm việc cùng ông để viết ra
một bài thơ mà Jobs thích. Trong phiên bản gốc dài 60 giây nó viết:
Gửi những người điên.
Những người không thể thích nghi.
Những người nổi loạn.
Những người gây rối.
Những chiếc cọc tròn trong các hố vuông.
Những người nhìn sự việc một cách khác biệt.
Họ không ưa thích các luật lệ.
 
Và họ không xem trọng hiện tại.
Bạn có thể đánh giá,
 
Nguyen
 
Bạn có thể không đồng ý với họ,
Ca ngợi hay phỉ báng họ.
Điều duy nhất bạn không thể làm là bỏ qua họ.
Bởi họ thay đổi mọi thứ.
Họ đẩy loài người tiến lên.
Smith
-1920Có th    -1920ể một sốngười nhìn họnhư những kẻđiên,
Chúng tôi nhìn họnhư những thiên tài.
đó.Bởi những người đủ điên để nghĩ họ có thể thay đổi thế giới là những người có thể làm điều
Jobs, người có thể nhận biết từng quan điểm trong này, tự viết một số dòng, gồm câu “Họ
đẩy loài người tiến lên.” Vào thời điển diễn ra Macworld Boston đầu tháng 8, họ đã thực hiện một
phiên bản thô. Họ đồng tình rằng nó chưa sẵn sàng, nhưng Jobs đã sử dụng những ý tưởng này và
câu “Tư duy khác biệt” trong bài nói của mình. “Đó là phôi thai của một ý tưởng tuyệt vời,” ông
 
 






nói khi đó. “Apple hướng tới những người có tư duy vượt khỏi khuôn khổ, những người muốn sử
dụng máy tính để giúp họ thay đổi thế giới.”
Họ đã tranh luận về vấn đề ngữ pháp: Nếu “khác biệt” hướng tới động từ “tư duy,” nó cần
phải là một phó từ, “tư duy một cách khác biệt.” Nhưng Jobs nhấn mạnh việc ông muốn “khác
biệt” được sử dụng thành một danh từ, như là “tư duy chiến thắng” hay “tư duy đẹp.” Hơn nữa, nó
nghe giống cách sử dụng thông thường hơn, như “Nghĩ lớn.”, Jobs sau đó giải thích, “Chúng tôi đã
tranh luận xem nó đã chính xác để bắt đầu quảng cáo chưa. Đó không phải là tư duy đơn điệu, đó là
tư duy khác biệt. Tư duy khác một chút, tư duy khác rất nhiều, tư duy khác biệt. Tư duy một cách
khác biệt’ không mang lại ý nghĩa với tôi.”
Để gợi lên tinh thần của Dead Poets Society, Clow và Jobs muốn Robin Williams đọc bài
 
viết này. Đại diện của ông nói Williams không tham gia quảng cáo, vì thế
 
Studio.
 
Jobs thử gọi trực tiếp cho ông ấy. ông không vượt qua được vợ của Williams, người không
để ông nói chuyện trực tiếp với nam nghệ sĩ bởi bà biết Jobs có sức thuyết phục tới mức nào. Họ
cũng cân nhắc Maya Angelou và Tom Hanks, ở bữa tối gây quỹ của Bill Cliton mùa thu năm đó,
Jobs kéo tổng thống ra một bên và nhờ ông gọi điện cho Hanks để nói về việc đó, nhưng tổng thống
đã từ chối yêu cầu đó. Cuối cùng họ chọn Richard Dreyfuss, một người hâm mộ trung thành của
Apple.
Ngoài quảng cáo thương mại trên truyền hình, họ đã thực hiện một trong những chiến dịch
quảng cáo in đáng nhớ nhất trong lịch sử. Mỗi tờ quảng cáo là một bức chân dung đen trắng của
Nguyen
-2026m    -2026ột nhân vật lịch sử với biểu tượng của Apple và dòng chữ“Tư duy khác biệt”ởgóc. Điều làm nó
trởnên đặc biệt thu hút là những khuôn mặt không được chú thích tên. Một số - Einstein, Gandhi,
Lennon, Dylan, Picasso, Edison, Chaplin, King - rất dễđể nhận diện. Nhưng những người khác
khiến mọi người phải dừng lại, suyđoán, và có thể hỏi bạn bè để biết tên của người trong ảnh:
Martha Graham, Ansel Adams, Richard Feynman, Maria Callas, Frank Lloyd Wright, James
Watson, Amelia Earhart.
Phần lớn đều là những thần tượng của cá nhân Jobs. Họ có khuynh hướng là những người
sáng tSmithạo và chấp nhận rủi ro, thách thức thất bại và đặt cược cả sự nghiệp của mình để làm việc
theo những cách khác biệt. Một người ái mộ nhiếp ảnh đã tham gia để đảm bảo họ có những bức
chân dung hoàn hảo của các vĩ nhân. “Đây không phải là bức ảnh hợp lý của Gandhi,” anh ta nói
với Clow. Clow giải thích bức ảnh nổi tiếng do Margaret Bourke-White chụp Gandhi ở bên guồng
quay tơ thuộc sở hữu của Time-Life Pictures và không được sử dụng với mục đích thương mại. Vì
thế Jobs đã gọi cho Norman Pearlstine, tổng biên tập tủa tạp chí Time, quấy rầy ông ta để xin một
ngoại lệ.
 
 






Ông cũng gọi cho Eunice Shriver để thuyết phục gia đình bà cung cấp bức ảnh ông yêu
thích, chụp người em trai Bobby Kennedy của bà trong chuyến thăm Appalachia, Jobs cũng đã liên
hệ với các con của Jim Henson để có bức ảnh đẹp nhất của người điều khiển rối đã qua đời.
Tương tự như vậy, ông đã gọi cho Yoko Ono để có bức ảnh người chồng đã mất của bà,
John Lennon. Bà ấy gửi cho ông một tấm, nhưng nó không phải bức ảnh mà Jobs thích. “Trước khi
bắt đầu chiến dịch, tôi đang ở New York, tôi đã tới một nhà hàng Nhật nhỏ mà tôi thích và cho bà
ấy biết tôi ở sẽ đó,” ông nhớ lại. Khi ông đến nơi, bà ấy tới bàn của ông. “Đây là một tấm đẹp hơn,”
bà nói, đưa ông một phong bì. “Tôi nghĩ mình sẽ gặp cậu, thế nên tôi mang cái này theo.” Đó là
một tấm hình cổ điển của bà ấy và John ở trên giường cùng nhau, nắm những bông hoa, và đó là
tấm ảnh Apple đã sử dụng. “Tôi có thể hiểu vì sao John lại yêu bà ấy,” Jobs nhớ lại.
Studio.
Phần đọc của Richard Dreyfuss đã hoàn thành tốt, tuy nhiên Lee Clow lại có một ý tưởng
khác. Liệu Jobs có thể tự mình đọc được không? “Cậu thực sự tin điều này,” Clow nói với Jobs.
-1200“C    -1200ậu nên đọc nó.” Và thế là Jobs ngồi trong một phòng thu, thử vài lần và nhanh chóng thực hiện
đoạn ghi âm mà tất cả mọi người đều thích. Ý tưởng được đưa ra là nếu họ sử dụng nó, thì họ sẽ
không nói cho công chúng biết ai là người đã đọc, cũng giống như việc không ghi chú tên các vĩ
nhân trên ảnh. Cuối cùng mọi người sẽ phát hiện ra đó là Jobs. “Nếu cậu đọc thì nó sẽ có uy lực
thật sự,” Clow lập luận. “Đó sẽ là một cách để lấy lại thương hiệu.”
Jobs không thể quyết định việc sử dụng phiên bản với giọng của mình hay của Dreyfuss.
Cuối cùng, màn đêm buông xuống và tới lúc họ cần phải chạy quảng cáo; nó được quyền phát
sóng, khá thích hợp, trong buổi công chiNguyenếu Toy story trên truyền hình. Như mọi khi, Jobs không
thích bị ép phải ra quyết định, ông nói với Clow chiếu cả hai phiên bản; nó cho phép ông suy nghĩ
tới sáng hôm sau để ra quyết định. Khi buổi sáng tới, Jobs gọi cho họ và yêu cầu sử dụng bản của
Dreyfuss. “Nếu chúng ta sử dụng tiếng nói của tôi, khi mọi người phát hiện điều đó, họ sẽ nó về
tôi,” ông nói với Clow. “Như vậy không đúng. Chỉ là về Apple thôi.”
Kể từ khi rời khỏi cộng đồng Apple, Jobs đã khẳng định bản thân mình. Và với việc mở
rộng Apple như một đứa con của phong trào phản văn hóa, trong những quảng cáo như “Tư duy
Smith
khác biệt” và “1984”, ông đã định vị thương hiệu của Apple, thêm một lần nữa khẳng định tính
cách nổi loạn của mình, kể cả khi đã trở thành một tỉ phú, nó cho phép những người thuộc thế hệ
-1586vàng và con cái h    -1586ọlàm điều tương tự. “Từ lần đầu gặp gỡ khi cậu ta còn là một thanh niên trẻ, Jobs
đã có trực giác tuyệt vời nhất về nhữngảnh hưởng mà cậu muốn từthương hiệu của mình tới mọi
người,” Clow nói.
Rất ít các công ty khác hay các lãnh đạo tập đoàn - có lẽ không ai cả - có thể nghĩ tới ý
tưởng táo bạo nhưng suất xắc về việc gắn thương hiệu của họ với Gandhi, Einstein, Picasso, và
Dalai Lama. Jobs có thể động viên mọi người khẳng định chính mình như những cá thể độc lập,
 






sáng tạo, đổi mới một cách táo bạo chỉ đơn giản bằng chiếc máy tính họ sử dụng. “Steve đã tạo ra
thương hiệu mang phong cách sống duy nhất trong lĩnh vực công nghệ,” Larry Ellison nói. “Có
những chiếc ô tô làm người ta tự hào khi sở hữu - Porsche, Ferrari, Prius - bởi chiếc ô tô tôi lái nói
lên điều gì đó về tôi. Mọi người có cùng cảm giác như vậy đối với các sản phẩm Apple.”
Bắt đầu với chiến dịch “Tư duy khác biệt”, và tiếp tục trong suốt năm đó ở Apple, Jobs tổ
chức cuộc họp suốt 3 giờ đồng hồ mỗi chiều thứ 4 để họp với các nhân viên các đại lý, marketing
và truyền thông nhằm thúc đẩy các chiến lược truyền tải thông điệp. “Không có một CEO nào trên
hành tinh này làm việc với nhóm marketing theo cách Jobs làm,” Clow nói. “Mỗi thứ 4 cậu ấy
duyệt những quảng cáo thương mại, các ảnh quảng cáo, các áp phích.” Cuối mỗi buổi họp, Jobs
thường đưa Clow và 2 đồng nghiệp của ông là Duncan Milner và James Vincent tới phòng thiết kế
Studio.
-1386đượ    -1386c bảo vệ chặt chẽ của Apple để xem những sản phẩm đang được phát triển. “Anhấy rất say mê
và đầy cảm xúc khi giới thiệu với chúng tôi những thứđang phát triển,” Vincent nói. Bằng việc
chia sẻ với những chuyên gia marketing niềm đam mê của mình với sản phẩm khi chúng được thiết
kế, ông có thểđảm bảo gần như mỗi quảng cáo được họ thực hiện đều mang trong nó cảm xúc của
mình.
iCEO
Khi kết thúc công việc với chiến dịch “Tư duy khác biệt”, Jobs đã có những suy nghĩ khác.
Ông quyết định chính thức nắm quyền điều hành công ty, ít nhất trong một thời gian, về thực tế
ông đã là lãnh đạo công ty kể từ khi Amelio từ chức 10 tuần trước đó, nhưng chỉ với tư cách là cố
Nguyen
-2626v    -2626ấn. Fred Anderson về mặt danh nghĩa đóng vai trò là CEO lâm thời. Vào ngày 16 tháng 9, 1997,
Jobs thông báo quyết định tiếp nhận vịtrí này, và được rút gọn thành iCEO (CEO lâm thời). Cam
kết của ông không dứt khoát: ông không nhận lương và cũng không ký hợp đồng. Tuy nhiên ông
không do dự trong hành động, ông là người chịu trách nhiệm và ông không điều hành bởi sự đồng
thuận.
Trong tuần đó, ông tập hợp các quản lý cấp cao và nhân viên trong khán phòng của Apple,
theo sau đó là một buổi dã ngoại với bia và đò ăn chay để kỷ niệm vai trò mới của mình và chiến
dịch quảng cáo của công ty. Ông mặc quần soóc, đi lại trên đôi chân trần, và một bộ râu mọc lởm
chởm. “Tôi đã quay lại được 10 tuần, và làm việc thật sự cật lực,” ông nói, trông khá mệt mỏi
nhưng hết sức quyết tâm. “Những gì chúng ta đang làm không phải là khoa trương. Chúng ta đang
cố lấy lại những thứ cơ bản đó là các sản phẩm tuyệt vời, marketing tuyệt vời và hệ thống phân
phối tuyệt vời. Apple đã tiến xa nhờ làm rất tốt những công việc thiết yếu.”
Trong vài tuần sau đó Jobs và ban quản trị tiếp tục tìm kiếm một CEO thường trực. Nhiều
cái tên đã xuất hiện - George M. C. Fisher của Kodak, Sam Palmisano của IBM, Ed Zander của
Sun Microsystem - nhưng khá dễ hiểu khi phần lớn các ứng cử viên đều không sẵn sàng cân nhắc
 






để trở thành CEO nếu Jobs vẫn tiếp tục là một thành viên trong ban quản trị. Tờ San Francisco
Chronicle thông báo việc Zander từ chối việc được cân nhắc vì “không muốn Steve đứng sau lưng,
bình luận trên mỗi quyết định của ông.” Có lúc Jobs và Ellison còn đùa cợt với một người tư vấn về
máy tính không tên tuổi đang tìm việc; họ gửi cho anh ta một email nói rằng anh ta được chọn,
khiến họ vừa thích thú vừa xấu hổ khi câu chuyện xuất hiện trên báo về việc họ chỉ đùa giỡn với
anh ta.
Vào tháng 12, rõ ràng rằng chức danh iCEO của Jobs đã chuyển từ tạm thời sang vô thời
hạn. Khi Jobs vẫn đang điều hành công ty, ban quản trị lặng lẽ dừng việc tìm kiếm. “Tôi quay trở
lại Apple và thử tìm một CEO, với sự giúp đỡ từ các bên môi giới tuyển dụng, trong gần 4 tháng,”
ông nhớ lại. “Nhưng họ không thể tìm được người phù hợp. Đó là lý do vì sao cuối cùng tôi đã ở
 
lại. Apple không ở trong trạng thái có thể thu hút bất kỳ người giỏi nào.”
 
Studio.
 
Vấn đề mà Jobs phải đối diện là vận hành cùng lúc 2 công ty cực kỳ mệt mỏi. Nhìn lại nó,
ông đã lần theo các vấn đề về sức khỏe từ những ngày này:
Nó nhọc nhằn, thực sự rất nhọc nhằn, thời gian tệ nhất trong cuộc đời tôi. Tôi có một gia
đình trẻ. Tôi có Pixar. Tôi đến công ty từ 7h sáng và quay về nhà vào 9h tối khi bọn trẻ đã lên
giường ngủ. Tôi không thể nói gì, thực sự không thể, tôi đã quá kiệt sức. Tôi không thể nói gì với
Laurene. Tất cả những gì tôi có thể làm là xem tivi nửa giờ trong vô vị. Nó gần như đã giết chết tôi.
Tôi lái xe tới Pixar và qua Apple trong một chiếc Porsche đen mui mềm, và tôi bắt đầu bị sỏi thận.
Tôi phải gấp rút tới bệnh viện và họ cho tôi một mũi Demerol vào mông, và cuối cùng tôi cũng
 
vượt qua nó.
 
Nguyen
 
Bất chấp lịch làm việc bù đầu, càng dấn sâu vào công việc ở Apple, Jobs càng nhận ra rằng
mình không thể ra đi được. Khi Michael Dell được hỏi ở hội chợ máy tính tháng 10 năm 1997 về
việc ông sẽ làm gì nếu ông là Steve Jobs và nắm quyền ở Apple, ông đã trả lời, “Tôi sẽ đóng cửa nó
và trả tiền lại cho các cổ đông.” Jobs lập tức gửi một email cho Dell. “CEO được kỳ vọng là có
đẳng cấp,” ông nói. “Tôi có thể thấy rằng đó không phải một quan điểm ông có thể hiểu được.”
Jobs thích kích động các đối thủ như một cách để củng cố nhóm của mình - ông đã làm vậy với
Smith
IBM và Microsoft - và cũng làm thế với Dell. Khi tập hợp các quản lý để thiết lập một hệ thống
toàn diện từ sản xuất tới khâu phân phối, Jobs sử dụng một tấm phông nền với hình phóng to của
đểMichael Dell v cổ vũ những ngườới một đích ngắi lính của mình. m trên mặt ông ta. “Chúng tôi đang đuổi theo đó, anh bạn,” ông nói
Một trong những đam mê của ông là xây dựng một công ty trường tòn. ở tuổi 12, khi tìm
được công việc mùa hè ở Hewlett- Packard, ông đã học được một công ty hoạt động đúng đắn cần
sáng tạo hơn rất nhiều những gì một cá nhân có thể sáng tạo. “Tôi đã khám phá ra rằng sáng tạo
tuyệt vời nhất đôi khi chính là bản thân công ty, cách bạn tổ chức nó,” ông nhớ lại. “Toàn bộ ý
 
 






tưởng về cách bạn sẽ xây dựng công ty thật hấp dẫn. Khi tôi có cơ hội quay lại Apple, tôi nhận ra
rằng tôi sẽ trở nên vô dụng nếu không có công ty này, và đó là lý do tôi quyết định ở lại và khôi
phục nó.”
Tiêu diệt những bản sao
Một trong những cuộc chiến lớn của Apple là việc có nên cấp quyền sử dụng hệ điều hành
rộng rãi cho các nhà sản xuất máy tính, theo cách Microsoft cung cấp Windows. Wozniak thích
cách tiếp cận này ngay từ đầu. “Chúng ta có hệ điều hành đẹp nhất,” ông nói, “nhưng để có nó bạn
phải mua phần cứng của chúng tôi với giá gấp đôi. Đó là một sai lầm. Chúng ta nên tính toán một
cái giá hợp lý để cung cấp hệ điều hành này.” Alan Kay, ngôi sao của Xeros PARC, người chuyển
sang Apple năm 1984, đã chiến đấu hết mình cho việc cấp quyền sử dụng hệ điều hành Mac.
Studio.
-1386“Nh    -1386ững người làm phần mềm luôn hỗ trợđa nền tảng, bởi bạn muốn nó chạyở mọi nơi,” ông nhớ
lại. “Và đó là một cuộc chiến lớn, gần như là cuộc chiến lớn nhất tôi đã thua ở Apple.”
Bill Gates, người đã xây dựng cơ đò bằng việc cấp quyền sử dụng hệđiều hành của
Microsoft, đã thúc đẩy Apple làm điều tương tự vào năm 1985, ngay khi Jobs vừa ra đi. Gates tin
rằng kể cả khi Apple lấy đi một số khách hàng của hệ điều hành Windows, Microsoft vẫn có thể
kiếm tiền bằng các phiên bản phần mềm của hãng như Word hay Excel, cho người dùng
Macintosh và các bản sao của nó. “Tôi đã làm tất cả để họ trở thành một nhà cung cấp hệ điều hành
lớn,” ông nhớ lại. ông đã gửi một thông điệp chính thức tới Sculley về việc này. “Ngành công
nghiệp này đã đạt tới điểm mà Apple không thể tạo ra một chuẩn mới từ những sáng tạo công nghệ
của họ mà không có sự hỗ trợ, và nhNguyenững kết quả tin cậy, từ các nhà sản xuất máy tính cá nhân
khác,” ông phân tích. “Apple nên cấp quyền sử dụng công nghệ Macintosh cho 3 tới 5 nhà sản xuất
lớn để phát triển các máy tính ‘hỗ trợ Mac’.”
Gates không nhận được câu trả lời, vì thế ông viết tiếp một thông điệp khuyến khích các
công ty khác nhái lại Mac, và ông thêm vào, “Tôi muốn giúp đỡ bất cứ khi nào có thể với việc cấp
bản quyền. Hãy gọi cho tôi.”
Apple từ chối cấp bản quyền hệ điều hành Macintosh cho tới năm 1994, khi CEO Michael
Smith
-1866Spindler cho phép 2 công ty nh    -1866ỏ, Power Computing và Radius tạo các bản sao của Macintosh. Khi
Gil Amelio lên nắm quyền năm 1996, ông bổ sung Motorola vào danh sách này. Nó trở thành một
chiến lược kinh doanh không rõ ràng: Apple nhận 80 đô la phí bản quyền cho mỗi máy tính bán ra,
nhưng thay vì mở rộng thịtrường, những công ty làm nhái Mac lại ăn mòn doanh số các máy tính
cao cấp của chính Apple, vốn tạo ra lợi nhuận lên tới 500 đô la.
Tuy vậy, sự phản đối của Jobs đối với những bản sao của Mac không chỉ đơn giản vì vấn đề
kinh tế. ông có một ác cảm bẩm sinh với chúng. Một trong những nguyên tắc chính của ông là phần
cứng và phần mềm phải được tích hợp chặt chẽ với nhau, ông yêu thích việc kiểm soát mọi khía
 






cạnh trong cuộc sống của mình, và cách duy nhất thực hiện việc đó với máy tính là chịu trách
nhiệm với trải nghiệm người dùng từ đầu tới cuối.
Vì vậy khi trở lại Apple ông đặt việc tiêu diệt các bản sao của Macintosh làm ưu tiên hàng
đầu. Khi phiên bản mới của hệ điều hành Mac ra mắt tháng 7 năm 1997, nhiều tuần sau khi Jobs
giúp đỡ từ lúc Amelio từ chức, Jobs đã không cho phép các công ty làm nhái được nâng cấp lên.
Người đứng đầu Power Computing, “vua” Stephen Kahng, đã tổ chức một cuộc biểu tình của các
chuyên gia làm nhái khi Jobs xuất hiện ở Macworld Boston tháng 8 năm đó và cảnh báo trước công
chúng rằng hệ điều hành Macintosh sẽ chết nếu Jobs từ chối cấp bản quyền sử dụng nó. “Nếu nền
tảng này đóng lại, thì nó sẽ đi tong,” Kahng nói. “Hoàn toàn bị hủy diệt. Đóng cửa là nụ hôn của
thần chết.”
Studio.
Jobs không đồng ý. ông gọi cho Ed Woolard nói rằng ông sẽ tách Apple khỏi lĩnh vực cung
-1293c    -1293ấp bản quyền phần mềm. Ban quản trị bằng lòng, và trong tháng 9 ông đã hoàn thành thỏa thuận
trả cho Power Computing 100 triệu đô la để từ bỏ việc sử dụng bản quyền trước đó đồng thời cho
phép Apple truy cập vào kho dữ liệu khách hàng, ông cũng nhanh chóng kết thúc thỏa thuận với
các hãng làm nhái khác. “Đó là điều ngớ ngẩn nhất trên đời khi để các công ty sản xuất phần cứng
tòi tệ sử dụng hệ điều hành của mình và lấy mất doanh số của chính chúng ta,” ông nói.
Rà soát danh mục sản phẩm
Một trong những thế mạnh của Jobs là biết cách tập trung. “Quyết định những việc không
làm cũng quan trọng như quyết định những việc sẽ làm,” ông nói. “Điều đó đúng với các công ty,
 
và cũng đúng với các sản phẩm.”
 
Nguyen
 
Ông áp dụng nguyên tắc này vào công việc ngay khi quay trở lại Apple. Một ngày khi ông
đang đi trong sảnh và gặp chàng trai trẻ mới tốt nghiệp Wharton School, người từng làm trợ lý cho
Amelio và nói rằng anh ta đang gói ghém công việc của mình. “Rất tốt, bởi tôi cần một người để
làm vài việc vặt,” Jobs nói với cậu ta. Nhiệm vụ mới của cậu là ghi chú khi Jobs họp với hàng chục
nhóm sản phẩm ở Apple, yêu cầu họ giải thích thứ họ đang làm, và buộc họ chứng minh cho việc
nên đi tiếp với sản phẩm hay dự án của họ.
Smith
Ông cũng tuyển một người bạn, Phil Schiller, người từng làm việc ở Apple nhưng sau đó là
công ty chuyên về phần mềm đồ họa Macromedia. “Steve có thể gọi tất cả các nhóm vào phòng
-2040giám đố    -2040c, với 20 ghế ngồi, họ có thể tập trung với 30 người và thử trình chiếu với PowerPoints, thứ
mà Steve không muốn xem,” Schiller nhớ lại. Một trong những thứđầu tiên Jobs làm trong quá
trình đánh giá sản phẩm là cấm PowerPoints. “Tôi ghét cách người ta sử dụng các bài trình chiếu
thay vì suy nghĩ,” Jobs sau này nhớ lại. “Người ta đối diện với vấn đề bằng cách tạo một bài thuyết
trình. Tôi muốn họ sát sao và đưa kết luận ở trên bàn họp, thay vì đưa ra một mớ tài liệu trình
chiếu. Những người biết mình đang nói về cái gì không cần dùng PowerPoint.”
 
 






Quá trình rà soát sản phẩm cho thấy Apple mất tập trung tới mức nào. Công ty này khai
thác nhiều phiên bản của mỗi sản phẩm vì nạn quan liêu và để làm hài lòng những ý thích bất chợt
của các nhà bán lẻ. “Tình trạng đó thật điên rồ,” Schiller nhớ lại. “Hàng đống sản phẩm, phần lớn
rất tệ, được phát triển bởi những nhóm vô trách nhiệm.” Apple có hàng chục phiên bản của
Macintosh, mỗi bản đi kèm với những con số khó hiểu, từ 1400 tới 9600. “Tôi có người giải thích
điều đó cho mình suốt 3 tuần,” Jobs nói. “Nhưng tôi không thể hiểu nổi nó.”
Cuối cùng ông bắt đầu hỏi những câu đơn giản, như “Tôi nên nói các bạn của mình mua
loại nào?”
Khi ông không thể có những câu trả lời đơn giản, ông trở nên khắc nghiệt với các mẫu mã
và các sản phẩm. Rất nhanh chóng ông đã dừng 70% trong số chúng. “Các bạn là những người
Studio.
thông minh,” ông nói với một nhóm. “Các bạn không nên phí thời gian của mình vào những sản
phẩm vớ vẩn như thế này.” Rất nhiều kỹ sư đã nổi giận với chiến thuật cắt bỏ và thiêu hủy của ông,
-1200k    -1200ết quả là việc sa thải trên diện rộng. Nhưng Jobs đã giải thích sau đó rằng rất nhiều kỹsư giỏi, bao
gồm cả những người thuộc dự án bị hủy, đều thấy vui lòng, ông nói trong một cuộc họp công ty
vào tháng 9 năm 1997, “Tôi ra khỏi cuộc họp với những người có sản phẩm bị hủy bỏ và họ đang
nhảy lên trong sự háo hức vì cuối cùng họ đã hiểu chúng ta đang đi về đâu.”
Sau vài tuần Jobs cuối cùng đã không chịu nổi. “Dừng lại!” ông hét lên trong một cuộc họp
về chiến lược lớn của sản phẩm. “Điên thật rồi.” ông cầm lấy cây viết ma thuật, đặt lên bảng, và vẽ
những đường ngang dọc tạo nên một sơ đồ gồm 4 ô. “Đây là những gì chúng ta cần,” ông tiếp tục.
Nguyen
Phần trên của 2 cột ông viết “Phổ thông” và “Cao cấp”: bên cạnh 2 hàng ông ghi “Để bàn” và
“Xách tay.” Công việc của họ, ông nói, là làm 4 sản phẩm tuyệt vời, mỗi cái tương ứng với một ô.
“Căn phòng chìm trong im lặng,” Schiller nhớ lại.
Cũng có một sự im lặng tương tự khi Jobs trình bày kế hoạch này trong cuộc họp với ban
quản trị của Apple vào tháng 9. “Gil đã thúc đẩy việc chấp nhận ngày càng nhiều các sản phẩm qua
mỗi buổi họp,” Woolard nhớ lại. “Ông ta luôn nói rằng chúng ta cần thêm các sản phẩm. Rồi Steve
tới và nói chúng ta cần giảm bớt số sản phẩm. Cậu ta vẽ một bảng với bốn ô và nói rằng đó là thứ
chúng tôi cSmithần tập trung.” Đầu tiên ban quản trị phản đối. Rủi ro lắm, họ nói. “Tôi có thể làm được,”
Jobs trả lời. Ban quản trị đã không bao giờ bầu chọn cho một chiến lược khác. Jobs đang chịu trách
nhiệm, và ông quyết định tiến lên phía trước.
Kết quả là các kỹ sư và quản lý ở Apple lập tức chỉ tập trung cao độ vào bốn lĩnh vực. Với
mảng máy để bàn cao cấp, họ phát triển Power Macintosh G3. Với mảng máy xách tay cao cấp họ
phát triển PowerBook G3. Với máy để bàn phổ thông, họ bắt đầu với thứ sau này trở thành iMac.
Và cuối cùng với máy xách tay phổ thông, họ tập trung vào thứ sẽ trở thành iBook. Chữ “i”, Jobs
giải thích, là để nhấn mạnh các thiết bị này sẽ được tích hợp chặt chẽ với Internet.
 






Sự tập trung của Apple đồng nghĩa với việc công ty rút chân khỏi những lĩnh vực khác,
chẳng hạn như máy in hay máy chủ. Năm 1997 Apple từng bán các máy in màu StyleWriter mà về
cơ bản là một phiên bản của máy DeskJet từ Hewlett-Packard. Phần lớn tiền do HP kiếm đến từ
việc bán các hộp mực. “Tôi không hiểu,” Jobs nói ở buổi họp đánh giá sản phẩm. “Các anh định
bán hàng triệu máy và không kiếm được tiền từ nó? Thật ngu xuẩn.” ông rời khỏi phòng và gọi tới
trụ sở của HP. Hãy hủy thỏa thuận của chúng ta, Jobs đề nghị, chúng tôi sẽ rút khỏi lĩnh vực sản
xuất máy in và để các ông làm việc đó. Sau đó ông quay lại phòng quản trị và thông báo quyết định
này. “Steve nhìn vào thực trạng đó và lập tức biết chúng tôi cần phải thoát ra ngoài chiếc hộp,”
Schiller nhớ lại.
Quyết định dễ thấy nhất của ông là hủy, một lần và mãi mãi, sản phẩm Newton, trợ lý điện
Studio.
-1386t    -1386ử cá nhân với hệ thống nhận dạng chữ viết tay khá ổn. Jobs ghét nó bởiđó là dự án yêu thích của
Sculley, bởi nó không hoàn hảo, và bởi ông luôn ác cảm với những thiết bị sử dụng bút. ông đã cố
-1293khi    -1293ến Amelio ngừng sản xuất nó vào đầu năm 1997 và đã thành công trong việc thuyết phục ông ta
đóng cửa bộ phận này. Vào cuối năm 1997 khi Jobs tiến hành xem xét các sản phẩm, nó vẫn tồn
tại. Sau này ông nói lại những suy nghĩ của mình:
Nếu Apple ở trong tình trạng ít bất ổn hơn, tôi có thể tìm hiểu kỹ hơn cách làm nó hoạt
động. Tôi không tin tưởng những người đang phát triển Newton. Tôi nghĩ nó có những công nghệ
thực sự tốt, nhưng bị hủy hoại bởi cách quản lý sai lầm. Bằng việc ngừng phát triển sản phẩm này,
tôi đã giải phóng cho nhiều kỹ sư giỏi, những người có thể làm việc trên những thiết bị di động
mới. Và cuối cùng chúng tôi đã điNguyenđúng hướng với những chiếc iPhones và iPad.
Khả năng tập trung đã cứu Apple. Trong năm đầu tiên quay lại, Jobs đã cho 3.000 người
nghỉ việc, cắt giảm chi phí cho công ty. Khi năm tài chính kết thúc lúc Jobs đang là CEO tạm
quyền tháng 9 năm 1997, Apple lỗ 1,04 tỉ đô la. “Chúng tôi có ít hơn 90 ngày cho tới lúc phá sản,”
ông nhớ lại. ở sự kiện
Macworl San Francisco tháng giêng năm 1998, Jobs đứng trên sân khấu nơi Amelio có
màn trình diễn tệ hại một năm trước đó. Ông để râu và mặc áo khoác da khi giới thiệu chiến lược
Smith
sản phẩm mới. Và lần đầu tiên ông kết thúc buổi giới thiệu với câu kết đặc trưng của mình: “Ah,
còn một điều nữa...” Và “một điều nữa” lần này là “Tư duy lợi nhuận.” Khi ông nói những từ đó,
-1613đám đông nổ    -1613 tung với những tràng pháotay. Sau 2 năm gây sửng sốt với việc thua lỗ, Apple lại có
thể vui vẻ với một quý lợi nhuận, kiếm được 45 triệu đô la. Trong cảnăm tài chính 1998, nó trở
thành 309 triệu đô la lợi nhuận. Jobs đã quay trở lại, và Apple cũng thế.
 






Chương 26: NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ



































Nguyen





Smith
 

























Studio.
 






Jony Ive
Khi Jobs tập hợp những quản lý cấp cao cho bài diễn văn củng cố tinh thần ngay sau khi trở
thành iCEO tháng 9 năm 1997, ngồi trong đám đông có một anh chàng người Anh 30 tuổi, nhạy
cảm và giàu đam mê, người đứng đầu nhóm thiết kế của công ty. Jonathan Ive, được biết đến với
tên gọi Jony, đang có ý định nghỉ việc. Anh mệt mỏi vì sự tập trung của công ty vào lợi nhuận tối
đa thay vì thiết kế sản phẩm. Bài diễn văn của Jobs đã khiến anh phải cân nhắc lại. “Tôi nhớ rất rõ
việc Steve thông báo mục tiêu của chúng tôi không chỉ để kiếm tiền mà còn tạo ra những sản phẩm
tuyệt vời,” Ive nhớ lại. “Những quyết định của bạn dựa trên triết lý này về cơ bản sẽ khác với
những quyết định trước đây ở Apple.” Ive và Jobs nhanh chóng thiết lập mối quan hệ biến họ trở
thành bộ đôi thiết kế công nghiệp tuyệt vời nhất trong thời kỳ của mình.
Studio.
Ive lớn lên ở Chingford, một ngôi làng ở phía đông bắc London. Cha anh là một thợ bạc và
-1293t    -1293ừng dạy họcở một trường trong vùng. “Ông ấy là một thợ thủ công tuyệt vời,” Ive nhớ lại. “Món
quà giáng sinh của ông dành cho tôi là một ngày ởtrong xưởng của ôngởtrường học, trong kỳ
nghỉ giáng sinh khi không có ai ở đó, ông giúp tôi làm bất kỳ thứ gì mà tôi muốn.” Điều kiện duy
nhất là Jony phải vẽ tay thứ mà họ định làm. “Tôi luôn thấu hiểu vẻ đẹp của những thứ được làm
bằng tay. Tôi nhận ra rằng điều quan trọng là sự quan tâm bạn dành cho nó. Tôi thực sự có cảm
giác khinh thường khi cảm thấy sự thiếu quan tâm trong một sản phẩm.”
Ive đăng ký vào Newcastle Polytechnic và dành thời gian rỗi và các mùa hè làm việc cho
một phòng tư vấn thiết kế. Một trong những sáng tạo của anh là cây bút với một quả bóng nhỏ ở
Nguyen
-2440trên cùng khi    -2440ến việc đùa nghịch với nó rất thú vị. Nó giúp người sở hữu có mối lên hệ của cảm xúc
khá vui vẻ với cây bút. Với quan điểm này anh đã thiết kế một chiếc tai nghe và một chiếc khuyên
- bằng nhựa trắng tinh khiết - để giao tiếp với những trẻ khiếm thính. Căn phòng của anh đầy
những mô hình bằng xốp do anh làm giúp tạo ra những thiết kế hoàn hảo. Anh cũng từng thiết kế
một máy ATM và một chiếc điện thoại uốn cong, cả hai đều được giải thưởng của Royal Society of
Arts. Không giống như các nhà thiết kế khác, Ive không chỉ vẽ những phác thảo đẹp: anh còn tập
trung vào cách chế tạo và cách các thành phần bên trong hoạt động. Anh có một linh cảm từ khi
còn hSmithọc đại học, về ngày mà anh có thể thiết kế một chiếc Macintosh. “Tôi đã phát hiện ra Mac và
cảm thấy như mình có một sợi dây kết nối với những người đã tạo ra sản phẩm này,” anh nhớ lại.
“Tôi bỗng nhiên hiểu được công ty này là gì, hay nó nên trở thành cái gì.”
Sau khi tốt nghiệp, Ive đã giúp xây dựng một công ty thiết kế ở London, Tangerine, từ đó
có một hợp đồng tư vấn với Apple. Năm 1992 anh chuyển tới Cupertino để nhận công việc trong
bộ phận thiết kế của Apple. Anh trở thành người đứng đầu bộ phận này năm 1996, một năm trước
khi Jobs quay trở lại, nhưng anh không hạnh phúc với nó. Amelio có rất ít sự trân trọng với các
thiết kế. “ở đây không có cảm nhận về sự quan tâm tới các sản phẩm, bởi chúng tôi cố gắng tối đa
 






hóa số tiền mình kiếm được,” Ive nói. “Tất cả những gì họ muốn từ bên thiết kế chúng tôi là tạo ra
các mẫu hình với dáng vẻ bên ngoài mong muốn, sau đó các kỹ sư sẽ phát triển nó rẻ nhất có thể.
Tôi đã chuẩn bị nghỉ việc.”
Khi Jobs tiếp quản công ty và có buổi ra mắt, Ive quyết định ở lại. Nhưng đầu tiên Jobs tìm
kiếm một nhà thiết kế đẳng cấp thế giới từ bên ngoài, ông nói chuyện với Richard Sapper, người đã
thiết kế IBM ThinkPad, và Giorgetto Giugiaro, người thiết kế Ferrari 250 và Maserati Ghibli.
Nhưng sau đó ông đã viếng thăm phòng thiết kế của Apple và gắn chặt với một Ive hết sức nhã
nhặn, háo hức và vô cùng thiết tha. “Chúng tôi đã bàn luận về các phương pháp định hình và các
loại vật liệu,” Ive nhớ lại. “Chúng tôi ở trên cùng một bước sóng. Tôi đột nhiên hiểu vì sao mình lại
yêu công ty này.”
Ive báo cáo, ít nhất là thời điểm ban đầu, cho Jon Rubinstein, ngườStudio.i Jobs mang tới để lãnh
đạo bộ phận phần cứng, tuy nhiên anh đã tạo dựng một mối quan hệ trực tiếp và mạnh mẽ khác
thường với Jobs. Họ bắt đầu ăn trưa cùng nhau thường xuyên, và Jobs thường kết thúc một ngày
bằng việc tới phòng thiết kế của Ive để trò chuyện. “Jony có một vị trí đặc biệt,” Laurene Powell
nói. “Cậu ấy tới nhà chúng tôi, và gia đình chúng tôi trở nên gần gũi hơn. Steve không bao giờ cố
ý làm tổn thương cậu ấy. Phần lớn mọi người trong cuộc đời Steve có thể thay thế.
Nhưng không phải Jony.”
Jobs miêu tả cho tôi sự tôn trọng của ông với Ive:
Sự khác biệt mà Jony tạo ra, không chỉ ở Apple mà trên cả thế giới, là rất lớn. Cậu ấy là một
người vô cùng thông minh, trên mNguyenọi phương diện. Cậu ấy hiểu các khái niệm kinh doanh và
marketing. Cậu ấy chọn lựa mọi thứ chỉ như một cú nhấp chuột. Jony hiểu cốt lõi của những gì
chúng tôi làm hơn bất kỳ ai. Nếu tôi có một người bạn tâm giao ở Apple, đó là Jony. Jony và tôi
nghĩ về phần lớn các sản phẩm cùng nhau và sau đó kéo mọi người lại và nói, “Này, các cậu nghĩ
gì về cái này?” Cậu ấy nắm được bức tranh toàn cảnh, cũng như những chi tiết cực kỳ nhỏ bé ở mỗi
sản phẩm. Và cậu ấy hiểu Apple là một công ty của các sản phẩm. Cậu ấy không chỉ là một nhà
thiết kế bình thường. Đó là lý do tại sao cậu ấy làm việc trực tiếp với tôi. Cậu ấy có quyền năng hơn
Smith
-1400b    -1400ất kỳ ai ở Apple ngoại trừ tôi. Không ai có thể nói cậuấy cần phải làm gì, hay bỏcái gì. Đó là cách
mà tôi sắp xếp.
Giống như hầu hết các nhà thiết kế khác, Ive yêu thích việc phân tích các triết lý và suy
nghĩ từng bước để tới một thiết kế cụ thể nàođó. Với Jobs, quá trình này mang tính trực giác hơn.
ông ấy thưởng chỉ các mô hình và phác thảo và mình thích và vứt những cái mình không thích đi.
Ive sau đó lấy những gợi ý đó và phát triển những mẫu Jobs ủng hộ.
Ive hâm mộ nhà thiết kế công nghiệp người Đức Dieter Rams, người từng làm việc cho
hãng điện tử Braun. Rams luôn truyền bá nguyên tắc “ít nhưng tốt hơn,” Weniger aber besser, và
 






cũng như vậy, Jobs cùng Ive luôn thay đổi mỗi thiết kế mới để thấy họ có thể đơn giản nó tới mức
nào. Kể từ khi tập sách quảng cáo đầu tiên của Apple tuyên bố “Đơn giản là sự tinh tế tối cao,”
Jobs luôn hướng tới sự đơn giản bằng cách chinh phục điều phức tạp, thay vì lờ chúng đi. “Phải
mất rất nhiều công sức,” ông nói, “để biến mọi thứ trở nên đơn giản, để thực sự hiểu những thách
thức bên trong và đưa ra các giải pháp thanh thoát.”
Ở Ive, Jobs đã gặp người bạn tâm giao trong việc tìm kiếm cái đơn giản thực sự, thay vì chỉ
đơn giản ở vẻ ngoài. Ngồi trong phòng thiết kế của mình, Ive mô tả triết lý của anh:
Tại sao chúng tôi lại cho sự đơn giản là tốt? Bởi vì với những sản phẩm vật lý, chúng ta cần
phải cảm nhận khả năng mình có thể thống trị chúng. Bằng việc mang trật tự tới những thứ phức
tạp, bạn tìm ra cách để khiến sản phẩm chiều theo ý bạn. Đơn giản không chỉ là phong cách bên
Studio.
-1386ngoài. Không ph    -1386ải là tối giản hóa hay loại bỏ sự lộn xộn. Nó bao gồm việc đào sâu vào sự phức tạp.
Để trở nên thực sựđơn giản, bạn phải đi thật sâu vào nó. Ví dụnhư, để có một sản phẩm không
-1293dùng     -1293ốc vít, bạn sẽ tạo ra một sản phẩm quá nhiều đoạn xoắn và rất phức tạp. Cách tốt hơn là đi sâu
hơn với sựđơn giản, để hiểu mọi thứ vềnó và cách nó được sản xuất. Bạn cần hiểu rõ cốt lõi của
một sản phẩm để có thể loại bỏ những phần không thực sự quan trọng.
Đó là nguyên tắc cơ bản mà Jobs và Ive cùng chia sẻ. Thiết kế không chỉ là việc sản phẩm
sẽ nhìn như thế nào phía bên ngoài. Nó phải phản chiếu cốt lõi của sản phẩm. “Trong vốn từ của
hầu hết mọi người, thiết kế có nghĩa là trang trí,” Jobs nói với Fortune một thời gian sau khi quay
lại Apple. “Nhưng với tôi, không gì có thể đi xa hơn ý nghĩa của thiết kế. Thiết kế là tinh thần cơ
bản ở những sáng tạo bởi con người mà sau đó thểNguyen hiện sự thành công của nó qua những lớp vỏ bên
ngoài.”
Kết quả là, quá trình thiết kế sản phẩm ở Apple liên quan chặt chẽ với cách mà nó được sắp
xếp và chế tạo. Ive mô tả một trong những chiếc Power Mac của Apple: “Chúng tôi muốn bỏ hết
tất cả những gì không cần thiết trừ những phần cơ bản nhất,” anh nói. “Để làm vậy cần sự hợp tác
nhất quán giữa những người thiết kế, người phát triển sản phẩm, các kỹ sư và nhóm sản xuất.
Chúng tôi thường xuyên phải bắt đầu lại từ đầu, hết lần này tới lần khác. Chúng ta có cần bộ phận
Smith
này không? Chúng ta có thể lấy nó để thực hiện chức năng của bốn bộ phận kia không?”
Sự kết nối giữa thiết kế của một sản phẩm, những tinh hoa của nó, và việc sản xuất được
-1680th    -1680ể hiện cho Jobs và Ive khi họ tới Pháp và tới một cửa càng cung cấp đồ nấu bếp. Ive chọn một
con dao mà anh thích, nhưng sau đó lại bỏ nó xuống trong sự thất vọng. Jobs cũng vậy. “Cả 2
chúng tôi đều nhận thấy một chút keo rất mỏng giữa cẤn và lưỡi dao,” Ive nhớ lại. Họ nói về việc
thiết kế tốt của con dao đã bị phá hủy bởi cách nó được chế tạo. “Chúng tôi không muốn nghĩ tới
những con dao của mình bị gắn lại bằng keo dẤn,” Ive nói. “Steve và tôi quan tâm tới những thứ
 






như vậy, nó phá hủy sự thuần khiết và lấy đi những phần cốt yếu của một dụng cụ, và chúng tôi đã
có suy nghĩ giống nhau về cách phát triển ra các sản phẩm nhìn thuần khiết và liền mảnh.”
Ở phần lớn các công ty khác, các kỹ sư có xu hướng định hướng thiết kế. Các kỹ sư đặt ra
các thông số kỹ thuật cùng yêu cầu, và nhóm thiết kế đưa ra các lớp vỏ phù hợp với chúng. Với
Jobs, quá trình này có khuynh hướng đi theo cách khác, ở những ngày đầu tại Apple, Jobs đã phê
duyệt thiết kế của chiếc Macintosh nguyên thủy, và các kỹ sư cần làm bo mạch và các bộ phận phù
hợp với nó.
Sau khi bị buộc phải ra đi, quy trình ở Apple đảo ngược lại theo hướng các kỹ sư quyết
định. “Trước khi Steve quay lại, các kỹ sư thường nói ‘Đây là phần lõi’ - bộ vi xử lý, ổ cứng - và
nhóm thiết kế sẽ đặt chúng vào trong một chiếc hộp,” giám đốc marketing của Apple Phil Schiller
Studio.
-1386nói. “Khi b    -1386ạn làm theo cách này, bạn sẽ có những sản phẩm dễ sợ.” Nhưng khi Jobs quay lại và kết
nối với Ive, sự cân bằng lại một lần nữa hướng về những người thiết kế. “Steve luôn nhấn mạnh
-1293v    -1293ới chúng tôi về việc thiết kếđược gắn với những thứ sẽ làm chúng tôi trở nên tuyệt vời,” Schiller
nói. “Thiết kế một lần nữa lại điều khiển kỹ thuật, chứ không phải ngược lại.”
Đôi khi việc này có thể phản tác dụng, như khi Jobs và Ive khăng khăng đòi sử dụng một
miếng nhôm mỏng ở các cạnh của chiếc iPhone 4 mặc dù các kỹ sư đã lo lắng về việc nó có thể làm
nhiễu ăng ten. Tuy nhiên thông thường thì sự đặc biệt trong các thiết kế của họ - cho iMac, iPod,
iPhone và iPad - đã đưa Apple tiến xa tới thắng lợi to lớn của nó trong những năm sau khi Jobs trở
lại.
Trong phòng thiết kế Nguyen
Phòng thiết kế nơi Ive cai trị, nằm ở tầng trệt của Two Infinite Loop ở trụ sở của Apple,
-2026đượ    -2026c bao bọc với kính phản quang và một cánh cửa nặng nề khóa kín.ở ngay phía trong là bàn lễ
tân bọc kính nơi 2 trợ lý kiểm soát quyền lối vào. Ngay cả những nhân viên cấp cao của Apple
cũng không được quyền vào nếu không có sự cho phép đặc biệt. Phần lớn các buổi phỏng vấn của
tôi với Jony Ive cho cuốn sách này được sắp đặt ở nơi khác, nhưng một ngày năm 2010 cậu ấy sắp
xếp cho tôi một buổi chiều thăm quan phòng thiết kế này và nói về sự hợp tác của cậu ấy với Jobs
Smith
-3440ở    -3440đây.
ở bên trái lối vào là khu vực bàn của những nhà thiết kế trẻ tuổi;ở bên phải là phòng chính
giống như một hang động với 6 chiếc bàn thép dài nơi trình bày và thử nghiệm các sản phẩm đang
phát triển,ở phía sau phòng chính là một phòng thiết kế sử dụng máy tính, với đầy các máy trạm,
kế đó là một phòng với các máy đúc để biến những thứ trên màn hình thành các mô hình bằng bọt
biển. Sau đó là phòng phun sơn do rô bốt điều khiển để làm các mô hình trông như thật. Khung
cảnh nhìn khá thưa thớt và công nghiệp, với trang trí màu xám kim loại. Những chiếc lá cây ở phía
 






bên ngoài tạo ra những khối di chuyển của ánh sáng và bóng tối trên các cửa sổ. Nhạc techno và
jazz được bật ở các phòng.
Gần như tất cả các ngày khi Jobs khỏe và ở văn phòng, ông đều ăn trưa cùng Ive và dạo
chơi trong phòng thiết kế vào buổi chiều. Khi ông vào, ông có thể quan sát các bàn và xem các sản
phẩm trên dây chuyền, cảm nhận sự phù hợp của nó với chiến lược của Apple, và kiểm tra sự tiến
triển trong mỗi thiết kế. Thường chỉ có 2 người họ với nhau, trong khi những người khác quan sát
công việc của họ nhưng giữ một khoảng cách tôn trọng. Nếu Jobs có một vấn đề cụ thể nào, ông có
thể gọi người đứng đầu nhóm thiết kế kỹ thuật hay người khác trong nhóm trợ thủ của Ive. Nếu có
thứ gì làm ông thích thú hay lóe lên những suy nghĩ về chiến lược của công ty, ông sẽ gọi giám đốc
vận hành Tim Cook hay giám đốc marketing Phil Schiller tới và tham gia cùng họ. Ive mô tả quá
 
trình thông thường:
 
Studio.
 
Căn phòng tuyệt vời này là nơi duy nhất trong công ty mà bạn có thể nhìn quanh và thấy tất
cả những thứ chúng tôi đang phát triển. Khi Steve tới, ông sẽ ngồi trên một trong những chiếc bàn
này. Ví dụ nếu chúng tôi làm việc trên một chiếc iPhone mới, ông ấy sẽ lấy một chiếc ghế, bắt đầu
trải nghiệm các mô hình khác nhau và cảm nhận chúng trong trong lòng bàn tay, ghi nhớ những
chiếc mà ông thích nhất. Sau đó ông lướt qua bàn khác, chỉ có ông ấy và tôi, để xem tất cả các sản
phẩm khác đang tới đâu. ông ấy có thể cảm nhận sự dịch chuyển của cả công ty, của chiếc iPhone,
iPad, iMac, các máy xách tay và tất cả những gì chúng tôi đang cân nhắc. Nó giúp ông nhìn rõ
những điểm công ty đang dồn sức vào và cách chúng kết nối với nhau, ông ấy có thể hỏi,
“Làm việc này có ý nghĩa gì không, có phảNguyeni vì ở bên này chúng ta đang phát triển rất
nhanh?” hay những câu hỏi tương tự. ông ấy luôn nhìn sự việc theo những mối quan hệ với nhau,
vốn rất khó trong một công ty lớn. Nhìn vào các mô hinh trên những chiếc bàn này, ông ấy có thể
thấy tương lai của 3 năm sau nữa.
Phần lớn nhất trong quá trình thiết kế là tranh luận, một cuộc ngược xuôi khi chúng tôi đi
quanh những chiếc bàn và thử nghiệm các mô hình, ông ấy không muốn đọc các bản vẽ phức tạp.
ông luôn muốn thấy và cảm nhận về các mô hình, ông ấy đúng. Tôi đã rất ngạc nhiên khi chúng tôi
Smith
-1400t    -1400ạo một mô hình và nhận thấy nó thật vô giá trị, mặc dù nó dựa trên thiết kế rất đẹp vẽ bởi máy tính.
Ôngấy thích tới đây bởiởđây luôn êm đềm và thoải mái. Đó là một thiên đường nếu bạn là
người thiên về thị giác. Không có những buổiđánh giá cứng nhắc về các thiết kế, vì thếcũng
không có những điểm quyết định quan trọng. Thay vào đó, chúng tôi làm các quyết định thay đổi
thường xuyên. Khi chúng tôi lặp lại điều đó mỗi ngày và không bao giờ có những buổi trình chiếu
ngu ngốc, chúng tôi không bị vướng vào những bất đồng lớn.
Vào một ngày khi Ive đang theo dõi việc tạo ra một giắc cắm điện mới cho thị trường châu
Âu và một giắc nối cho Macintosh. Hàng chục mô hình, mỗi chiếc đều có những thay đổi rất nhỏ,
 
 






đã được đưa ra và sơn để xem xét. Một số người có thể thấy lạ khi trưởng nhóm thiết kế lại phải lăn
tăn với những thứ như thế, tuy nhiên cả Jobs cũng tham gia vào việc đó. Từ khi ông có một nhà
cung cấp thiết bị sạc đặc biệt cho Apple II, Jobs quan tâm không chỉ về việc chế tạo mà còn quan
tâm tới việc thiết kế của những phần như vậy. Tên của ông được ghi trên bằng sáng chế của cục sạc
màu trắng được dùng cho MacBook, cũng như đầu nối nam châm với tiếng ‘tách’ đầy thỏa mãn
của nó.
Thực tế là ông được nêu tên trong 212 bằng sáng chế khác nhau của Apple ở Mỹ vào thời
điểm đầu năm 2011.
Ive và Jobs cũng ám ảnh, và đã đăng ký sáng chế, với việc đóng gói các sản phẩm khác
nhau của Apple. Bằng sáng chế U.S. D558572 là một ví dụ, được cấp ngày 1/1 năm 2008 cho hộp
Studio.
-1386c    -1386ủa chiếc iPod Nano, với 4 hình vẽ thể hiện cách thiết bị bám chặt vào khung khi hộp được mở ra.
Bằng D596485, được cấp ngày 21/7/2009, cho hộp của chiếc iPhone, với một cái nắp cứng và một
khay nhựa láng bóng ở bên trong.
Trước kia Mike Markkula từng dạy cho Jobs cách “đổ thừa” - để hiểu rằng người ta thực sự
phẤn xét một quyển sách qua tấm bìa của nó - và vì thế cần đảm bảo tất cả vẻ ngoài và các bao bì
sản phẩm của Apple đều cho thấy nó ẩn chứa một viên ngọc quý ở bên trong. Cho dù đó là một
chiếc iPod Mini hay một chiếc MacBook Pro, khách hàng của Apple biết cảm giác khi mở một
chiếc hộp được sản xuất chất lượng và tìm thấy sản phẩm nằm gọn bên trong một cách đầy mời
mọc. “Steve và tôi bỏ rất nhiều thời gian cho việc đóng gói. Bạn thiết kế một nghi thức trong việc
mở hộp để làm sản phẩm trở nên đặNguyenc biệt hơn. Đóng gói có thể là một nhà hát, nó có thể tạo nên cả
một câu chuyện.”
Ive, người có sự nhạy cảm của một nghệ sĩ, đôi khi cảm thấy bất đồng với Jobs vì ông
chiếm quá nhiều danh tiếng, một thói quen khiến các đồng sự khó chịu qua nhiều năm. Cảm xúc cá
nhân của anh với Jobs mạnh đến nỗi đôi khi anh rất dễ bị bắt nạt. “ông ấy xem xét các ý tưởng của
tôi và nói, ‘Nó không hay. Nó không hay lắm. Tôi thích cái này,’” Ive nói. “Và sau đó tôi sẽ ngồi
trong đám đông và ông ấy sẽ nói về nó như thể đó là ý tưởng của ông ấy vậy. Tôi đặt sự chú ý điên
cuSmithồng tới những nơi mà ý tưởng xuất hiện, và tôi luôn giữ cuốn sổ của mình được lấp đầy các ý
tưởng. Vì thế tôi đau lòng khi ông ấy chiếm lấy danh tiếng từ một trong các thiết kế của tôi.” Ive
cũng thường nổi giận khi những người ngoài mô tả Jobs như người duy nhất có các ý tưởng tại
Apple. “Điều đó khiến chúng tôi dễ bị tổn thương với tư cách là một nhóm,” Ive nói một cách
nghiêm túc, giọng nhẹ nhàng. Nhưng sau đó cậu ấy dừng lại để nhìn nhận vai trò của Jobs trên thực
tế. “ở rất nhiều công ty khác, ý tưởng và các thiết kế tuyệt vời biến mất trong quy trình làm việc,”
anh nói. “Những ý tưởng đến từ tôi và nhóm của tôi sẽ không có ý nghĩa, ở bất kỳ đâu, nếu Steve
 






không có ở đó và thúc đẩy chúng tôi, làm việc với chúng tôi, và vượt qua tất cả sự cản trở để biến
ý tưởng của chúng tôi thành các sản phẩm.”




Chương 27: MÁY TÍNH iMAC
Xin chào (Một lần nữa)
Trở lại Tương lai
Chiến thắng vẻ vang đầu tiên về thiết kế xuất phát từ mối hợp tác Jobs-lve chính là iMac,
chiếc máy tính để bàn nhắm vào thị trường khách hàng gia đình, được giới thiệu vào tháng Năm
năm 1998. Jobs đưa ra những chỉ dẫn kĩ thuật rõ ràng. Đó phải là một sản phẩm bao-gòm-tất-cả,
Studio.
với bàn phím và màn hình và cả máy tính sẵn sàng để sử dụng ngay khi ra khỏi hộp. Nó phải có
thiết kế khác biệt tạo nên được tuyên ngôn sản phẩm. Và nó phải được bán với giá 1.200 đô-la hoặc
-1200ngang ngang như vậ    -1200y. (Vào thời điểm đó Apple chưa có một mẫu máy tính nào bán dưới giá 2.000
đô-la.) “ông ấy bảo chúng tôi quay trở lại với nguyên mẫu của chiếc Macintosh nguyên bản hồi
năm 1984, một thiết bị tiêu dùng bao-gồm-tất-cả,” Schiller nhớ lại. “Điều đó có nghĩa là cả thiết kế
và kĩ thuật phải đồng bộ với nhau.”
Kế hoạch ban đầu là xây dựng một “máy tính mạng lưới,” một khái niệm có được sự bảo vệ
của Larry Ellison của hãng Oracle, đó là một thiết bị đầu cuối đắt tiền với ổ cứng chủ yếu được sử
dụng để kết nối Internet và các mạng lưới khác. Nhưng giám đốc tài chính của Apple, Fred
Andersen lại dẫn đầu cuộc tấn công nhNguyenằm tranh đấu để sản phẩm tiện ích hơn bằng cách bổ sung
một ổ đĩa cứng, nhờ vậy iMac có thể trở thành một máy tính để bàn đầy đủ chức năng cho gia đình.
Jobs cuối cùng đã đồng ý.
Jon Rubinstein, người đảm trách phần ổ cứng, đã ứng dụng bộ vi xử lí và những phần tinh
túy của chiếc PowerMac G3, chiếc máy tính chuyên nghiệp dòng cao cấp của Apple, phục vụ cho
mẫu máy mới đề xuất lên. Nó sẽ có một ổ đĩa cứng và khay dành cho đĩa compact. Nhưng trong
một động thái tương đối táo bạo, Jobs và Rubinstein quyết định sẽ không gắn kèm cả ổ đĩa mềm
vốn thông dụng. Jobs trích dẫn câu cách ngôn của siêu sao khúc côn cầu Wayne Gretzky, “Hãy
trượt đến chỗ trái banh văng tới, chứ không phải chỗ nó đã từng xuất hiện.” Jobs có phần đi quá
thời cuộc, nhưng cuối cùng đa phần máy tính đều đã loại bỏ ổ đĩa mềm.
Ive và phó phòng thứ nhất của mình, Danny Coster, bắt đầu phác thảo những thiết kế mang
tính vị lai. Jobs cục cằn gạt đi cả tá kiểu mẫu bọt biển mà họ ban đầu đưa ra, nhưng Ive biết cách
làm thế nào để nhẹ nhàng dẫn dắt Jobs. Ive tán thành rằng chưa mẫu nào trong số đó thực sự đúng
đắn, nhưng anh chỉ ra rằng một mẫu có hứa hẹn. Nó lượn cong, vẻ nghịch ngợm và không có dáng
dấp gì kiểu như một phiến cứng không thể dịch chuyển, cắm rễ trên bàn. “Nó mang lại cảm giác là
 






nó vừa mới xuất hiện trên bàn của anh, hay là nó đang sắp sửa nhảy vọt lên và đi đâu đó,” Ive nói
với Jobs.
Đến lần trình bày tiếp theo, Ive đã trau chuốt kiểu mẫu vui nhộn đó. Lần này thì Jobs, với
thế giới quan nhị nguyên của mình, lại điên cuồng bày tỏ rằng ông ta thích nó. Ông cầm lấy nguyên
mẫu thiết kế bọt biển đó và bắt đầu vác nó kè kè đi khắp trụ sở công ty, tự tin trưng nó ra cho các
lãnh đạo cao cấp và thành viên ban giám đốc. Trong quảng cáo của mẫu sản phẩm này, Apple hân
hoan ca tụng niềm vinh quang của khả năng tư duy khác biệt, thế nhưng tính đến thời điểm bấy
giờ, chưa có thứ gì được đề xuất lên thể hiện nhiều sự khác biệt so với những mẫu máy tính trước
đó. Cuối cùng thì Jobs cũng đã nắm trong tay thứ gì đó mới mẻ.
Chiếc vỏ máy bằng nhựa mà Ive và Coster đề xuất có màu xanh lục lam, về sau được đặt
Studio.
tên là xanh dương bondi, dựa theo tên của màu nước tại một bãi biển Australia, và nó trong mờ,
nhờ vậy bạn có thể nhìn thấu cả bên trong cỗ máy. “Chúng tôi gắng sức chuyển tải cảm giác về một
-1200chi    -1200ếc máy tính có thể biến đổi theo nhu cầu của bạn, như là một con tắc kè hoa vậy,” Ive nói. “Đó
là lí do tại sao chúng tôi thích sắc trong mờ. Bạn có thể chọn các màu nhưng nó có vẻ rất bất tĩnh
tại. Và nó mang lại ấn tượng thật táo tợn.”
Thông qua ẩn dụ và cả trên thực tế, sắc trong mờ kết nối nền tảng kĩ thuật bên trong chiếc
máy tính với thiết kế bên ngoài. Jobs luôn luôn nhấn mạnh rằng các dãy chip trên các bảng mạch
trông phải ngay hàng thẳng lối, mặc dù chẳng bao giờ người ta nhìn thấy chúng. Giờ thì chúng đã
lò lộ trước mắt. Lớp vỏ máy sẽ trưng ra được nỗ lực chăm chút được dồn vào việc tạo nên tất cả các
phần cấu thành chiếc máy tính và ráp chúng lNguyenại với nhau. Mầu thiết kế nghịch ngợm sẽ chuyển tải
sự giản đơn, và chính trong lúc đó, lại hé lộ chiều sâu mà sự giản đơn đích thực mang tới.
Nhưng kể cả sự giản đơn của bản thân chiếc vỏ nhựa cũng đòi hỏi tính phức tạp ghê gớm.
Ive và nhóm của mình đã làm việc với các đối tác sản xuất ở Hàn Quốc của Apple để hoàn thiện
quy trình chế tạo vỏ máy, và họ thậm chí còn tới thăm một nhà máy sản xuất kẹo dẻo để tìm hiểu
xem làm thế nào khiến cho các màu trong mờ trở nên thật là lôi cuốn. Chi phí cho mỗi chiếc vỏ lên
tới hơn 60 USD, gấp ba lần giá một vỏ máy tính thông thường. Các công ty khác chắc hẳn sẽ yêu
Smith
cầu phải có các buổi trình chiếu và các nghiên cứu để chứng minh xem liệu rằng chiếc vỏ máy
-1680trong m    -1680ờcó gia tăng lượng tiêu thụđủđể cân bằng chi phí phụ trội hay không. Jobs không đòi hỏi
thứphân tích như thế.
Ởđỉnh của mẫu thiết kế này chính là chiếc quai nhấcẩn phía trong iMac. Nó nghịch ngợm
và mang tính kí hiệu nhiều hơn là thuần chức năng. Đây là một chiếc máy tính để bàn; không có
mấy người thực sự sẽ vác nó đi chỗ nọ chỗ kia. Nhưng như lời Ive lí giải sau này thì:
Hồi đó, người ta không mấy thoải mái với công nghệ. Nếu bạn e sợ thứ gì đó, thì bạn sẽ
không đời nào chạm vào nó. Tôi có thể thấy mẹ tôi sợ chạm vào máy tính. Nên tôi nghĩ là, nếu có
 






cái quai nhấc này trên máy, nó sẽ khiến cho mối quan hệ hai bên trở thành khả dĩ. Nó dễ tiếp cận.
Nó hối thúc trực giác hơn. Nó cho phép bạn được chạm vào nó. Nó mang lại cảm giác rằng nó
chiều theo ý bạn.
Thật không may, sản xuất một chiếc quai nhấc đục lõm vào sẽ tốn kha khá tiền, ở hãng
Apple cũ, thì tôi sẽ thua cuộc tranh luận ngay. Điều thực sự tuyệt vời của Steve là ở chỗ anh ấy
trông thấy nó và bảo, “Quá đỉnh!” Tôi không hề giải thích tất cả suy nghĩ của mình, nhưng bằng
trực giác của mình, anh ấy đã nắm bắt được. Steve biết rằng nó là một phần của sự thân thiện và vẻ
nghịch ngợm của iMac.
Jobs buộc phải gạt đi những chống đối xuất phát từ các kĩ sư sản xuất, được trợ sức bởi
Rubinstein, người có xu hướng khơi lên những suy xét về chi phí thực tế khi phải đối mặt với
Studio.
-1386nh    -1386ững khát khao thẩm mỹ cùng ngẫu hứng thiết kếđủ loại của Ive. “Khi tôi giới thiệu nó trước các
kĩ sư,” Jobs nói, “họđưa ra tới ba mươi tám lí do cho việc không thể nào thực hiện được. Và tôi
bảo luôn, ‘Không, không, chúng ta sẽ làm cái này.’ Họ nói, ‘ô, sao lại thế?’ Tôi bảo, ‘Vì tôi mới là
CEO, và tôi nghĩ là có thểlàm được.’ Và rồi họ có vẻ miễn cưỡng đi thực hiện nó.”
Jobs yêu cầu Lee Clow và Ken Segall và các thành viên khác từ nhóm quảng cáo tập đoàn
TBWA đáp chuyến bay đến để xem xét những gì đang được phát triển, ông dẫn họ vào xưởng thiết
kế được canh gác và một cách khoa trương kịch tính, hé lộ mẫu thiết kế hình giọt lệ trong mờ của
Ive, món đò có dáng dấp như thứ gì đó trong Gia đình Jetson, một loạt phim hoạt hình trên TV với
bối cảnh tương lai. Trong thoáng chốc, tất cả đều sững sờ. “Chúng tôi cực kì choáng, nhưng chúng
tôi không thể thành thật được,” Segall nhNguyenớ lại. “Thực tình tôi nghĩ là, ‘Chúa ơi, liệu họ có biết mình
đang làm gì không vậy?’ Nó cực đoan quá mức.” Jobs đề nghị họ đưa ra những cái tên. Segall quay
lại với năm phương án, một trong số đó là “iMac.” Thoạt tiên Jobs không hề thích cái nào trong số
đó, nên Segall đưa ra một danh sách khác vào một tuần sau đó, nhưng ông nói rằng hãng quảng cáo
vẫn thích cái tên “iMac” hơn. Jobs đáp rằng, “Tuần này thì tôi chẳng ghét gì nó, nhưng tôi vẫn
không thích nó.” Jobs cố gắng cho thử in lưới cái tên này trên mấy chiếc iMac nguyên mẫu, cái tên
dần cuốn hút ông hơn. Và thế là mẫu máy tính mới đã có tên là iMac.
Smith
Lúc hạn chót cho việc hoàn thành mẫu iMac tới gần, tính khí nóng nảy vốn đã thành huyền
thoại của Jobs tái phát dồn dập, đặc biệt là trong lúc ông phải đối mặt với những vấn đề sản xuất.
-1773Trong m    -1773ột cuộc họpđánh giá sản phẩm, ông biết được rằng quy trình sản xuất đang chậm trễ. “ông
ấy trưng ra ngay một trong những biểu hiện giận dữ khủng khiếp, và nỗi tức giậnấy tuyệt đối thành
thực,” Ive nhớ lại. ông đi quanh bàn, tấn công túi bụi tất cả mọi người, bắt đầu là Rubinstein. “Các
người biết là chúng ta đang cố cứu cả công ty cơ mà,” ông ta thét lên, “và các người đang làm hỏng
bét mọi sự!”
 






Giống như nhóm chế tạo Macintosh nguyên bản, đội iMac cũng đã lảo đảo khốn khổ để
hoàn thiện cho kịp với buổi công bố chính thức. Nhưng thế vẫn còn chưa đủ, trước khi Jobs bùng
nổ một cơn cuối cùng. Đến lúc tập dượt cho buổi trình chiếu ra mắt, Rubinstein bày tạm hai chiếc
máy tính nguyên mẫu. Trước đó Jobs chưa từng trông thấy sản phẩm chung cuộc, và khi ông nhìn
vào mẫu máy tính trên sân khấu, ông trông thấy một nút bấm ở phía trước, bên dưới mẫu trưng bày.
ông nhấn vào nó và khay CD mở ra. “Cái của nợ gì đây?!?” Steve hỏi với vẻ không mấy lịch sự.
“Không ai trong số chúng tôi nói năng gì,” Schiller nhớ lại, “vì rõ ràng ông ấy biết cái khay CD
như thế nào rồi.” Thế là Jobs tiếp tục mắng nhiếc. Đáng lẽ chiếc máy tính phải có một rãnh CD gọn
ghẽ, ông nhấn mạnh, nhắc đến những rãnh đĩa thanh lịch đã có thể tìm thấy ở những dòng ô tô nâng
cấp. “Steve, đây chính xác là ổ đĩa mà tôi đã cho anh xem khi chúng ta bàn bạc về các thành phần
Studio.
-1386mà,” Rubinstein phân bua. “Không, không đờ    -1386i nào có cái khay, chỉ là khe thôi,” Jobs vẫn khăng
khăng. Rubinstein không chịu lùi bước. Cơn cuồng nộ của Jobs không hề lắng dịu. “Tôi suýt bật
khóc, vì đã quá muộn để có thểthay đổi chi tiết đó,” vềsau Jobs hòi tưởng.
Họ tạm hoãn buổi tập duyệt, và trong một khoảng thời gian, mọi chuyện có vẻ như là Jobs
có thể sẽ hủy bỏ toàn bộ kế hoạch giới thiệu sản phẩm. “Ruby nhìn tôi như thể muốn nói rằng, Tôi
có khùng không vậy?” Schiller nhắc lại. “Đây là lần giới thiệu sản phẩm đầu tiên tôi làm cùng
Steve và cũng là lần đầu tiên tôi chứng kiến cái tư duy ‘Nếu chưa đúng thì đừng hòng ra mắt sản
phẩm.’ của Steve.” Cuối cùng, tất cả đồng ý sẽ thay thế khay đĩa bằng một khe đĩa cho phiên bản
iMac kế tiếp. “Tôi sẽ chỉ tiếp tục kế hoạch giới thiệu sản phẩm nếu anh hứa là chúng ta sẽ thực hiện
Nguyen
kiểu khe đĩa càng nhanh càng tốt,” Jobs nói như chực khóc đến nơi.
Vẫn còn một vấn đề nữa với đoạn băng hình Steve Jobs dự tính sẽ trình chiếu.
Trong đó, Jony Ive được ghi hình đang mô tả tư duy thiết kế của mình và hỏi rằng, “Liệu
nhà Jetson đã có trong tay kiểu máy tính thế nào nhỉ? Nó giống như là, tương lai từ ngày hôm qua
vậy.” Đúng và khoảnh khắc ấy, sẽ có một đoạn trích dài hai giây từ bộ phim hoạt hình, thể hiện
cảnh Jane Jetson nhìn vào một màn hình video, tiếp đến là một đoạn kéo dài hai giây nữa cảnh nhà
Jetson đang cười khúc khích bên cây thông Giáng sinh. Trong một buổi tập dượt, một trợ lí sản
xuSmithất nói với Jobs rằng họ sẽ phải cắt bỏ các đoạn trích phim vì Hãng phim Hanna- Barbera vẫn
chưa cho phép sử dụng chúng. “Cứ để nguyên đấy,” Jobs quát ngay anh ta. Viên trợ lí giải thích
rằng có các điều khoản luật chống lại việc này. “Tôi cóc quan tâm,” Jobs nói. “Chúng ta vẫn sẽ sử
dụng.” Đoạn phim vẫn được giữ như cũ.
Lee Clow đã chuẩn bị một loạt các mẫu quảng cáo đầy màu sắc trên tạp chí và khi ông gửi
cho Jobs các trang in thử, ông phải nhận hòi đáp là một cuộc điện thoại điên cuồng tức giận. Màu
xanh dương trong mẫu quảng cáo, Jobs khẳng định, khác với màu xanh của chiếc iMac. “Các
người chẳng hề biết các người đang làm gì!” Jobs thét lên. “Tôi sẽ bảo người khác nhận phần
 






quảng cáo, vì mấy thứ này thật khốn kiếp.” Clow cự lại ngay. So sánh hai mẫu mà xem, ông nói.
Jobs, lúc này đang không ở văn phòng, vẫn nằng nặc rằng mình đúng và tiếp tục la hét. Cuối cùng
Clow bắt Jobs phải ngồi xuống để xem các bức hình nguyên bản. “Rút cuộc tôi chứng tỏ cho anh ta
thấy rằng màu xanh đúng là cái màu xanh như là màu xanh đó.” Nhiều năm về sau, trong một
phiên thảo luận về Steve Jobs trên trang web Gawker, câu chuyện sau đây cũng được kể qua lời
của một người làm việc tại cửa hàng Whole Foods ở Palo Alto, cách nhà của Jobs vài dãy: “Một
chiều nọ tôi đang kéo mấy cái xe hàng thì tôi trông thấy một chiếc Mercedes màu bạc đậu trong
khu vực dành cho người tàn tật. Steve Jobs ở trong đang gào thét vào điện thoại trong xe. Đây là
ngay trước thời điểm chiếc iMac đầu tiên được công bố và tôi chắc chắn rằng mình nghe lõm bõm
được câu này, ‘Không. Bố khỉ. Xanh lam. Đủ rồi!!!”
Studio.
Như thường lệ, Jobs luôn có xu hướng bắt buộc phải chuẩn bị một màn hé lộ sản phẩm thật
là kịch tính. Đã hủy bỏ một buổi tập dượt vì quá tức giận chuyện khay đĩa CD, Jobs ráng hết sức
-1200cho nh    -1200ững buổi tập sau đó đểđảm bảo rằng hôm công bố sẽ phải tỏa sáng xuất sắc. ông diễn đi diễn
lại khoảnh khắc kịch tính đỉnh cao, khi ông sẽbước ngang sân khấu và tuyên bố, “Hãy chào đón
chiếc iMac mới.” ông muốn ánh sáng phải thật hoàn hảo, nhờ vậy sắc trong mờ của cỗ máy mới sẽ
sống động hết sức có thể. Nhưng sau vài lượt thử, ông vẫn không hài lòng. Đây là sự lặp lại của nỗi
ám ảnh về ánh sáng sân khấu của Steve mà Sculley đã từng chứng kiến tại những buổi tập dượt cho
lễ công bố chiếc Macintosh nguyên bản năm 1984. ông yêu cầu đèn rọi phải sáng hơn và xuất hiện
sớm hơn, nhưng như vậy Jobs cũng vẫn chưa hài lòng. Vậy nên ông thong thả bước xuống lối đi
của khán phòng và ngồi thườn thượNguyent vào một chỗ ở vị trí trung tâm, gác hai chân lên ghế phía
trước. “Cứ tiếp tục làm cho đến khi nào đúng thì thôi, nhé?” Họ lại thử thêm lần nữa. “Không,
không,” Jobs phàn nàn. “Cái này vẫn không ổn rồi.” Lần tiếp theo, đèn đóm đã lên đủ sáng, nhưng
lại chiếu ra quá muộn. “Tôi quá mệt vì cứ phải yêu cầu chuyện này rồi,” Jobs gầm lên. Cuối cùng,
chiếc iMac đã sáng bừng đúng như mong đợi. “Ô! Đúng rồi! Tuyệt quá!” Jobs reo lên.
Một năm trước đó Jobs đã loại Mike Markkula, người dẫn dắt và đối tác thuở ban đầu của
mình ra khỏi ban giám đốc. Nhưng giờ đây, Jobs quá tự hào về những gì mình đã chế tạo nên với
chiSmithếc iMac mới, và sụt sùi cảm động về mối liên hệ giữa mẫu máy tính hậu bối này với vị tiền bối
Macintosh, thế là Jobs mời Markkula tới Cupertino để tham dự một buổi duyệt riêng tư. Markkula
quá sức ấn tượng. Chi tiết không thích duy nhất của Markkula là con chuột mới mà Ive vừa thiết
kế. Trông nó như trái banh khúc côn cầu vậy, Markkula nói, và mọi người sẽ ghét nó cho coi. Jobs
không đồng ý, nhưng Markkula đã đúng. Nếu không thì cả cỗ máy mới đã giống như bậc tiền bối
của nó, thành công vang dội.
Lễ công bố, ngày 6 tháng Năm, 1998
 






Với lễ công bố chiếc Macintosh nguyên bản vào năm 1984, Jobs đã sáng tạo nên một thể
loại sân khấu mới: lễ ra mắt sản phẩm như một sự kiện đánh dấu bước ngoặt lịch sử, lên đến đỉnh
cao bằng một khoảnh khắc trong đó vòm trời tách ra, một luồng sáng rọi xuống, và dàn đồng ca
gồm những tín đồ sùng đạo được lựa chọn sẽ hát vang “Hallelujah.” Đối với buổi công bố sản
phẩm trọng đại mà Jobs hi vọng rằng sẽ cứu vớt Apple và một lần nữa, biến đổi trải nghiệm máy
tính cá nhân, như một hành động mang tính biểu tượng, ông lựa chọn Khán phòng Flint của
Trường Cộng đồng De Anza tại Cupertino, chính là địa điểm ông đã sử dụng hòi năm 1984. ông
muốn vận dụng khả năng hùng biện để xua tan những ngờ vực, tập hợp lực lượng, tranh thủ sự ủng
hộ của cộng đồng các kĩ sư phát triển và thúc đẩy chiến dịch quảng bá sản phẩm mới. Nhưng ông
cũng làm như thế còn vì ông muốn tận hưởng cảm giác đóng vai trò ông bầu sự kiện. Dàn xếp một
Studio.
-1386bu    -1386ổi diễn hoành tráng khơi dậy những nỗi đam mê cũng tạo ra cảm xúc như việc đã chế ra một sản
phẩm tuyệt hảo vậy.
Thể hiện khía cạnh giàu cảm xúc trong con người mình, Jobs bắt đầu bằng một màn xướng
tên duyên dáng và long trọng ba nhân vật mà ông đã mời ngồi ở vị trí khán giả hàng đầu. ông đã xa
lánh tất cả bọn họ, nhưng giờ đây ông muốn họ sẽ lại tham gia cùng với mình. “Tôi đã khởi sự
doanh nghiệp này cùng Steve Wozniak trong gara ô tô của cha mẹ tôi, và Steve hôm nay có mặt tại
đây,” ông nói, chỉ đến chỗ Steve và gợi ra một tràng pháo tay. “Chúng tôi sau đó có thêm Mike
Markkula và chẳng bao lâu sau đến lượt chủ tịch đầu tiên, Mike Scott,” ông nói tiếp. “Cả hai người
anh em này đều có mặt trong số khán giả hôm nay. Và không ai trong số chúng ta may mắn được
hiện diện ở đây nếu thiếu ba con người này.” Đôi mắNguyent ông ngân ngấn trong giây lát lúc tràng pháo
tay lại rộ lên. Có mặt trong số khán giả còn có Andy Hertzfeld và hầu hết các thành viên trong
nhóm Mac nguyên bản. Jobs nhoẻn một nụ cười với họ. ông tin rằng ông sắp sửa làm cho họ được
tự hào.
Sau khi trưng ra đường biểu diễn chiến lược sản phẩm mới của Apple và lướt qua một vài
hình chiếu về hoạt động của mẫu máy tính mới, Jobs đã sẵn sàng để công bố đứa con cưng mới
nhất của mình. “Máy tính ngày nay trông như thế này,” ông nói trong khi hình ảnh một loạt những
Smith
cấu kiện hình chiếc hộp màu xám và màn hình được trình chiếu trên màn hình lớn ngay phía sau
-1773ông. “Và tôi r    -1773ất lấy làm vinh hạnh được giới thiệu cho các bạn thấy vóc dáng của máy tính từ nay
trở về sau.” ông kéo tấm rèm phủ chiếc bàn trên sân khấu trung tâm để hé lộ chiếc iMac mới, nó lấp
lánh và bừng sáng khi ánh đèn chiếu rọi đúng như dự tính, ông nhấp chuột, và cũng giống như ở
buổi công bố máy Macintosh nguyên bản, màn hình nháy lên các hình ảnh dồn dập về những điều
kì diệu mà chiếc máy có thể thực hiện, ở đoạn cuối, từ “Xin chào” xuất hiện theo một kịch bản
nghịch ngợm tương tự đã tô điểm cho chiếc Macintosh năm 1984, lần này có thêm từ “một lần
nữa” ở bên dưới, trnog dấu ngoặc đơn: Xin chào (một lần nữa). Một tràng pháo tay như sấm động
 






vang rền. Jobs lùi lại và đưa mắt đầy tự hào nhìn chiếc Macintosh mới. “Trông nó cứ như đến từ
một hành tinh khác vậy,” ông nói, trong khi khán giả cười rộ lên. “Một hành tinh tốt đẹp.
Một hành tinh với những chuyên gia thiết kế tài giỏi hơn.”
Một lần nữa Jobs đã lại sản xuất ra sản phẩm mới mang tính biểu tượng, chiếc máy tính lần
này chính là tiên báo của một thiên niên kỉ mới. Nó hoàn thành lời hứa “Tư duy Khác biệt.” Thay
vì những chiếc hộp cùng màn hình màu xám với một mớ hỗn độn các loại dây nhợ cùng cuốn
hướng dẫn sử dụng dày còm cộp, thì đây là một thiết bị thân thiện và hăng hái, êm ái trong từng cú
chạm và ưa mắt như là quả trứng của loài hồng hạc vậy. Bạn có thể nắm lấy chiếc quai xách nhỏ
nhắn đáng yêu của nó và nhấc ra khỏi chiếc hộp màu trắng thanh lịch, cắm nó thẳng vào chiếc ổ
điện trên tường. Những người từng e dè với máy tính giờ đây đều muốn có một chiếc, và họ muốn
Studio.
đặt nó vào một căn phòng nơi những người khác có thể trầm trồ ngưỡng mộ và có lẽ là thèm
-1293thu    -1293ồng lắm lắm. “Một chiếc máy tính pha trộn giữa ánh sáng lung linh khoa học viễn tưởng với vẻ
cầu kì hào nhoáng của một chiếc ô gài trên li cocktail,” Steven Levy viết trên tờ Newsweek, “nó
không chỉ là chiếc máy tính có vẻ ngoài sành điệu nhất được giới thiệu trong mấy năm nay, mà là
một lời tuyên bố chắc nịch rằng tập đoàn trong mơ xuất thân từ Thung lũng Silicon không còn là
một kẻ mộng du vô định nữa.” Còn tờ Forbes thì gọi nó là “một thành công làm thay đổi cả ngành
công nghiệp”, và John Sculley về sau đã bước ra khỏi cảnh lánh xa nhân thế để bày tỏ dạt dào,
“Jobs đã thực hiện một chiến lược giản đơn tương tự đã khiến cho Apple thành công rực rỡ vào 15
năm về trước: tạo ra những sản phẩm đỉnh cao và quảng bá chúng với kế hoạch tiếp thị tuyệt hảo.”
Nguyen
Những lời chỉ trích chỉ được nghe thấy từ một góc quen thuộc. Trong khi iMac gặt hái tiếng
-2346tăm vang dộ    -2346i, Bill Gates trấn an mọi người trong một buổi họp mặt các nhà phân tích tài chính
viếng thăm Microsoft rằng đây chỉ là một thứ mốt nhất thời. “Thứ mà hãng
Apple cung cấp lúc này đây chỉ là sự dẫn dắt về màu sắc mà thôi,” Gates nói trong khi chỉ
vào một chiếc máy tính để bàn chạy trên hệ điều hành Windows mà ông ta đã sơn màu đỏ với vẻ
châm biếm. “Chúng ta sẽ chẳng mất bao lâu để bắt kịp nó thôi, tôi nghĩ vậy.” Jobs nổi cơn tam
bành, ông bảo với một phóng viên rằng Gates, người mà ông đã từng công khai chỉ trích vì hoàn
toàn không có chút gu thSmithẩm mỹ nào, tuyệt đối không hề hay biết điều gì đã khiến iMac lôi cuốn
hơn rất nhiều so với các máy tính khác. “Điều mà các đối thủ của chúng tôi còn bỏ sót, ấy chính là
họ nghĩ rằng đây chỉ là chuyện thời trang phù phiếm, và họ nghĩ rằng nó chỉ là thứ mẽ ngoài màu
mè,” ông nói. “Họ bảo là, chỉ cần phết tí màu mè lên cái máy tính xấu xí vứt đi này, thế là chúng ta
sẽ có một cái y hệt thế thôi mà.”
iMac bắt đầu được bán ra vào tháng Tám năm 1998 với giá 1.299 USD. Nó tiêu thụ được
278 nghìn máy trong vòng sáu tuần đầu tiên, và tính đến cuối năm là 800 nghìn máy, đưa iMac trở
thành mẫu máy tính tiêu thụ nhanh nhất trong lịch sử hãng Apple. Đáng chú ý nhất, 32% lượng tiêu
 






thụ đến từ những người lần đầu tiên mua máy tính, còn 12% khách hàng khác thì đã sử dụng các
máy tính của Windows.
Ive nhanh chóng đưa ra bốn loại sắc màu trái cây mới, để bổ sung vào màu xanh lam bondi
cho các máy iMac. Đưa ra tới năm loại sắc màu cho cùng một mẫu máy tính hẳn nhiên sẽ gây ra
những thách thức ghê gớm về sản xuất, kiểm kê và phân phối, ở hầu hết các công ty, thậm chí kể cả
hãng Apple xưa cũ, sẽ phải có các dự án nghiên cứu và các cuộc họp để xem xét chi phí và lợi
nhuận. Nhưng khi Jobs nhìn vào các sắc màu mới mẻ này, ông hoàn toàn bị mê hoặc và triệu tập
các giám đốc khác đến xưởng thiết kế. “Chúng ta sẽ sản xuất tất cả các loại màu!” Ông hớn hở nói
với họ. Khi họ rời đi, Ive nhìn vào nhóm của mình đầy kinh ngạc.
“ở hầu hết các nơi, một quyết định như vậy sẽ phải mất hàng tháng trời,” Ive nhớ lại.
 
“Steve chỉ đưa ra trong vòng nửa tiếng đồng hồ.”
 
Studio.
 
Có một cải tiến quan trọng khác mà Jobs muốn có ở iMac: loại bỏ chiếc khay CD khô khan
kia. “Tôi trông thấy một ổ đĩa có khe gài trên một dàn chơi nhạc cao cấp của Sony,” ông nói, “nên
tôi đến các nơi sản xuất ổ đĩa và yêu cầu họ chế ra một ổ đĩa có khe gài để chúng tôi đưa vào phiên
bản iMac mà Apple thực hiện chín tháng sau đó.” Rubinstein cố gắng tranh luận với Jobs về thay
đổi này. ông dự đoán rằng các ổ đĩa mới sắp xuất hiện sẽ có chức năng ghi các tệp âm nhạc vào đĩa
CD chứ không chỉ thuần chức năng chơi nhạc, và chúng sẽ ra thị trường ở dạng khay trước khi xuất
hiện với phiên bản khe cắm. “Nếu anh chọn khe cắm, anh sẽ luôn luôn bị tụt hậu về công nghệ,”
Rubinstein phản bác.
Nguyen
“Tôi không quan tâm, đấy là thứ tôi muốn,” Jobs độp lại. Hai người dùng bữa trưa tại một
-1933nhà hàng sushi     -1933ở San Francisco và Jobs nằng nặc đòi bọn họ phải tiếp tục trò chuyện lúc đi dạo.
“Tôi muốn anh chế ra cái ổđĩa dạng khe cắm cho tôi như một đề nghị cá nhân,” Jobs nói.
Rubinstein đồng ý, hẳn nhiên là thế, nhưng cuối cùng ông đã đúng. Panasonic đưa ra thị trường ổ
đĩa CD có khả năng sao chép và ghi tệp âm nhạc, và nó tương thích trước nhất với những máy tính
có các khay đĩa kiểu truyền thống. Tác động của việc này vẫn còn lan tỏa cả vài năm sau đó: Nó
khiến cho Apple chậm trễ trong việc phục vụ những khách hàng muốn sao chép và ghi nhạc cho
riêng mình, nhưng rồSmithi nó lại thúc ép Apple phải phát huy tối đa óc tưởng tượng và táo bạo hơn để
kiếm tìm con đường nhảy cóc qua các đối thủ của mình khi Jobs cuối cùng đã nhận ra rằng ông
phải bước vào thị trường âm nhạc.
 
 






Chương 28: CEO
Sau bao năm vẫn điên rồ như thế
Tim Cooks và Jobs, năm 2007 Tim Cook
Khi Steve Jobs quay trở lại Apple và chế ra các quảng cáo “Tư duy Khác biệt” cùng mẫu
máy tính iMac ngay trong năm đầu tiên, nó đã khẳng định điều mà hầu hết mọi người đều đã biết
rõ: rằng Steve Jobs có thể sáng tạo và là một người có tầm nhìn, ông đã thể hiện điều đó trong
nhiệm kì đầu tiên ở hãng Apple. Điều ít sáng rõ hơn ở đây là liệu rằng ông có khả năng điều hành
một công ty hay không. Rõ ràng là ông chưa hề thể hiện được điều đó trong nhiệm kì trước đó.
Jobs dấn thân vào sứ mệnh của mình với thứ chủ nghĩa thực dụng chú trọng chi tiết, gây
choáng váng cho những người vốn đã quen với kiểu huyễn tưởng của ông, rằng các quy luật của vũ
Studio.
-1386tr    -1386ụ này không thể áp dụng với ông được, “ông ấy trở thành một nhà quản lí, khác hẳn với một nhà
điều hành hay một người nhìn xa trông rộng đơn thuần, và điều đó gây ngạc nhiên thích thú cho
chúng tôi,” Ed Woolard chia sẻ, ông là thành viên ban giám đốc đã lôi kéo Jobs trở lại Apple.
Phương châm quản lí của Jobs là “Tập trung.” ông loại bỏ hết tất cả những dòng sản phẩm
dư thừa và cắt giảm những thành phần ngoại lai trong phần mềm điều hành mới mà Apple đang
phát triển, ông từ bỏ thứ ham muốn cuồng-kiểm-soát kiểu bắt buộc phải sản xuất mọi sản phẩm
trong các nhà máy của mình, thay vào đó là thuê ngoài việc chế tạo mọi thứ, từ các bảng mạch cho
tới cả những chiếc máy tính hoàn thiện. Và ông thi hành kỉ luật khắt khe đối với các đối tác cung
ứng của Apple. Khi ông nắm quyền trở lại, Apple đang phải gánh chịu lượng sản phẩm tồn tương
đương giá trị của hai tháng trong các nhà kho, nhiNguyenều hơn bất cứ công ty công nghệ nào. Giống như
trứng và sữa, máy tính cũng có tuổi thọ trên kệ hàng rất ngắn, vậy nên lượng hàng tồn này tương
đương với một đòn trị giá 500 triệu USD đánh vào lợi nhuận. Đến đầu năm 1998, Jobs đã giảm một
nửa con số đó, xuống còn một tháng.
Những thành công của Jobs có giá hẳn hoi, bởi chính sách đối ngoại kiểu mềm mỏng vẫn
chưa phải là một phần trong vốn tiết mục của ông. Khi ông quyết định rằng một bộ phận của hãng
chuyển phát nhanh Airbone Express không giao nhận các linh kiện máy tính đủ nhanh, ông lập tức
ra lSmithệnh cho quản lí của Apple chấm dứt hợp đồng. Khi vị quản lí này phản bác rằng làm như vậy sẽ
dẫn tới kiện tụng, Jobs đáp lại, “Cứ thông báo với họ là nếu lằng nhằng, họ sẽ không đời nào kiếm
được một cắc nào từ cái công ty này đâu, không đời nào.” Vị quản lí kia cắt hợp đồng, ròi thì có
kiện tụng thật, và phải mất một năm để dàn xếp đâu đó. “Các quyền chọn cổ phiếu của tôi sẽ trị giá
đến 10 triệu USD nếu tôi vẫn giữ hợp đồng,” vị quản lí kia kể, “nhưng tôi biết là tôi không thể
khăng khăng ý mình được - và ông ta có thể đuổi cổ tôi đi ngay ấy chứ.” Nhà phân phối mới của
Apple được yêu cầu cắt giảm lượng trữ kho xuống 75% và họ đã làm được. “Dưới trướng Steve
Jobs, sẽ không có một mảy may dung thứ nào cho việc thực thi kém hiệu quả,” CEO của hãng này
 






nói. Đến một thời điểm, khi tập đoàn công nghệ VLSI gặp khó khăn trong việc giao đủ lượng chip
đúng thời hạn, Jobs đùng đùng lao vào một cuộc họp và bắt đầu gào thét rằng họ “chỉ là những
thằng khốn bất lực.” Công ty này cuối cùng cũng giao các lô chip cho hãng Apple đúng hạn, và các
giám đốc của họ còn chế ra riêng những chiếc áo khoác phô trương ở sau lưng dòng chữ “Đội
FDA”.
Sau ba tháng làm việc dưới trướng Jobs, giám đốc điều hành đương nhiệm của Apple
không thể chịu nổi áp lực, và ông này từ chức. Trong suốt gần một năm trời Jobs tự mình gánh vác
vị trí điều hành, vì tất cả các ứng cử viên triển vọng mà ông phỏng vấn đều “có vẻ là mẫu sản xuất
theo kiểu cũ”, ông kể lại. ông muốn ai đó có thể xây dựng những nhà máy và dây chuyền cung ứng
thức thời, như những gì Michael Dell đã làm. Rồi, vào năm 1998, Steve Jobs gặp Tim Cook, một
Studio.
chuyên gia cung ứng và chuỗi cung ở Hãng Máy tính Compaq, một người đàn ông ba-mươi-bảy
tuổi với phong thái nho nhã. Tim về sau không chỉ đảm nhận trọng trách giám đốc điều hành mà
Jobs kcòn trởể thành m lại thì:  ột thành viên hậu trường không thể thiếu trong việc vận hành cả hãng Apple. Như
Tim Cook xuất thân từ ngành cung ứng, chính xác là chuyên ngành chúng tôi đang cần. Tôi
nhận ra rằng anh ấy và tôi nhìn nhận mọi thứ theo cách giống hệt nhau. Tôi đã viếng thăm rất nhiều
nhà máy thức thời ở Nhật Bản, và tôi đã xây dựng một nhà máy như thế cho Mac và ở NeXT. Tôi
biết rõ thứ tôi muốn, và tôi gặp Tim, và anh ấy cũng muốn thứ giống hệt như thế. Nên chúng tôi bắt
đầu làm việc với nhau, và chẳng mất bao lâu tôi tin tưởng chắc chắn rằng anh ấy biết chính xác
Nguyen
-2440ph    -2440ải làm gì. Anh ấy có viễn kiến giống hệt tôi và chúng tôi có thểđối thoại với nhauở tầm chiến
lược cao, và lẽra tôi đã bỏ quên rất nhiều thứ nếu Tim không đến và gõ nhẹ vào tôi nhắc nhở.
Cook, con trai của một công nhân đóng tàu, sinh ra và lớn lên ở Robertsdale, Alabama, một
thị tứ nhỏ nằm giữa Mobile và Pensacola, cách Gulf Coast chừng nửa giờ xe. Tim theo học chuyên
ngành kĩ sư công nghiệp tại Auburn, có được tấm bằng kinh doanh ở trường Duke và trong suốt
mười hai năm sau đó, Tim làm việc cho hãng IBM ở Trung tâm Nghiên cứu vùng Tam giác Bắc
Carolin. Vào thời điểm Jobs phỏng vấn, Tim vừa mới nhận việc ở Compaq. Từ trước tới nay, Tim
Smith
luôn là một kĩ sư rất logic, và Compaq khi đó dường như là một lựa chọn sự nghiệp hợp lí hơn,
-3573nhưng Tim đã bị    -3573đánh bẫy bởi sức cuốn hút toát ra từ Steve. “Chỉnăm phút trong cuộc phỏng vấn
đầu tiên với Steve, tôi đã muốn quẳng đi mọi sự phòng bị cùng logic và gia nhập Apple ngay lập
tức,” về sau Tim kể lại. “Trực giác nói với tôi rằng gia nhập Apple sẽlà cơ hội có-một-không-
hai-trong-đời để được làm việc với một thiên tài sáng tạo.” Và Tim đã làm thế thật. “Kĩ sư được
dạy phải đưa ra các quyết định dựa trên phân tích, nhưng có những lúc dựa vào dũng khí cùng trực
giác mới là thiết thân nhất.”
 






Tại Apple, vai trò của Tim trở thành “hiện thực hóa trực giác của Jobs”, chức phận mà Tim
thực hiện với thái độ cẩn trọng lặng lẽ. Không có ý định kết hôn, Tim dành toàn tâm toàn lực vào
công việc. Hầu như hằng ngày ông đều thức dậy lúc 4h30 sáng, gửi email, rồi dành một giờ đồng
hồ tập thể dục, và có mặt ở bàn làm việc chỉ sau 6h một chút, ông xếp lịch tối Chủ nhật hằng tuần
cho các cuộc hội thảo điện thoại để chuẩn bị cho tuần mới sắp tới. Trong một công ty được lãnh
đạo bởi một CEO có xu hướng cáu giận thất thường và luôn sẵn sàng rủa xả, Cook kiểm soát các
tình huống với lối cư xử bình tĩnh, giọng nói với trọng âm Alabama êm dịu và những cái nhìn lặng
lẽ. “Mặc dù có thể đùa giỡn thật, nhưng nét mặt thường trực của Cook là cau có, và khiếu hài hước
của anh ta thật là khiêm tốn,” Adam Lashinsky viết trên tờ Fortune. “Trong các buổi họp, Cook nổi
tiếng với những quãng ngừng lời rất lâu và khó chịu, khi tất cả những gì anh nghe thấy là âm thanh
 
loạt xoạt bóc lớp giấy bọc những thanh kẹo tăng lực mà anh ta hay ăn thôi.”
 
Studio.
 
Trong một cuộc họp khoảng đầu nhiệm kì của mình, Cook được thông báo là Apple có vấn
đề với một trong những nhà cung cấp Trung Quốc. “Chuyện này tệ quá,” ông thốt lên. “Ai đó ở
Trung Quốc phải lèo lái vụ này.” Ba mươi phút sau ông nhìn vào một giám đốc thừa hành có mặt ở
bàn và lạnh lẽo hỏi, “Sao anh còn ở đây?” Vị giám đốc này đứng dậy, lái xe thẳng tới phi trường
San Francisco, mua vé bay tới Trung Quốc. Anh này sau đó trở thành một trong những phó tướng
thân cận nhất của Cook.
Cook giảm bớt số lượng nhà cung cấp trọng yếu của Apple từ một trăm xuống còn hai
mươi tư, ép buộc họ phải đưa ra những thỏa thuận có lợi hơn nhằm giữ được hợp đồng, thuyết phục
Nguyen
-2026nhi    -2026ều đối tác dời đến bên cạnh các nhà máy của Apple và đóng cửa mười trong sốmười chín nhà
kho của công ty. Nhờ giảm thiểu sốđịa điểm mà hàng tòn kho có thể chất đống lại, Cook cũng
giảm thiểu được lượng trữkho. Jobs đã cắt giảm lượng trữ kho từtương đương hai tháng xuống
còn một tháng hồi đầu năm 1998. Đến tháng 9 năm đó, Cook đã giảm con sốđó xuống còn sáu
ngày. Đến tháng 9 năm tiếp đó, nó đã giảm xuống thành một con số ấn tượng: giá trị hàng tồn
tương đương hai ngày. Thêm vào đó, Cook còn cắt giảm quy trình sản xuất một chiếc máy tính
Apple từ bốn tháng xuống còn hai tháng. Tất cả những hành động này không chỉ tiết kiệm tiền bạc,
nó còn cho phép mSmithỗi chiếc máy tính có được những thành phần tân tiến nhất sẵn có.
Áo thun cao cổ và nhóm công tác
Trong một chuyến đi sang Nhật Bản hòi đầu thập niên 1980, Jobs đã hỏi Akio Morita, chủ
tịch của hãng Sony, rằng tại sao tất cả các nhà máy của tập đoàn đều mặc đồng phục. “Ông ấy tỏ ra
rất ngượng và bảo với tôi rằng sau chiến tranh, không ai có quần áo mặc, và những công ty như
Sony phải cung cấp cho công nhân cái gì đó để mặc hằng ngày,” Jobs hòi tưởng. Năm tháng qua đi,
đồng phục đã dần phát triển lên thành phong cách mang tính dấu ấn của riêng họ, nhất là những
 
 






hãng như Sony, và nó trở thành một phương thức gắn kết công nhân viên với hãng. “Tôi quyết định
rằng tôi cũng muốn kiểu gắn kết như thế với Apple,” Jobs nhớ lại.
Sony, với thái độ trân trọng phong cách, đã đặt hàng nhà thiết kế trứ danh Issey Miyake
sáng tạo nên những bộ đồng phục cho riêng mình. Đó là một chiếc áo bảo hộ bằng vải sợi nilon
tổng hợp với tay áo có thể kéo khóa cho rời ra để trở thành một chiếc áo vest. “Thế nên tôi gọi cho
Issey và đề nghị ông ấy thiết kế một mẫu vest cho Apple,” Jobs kể. “Tôi trở về với mấy kiểu mẫu
và bảo mọi người là nếu tất cả mà mặc những chiếc vest này thì tuyệt lắm. ôi trời, tôi bị la ó phản
đối rầm rầm. Ai nấy đều ghét cay ghét đắng cái ý tưởng này.”
Tuy vậy, trong quá trình đó, Jobs đã trở thành bằng hữu thân thiết với Miyake và thường
xuyên ghé thăm ông bạn. Jobs còn bắt đầu thích ý tưởng sẽ có một bộ đồng phục cho riêng mình,
Studio.
bởi cả tính tiện dụng thường nhật của nó (cơ sở hợp lí Jobs luôn đòi hỏi) và năng lực chuyển tải
một phong cách mang dấu ấn cá nhân. “Thế là tôi đề nghị Issey chế ra cho tôi mấy chiếc áo thun
cao cổ màu đen mà tôi thích, và Isey may cho tôi khoảng chừng trăm cái.” Jobs nhận thấy vẻ ngạc
nhiên của tôi khi ông kể chuyện này, thế là ông ra dấu chỉ vào chỗ áo chất đống trong tủ. “ĐÒ tôi
mặc đấy,” ông nói. “Tôi có đủ áo để mặc đến hết cả đời.”
Bất chấp bản tính chuyên quyền độc đoán của mình - không bao giờ cung kính trước bệ thờ
đồng thuận - Jobs lại nỗ lực hết sức để nuôi dưỡng văn hóa cộng tác ở Apple. Rất nhiều công ty tỏ
ra tự hào vì ít họp hành. Jobs lại có rất nhiều: một phiên họp nhân sự cao cấp mỗi thứ Hai, một
phiên họp chiến lược tiếp thị tất cả các chiều thứ Tư, và các phiên họp đánh giá sản phẩm liên tu
bất tận. Luôn dị ứng với PowerPoint và các hình thNguyenức trình chiếu khuôn mẫu cứng nhắc, Jobs
khăng khăng rằng mọi người ngồi quanh bàn cứ việc quẳng ra các vấn đề từ mọi khía cạnh và quan
điểm khác nhau từ những phòng ban chuyên môn riêng biệt.
Bởi Jobs tin rằng lợi thế to lớn của Apple chính là tính tích hợp của toàn bộ công cụ - từ
thiết kế đến phần cứng, phần mềm và nội dung - nên ông muốn tất cả các bộ phận trong công ty
cũng phải làm việc song song với nhau. Những cụm từ ông luôn dùng là “cộng tác sâu sắc” và “kĩ
thuật đồng quy.” Thay vì một quy trình phát triển trong đó sản phẩm sẽ được chuyển tiếp liên tục
Smith
-1680t    -1680ừkhâu kĩ thuật sang thiết kế tới sản xuất tới tiếp thị và phân phối, những phòng ban riêng biệt này
cộng tácđồng thời với nhau. “Phương pháp của chúng tôi là phát triển những sản phẩm tích hợp,
Jobs nói. và điều đó đồng nghĩa với việc quy trình của chúng tôi cũng phải mang tính tích hợp và cộng tác,”
Cách tiếp cận này cũng được áp cả vào việc tuyển dụng những vị trí chủ chốt. Jobs sẽ cho
các ứng cử viên gặp gỡ những lãnh đạo hàng đầu của công ty - Cook, Tevanian, Schiller,
Rubinstein, Ive chứ không chỉ là người phụ trách từng bộ phận riêng lẻ mà các ứng viên này muốn
làm việc. “Rồi tất cả chúng tôi sẽ họp lại với nhau mà không có ứng cử viên đó và nói chuyện xem
 






liệu người đó có phù hợp không,” Jobs nói. Mục tiêu của Jobs là đề cao cảnh giác “cơn bùng nổ
những kẻ đần” dẫn tới hệ quả là một công ty bị đệm bởi những người có năng lực thứ cấp:
Với đa phần các thứ trên cuộc đời này, mức chênh lệch giữa tốt nhất và trung bình chỉ là
30% hay khoảng vậy. Chuyến bay tốt nhất, bữa ăn tốt nhất, nó có thể hơn 30% so với chuyến bay,
bữa ăn bình thường của anh. Cái mà tôi nhìn thấy ở Woz chính là một người cừ hơn 50 lần so với
một kĩ sư bình thường. Anh ta có thể tổ chức những cuộc họp ngay trong đầu mình. Đội chế tạo
Mac chính là một nỗ lực nhằm xây dựng một nhóm cộng tác toàn diện như thế, toàn các tuyển thủ
hạng A. Mọi người đều bảo là họ sẽ không thể hòa hợp với nhau, rằng họ ghét phải làm việc cùng
nhau. Nhưng tôi nhận ra rằng các tuyển thủ hạng A chỉ thích làm việc với các tuyển thủ hạng A, họ
chỉ không thích làm việc với tuyển thủ hạng c thôi. Tại Pixar, đó là một công ty chỉ gồm toàn các
Studio.
tuyển thủ hạng A. Khi tôi quay trở lại Apple, đó chính là điều tôi quyết định phải gắng làm cho
bằng được. Anh cần phải có một quy trình tuyển dụng cộng tác. Khi chúng tôi tuyển ai đó vào, kể
-1200c    -1200ả là họ có làm việc trong mảng tiếp thịđi chăng nữa, tôi cũng sẽ sắp xếp để họ nói chuyện với các
chuyên viên thiết kếvà các kĩ sư. Hình mẫu của tôi là J. Robert Oppenheimer. Tôi có đọc về kiểu
người mà ông kiếm tìm cho dự án chế tạo bom nguyên tử. Tôi thì chẳng thể nào bén gót nổi ông ấy,
nhưng đó là thứ mà tôi khao khát làm được.
Quy trình này có thể rất đáng sợ, nhưng Jobs rất có con mắt tinh đời nhận ra nhân tài. Khi
công ty tìm kiếm chuyên viên thiết kế giao diện đồ họa cho hệ điều hành mới của Apple, Jobs nhận
được email từ một anh chàng trẻ tuổi và mời cậu đến. ứng viên này quá hồi hộp, và buổi gặp gỡ
không suôn sẻ cho lắm. Cuối ngày hôm đó, Jobs tình cờNguyenđụng phải cậu, lúc ấy đang chán chường
ngồi bên ngoài hành lang. Anh chàng hỏi liệu rằng cậu ta có thể trưng ra cho Jobs thấy một trong
những ý tưởng của mình không, thế là Jobs nhìn qua vai cậu và trông thấy một bản chạy thử nho
nhỏ, sử dụng Adobe Director, một phương thức để sắp xếp nhiều biểu tượng hơn vào thanh ngang
cuối màn hình. Khi anh chàng di con trỏ qua các biểu tượng chen chúc nhau chỗ thanh ngang, con
trỏ mô phỏng một chiếc kính phóng đại và làm cho bong bóng của mỗi biểu tượng bung ra to hơn.
“Tôi thốt lên, ‘ôi Chúa ơi,” và tuyển cậu ấy ngay lập tức,” Jobs nhớ lại. Chức năng này trở thành
Smith
một phần dễ mến của Mac osx, và chuyên viên thiết kế này sau đó tiếp tục sáng tạo nên những
-1680ch    -1680ức năng như là cuốn trang quán tính cho màn hình đa cảmứng (một chức năng thú vị khiến cho
màn hình vẫn tiếp tục trượt thêm chút xíu sau khi bạn đã dừng cuốn trang.)
Những kinh nghiệm của Jobs tại NeXT giúp ông chín chắn hơn nhiều, nhưng chẳng khiến
cho ông vui tính thêm mấy. ông vẫn không có bằng lái chiếc Mercedes và vẫn cứ đậu xe vào lô
dành cho người tàn tật, đôi lúc còn bành trướng ra tận hai lô. Việc này đã trở thành trò châm biếm
cho mọi người. Nhân viên Apple chế ra các bảng hiệu, trên đó có đề “Đậu Chỗ Khác” và ai đó còn
vẽ lên lô của người tàn tật biểu tượng xe đẩy với logo Mercedes.
 






Ai ai cũng được cho phép, thậm chí là khuyến khích đương đầu với Jobs và đôi khi ông
cũng tỏ ý tôn trọng họ vì điều đó. Nhưng bạn phải chuẩn bị sẵn sàng cho việc ông ấy tấn công bạn,
thậm chí là nhai đầu bạn luôn, trong lúc ông xử lí các ý tưởng của bạn. “Ngay lúc ấy thì đừng hòng
bạn thắng cuộc tranh luận với Jobs, nhưng đôi khi, đến chung cục, thì bạn lại giành phần thắng,”
James Vincent, một chuyên viên quảng cáo sáng tạo trẻ tuổi làm việc với Lee Clow kể lại. “Bạn
trình lên ý tưởng gì đó và ông ta tuyên bố, ‘Đấy là một ý ngu xuẩn,’ ròi sau đấy ông ta quay trở lại
và bảo, ‘Chúng ta sẽ phải làm thế này này.’ Và bạn muốn thốt lên là, ‘Đấy là cái tôi đã trình cho
ông hai tuần trước và ông bảo là ý tưởng ngu xuẩn còn gì.’ Nhưng bạn không thể làm thế được.
Thay vào đó, bạn sẽ nói, Thật là một ý tưởng tuyệt vời, chúng ta làm vậy đi.”
Mọi người cũng phải dần quen với những lời quả quyết thỉnh thoảng cũng sai lầm và phi lí
Studio.
-1386trí c    -1386ủa Jobs. Đối với cảgia đình lẫnđồng nghiệp, ông ta có xu hướng tuyên bố, chắc như đinh đóng
cột - những thông tin khoa học và lịch sử chẳng mấy tính xác thực. “Có những thứ ôngấy hoàn
toàn mù tịt, mà chỉvì phong cách điên rồ cùng thói quyếtđoán tuyệt đối, ôngấy có thể thuyết phục
người ta rằng ôngấy biết rõ mình đang nói về cái gì,” Ive kể. Anh miêu tả nét tính cách này của
Jobs là “gần gũi đến lạ kì”. Thế nhưng với con mắt coi trọng chi tiết, Jobs đôi khi lại chộp trúng
vào những thứ nhỏ li ti mà người khác bỏ qua. Lee Clow nhớ lại lần trưng ra cho Jobs một đoạn
trích quảng cáo, có một chút chỉnh sửa nho nhỏ mà Jobs đã yêu cầu, thế là, Clow bị công kích bằng
một tràng rủa xả về chuyện đoạn quảng cáo đã bị phá hoại hoàn toàn như thế nào. “ông ta phát hiện
ra là tụi tôi đã bỏ đi hai khung hình thừa, một thứ thoáng qua đến mức gần như không thể nào để ý
thấy,” Clow kể. “Nhưng ông ta thì muốn đảNguyenm bảo chắc chắn rằng một hình ảnh phải xuất hiện vào
đúng khoảnh khắc của một nhịp nhạc nào đó, và ông ta hoàn toàn đúng.”
Từ iCEO đến CEO
Ed Woolard, người chỉ dẫn cho Jobs trong ban quản trị Apple, đã phải thúc bách Jobs suốt
hơn hai năm trời để từ bỏ cụm từ “lâm thời” đằng trước chức danh CEO của ông. Không chỉ từ
chối việc cam kết bất cứ thứ gì, Jobs còn làm mọi người băn khoăn vì chỉ nhận lương 1 USD mỗi
năm và không lấy bất cứ quyền chọn cổ phiếu nào. “Tôi kiếm được 50 xu vì có mặt ở đây,” ông
vẫn thích đùa như vậy, “còn 50 xu kia thì còn tùy vào hiệu quả làm việc.” Kể từ khi Jobs quay lại
hãng hòi tháng Bảy năm 1997, cổ phiếu Apple đã tăng từ mức dưới 84 USD lên trên 102 USD vào
thời điểm đỉnh cao của bong bóng Internet hồi đầu năm 2000. Woolard đã van nài Jobs chí ít hãy
nhận lấy khoản nhượng cổ phiếu khiêm tốn nào đó từ năm 1997, nhưng Jobs đã từ chối và đáp
rằng, “Tôi không muốn những người làm việc cùng tôi ở Apple nghĩ rằng tôi quay lại chỉ để kiếm
tiền.” Nếu như ông nhận khoản nhượng khiêm tốn ấy, nó sẽ trị giá tới 400 triệu USD. Thay vào đó,
ông chỉ kiếm được khoản 2,5 USD trong giai đoạn đó.
 






Lí do chủ yếu khiến Jobs khăng khăng giữ lấy chức danh lâm thời của mình chính là cảm
giác thấp thỏm về tương lai của Apple. Nhưng vào thời điểm năm 2000 tới gần, rõ ràng là Apple đã
hồi phục, và đó là nhờ Jobs. Ông có một chuyến đi dạo rất lâu với Laurene và bàn bạc một việc mà
với đa phần mọi người giờ đây, chỉ là chuyện đương nhiên phải thế, nhưng với ông, vẫn cứ là một
phen đàm phán lớn. Nếu ông từ bỏ cụm từ “lâm thời”, Apple có thể là nền móng cho những thứ
ông mường tượng ra, bao gồm cả khả năng phát triển Apple thành những sản phẩm vượt ngoài lĩnh
vực máy tính. Ông quyết định sẽ làm như vậy.
Woolard run rẩy vì xúc động, ông đề xuất rằng ban giám đốc đồng ý trao cho Jobs một
khoản quyền chọn cổ phiếu khổng lò. “Để tôi nói thẳng với anh nhé,” Jobs đáp. “Tôi thích có một
chiếc chuyên cơ hơn. Chúng tôi vừa có đứa con thứ ba. Tôi không thích những chuyến bay thương
Studio.
mại nữa. Tôi muốn đưa cả nhà đến Hawaii. Lúc nào công cẤn sang phương Đông, tôi muốn có
-1293đượ    -1293c những phi công tôi đã quen biết.” Jobs trước nay chưa bao giờ là kiểu người có thể tỏ ra nhũn
nhặn và kiên nhẫn trên một chiếc máy bay hay một phi trường thương mại, kể cảtrước khi ủy ban
An toàn Vận tải ra đời. Larry Ellison, thành viên ban giám đốc có chiếc phi cơ mà thi thoảng Jobs
vẫn trưng dụng (Apple đã chi trả Ellison 102 nghìn đô-la trong năm 1999 cho việc Jobs sử dụng
chiếc máy bay này) thì không gợn chút e sợ nào. “Với những gì Steve Jobs đã làm, chúng ta phải
cấp cho anh ta đến năm cái máy bay ấy chứ!” Ellison lập luận, về sau ông nói, “Đó là món quà cảm
ơn hoàn hảo cho Steve, anh ấy đã cứu Apple mà chưa hề nhận chút đền đáp nào.”
Thế là Woolard vui sướng hiện thực hóa ước nguyện của Jobs bằng một chiếc Gulfstream
Nguyen
-2533V và còn đề    -2533 nghị Jobs nhận 14 triệu quyền chọn cổ phiếu. Jobs đưa ra phảnứng vượt ngoài dự tính,
ông muốn nhiều hơn: 20 triệu quyền chọn. Woolard thất thủ và muộn phiền. Ban giám đốc với
quyền hạn do các cổđông ủy thác, chỉđược đề nghị 14 triệu quyền chọn. “Anh đã bảo là chẳng
muốn cái gì, và tụi tôi đã cấp cho anh hẳn một chiếc máy bay, anh còn muốn gì nữa,” Woolard cự
nự.
“Trước nay tôi chưa từng đòi quyền chọn bao giờ,” Jobs đáp, “nhưng anh đã đề xuất rằng
nó có thể lên tới 5% tổng giá trị công ty tính theo quyền chọn, và đấy là thứ tôi muốn bây giờ.” Đó
là mSmithột tranh cãi tủn mủn vào thời điểm đáng lẽ ra phải là giai đoạn vui vẻ tưng bừng. Cuối cùng,
một giải pháp phức tạp đã được đưa ra, nhượng cho Steve Jobs 10 triệu cổ phần vào tháng Giêng
năm 2000 định thời giá lúc bấy giờ nhưng được tính thời điểm nhượng quyền từ năm 1997, thêm
một khoản nhượng sau đó vào năm 2001. Nhưng mọi việc càng khiến sự tình thêm trầm trọng khi
cổ phiếu rớt giá cùng với cơn vỡ bung của bong bóng Internet. Jobs chưa bao giờ thực thi quyền
chọn, và đến cuối năm 2001, ông yêu cầu công ty thay thế bằng một hợp đồng nhượng quyền chọn
mới với giá thực hiện thấp hơn. Cuộc giành giật quyền chọn về sau vẫn còn quay trở lại ám ảnh cả
công ty.
 






Cho dù không hề kiếm được lợi lộc nào từ các quyền chọn, chí ít ông cũng được tận hưởng
chiếc phi cơ. Không có gì ngạc nhiên, Steve Jobs hao tâm tổn sức biết bao nhiêu quanh chuyện nội
thất phi cơ được thiết kế ra sao. Việc này tiêu tốn của ông hơn một năm trời, ông sử dụng phi cơ
của Ellison làm xuất phát điểm và tự thuê thiết kế cho riêng mình. Chẳng mấy chốc Jobs đã làm
chuyên viên thiết kế này phát điên. Lấy ví dụ, máy bay của Ellison có một cửa ra vào giữa các
khoang với nút mở và một nút đóng. Jobs khăng khăng rằng máy bay của ông chỉ có một nút duy
nhất có thể bật tắt thay đổi chức năng, ông không thích những chiếc nút bấm bằng thép không rỉ
đánh bóng, thế là ông đòi phải thay thế chúng bằng những nút kim loại chuốt nhẵn. Nhưng cuối
cùng, Jobs cũng có được chiếc phi cơ mong muốn, và ông cực kì mê thích nó. “Tôi so sánh phi cơ
của anh ta và của tôi, và rõ ràng, tất cả những chi tiết thay đổi đều tốt hơn,” Ellison nhận xét.
Studio.
Đến hội thảo Macworld tháng Giêng năm 2000 ở San Francisco, Jobs trưng ra OSX - hệ
-1293điề    -1293u hành mới của Macintosh, sử dụng ít nhiều phần mềm mà Apple đã mua lại của NeXT hồi ba
năm vềtrước. Nó thật thích hợp, và cũng không hoàn toànchỉ là ngẫu nhiên, khi Jobs cũng đồng ý
tự sát nhập bản thân mình vào hãng Apple vào cùng thời điểm NeXT OS tích hợp vào sản phẩm
của Apple. Avie Tevanian đã lấy phần lõi Mach liên quan đến UNIX của hệ điều hành NeXT và
biến nó thành lõi của Mac OS, được biết tới với tên gọi Darwin. Nó cung cấp bộ nhớ được bảo vệ,
mạng lưới nâng cấp và chức năng đa nhiệm ưu tiên. Nó chính xác là những gì Macintosh cần đến,
và nó sẽ trở thành nền tảng của hệ điều hành Mac từ đó trở về sau. Một số lời chỉ trích, trong đó có
cả của Bill Gates, cho rằng rút cuộc Apple không sử dụng toàn bộ hệ điều hành NeXT.
Điều đó ít nhiều là sự thật, vì Apple đã quyết đị nh không nhảy vọt vào một hệ thống mới
hoàn toàn mà thay vào đó là cải tiến hệ điều hành sẵn có. Phần mềm ứng dụng, được viết ra bởi hệ
điều hành Macintosh vốn có, nhìn chung đều tương thích hoặc rất dễ đồng bộ với hệ điều hành
mới, và người sử dụng Mac đã cập nhật hệ điều hành mới sẽ để ý thấy rất nhiều chức năng mới mẻ
chứ không phải là một giao diện mới toanh.
Đương nhiên, những người ái mộ tại Macworld đón nhận tin tức này rất nồng nhiệt, và họ
đặc biệt reo mừng khi Jobs trưng ra thanh đáy màn hình và cách các biểu tượng được phóng to lên
Smith
-1866ch    -1866ỉ nhờlướt con trỏlên chúng. Nhưng tràng pháo tay vang dội nhất bùng lên cho phần tuyên bố mà
Jobs đã đểdành cho đoạn kết của ông “ò, và còn thêm một điều này nữa”. Jobs nói về nhiệm vụ của
mìnhở cả hai hãng Pixar và Apple, ông nói rằng ông cảm thấy dễ chịu vì tình thế “hai chân hai
thuyền” này phát huy hiệu quả. “Vậy nên ngày hôm nay tôi rất vui lòng được tuyên bố rằng tôi sẽ
loại bỏ từ ‘lâm thời’ trong chức danh của mình,” ông nói với nụ cười rộng mở. Cả đám đông nhảy
lên vui mừng, hò hét cứ như thể ban nhạc Beatles đã tái hợp. Jobs cắn môi, sửa lại gọng kính và
bày tỏ thái độ khiêm nhường bặt thiệp. “Các bạn làm tôi lúc này đây thấy thật đặc biệt. Tôi đến chỗ
làm hằng ngày và sát cánh với những con người kiệt xuất nhất hành tinh, ở cả Apple và Pixar.
 






Nhưng những công việc này giống những môn thể thao đồng đội vậy. Tôi xin nhận lời cảm ơn của
các bạn, thay mặt tất cả mọi thành viên tại Apple.”




Chương 29: CHUỔI CỬA HÀNG BÁN LẺ CỦA APPLE
Các quầy Thiên Tài và sa thạch Siena
Cửa hàng Apple trên Đại lộ số 5, New York
Trải nghiệm khách hàng
Jobs ghét phải nhường quyền kiểm soát bất cứ thứ gì, nhất là khi nó có thể gây ảnh hưởng
tới trải nghiệm khách hàng. Nhưng ông vấp phải một vấn đề. Có một phần trong cả quy trình ông
Studio.
không cách nào khống chế nổi: trải nghiệm của việc mua một sản phẩm Apple trong cửa hàng.
-1293Th    -1293ời hoàng kim của Tiệm Byte đã lui vào dĩ vãng. Việc bán hàng của ngành này đã chuyển dịch từ
các cửa hàng chuyên về máy tính ở từng địa phương sang các chuỗi cửa hàng khổng lò và những
siêu trung tâm thương mại, nơi đa phần nhân viên bán hàng đều chẳng có chút kiến thức hay động
lực nào để giải thích về bản chất khác biệt trong những sản phẩm của Apple. “Tất cả những gì
người bán hàng quan tâm chỉ là sự quyến rũ của 50 đô-la mà thôi,” Jobs nói. Các loại máy tính
khác thì cũng na ná như nhau, nhưng máy tính của Apple thì sở hữu những chức năng tân tiến và
giá tiền cao hơn. Jobs không muốn một chiếc iMac lại phải tọa trên giá giữa một chiếc hiệu Dell và
một chiếc hiệu Compaq trong khi một nhân viên bán hàng vận đồng phục đọc làu làu đủ loại thông
số kĩ thuật của từng chiếc một. “TrNguyenừ phi chúng ta tìm ra cách chuyển tải thông điệp của mình đến
với khách viếng thăm cửa hàng, nếu không chúng ta gay mất.”
Giữ bí mật tối đa, bắt đầu từ cuối năm 1999, Jobs bắt đầu phỏng vấn các giám đốc, những
người có tiềm năng phát triển một chuỗi cửa hàng bán lẻ của Apple. Một trong những ứng viên này
thể hiện nỗi đam mê dành cho thiết kế và cả lòng nhiệt tình như con trẻ của một chuyên gia bán lẻ
bẩm sinh: Ron Johnson, phó chủ tịch phụ trách sản phẩm tại hệ thống bán lẻ Target, người chịu
trách nhiệm giới thiệu những sản phẩm có hình thức khác biệt, ví như sản phẩm ấm trà do Michael
Graves thiSmithết kế. “Steve dễ nói chuyện lắm,” Johnson hòi tưởng lại buổi gặp gỡ đầu tiên của hai
người. “Đột nhiên có một gã vận chiếc quần jean cũ với áo thun cao cổ đến, và anh ta bắt đầu tíu tít
kể chuyện vì sao anh ta lại cần những cửa hàng tuyệt hảo. Nếu Apple thành công, anh ta bảo, thì
chúng tôi sẽ ghi điểm về khoản đổi mới. Mà anh sẽ không đời nào thắng được, trừ khi anh có cách
nào đó để giao tiếp với khách hàng.”
Khi Johnson quay trở lại vào tháng Giêng năm 2000 để phỏng vấn một lần nữa, Jobs gợi ý
họ nên đi dạo một lát với nhau. Họ đi tới Khu Tổ hợp Mua sắm Stanford trải rộng với 140 cửa hàng
lúc 8 rưỡi sáng. Các cửa tiệm vẫn còn chưa mở cửa, vậy nên họ cứ dạo tới dạo lui khắp cả tổ hợp
 






hết lượt này tới lượt khác và bàn tán xem nó được tổ chức ra sao, vai trò của những tiệm tạp hóa cỡ
lớn như thế nào so với những cửa tiệm khác, và vì đâu những cửa tiệm chuyên biệt một mặt hàng
nào đó lại đạt được thành công.
Đến 10h, lúc các tiệm mở cửa, họ vẫn đang dạo qua dạo lại và trò chuyện, họ bước vào tiệm
Eddie Bauer. Nó có một lối cửa thông ra khu tổ hợp và một lối khác thông ra bãi đậu xe. Jobs quyết
định rằng các cửa hàng của Apple sẽ chỉ nên có một lối ra vào, như vậy sẽ giúp việc kiểm soát trải
nghiệm của khách hàng được dễ dàng hơn. Và cửa tiệm Eddie Bauer, như cả hai đều đồng tình
nhận xét - quá dài và hẹp. Việc khách hàng nắm bắt ngay về mặt trực giác cách bố trí cửa hàng từ
lúc vừa bước chân vào là rất quan trọng.
Trong khu tổ hợp này không có lấy một cửa hàng công nghệ, và Johnson lí giải nguyên do:
Studio.
Theo cách suy nghĩ thường tình của mọi người thì một khách hàng nào đó, khi đưa ra một quyết
định mua sắm lớn và không thường xuyên như là mua một chiếc máy tính, sẽ cam tâm tình nguyện
-1200lái đế    -1200n những nơi kém phần thuận tiện nhưng có thểcó được giá cả mềm hơn. Jobs không đồng ý.
Các cửa tiệm Apple phải nằm trong các khu thương mại vàở những tuyến phố chính - ở những nơi
có lưu lượng người đi bộ đông đúc, bất kể đắt đỏ tới đâu. “Có thể chúng ta không bắt họ lái xe
mười mấy cây số để đến coi sản phẩm của chúng ta ra sao, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể lôi kéo
họ bước mười thước,” ông nói. Nhất là, những người dùng Windows sẽ phải bị đánh úp: “Nếu họ
có đi ngang qua, họ sẽ ghé vào chỉ vì hiếu kì, nếu chúng ta khiến cho cửa hàng đủ chào mời hấp
dẫn, và chỉ cần chúng ta có cơ hội trưng ra cho họ thấy những gì ta có, ta sẽ thắng.”
Johnson nói rằng quy mô cNguyenủa một cửa hàng chính là chỉ báo mức độ quan trọng của nhãn
hàng đó.
“Thương hiệu Apple có lớn được bằng Gap không?” ông hỏi. Jobs đáp rằng nó lớn hơn
nhiều. Johnson trả lời rằng các cửa hàng của Apple vì thế sẽ phải lớn hơn. “Nếu không thì các anh
sẽ không được tương xứng đâu.” Jobs miêu tả câu cách ngôn của Mike Markkula rằng một công ty
tốt phải “quy tội” - nó phải chuyển tải những giá trị và tầm quan trọng của mình trong mọi thứ nó
làm ra, từ đóng gói đến tiếp thị sản phẩm. Johnson thích mê. Điều đó thực sự nên được áp dụng vào
các cSmithửa hàng đại diện cho công ty. “Cửa hàng sẽ trở thành mặt thể hiện giá trị vật chất của một
thương hiệu,” ông dự đoán, ông nói rằng khi còn trẻ, ông đã bước chân vào những cửa hàng đồ sộ
như lâu đài, được ốp gỗ và tràn ngập không khí nghệ thuật mà Ralph Lauren đã sáng tạo nên trên
phố 72 và Đại lộ Madison ở Manhattan. “Bất cứ khi nào tôi mua một chiếc áo phông polo, tôi đều
nghĩ đến lâu đài ấy, một biểu hiện vật chất của những ý tưởng Ralph nảy ra,” John kể. “Mickey
Drexler đã thực hiện việc đó với Gap. Anh không thể nghĩ về một sản phẩm của Gap mà lại không
nghĩ tới cửa tiệm hoành tráng của Gap với không gian thoáng sạch cùng những đợt sàn gỗ, các bức
tường màu trắng và hàng hóa xếp sắp ngăn nắp.”
 






Trò chuyện xong, họ lái xe tới Apple, ngồi trong một gian phòng họp và xem xét mấy sản
phẩm của công ty. Không nhiều lắm, không đủ để lấp đầy các giá bày hàng của một cửa hiệu thông
thường, nhưng đó lại là một lợi thế. Kiểu cửa hàng mà họ sẽ xây dựng, họ quyết định, sẽ phải
hưởng lợi từ việc chỉ có số ít sản phẩm. Nó sẽ phải tối giản, thoáng khí và để chừa thật nhiều
khoảng không để mọi người thử các sản phẩm. “Đa phần mọi người đều không biết gì về sản phẩm
của Apple,” Johnson nói. “Họ coi Apple như một niềm sùng kính. Còn anh lại muốn chuyển nỗi
ngưỡng vọng của họ thành cái gì đó sành điệu, thì việc nắm trong tay một cửa tiệm phi thường, nơi
ai nấy có thể thử các sản phẩm, sẽ giúp thực hiện điều đó.” Chuỗi các cửa hàng sẽ quy tụ những nét
riêng biệt của sản phẩm Apple: nghịch ngợm, dễ dùng, sáng tạo và nằm ở phía tươi sáng của lằn
ranh giữa muộn phiền và kinh hãi.
 
Bản mẫu
 
Studio.
 
Đến lúc Jobs trình bày ý tưởng của mình, ban giám đốc không mảy may xúc động. Tập
đoàn máy tính Gateway đã thất bại thảm hại sau khi mở ra các cửa hiệu vùng ngoại ô, và lập luận
của Jobs rằng ông sẽ làm tốt hơn vì các cửa tiệm sẽ tọa lạc ở những địa điểm đắt tiền hơn - không
hề đảm bảo điều gì, ít nhất là theo đánh giá chung. “Tư duy Khác biệt” và “Dành riêng cho những
kẻ điên rồ,” thì rất hay nếu chỉ là những câu khẩu hiệu quảng cáo, nhưng ban giám đốc lại chần chừ
trước việc biến chúng thành kim chỉ nam cho chiến lược của cả tập đoàn. “Tôi gãi đầu gãi tai và
nghĩ rằng chuyện này thật là điên rồ,” Art Levinson kể lại. ông là CEO của Genetech và mới gia
nhập Apple hồi năm 2000. “Chúng ta chỉ là công ty nhỏ, một tay chơi rìa ngoài. Tôi nói rằng tôi
Nguyen
-2026không ch    -2026ắc công ty có thểủng hộ thứgì đó như vây.” Ed Woolard cũng tỏ ý hoài nghi. “Gateway
đã thử và thất bại, trong khi Dell đang bán sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng, không cần
đến cửa hàng và họđã thành công,” ông lập luận. Jobs không mấy tán thưởng thái độ bàn lùi từ ban
giám đốc. Lần cuối cùng xảy ra tình trạngấy, ông đã thay thế phần lớn các thành viên ban giám
đốc. Lần này, vì những lí do cá nhân, thêm nữa, đã quá mệt với trò co kéo qua lại với Jobs,
Woolard quyết định sẽ lùi bước. Nhưng trước khi làm vậy, ban giám đốc nhất trí thông qua hoạt
động thử nghiệm với loạt bốn cửa hàng bán lẻ Apple.
Smith
Jobs có được một người ủng hộ trong ban giám đốc. Vào năm 1999, ông đã tuyển vào
Gap, ông này đã biến đổMillard “Mickey” Drexler, hoàng ti một chuỗửi c bán lửa hàng ẻ xuấủt thân trũ thành biểu tượừ khu Bronx. Hng của văn hóa y phục thườồi còn ở cương vị CEO cngủa
ngày Mỹ. ông là một trong số ít những người trên đời này cũng thành công và hiểu biết ngang ngửa
Jobs xét về khía cạnh những mong muốn về thiết kế, hình ảnh và người tiêu dùng. Thêm vào đó,
Drexler khẳng định quyền kiểm soát từ- đầu-đến-cuối: cửa tiệm Gap chỉ bán sản phẩm Gap, và sản
phẩm của Gap chỉ được bán gần như độc quyền trong các cửa hàng của Gap. “Tôi rời khỏi lĩnh vực
kinh doanh cửa hàng bách hóa vì tôi không thể chịu nổi cảnh không được kiểm soát sản phẩm của
 
 






mình, từ chỗ nó được sản xuất ra sao cho tới được bán ra thế nào,” Drexler nói. “Steve đích xác là
là một người mong muốn kiểm soát như vậy, đó là lí do tại sao tôi nghĩ anh ta tuyển tôi vào.”
Drexler đưa ra cho Jobs một lời khuyên: Bí mật xây dựng một bản mẫu cửa hàng gần
khuôn viên Apple, trang bị nội thất hoàn chỉnh và rồi cứ chờ nguyên ở đó cho đến khi nào cảm thấy
thực sự hài lòng với nó. Vậy là Johnson và Jobs thuê một nhà kho bỏ không ở Cupertino. Cứ mỗi
ngày thứ Ba trong vòng sáu tháng, họ lại triệu tập các phiên họp thảo luận đưa ý tưởng suốt buổi
sáng ở đó, trau chuốt lại triết lí bán lẻ của họ trong khi dạo bước trong không gian cửa hàng. Đó là
một cửa hàng mô phỏng xưởng thiết kế của Ive, một chốn trú ẩn nơi Jobs, với lối tiếp cận dựa trên
thị giác của mình, có thể đưa ra những ý tưởng cách tân nhờ chạm vào và ngắm nhìn các phương
án thiết kế trong quá trình chúng hoàn thiện dần dần. “Tôi yêu cảm giác được một mình thư thái
 
dạo bước ở đó, để kiểm tra xem nó ra sao,” Jobs hòi tưởng.
 
Studio.
 
Đôi khi ông cũng bắt Drexler, Larry Ellison và những người bạn chí thiết khác tới đó ngắm
nghía. “Suốt bao nhiêu dịp cuối tuần, lúc không bắt chúng tôi phải xem những cảnh mới của phim
Toy story thì ông ấy lại ép phải đến chỗ nhà kho và ngắm nhìn mô hình cửa hiệu,” Ellison kể. “ông
ấy bị ám ảnh bởi mọi chi tiết thẩm mỹ và trải nghiệm dịch vụ khách hàng. Mọi chuyện cứ thế, đến
mức mà tôi phải kêu lên, ‘Steve, tôi sẽ không đời nào đến thăm anh nếu anh bắt chúng tôi đến chỗ
cửa hàng một lần nữa.”
Oracle, công ty của Ellison khi đó đang phát triển phần mềm cho hệ thống thu ngân cầm
tay, để tránh phải sử dụng quầy tính tiền. Một lần viếng thăm, Jobs đã thúc Ellison phải tìm ra cách
nào đấy để hợp lí hóa quy trình nhNguyenờ loại bỏ bước nào đó không cần thiết, ví như đưa thẻ tín dụng
hay in biên lai. “Nếu nhìn vào cửa hàng và sản phẩm, anh sẽ thấy ngay nỗi ám ảnh của Steve với vẻ
đẹp ở dạng hình giản dị - thứ chủ nghĩa tối giản duy mỹ và tuyệt vời của Bauhaus, vươn cả một
quãng dài, ra tới tận quy trình thu ngân ở cửa hàng,” Ellison nói. “Nó đồng nghĩa với số bước tuyệt
đối tối thiểu. Steve đã đưa cho chúng tôi công thức chính xác, sát sao rằng anh ta muốn hệ thống
thu ngân phải hoạt động thế nào.”
Khi Drexler đến thăm nguyên mẫu cửa hàng, ông đưa ra vài lời phê bình: “Tôi nghĩ là
Smith
không gian đã bị băm vụn và chưa đủ thoáng sạch. Có quá nhiều chi tiết kiến trúc và màu sắc rối
-1306r    -1306ắm.” ông nhấn mạnh rằng một khách hàng phải có thểbước vào không gian bán hàng và, chỉ với
một cái quét mắt, đã hiểu rõ được cả luồng bài trí. Jobs tán đồng rằng sựđơn giản và ít chi tiết gây
xao lãng chính là những yếu tố then chốt của một cửa hàng tuyệt vời, hệt như với sản phẩm vậy.
“Sau đó, Jobs đã xác định chắc chắn,” Drexler nói. “Tầm nhìn của Jobs là kiểm soát tuyệt đối toàn
bộ trải nghiệm sản phẩm của ông ta, từ chỗ nó được thiết kế ra sao cho tới việc nó được bán ra thế
nào.”
 
 






Vào tháng 10 năm 2000, gần đến thời điểm mà Jobs ngỡ rằng đoạn cuối của quy trình,
Johnson choàng tỉnh lúc nửa đêm, ngay trước buổi họp thứ Ba hằng tuần với một suy nghĩ đau
đớn: Bọn họ đã phạm phải một sai lầm căn cốt nào đó. Họ đang tổ chức cửa hàng quanh mỗi dòng
sản phẩm chính yếu của Apple, với các khu vực dành cho PowerMac, iMac, iBook và PowerBook.
Nhưng Jobs đã bắt đầu phát triển một ý tưởng mới: chiếc máy tính như một trục trung tâm cho tất
cả các hoạt động số của bạn. Nói cách khác, máy tính của bạn có thể xử lí cả các đoạn phim và hình
ảnh từ máy chụp hình của bạn, và có lẽ một ngày nào đó là cả máy nghe nhạc và các bài hát, những
cuốn sách và tạp chí của bạn nữa. Suy nghĩ trước bình minh của Johnson là các cửa tiệm phải sắp
xếp các phần trưng bày không chỉ xoay quanh bốn dòng máy tính của công ty, mà phải xoay quanh
những thứ mà con người ta có thể sẽ muốn thực hiện. “Lấy ví dụ, tôi nghĩ nên có một khu phim
Studio.
-1386ảnh, nơi chúng tôi bày ra đủ    -1386 các máy Mac và PowerBook chạy iMovie và cho bạn thấy rằng bạn có
thể truy xuất thẳng từ máy quay của mình rồi biên tập lại.”
ThứBa đó, Johnson đến văn phòng Jobs từ sớm và nói cho Jobs nghe về nhận thức đột ngột
của ông, rằng họ cần phải tái tổ chức các cửa hàng. Johnson đã từng nghe những câu chuyện kể về
giọng lưỡi ngoa ngoắt của sếp mình, nhưng ông vẫn chưa cảm thấy nó quăng ra - cho đến thời
điểm này. Jobs phun trào. “Anh có biết cái thay đổi này lớn đến cỡ nào không?” Jobs gào lên. “Tôi
đã xoay sở với cái cửa hàng này suốt sáu tháng, mà bây giờ anh lại muốn thay đổi mọi thứ à!” Jobs
đột nhiên im bặt. “Tôi mệt lắm rồi. Tôi không biết liệu có thể thiết kế một cửa hàng khác từ đống
xà bần này không.”
Johnson cũng câm lặng luôn, và Jobs yêu cNguyenầu ông ta cứ như vậy. Trên chuyến xe chạy tới
chỗ mô hình cửa hàng, nơi mọi người đã tề tựu chuẩn bị cho cuộc họp thứ Ba thường lệ, Jobs bảo
Johnson đừng nói gì, với ông và cả các thành viên khác của đội. Vậy là chuyến xe kéo dài bảy phút
diễn ra trong im lặng. Khi họ đến nơi, Jobs đã xử lí thông tin xong xuôi. “Tôi biết là Ron đã đúng,”
ông nhớ lại. Vậy là trước vẻ kinh ngạc của Johnson, Jobs khai màn cuộc họp bằng lời tuyên bố,
“Ron nghĩ rằng chúng ta đã nhìn nhận sai lầm. Anh ấy nghĩ rằng cửa hàng phải được tổ chức lại,
không phải xoay quanh sản phẩm mà thay vào đó, là xoay quanh những gì người sử dụng muốn
làm.” MSmithột chút ngừng lời, rồi Jobs tiếp tục. “Các bạn biết đấy, Ron nói đúng.” ông nói rằng họ sẽ
làm lại thiết kế, mặc dù việc này nhiều khả năng sẽ làm buổi triển lãm giới thiệu dự tính vào tháng
Giêng phải chậm lại tới ba hay bốn tháng. “Chúng ta chỉ có duy nhất một cơ hội để thực hiện nó
chính xác thôi.”
Jobs (và tất cả đội của ông khi đó) rất thích được kể lại chuyện tất cả mọi thứ ông đã thực
hiện đâu ra đó chỉ cần có một giây trước khi ông nhấn nút quay lại từ đầu. Mỗi trường hợp như vậy,
ông phải làm lại thứ gì đó mà ông phát hiện ra là vẫn chưa hoàn hảo. Ông kể về chuyện ông đã làm
vậy với bộ phim Toy story, khi nhân vật chàng cao bồi Woody bị phát triển lên thành một “tên
 






khốn”, và một vài lượt là với chiếc máy Macintosh nguyên bản. “Nếu có điều gì đó chưa thật đúng
đắn, bạn không thể chỉ lờ tịt nó đi và bảo là bạn sẽ chỉnh sửa sau,” ông nói. “Đó là cách các công ty
khác vẫn làm.”
Khi bản mẫu cửa hàng có chỉnh sửa đã được hoàn thiện vào tháng Giêng năm 2001, Jobs
cho phép ban giám đốc đến thăm quan lần đầu tiên, ông giải thích những triết lí phía sau phương án
thiết kế bằng cách phác họa trên tấm bảng trắng; ròi ông cùng các thành viên ban giám đốc lên
chiếc xe tải nhẹ để đi hết chặng đường dài hai dặm. Khi họ nhìn thấy những gì Jobs và Johnson đã
xây dựng được, họ đồng loạt nhất trí việc tiếp tục triển khai. Ban giám đốc cũng đồng tình rằng cửa
hiệu này sẽ đưa mối quan hệ giữa bán lẻ và hình ảnh thương hiệu lên một tầng bậc mới. Nó cũng sẽ
đảm bảo chắc chắn rằng khách hàng không chỉ coi những chiếc máy tính Apple đơn thuần chỉ là
 
sản phẩm hàng hóa như là Dell hay Compaq.
 
Studio.
 
Nhưng đa phần các chuyên gia bên ngoài thì lại không tán đồng. “Có lẽ đã đến lúc Steve
Jobs từ bỏ cái lối tư duy quá ư khác biệt,” tờ Business Week viết như vậy trong một bài luận với
tiêu đề “Xin lỗi Steve, đây là lí do tại sao các cửa hàng Apple sẽ chẳng đi đến đâu.” Cựu giám đốc
tài chính của Apple - Joseph Graziano được dẫn lời như sau, “Vấn đề của Apple là nó vẫn cứ tin
rằng cách để công ty tăng trưởng là phục vụ món cá hồi cho một thế giới cơ hò đã mãn nguyện với
món phó mát kèm khoai tây chiên giòn ròi.” Còn nhà cố vấn bán lẻ David Goldstein thì tuyên bố,
“Tôi cho mấy cửa hàng đó hai năm trước khi chúng phải tắt điện vì một sai lầm cực kì đau đớn và
đắt đỏ.”
 
Gỗ, Đá, Thép, Kính
 
Nguyen
 
Vào ngày 19 tháng Năm năm 1001, cửa hàng bán lẻ Apple đầu tiên khai trương ở Tyson’s
Corner, bang Virginia với những quầy hàng màu trắng bóng loáng, sàn gỗ tẩy trắng và một tấm
bích chương “Tư duy Khác biệt” khổng lò hình John và Yoko trên giường. Những người theo chủ
nghĩa hoài nghi đã nhầm to. Các cửa hàng của Gateway chỉ có trung bình 250 khách ghé thăm mỗi
tuần. Đến năm 2004, các cửa tiệm Apple đón trung bình 5.400 khách mỗi tuần.
Vào năm đó, các cửa hàng đạt doanh thu 1,2 tỷ đô-la, lập một kỉ lục mới trong ngành bán lẻ
do đã cẤSmithn mốc tỷ đô-la. Hoạt động bán hàng ở mỗi cửa hàng đều được lập bảng kê mỗi bốn phút
một lần thông qua phần mềm của Ellison, cung cấp thông tin trực tiếp đối với việc làm thế nào để
đồng nhất quy trình sản xuất, cung ứng và các kênh bán hàng.
Trong khi các cửa hàng mỗi ngày một nở rộ, Jobs vẫn tham gia chặt chẽ trong từng khía
cạnh nhỏ. Lee Clow nhớ lại, “Tại một trong những buổi họp tiếp thị của chúng tôi ngay trước khi
khai trương các cửa hàng, Steve yêu cầu phải dành ra tới nửa tiếng đồng hồ để quyết định xem sắc
độ xám nào thì phù hợp với các kí hiệu của phòng vệ sinh.” Hãng thiết kế nội thất của Bohlin
 
 






Cywinski Jackson thì thiết kế các cửa hàng mang tính nhận diện thương hiệu, nhưng Jobs mới là
người đưa ra những quyết định then chốt.
Jobs đặc biệt chú trọng vào các đợt cầu thang, chúng lặp lại chiếc cầu thang mà ông đã sáng
tạo nên ở NeXT. Khi ông đến thăm các cửa hàng đang trong quá trình xây dựng, mười lần như
một, ông đều đề nghị thay đổi cầu thang. Tên của ông được đưa vào vị trí nhà phát minh chủ đạo
trong hai tấm giấy đăng kí sáng chế cầu thang, một là cho kiểu dáng trong suốt bao gồm các bậc
cầu thang lát-kính-toàn-bộ và các tấm kính trự lực được tán với bằng đinh titan, cái còn lại là cho
hệ thống kĩ thuật sử dụng một đơn vị kính nguyên khối bao gồm nhiều lá thủy tinh cẤn mỏng
chòng lên nhau nhằm nâng đỡ các khối nặng.
Vào năm 1985, khi bị hất cẳng khỏi Apple trong nhiệm kì đầu tiên, Jobs đã đến nước Ý và
Studio.
-1386c    -1386ực kì ấn tượng bởi chất đá xám trên những lối đi ở thành phốFlorence. Vào năm 2002, khi ông rút
ra kết luận rằng lớp lát sàn gỗ sáng màu trong các cửa hàng bắt đầu trông như là lối đi ngoài vỉa hè
- một mối bận tâm khó mà tưởng tượng là có thể hành hạai đó kiểu như Steve Ballmer, CEO của
Microsoft - thì Jobs muốn sử dụng loại đá xám kia để thay thế. Một trong số các đồng sự của Jobs
thúc giục rằng họ có thể mô phỏng màu sắc và chất liệu đá, sử dụng bê- tông, như vậy sẽ rẻ được
hơn mười lần, nhưng Jobs quả quyết rằng nó phải là đá nguyên chất mới được. Sa thạch Pietra
Serena màu xám-xanh với chất liệu vân tinh xảo, có xuất xứ từ một mỏ thuộc sở hữu gia đình - II
Casone ở Firenzuola, ngoại ô Florence. “Tụi tôi chỉ chọn được 3% tổng số đá khai thác từ lòng núi,
vì nó có sắc độ và mạng đường vân đá cũng như độ tinh khiết chính xác,” Johnson nói. “Steve quả
quyết rằng chúng tôi phải có được màu sắc đích xác và nó phải là một thứ chất liệu với mức độ
hoàn mỹ nhất.” Vậy là các nhà thiết kế ở Florence chọn ra đúng những tảng đá được khai thác, rồi
giám sát việc xẻ chúng ra thành những phiến vuông vắn, và đảm bảo mỗi viên gạch lại được đánh
dấu bằng một tấm dẤn để chắc chắn rằng chúng sẽ được lát xuống ngay sát cạnh những viên đá
vừa cặp với nó.” “Một điều anh nên biết: đó chính là loại đá thành Florence sử dụng cho các lối đi,
đảm bảo với anh rằng nó có thể chống chịu được thử thách của thời gian,” Johnson nói.
Một chi tiết đáng chú ý nữa của các cửa hàng chính là Quầy Thiên Tài (Genius Bar).
Smith
-1866Johnson đưa ra ý kiế    -1866n này trong một chuyến công tác kết hợp nghỉdưỡng (retreat) với cả nhóm.
Ông đã yêu cầu các thành viên miêu tả về dịch vụ tốt nhất mà họ từng tận hưởng. Phần lớn mọi
người đều nhắc đến những trải nghiệm hay hoở mấy khách sạn như Four Seasons hay
Ritz-Carlton. Vậy là John cử năm viên quản lý cửa hàng đầu tiên đến chương trình huấn luyện của
Ritz-Carlton và đưa ra ý tưởng sao phỏng lại thứ gì đó giữa bàn chăm sóc khách hàng và quầy bar.
“Nếu chúng ta sắp đặt ở quầy đó những con người thông minh nhất ở Mac thì sao nhỉ,” ông nói với
Jobs. “Chúng ta có thể gọi nó là Quầy Thiên tài.”
 






Jobs bảo ý tưởng ấy thật dở tệ. ông thậm chí còn phản đối tên gọi. “Anh không thể gọi họ là
thiên tài được,” ông bảo. “Họ là những kẻ gàn. Họ không có những kĩ năng con người để chuyển
tải thứ gì đó gọi là quầy thiên tài đâu.” Johnson cứ tưởng là mình đã thua, nhưng ngày hôm sau ông
tình cờ đụng phải luật sư trưởng của Apple, ông này bảo, “Tiện đây, Steve vừa mới bảo tôi đi đăng
kí nhãn hiệu cho cái tên ‘quầy thiên tài’”.
Rất nhiều đam mê của Jobs đã tụ hội về cửa hàng trên Đại lộ số Năm của Manhattan, được
khai trương hồi năm 2006: một khối lập phương, một cầu thang đặc trưng, kính và đưa ra một lời
tuyên bố tối đa thông qua chủ nghĩa tối thiểu. “Đó thực sự là cửa hiệu của Steve,” Johnson nói. Mở
cửa 24/7, nó xác thực thứ chiến lược kiếm tìm những địa điểm đặc trưng có lưu lượng giao thông
cao bằng cách thu hút tới năm mươi nghìn lượt khách mỗi tuần trong suốt năm đầu tiên. (Thử nhớ
Studio.
-1386l    -1386ại sức hút của cửa hàng Gateway thì thấy: 250 lượt khách mỗi tuần.) “Cửa hàng này thu lợi trên
mỗi mét vuông nhiều hơn bất cứ cửa hàng nào trên thế giới,” Jobs tự hào bày tỏvào năm 2010.
“Nó còn mang lại tổng doanh thu lớn hơn - bằng đô-la tuyệt đối - chứ không phải chỉ tính trên mỗi
mét vuông đâu - so với bất cứ cửa hàng nào ở New York. Trong đó tính luôn cả các tiệm của Saks
và Bloomingdale.”
Jobs có thể khuấy động sự phấn chấn trông đợi cho các buổi khai trương cửa hàng với món
năng khiếu mà ông đã sử dụng cho các buổi ra mắt sản phẩm. Mọi người bắt đầu lặn lội đến tận các
buổi khai trương cửa hàng và chầu chực cả đêm ở bên ngoài hòng trở thành một trong những khách
đầu tiên được bước chân vào trong. “Cậu con trai hòi đó mới 14 tuổi của tôi gợi ý buổi thức đêm
xếp hàng đầu tiên của tôi ở Palo Alto, và trNguyenải nghiệm này hóa ra lại trở thành một sự kiện xã hội lí
thú,” Gary Allen, người chủ trì một trang web phục vụ những người ái mộ cửa hàng Apple, kể lại.
“Hai bố con thực hiện vài cuộc thức đêm xếp hàng như thế, trong đó có cả năm lần ở nước ngoài,
và đã gặp gỡ rất nhiều người hay ho.”
Vào tháng Bảy năm 2011, một thập kỉ kể từ thời điểm những cửa hàng đầu tiên được khai
trương, tổng cộng đã có 326 cửa hàng Apple. Cửa hàng lớn nhất là ở Covent Garden, London, cao
nhất là ở Ginza, Tokyo. Doanh thu trung bình hằng năm của mỗi cửa hàng là 9,8 tỷ USD. Nhưng
các cSmithửa hàng còn làm được nhiều hơn thế. Chuỗi cửa hàng này trực tiếp đóng góp vào 15% tổng
doanh số của Apple nhờ tạo nên tiếng vang và lôi kéo sự chú ý đến nhãn hiệu, các cửa hàng giẤn
tiếp góp phần quảng cáo rùm beng cho mọi động thái, mọi sản phẩm của công ty.
Kể cả trong lúc phải vật lộn chống lại những tác động của căn bệnh ung thư vào năm 2011,
Jobs vẫn dành thời gian hình dung những dự án cửa hàng tương lai, ví như cửa hàng mà ông muốn
xây dựng trong Nhà ga Trung tâm Thành phố New York. Một buổi chiều, ông cho tôi xem một bức
hình cửa hàng ở Đại lộ số Năm và chỉ vào mười tám tấm ốp kính ở mỗi mặt. “Đây là thành tựu tiên
tiến nhất của công nghệ chế tạo kính thời nay đấy,” ông nói. “Chúng tôi còn tự chế ra những mẫu
 






khuôn riêng để đúc kính đấy.” Rồi ông lôi một bản vẽ kĩ thuật ra, trong đó mười tám ô kính được
thay bằng bốn tấm khổng lồ. Đó là thứ tiếp theo mà ông muốn làm, ông nói. Một lần nữa, đó là một
thách thức ở điểm giao cắt giữa thẩm mỹ và kĩ nghệ. “Nếu chúng tôi muốn thực hiện việc này với
công nghệ hiện thời, chúng tôi sẽ phải làm cho khối lập phương này ngắn đi một phút mỗi chiều,”
ông bảo. “Mà tôi thì không muốn làm thế. Nên chúng tôi phải chế mấy cái nồi hơi mới ở Trung
Quốc vậy.”
Ron Johnson không mấy rung động trước ý tưởng này. ông nghĩ rằng mười tám tấm ốp
thực ra trông đẹp hơn bốn tấm. “Kích cỡ cửa hàng mà chúng ta đang có hiện nay phối hợp tuyệt
diệu với những hàng cột của Tòa nhà GM,” ông nói. “Nó sáng lấp lánh như là chiếc hộp trang sức
vậy. Tôi nghĩ là nếu để kính quá trong suốt, thì gần như chắc chắn sẽ trượt đi thành sai lầm ngay.”
Studio.
ông tranh cãi điểm này với Jobs, nhưng chẳng ích gì. “Khi công nghệ cho phép điều gì đó mới, ông
-1293ta mu    -1293ốn tận dụng ngay lập tức,’’Johnson nói. “Thêm nữa, với Steve, ít hơn luôn là nhiều hơn, đơn
giản hơn vẫn tốt hơn. Thế nên, nếu như anh có thể xây một cái hộp kính với ít thành phần hơn, tức
là nó tốt hơn, nó đơn giản hơn, và nó ở tuyến đầu của công nghệ tiên tiến. Đó chính là nơi Steve
muốn ngự trị, với sản phẩm và với cả cửa hàng của ông ấy.”
Chương 30: TRUNG TÂM SỐ
Từ iTunes tới iPod
Ghi chú ảnh: Chiếc iPod đầu tiên, 2001
 


Kết nối những dấu chấm
 
Nguyen
 
Cứ mỗi năm Jobs lại chọn những nhân viên giá trị nhất của mình cho một chuyến hành
quân bí mật, được ông gọi là “Nhóm 100.” Họ được chọn dựa trên một nguyên tắc đơn giản: những
người bạn sẽ đem theo nếu như chỉ có thể chọn 100 người đi cùng bạn trên chiếc xuồng cứu hộ tới
công ty tiếp theo, ở cuối mỗi chuyến đi, Jobs thường đứng trước một tấm bảng (ông thích những
tấm bảng bởi nó cho ông sự kiểm soát tuyệt đối và chúng mang lại sự tập trung) và hỏi, “10 thứ
chúng ta nên làm tiSmithếp theo là gì?” Mọi người sẽ chiến đấu để đưa ý tưởng của mình vào danh sách.
Jobs sẽ viết chúng ra, và gạch đi những cái ông thấy tệ. Sau một loạt những mánh khóe, họ đưa ra
được một danh sách gồm 10 ý tưởng. Sau đó Jobs sẽ gạch bỏ 7 ý tưởng dưới cùng và nói, “Chúng
ta chỉ có thể làm 3”.
Năm 2001, Apple đã hồi sinh mảng máy tính cá nhân của mình. Đó là lúc để tư duy khác
biệt. Một loạt các hướng đi mới ở đầu danh sách trên tấm bảng của ông năm đó.
Ở thời điểm đó, không khí ảm đạm có nguồn góc từ lĩnh vực kỹ thuật số. Bong bóng
dot-com đã vỡ tung, sàn giao dịch NASDAQ giảm 50% so với đỉnh cao của nó. Chỉ có 3 công ty
 
 






công nghệ có hoạt động quảng cáo trong giải Super Bowl tháng 1 năm 2001, so với 17 công ty của
năm trước. Tuy nhiên, cảm giác về sự suy thoái còn đi xa hơn nữa. Suốt 25 năm kể từ khi Jobs và
Wozniak sáng lập Apple, máy tính cá nhân là trung tâm của cuộc cách mạng số. Và giờ thì các
chuyên gia cho rằng vai trò trung tâm của nó đã chấm dứt. Nó đã “trưởng thành và trở nên tẻ nhạt,”
phóng viên Walt Mossberg của Wall Street Journal viết. Jeff Weitzen, CEO của Gateway tuyên bố
“Chúng tôi đang tách mảng máy tính cá nhân khỏi vai trò trung tâm.”
Đó là lúc Jobs xúc tiến một chiến lược mới rất lớn có thể biến đổi Apple - và toàn bộ ngành
công nghiệp công nghệ. Máy tính cá nhân, thay vì bị đưa ra ngoài cuộc, sẽ được biến thành “một
trung tâm số” dùng để phối hợp với nhiều loại thiết bị khác nhau, từ máy chơi nhạc cho tới máy
quay phim, chụp ảnh. Bạn kết nối và đồng bộ tất cả các thiết bị với máy tính của mình, nó có thể
Studio.
quản lý âm nhạc, ảnh, video, văn bản và tất cả các khía cạnh mà Jobs gẤn cho “phong cách số” của
-1293b    -1293ạn. Apple sẽ không còn là một công ty máy tính nữa - thực tếnó đã bỏ từđó ra khỏi tên của mình
- nhưng Macintosh sẽđược khôi phục để trở thành trung tâm của loạt thiết bị mới đầy bất ngờ, bao
gồm iPod, iPhone và iPad.
Khi bước sang tuổi 30, Jobs đã làm một phép ẩn dụ với các album ca nhạc, ông trầm ngâm
về việc vì sao những người trên 30 lại phát triển những lối suy nghĩ cứng nhắc và trở nên thiếu
sáng tạo. “Người ta bế tắc trong những lối mòn, giống như những rãnh trong một đĩa than, và họ
không bao giờ thoát ra khỏi chúng,” ông nói. ở tuổi 45, Jobs giờ đang sửa soạn thoát ra khỏi lối
mòn của mình.
 
FireWire
 
Nguyen
 
Tầm nhìn của Jobs về việc máy tính của bạn sẽ trở thành trung tâm số bắt đầu từ một công
nghệ có tên FireWire, được Apple phát triển đầu những năm 1990. Đó là một cổng kết nối tốc độ
cao cho phép di chuyển các tập tin kỹ thuật số từ thiết bị này qua thiết bị khác. Những nhà sản xuất
máy ảnh của Nhật Bản đã sử dụng chúng, và Jobs quyết định tích hợp nó trong phiên bản cập nhật
của iMac phát hành tháng 10 năm 1999. Ông bắt đầu nhìn FireWire như một phần của hệ thống
cho phép chuyển các video từ máy ảnh sang máy tính, nơi chúng có thể được sửa chữa và phân
Smith
phối.     Để thực hiện điều đó, chiếc iMac cần một phần mềm xử lý video tốt. Vì thế Jobs đã tới gặp
cho Mac cnhững ngườủa Adobe i bạn cũ của mình ở Adobe, công ty đồ họa số, và nhờ họ phát triển phiên bản mới dành
Premiere, vốn đã phổ biến trên các máy tính Windows. Các nhà điều hành của Adobe đã
khiến Jobs ngỡ ngàng khi thẳng thừng từ chối điều này. Họ nói rằng Macintosh có quá ít người
dùng để khiến nó đáng giá. Jobs cực kỳ giận dữ và cảm thấy như mình bị phản bội. “Tôi đã đặt
Adobe vào trong kế hoạch, vậy mà họ lại bủn xỉn với tôi,” ông trách móc. Adobe còn làm mọi thứ
 
 






tệ hơn nữa khi không phát triển những chương trình nổi tiếng khác, như Photoshop cho Mac
OSX(28), mặc dù Macintosh rất phổ biến trong giới thiết kế và những nhóm sáng tạo khác, vốn đều
dùng những ứng dụng này.
Jobs không bao giờ tha thứ cho Adobe, một thập kỷ sau ông bước vào cuộc chiến công khai
với công ty này khi không cho phép Adobe Flash chạy trên iPad. ông mang theo một bài học giá trị
củng cố cho khao khát kiểm soát từ đầu đến cuối tất cả những thành phần chủ chốt của một hệ
thống: “Góc nhìn chủ đạo của tôi khi bị từ chối bởi Adobe năm 1999 là việc chúng tôi sẽ không
tham gia bất kỳ vấn đề nào nếu như không thể kiểm soát cả phần cứng lẫn phần mềm, nếu không
chúng tôi sẽ không giữ nổi đầu mình.”
Vì thế từ năm 1999 Apple bắt đầu sản xuất phần mềm ứng dụng cho Mac, tập trung vào đối
Studio.
-1386tượ    -1386ng giao thoa giữa nghệ thuật và công nghệ. Những phần mềm đó gồm có Final Cut Pro, dùng để
chỉnh sửa video; iMovie là phiên bản đơn giản hơn dành cho người dùng thông thường: iDVD
dùng để ghi video hay nhạc ra đĩa; iPhoto để cạnh tranh với Photoshop; GarageBand để tạo và phối
nhạc; iTunes để quản lý các bài hát; và iTunes store, dùng để mua nhạc.
Ý tưởng của trung tâm số nhanh chóng được tập trung phát triển. “Tôi vỡ lẽ ra điều đó với
những chiếc máy ảnh,” Jobs nói. “Sử dụng iMovie có thể khiến chiếc máy ảnh của bạn giá trị hơn
hàng chục lần.” Thay vì phải mất hàng trăm giờ cho các cảnh quay gốc mà bạn sẽ không bao giờ
vượt qua được, bạn có thể chỉnh sửa nó trên máy tính của mình, tạo những cảnh mờ trang nhã,
thêm âm nhạc, thêm danh sách những người thực hiện, điền tên bạn là nhà sản xuất. Nó cho phép
người dùng sáng tạo, thể hiện bản thân họ, để tạo ra những thứ có cảm xúc. “Đó là khi ý tưởng máy
tính sẽ biến đổi thành một thứ khác đến với tôi.”
Jobs có một cái nhìn khác: nếu máy tính phục vụ như một trung tâm, nó sẽ cho phép các
thiết bị di động trở nên đơn giản hơn. Rất nhiều tính năng mà các thiết bị cố thực hiện, chẳng hạn
như chỉnh sửa video hoặc ảnh, chúng thực hiện nó một cách hạn chế vì các màn hình quá nhỏ và
khó thích nghi với các menu lấp đầy các tính năng. Máy tính có thể xử lý chúng dễ hơn rất nhiều.
Và một điều nữa... điều Jobs nhìn thấy là nó sẽ làm việc tốt nhất khi mọi thứ - thiết bị, máy
tính, phSmithần mềm, ứng dụng, FireWire - đều được kết hợp chặt chẽ với nhau. “Tôi càng tin hơn về
khả năng cung cấp các giải pháp trọn gói,” ông nhớ lại.
Sự đẹp đẽ trong nhận thức này là ở chỗ chỉ có một công ty được đặt ở vị trí có thể đi theo
cách tiếp cận này. Microsoft viết phần mềm, Dell và Compaq làm phần cứng, Sony sản xuất rất
nhiều thiết bị số, Adobe phát triển rất nhiều ứng dụng. Nhưng chỉ có Apple làm tất cả những thứ
đó. “Chúng tôi là công ty duy nhất sở hữu toàn bộ các công cụ - phần cứng, phần mềm và hệ điều
hành,” ông giải thích với Time. “Chúng tôi có thể chịu trách nhiệm toàn bộ đối với trải nghiệm
người dùng. Chúng tôi có thể làm những việc mà các công ty khác không thể.”
 






Công cuộc tích hợp của Apple vào chiến lược trung tâm số được bắt đầu từ video. Với
FireWire, bạn có thể chuyển các video của bạn vào máy Mac, và với iMovie bạn có thể biến nó
thành một kiệt tác. Sau đó thì sao? Bạn có thể muốn ghi nó ra vài đĩa DVD để bạn cùng bạn bè có
thể xem nó trên tivi.
“Vì thế chúng tôi đã bỏ rất nhiều thời gian làm việc với các nhà sản xuất ổ đĩa để có được
các ổ đĩa thông dụng có thể ghi DVD,” ông nói. “Chúng tôi là công ty đầu tiên có thể bán nó.” Như
mọi khi Jobs tập trung vào việc làm sản phẩm đơn giản nhất có thể cho người dùng, và đó là chìa
khóa cho thành công của họ. Mike Evangelist, người từng làm việc ở Apple với các phần mềm
thiết kế, nhớ lại việc trình diễn cho Jobs giao diện của một phiên bản đời đầu. Sau khi xem một loạt
các hình chụp, Jobs nhảy lên, cầm lấy chiếc bút và vẽ một hình chữ nhật đơn giản lên trên bảng.
Studio.
“Đây là ứng dụng mới,” ông nói. “Nó có một cửa sổ. Bạn kéo video vào trong cửa sổ này. Sau đó
-1293b    -1293ạn nhấn vào nút này và nói ‘Ghi.’ Vậy thôi. Đó là thứ chúng ta sẽ làm.” Evangelist chết lặng, tuy
nhiên nó chính là khởi đầu đã dẫn tới sựđơn giản của thứ trở thành iDVD sau này. Jobs thậm chí
còn giúp thiết kế biểu tượng của nó “Ghi”.
Jobs cũng biết việc nhiếp ảnh số đang chuẩn bị bùng nổ, vì vậy Apple phát triển nhiều cách
để biến máy tính thành trung tâm của các bức ảnh của bạn. Nhưng ít nhất trong năm đầu tiên ông
đã không để mắt tới một cơ hội rất lớn. HP và một vài công ty khác đã sản xuất một ổ đĩa có thể ghi
những đĩa CD ca nhạc, nhưng Jobs quyết định Apple nên tập trung vào video thay vì âm nhạc.
Thêm vào đó, sự cố chấp của ông trong việc bỏ ổ đĩa dạng khay hiện có của iMac và thay vào đó
Nguyen
một ổ dạng rãnh trang nhã hơn nhưng đồng nghĩa là không thể tích hợp ổ ghi CD đầu tiên, vốn
-2440đượ    -2440c thiết kếban đầu theo dạng khay. “Chúng tôi đã lỡ chuyến tàu đó,” ông nhớ lại. “Và chúng tôi
cần phải đuổi theo thật nhanh.”
Dấuấn của một công ty sáng tạo không chỉ là việc nó luôn có những ý tưởng mới, mà còn
biết cách đuổi theo khi biết mình đang ở phía sau.
iTunes
Không mất nhiều thời gian để Jobs nhận ra thế giới âm nhạc số đang trở nên lớn mạnh. Vào
Smith
năm 2000, mọi người sao chép âm nhạc vào máy tính từ đĩa CD, hoặc tải chúng từ những dịch vụ
-3760chia s    -3760ẻnhư Napster, và ghi các danh sách nhạc vào đĩa trắng của họ. Trong năm này sốlượng đĩa
trắng được bán ở Mỹ là 320 triệu đĩa trong khi dân số chỉ có 281 triệu người. Có nghĩa là rất nhiều
người thực sự chuyển sang ghi đĩa, còn Apple thì không phục vụ họ. “Tôi cảm thấy mình như một
kẻ đần độn,” ông nói với Fortune. “Tôi nghĩ mình đã bỏ lỡ nó. Chúng tôi phải làm việc cật lực để
bắt kịp.”
Jobs thêm ổ ghi CD vào iMac, nhưng nó không đủ. Mục tiêu của ông là đơn giản hóa việc
chuyển nhạc từ đĩa CD, quản lý nó trên máy tính, và ghi danh sách nhạc ra đĩa. Các công ty khác đã
 






phát triển các ứng dụng quản lý nhạc, nhưng chúng rất rườm rà và phức tạp. Một trong những tài
năng của Jobs là phát hiện ra các thị trường với đầy những sản phẩm hạng hai. ông đã xem xét các
ứng dụng âm nhạc đã có - bao gồm Real Jukebox, Windows Media Player, và một cái của HP có đi
kèm với ổ ghi CD - và đi tới một kết luận: “Chúng quá phức tạp và chỉ có các thiên tài mới dùng
hết một nửa số chức năng của chúng.”
Đó là cơ hội của Bill Kincaid. Một cựu kỹ sư phần mềm của Apple, ông đang chạy xe tới
một đường đua ở Willows, California để tham gia cuộc đua với chiếc xe thể thao Formula Ford của
mình trong khi (không được hợp lý lắm) nghe Đài phát thanh quốc gia. Ông nghe được một bản tin
về thiết bị nghe nhạc di động Rio có thể chơi các bản nhạc số theo định dạng MP3, ông đã ngửng
đầu lên khi nghe phóng viên nói “Đừng quá vui mừng, người dùng Mac, bởi nó không hoạt động
 
trên các máy Mac.” Kincaid tự nói với mình, “Ha! Mình có thể xử lý điều này!”
 
Studio.
 
Để giúp viết phần mềm quản lý Rio cho Mac, ông đã gọi cho bạn mình là Jeff Robbin và
Dave Heller, đều là cựu kỹ sư phần mềm của Apple. Sản phẩm của họ, được biết đến với tên
SoundJam, đem tới cho người dùng Mac một giao diện của Rio và phần mềm để quản lý các bài
hát trong máy của họ. Vào tháng 7 năm 2000, khi Jobs đang thúc đẩy nhóm của ông đưa ra một
phần mềm quản lý âm nhạc, Apple đã mua lại SoundJam, mang những người sáng lập quay lại con
thuyền Apple. (Cả 3 đều ở lại công ty và Robbin tiếp tục quản lý nhóm phát triển phần mềm âm
nhạc trong 1 thập kỷ sau đó. Jobs xem Robbin quý giá đến mức ông từng chấp nhận cho phép
phóng viên Time gặp ông này sau khi đã cam kết sẽ không in họ của Jeff trên báo.)
Nguyen
Jobs làm việc cá nhân với họ để biến SoundJam thành một sản phẩm của Apple. Nó chất
-1933đầ    -1933y những tính năng các loại, và do đó có rất nhiều màn hình phức tạp. Jobs ép họ phải làm cho nó
đơn giản hơn và quyến rũ hơn. Thay vì một giao diện cho phép bạn ghi rõ bạn muốn tìm kiếm theo
tên nghệsĩ, tên bài hát hay album, Jobs yêu cầu một ô đơn giản cho phép bạn gõ bất kỳ thứ gì bạn
muốn. Từ iMovie họ lấy lại được giao diện phủ kim loại bóng và cả một cái tên. Họ gọi nó là
iTunes.
Jobs giới thiệu iTunes vào tháng 1 năm 2001tại Macworld như một phần của chiến lược
trung tâm sSmithố. Nó miễn phí cho tất cả người dùng Mac, ông thông báo. “Tham gia cuộc cách mạnh
âm nhạc với iTunes, và làm thiết bị nghe nhạc của bạn có giá hơn hàng chục lần,” ông kết luận
trong những tràng pháo tay không dứt. Như câu khẩu hiệu quảng bá của ông sau đó: Sao chép.
Nhào trộn. Ghi đĩa.
Buổi chiều hôm đó Jobs gặp John Markoff của tờ New York Times. Buổi phỏng vấn trở
nên tồi tệ, nhưng cuối cùng Jobs ngồi trước máy Mac của mình và trình diễn iTunes. “Nó gợi nhớ
tới tuổi trẻ của tôi,” ông nói khi những hiệu ứng nhảy múa trên màn hình. Nó khiến ông hồi tưởng
lại khi sử dụng chất kích thích. Trải nghiệm sử dụng là một trong hai hoặc ba điều quan trọng nhất
 
 






ông từng làm trong đời, Jobs nói với Markoff. Những người chưa bao giờ dùng thuốc sẽ không bao
giờ thực sự hiểu được ông.
iPod
Bước kế tiếp trong chiến lược trung tâm số là làm một máy nghe nhạc di động. Jobs nhận ra
việc Apple có cơ hội thiết kế một thiết bị sánh đôi cùng phần mềm iTunes, cho phép nó trở nên đơn
giản hơn. Các nhiệm vụ phức tạp có thể được xử lý trên máy tính, những thứ dễ dành cho thiết bị.
Vì thế iPod đã ra đời, thiết bị cho phép Apple bắt đầu chuyển mình từ một công ty máy tính trở
thành công ty có giá trị lớn nhất thế giới.
Jobs có niềm đam mê đặc biệt với dự án này bởi ông yêu âm nhạc. Những chiếc máy nghe
nhạc đã có trên thị trường, ông nói với các đồng nghiệp, “thực sự vớ vẩn.” Phil Schiller, Jon
Studio.
-1386Rubinstein, và toàn b    -1386ộ nhóm của ông đều đồng ý. Trong khi xây dựng iTunes, họ dành thời gian
với Rio và các máy nghe nhạc khác, và vui vẻ hành hạ chúng. “Chúng tôi ngồi quanh và nói,
‘Những thứ này thực sự bốc mùi,’” Schiller nhớ lại. “Chúng lưu khoảng 16 bài hát, và bạn chẳng
thể nào tìm ra cách sử dụng chúng.”
Jobs bắt đầu thúc đẩy một máy nghe nhạc di động từ mùa thu năm 2000, nhưng Rubinstein
đã phản hòi về việc các linh kiện cần thiết chưa sẵn sàng, ông yêu cầu Jobs chờ đợi. Vài tháng sau
Rubinstein đã có thể tìm được một màn hình LCD nhỏ phù hợp và một pin xạc Li-poly(^^). Thách
thức lớn nhất là tìm một ổ đĩa đủ nhỏ nhưng có dung lượng đủ lớn để tạo nên một máy nghe nhạc
tuyệt vời. Vào tháng 2 năm 2001, ông có chuyến thăm định kỳ tới các nhà cung cấp linh kiện của
 
Apple ở Nhật.
 
Nguyen
 
Vào cuối cuộc họp thường lệ với Toshiba, các kỹ sư nhắc tới một sản phẩm mới họ có
trong phòng thí nghiệm và sẽ sẵn sàng ra mắt vào tháng 6. Đó là một ổ cứng nhỏ, 1,8 inch (bằng
kích cỡ một tờ đô la), có thể chứa 5 Gigabytes dữ liệu (khoảng một nghìn bài hát), và họ chưa rõ
nên làm gì với nó. Khi các kỹ sư của Toshiba đưa nó cho Rubinstein, ông ngay lập tức biết nó có
thể dùng làm gì. Hàng nghìn bài hát trong túi của ông! Hoàn hảo. Tuy vậy ông vẫn giữ vẻ lãnh
đạm. Jobs cũng đang ở Nhật, có bài diễn thuyết ở hội nghị Macworld Tokyo. Họ gặp nhau tối hôm
đó ởSmith khách sạn Okura, nơi Jobs nghỉ lại. “Giờ tôi đã biết cách để làm nó,” Rubinstein nói với ông.
“Tất cả những gì tôi cần là tờ séc 10 triệu đô-la.” Jobs ngay lập tức phê duyệt. Và Rubinstein bắt
đầu đàm phán với Toshiba để giành độc quyền sử dụng từng chiếc đĩa mà họ có thể làm, ông cũng
bắt đầu tìm kiếm người có thể dẫn đầu nhóm phát triển.
Tony Fadell là một chuyên gia khởi nghiệp có hạng với vẻ ngoài đặc chất công nghệ và
một nụ cười hấp dẫn. Anh từng lập 3 công ty từ hồi còn học đại học Michigan.
Sau đó anh làm cho công ty phát triển thiết bị cầm tay General Magic (nơi anh gặp Andy
Hertzfeld và Bill -Atkinson những người lánh nạn từ Apple), và sau đó có khoảng thời gian không
 
 






thoải mái ở Philips Electronics, nơi anh, với mái tóc bạch kim cắt cua và phong cách nổi loạn, đối
đầu với văn hóa trầm lặng. Anh có một vài ý tưởng về việc phát triển những máy nghe nhạc số tốt
hơn, bởi anh đã thất bại với các hãng RealNetworks, Sony và Philips. Vào một ngày, khi đang ở
Colorado trượt tuyết cùng ông chú ruột, điện thoại của Fadell đổ chuông khi anh đang ngồi trên
cáp treo. Đó là Rubinstein, người nói với anh Apple cần một người làm việc trên một “thiết bị điện
tử nhỏ”. Fadell, không thiếu tự tin, khoe khoang về việc anh là một phù thủy trong việc chế tạo
những thiết bị như vậy. Rubinstein đã mời anh tới Cuptertino.
Fadell nghĩ rằng mình được thuê để làm việc trên một thiết bị trợ lý kỹ thuật số, một phiên
bản thành công hơn Newton. Nhưng khi gặp Rubinstein, chủ đề nhanh chóng chuyển sang iTunes,
mới phát hành được 3 tháng. “Chúng tôi đang cố gắng kéo những chiếc máy nghe nhạc hiện thời
Studio.
-1386v    -1386ề phía iTunes và chúng trông thật kinh khủng, tuyệt đối kinh khủng,” Rubinstein nói với cậu ta.
“Chúng tôi nghĩ rằng mình nên tự phát triển một phiên bản.”
Fadell đã run lên. “Tôi say mê âm nhạc. Tôi đã thử vài thứ giống như vậy ở RealNetworks,
và tôi từng ném một cái máy chơi MP3 cho Palm.” Fadell đồng ý tham gia, ít nhất là ở vị trí tư vấn.
Sau vài tuần Rubinstein cố nài xem liệu cậu có muốn dẫn dắt nhóm này không, anh cần phải trở
thành nhân viên toàn thời gian ở Apple. Nhưng Fadell đã từ chối; anh thích sự tự do của mình.
Rubinstein đã rất tức giận với thứ ông cho là sự lằng nhằng của Fadell. “Đây là một trong các quyết
định của cuộc đời,” ông nói với Fadell.” Cậu sẽ không bao giờ phải ân hận vì nó.”
Ông quyết định ép Fadell. ông đã triệu tập cuộc họp với khoảng 20 người thuộc dự án này.
Khi Fadell bước vào, Rubinstein nói vNguyenới anh, “Tony, chúng ta sẽ không làm dự án này cho tới khi
cậu làm toàn thời gian. Cậu sẽ làm hay không? Cậu cần quyết định ngay bây giờ.”
Fadell nhìn vào mắt Rubinstein, sau đó quay qua những người khác và nói, “Việc này lúc
nào cũng xảy ra ở Apple à, mọi người bị ép phải ký hợp đồng?” Anh dừng lại một chút ròi đồng ý
và bắt tay Rubinstein một cách miễn cưỡng. “Chuyện đó đã để lại một số khúc mắc giữa Jon và tôi
trong nhiều năm,” Fadell nhớ lại. Rubinstein cũng đồng ý: “Tôi không nghĩ cậu ấy đã tha thứ cho
tôi vì việc đó.”
Smith
Fadell và Rubinstein luôn xung đột, bởi cả 2 người họ đều nghĩ mình đã khai sinh ra iPod.
-1680Theo cách Rubinstein nhìn nh    -1680ận thì ông đã được Jobs giao nhiệm vụ nhiều tháng trước, tìm thấy
nhữngổđĩa của Toshiba, tìm ra màn hình, pin và các linh kiện thiết yếu khác. Sau đó ông mang
Fadell tới để ráp chúng lại với nhau, ông và những người khác không vừa lòng với cách nhìn của
Fadell về việc ví anh với “Tony Baloney.” Nhưng ở góc độ của Fadell, trước khi tới Apple anh đã
có những kế hoạch cho một chiếc máy chơi MP3 hoàn hảo, và anh đã nghiên cứu với nhiều công ty
trước khi đồng ý đến với Apple, vấn đề về việc ai sẽ là người nhận nhiều công trạng cho iPod hơn,
 






hay danh hiệu người khai sinh ra iPod, là một cuộc đấu qua nhiều năm với các cuộc phỏng vấn, báo
chí, các trang web, và thậm chí là các bản ghi trên Wikipedia.
Nhưng vài tháng sau đó họ quá bận để cãi nhau. Jobs muốn iPod được bán ra vào Giáng
sinh, và có nghĩa là nó phải sẵn sàng để giới thiệu vào tháng 10. Họ tìm các công ty đang thiết kế
các máy chơi MP3 có thể dùng làm nền móng cho công việc ở Apple và chọn một công ty nhỏ có
tên là PortalPlayer. Fadell nói với nhóm này rằng “Đây là dự án sẽ thay đổi Apple, và 10 năm nữa
sẽ là ngành kinh doanh âm nhạc chứ không phải ngành kinh doanh máy tính.” Anh thuyết phục họ
ký một thỏa thuận độc quyền, và nhóm của anh bắt đầu sửa đổi sự thiếu hụt trong PortalPlayer,
chẳng hạn như giao diện phức tạp, pin yếu, và không có khả năng tạo một danh sách nhiều hơn 10
bài.
 
Chính nó!
 
Studio.
 
Có một số cuộc họp đáng nhớ bởi vì chúng đánh dấu một thời khắc lịch sử và nó cho thấy
cách người lãnh đạo điều hành. Chẳng hạn như cuộc họp ở phòng hội nghị tại tầng 4 của Apple vào
tháng 4 năm 2001, nơi Jobs quyết định những phần cơ bản của iPod. Có mặt để nghe Fadell trình
bày kế hoạch của mình với Jobs là Rubinstein, Schiller, Ive, Jeff Robbin, và giám đốc marketing
Stan Ng. Fadell không biết Jobs, và anh cảm thấy bị đe dọa một cách dễ hiểu.
“Khi ông ấy đi vào phòng họp, tôi đã đứng dậy và nghĩ, ‘Whoa, đây là Steve!’ Và tôi thực
sự ở trạng thái phòng bị vì tôi đã nghe về việc ông ấy có thể cục cằn tới mức nào.”
Buổi họp bắt đầu bằng phần giới thiệu về thị trường tiềm năng và các công ty khác đang
làm gì. Jobs, như thường lệ, không có sNguyenự kiên nhẫn, “ông ấy không chú ý tới bài giới thiệu được
quá một phút,” Fadell nói. Khi màn hình hiển thị những đối thủ tiềm tàng trên thị trường, ông ấy
phẩy tay. “Đừng có lo về Sony,” ông nói. “Chúng ta biết mình đang làm gì, và họ thì không.” Sau
đó, họ dừng việc trình chiếu, thay vào đó Jobs tra tấn cả nhóm với hàng loạt câu hỏi. Fadell rút ra
được một bài học: “Steve muốn vào thời điểm đó (cuộc họp) thì phải nói trực tiếp về các vấn đề.
Ông ấy từng một lần nói với tôi, ‘Nếu cậu cần trình chiếu, thì nó có nghĩ là cậu đang không biết
mình nói về cái gì.’”
Smith
Jobs thích được nhìn các mẫu sản phẩm thật để ông có thể cảm nhận, xem xét và vuốt ve.
Vì vậy Fadell mang tới phòng họp 3 mô hình; Rubinstein đã hướng dẫn cậu cách giới thiệu định
Hhướọ ging lấu mần lượẫu đó ởt các mdướẫu sao cho li vòng gỗ trònựa chởọ gin mà ông ữa bàn. ấy thích đúng là một mẫu mà họ cho là vượt trội.
Fadell bắt đầu phần giới thiệu bằng cách lấy tất cả các phần họ sử dụng ra khỏi hộp và để
lên bàn. ở đó có ổ đĩa 1,8 inch, màn hình LCD, bo mạch, pin, tất cả được dẤn nhãn đề giá và trọng
lượng. Khi đưa chúng ra, họ bàn bạc về việc giá cả và kích thước có thể xuống tới mức nào trong
năm tới. Một số mảnh có thể gắn lại với nhau giống như trò chơi Lego để thể hiện các lựa chọn.
 
 






Sau đó Fadell đưa ra các mô hình của anh, làm bằng xốp cách nhiệt với các tấm chì được
chèn vào để có trọng lượng phù hợp. Cái đầu tiên có một khe cắm thẻ nhớ ngoài. Jobs bỏ qua nó vì
sự phức tạp. Cái thứ 2 có bộ nhớ RAM động, rẻ hơn nhưng sẽ mất hết các bài hát nếu hết pin. Jobs
không hài lòng. Tiếp theo Fadell ghép vài phần nhỏ lại với nhau để thể hiện một thiết bị với ổ cứng
1,8 inch sẽ trông thế nào. Jobs nhìn khá thích thú. Buổi trình diễn tiến dần tới chỗ Fadell nâng tấm
gỗ lên và lấy ra mô hình được lắp ghép hoàn chỉnh của lựa chọn này. “Tôi đã hy vọng có thể thêm
chút thời gian với những miếng ghép Lego, nhưng Steve chọn ngay lựa chọn dùng ổ cứng theo
cách chúng tôi đã mô hình nó,” Fadell nhớ lại. Cậu ấy khá ngạc nhiên với quy trình làm việc.” Tôi
từng ở Philips, nơi các quyết định như thế này cần phải họp đi họp lại với rất nhiều lượt trình chiếu
PowerPoint và phải nghiên cứu thêm nhiều lần nữa.”
Tiếp đến là lượt của Phil Schiller. “Tôi có thể mang các ý tưởng cStudio.ủa mình ra được không?
ông hỏi. ông rời khỏi phòng và quay lại với khá nhiều các mô hình iPod, tất cả đều giống nhau ở
mặt trước: vòng xoay nổi tiếng sau này. “Tôi đã nghĩ về cách bạn duyệt qua danh sách,” ông nhớ
lại. “Bạn không thể nhấn một cái nút hàng trăm lần được. Chẳng phải sẽ rất tuyệt nếu bạn có một
vòng xoay?” Bằng cách cải thiện vòng xoay với ngón tay của bạn, bạn có thể lướt qua các bài hát.
Bạn càng giữ lâu thì càng lướt nhanh hơn, vì thế bạn có thể duyệt qua hàng trăm bài một cách dễ
dàng. Jobs reo lên, “Chính nó!” ông đã để Fadell và các kỹ sư làm việc trên ý tưởng đó.
Khi dự án được bắt đầu, Jobs mải mê với nó hàng ngày. Yêu cầu chính của ông là “Đơn
giản hóa!” ông có thể lướt qua từng màn hình của giao diện người dùng và kiểm tra một cách khắt
khe: nếu ông muốn một bài hát hoNguyenặc một tính năng, ông cần phải có nó trong 3 lần nhấn nút. Và
việc nhấn cần có cảm giác. Nếu ông không thể tìm ra cách đi tới cái gì đó, hoặc nó mất hơn 3 lần
nhấn, ông sẽ trở nên thô lỗ. “Có những lúc ta phải phát điên lên vì những vấn đề trong giao diện
người dùng, và nghĩ tới việc cân nhắc tất cả các khả năng, và ông thường nói ‘Cậu có nghĩ về cái
này không?’” Fadell nói. “Và tất cả chúng tôi cùng nói, ‘Chết tiệt’, ông ấy định nghĩa lại vấn đề
hoặc cách tiếp cận, và những vấn đề nhỏ của chúng tôi sẽ biến mất.”
Mỗi đêm Jobs có thể gọi điện thoại để nói về những ý tưởng của mình. Fadell và những
ngườSmithi khác sẽ phải gọi nhau dậy và thảo luận về đề nghị mới nhất của Jobs, họ thường tụ tập lại để
hướng ông tới chỗ mà họ muốn, nhưng thường chỉ có hiệu quả trong một nửa số trường hợp.
“Chúng tôi có một cơn lốc những ý tưởng từ Steve và cần phải cố đi trước nó,” Fadell nói. “Mỗi
ngày đều có những thứ như vậy, có thể là cái cần gạt nên ở đây, hoặc màu của một cái nút, hay vấn
đề về chiến lược giá cả. Với phong cách của ông ấy, bạn cần làm việc với đồng đội của mình, trông
chừng giúp nhau.”
Một trong những tầm nhìn quan trọng của Jobs là càng nhiều chức năng được thực hiện
trên iTunes càng tốt, hơn là thực hiện nó trên iPod. Sau này ông nhớ lại:
 






Để giúp iPod thực sự dễ dùng - và việc này mất rất nhiều công sức tranh luận của tôi -
chúng tôi cần giới hạn các dịch vụ mà thiết bị hỗ trợ. Thay vào đó chúng tôi đưa chức năng đó lên
iTunes trên máy tính. Chúng tôi không cho phép bạn tạo danh sách nhạc ngay trên thiết bị. Bạn tạo
chúng trên iTunes và sau đó đồng bộ với thiết bị. Điều đó đã gây tranh cãi. Nhưng thứ làm Rio và
các thiết bị khác quá khó dùng là vì chúng phức tạp. Người dùng cần làm các tác vụ như tạo danh
sách nhạc bằng thiết bị, vì nó không được tích hợp với phần mềm chơi nhạc trên máy tính của bạn.
Vì thế bằng việc sở hữu phần mềm iTunes và thiết bị iPod, nó cho phép chúng ta để máy tính và
thiết bị làm việc cùng nhau, cho phép chúng ta đưa sự phức tạp tới đúng chỗ của nó.
Đỉnh cao trong hầu hết các sự đơn giản hóa là mệnh lệnh của Jobs, khiến các đồng sự hết
sức ngạc nhiên, đó là iPod không có nút bậưtắt. Thực tế là hầu hết các thiết bị của Apple: Không
Studio.
cần phải có một cái như vậy. Thiết bị của Apple sẽ vào trạng thái ngủ đông nếu không được sử
-1293d    -1293ụng, và nó sẽ thức dậy khi bạn chạm vào bất kỳphím nào. Nhưng không cần phải có một cần gạt
để “Tách - bạn đã tắt. Tạm biệt.”
Bỗng nhiên mọi thứởvào đúng vị trí của nó: mộtổ cứng lưu được hàng nghìn bài hát; một
giao diện và một vòng xoay cho phép bạn duyệt qua hàng nghìn bài hát; một kết nối FireWire cho
phép bạn đồng bộ hàng nghìn bài hát mà không mất tới 10 phút. “Chúng tôi nhìn nhau và nói, ‘Nó
sẽ trở nên thật tuyệt vời,’” Jobs nhớ lại. “Chúng tôi biết nó tuyệt tới mức nào, bởi chúng tôi biết rõ
mỗi người đều muốn có một cái cho riêng mình. Và ý tưởng này trở nên đơn giản một cách tuyệt
vời: hàng nghìn bài hát trong túi của bạn.” Một trong những người soạn quảng cáo của chúng tôi đề
xuất nên gọi nó là “Pod.” Jobs là người đã mượNguyenn từ tên iMac và iTunes để đổi nó thành iPod.
Sắc trắng của chú cá voi
Khi Jony Ive và tôi đang nghiên cứu mô hình xốp của chiếc iPod và cố hình dung ra sản
phẩm hoàn thiện sẽ nhìn như thế nào thì một ý tưởng đến với cậu ấy trong buổi sáng khi đang lái xe
từ nhà ở San Francisco tới Cupertino. Mặt trước của nó nên có màu trắng tinh khiết, anh nói với
những đồng nghiệp trong xe, và nó cần được nối liền mảnh với mặt lưng bằng thép không trầy,
sáng loáng. “PhSmithần lớn những sản phẩm tiêu dùng nhỏ đều có cảm giác dễ dàng vứt đi,” Ive nói. “Vì
không có sự hấp dẫn văn hóa nào với chúng. Điều tôi tự hào nhất về iPod là nó mang lại cảm giác
rất đáng giá, không phải thứ có thể vứt bỏ.”
Màu trắng không chỉ là trắng đơn thuần, mà phải trắng tinh khiết. “Không chỉ là thiết bị,
mà cả tai nghe của nó và những dây cáp nối và thậm chí là cục sạc,” anh nhớ lại. “Trắng tinh
khiết.” Những người khác tiếp tục tranh luận về việc tai nghe tất nhiên nên là màu đen như tất cả
những chiếc tai nghe khác. “Nhưng Steve hiểu nó ngay lập tức, và ủng hộ màu trắng,” Ive nói.
 






“Cần có sự thuần khiết trong nó.” Hình ảnh đôi tai nghe trắng ngoằn ngoèo giúp iPod trở thành một
biểu tượng. Ive đã mô tả nó:
Có một thứ gì đó rất ý nghĩa, rất quan trọng ở nó và không mang lại cảm giác rẻ rúng, đồng
thời nó cũng mang vẻ tĩnh lặng và tự chủ. Nó không ve vẩy đuôi trước mặt bạn. Nó tự chủ, và một
chút điên rồ, với đôi tai nghe uốn lượn. Đó là lý do vì sao tôi thích màu trắng. Trắng không chỉ là
một màu tự nhiên. Nó vô cùng thuần khiết và tĩnh lặng. Rõ nét và nổi bật nhưng cũng không kém
phần kín đáo.
Nhóm marketing của Lee Clow ở TBWA\Chiat\Day muốn kỉ niệm hình tượng tự nhiên của
chiếc iPod cùng dáng vẻ trắng toát của nó thay vì một quảng cáo giới thiệu sản phẩm truyền thống
vốn đơn thuần chỉ giới thiệu các tính năng của thiết bị. James Vincent, một anh chàng người Anh
Studio.
-1386tr    -1386ẻ tuổi cao lêu nghêu, người từng chơi cho một ban nhạc và từng làm công việc DJ, mới tham gia
vào công ty quảng cáo, một cách tựnhiên đã giúp Apple tập trung quảng cáo vào những người yêu
nhạc thuộc thế hệở bên thềm thiên niên kỷ mới thay vì thế hệ nổi loạn sau thế chiến. Với sự trợ
giúp của giám đốc nghệ thuật Susan Alinsangan, họđã tạo ra một chuỗi các biển quảng cáo và các
áp phích cho chiếc iPod, và họ đưa ra các lựa chọn trên bàn họp của Jobs để ông có thể xem xét.
ở phía ngoài cùng bên phải họ để những lựa chọn truyền thống nhất, với những hình trực
diện của iPod trên nền trắng, ở phía bên trái họ để những lựa chọn tạo hình và mang tính biểu
tượng, thể hiện hình bóng của một người đang nhảy trong khi nghe nhạc với một chiếc iPod, dây
tai nghe màu trắng dao động theo tiếng nhạc. “Nó thấu hiểu cảm xúc của bạn và mối quan hệ mãnh
liệt giữa bạn và âm nhạc,” Vincent nói. Anh đềNguyen xuất với Duncan Milner, giám đốc sáng tạo, họ nên
đứng một cách kiên quyết về phía bên trái, để xem họ có thể thu hút Jobs về phía này không. Khi
ông đi vào, ông lập tức đi về phía bên phải, nhìn vào những bức ảnh thực tế của sản phẩm. “Nhìn
nó rất tuyệt,” ông nói. “Hãy bàn về những cái này.” Vincent, Milner và Clow không nhúc nhích di
chuyển chút nào ở phía còn lại. Cuối cùng, Jobs nhìn sang, liếc qua các lựa chọn mang tính biểu
tượng hóa, và nói, “Oh, tôi đoán các anh thích những thứ này.” ông lúc lắc đầu. “Nó không thể hiện
được sản phẩm. Nó không nói lên đó là thứ gì.” Vincent đề nghị rằng họ có thể sử dụng hình ảnh
mang tính biSmithểu tượng và thêm vào dòng ghi chú, “1000 bài hát trong túi của bạn.” Nó sẽ nói lên tất
cả. Jobs nhìn lại phía bên phải bàn và cuối cùng đồng ý. Không có gì ngạc nhiên khi ông nhanh
chóng nhận rằng đó là ý tưởng của mình trong việc thúc đẩy nhiều quảng cáo mang tính biểu tượng
hơn. “Có vài người theo chủ nghĩa hoài nghi luôn hỏi, Thứ này thực sự sẽ giúp bán những chiếc
iPod chứ?” Jobs nhớ lại. “Đó chính là khi việc trở thành một CEO trở nên thực sự hữu ích, vì tôi có
thể thúc đẩy cho những ý tưởng này.”
Jobs nhận ra rằng có một lợi ích khác nữa khi Apple có một hệ thống tích hợp máy tính,
phần mềm và các thiết bị. Điều đó có nghĩa là doanh số của iPod có thể thúc đẩy doanh số của
 






iMac. Nghĩa là, ông có thể lấy tiền mà Apple dùng để quảng cáo cho iMac chuyển qua những
quảng cáo cho iPod - biến đồng tiền trở nên giá trị gấp đôi. Thực tế là gấp ba, bởi những quảng cáo
đó thu hút những đối tượng trẻ trung và sành điệu đến với thương hiệu Apple, ông nhớ lại:
Tôi đã có một ý tưởng điên rồ về việc chúng tôi có thể bán nhiều iMac bằng việc quảng cáo
cho iPod. Thêm vào đó, iPod sẽ biến Apple thành một biểu tượng của sự sáng tạo và trẻ trung. Vì
thế tôi đã chuyển 75 triệu đô-la tiền quảng cáo sang cho iPod, mặc dù lĩnh vực này chưa chứng
minh được nổi doanh thu bằng 1% con số đó. Điều đó có nghĩa là chúng tôi hoàn toàn thống trị thị
trường máy nghe nhạc. Chúng tôi đã chi nhiều hơn tất cả các công ty khác tới hàng trăm lần.
Các clip quảng cáo trên ti vi thể hiện bóng người đang nhún nhảy theo những bài hát chọn
bởi Jobs, Clow và Vincent. “Tìm chọn các bài hát trở thành niềm vui chính của chúng tôi trong các
Studio.
-1386bu    -1386ổi họp marketing hàng tuần,” Clow nói. “Khi chúng tôi bật những bản đoạn khó nghe, Steve sẽ
nói, Tôi ghét cái này,’ và James sẽ nói chuyện với ông ấy về nó.” Các quảng cáo đã làm nổi tiếng
rất nhiều ban nhạc, đáng kể nhất là Black Eyed Peas; Quảng cáo với bài “Hey Mama” là mẫu kinh
điển của thể loại những bóng người nhảy múa. Khi các quảng cáo mới chuẩn bịđược phát, Jobs
thường hay suy nghĩ lại, gọi cho Vincent và yêu cầu anh hủy nó đi. “Nó nghe hơi cổ” hay “Nó nghe
hơi tầm thường,” ông nói. “Hãy báo hủy nó đi”. James cảm thấy bối rối và cố nói lại với ông.
“Khoan đã, nó sẽ trở nên tuyệt vời,” anh tranh luận. Và Jobs luôn luôn mủi lòng, quảng cáo vẫn
được làm, và ông sẽ thích nó.
Jobs giới thiệu iPod ngày 23 tháng 10 năm 2001, ở một trong các sự kiện giới thiệu sản
phẩm theo phong cách đặc trưng củNguyena ông. “Gợi ý: nó không phải một máy Mac,” và nhận lấy
những lời khiêu khích. Tới lúc tiết lộ sản phẩm, sau khi giới thiệu các khả năng kỹ thuật, Jobs
không làm thủ thuật quen thuộc của ông là đi tới chiếc bàn và gỡ bỏ lớp nhung phủ trên sản phẩm.
Thay vào đó ông nói, “Tôi tình cờ có một chiếc ngay ở đây, trong túi của mình.” ông đưa tay vào
trong túi quần bò và lôi ra một thiết bị trắng bóng. “Thiết bị nhỏ bé đáng kinh ngạc này lưu một
nghìn bài hát, và nó ở ngay trong túi của tôi.” Ông nhét nó lại vào trong túi và chậm rãi bước khỏi
sân khấu trong sự tán thưởng.
Smith
Ban đầu có một số hoài nghi từ những người đam mê công nghệ, đặc biệt là về mức giá 399
-1866đô la. Trong giớ    -1866i blogger rộ lên những lời đùa cợt về “thiết bị với mức giá ngu ngốc.” Tuy nhiên,
người tiêu dùng nhanh chóng biến nó thành một sản phẩm rất thành công. Hơn thế nữa, iPod đã trở
thành phần thiết yếu của tất cả những gì Apple hướng tới: kết nối đầy thi vị giữa chế tạo, nghệ thuật
và sáng tạo công nghệ, thiết kế đậm nét và đơn giản. Nó rất dễ sử dụng và đi cùng một hệ thống
tích hợp từ đầu chí cuối, từ máy tính tới FireWire tới thiết bị và tới phần mềm quản lý nội dung.
Khi bạn lấy một chiếc iPod ra khỏi hộp, nó đẹp tới mức trông như đang tỏa sáng, và nó làm tất cả
các máy chơi nhạc khác trông chúng như được thiết kế và sản xuất ở Uzbekistan.
 






Kể từ phiên bản Mac đầu tiên đã cho thấy Jobs có một tầm nhìn sáng rõ về sản phẩm giúp
đưa công ty tiến vào tương lai. “Nếu bất kỳ ai không rõ vì sao Apple lại có mặt trên đời, tôi sẽ lấy
đây làm một ví dụ tốt,” Jobs nói với Steve Levy của Newsweek lúc đó. Wozniak, người từ đầu
luôn nghi ngờ về những hệ thống tích hợp, bắt đầu thay đổi triết lý của mình. “Wow, thật hợp lý
khi Apple là công ty tiên phong với ý tưởng này,” Wozniak ca ngợi sau khi iPod được bán ra. “Sau
tất cả, trong toàn bộ lịch sử của mình Apple luôn phát triển cả phần cứng lẫn phần mềm, với kết
quả là cả hai làm việc tốt hơn cùng nhau.”
Vào ngày Levy có buổi giới thiệu trước với báo giới về iPod, ông có cuộc gặp mặt với Bill
Gates ở bữa tối, và ông đã cho Gates xem một chiếc iPod. “ông đã thấy thứ này chưa?” Levy hỏi.
Sau này ông ghi chú lại, “Gates làm tôi nhớ tới những bộ phim khoa học viễn tưởng nơi những
Studio.
người ngoài hành tinh đối diện với một vật thể mới lạ, tạo ra những đường ống năng lượng nối giữa
-1293ông và v    -1293ật thểđó, cho phép ông đưa thẳng vào não bộ tất cả những thông tin có thể về nó.” Gates
sử dụng vòng xoay và nhấn mọi tổ hợp phím có thể, trong khi mắt dính chặt vào màn hình. “Nó là
một sản phẩm tuyệt vời,” cuối cùng ôngấy nói. Sau đó ông ấy dừng lại một chút, nhìn khá bối rối
và hỏi: “Nó chỉ dành cho Macintosh?”
Chú thích:
Hệ điều hành Mac phiên bản 10.
Lysergic Acid Diethylamide (LSD) là 1 loại ma túy gây ảo giác cực mạnh.
Lithium-polymer.
Nguyen
Smith
 






Chương 31: KHO NHẠC iTUNES


Warner Music
 








Ta là Pied Piper (31)
 
Đầu năm 2002, Apple phải đối mặt với một thử thách. Mối liên hệ hoàn hảo giữa chiếc
iPod, phần mềm iTunes, và máy vi tính tạo điều kiện cho bạn quản lý dễ dàng kho nhạc mình đang
sở hữu. Nhưng để có thêm nhạc mới, bạn sẽ phải rời bỏ không gian êm ái dễ chịu kia mà lê xác đi
mua một chiếc CD hoặc tải bài hát trên mạng. Phương Ấn thứ hai thường đồng nghĩa với việc phải
“tả xung hữu đột” vào mê cung tăm tối rối rắm của hoạt động chia sẻ dữ liệu và các dịch vụ ăn cắp
nhạc không bản quyền. Do đó Jobs muốn cung cấp cho người dùng iPod một cách thức tải nhạc
đơn giản, an toàn và hợp pháp.
Studio.
Nền công nghiệp âm nhạc cũng phải đối mặt với một thách thức khác. Nó đang phải chịu
sự tấn công của cơn lốc các dịch vụ ăn cắp nhạc không bản quyền - Naptster, Grokster, Gnutella,
-1200Kazaa - cho phép m    -1200ọi người lấy nhạc mà không phải trả một đồng nào. Một phần cũng vì vấn nạn
này mà doanh thu bán CD hợp pháp đã giảm 9% trong năm 2002.
Giám đốc các hãng thu âm đang phải vật lộn trong tuyệt vọng, với “phong thái” của những
đứa trẻ ranh lớp hai chơi bóng đá, hòng thống nhất một tiêu chuẩn chung cho nhạc số chống sao
chép trái phép. Paul Vidich đến từ Warner Music và đồng sự của ông làm việc trong cùng một tập
đoàn Bill Raduchel của AOL Time Warner đang làm việc với Sony về vấn đề này, và cả hai hi
vọng sẽ lôi kéo được Apple vào liên minh của mình. Vậy là vào tháng Một năm 2002, cả nhóm bay
 
đến Cupertino để gặp Jobs.
 
Nguyen
 
Đó không phải một cuộc họp dễ chịu gì cho cam. Vidich bị cảm lạnh, mất giọng, nên phó
của ông là Kevin Gage phải thuyết trình thay. Jobs nhấp nhổm liên tục trên ghế chủ toạ, mặt cau có
khó chịu. Sau có bốn trang thuyết trình, ông phẩy tay và cắt ngang bài nói. Ông sổ toẹt: “Đầu của
các anh mọc trên mông à?” Tất cả mọi ánh mắt đều đổ dồn về Vidich, khi ấy đang gắng gượng hết
sức để lấy giọng. “Anh nói đúng,” ông lên tiếng sau một khoảng im lặng dài. “Chúng tôi chẳng biết
phải làm thế nào cả. Anh phải giúp chúng tôi nghĩ cách mới được.” Sau này, khi nhớ lại, Jobs đã
Smith
-2226thú th    -2226ực là lúc đấy mình hơi ngỡngàng, và ông đồng ý rằng Apple sẽ chung tay với nỗ lực của
Warner và Sony.
Giá kể các công ty thu âm đủ khả năng thống nhất một phương pháp mã hoá chuẩn nhằm
bảo vệ dữ liệu nhạc thì hẳn vô số kho nhạc trực tuyến đã có cơ hội mọc lên như nấm sau mưa. Nếu
vậy chắc chắn Jobs sẽ khó lòng tạo ra một Kho Nhạc iTunes cho phép Apple kiểm soát được cách
thức điều phối hoạt động bán nhạc trực tuyến. Tuy nhiên, Sony đã tặng cho Jobs cơ hội đó khi hãng
quyết định, ngay sau cuộc họp tháng
 
 






Một năm 2002 tại Cupertino, là sẽ rút khỏi mọi cuộc thảo luận vì hãng chỉ ưu tiên format
thuộc quyền sở hữu của mình, vốn là nguồn mang lại phí bản quyền cho hãng.
Tổng giám đốc Sony Nobuyuki Idei đã phân trần với tổng biên tập Red Herring Tony
Perkins rằng: “Anh thừa biết Steve ròi đấy, ông ấy luôn có lộ trình làm việc của riêng mình. Mặc
dù ông ấy là một thiên tài thật, song ông ấy chẳng bao giờ chia sẻ tất cả mọi chuyện với anh. Kiểu
người như thế rất khó làm việc cùng, nhất là khi anh là một công ty lớn... Đó là một cơn ác mộng.”
Howard stringer, khi đó là giám đốc Sony khu vực Bắc Mỹ, còn chua thêm một câu về Jobs:
“Thành thực mà nói, cố gắng hoà hợp với nhau chỉ là một trò phí thì giờ vô ích.”
Thay vào đó, Sony bắt tay với Universal nhằm tạo ra một dịch vụ đăng kí tải nhạc tên là
Pressplay. Trong khi đó, AOL Time Warner, Bertelsmann, và EMI lại liên kết với RealNetworks
Studio.
-1386để    -1386 tạo ra MusicNet. Không dịch vụ nào chịu bán bản quyền nhạc của mình cho đối thủ, vì thế mỗi
bên chỉ cung cấp được một nửa kho nhạc hiện hành. Cảhai đều là những dịch vụđăng ký nghe
nhạc cho phép khách hàng nghe nhạc nhưng không được lưu lại, vì vậy nếu tài khoản đăng ký của
bạn hết hiệu lực, bạn cũng nghỉ nghe nhạc luôn. Cả hai dịch vụ đều có những quy định phức tạp và
giao diện vô cùng kém thân thiện. Và quả thật, chúng đã được “vinh dự” xếp thứ chín trong danh
sách “25 sản phẩm công nghệ tệ hại nhất mọi thời đại” của PC World. Tạp chí tuyên bố: “Các đặc
tính ngớ ngẩn đến khó tin của những dịch vụ này cho thấy các công ty thu âm vẫn chưa hiểu ra vấn
đề.”
Trong tình hình đó, lẽ ra Jobs đã có thể chọn cách dung túng hoạt động ăn cắp nhạc. Nhạc
Nguyen
-2533mi    -2533ễn phí càng giúp nâng giá trị của iPod lên thêm. Tuy nhiên, vì ông là người thực sự yêu âm nhạc,
và những người nghệsĩ đã tạo ra nó, nên ông phản đối những gì mà ông nhìn nhận như một sự
cướp bóc các sản phẩm sáng tạo. Sau này ông đã tâm sự với tôi rằng:
Từ những ngày đầu tiênởApple, tôi đã hiểu ra một điều rằng: chúng ta bắt đầu phát triển
thịnh vượng kể từ khi ta tạo ra quyền sở hữu. Nếu người khác sao chép hoặc ăn cắp phần mềm của
chúng tôi, chúng tôi sẽ phá sản mất. Nếu nó không được bảo vệ, thì chẳng còn động lực nào thôi
thúc chúng tôi tạo ra những phần mềm mới hoặc các mẫu mã sản phẩm mới nữa. Nếu hàng rào bảo
Smith
-3946v    -3946ệ quyền sở hữu dần biết mất, các công ty trong lĩnh vực sáng tạo sẽ biến mất theo hoặc không bao
giờđược thành lập. Song có một lý do giản dịhơn: ăn cắp là sai trái. Nó gây tổn hại đến những
người khác. Và nó còn làm tổn thương lòng tự trọng của chính bạn.
Tuy nhiên, ông biết rằng cách tốt nhất để chống lại nạn ăn cắp nhạc - thực ra là cách duy
nhất - là cung cấp một phương án thay thế hấp dẫn hơn những dịch vụ chán ngắt mà các công ty thu
âm đang dựng lên. ông nói với Andy Langer của tạp chí Esquire: “Chúng tôi tin rằng 80% những
người đi ăn cắp đều ở thế cực chẳng đã, chỉ vì chẳng có phương án thay thế nào hợp pháp cả. Vì
vậy chúng tôi nói: Ta hãy tạo ra một phương án thay thế hợp pháp cho nó.’ Tất cả mọi người đều
 






được lợi. Các công ty nhạc được lợi. Các nghệ sĩ được lợi. Apple được lợi. Và người sử dụng được
lợi, vì anh ta nhận được dịch vụ tốt hơn và không phải sắm vai một thằng ăn cắp nữa.”
Thế là Jobs bắt tay vào xây dựng một “Kho Nhạc iTunes” và thuyết phục năm công ty thu
âm lớn nhất cho phép bán các phiên bản nhạc số của họ trên đó. “Tôi chưa bao giờ bỏ ra nhiều thời
gian đến thế để cố thuyết phục những người khác làm điều có lợi cho bản thân họ,” ông nhớ lại. về
căn bản, các công ty đều lo ngại về mô hình đặt giá và vấn đề xé lẻ album nhạc, nên Jobs bèn giải
thích rằng dịch vụ ông mới nghĩ ra sẽ chỉ có trên máy Macintosh, chiếm có 5% ít ỏi của toàn thị
trường. Họ có thể thử nghiệm sáng kiến này với rủi ro rất nhỏ. “Chúng tôi viện dẫn thị phần nhỏ bé
của mình ra theo hướng có lợi cho mình với lập luận rằng nếu kho nhạc thất bại, thì thế giới cũng
chẳng vì thế mà sụp đổ,” ông nói.
Jobs đề xuất bán mỗi bài hát số với giá 99 xu - một cái giá giản dStudio.ị và ngẫu hứng. Các công
ty thu âm sẽ được nhận 70 xu trong số đó. Jobs khẳng định rằng nó sẽ hấp dẫn hơn nhiều so với mô
hình đăng ký hàng tháng mà các công ty nhạc vẫn ưa dùng. Ông tin rằng mỗi người đều có một mối
liên hệ cảm xúc với những bài hát họ yêu thích. Họ muốn sở hữu “Sympathy for the Devil” (Lòng
thương cảm dành cho quỷ sứ) và “Shelter from the storm” (Chốn nương náu trong cơn bão tố), chứ
không chỉ thuê chúng. Như hòi đó ông đã có lần nói với Jeff Goodell của tờ Rolling Stones: “Tôi
nghĩ anh có thể đưa bài Second Corning (Tái sinh) lên một dịch vụ đăng ký và có lẽ nó sẽ không
thu được thành công.”
Jobs cũng đòi Kho Nhạc iTunes chỉ bán từng bài hát riêng lẻ, chứ không bán cả album. Đó
rốt cuộc chính là nguồn gốc gây nhiNguyenều xung đột nhất với các công ty thu âm, vốn kiếm tiền bằng
cách tung ra những album chỉ có 2, 3 bài hát hay thật sự đi kèm một tá những bài “thường thường
bậc trung.” Một số nhạc sĩ còn dựa trên quan điểm nghệ thuật để phản đối kế hoạch xé lẻ album
của Jobs. Trent Reznor của ban nhạc Nine Inch Nails cho rằng: “Một album hay là một album có
một âm hưởng chung. Trong đó, các bài hát bổ khuyết cho nhau. Tôi thích làm nhạc theo cách đó.”
Song các ý kiến phản đối đều chẳng có mấy giá trị. Jobs nhớ lại: “Các hoạt động ăn cắp nhạc và tải
nhạc trực tuyến thực ra đã xé nát các album từ lâu rồi. Bạn không thể cạnh tranh nổi với bọn ăn cắp
Smith
nhạc, trừ phi bán từng bài hát riêng lẻ.”
Trung tâm của vấn đề là hố sâu ngăn cách giữa những người yêu công nghệ và những
-1213ngườ    -1213i yêu nghệ thuật. Jobs yêu cảhai, đúng như những gì ông đã bộc lộởPixar và Apple, do đó
ông đã được “trời định” là người bắc cầu nối liền khoảng cách đó.vềsau ông đã giải thích:
Khi tôi đến Pixar, tôi dần dần nhận thức được một mối chia rẽ sâu sắc. Các công ty công
nghệ không hiểu được sự sáng tạo. Họ không biết trân trọng tư duy trực giác, như khả năng của
một nhân viên tìm kiếm tài năng trong một công ty thu âm: ngồi nghe nhạc của một trăm nghệ sĩ và
có thể lọc ra năm người có khả năng thành công. Và họ nghĩ rằng những người làm trong lĩnh vực
 






sáng tạo chỉ suốt ngày ngồi ì trên ghế sa lông và là những kẻ vô tổ chức, bởi họ chưa được nhìn
thấy những người làm công việc sáng tạo ở những nơi như Pixar tâm huyết và kỉ luật tới mức nào.
Mặt khác, các công ty âm nhạc lại hoàn toàn mù tịt về công nghệ. Họ cứ nghĩ rằng chỉ cần ra đường
là thuê ngay được vài anh chàng làm công nghệ. Song nó cũng giống như Apple cố kiếm người sản
xuất nhạc vậy. Chúng tôi sẽ chỉ tuyển được các nhân viên tìm kiếm tài năng hạng hai, cũng như các
công ty nhạc sẽ chỉ thuê được dân công nghệ hạng hai. Tôi là một trong số ít những người hiểu
được quá trình tạo ra công nghệ đòi hỏi nhiều trực giác và sáng tạo đến thế nào và quá trình tạo ra
một sản phẩm nghệ thuật cần tính kỉ luật thực thụ tới đâu.
Jobs vốn có mối quan hệ lâu năm với Barry Schuler, tổng giám đốc bộ phận AOL của Time
Warner, nên đã tìm đến ông để tham vấn cách lôi kéo các hãng thu âm đồng ý cộng tác với Kho
Studio.
Nhạc iTunes. “Vấn nạn ăn cắp nhạc đang đẩy tất cả mọi người vào thế ‘con giun xéo lắm cũng
quằn’,” Schuler nói. “Anh nên dùng lập luận rằng vì anh có sẵn trong tay một dịch vụ đầu - cuối
cách hihoàn chệỉu qunh, tảừ nhiPods đếất.”     n kho nhạc, do đó, anh có thể bảo vệ cách thức âm nhạc được sử dụng một
Một ngày tháng Ba năm 2002, Schuler nhận được một cú điện thoại của Jobs và quyết định
mời cả Vidich cùng nói chuyện tay ba. Jobs hỏi Vidich liệu ông có thể bay tới Cupertino cùng chủ
tịch Warner Music, Roger Ames, được chăng. Lần này Jobs ăn nói vô cùng nhã nhặn lịch sự. Ames
là một người Anh thông minh, thâm trầm, hài hước, kiểu người mà Jobs rất thích (giống như James
Vincent và Jony Ive). Thế là chế độ Steve Đáng Yêu được dịp kích hoạt. Thậm chí vào một thời
điểm khi cuộc họp mới bắt đầu, Jobs còn tNguyenự mình sắm một vai hết sức bất thường: nhà ngoại giao.
Ames và Eddy Cue, phụ trách điều hành iTunes cho Apple, sa vào một cuộc tranh cãi xoay quanh
vấn đề tại sao đài phát thanh ở Anh lại không phát triển mạnh mẽ như ở Mỹ, thì Jobs xen vào và
nói: “Chúng ta am hiểu về công nghệ, nhưng đối với âm nhạc thì không được thông thạo bằng, nên
thôi, đừng đôi co nữa.”
Ames vừa thua một trận trước ban quản trị: ông muốn bộ phận AOL trong tập đoàn phải cải
tiến dịch vụ tải nhạc mới ra đời của chính mình. “Khi dùng AOL để tải về một bài hát, tôi đến chịu
không tài nào tìm thSmithấy nó trong cái máy vi tính chết tiệt của mình,” ông nhớ lại. Vì vậy khi Jobs
trưng ra một bản demo của Kho Nhạc iTunes, Ames đã bị ấn tượng mạnh mẽ. “Phải, phải, đó chính
xác là thứ chúng tôi đã chờ đợi bao lâu nay,” ông nói. Ông đồng ý rằng Warner Music sẽ tham gia,
và còn đề nghị giúp lôi kéo các công ty âm nhạc khác nữa.
Jobs bay sang miền đông để giới thiệu về dịch vụ này với các lãnh đạo khác của Time
Warner. “Anh ấy ngồi trước chiếc máy Mac cứ như một đứa trẻ nghịch đồ chơi,” Vidich kể.
“Không giống như các giám đốc khác, anh ấy tuyệt đối say đắm sản phẩm của mình.” Ames và
Jobs bắt đầu mổ xẻ các chi tiết liên quan đến Kho Nhạc iTunes, bao gồm số lần một bản nhạc có
 






thể được lưu vào những thiết bị khác nhau và làm cách nào để hệ thống chống sao chép hoạt động
hiệu quả. Họ nhanh chóng tìm được tiếng nói chung và bắt đầu bắt tay vào lôi kéo các tên tuổi khác
trong ngành âm nhạc.
Herding Cats
Cái tên quan trọng phải kể đến đầu tiên là Doug Morris, chủ tịch của Universal Music
Group. Gia tài của ông bao gồm những nghệ sĩ thuộc hàng “không thể thiếu mặt” như U2,
Eminem, và Maria Carey, cũng như những thương hiệu như Motown và Interscope-
Geffen-A&M. Morris rất sẵn lòng đàm phán. Hơn bất kỳ người khống lồ nào khác trong ngành âm
nhạc, ông rất đau đầu nhức óc về vấn nạn ăn cắp nhạc và đã phát chán chất lượng của đội ngũ làm
công nghệ ở các công ty nhạc. “Chả khác gì Miền Tây Hoang Dã cả,” Morris kể. “Không một ai
Studio.
bán nhạc số cả, còn nạn ăn cắp nhạc thì hoành hành ngang ngược. Tất cả những gì chúng tôi thử
-1293nghi    -1293ệm tại các công ty thu âm đều thất bại. Sự khác biệt vềkĩ năng giữa những người làm trong
lĩnh vực âm nhạc và các chuyên gia công nghệ quá lớn.”
Trên đường cùng Jobs tới văn phòng của Morris trên Broadway, Ames đã “phím” trước
cho Jobs biết cần phải nói gì. Kết quả mĩ mãn. Điều khiến Morris ấn tượng mạnh mẽ nhất là Jobs
đã gắn kết mọi thứ với nhau theo một phương thức vừa tạo điều kiện cho người sử dụng tiếp cận dễ
dàng, vừa an toàn cho các công ty thu âm. Morris khen: “Steve đã làm được một điều thiên tài. Anh
ấy đưa ra một hệ thống hoàn thiện: Kho Nhạc iTunes, phần mềm quản lý âm nhạc, và chính chiếc
Ipod. Mọi thứ đều hoàn hảo, không tì vết. Anh ấy có cả một bộ sản phẩm hoàn chỉnh.”
Morris bị thuyết phục rằng Jobs có tầm nhìn kĩ thuật mà các công ty nhạc hiện nay đang rất
thiếu. “Dĩ nhiên chúng ta phải trông cậy cả vào Steve Jobs,” ông nói với phó giám đốc công nghệ
của chính tập đoàn mình, “vì tại Universal, chúng ta chẳng có ai biết tí gì về công nghệ cả.” Điều
đó, dĩ nhiên, không hề khiến các chuyên viên công nghệ của Universal sốt sắng làm việc với Jobs
chút nào, và Morris phải liên tục ra lệnh họ chấm dứt mọi sự chống đối và bắt tay vào thực hiện
một giao kèo thật nhanh. Họ cũng đưa thêm được vài điều khoản giới hạn vào FairPlay, hệ thống
quản lý quyền sở hữu số của Apple, để một bài hát đã được bán đi không thể bị phát tán ra quá
Smith
-1866nhi    -1866ều thiết bị. Song vềcơ bản, họđều đi theo ý tưởng Kho Nhạc iTunes mà Jobs đã xây dựng với
Ames và các đồng nghiệp tại Warner của ông.
Morris bị mê mẩn vì Jobs đến nỗi ông gọi cả Jimmy lovine, vịgiám đốc xấc xược, nói
nhanh như súng bắn của công ty con lnterscope-Geffen-A&M. lovinve và Morris là hai người bạn
rất thân, suốt ba mươi năm qua không có ngày nào họ không nói chuyện với nhau. “Khi tôi gặp
Steve, tôi nghĩ anh ấy chính là cứu tinh của chúng tôi, vì vậy tôi phải đưa Jimmy đi gặp ngay để
anh ấy thấy.”
 






Nếu muốn, Jobs có thể biến mình thành một người tao nhã quyến rũ tuyệt vời, và ông cũng
bật chế độ này lên khi lovine bay đến Cupertino để xem bản demo. “Anh thấy chưa, đơn giản quá
phải không?” ông hỏi lovine. “Phải dân công nghệ ở chỗ anh sẽ không bao giờ làm thế. Trong các
công ty nhạc chẳng có ai có thể làm ra một chương trình đơn giản đến thế.”
lovine lập tức gọi cho Morris. “Anh chàng này thật có một không hai!” ông nói. “Anh nói
đúng. Anh ta có một giải pháp số dzách luôn.” Họ than thở rằng mình đã mất toi hai năm vật lộn
với Sony mà chẳng đi đến đâu cả. Cả hai thống nhất sẽ không làm việc với Sony nữa, thay vào đó
sẽ bắt tay với Apple. “Tôi không thể hiểu nổi tại sao Sony lại bỏ lỡ cơ hội này, đúng là một sai lầm
lịch sử,” lovine nói. “Nếu các bộ phận không làm việc được với nhau, thế nào cũng có kẻ bị Steve
tống cổ ngay, còn các ban bệ của Sony thì gấu ó với nhau suốt ngày.”
Studio.
Thật vậy, Sony cung cấp một ví dụ đối nghịch hoàn hảo với Apple. Nó có một bộ phận điện
tử tiêu dùng chuyên làm ra những sản phẩm đẹp đẽ và bộ phận nhạc thu hút được những nghệ sĩ
-1200đượ    -1200c yêu mến (trong đó có cả Bob Dylan). Nhưng mỗi bộ phận lại chỉ bo bo bảo vệ quyền lợi của
mình, cả tập đoàn chưa bao giờcùng đoàn kết từ trên xuống dưới nhằm sản xuất ra một dịch vụ
hoàn chỉnh.
Andy Lack, chủ tịch mới của Sony Music, phải nhận một trọng trách chẳng có gì đáng
thèm muốn, đó là đàm phán với Jobs xem liệu Sony có bán nhạc của mình trên Kho Nhạc iTunes
không. Ngài Lack khôn ngoan và ít kiềm chế đã có một sự nghiệp rạng rỡ trong ngành truyền hình
- ông là một nhà sản xuất tại CBS News và là chủ tịch NBC - và ông rất biết cách nhìn người và giữ
Nguyen
óc hài hước của mình, ông nhận ra rằng, đối với Sony, việc bán những bài hát thuộc sở hữu của
-2346công ty trên Kho Nh    -2346ạc iTunes là một hành động vừa điên rồ vừa cần thiết - dường như nhận định
này cũng đúng với rất nhiều quyết định trong ngành công nghiệp âm nhạc. Xem ra Apple chẳng
khác một tay kẻ cướp là mấy, không chỉ bởi nó cắt xẻo bớt doanh thu bán bài hát của các công ty
nhạc, mà còn tăng được doanh số iPod bán ra. Lack tin rằng các công ty nhạc cũng đóng góp vào
thành công của iPod, vì vậy họ đáng được hưởng hoa hồng trên mỗi thiết bị bán ra.
Trong rất nhiều cuộc nói chuyện, Jobs đều đồng tình với Lack và khẳng định rằng ông
Smith
muốn trở thành một đối tác thực thụ của các công ty nhạc. “Steve, chỉ cần anh cho tôi chút gì đó
-3573trên m    -3573ỗi thiết bị bán ra, anh sẽ thu phục được tôi,” Lack nói bằng chất giọng sang sảng. “Đó là một
chiếc máy rất đẹp. Nhưng nhạc của chúng tôi mới giúp nó bán được. Theo thiển ý của tôi, thì đó
mới là một mối quan hệlàm ăn đích thực.”
Hơn một lần Jobs đã trả lời: “Tôi đồng ý với anh.” Nhưng rồi ông lại tìm đến Doug Morris
và Roger Ames để kêu ca, với điệu bộ rất cáo già, rằng Lack chẳng hiểu gì cả, rằng ông ta mù tịt về
ngành công nghiệp âm nhạc, và rằng ông ta không được thông minh sáng ý bằng Morris và Ames.
“Phong cách kinh điển của Steve là ông ta sẽ sẵn sàng đồng ý chuyện gì đó với bạn, nhưng nó sẽ
 






không bao giờ xảy ra,” Lack nói. “ông ta sẽ bẫy bạn ròi rút nó khỏi bàn thương thảo. Ông ta là một
kẻ bệnh hoạn, nên chính điểm đó đâm ra lại hữu dụng khi đàm phán. Và ông ta là một thiên tài.”
Lack biết rằng ông sẽ không thể thắng cuộc được trừ phi lôi kéo được sự ủng hộ của những
công ty khác trong ngành. Song Jobs đã khéo dùng những lời đường mật và miếng mồi là sức
mạnh marketing của Apple để vỗ yên các hãng thu âm khác. “Giá như toàn ngành cùng đoàn kết
một lòng, chúng tôi đã có thể thu được một khoản phí bản quyền, giúp mang lại dòng doanh thu
kép mà chúng tôi đang rất cần,” Lack nói. “Chúng tôi chính là những người giúp iPod bán được,
thế nên phải có đi có lại, mới toại lòng nhau chứ.” Dĩ nhiên, đó chính là một trong những điểm
thiên tài trong chiến lược dịch vụ hoàn chỉnh của Jobs: Việc bán bài hát trên iTunes sẽ giúp thúc
đẩy doanh số bán iPod, nhờ đó kích thích doanh số bán máy Macintosh. Điều khiến Lack sôi tiết
Studio.
-1386hơn nữ    -1386a là lẽra Sony cũng có thểlàm được như thế, nhưng nó không bao giờ có khảnăng đoàn kết
bộ phận sản xuất phần cứng, phần mềm và nội dung lại để cùng làm việc với nhau.
Jobs rất cố gắng để lấy lòng Lack. Trong một chuyến công tác đến New York, ông đã mời
Lack đến căn phòng áp mái sang trọng mình nghỉở khách sạn Four Seasons. Jobs đã gọi sẵn bữa
sáng - bao gồm cháo yến mạch và dâu cho cả hai người - và đã cư xử “trên cả kì vọng,” Lack nhớ
lại. “Song Jack Welch đã dạy tôi đừng dại mà yêu. Morris và Ames thì có thể bị mê hoặc đấy. Họ
sẽ kêu rằng: ‘Anh chẳng hiểu gì cả, anh phải yêu chứ,’ và họ làm thế thật. Thành ra tôi bỗng bị cô
lập giữa ngành công nghiệp âm nhạc.”
Ngay cả sau khi Sony đồng ý bán nhạc trên Kho Nhạc iTunes, thì mối quan hệ giữa đôi bên
Nguyen
vẫn rất căng thẳng. Mỗi lần đổi mới hoặc thay đổi đều giống như một cuộc tử chiến cuối cùng.
-2533“V    -2533ới Andy, thì chỉcó cái tôi to đùng của ông ta là quan trọng,” Jobs khẳng định, “ông ta chưa bao
giờ thực sự hiểu ngành công nghiệp âm nhạc, và ông ta chẳng bao giờ làm nổi cái gì cho ra hồn.
Tôi còn nghĩ nhiều khi ông ta đúng là một thằng cha bần tiện.” Khi tôi kể lại những gì Jobs đã nói,
Lack bèn đáp: “Tôi chiến đấu vì quyền lợi Sony và ngành công nghiệp âm nhạc, vì vậy tôi có thể
hiểu tại sao ông ta nghĩ tôi là một thằng bần tiện.”
Tuy nhiên, chỉ lôi kéo các hãng thu âm tham gia vào kế hoạch iTunes thôi thì chưa đủ. Rất
nhiSmithều nghệ sĩ đã đặt điều khoản riêng trong hợp đồng, cho phép họ được tự mình kiểm soát hoạt
động phát hành phiên bản số của các tác phẩm của mình hoặc ngăn chặn việc xé lẻ các bài hát từ
album và bán riêng rẽ. Vì vậy Jobs bèn bắt tay vào công cuộc “tán tỉnh” các nhạc sĩ hàng đầu, một
công việc ông cảm thấy rất thú vị song cũng gian nan hơn ông tưởng rất nhiều lần.
Trước ngày ra mắt iTunes, Jobs đã gặp mặt hơn hai chục nghệ sĩ tên tuổi, trong đó có Bôn,
Mick Jagger, và Sheryl Crow. “Anh ấy gọi cho tôi bất kể giờ giấc, có khi lúc mười giờ đêm, để nói
rằng mình phải liên lạc với Led Zeppelin hoặc Madonna,” Ames nhớ lại. “Anh ấy rất quyết tâm, và
không một ai khác có thể thuyết phục một số người trong nhóm nghệ sĩ này.”
 






Có lẽ cuộc gặp gỡ kì khôi nhất là khi Dr. Dre đến gặp Jobs tại đại bản doanh của Apple.
Jobs yêu Beatles và Dylan, song ông thú thực rằng sức quyến rũ của nhạc Rap đã trừ mình ra. Giờ
đây Jobs cần Eminem và các tay rapper khác đồng ý đưa nhạc của mình lên Kho Nhạc iTunes, vì
vậy ông đã hội ý trước với Dr. Dre, vốn là sư phụ của Eminem. Sau khi được chứng kiến Jobs biểu
diễn phương thức vận hành hoàn hảo giữa Kho Nhạc iTunes và iPod, Dr. Dre đã phải thốt lên:
“Trời đất, cuối cùng đã có người tìm ra cách làm đúng đắn rồi!”
Ở đầu mút bên kia của thang thị hiếu âm nhạc là nghệ sĩ kèn trumpet Wynton Marsalis. Khi
biểu diễn tại Lincoln Center, ông đang tham gia buổi lưu diễn gây quỹ Bờ Tây vì nhạc Jazz tại đây,
ông đã gặp Laurence, vợ Jobs. Jobs tha thiết mời ông về ngôi nhà tại Palo Alto chơi, và bắt đầu
mang iTunes ra khoe. “Anh muốn tìm cái gì?” Ông hỏi Marsalis. Beethoven, tay kèn trả lời. “Xem
Studio.
nó làm được những gì này!” Jobs luôn mồm trầm trò trong khi đầu óc Marsalis vẫn treo lơ lửng
-1293trên cành cây. “Xem giao di    -1293ện hoạt động thếnào này!” vềsau Marsalis đã kể lại: “Tôi không quan
tâm lắm đến máy vi tính, và tôi cũng bảo với anhấy mãi rồi, nhưng anh ấy cứ thao thao bất tuyệt
suốt hai tiếng đồng hồ. Anh ấy cứ như người bị ma làm vậy. Sau một hồi, tôi bắt đầu nhìn anh ấy,
chứ không phải chiếc máy vi tính, vì tôi quá ấn tượng trước nhiệt huyết của anh ấy.”
Jobs giới thiệu Kho Nhạc iTunes vào ngày 28 tháng Tư năm 2003 tại Moscone Center ở
Francisco. Với mái tóc húi cua sát da đầu và cái trẤn bắt đầu hói, cùng bộ mặt râu ria xồm xoàm
một cách “có chủ đích,” Jobs sải bước trên sân khấu và mô tả ví dụ về Napster cho thấy “Internet
đã được tạo ra nhằm truyền bá âm nhạc” như thế nào. ông nói: Các “con cháu” của nó, những trang
như Kazaa, cung cấp nhạc miễn phí. Ta phNguyenải cạnh tranh thế nào? Để trả lời câu hỏi đó, ông bắt đầu
bằng việc mô tả những mặt hạn chế của việc sử dụng các dịch vụ miễn phí. Quá trình tải về không
đáng tin cậy, chất lượng nhạc thường rất kém. “Rất nhiều bài hát được những đứa trẻ ranh bảy tuổi
mã hoá, và thành phẩm xem ra không được tốt lắm.” Thêm vào đó, không có đoạn nhạc nghe thử
hay hình bìa album đi kèm. Cuối cùng ông nói thêm: “Điểm đáng phê phẤn nhất ở chỗ: đó là một
hành động ăn cắp. Tốt hơn hết là không nên đùa với luật nhân quả.”
Vậy thì tại sao các trang nhạc ăn cắp này lại bùng lên như nấm sau mưa thế? Bởi vì, Jobs
nói, không có mSmithột phương án thay thế nào khác. Các dịch vụ đăng ký nghe nhạc như PressPlay và
MusicNet, “đối xử với bạn như một tên tội phạm,” ông nói, đoạn trưng ra hình một người tù trong
bộ quần áo sọc đen trắng. Tiếp nối là một trang thuyết trình với hình Bob Dylan hiện lên màn
chiếu. “Mọi người muốn sở hữu những bài hát họ yêu thích.”
Sau rất nhiều cuộc thương thảo với các công ty thu âm, ông nói: “Họ sẵn lòng cùng chúng
tôi làm điều gì đó để cứu vớt thế giới.” Kho Nhạc iTunes khởi đầu với 200.000 file nhạc, và sẽ còn
phát triển thêm từng ngày. Ông nói: Bằng cách sử dụng kho nhạc này, bạn có thể sở hữu bài hát
mình thích, ghi vào đĩa CD, được đảm bảo về chất lượng nhạc tải về, được nghe thử bài hát trước
 






khi tải về, và dùng nó với phần mềm iMovies và iDVDs để “tạo nên đoạn nhạc của đời mình.” Giá
cả? Chỉ 99 xu, ông nói, chưa bằng 1/3 giá một cốc cà phê starbuck. Tại sao nó lại đáng đồng tiền
bát gạo? Bởi vì để lấy được bài hát bạn cần từ Kazaa, bạn phải mất khoảng 15 phút, chứ không
phải một phút. Ông tính toán rằng, khi bạn bỏ ra một tiếng đồng hồ trong quỹ thời gian của mình để
tiết kiệm có bốn đô-la, “bạn đang làm việc để đổi lấy số tiền còn thấp hơn lương tối thiểu!” Và
thêm một điểm nữa... “Với iTunes, bạn không phải ăn cắp nữa. Đó là một quan hệ nhân quả tích
cực.”
Những người vỗ tay nhiệt liệt nhất để tán thưởng câu đó chính là lãnh đạo của các công ty
thu âm ngồi ở hàng đầu, gồm có Doug Morris ngồi cạnh Jimmy lovine, đầu đội chiếc mũ lưỡi trai
quen thuộc, và toàn thể bộ sậu của Warner Music. Eddy Cue, người phụ trách kho nhạc, dự báo
Studio.
-1386Apple s    -1386ẽ bán được một triệu bài hát trong sáu tháng. Nhưng thực tế Kho Nhạc iTunes bán được
một triệu bài hát trong sáu ngày. “Sự kiện này sẽđi vào lịch sửnhư một bước ngoặt cho ngành
công nghiệp âm nhạc,” Jobs tuyên bố.
Chương 32: CON NGƯỜI ÂM NHẠC
Jimmy lovine, Bono, Jobs, and The Edge, 2004
Trong chiếc iPod của ông ấy
Khi iPod trở thành một hiện tượng, nó đã khiến cho mọi người, từ các ứng cử viên Tổng
Nguyen
-1893th    -1893ống, đến những nhân vật nổi tiếng, những đôi lứa đang hẹn hò, cho tới nữ hoàng Anh, và bất kì
người nào khác mang chiếc tai nghe màu trắng đều có thể nhận được câu hỏi: “Có gì trong chiếc
iPod của bạn?”
Trò chơi trong phòng khách dọn đi khi Elisabeth Bumiller viết một mẩu tin trên tờ New
York Times vào đầu năm 2005, mổ xẻ câu trả lời mà tổng thống George w. Bush đưa ra khi bà hỏi
ông câu đó. Bà đã kể lại: “Chiếc iPod của tổng thống Bush thiên về dòng nhạc và các ca sĩ nhạc
đồng quê truyền thống, ông ấy có những bộ tuyển chọn của Van Morrison, người có một bài hát
mà Bush đặSmithc biệt yêu thích Brown Eyed Girl (Cô gái mắt nâu), và của John Fogerty, hẳn nhiên có
thể dự đoán được là bài Centerfield. Bà đã nhờ một biên tập viên của tạp chí âm nhạc Rolling stone
tên là Joe Levy phân tích bộ tuyển chọn và ông này đã bình luận: “Điều thú vị là ở chỗ ngài Tổng
thống thích những nghệ sĩ mà họ không mấy ưa ông ta."
Steven Levy đã viết trong cuốn sách Điều hoàn hảo (The Perfect Thing): “Đơn giản chỉ cần
đưa chiếc iPod của bạn cho một người bạn, người hẹn hò với bạn, hoặc một người hoàn toàn xa lạ
ngồi kế bên bạn trong một chuyến bay, họ sẽ hiểu được bạn giống như đang lật mở một cuốn sách
vậy. Việc mà người nào đó cần làm đơn giản là lướt qua thư viện nhạc của bạn trên vòng xoay điều
 






khiển (click wheel) của chiếc iPod, và nói một cách hình tượng, thì bạn dường như đã bị bóc trần.
Nó không chỉ là cái bạn thích - mà nó còn là cái chỉ ra đích xác: là bạn là người như thế nào.” Và
một ngày khi chúng tôi đang ngồi trong phòng khách của Jobs và cùng nghe nhạc, tôi đã hỏi ông để
cho tôi xem chiếc iPod của ông. Khi chúng tôi ngồi ở đó, ông ấy đã vuốt nhẹ lướt qua những bài
hát yêu thích của mình.
Không có gì ngạc nhiên là ở trong đó có tất cả sáu tuyển tập của một loạt các bài hát bị sao
chép lậu của Dylan, bao gồm cả những bài Jobs đã bắt đầu tôn sùng khi ông ấy và Wozniak có khả
năng ghi được chúng trên những băng cuộn (reel-to-reel) trước khi những loạt bài này được chính
thức phát hành. Thêm vào đó, có 15 album khác của Bob Dylan, từ album đầu tiên của ông “Bob
Dylan” (1962), nhưng chỉ đến album “Oh Mercy” (1989). Jobs đã bỏ ra rất nhiều thời gian để tranh
Studio.
-1386lu    -1386ận với Andy Hertzfeld và những người khác rằng những album sau này của Dylan, thực tế bất kỳ
album nào của ôngấy sau “Blood on the Tracks” (1975), không còn mạnh mẽnhư những album
-1293ban đầ    -1293u. Có một ngoại lệđược ông nhắc tới là bài hát Things Have Changed của Dylan từ bộ phim
Wonder Boys phát hành năm 2000. Rất đáng chú ý, khi trong iPod của Jobs không có album
Empire Burlesque (1985) mà Hertzfeld đã đem đến cho ông vào buổi cuối tuần khi ông bị trục xuất
khỏi Apple.
Một vật rất giá trị khác trên iPod của ông ấy là tài sản âm nhạc của The Beatles, gồm nhưng
bài hát từ 17 album của họ: A Hard Day's Night, Abbby Road, Help!, Let It Be, Magical Mystery
Tour, Meet the Beatles! và Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Những album đơn đã bị cắt bỏ.
The Rolling Stones được xếp tiếp theo với 6 album: Emotional Rescue, Flashpoint, Jump Back,
Some Girls, sticky Fingers, và Tattoo You. Những album cCia cả Dylan và The Beatles đều được
đưa vào toàn bộ. Nhưng đúng với niềm tin của ông ấy rằng các album có thể và nên được tách ra,
những album của Stones và hầu hết các nghệ sĩ khác trong iPod của Jobs chỉ bao gồm ba hay bốn
phần. Bạn gái một thời của ông, Joan Baez, đã được dành một phần đáng kể bằng những tuyển tập
từ 4 album, bao gồm 2 phiên bản khác nhau của Love Is Just a Four Letter Word.
Những bộ tuyển tập trong iPod của Jobs là gia tài âm nhạc của một thanh niên của những
năm trong thậSmithp niên 1970 với tâm hòn của thập niên 1960. Đó là Aretha, B. B. King, Buddy Holly,
Buffalo Springfield, Don McLean, Donovan, the Doors, Janis Joplin, Jefferson Airplane, Jimi
Hendrix, Johnny Cash, John Mellencamp, Simon và Garfunkel, và thậm chí cả The Monkees (I’m
a Believer) và Sam the Sham (Wooly Bully). Chỉ khoảng một phần tư thư viện nhạc là các bài hát
của những nghệ sĩ đương thời, như 10000 Maniacs, Alicia Keys, Black Eyed Peas, Coldplay,
Dido, Green Day, John Mayer (một người bạn của cả Jobs và Apple), Moby (cũng như thế), U2,
Seal, và Talking Heads, về phía nhạc cổ điển, có khoảng vài bản ghi âm của Bach, bao gồm Bản
Concerto Brandenburg, và 2 album của Yo-Yo Ma.
 






Jobs đã nói với Sheryl Crow vào tháng 5 năm 2003 rằng ông hiện đang tải về một vài bài
của Eminem, và thừa nhận rằng “Anh ấy bắt đầu lớn lên trong tôi." James Vincent về sau có dẫn
ông ấy đến một buổi biểu diễn của Eminem. Thậm chí, ca sĩ nhạc rap này đã bỏ lỡ cơ hội đưa nó
vào trong iPod của Jobs. Như Jobs nói với Vincent sau buổi hòa nhạc: “Tôi không biết...” ông ấy
sau này đã nói với tôi, “Tôi tôn trọng Eminem như là một nghệ sĩ, nhưng tôi chỉ không muốn nghe
nhạc của anh ấy, và tôi không thể liên hệ đến giá trị của anh ấy giống như cách tôi có thể làm với
Dylan."
Những bài hát yêu thích của ông ấy không thay đổi qua nhiều năm. Khi chiếc iPad 2 xuất
hiện vào tháng 3 năm 2011, ông ấy đã chuyển những bài nhạc yêu thích vào trong đó. Lại một buổi
chiều, khi chúng tôi ngồi trong phòng khách của ông, khi ông duyệt qua những bài hát trên chiếc
Studio.
iPad mới của mình, và với một nỗi nhớ êm dịu, nhấn nhẹ lên những bài ông muốn nghe.
Chúng tôi thưởng thức lần lượt các bài hát yêu thích thường lệ của Dylan và Beatles, sau đó
-1200ông     -1200ấy trởnên suy tư nhiều hơn và nhấn vào một bản thánh ca Gregorian, Spiritus Domini, được
thực hiện bởi các thầy tu theo dòng Benedictine. Trong vòng một phút hoặc lâu hơn, ông ấy mất
tập trung và hầu như rơi vào trong một trạng thái xuất thần. “Nó thật sự đẹp", ông ấy thì thầm, ông
ấy tiếp tục với bản Concerto Brandenburg thứ hai của Bach, và một fu-ga trong The
Well-Tempered Clavier, ông ấy nói Bach là nhà soạn nhạc cổ điển yêu thích của ông. Ông đặc biệt
thích nghe những sự tương phản giữa hai phiên bản của Goldberg Variations mà Glenn Gould đã
thu âm. Bản đầu tiên vào năm 1955 khi Gould là một nghệ sĩ piano hai mươi hai tuổi ít nổi tiếng,
và bản thứ hai vào năm 1981, một năm trướNguyenc khi nghệ sĩ này mất. “Chúng giống như ngày và
đêm," Jobs nói sau khi nghe chúng liên tiếp nhau trong một buổi chiều. “Bản đầu tiên thì cởi mở,
trẻ trung, rực rỡ, được chơi quá nhanh và giống như một sự soi sáng. Bản sau đó thì thanh đạm và
bình dị hơn nhiều. Bạn cảm nhận được một tâm hòn rất sâu sắc của người đã trải nghiệm rất nhiều
trong cuộc đời. Nó sâu sắc hơn và uyên bác hơn." Jobs đang ở trong kỳ nghỉ điều trị y tế thứ ba của
mình vào buổi chiều khi ông nghe cả hai phiên bản, và tôi đã hỏi ông thích cái nào hơn. “Gould
thích bản sau này hơn rất nhiều", ông ấy nói, “Tôi đã từng thích bản cởi mở đầu tiên. Nhưng bây
Smith
giờ tôi có thể thấy được ông ấy đã đến từ đâu."
Ông ấy sau đó chuyển đến bài hát của những năm 1960, Catch the Wind của Donovan. Khi
ông ấy thấy tôi nhìn ngờ vực, ông ấy đã biện bạch, “Donovan đã tạo ra một thứ thật sự tốt, thật sự
như vậy.” ông mở tiếp bài Mellow Yellow, và sau đó thừa nhận rằng có lẽ nó không phải là một ví
dụ tốt nhất. “Nó nghe hay hơn khi chúng ta còn trẻ."
Tôi đã hỏi loại nhạc nào từ thời thơ ấu của chúng tôi thật sự còn được giữ lại. ông ấy đã
cuộn xuống dưới danh sách trên chiếc iPad và chọn bài hát năm 1969 của Grateful Dead, Uncle
John's Band, ông ấy gật gù cùng với lời bài hát “Khi cuộc sống giống như con đường dễ dàng, có
 






một sự nguy hiểm đang ở cửa nhà bạn.” Trong một lúc, chúng tôi đã trở lại với thời điểm xôn xao
khi sự dịu êm của những năm 1960 đang kết thúc trong những nốt nhạc chói tai. “ồ, giờ tôi đã có
được điều mình muốn biết: rằng ông thực sự là người như thế nào”.
Sau đó ông ấy chuyển đến Joni Mitchell, “Cô ấy có một đứa trẻ mà cô đã cho đi làm con
nuôi,” ông ấy nói. “Bài hát này nói về đứa bé gái ấy.” Ông ấy đã nhấn vào bài Little Green, và
chúng tôi đã lắng nghe giai điệu thê lương và những lời hát mô tả cảm xúc của một người mẹ đã từ
bỏ đứa con của mình. “Vì vậy bạn ký tất cả các giấy tờ bằng tên gia đình / Bạn buồn và bạn cảm
thấy tiếc, nhưng bạn không thấy hổ thẹn.” Tôi đã hỏi ông ấy còn thường nghĩ về việc đã bị cho đi
làm con nuôi. “Không, không nhiều lắm,” ông ấy nói.  
Vào những ngày này, ông ấy nghĩ nhiều hơn về việc đang già đi hơn là sự ra đời của mình.
Studio.
-1386Điều đó làm ông nghe bài hát tuyệ    -1386t vời nhất của Joni Mitchell, Both Sides Now, với những lời
nhạc về việc già hơn và uyên bác hơn. “Tôi nhìn vào cuộc sống bây giờ từ hai phía, / Từ chiến
-1293th    -1293ắng và thất bại, và vẫn còn bằng cách nào đó, / Nó là nhữngảoảnh của cuộc sống tôi nhớ lại, /
Tôi thật sự không biết cuộc sống dù gì đi nữa.” Khi Glenn Gould hoàn thành bản Goldberg
Variations của Bach, Mitchell đã ghi âm bài Both Sides Now cách xa nhau nhiều năm. Lần đầu
tiên là vào năm 1969 và sau đó trong một phiên bản hết sức đau khổ vào năm 2000. ông ấy đã nghe
bản thứ hai. “Thật thú vị khi con người già đi,” ông nhắc thêm.
Ông cũng nói thêm rằng, một vài người không phát triển bình thường theo đúng độ tuổi
ngay cả khi họ còn trẻ. Tôi đã hỏi Jobs xem lúc đó, người nào đang xuất hiện trong suy nghĩ của
ông. Jobs đáp lại rằng “John Mayer là mNguyenột trong những nghệ sĩ chơi ghi- ta tốt nhất đã từng tồn tại
trong thế giới này và tôi sợ rằng ông ấy đang đánh mất nó”. Jobs thích Mayer và thỉnh thoảng lại ra
ngoài ăn tối với ông ở Palo Alto. Năm ông 27 tuổi, Mayer đã tham gia sự kiện Macworld diễn ra
vào tháng 1 năm 2004. Tại đây Jobs đã giới thiệu về GarageBand và Mayer dường như đã trở
thành vị khách thường niên tại các buổi sự kiện như thế này. Jobs không thích bản hit có tên là
Gravity của Mayer. Lời của bài hát kể về một chàng trai được bao bọc bởi tình yêu nhưng không
hiểu sao luôn mơ rằng mình có thể vứt bỏ nó. “Lực hấp dẫn hình như đang chống lại tôi/ Và lực
Smith
-1866h    -1866ấp dẫn lại muốn làm tôi phiền muộn”. Jobs lắc đầu và bình luận rằng “Tôi nghĩ bên trong ông ấy
là một đứa trẻngoan nhưng ông ấy dường như đã vượt qua khỏi tầm kiểm soát”.
Sau khi nghe xong bản nhạc, tôi hỏi ông ấy một câu hỏi quen thuộc: ông chọn nhóm The
Beatles hay Stones? Jobs đã trả lời rằng “Nếu lửa bao phủtoàn nơi đây và tôi được cho phép mang
theo một thứ duy nhất, tôi sẽ chộp lấy những đĩa nhạc của ban nhạc The Beatles. Thực ra, việc lựa
chọn sẽ khó khăn hơn nhưng không phải là giữa The Beatles hay Stones mà là giữa The Beatles và
Dylan. Có thể có ai đó chơi lại được những bản nhạc của Stones nhưng với tôi, không ai có thể làm
được như Dylan hay nhóm The Beatles”. Trong khi Jobs đang trầm ngâm nghĩ về quá khứ và xuýt
 






xoa rằng họ là những người may mắn vì được lớn lên cũng những điều kì diệu đó thì con trai của
ông, lúc đó 18 tuổi, đi vào phòng. Jobs nói gần như than vãn “Reed không hiểu điều đó”. Cậu ấy
đang mặc một chiếc áo phông Joan Baez với dòng chữ “Forever Young” (mãi mãi tươi trẻ) trên áo.
Bob Dylan
Khoảng thời gian duy nhất mà Jobs nhớ rằng bản thân cảm thấy ngượng nghịu khó nói đó
là lúc có sự hiện diện của Bob Dylan. Tháng 10 năm 2004, Dylan chơi nhạc gần Palo Alto, còn
Jobs vừa hồi phục sau ca phẫu thuật ung thip đầu tiên của mình. Dylan không phải là một người
thích giao du, không giống nhip Bono (thành viên nhóm nhạc U2) hay Bowie (Danh ca David
Bowie). Bob không phải là bạn của Jobs, và cũng không màng gì đến việc này. Tuy vậy ông đã
mời Jobs đến gặp mặt tại khách sạn nơi ông ở trước buổi biểu diễn. Jobs nhớ lại:
Studio.
Chúng tôi ngồi nói chuyện ngoài hiên trong hai giờ. Tôi thực sự hòi hộp, bởi vì ông là một
-1293trong nh    -1293ững thần tượng của tôi. Và tôi cũng lo rằng ôngấy sẽ không thực sựthông minh như tôi
nghĩ, thậm chí có thể trở thành một bức tranh biếm họa của chính mình, như nhiều người khác.
Nhưng tôi đã rất vui mừng, ông thực sự sắc bén, đúng như tất cả những gì tôi hy vọng, ông ấy rất
cởi mở và thành thực, ông chỉ nói với tôi về cuộc sống và về quá trình sáng tác của mình, ông ấy
nói: “Âm nhạc đến với tôi một cách rất tự nhiên, tôi không phải cố sức sáng tác ra chúng. Nhưng
điều đó không còn xảy ra nữa, tôi không thể viết nhạc theo cách đó được nữa”. Sau đó, ông dừng
lại và nói với tôi với giọng hơi gằn và cười mỉm, “Nhưng tôi vẫn có thể hát”.
Lần kế tiếp Dylan biểu diễn gần đó, ông đã mời Jobs tham gia vào một chuyến du lịch bằng
xe buýt ngay trước buổi diễn. Khi đượNguyenc Dylan hỏi về bài hát yêu thích của mình, Jobs trả lời là bài
One Too Many Mornings. Vì vậy, Dylan đã hát bài hát này đêm đó. Sau buổi diễn, khi Jobs đi bộ
ra về, chiếc xe buýt du lịch trờ tới, rít phanh dừng lại. Cánh cửa mở ra: “Thế nào, anh đã nghe bài
hát tôi hát tặng anh chưa?” Dylan hỏi. Sau đó, ông lái đi. Khi Jobs nói rằng mình có một ấn tượng
khá tốt về giọng hát của Dylan, “ông ấy luôn là một trong những người hùng của tôi”, Jobs hòi
tưởng. “Tình yêu của tôi dành cho ông ấy ngày càng lớn thêm qua năm tháng, nó thực sự chín
muồi. Tôi không thể hiểu được làm sao ông ấy có thể thành công khi còn quá trẻ như vậy.”
Smith
Một vài tháng sau khi xem Bob biểu diễn, Jobs đã đưa ra một kế hoạch hoành tráng. Kho
-1680Nh    -1680ạc iTunes nên cung cấp một phần mềm kỹ thuật số ghi âm tất cả các bài hát của Dylan, khoảng
hơn 700 bài, với giá là 199 đô-la. Jobs sẽlà người quảng bá cho Dylan trong thời đại kỹ thuật số.
Nhưng Andy Lack của Sony - từng là nhà sản xuất của Dylan, không đồng ý thỏa thuận mà không
có một sự nhượng bộ từ iTunes. Ngoài ra, Lack cảm thấy mức giá quá thấp và sẽ làm giảm giá trị
của Dylan. “Bob là một kho báu quốc gia”, Lack nói, “và Steve muốn anh ta trên iTunes với mức
giá như một món hàng hóa bèo bọt.” cốt lõi của vấn đề nảy sinh giữa Lack, các giám đốc ghi âm và
Jobs là: Jobs là người đưa ra các quan điểm về giá cả, không phải họ. Vì vậy, Lack không đồng ý.
 






“Được rồi, tôi sẽ gọi nói chuyện trực tiếp với Dylan”, Jobs nói. Nhưng Dylan chưa bao giờ
xử lý những vấn đề như thế này, vì vậy đại diện của ông - Jeff Rosen đứng ra để sắp xếp những
việc trên.
“Đó là một ý tưởng thực sự tồi tệ”, Lack nói và chỉ cho Rosen thấy những con số. “Bob là
người hùng trong mắt Steve, ông ta sẽ dễ dàng chấp thuận.” Lack có cả lý do cá nhân và nghề
nghiệp để chống lại Jobs, thậm chí nếu cần phải mạnh tay hơn nữa. Vì vậy, ông đã đề nghị Rosen:
“Tôi sẽ viết cho cậu một chi phiếu một triệu đô la vào ngày mai nếu cậu có thể trì hoãn việc thỏa
thuận trong thời điểm này.” Như Lack giải thích, đó là một khoản ứng trước cho tiền bản quyền
trong tương lai, “một trong những việc mà công ty thu âm thường làm.” Rosen gọi lại và đồng ý
sau bốn mươi lăm phút. “Andy đã đưa đề nghị chúng tôi không làm điều đó, nhưng chúng tôi từ
Studio.
tôi làm theo.” chối", ông nhớ lại. “Tôi nghĩ rằng Andy chắc chắn sẽ cho chúng tôi một khoản tạm ứng nếu chúng
Tuy nhiên vào năm 2006, Lack đã rút lui khỏi tư cách là CEO của công ty, khi đó vẫn mang
tên Sony BMG, và Jobs mở lại các cuộc đàm phán, ông gửi cho Dylan một chiếc iPod chứa tất cả
những bài nhạc của ông ấy, đồng thời Jobs cũng trình bày với Rosen chiến dịch tiếp thị mà Apple
có thể thực hiện. Vào tháng Tám, ông công bố một thỏa thuận quan trọng. Nó cho phép Apple bán
bộ sưu tập kỹ thuật số tất cả những bài hát mà Dylan từng thu âm với giá 199 đô-la cùng với độc
quyền chào hàng album mới của Dylan, Modern Times, cho những đơn đặt hàng trước khi phát
hành. “Bob Dylan là một trong những nhà thơ và nhà soạn nhạc đáng ngưỡng mộ nhất trong thời
đại của chúng ta, đối với tôi ông là mNguyenột người hùng,” Jobs nói tại lễ công bố. Bộ tuyển tập 773 bao
gồm bốn mươi hai bản thu hiếm, ví dụ một băng ghi âm bài hát Wade in the Water tại một khách
sạn ở Minnesota vào năm 1961, một phiên bản năm 1962 của bài Handsome Molly trong buổi hòa
nhạc trực tiếp tại Gaslight Café ở Greenwich Village, phần trình diễn tuyệt của vời bài Mr.
Tambourine Man trong Liên hoan nhạc dân gian Newport năm 1964 (chương trình yêu thích của
Jobs) và một phiên bản nhạc mộc (acoustic) của bài Outlaw Blues từ năm 1965.
Theo một phần của thỏa thuận, Dylan sẽ xuất hiện trong một quảng cáo truyền hình của
iPod, nhSmithằm giới thiệu những nét nổi bật trong album mới của ông, Modern Times. Đây là một
trong những trường hợp đảo khách thành chủ (phản khách vi chủ) kỳ lạ nhất kể từ khi Tom Sawyer
thuyết phục bạn bè sơn hàng rào cho cậu ta. Trong quá khứ, các công ty phải chi rất nhiều tiền để
mời người nổi tiếng quảng cáo cho sản phẩm của họ. Nhưng từ năm 2006, mọi việc đã thay đổi.
Những nghệ sỹ nổi tiếng đều muốn xuất hiện trong quảng cáo iPod; việc quảng bá sẽ là một bảo
đảm thành công. James Vincent đã dự đoán việc này trước đó vài năm, khi Jobs kể rằng ông có
thông tin liên lạc của nhiều nhà soạn nhạc và có thể trả tiền mời họ xuất hiện trong quảng cáo.
“Không, mọi việc rồi sẽ nhanh chóng thay đổi,” Vincent đáp. “Apple là một thương hiệu khác biệt,
 






nó hấp dẫn hơn thương hiệu của nhiều nghệ sĩ. Chúng ta nên thể hiện cơ hội mà chúng ta mang lại
cho ban nhạc, chứ không phải trả công cho họ.”
Lee Clow nhớ lại những nhân viên trẻ của Apple và công ty quảng cáo đã từng có vài lời
phản đối việc sử dụng Dylan. “Họ hoài nghi liệu ông ấy còn đủ hấp dẫn hay không,” Clow nói.
Jobs bỏ ngoài tai tất cả những lời đó. Ông nhất định phải mời Dylan.
Jobs bị ám ảnh bởi mọi chi tiết trong mẩu quảng cáo của Dylan. Rosen bay đến
Cupertino để họ có thể xem xét tỉ mỉ album và chọn bài hát họ muốn sử dụng, cuối cùng họ
chọn bài Someday Baby. Jobs đồng ý sử dụng một video thử nghiệm, do Clow tạo dựng để làm thế
thân cho Dylan, được quay tại Nashville cùng với chính Dylan. Nhưng khi được gửi về, Jobs lại
ghét nó. Nó không đủ nổi bật. Ông muốn một phong cách mới. Vì thế Clow thuê một giám đốc
Studio.
khác, và Rosen có thể thuyết phục Dylan ghi hình lại toàn bộ đoạn quảng cáo. Lần này nó được
hoàn thành với hình ảnh bóng của Dylan đội mũ cao bồi thong thả ngồi trên ghế, vừa hát vừa bập
rbùng ghi-ta, trong khi mất thích đoạn quảng cáo này. ột phụ nữ tân thời đội mũ phớt nhảy múa cùng chiếc iPod của cô ấy. Jobs
Đoạn quảng cáo cho thấy tác động hào quang trong cách thức tiếp thị của iPod: Nó giúp
Dylan được lòng khán giả trẻ, cũng giống như cách mà iPod đã làm với các máy vi tính của Apple.
Nhờ đoạn quảng cáo này, album của Dylan đã đoạt giải quán quân trên bảng xếp hạng Billboard
trong tuần đầu tiên, vượt qua album bán chạy nhất của Christina Aguilera và Outkast. Đó là lần
đầu tiên Dylan đứng đầu bảng kể từ bài Desire vào năm 1976, cách đây đã ba mươi năm. Tạp chí
quảng cáo Ad Age đã đề cao vai trò cNguyenủa Apple trong việc xúc tiến cho Dylan. “Vụ iTunes không
chỉ là một thỏa thuận do người nổi tiếng bảo chứng kiểu thường thường bậc trung, theo đó một
thương hiệu lớn ký một tờ séc lớn để tận dụng giá trị của một ngôi sao lớn,” bài viết cho biết.
“Cách làm này đã thay đổi công thức, thương hiệu Apple quyền lực đã tạo điều kiện cho Ngài
Dylan tiếp cận với thính giả trẻ và giúp đẩy mạnh doanh thu của chính ông đến mức độ chưa từng
chứng kiến kể từ phong cách quản lý theo kiểu Ford (Ford administration).
The Beatles
Smith
Trong số những đĩa CD mà Jobs đánh giá cao, phải kể đến một bản sao lậu ghi lại khoảng
trên dưới mười hai công đoạn mà nhóm The Beatles đã thực hiện khi tập đi tập lại bản thu bài
-1586strawberry Fields Forever. S    -1586ự khổ luyện của The Beatles trong lĩnh vực âm nhạc cũng chính là
mục tiêu đã trở thành triết lý của Jobs: một sản phẩm phải được trau chuốt để trở nên hoàn hảo
trước khi được công bố ra công chúng. Andy Hertzfeld đã tìm thấy chiếc đĩa và sao lại cho Jobs
vào năm 1986, nhưng đôi lúc Jobs lại nhầm lẫn rằng Yoko Ono là người đưa nó cho mình. Một
hôm, khi đang ngồi ở phòng khách của ngôi nhà ở Palo Alto của mình, Jobs đã lục lọi tìm quanh
 






những giá sách tủ kính để tìm nó và bật lại cho tôi xem trong khi không quên kể cho tôi những thứ
mà đoạn ghi hình này đã dạy ông:
Đó là một bản nhạc khá phức tạp nhưng thật thú vị khi chứng kiến quy trình khổ luyện đầy
sáng tạo của The Beatles. Họ chơi đi chơi lại bản nhạc đó hàng trăm hàng nghìn lần và cuối cùng
đã ra được phiên bản ưng ý trong vòng một vài tháng. Lennon luôn luôn là thành viên nhóm The
Beatles mà tôi yêu thích nhất. [Ông ấy đã cười thật tươi khi đến đoạn Lennon dừng lại trong cảnh
tập luyện đầu tiên và bắt cả ban nhạc làm lại để kiểm tra hợp âm], ông có nghe thấy khúc co mà họ
vừa chơi không? Nó không ổn một chút nào, chính vì vậy mà họ đã làm lại từ đầu. ở lần thu này,
mọi thứ thật sự còn rất “nguyên sơ”. Bản hợp âm nghe thật khác thường. Nếu xem lần thu âm này,
nhiều khả năng là ông sẽ nghĩ không phải họ mà là những người khác đang biểu diễn. Không viết
Studio.
-1386l    -1386ời hay sáng tác, nhưng thực sự họđã tạo nên nó. Nhưng họ không dừng lạiởđó. Họ là những con
người cầu toàn và tất nhiên họ sẽlàm đi làm lại đến khi hài lòng. Chính điều này đã khiến tôi cảm
thấy vô cùng ấn tượng khi xem nó vào năm tôi 30 tuổi, ông có thể chỉ cho tôi họđã làm thế nào
không?
Họ đã nỗ lực rất nhiều để có sự khác biệt rõ ràng trong từng bản thu. Họ thu đi thu lại và
mỗi lần khoảng cách đến sự hoàn hảo lại được thu hẹp dần. [Khi Jobs nghe đến bản thu lần thứ ba,
ông đã chỉ cho tôi bản phối âm đã trở nên phức tạp thế nào]. Cách chúng tôi làm việc ở Apple cũng
tương tự như họ. Mặc dù đã cho ra mắt rất nhiều bản của máy tính cá nhân (notebook) và iPod,
chúng tôi vẫn duy trì một quy trình, bắt đầu bằng với một phiên bản gốc, rồi sau đó tinh chỉnh
nhiều lần để ra được mô hình chi tiNguyenết của thiết kế chung, nút bấm hay cách thức một tính năng được
vận hành. Phải mất rất nhiều công đoạn cần làm nhưng cuối cùng, mọi thứ sẽ tốt hơn và nhanh
chóng, nó sẽ khiến mọi người phải thẤn phục thốt lên “Wow, họ đã làm thế nào vậy? Bí quyết nằm
ở đâu?”
Vì vậy, điều này giải thích vì sao Jobs bị rối lên bởi thực tế rằng những bản nhạc của The
Beatles không được bán trên iTunes.
Cuộc chiến với Apple Corps, công ty quản lý của The Beatles phải kéo dài đến ba thập kỷ,
Smith
-1960khi    -1960ến rất nhiều nhà báo phải ví von bằng cụm từ“Con đường dài và quanh co” trong tất cả các câu
chuyện xung quanh mối quan hệ này. Sự việc bắt đầu vào năm 1978, ngay sau khi Apple được
thành lập. Công ty máy tính Apple (Apple Computers) bị khởi kiện bởi Apple Corps vì tội vi phạm
bản quyền nhãn hiệu thương mại, dựa trên luận chứng là là nhãn hiệu thu âm trước đây của The
Beatles được lấy tên là Apple. Vụ khiếu kiện được giải quyết sau sau ba năm xem xét và Apple
Computer phải trả cho Apple Corps số tiền trị giá 80.000 đô-la. Tòa Ấn kết luận với một điều
khoản dường như vô thưởng vô phạt là The Beatles không được sản xuất bất kỳ thiết bị máy tính
nào còn Apple thì không được phân phối ra thị trường bất kỳ một sản phẩm âm nhạc nào.
 






The Beatles tuân thủ theo đúng quyết định, không ai trong số họ sản xuất bất kỳ một chiếc
máy tính nào. Nhưng Apple vẫn quyết định tìm cách tiến vào thị trường âm nhạc. Họ lại bị gọi hầu
tòa lần nữa vào năm 1991 khi Mac tích hợp khả năng chơi nhạc, và lần tiếp theo đối diện với kiện
tụng của họ là vào năm 2003, khi Apple trình làng hệ thống Kho Nhạc iTunes (iTunes store). PhẤn
quyết cuối cùng được đưa ra năm 2007 rằng Apple sẽ trả cho Apple Corps khoản tiền trị giá 500
triệu đô-la để có quyền sử dụng tên Apple trên toàn thế giới và sau đó trả lại cho The Beatles bản
quyền sử dụng Apple Corps cho các bản thu âm của họ.
Tuy nhiên, điều này không giải quyết vấn đề đưa các tác phẩm của The Beatles lên trên
iTunes. Để giải quyết điều này, The Beatles và EMI Music, đơn vị giữ bản quyền của hầu hết các
bản nhạc của họ, phải thương lượng với nhau để có được bản quyền của tác phẩm số. Jobs nhớ
Studio.
rằng “Tất cả các thành viên của The Beatles đều muốn đưa nhạc của họ phân phối trên iTunes
nhưng họ và EMI giống như đôi vợ chồng cưới đã lâu năm. Họ ghét nhau nhưng không thể li dị.
Ban nhạc yêu thích của tôi trở thành đơn vị cuối cùng không thể ký kết để phân phối trên iTunes và
tôi thật sự rất mong muốn rằng tôi có thể sống để chứng kiến sự việc này được giải quyết”. Và như
chúng ta đã thấy, ông ấy đã làm được.
Bono
Bono, ca sĩ chính của nhóm nhạc rock U2 đánh giá nỗ lực tiếp thị của Apple rất cao. Ông
có niềm tin rằng ban nhạc đến từ Dublin (Ireland) của mình vẫn là ban nhạc tuyệt vời nhất thế giới,
nhưng đến năm 2004, tức là sau gần 30 năm nỗ lực bên nhau, giờ đây hình ảnh của ban nhạc cần
Nguyen
-2346ph    -2346ải được tiếp thêm sinh lực. Họ sản xuất một album mới cực kì xuất sắc với một bài hát mà tay
ghi-ta chính của ban, The Edge, tuyên bố rằng đó sẽ là “chúa tể của các bài bài nhạc rock.” Bono
điệbiết rn thoằng hại cho Jobs. ọ phải tìm ra một cách nào đó để thu hút thêm sự chú ý, vì thế ông thu xếp gọi một cuộc
“Tôi muốn một điều gì thật đặc biệt từ Apple,” Bono nhớ lại. “Chúng tôi có một bài hát tên
là Vertigo trong đó có một đoạn riff ghi-ta rất điên mà tôi biết chắc nó sẽ trở thành hiện tượng,
nhưng điều đó chỉ có thể trở thành hiện thực nếu người nghe được “tiếp cận” nó rất, rất nhiều lần.”
ông lo lSmithắng rằng thời đại quảng bá một bài hát qua sóng truyền thanh đã qua. Vì vậy Bono đến
thăm nhà Jobs ở Palo Alto, đi dạo quanh vườn và đưa ra một đề nghị. Trong những năm qua, U2 đã
hủy bỏ những đề nghị trị giá đến 23 triệu đô-la để xuất hiện trong các quảng cáo. Giờ đây ông
muốn Jobs sử dụng miễn phí ban nhạc của mình trong một quảng cáo iPod - hoặc ít nhất là một
phần trong gói hợp đồng mà cả hai bên cùng có lợi. “Trước đây, họ chưa bao giờ thực hiện một
quảng cáo như vậy,” Jobs sau này nhớ lại. “Nhưng họ đang cố gắng tránh được “thảm hoạ” tải
nhạc miễn phí, và họ thích những gì chúng tôi đang làm với iTunes, và nghĩ rằng chúng tôi có thể
quảng bá họ đến những khán giả trẻ tuổi hơn.”
 






Bất cứ CEO nào khác cũng có thể nhảy ngay vào đám đông cuồng nhiệt đang hò reo trước
sân khấu để có được U2 trong một quảng cáo của mình, nhưng Jobs thì lùi lại một chút. Apple
không đưa vào quảng cáo iPod của mình những người có diện mạo cụ thể, mà chỉ đơn giản là một
bóng hình. (Lúc đó quảng cáo Dyland còn chưa được thực hiện.) “Anh có được hình bóng của
người hâm mộ,” Bono đáp lại, “vậy tại sao bước tiếp theo không phải là bóng hình của những nghệ
sĩ?” Jobs nói có vẻ như ý tưởng đó đáng để khám phá. Bono sao chép một bản của album How to
Dismatle an Atomic Bomb (Tạm dịch: Làm thế nào để Tháo ngồi một quả Bom Nguyên tử), “ông
ấy là người duy nhất bên ngoài ban nhạc có được album ấy,” Bono nói.
Một cuộc họp lập tức được triệu tập. Jobs bay đến để nói chuyện với Jimmy lovine, sở hữu
hãng thu Interscope phân phối U2, tại nhà của ông này trên Đồi Holmby, thuộc Los Angeles. The
Studio.
-1386Edge cũng ở    -1386đó, cùng với quản lý của U2, Paul McGuinness. Một cuộc họp khác diễn ra trong bếp
nhà Jobs, McGuinness ngồi viết ra những điểm chính trong bản thoả thuận vào phía sau cuốn sổ
nhật ký của mình. U2 sẽ xuất hiện trên một quảng cáo và Apple sẽ quảng bá nhiệt liệt cho album
bằng vô số những cách khác nhau, từ những biển hiệu quảng cáo cho đến trang chủ của iTunes.
Ban nhạc sẽ không nhận được thù lao trực tiếp, nhưng sẽ nhận được tiền bản quyền tác giả đối với
phiên bản U2 đặc biệt phát hành trên iPod. Bono tin rằng, cũng như Lack, các nhạc sĩ cũng có thể
thu được tiền bản quyền trên mỗi chiếc iPod được bán ra, và đó là nỗ lực bé nhỏ của ông khi đưa
những nguyên tắc cho ban nhạc của mình vào hợp đồng, bằng cách hạn chế nhất có thể. “Bono và
tôi đề nghị Steve sản xuất cho chúng tôi một chiếc iPod màu đen,” lovine nhớ lại. “Chúng tôi
Nguyen
-2626không làm vi    -2626ệc của một nhà tài trợ quảng cáo, chúng tôi đang thực hiện một bản hợp đồng hợp tác
thương hiệu.”
“Chúng tôi muốn có một chiếc iPod của riêng mình, cái gì đó để phân biệt với những chiếc
iPod trắng,” Bono nhớ lại. “Chúng tôi thích màu đen”, nhưng Steve nói, ’’Chúng tôi đã cố gắng
thử nghiệm những màu khác, nhưng chúng đều không hiệu quả.” Vài ngày sau Jobs dịu lại và chấp
nhận ý tưởng của chúng tôi, một cách ngập ngừng.
Đoạn quảng cáo là những cảnh quay một ban nhạc đang trình diễn máu lửa với một bóng
người đặSmithc biệt và bóng một cô gái nhún nhảy theo tiếng nhạc đặc trưng của iPod. Dù đoạn quảng
cáo đang được thực hiện ở London, nhưng hợp đồng với Apple vẫn chưa dứt khoát. Jobs bắt đầu
nghĩ đến phương án thứ hai, về ý tưởng một chiếc iPod màu đen đặc biệt, và tiền bản quyền chắc
chắn không thể hạ xuống được, ông gọi cho James Vincent, hãng quảng cáo của Apple và nói ông
gọi điện sang London tạm dừng mọi chuyện lại. “Tôi nghĩ chắc không ổn đâu,” Jobs nói. “Họ
không biết chúng ta đang mang lại cho họ những giá trị lớn đến mức nào, thật không đáng chút
nào. Hãy nghĩ đến những quảng cáo khác phải làm.” Vincent, một người hâm mộ U2 đến trọn đời
biết rằng quảng cáo này sẽ mang lại những thứ vĩ đại thế nào cho cả ban nhạc và Apple, và ông đã
 






van xin hãy cho ông thêm một cơ hội để nói chuyện với Bono và cố gắng đưa mọi chuyện trở lại
quĩ đạo. Jobs đưa cho ông số điện thoại di động của Bono và ông này bay thẳng đến phòng ăn của
ca sĩ ở Dublin.
Bono cũng phải suy nghĩ lại. “Tôi không nghĩ mọi chuyện sẽ đi đến đâu,” ông nói với
Vincent. “Ban nhạc rất cứng đầu.” Vincent hỏi thực ra vấn đề là gì. “Khi chúng tôi còn là những
thanh niên ở Dublin, chúng tôi đã tuyên bố mình sẽ không bao giờ ‘mặc đò lỗi mốt,” Bono trả lời.
Vincent, mặc dù là người Anh và rất quen thuộc với ngôn ngữ rock, nói ông không hiểu câu đó
nghĩa là gì. “Là làm những việc rác rưởi chỉ vì tiền,” Bono giải thích. “Chúng tôi làm tất cả vì
người hâm mộ của mình. Chúng tôi sẽ cảm thấy mình đang làm họ thất vọng nếu chúng tôi xuất
hiện trong một quảng cáo. Cảm giác đó không ổn chút nào. Xin lỗi vì đã làm các anh mất thời
 
gian.”
 
Studio.
Vincent hỏi thế thì Apple có thể làm thêm điều gì để mọi chuyện suôn sẻ không. “Chúng
 
tôi đã trao cho các anh thứ quan trọng nhất mà chúng tôi có thể trao gửi, đó chính là âm nhạc của
chúng tôi.” Bono trả lời. “Và các anh trả lại cho chúng tôi cái gì? Quảng cáo, và người hâm mộ sẽ
nghĩ là dành cho các anh. Chúng tôi cần nhiều hơn thế.” Vincent trả lời rằng đề nghị về iPod phiên
bản U2 đặc biệt và thoả thuận tác quyền sẽ là một hợp đồng khổng lò. “Đó cũng là cái giá cao nhất
mà chúng tôi có thể đưa ra,” ông nói với Bono.
Ca sĩ nói ông ta đã sẵn sàng trở lại bàn đàm phán, vì thế ngay lập tức Vincent gọi cho Jony
Ive, một fan cuồng nhiệt nữa của U2 (ông xem buổi biểu diễn lần đầu tiên của họ ở Newcastle vào
năm 1983), và kể lại tình hình. Sau đó ông gọi cho Jobs và đềNguyen nghị ông hãy để Ive tới Dublin và
cho bên đối tác thấy một chiếc iPod màu đen trông sẽ như thế nào. Jobs đồng ý. Vincent gọi lại cho
Bono và hỏi xem ông đã biết Jony Ive chưa, mà không biết rằng họ đã biết nhau trước đó và
ngưỡng mộ lẫn nhau. “Biết Jony Ive á?” Bono cười. “Tôi thích anh chàng đó lắm. Anh ta thật
“nóng bỏng.”
“Nồng nhiệt quá đấy,” Vincent đáp lời, “nhưng nếu tôi nói rằng anh ấy đang trên đường
đến chỗ anh và sẽ cho anh thấy chiếc iPod của anh tuyệt tới mức nào thì sao?” “Tôi sẽ đích thân
đến đónSmith anh ta ở Maserati,” Bono trả lời. “Anh ta sẽ ở nhà tôi, tôi sẽ đưa anh ấy ra ngoài và tôi sẽ
khiến anh ta say tuý luý.”
Ngày hôm sau, khi Ive đến Dublin, Vincent vẫn phải chống đỡ với Jobs, khi ấy vẫn đang
suy nghĩ về phương án hai. “Tôi không biết chúng ta làm thế này có đúng không nữa,” Jobs nói.
“Chúng ta không muốn làm điều này cho bất cứ ai khác.” ông lo lắng về việc các nghệ sĩ trước đó
sẽ đòi hỏi tiền bản quyền đối với mỗi chiếc iPod bán được. Vincent hứa với ông rằng hợp đồng với
U2 là trường hợp đặc biệt duy nhất.
 
 






“Jony tới Dublin và tôi đã để anh ấy ở trong nhà khách của mình, một chỗ khá sáng sủa
phía bên cạnh đường tàu và nhìn ra biển,” Bono nhớ lại. “Cậu ấy cho tôi xem một chiếc iPod màu
đen rất đẹp với vòng xoay màu đỏ đậm, và tôi nói được, chúng tôi sẽ thực hiện việc này.” Họ tới
một quán rượu trong vùng, đưa ra một số chi tiết, và gọi cho Jobs ở Cupertino để xem ông có đồng
ý không. Jobs mặc cả một lúc với từng chi tiết về tài chính, và thiết kế, trước khi thực sự chấp nhận
thỏa thuận. Điều này khiến Bono thấy ấn tượng. “Thực sự đáng ngạc nhiên khi một CEO lại quan
tâm nhiều như vậy về các chi tiết,” anh nói. Khi mọi việc được giải quyết, Ive và Bono bắt đầu
uống nhiều hơn. Sau vài vòng, họ quyết định gọi cho Vincent ở California. Cậu ta không có nhà
nên Bono để lại lời nhắn trong máy trả lời tự động, lời nhắn mà Vincent sẽ không bao giờ xóa đi.
“Tôi đang ngồi ở Dublin xa xôi với anh bạn Jony của cậu,” ông nói. “Cả hai chúng tôi đều hơi say,
Studio.
-1386và chúng tôi h    -1386ạnh phúc với chiếc iPod tuyệt vời này, thậm chí tôi còn không tin là nó tồn tại trên
đời và tôi đang cầm nó trong tay. Cảm ơn nhiều!”
Jobs thuê một nhà hát ởSan Jose để giới thiệu quảng cáo truyền hình mới và chiếc iPod đặc
biệt. Bono và The Edge tham gia cùng ông trên sân khấu. Album này đã bán được 840.000 bản
trong tuần đầu tiên và xuất hiện ở vị trí số một trên bảng xếp Billboard. Bono phát biểu với báo
giới sau đó rằng U2 đã quảng cáo mà không mất tiền vì “U2 được lợi không kém gì Apple trong
những quảng cáo đó.” Jimmy lovine thêm vào rằng việc này đã cho phép ban nhạc “chạm tới lớp
thính giả trẻ hơn.”
Điều đáng chú ý là chính sự kết hợp với một công ty máy tính và thiết bị điện tử đã trở
Nguyen
thành cách tốt nhất để một ban nhạc rock trở nên hợp thời và lôi cuốn với những người trẻ. Bono
-2533sau này gi    -2533ải thích rằng không phải tất cả các tài trợ của các tập đoàn đều là thỏa thuận với ma quỷ.
“Hãy nhìn xem,” anh nói với Greg Kot, nhà phê bình âm nhạc của Chicago Tribune. ‘“Ma quỷ’ở
đây là một nhóm những cái đầu sáng tạo, sáng tạo hơn rất nhiều người trong các ban nhạc rock. Ca
sỹ chính là Steve Jobs. Những người này giúp thiết kế một thứ đầy nghệ thuật và đẹp nhất trong
văn hóa âm nhạc kể từ sau cây đàn ghi ta điện xuất hiện. Đó là chiếc iPod. Nhiệm vụ của nghệ
thuật là đuổi những thứ xấu xí đi.”
Smith
Bono đạt được một thỏa thuận khác với Jobs vào năm 2006, về chiến dịch Product Red
-3760quyên góp ti    -3760ền và dành sự quan tâm tới việc chiến đấu với đại dịch AIDS ởchâu Phi. Jobs chưa
bao giờ quan tâm nhiều tới việc từ thiện, tuy nhiên ông đã đồng ý làm một mẫu iPod đỏđặc biệt
như một phần trong chiến dịch của Bono. Đó không phải một cam kết toàn tâm toàn ý. ông ấy đã
cản trở, ví dụ như việc chữ ký của chiến dịch đưa tên công ty vào trong ngoặc đơn với từ “red”
nâng cao ở phía sau, thành (APPLE)RED. “Tôi không muốn Apple ở trong ngoặc đơn,” Jobs yêu
cầu. Bono trả lời, “Nhưng Steve, đó là cách chúng ta thể hiện sự thống nhất trong mục tiêu của
 






mình.” Cuộc tranh luận trở nên căng thẳng - tới mức chửi rủa lẫn nhau - trước khi họ đồng ý bỏ qua
tranh cãi.
Sau cùng Jobs đã thỏa hiệp phần nào. Bono có thể làm những gì anh muốn trong các quảng
cáo, nhưng Jobs không bao giờ để Apple vào trong ngoặc đơn trong bất kỳ sản phẩm nào hay bất
kỳ cửa hàng nào của ông. Chiếc iPod đã được đánh nhãn (PRODUCT)RED, không phải
(APPLE)RED.
“Steve có thể rất nóng nảy,” Bono nhớ lại, “nhưng những thời điểm đó đã biến chúng tôi
thành những người bạn thân, bởi không có nhiều người trong cuộc đời mà bạn có thể tranh luận
thẳng thắn như vậy. ông ấy rất ngoan cố. Sau các buổi trình diễn của chúng tôi, tôi trò chuyện cùng
ông và ông luôn có một ý kiến nào đó.” Jobs và gia đình mình thường tới thăm Bono cùng vợ và
Studio.
-1386b    -1386ốn đứa nhỏở nhà của họở gần Nice trên Bờ Biển Ngà. Vào một kỳ nghỉnăm 2008, Jobs thuê một
con tàu và thả neo ở gần nhà Bono. Họ tiệc tùng cùng nhau, và Bono bật những băng ghi âm các
bài hát U2 đang chuẩn bịđể sau này trở thành album No Line on the
Horizon. Tuy vậy bất chấp tình bạn của họ, Jobs vẫn là một người rất khó thương lượng.
Họ đã thử xúc tiến một thỏa thuận quảng cáo khác và sự ra mắt đặc biệt của bài Get On Your
Boots, nhưng đã không thể đạt được. Khi Bono bị đau lưng vào năm 2010 và phải hủy chuyến lưu
diễn, Powell đã gửi cho anh cả một thùng quà với một DVD của bộ đôi hài Flight of the
Conchords, cuốn sách Mozart’s Brain and the Fighter Pilot, mật ong từ các tổ ong trong vườn của
bà, và kem giảm đau. Jobs viết một chú thích và dính nó vào hộp kem, trên đó ghi, “Kem giảm đau
 
- Tôi thích đấy.”
Yo-Yo Ma
 
Nguyen
 
Có một nghệ sĩ chơi nhạc cổ điển mà Jobs thần tượng về cả nhân cách và phong cách biểu
diễn đó là Yo-Yo Ma, nghệ sĩ bậc thầy tạo nên những giai điệu ngọt ngào và sâu lắng với cây đàn
violon. Họ gặp nhau lần đầu vào năm 1981, khi Jobs tham gia Hội nghị Thiết kế Aspen và Ma biểu
diễn tại Liên hoan Âm nhạc Aspen. Jobs luôn có xu hướng bị cuốn hút với những nghệ sĩ đích
thực, và ông trở thành một fan hâm mộ của Yo-Yo Ma. Jobs đã mời Yo-Yo Ma biểu diễn tại đám
cướSmithi của mình, nhưng Yo-Yo Ma đang có chuyến lưu diễn và không đến dự được. Ông đến nhà
Jobs vài năm sau đó, ngồi trong phòng khách, và chơi những giai điệu của Bach trên cây đàn
Stradivarius sản xuất năm 1733 của mình. "Đây là những gì tôi định chơi trong đám cưới của anh,"
ông nói với Jobs. Jobs xúc động ứa nước mắt nói với ông, "Anh chơi tuyệt đến mức làm tôi dường
như cảm nhận được sự tồn tại của Thiên Chúa, bởi tôi không thể tin được một con người bình
thường có thể làm nên điều kỳ diệu này." Trong một chuyến thăm khác, Ma cho phép con gái út
của Jobs, Erin thử kéo cây đàn trong khi họ ngồi quanh bếp. Vào thời điểm đó, Jobs đã được cảnh
báo về bệnh ung thư, và ông đã buộc Yo-Yo Ma hứa sẽ chơi trong đám tang của mình.
 
 










Chương 33: PIXAR Bạn... và Thù
Thế giới côn trùng (A Bug’s Life)


Khi Apple phát triển ra iMac, Jobs lái xe cùng Jony Ive tới để trình diễn cho những người ở
Pixar xem. ông cảm thấy cái máy tính này có được thần thái cá tính riêng có thể hấp dẫn đối với
những “cha đẻ” của Buzz Lightyear và Woody, và ông yêu thích việc Ive và John Lasseter chia sẻ
tài năng để kết nối nghệ thuật và công nghệ theo cách hài hước.
Pixar vốn là nơi trú ẩn mỗi khi Jobs cảm thấy căng thẳng ở Cupertino, ở Apple, các quản lý
Studio.
-1386thườ    -1386ngở trạng thái kích động và kiệt sức, Jobs thì có xu hướng thất thường và mọi người cảm thấy
căng thẳng khi họđứng cạnh ông.ở Pixar, nơi làm việc của những người viết truyện và minh hoạ
dường như yên bình hơn và họđối xử dịu dàng với nhau hơn, thậm chí là với cả Jobs. Nói cách
khác, không khí ở mỗi nơi đều bị ảnh hưởng bởi người đứng đầu, ở Apple thì là Jobs, còn ở Pixar
thì là Lasseter.
Jobs phát hiện ra niềm vui thiết tha với việc làm phim và say mê những công nghệ mở ra
những điều kì diệu như cho phép máy tính tạo ra hình ảnh từng giọt nước mưa phản chiếu lại tia
nắng mặt trời, hoặc từng cánh cỏ dập dờn trong gió. Nhưng ông đã kiềm chế bản thân để cố gắng
không kiểm soát quá trình sáng tạo ở đây. ở Pixar, ông đã học cách tôn trọng sự sáng tạo của mọi
người và để họ tự quyết. Phần lớn là vì ông yêu quí Lasseter, một nghệ sỹ dễ mến, và cũng giống
Ive, đã nhìn ra những phần tốt đẹp nhất trong con người Jobs.
Vai trò chính của Jobs ở Pixar là đàm phán những thoả thuận, một sức mạnh tự nhiên đã trở
thành tài sản của ông. Không lâu sau khi ra mắt Toy story (Câu chuyện đồ chơi), ông va chạm với
Jeffrey Katzenberg, người sau này rời khỏi Disney vào mùa hè năm 1995 và cùng với Steven
Spielberg và David Geffen thành lập hãng phim DreamWorks SKG. Jobs tin rằng nhóm Pixar của
mình đã nói với Katzenberg khi ông này vẫn còn ở Disney về đề xuất làm bộ phim thứ hai, A
Bug’s Life (ThSmithế giới côn trùng), và sau đó, ông này đã ăn cắp ý tưởng làm phim hoạt hình về côn
trùng khi quyết định sản xuất phim Antz (Kiến) ở DreamWorks. “Khi Jeffrey vẫn còn điều hành ở
Disney, chúng tôi đã tiết lộ cho ông ta về A Bug’s Life,” Jobs nói. “Trong lịch sử 60 năm của
ngành phim hoạt hình, chưa từng có một ai nghĩ đến chuyện làm một bộ phim hoạt hình về côn
trùng, cho đến khi Lasseter đưa ra ý tưởng này. Đó là ý tưởng sáng tạo của một thiên tài. Khi
Jeffrey bỏ đi và sang làm cho DreamWork, bỗng đâu lại nảy ra ý tưởng làm một bộ phim hoạt hình
về - ôi trời - về côn trùng! Và ông ta vờ như mình chưa bao giờ nghe nói đến ý tưởng này. Thật dối
trá. Ông ta đã nói dối qua từng kẽ răng.”
 






Thực tế không phải vậy. Câu chuyện thật phía sau còn thú vị hơn thế. Katzenberg đúng là
chưa hề nghe nói đến A Bug’s Life khi ông còn ở Disney. Nhưng sau khi ông bỏ sang làm
DreamWorks, ông vẫn giữ liên lạc với Lasseter, thi thoảng lại khuấy động bằng một cuộc gọi ngắn
theo phong cách rất riêng của mình “Này anh bạn, dạo này cậu thế nào ròi”. Thế nên khi Lasseter
đến thăm phòng Kỹ nghệ của xưởng phim Universal, nơi DreamWorks đóng đô, ông đã gọi cho
Katzenberg và ghé qua chào cùng một vài đồng nghiệp. Khi Katzenberg hỏi họ định làm gì tiếp
theo, Lasseter đã nói ra. “Chúng tôi mô tả cho ông ta về phim A Bug’s Life, trong đó nhân vật
chính là một chú kiến, và nói cho ông ta nghe cốt chuyện về một chú kiến đã chỉ huy cả bầy kiến và
tổ chức cả một vòng tuyển quân để làm thành một đội ngũ chống lại một con châu chấu,” Lasseter
nhớ lại. “Đáng lẽ tôi phải thận trọng hơn mới đúng. Jeffrey liên tục hỏi bao giờ nó sẽ ra mắt.”
Studio.
Lasseter bắt đầu lo lắng khi, vào đầu năm 1996, dư luận bàn tán về việc DreamWork sẽ làm
-1293b    -1293ộ phim hoạt hìnhđồ họa máy tính về những chú kiến, ông đã gọi cho Katzenberg và hỏi trực diện.
Katzenberg tằng hắng, tỏ ra ngạc nhiên và hỏi Lasseter nghe tin này từđâu. Lasseter hỏi lại lần nữa
và Katzenberg thừa nhận đúng như vậy. “Làm sao anh dám?” Lasseter, người vốn rất ít khi lên
giọng đã hét lên trong điện thoại.
“Chúng tôi có ý tưởng đó từ lâu ròi,” Katzenberg giải thích rằng một giám đốc phát triển ở
DreamWorks đã đưa ra ý tưởng này.
“Tôi không tin anh,” Lassetertrả lời.
Katzenberg thừa nhận mình đẩy nhanh tiến độ của Antz là để cạnh tranh với những người
đồng nghiệp cũ ở Disney. Bộ phim chính cNguyenủa DreamWorks lúc đầu là Hoàng tử Ai Cập (Prince of
Egypt), dự định ra mắt vào Lễ Tạ ơn năm 1998, nhưng cũng đúng tuần đó, ông đã thất kinh khi biết
Disney có kế hoạch cho ra mắt phim A Bug’s Life của Pixar. Vậy nên ông đã cấp tập đưa Antz vào
sản xuất nhằm tạo áp lực để Disney thay đổi kế hoạch ra mắt A Bug’s Life.
“Chó má,” Lasseter, người vốn không hay nói bậy đã buột mồm chửi thề. ông không nói
chuyện với Katzenberg trong 13 năm sau đó.
Jobs cũng cáu điên, và ông thực tế hơn Lasseter khi trút nỗi giận dữ lên Katzenberg. Ông
Smith
gọi cho Katzenberg và bắt đầu gào thét. Katzenberg đề nghị: ông ta sẽ trì hoãn sản xuất Antz nếu
Jobs và Disney có thể rời ngày phát hành A Bug’s Life để không bị cạnh tranh với Hoàng tử Ai
Cập. “Đó rõ ràng là một cuộc tống tiền, không đời nào tôi chấp nhận” Jobs nhớ lại. ông bảo
Katzenberg rằng sẽ không có gì khiến ông làm cho Disney thay đổi ngày phát hành.
“Tất nhiên là anh có thể,” Katzenberg trả lời. “Anh có thể dời non lấp bể. Chính anh đã dạy
tôi điều ấy!” ông nói khi Pixar đứng trên bờ vực phá sản, chính Jobs là người tới giải cứu và đưa ra
thoả thuận làm phim Toy Story. “Tôi chính là một người ủng hộ anh hòi ấy, và giờ anh để họ lợi
dụng mình để gây sức ép với tôi.” ông gợi ý rằng nếu Jobs muốn, đơn giản là ông chỉ cần làm cho
 






sản xuất A Bug’s Life chậm lại mà không cho Disney biết. Nếu làm như vậy, Katzenberg nói ông
ta cũng sẽ trì hoãn Antz. “Đừng có mơ,” Jobs trả lời.
Katzenberg có cơ sở vững chắc để làm như vậy. Rõ ràng là Eisner và Disney đã sử dụng
phim của Pixar để “trả đũa” việc ông rời Disney và thành lập một hãng phim cạnh tranh. “Hoàng tử
Ai Cập là bộ phim đầu tiên chúng tôi làm, và họ lại lên lịch cho ra mắt một thứ khác vào ngày công
chiếu bộ phim của chúng tôi thì thật là không bình thường,” ông nói. “Quan điểm của tôi về việc đó
cũng giống Vua Sư Tử thôi, nếu anh chạm tay vào cái lòng của tôi và tát vào mặt tôi, thì coi
chừng.”
Không ai nhường ai, và hai bộ phim cùng về kiến đã tạo nên cơn sốt truyền thông. Disney
cố gắng giữ Jobs im miệng, với lý thuyết là vào cuộc tranh chấp chẳng khác nào giúp đỡ Antz đình
Studio.
đám hơn, nhưng Jobs không phải người dễ bị bịt mồm. “Những kẻ ác hiếm khi giành chiến thắng,”
-1293ông nói v    -1293ới tờLos Angeles Times. Đáp lại, chuyên gia tiếp thị khôn khéo của DreamWorks, Terry
Press gợi ý, “Steve Jobs nên uống thuốc đi.”
Antz ra mắt vào đầu tháng Mười năm 1998. Đó không phải là một bộ phim tệ. Woody
Allen lòng tiếng cho vai một chú kiến nổi loạn sống trong một xã hội kiến tuân thủ nghiêm ngặt
các qui định, chú khát khao được thể hiện tự do cá nhân. “Đây là kiểu nhân vật trong hài kịch của
Woody Allen mà ông ấy không còn thực hiện nữa,” tờ Time viết. Bộ phim thu về con số doanh thu
khá ấn tượng 91 triệu đô-la trong nước và 172 triệu đô-la trên toàn cầu.
A Bug’s Life ra mắt 6 tuần sau đó, theo đúng kế hoạch ban đầu. Bộ phim có nội dung bi
Nguyen
-2533tráng     -2533hơn,chuyển thể từ chuyện ngụ ngôn của Aesop “Bầy kiến và con châu chấu,” cộng thêm kĩ
thuật công nghệ hoàn hảo hơn, nên bộphim mang đến những trường đoạn miêu tảchú chim sáo đá
sinh động đến từng chi tiết, cũng như hình ảnh nhữngđồng cỏbát ngát dưới góc nhìn của một chú
kiến vừa chiến thắng huy hoàng. Time dành nhiều lời bình luận nồng nhiệt hơn cho bộ phim này.
“Kỹ xảo đò hoạ của nó thực sự xuất sắc - một màn hình rộng mở ra cảnh những chiếc lá Thiên
Đường và những mê cung đông đúc với những chú bọ đang ấu yếm, trò chuyện, pha trò - tất cả
khiến cho bộ phim của DreamWorks nếu mang so sánh thì thô sơ như so đài phát thanh với phim
hoSmithạt hình vậy” Richard Corliss viết. Doanh thu của bộ phim cao gấp đôi so với Antz, 163 triệu
đô-la doanh thu trong nước và 363 đô-la trên toàn cầu. (Doanh thu của nó cũng đánh bại Hoàng tử
Ai Cập.)
Vài năm sau, Katzenberg đến gặp Jobs và cố gắng giảng hoà. ông khẳng định mình chưa
bao giờ nghe nói ý tưởng về A Bug’s Life khi còn ở Disney: nếu có thì hẳn nào ông cũng đòi hỏi
Disney phải chia sẻ lợi nhuận cho mình, vì vậy chắc chắn ông không việc gì phải nói dối về điều
đó. Jobs cười vang và chấp nhận lời bào chữa. “Tôi đã đề nghị anh thay đổi ngày công chiếu,
nhưng anh không chịu, thế nên anh đừng nổi cáu vì tôi chỉ muốn bảo vệ đứa con của mình,”
 






Katzenberg nói với Jobs, ông nhớ lại rằng Jobs “thực sự bình tĩnh và giống một người hành thiền
đích thực” và nói ông hiểu rồi. Nhưng sau này Jobs nói ông không bao giờ thực sự bỏ qua cho
Katzenberg:
Bộ phim của chúng tôi thắng về doanh thu. Điều đó có dễ chịu không? Không, cảm giác
vẫn rất kinh khủng, bởi vì người ta đã bắt đầu nói về cách làm phim côn trùng ở Hollywood. Hắn
đã cướp ý tưởng nguyên bản tuyệt vời của John, và điều đó không bao giờ sửa chữa được. Thật
táng tận lương tâm, vì vậy tôi không bao giờ tin anh ta nữa, ngay cả khi anh ấy cố gắng làm hoà.
Sau thành công của Shrek, ông đến gặp tôi và nói, “Tôi đã thay đổi, cuối cùng tôi cũng có thể hài
lòng với bản thân,” thật tào lao. Nó giống như thể, hãy để tôi yên đi, Jeffrey.
Về phần mình, Katzenberg lịch sự hơn thế nhiều. Ông vẫn coi Jobs là một trong những
Studio.
gi“thiên tài thữa hai ngườực si. ự trên thế giới này,” và ông vẫn tôn trọng Jobs mặc dù mối quan hệ không êm ả
Đánh bại Antz còn có một ý nghĩa quan trọng hơn, đó là chứng minh Pixar không chỉ sản
xuất được phim bom tấn một lần duy nhất. Doanh thu của A Bug’s Life ngang ngửa với Toy story
chứng minh thành công đầu tiên không phải là ăn may. “Trong kinh doanh có những thứ kinh điển,
như hội chứng sản phẩm thứ hai,” Jobs sau này đã phát biểu như vậy. Nó xảy ra khi bạn không hiểu
vì sao sản phẩm đầu tiên của bạn lại thành công đến vậy. “Tôi đã trải qua điều ấy ở Apple. Cảm
giác của tôi là, nếu chúng tôi có thể thành công ở bộ phim thứ hai, thì chúng tôi chắc chắn có thể
làm được.”
 
Bộ phim của riêng Steve
 
Nguyen
 
Toy Story 2 ra mắt vào tháng Mười hai năm 1999, thậm chí còn thành công hơn trước, với
tổng doanh thu trên toàn cầu là 485 triệu đô-la. Thành công của Pixar giờ đây đã được bảo chứng,
đã đến lúc xây dựng một trụ sở trưng bày. Jobs và nhóm Pixar nhanh chóng tìm thấy nhà máy sản
xuất nước quả đóng hộp Del Monte ở Emeryville, một khu công nghiệp lân cận nằm giữa Berkeley
và Oakland, chỉ đi qua Cầu Cảng từ San Francisco là đến. Họ phá bỏ nhà máy này đi và Jobs đặt
hàng Peter Bohlin, kiến trúc sư các cửa hàng của Apple thiết kế một toà nhà nằm trên khu đất 16
Smith
hécta.     Jobs theo sát tiến độ của toà nhà, trên mọi phương diện, từ ý tưởng tổng thể cho đến những
-2133chi ti    -2133ết tỉ mẩn nhất, bao gồm cả vật liệu xây dựng và quá trình xây dựng. “Steve có niềm tin sắt đá
rằng một toà nhà hợp lý có thể tạo ra những thứvĩ đại cho nền văn hoá,” chủ tịch của Pixar, Ed
Catmull nói. Jobs kiểm soát quá trình sáng tạo ra toà nhà này giống cách một ông đạo diễn lăn lộn
với từng cảnh phim. “Toà nhà Pixar chính là bộ phim của riêng Steve” Lasseter nói.
Lúc đầu, Lasseter những muốn xây dựng một studio kiểu Hollywood cổ điển, với những
toà nhà tách biệt với từng dự án khác nhau và các khu nhà gỗ dành cho những đội phát triển sáng
 
 






tạo. Nhưng mọi người ở Disney nói họ không thích dinh cơ mới của mình bởi vì các nhóm cảm
thấy bị cô lập và Jobs đồng tình. Trên thực tế, ông quyết định họ nên đi về thái cực còn lại: một toà
nhà lớn bao quanh hội trường trung tâm nhằm khuyến khích mọi người gặp gỡ lẫn nhau.
Mặc dù là một cư dân trong thế giới số, hay phải chăng chính ông cũng hiểu quá rõ cảm
giác bị cô lập là như thế nào, Jobs là một tín đồ cuồng nhiệt của những cuộc họp trực diện. “Người
ta cố thuyết phục rằng trong thời đại kết nối như hiện nay, các ý tưởng sẽ được phát triển bằng
email và iChat,” ông nói. “Điều đó thật điên rồ. Sáng tạo nảy sinh từ những cuộc họp hành trực
tiếp, qua những cuộc thảo luận ngẫu nhiên. Bạn đi qua một đồng nghiệp, hỏi người ấy dạo này thế
nào, bạn hào hứng “ôi thế à” và rất nhanh sau đó, các bạn nung nấu được cả đống ý tưởng.”
Vì thế ông muốn toà nhà Pixar được thiết kế để mọi người gặp gỡ và họp mặt ngẫu nhiên.
Studio.
-1386“N    -1386ếu một toà nhà không làm được điều đó, bạn sẽđánh mất sự sáng tạo và điều kì diệu lấp lánh toả
ra từ những cơ hội tình cờ,” ông nói. “Thếlà chúng tôi đã thiết kế một toà nhà khiến mọi người
muốn đi ra khỏi văn phòng của mình và tụ tậpở khu trung tâm, với những người mà bình thường
có lẽ họ chẳng bao giờ gặp gỡ.” Cửa trước, cầu thang chính và các hành lang đều dẫn đến hội
trường trung tâm, quán café và các bảng thông báo đều ở đó, các phòng họp với cửa sổ đều nhìn
xuống hội trường với sáu trăm ghế ngồi như trong rạp hát và hai phòng chiếu nhỏ hơn, tất cả đều
quy tụ về hội trường. “Lí thuyết của Steve hiệu quả ngay từ ngày đầu tiên,” Lasseter nhớ lại. “Tôi
đi ngang qua những người mà cả tháng tôi chẳng gặp lần nào. Tôi chưa bao giờ thấy một toà nhà lại
khuyến khích sự hợp tác và sáng tạo đến mức này.”
Thậm chí Jobs còn hơi quá đà khi cho thiếNguyent kế chỉ có 2 khu vệ sinh rộng trong toà nhà, một
dành cho nam, một dành cho nữ và cũng nối đến hội trường trung tâm. “Cậu ấy cảm thấy bức thiết,
cực kỳ bức thiết,” Pam Kerwin, quản lý chung của Pixar nhớ lại. “Một số người cảm thấy như vậy
là hơi quá đà. Một phụ nữ mang bầu nói cô không thể đi bộ 10 phút chỉ để đi vệ sinh, và chuyện đó
gây ra một cuộc cãi vã lớn. Đó là một trong số ít lần mà Lasseter không đồng thuận với Jobs. Họ
tiến tới một thoả hiệp: mỗi tầng sẽ có hai khu vệ sinh, ở mỗi cánh của hội trường, ở cả hai tầng.
Vì những cột trụ bằng thép trong toà nhà được thiết kế lộ thiên, nên Jobs xem xét mọi mẫu
thSmithử ở các nhà máy trên khắp đất nước để xem màu nào và kết cấu nào sẽ phù hợp nhất. Ông chọn
một nhà máy cẤn sắt thép ở Arkansas và yêu cầu họ cẤn thép thành một màu thép nguyên chất và
đảm bảo những người vận chuyển tuyệt đối không được tạo ra một tì vết nào trên đó. ông cũng đòi
hỏi tất cả các trụ thép đều đặc và nguyên khối. “Chúng tôi phun cát làm sạch thép và vỏ ngoài của
nó trơn bóng, để ai cũng có thể thấy nó giống cái gì,” ông nhớ lại. “Khi những thợ phun cát làm
sạch thép chuyển những trụ cột đến, họ mang theo cả gia đình mình đến vào cuối tuần để cho họ có
thể chiêm ngưỡng.”
 






Một điểm điên rồ nhất trong toà nhà này chính là “Căn phòng Tình yêu.” Một hoạ sĩ phim
hoạt hình đã tình cờ tìm ra một cánh cửa nhỏ phía sau một bức tường khi anh đi vào văn phòng của
mình. Nó nối với một hành lang thấp lè tè, phải cúi xuống mới chui qua được và dẫn tới một căn
phòng phủ đầy lá kim loại để cung cấp khí điều hoà vào trong phòng. Anh và các đồng nghiệp đã
trưng dụng căn phòng bí mật này, trang hoàng nó bằng những bóng đèn Giáng sinh và những chiếc
đèn màu, trang bị đồ đạc cho nó, với những chiếc ghế dài in hình loài vật, những chiếc gối tua và
dựng ra cả một quán bar với cocktail, các loại rượu và khăn ăn có đề “Căn phòng tình yêu.” Một
chiếc camera được gắn ở hành lang cho phép những người bên trong phòng biết được có ai đang
tới gần.
Lasseter và Jobs đã mời những vị khách quan trọng đến chỗ này và mời họ ký tên lên bức
Studio.
-1386tường. Trong đó có chữ    -1386 ký của Michael Eisner, Roy Disney, Tim Allen và Randy Newman. Jobs
thích căn phòng này, nhưng vì ông không phải là người hay uống rượu, nên ông thường dùng nó
như Căn Phòng Suy Tưởng, ông nói, nó gợi nhớđến ông, con người mà ông và Daniel Kottke biết
đến hòi ởReed, nhưng không chất chứa đắng cay.
Chia tách
Trong cuộc họp công khai trước hội đồng giám đốc vào tháng Hai năm 2002, Michael
Eisner đã chỉ trích những quảng cáo mà Jobs đã làm ra cho iTunes của Apple. “Các công ty máy
tính đã cho đăng những quảng cáo tràn trang, và những tấm biển hiệu quảng cáo thì chỉ toàn: Bắt
chước, nhào trộn và ghi ra đĩa,” ông tuyên bố. “Nói cách khác, họ đã tạo ra một tên ăn cắp và phân
Nguyen
phát nó cho tất cả bạn bè của mình nếu họ mua phải những chiếc máy tính ấy.”
Đó không phải là một lời nhận xét khôn ngoan. Từ “bắt chước” bị hiểu nhầm ý nghĩa và bị
hiểu theo hàm ý là bóc mẽ người khác chứ không đơn thuần là sao chép và nhập các file dữ liệu từ
đĩa CD vào máy tính. Hàm ý của nó rõ ràng là khiến Jobs rất bực bội, và Eisner thừa biết điều đó.
Và như thế thì thật không khôn ngoan. Pixar khi ấy vừa mới công chiếu bộ phim thứ tư trong hợp
đồng với Disney, Monsters, Inc., (Tổng công ty quái vật), với mức doanh thu thành công nhất từ
trước tới nay, 525 triệu đô-la trên toàn thế giới. Hợp đồng của Pixar với Disney sắp đến ngày đáo
hạn, và Eisner đã khiế n nó dễ dàng hơn bao giờ hết bằng cách công khai chọc đũa vào mắt đối tác.
Jobs vẫn rất hoài nghi và gọi điện thoại cho một lãnh đạo của Disney để trút bầu tâm sự: “Anh có
biết Michael vừa làm gì với tôi không?”
Eisner và Jobs đến từ hai nền tảng khác nhau và có cách ứng xử hoàn toàn đối lập, nhưng
họ giống nhau ở một điểm là đều có cá tính mạnh mẽ và không mấy khi thấy cần phải thoả hiệp. Cả
hai đều có đam mê tạo ra những sản phẩm tốt, thường chú tâm quản lý đến từng chi tiết nhỏ nhất,
và chẳng thấy cần thiết đưa ra những lời chỉ trích bọc đường. Nhìn cách Eisner tự mình đi thử tàu
cao tốc Cuộc sống Hoang dã trong Vương
 






Quốc Loài Vật của Disney World rất nhiều lần và ròi đưa ra những yêu cầu thông minh
nhằm mang đến cho khách hàng những trải nghiệm tốt đẹp hơn, cũng giống như xem Jobs dùng
thử giao diện của một chiếc iPod cho đến khi tìm ra cách làm cho nó trở nên đẹp, đơn giản và tinh
tế hơn. Quan sát cách họ quản lý nhân viên thì mang lại kinh nghiệm bớt hay hơn một chút.
Cả hai đều thích thúc đẩy người khác hơn là bị người khác thúc ép mình, điều đó tạo ra bầu
không khí không lấy gì làm dễ chịu cho lắm khi cả hai đều cố gắng làm như vậy đối với người còn
lại. Trong một cuộc tranh cãi, cả hai đều có xu hướng khẳng định người còn lại dối trá. Hơn nữa, cả
Eisner và Jobs dường như đều cho rằng mình chẳng cần học gì từ người còn lại; thậm chí cả hai
còn chẳng buồn giữ lễ một chút với nhau, kiểu như giả vờ thấy rằng vẫn còn những thứ đáng học
hỏi từ người còn lại. Jobs đẩy trách nhiệm cho Eisner:
Studio.
Điều tệ hại nhất, trong suy nghĩ của tôi, đó là Pixar đổi mới thành công lĩnh vực kinh doanh
-1293c    -1293ủa Disney, mang đến hết bộ phim tuyệt vời này đến bộ phim tuyệt vời khác, trong khi Disney thì
xịt hết dự án này đến dự án khác. Thế nào bạn cũng nghĩ CEO của Disney ít ra cũng phải tò mò
xem Pixar đang làm gì. Nhưng trong suốt 20 năm hai bên quan hệ với nhau, ông ta chỉđến Pixar
tổng cộng có khoảng 2,5 giờ, chỉ nói vài câu chúc mừng ngắn, ông ta chưa bao giờ tò mò. Tôi kinh
ngạc. Sự tò mò rất quan trọng.
Nhận xét ngày quá thô lỗ. Eisner đến thăm Pixar nhiều hơn thế một chút, bao gồm cả
những chuyến thăm khi Jobs không đi cùng. Nhưng sự thực là ông tỏ ra ít tò mò về các nghệ sỹ
cũng như công nghệ mới ở xưởng phim Pixar. Tương tự, Jobs cũng không bỏ nhiều thời gian để
học hỏi kinh nghiệm quản lý của Disney.
Jobs và Eisner bắt đầu “tấn công” nhau vào mùa hè năm 2002. Jobs vốn luôn ngưỡng mộ
tinh thần sáng tạo của Walt Disney vĩ đại, đặc biệt việc ông đã xây dựng một công ty tồn tại qua
nhiều thế hệ. ông coi cháu trai của Walt, Roy, như hiện thân của di sản và tinh thần lịch sử này.
Roy vẫn có mặt trong ban giám đốc điều hành của Disney, bất chấp sự xa cách ngày một lớn của
Eisner dành cho ông, và Jobs cho Roy biết sẽ không có chuyện kí tiếp hợp đồng Pixar-Disney
chừng nào Eisner còn làm CEO.
Smith
Roy Disney và Stanley Gold, đồng minh thân cận của ông ở ban giám đốc của Disney bắt
đầu cảnh báo những giám đốc khác về vấn đề với Pixar. Điều đó khiến Eisner đột ngột gửi cho
toàn thể ban giám đốc một email thái quá vào cuối tháng Tám năm 2002. ông ta tự tin rằng cuối
cùng thì Pixar cũng phải kí tiếp hợp đồng thôi, ông nói, một phần bởi vì Disney đang nắm giữ toàn
bộ bản quyền các bộ phim của Pixar cũng như các nhân vật xuất hiện từ hồi đó đến giờ. Hơn nữa,
ông nói, Disney thậm chí còn có được vị thế thương thảo tốt hơn trong năm đó, sau khi Pixar hoàn
thành bộ phim Đi tìm Nemo (Finding Nemo). “Hôm qua chúng ta đã xem lại lần hai bộ phim mới
của Pixar, Finding Nemo sẽ ra mắt vào tháng Năm tới,” ông viết. “Hiện thực sẽ bày ra trước mắt
 






những người đó. Tốt thôi, nhưng không có chuyện phim này cũng tốt như các bộ phim trước của
họ. Tất nhiên là họ thì luôn nghĩ nó tuyệt vời.” Có hai vấn đề lớn đối với bức thư ở đây: Nó bị rò rỉ
cho tờ Los Angeles Times, khiến Jobs quyết định phản công và nhận xét của Eisner về bộ phim đã
sai, rất sai.
Finding Nemo trở thành bộ phim thành công nhất của Pixar (và của cả Disney). Nó còn dễ
dàng đánh bại Vua Sư Tử và trở thành, vào thời điểm đó, bộ phim hoạt hình thành công nhất trong
lịch sử. Doanh thu nội địa là 340 triệu đô-la và 868 triệu đô-la trên toàn thế giới. Đến năm 2010, bộ
phim còn có số lượng phát hành đĩa DVD nhiều nhất mọi thời đại, với 40 triệu bản được bán và trở
thành một trong những khu vực được yêu thích nhất trong các công viên của Disney. Hơn nữa, bộ
phim giàu hình ảnh, huyền ảo và chất chứa đầy tính nghệ thuật đẹp đẽ sâu sắc đã giành giải được
Studio.
-1386gi    -1386ải thưởng Oscar danh giá cho bộ phim hoạt hình hay nhất. “Tôi thích bộ phim này vì nó nói về sự
chấp nhận mạo hiểm và học cách thúc đẩy những người bạn yêu thương mạo hiểm,” Jobs nói.
Thành công của bộ phim mang về cho Pixar 183 triệu đô-la tiền mặt, nâng tổng số tiền trong kho
của Pixar lên đến 521 triệu đô-la trước khi bước vào vòng thương thảo cuối cùng với Disney.
Không lâu sau khi phim Finding Nemo hoàn thành, Jobs đặt Eisner trước một đề nghị quá
ư một chiều, mà gần như chắc chắn là đối phương sẽ từ chối. Thay vì hai bên chia nhau 50/50
doanh thu, như hợp đồng cũ, Jobs đề nghị một thoả thuận mới trong đó Pixar sẽ sở hữu toàn bộ các
bộ phim họ làm ra và cả các nhân vật, và chỉ chi trả cho Disney 7,5% phí phát hành các bộ phim.
Hơn nữa, hai bộ phim đang làm dở với Disney là Gia đình siêu nhân (The Incredible) và Thế giới
ô tô (Cars) vốn nằm trong thời gian hNguyenợp đồng cũ vẫn còn hiệu lực sẽ lập tức chuyển sang tính như
trong thoả thuận mới.
Tuy nhiên, Eisner vẫn giữ một con át chủ bài. Thậm chí nếu Pixar không tiếp tục kí hợp
đồng với Disney, Disney vẫn có quyền làm các phần tiếp theo của Toy story và các bộ phim khác
mà Pixar đã làm, và sở hữu toàn bộ những nhân vật từ Woody cho đến Nemo, giống như họ vẫn
đang sở hữu Chuột Mickey và Vịt Donald vậy. Eisner cũng đã lên kế hoạch - hoặc hăm doạ - sẽ
cho xưởng phim hoạt hình của Disney thực hiện Toy Story 3 nếu Pixar từ chối. “Khi bạn thấy
Smith
-1960nh    -1960ững gì công ty làm để sản xuất Cinderella II, bạn sẽ rùng mình bởi những gì đã xảy ra,”
Jobs nói.
Eisner có khả năng đẩy Roy Disney ra khỏi hội đồng quản trị vào năm 2003, nhưng điều đó
không kết thúc mọi rắc rối. Roy Disney công bố một bức thư ngỏ rất gay gắt. “Công ty đang đánh
mất sự tập trung, năng lượng sáng tạo và di sản để lại,” ông viết. Bài diễn văn của Eisner khẳng
định sự thất bại, trong đó bao gồm cả việc không tiếp tục xây dựng một mối quan hệ bền vững với
Pixar. Tới thời điểm đó, Jobs cũng quyết định rằng ông không muốn làm việc với Eisner nữa. Đến
tháng Một năm 2004, ông tuyên bố rộng rãi quyết định sẽ cắt thoả thuận với Disney.
 






Jobs thường giữ nguyên tắc không công bố rộng rãi ra bên ngoài những quan điểm mạnh
mẽ của mình, mà chỉ thường chia sẻ với bạn bè bên bàn ăn của ông ở Palo Alto. Nhưng lúc này ông
không làm như thế. Tại cuộc họp báo với các phóng viên, ông nói trong khi Pixar đang sản xuất ra
những tác
phẩm đỉnh cao, thì hãng phim hoạt hình Disney chỉ làm những thứ “đáng xấu hổ.” Ông chế
giễu quan niệm của Eisner rằng Disney đang đóng góp sáng tạo cho những bộ phim của Pixar: “Sự
thật là có rất ít quan hệ sáng tạo với Disney trong những năm qua. Các bạn có thể so sánh chất
lượng phim của chúng tôi với những bộ phim mà Disney đã làm trong 3 năm qua và tự đưa ra cho
mình phẤn xét xem khả năng sáng tạo của mỗi công ty như thế nào.” Khi nói về việc xây dựng một
đội ngũ sáng tạo tốt hơn nữa, Jobs đã dừng lại ở một việc đáng ghi nhận, đó là xây dựng một
Studio.
-1386thương hiệ    -1386u hấp dẫn chẳng kém gì Disney, đối với nhũng người ham mê điệnảnh. “Chúng tôi nghĩ
thương hiệu Pixar giờđây đã là thương hiệu mạnh nhất và đáng tin cậy nhất trong lĩnh vực hoạt
hình.” Khi Jobs gọi điện đểđộng viên Roy Disney, ôngấy đã trả lời: “Khi nào tên phù thuỷ xấu xa
chết, chúng ta sẽ lạiở bên nhau.”
John Lasseter rất hoảng sợ trước viễn cảnh chia tay với Disney. “Tôi lo lắng cho những đứa
con mình, bọn họ sẽ làm gì với những nhân vật mà chúng tôi đã tạo ra,” ông hòi tưởng. “Điều đó
làm tan nát trái tim tôi.” Khi ông nói với những nhân viên hàng đầu của mình trong phòng họp của
Pixar, ông bắt đầu khóc và ông lại khóc lần nữa khi nói chuyện trước khoảng 800 nhân viên trong
phòng họp trung tâm của xưởng phim. “Giống như bạn có một đàn con mà bạn yêu thương, và ròi
bạn phải cho chúng đi làm con nuôi những ngườNguyeni có tiền sự bạo hành trẻ em.” Jobs đã bước vào
phòng họp và cố gắng xoa dịu mọi thứ. ông giải thích tại sao lại cần dứt tình với Disney, và ông
đảm bảo rằng Pixar với vị thế một trung tâm như hiện nay chắc chắn sẽ vẫn tiến lên phía trước và
gặt hái thành công, “ông ấy có khả năng tuyệt đối khiến bạn tin tưởng,” Oren Jacob, một kĩ sư công
nghệ lâu năm ở xưởng phim phát biểu. “Bỗng nhiên, tất cả chúng tôi có được niềm tin rằng, dù có
chuyện gì xảy ra, Pixar vẫn sống tốt.”
Bob Iger, giám đốc điều hành của Disney đã phải nhảy vào và ráo riết chiếm lấy quyền
Smith
-1960ki    -1960ểm soát. Ông nhạy cảm, cứng rắn so với những người thất thườngởxung quanh. Trước đây ông
làm trong ngành truyền hình; từng là chủ tích của ABC Network, bắt đầu được biết đến năm 1996
nhờDisney, ông được biết đến như một nhà tổ chức tài ba, một nhà quản lý khéo léo và còn có một
đôi mắt tinh tường trong việc tìm kiếm những tài năng, khảnăng thấu hiểu người khác và là một
người khá trầm tĩnh, rất biết lúc nào im lặng để giữ an toàn. Không giống Eisner và Jobs, ông luôn
giữ được sự bình tĩnh nghiêm ngặt, nhờ thế giúp ông có thể thoả thuận với những đối tượng có cái
tôi lớn. “Steve đã thẳng thừng tuyên bố kết thúc đàm phán với chúng tôi,” Iger sau này nhớ lại.
 






“Hai bên đang ở trong tình trạng căng thẳng, và tôi phải sắp xếp vài cuộc chuyện trò để xoa dịu
tình hình.”
Eisner đã nắm quyền hơn 10 năm huy hoàng ở Disney, khi Frank Well giữ vị trí chủ tịch.
Wells để Eisner tự do, không phải tham gia quá nhiều vào việc quản trị trực tiếp, để ông có thể
đóng góp ý kiến, thường là những ý kiến có giá trị và luôn sáng chói, nhằm thúc đẩy từng dự án
phim, chủ đề chung của khu công viên, cố vấn truyền hình và vô số những sản phẩm khác. Nhưng
sau khi Wells bị tử nạn trong vụ rơi máy bay năm 1994, Eisner không bao giờ tìm được người quản
lý đúng đắn nữa. Katzenberg yêu cầu được ngồi vào vị trí của Wells, đó là lí do vì sao Eisner hất
cẳng ông. Michael Ovitz trở thành chủ tịch vào năm 1995; nhưng đó không phải là một lựa chọn
đúng đắn, và ông này giữ vị trí này không quá hai năm. Sau này Jobs đã đánh giá lại đóng góp của
 
Eisner như sau:
 
Studio.
 
Trong 10 năm đầu tiên làm CEO, Eisner đã làm rất tốt. Trong 10 năm sau, ông làm rất tệ.
Và sự thay đổi diễn ra khi Frank Wells chết. Eisner là một người rất sáng tạo. ông ấy luôn đưa ra
những lời nhận xét chuẩn xác. Vì vậy, khi Frank giữ vai trò là nhà tổ chức hoạt động, Eisner, như
một chú ong nghệ, được tự do bay từ dự án này qua dự án khác và làm cho chúng tốt hơn. Nhưng
khi chính Eisner phải tham gia tổ chức mọi việc, ông ấy trở thành một nhà quản lý tệ hại. Không ai
thích làm việc với ông ấy. Họ cảm thấy mình không có quyền hành gì cả. Ông ấy giữ chiến lược
xây dựng nhóm độc tài như Gestapo, trong đó bạn sẽ không được tiêu dù chỉ một đồng, thậm chí là
một hào nếu không được sự cho phép của ông ấy. Thậm chí khi giữa tôi và ông ấy có những xung
Nguyen
đột, tôi vẫn phải tôn trọng những gì ông ấy đã đóng góp trong 10 năm đầu. Tôi có thích một số
điểm ở ông ấy: vui vẻ, thông minh và dí dỏm. Nhưng cũng có những mảng tối trong ông. Cái tôi
-1840c    -1840ủa ôngấy quá lớn. Lúc đầu, Eisner rất hợp lý và công bằng, nhưng dần dần, qua những vòngđàm
phán trong vòng một thập kỉqua, tôi đã bắt đầu nhìn ra những khoảng tối trong ông ấy.
Vấn đề lớn nhất của Eisner vào năm 2004 đó là ông đã không thực sự hiểu phân xưởng
phim hoạt hình của ông đang lộn xộn đến mức nào. Hai bộ phim mới nhất của họ, Treasure Planet
(Hành tinh Báu vật) và Brother Bear (Anh em Gấu) vừa không mang lại danh tiếng cho Disney, và
Smith
cũng chẳng đáp ứng được yêu cầu tài chính. Trước đây, các bộ phim hoạt hình ăn khách là dòng
máu nuôi sống công ty: chúng “đẻ” ra những công viên vui chơi theo chủ đề, sản xuất đồ chơi và
-3066nh    -3066ững chương trình truyền hình. Toy story đi đầu trong việc làm các phần tiếp theo, chương trình
Disney on Ice, nhạc kịch Toy story được trình diễn trên du thuyền của Disney, một bộphim ăn
theo nhân vật chính Buzz Lightyear, hàng loạt truyện tranh máy tính, hai trò chơi điện tử, và hàng
chục đồ chơi hành đồng đã được bán ra tới 25 triệu bộ, một dòng thời trang và 9 khu công viên
Disney ra mắt. Nhưng Treasure Planet thì không làm được điều đó.
 
 






“Michael không hiểu rằng vấn đề của phân nhánh hoạt hình Disney đã cấp bách lắm ròi,”
Iger sau này giải thích. “Tự điều đó đã giải thích tại sao ông ấy lại đối xử như vậy với Pixar. ông
không cảm thấy mình cần Pixar nhiều như thực tế.” Hơn nữa, Eisner thích đàm phán và ghét thoả
hiệp, cách đấy không phải là lúc nào cũng hiệu quả khi đàm phán với Jobs, vì ông ta cũng y như
vậy. “Mọi cuộc đàm phán đều được kết thúc bằng các thoả hiệp,” Iger nói. “Cả hai người đó đều là
những nhà đàm phán bậc thầy.”
Sự bế tắc cuối cùng cũng kết thúc vào một buổi tối thứ Bảy, vào tháng Ba năm khi Iger
nhận được cuộc gọi từ cựu thành viên hội đồng cấp cao George Michell và những thành viên hội
đồng quản trị khác. Họ nói rằng trong vài tháng nữa, họ sẽ bổ nhiệm Iger vào vị trí CEO, thay thế
cho Eisner. Ngay sáng hôm sau khi thức dậy,
Studio.
Iger gọi điện thoại cho các con gái của mình, rồi gọi cho Steve và John Lasseter. ông nói,
-1293r    -1293ất đơn giản và rõ ràng, rằng ôngđánh giá cao Pixar và muốnđàm phán. Jobs vô cùng kinh ngạc,
ông thích Iger và lấy làm ngạc nhiên khi biết mối liên hệ nhỏ giữa họ: Jennifer Egan, bạn gái cũ
của ông và vợ của Iger, Willow Bay, trước đây là bạn cùng phòng của nhauởtrường Penn.
Mùa hè năm đó, trước khi Iger chính thức nhậm chức, ông và Jobs đã bắt đầu có những
cuộc dạo đầu cho hợp đồng giữa hai bên. Apple vừa cho ra iPod cho phép xem video và nghe nhạc
cùng một lúc. Nó cần bán cả các chương trình truyền hình nữa, và Jobs không muốn hé lộ quá
nhiều vấn đề này ra bên ngoài, bởi vì, như thường lệ, ông muốn sản phẩm phải được giữ kín cho
đến khi ông tiết lộ chính thức trên sân khấu. Iger, người sở hữu rất nhiều iPod và dùng chúng suốt
ngày từ 5 giờ sáng khi ông thức dậy cho đến tối khuya khi ông đi ngủ, cũng đã nhìn ra tiềm năng
bán các chương trình truyền hình trên sản phẩm này lớn đến mức nào. Vì vậy, ngay lập tức ông đề
nghị hai chương trình ăn khách nhất của đài ABC, Desperate Housewives (Những bà nội trợ kiểu
Mỹ) và Lost (Mất tích). “Chúng tôi thoả thuận về hợp đồng ấy trong vòng một tuần, và nó tương
đối phức tạp,” Iger nói. “Điều quan trọng là vì Steve muốn xem tôi làm việc thế nào, và bởi vì nó sẽ
chứng minh cho mọi người khác ở Disney thấy thực tế là Disney có thể làm việc với Steve.”
Đối với buổi ra mắt tính năng video của iPod, Jobs đã thuê một nhà hát ở San Jose, và mời
Iger trSmithở thành vị khách đặc biệt lên sân khấu. “Tôi chưa bao giờ tham dự một cuộc ra mắt sản phẩm
mới của Jobs, vì vậy tôi không hề biết điều đó có ý nghĩa lớn đến mức nào,” Iger nhớ lại. “Nó là
dấu mốc làm thay đổi thực sự mối quan hệ của chúng tôi. Ông ấy nhìn nhận tôi là một nhà công
nghệ chuyên nghiệp và sẵn lòng chấp nhận mạo hiểm.”
Jobs, như thường lệ, mang đến một buổi giới thiệu sản phẩm làm thoả mãn những người
sành công nghệ, đã trình chiếu một lượt tất cả những tính năng mới của iPod mới, và vì sao nó là
“một trong những thứ tuyệt vời nhất mà chúng tôi từng tạo ra,” và Kho Nhạc iTunes sẽ bán video
âm nhạc và phim ngắn như thế nào. Thế ròi, cũng như thói quen thường thấy ở ông, ông nói thêm
 






“Và vâng, còn một thứ nữa: iPod sẽ bán các chương trình truyền hình. Tiếng vỗ tay vang dội. Ông
đề cập tới hai chương trình truyền hình ăn khách nhất đang được trình chiếu trên ABC. “Và ai sở
hữu ABC? Disney! Tôi biết họ mà,” ông hoan hỉ.
Khi Iger lên sân khấu, trông ông cũng thoải mái và tự nhiên như Jobs. “Một trong số những
điều khiến Steve và tôi thực sự hào hứng đó là một sự kết hợp giữa nội dung tuyệt hảo và công
nghệ tuyệt vời,” ông nói. “Thật tuyệt khi được đứng đây và tuyên bố rằng mối liên hệ của chúng tôi
với Apple đã được mở rộng,” ông nói thêm. Ngừng lại một chút, ông nói tiếp, “Không phải với
Pixar, mà với Apple.”
Rõ ràng là khi mối quan hệ giữa họ ấm lên thì Pixar-Disney một lần nữa lại có cơ hội tái
hợp. “Sự kiện đó thể hiện cách tổ chức của tôi, đó là “Yêu thương không hận,” Iger hòi tưởng lại.
Studio.
h“Chúng tôi đã gây chiếết là với Pixar.”     n với Roy Disney, Comcast, Apple và Pixar. Tôi muốn sửa chữa tất cả, trên
Iger khi ấy vừa trở về từ lễ khai trương Disneyland mới ở Hong Kong, với Eisner, và đó là
sự kiện lớn cuối cùng mà ông tham dự trên cương vị là CEO. Buổi lễ diễn ra với cuộc diễu hành đã
trở thành thông lệ của Disney trên Phố Chính. Iger nhận ra những nhân vật tham gia diễu hành
được sáng tạo ra trong vòng một thập kỉ trở lại chỉ toàn là các nhân vật của Pixar. “Khi đoàn diễu
hành đi qua,” ông nhớ lại. “Tôi đứng cạnh Michael nhưng tôi giữ lại điều nhận thức đó cho riêng
mình, bởi vì nó chính là lời buộc tội trách nhiệm với phim hoạt hình rõ ràng nhất đối với ông ấy
trong suốt thập kỉ qua. Sau 10 năm với Vua Sư Tử, Người đẹp và Quái thú, và Aladdin, thì 10 năm
 
tiếp theo là con số 0 tròn trĩnh.”
 
Nguyen
 
Iger trở lại Burbank và tiến hành một vài phân tích tài chính, ông phát hiện ra thực tế trong
10 năm trở lại đây, công ty vẫn chi tiền để làm phim hoạt hình nhưng lại sản xuất ra rất ít sản phẩm
bổ sung. Trong cuộc họp đầu tiên với cương vị là CEO, ông đã trình bày phân tích đó với ban giám
đốc, và họ thực sự giận dữ vì không hề được báo cáo về vấn đề ấy. “Nếu không làm ra phim hoạt
hình, thì công ty của chúng ta cũng đi tong,” ông nói với ban giám đốc. “Một bộ phim hoạt hình ăn
khách sẽ tạo ra một đợt sóng lớn, và kéo theo nó là hàng loạt những hoạt động kinh doanh ăn theo
- tSmithừ nhân vật để diễu hành, đến âm nhạc, đến công viên, đến trò chơi điện tử, TV, Internet, và các
sản phẩm tiêu dùng. Nếu tôi không là người tạo sóng, thì công ty sẽ không thể thành công.” ông
cũng đưa ra một vài phương án để lựa chọn. Họ có thể tiếp tục dính chặt với việc quản lý phân
nhánh hoạt hình như hiện tại, mà ông nghĩ rằng nó sẽ không hiệu quả. Họ cũng có thể thay đổi
quản lý và tìm người khác. Hoặc họ có thể mua Pixar. “Vấn đề là, tôi không biết nó có bán hay
không, và nếu có, chắc hẳn đó sẽ là một khoản tiền lớn,” ông nói. Hội đồng cho phép ông thử tìm
hiểu đàm phán.
 
 






Iger thực thi nhiệm vụ này theo một cách lạ thường. Lần đầu nói chuyện với Jobs, ông thừa
nhận sự khám phá thú vị của mình khi ở Hong Kong, và nó khiến ông hiểu ra rằng Disney cần
Pixar đến mức nào. “Đó là lý do đơn giản giải thích vì sao tôi yêu quí Bob Iger,” Jobs nhớ lại. “ông
ta đã buột miệng nói ra điều đó. Và đó là cách ngu ngốc nhất khi bạn bắt đầu bước vào một cuộc
thương lượng, ít nhất là theo những cuốn sách hướng dẫn kỹ năng đàm phán thông thường, ông ấy
lật bài ngửa và nói “Chúng tôi kiệt sức ròi”. Ngay lập tức tôi thấy mến con người này, bởi vì đó
cũng là cách làm việc của tôi. Chỉ là lập tức lật bài ngửa và xem mọi việc có thể tệ đến mức nào.”
(Trên thực tế, đó không phải là cách mà Jobs thường dùng trong điều hành, ông hay bắt đầu thương
thuyết bằng việc tuyên bố sản phẩm của công ty còn lại hoặc dịch vụ của họ là rác rưởi.)
Jobs và Iger đi dạo rất nhiều vòng với nhau - xung quanh trụ sở của Apple, ở Palo Alto, và
Studio.
-1386Alien và Co. n    -1386ằmởThung lũng Mặt trời. Đầu tiên họđưa ra thoả thuận phân phối mới: Pixar sẽ lấy
lại quyền sở hữu tất cả các bộ phim và nhân vật mà họđã sản xuất,đổi lại Disney sẽ có một nửa
vốnở Pixar, và Pixar chỉ trả cho Disney một khoản phí phân phối đối với các bộphim trong tương
lai. Nhưng Iger e ngại rằng hợp đồng như thế sẽ khiến Pixar biến thành đối thủ của Disney, và điều
đó là rất tệ, ngay cả khi Disney sở hữu một nửa công ty Pixar. Vì thế, ông bắt đầu gợi ý có lẽ họ nên
làm một cái gì đó lớn lao hơn: “Tôi muốn anh hiểu rằng tôi đang thực sự suy nghĩ theo hướng vượt
ra mọi giới hạn trong vấn đề này,” ông nói. Jobs dường như cổ vũ hướng đi này. “Rất nhanh chóng
mọi việc trở nên rõ ràng với cả hai chúng tôi rằng cuộc thảo luận này đang được dẫn dắt theo
hướng sáp nhập,” Jobs nhớ lại.
Nguyen
Nhưng trước tiên, Jobs cần nhận được sự ủng hộ của John Lasseter và Ed Catmull, vì vậy
-2533ông m    -2533ời họđến nhà. ông đi ngay vào vấn đề. “Chúng ta cần phải hiểu hơn về Bob Iger,” ông nói
với họ. “Có lẽchúng ta cũng muốn nhập cuộc để giúp cậuấy hồi sinh Disney. Một anh chàng vĩ đại
đấy.” Lúc đầu họ hoài nghi. “Những gì anh ấy nói khá là sốc,” Lasseter nhớ lại.
Nếu các anh không muốn như vậy, thì cũng không sao, nhưng tôi muốn các anh tìm hiểu
Iger trước khi quyết định,” Jobs tiếp tục. “Tôi cũng có cảm giác giống các anh, nhưng tôi thực sự
cũng trưởng thành giống anh ta.” ông giải thích vì sao thoả thuận đưa các chương trình của ABC
lên iPod lSmithại dễ dàng như thế, và nói thêm “Disney hiện nay đúng là khác một trời, một vực so với
Disney thời Eisner. Anh ta thẳng thắn, và không có ý đồ gì hết.” Lasseter kể lại rằng cả ông và
Catmul chỉ biết ngồi im há hốc mồm.
Iger đi làm. ông bay từ Los Angeles đến nhà Lasseter ăn tối và ở đó đến quá nửa đêm để
chuyện trò. ông cũng mời Catmull ra ngoài ăn tối, và rồi ông đến thăm xưởng phim Pixar, một
mình, không có người hướng dẫn, cũng không đi cùng Jobs. “Tôi ra ngoài và gặp tất cả các giám
đốc, từng người một, và mỗi người lại hào hứng kể cho tôi nghe bộ phim của họ,” ông nói. Lasseter
rất đỗi tự hào vì đội của ông đã gây ấn tượng với Iger, điều đó, tất nhiên cũng khiến ông thiện cảm
 






với Iger hơn. “Tôi thấy tự hào hơn bao giờ hết khi tôi ở Pixar,” ông nói. “Tất cả các đội đều tuyệt
vời, và Bob hoàn toàn bị thuyết phục.”
Thực sự thì sau khi xem những gì sẽ thực hiện trong những năm tiếp theo - Cars,
Ratatouille, WALL-E - Iger nói với giám đốc tài chính ở Disney, “ôi Chúa ơi, họ có trong tay toàn
những thứ vĩ đại. Chúng ta phải đạt được hợp đồng này. Đây chính là tương lai của công ty.” ông
cũng thừa nhận ông không có chút tin tưởng nào đối với các dự án mà hoạt hình Disney đang thực
hiện.
Thoả thuận mà họ đưa ra là Disney sẽ mua Pixar với giá 7,4 tỷ đô-la bằng cổ phiếu. Do đó,
Jobs sẽ trở thành cổ đông lớn nhất của Disney, chiếm 7% tổng số cổ phiếu của công ty, so với 1,7%
của Eisner và 1% của Roy Disney. Hoạt hình Disney nằm trong Pixar, với Lasseter và Catmull tiếp
Studio.
-1386t    -1386ục điều hành cảđơn vị. Pixar vẫn giữtên thương hiệu độc lập, xưởng làm phim và tổng hành dinh
vẫn đặt tại Emeryville, thậm chí Pixar vẫn giữnguyên địa chỉ email của mình.
Iger yêu cầu Jobs đưa Lasseter và Catmull tới dự một cuộc họp kín với ban giám đốc của
Disneyở Century City, Los Angeles vào một sáng Chủ nhật. Mục tiêu là làm cho họ cảm thấy
thoải mái với bản hợp đồng có nhiều sự thay đổi căn bản cũng như đắt giá này. Khi họ chuẩn bị
bước vào thang máy từ nhà để xe, Lasseter nói với Jobs, “Nếu tôi trở nên quá phấn khích hoặc đi
quá xa, nhớ giữ chân tôi lại nhé.” Jobs cuối cùng cũng phải thực hiện điều đó một lần, nhưng mặt
khác Lasseter cũng hoàn thành xuất sắc phần của mình. “Tôi nói về cách chúng tôi làm phim, về
triết lý của chúng tôi, về sự thành thực mà chúng tôi đối xử với nhau, và cách chúng tôi nuôi dưỡng
tài năng,” ông nhớ lại. Ban giám đốNguyenc hỏi rất nhiều câu hỏi, và Jobs để Lasseter trả lời hầu hết.
Nhưng Jobs bắt đầu lên tiếng khi nói đến sự kết nối giữa nghệ thuật và công nghệ. “Đó là những gì
mà văn hoá của chúng tôi hướng tới, hệt như Apple” ông nói.
Tuy vậy, trước khi ban giám đốc Disney quyết định cho phép sáp nhập, Michael Eisner bất
ngờ xuất hiện và cố gắng làm trệch bánh con tàu. ông ta gọi cho Iger và nói cái giá ấy quá đắt.
“Anh có thể tự xử lý phần làm phim hoạt hình,” Eisner nói với Iger. “Bằng cách nào?” Iger hỏi lại.
“Tôi biết anh có thể,” Eisner nói. Iger thấy bực mình. “Michael, làm sao anh có thể nói tôi sẽ xử lý
đượSmithc, khi mà chính bản thân anh cũng cóc làm được gì?” ông nói.
Eisner nói ông muốn tổ chức một cuộc họp với ban giám đốc điều hành, mặc dù ông không
còn là một thành viên hoặc một nhân viên, và lên tiếng phản đối cuộc sáp nhập. Iger từ chối, nhưng
Eisner đã gọi điện cho Warren Buffett, một cổ đông lớn và George Michell, người vẫn là giám đốc
hướng dẫn. Một cổ đông uy tín thuyết phục Iger để Eisner được nói. “Tôi nói với ban giám đốc
rằng họ không cần phải mua Pixar vì họ đã sở hữu đến 85% bộ phim của Pixar đã làm,” Eisner
thuật lại. ông dẫn chứng thực tế là đối với những bộ phim đã làm, Disney đã nhận được tỷ lệ phần
trăm doanh thu, hơn nữa lại còn có quyền sở hữu với tất cả các phần tiếp theo cũng như quyền khai
 






thác nhân vật. “Tôi đã làm một bài trình bày trong đó nói rõ chỉ có 15% của Pixar mà Disney chưa
sở hữu. Đó mới là cái cần phải chiếm nốt. Còn lại thì cứ đánh cược vào tương lai các bộ phim của
Pixar.” Eisner thừa nhận Pixar đang trên đà đi lên, nhưng ông nói điều đó sẽ không kéo dài mãi.
“Tôi chứng minh bằng lịch sử các nhà sản xuất và đạo diễn có đến X bộ phim bom tấn xếp hàng dài
và rồi thất bại như thế nào. Chuyện đó đã xảy ra với Spielberg, Walt Disney, tất cả bọn họ.” Với
hợp đồng tốn kém như thế, thì theo tính toán của ông ta, mỗi bộ phim mới của Pixar phải đạt doanh
thu 1,3 tỷ đô- la. “Nó sẽ khiến Steve phát điên, vì tôi biết điều đó,” Eisner sau này kể lại.
Sau khi Eisner rời khỏi phòng, Iger bác bỏ từng lập luận của Eisner. “Hãy để tôi nói cho
các ông biết cái bản trình bày này sai ở điểm nào,” ông bắt đầu. Sau khi hội đồng quản trị nghe cả
hai bên lập luận, họ quyết định ủng hộ hợp đồng mà Iger đề xuất.
Iger bay đến Emeryville để gặp Jobs và tham dự buổi họp thông báo hStudio.ợp đồng cho các
nhân viên của Pixar. Trước khi ra thông báo, Jobs ngồi riêng với Lasseter và Catmull. “Nếu bất cứ
ai trong số các anh vẫn còn nghi ngại,” ông nói, “Tôi có thể nói lại với họ ‘không, cảm ơn’ và quên
bản hợp đồng này đi.” Jobs không hoàn toàn thành thực khi nói điều này vì gần như không thể thay
đổi gì vào lúc này nữa. Nhưng đó là một cử chỉ ân cần. “Tôi ổn,” Lasseter nói. “Cứ làm thế đi.”
Catmull đồng tình. Họ ôm nhau và Jobs nghẹn ngào khóc.
Khi tất cả mọi người đã tụ hợp đầy đủ trong phòng họp trung tâm. Jobs tuyên bố: “Disney
đã mua Pixar,”. Vài người bật khóc, nhưng khi ông giải thích bản hợp đồng, nhân viên bắt đầu hiểu
rằng bằng cách nào đó, đây là một cuộc sáp nhập ngược. Catmull sẽ trở thành người đứng đầu phân
nhánh phim hoạt hình của Disney, Lasseter là giám đốNguyenc sáng tạo. Đến cuối cùng, tất cả họ đều vui
vẻ. Iger đứng ở bên cánh gà, và Jobs mời ông lên trung tâm sân khấu. Khi ông nói về văn hoá đặc
biệt của Pixar và việc Disney cần phải có Pixar để nuôi dưỡng và học hỏi văn hoá đó biết bao
nhiêu, đám đông dậy lên những tràng pháo tay.
“Mục tiêu của tôi luôn là: không chỉ là tạo ra những sản phẩm tuyệt hảo, mà là xây dựng
nên những công ty tuyệt vời,” Jobs sau này kể lại. “Walt Disney đã làm được điều đó. Và đó cũng
là cách mà chúng tôi làm đối với việc sáp nhập, chúng tôi vẫn giữ Pixar là một công ty tuyệt vời, và
Smith
giúp Disney cũng trở thành một công ty tuyệt vời như thế.”
CHƯƠNG 34 THẾ HỆ MAC ĐẦU THẾ KỶ XXI
Tạo sự khác biệt cho Apple
Với máy iBook năm 1999
Vỏ sò, Khối nước đá lập phương và Hoa hướng dương
 






Từ khi giới thiệu chiếc máy iMac vào năm 1998, Jobs và Jony Ive đã tạo ra phong cách
thiết kế lôi cuốn đặc trưng cho dòng máy tính của Apple. Đó là một chiếc máy tính xách tay cá
nhân với kiểu dáng vỏ sò màu cam và một máy tính chuyên dụng để bàn trông như một khối nước
đá lập phương trong suốt như tinh thần của Thiền (máy Mac Cube) . Giống như những chiếc quần
ống loe giấu ở đáy tủ quần áo, khi đó một vài mẫu thiết kế trông đẹp hơn lúc hòi tưởng về chúng
sau này, ở chúng thể hiện một tình yêu thiết kế thái quá. Nhưng họ đã tạo ra sự khác biệt cho Apple
và mang đến cho công chúng những cuộc bứt phá cần thiết để tồn tại trong một thế giới tràn ngập
Windows.
Vẻ quyến rũ của The Power Mac G4 Cube, phát hành vào năm 2000, ấn tượng đến mức
người ta đã trưng bày một chiếc tại Viện Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại New York. Một khối lập
Studio.
-1386phương vớ    -1386i cạnh dài 20cm hoàn hảo, kích cỡ bằng một chiếc hộp khăn giấy Kleenex, là dấuấn rõ
nét về khiếu thẩm mỹ của Jobs. Sự tinh tế của nghệ thuật tối giản. Không có bất cứ nút bấm nào
-1293làm m    -1293ặt phẳng tỳ vết. Không có khay đĩa, chỉ một rãnh nhỏ tinh tế. Và cũng như chiếc Macintosh
nguyên thủy, chiếc mày này không có quạt làm mát. Một tinh thần Thiền thuần khiết. “Khi bạn
trông thấy một thứ có vẻ ngoài tinh tế, bạn thốt lên, ‘ồ, tuyệt, có lẽ phần bên trong cũng rất sâu sắc,’
ông nói với tờ Newsweek. ’’Chúng tôi phát triển bằng cách loại bỏ những thứ vô dụng.”
Vẻ ngoài không phô trương của G4 Cube lại khiến nó thật nổi trội và ấn tượng. Nhưng trái
lại nó đã không thành công. Nó được thiết kế như một máy vi tính để bàn cao cấp, nhưng Jobs
muốn chuyển đổi nó, việc ông thường xuyên thực hiện với mọi sản phẩm, thành một chiếc máy có
thể tiếp cận đến đại trà người tiêu dùng. CuNguyenối cùng Cube không thể thỏa mãn tốt cả hai thị trường.
Những nhà chuyên môn thời bấy giờ không cần một tác phẩm điêu khắc đẹp như trang sức, còn
người tiêu dùng của thị trường đại chúng lại không sẵn sàng chi trả gấp đôi số tiền của một máy vi
tính để bàn giản dị thông thường. Jobs dự đoán Apple sẽ bán 200 ngàn chiêc Cube mỗi quý. Trong
quý đầu tiên, họ đã bán được phân nửa số đó. Quý thứ hai, họ bán chưa đến 30 ngàn chiếc. Sau đó,
Jobs thừa nhận rằng ông đã thiết kế Cube quá cầu kỳ và đặt giá quá cao, cũng như với máy tính
NeXT. Nhưng ông dần rút ra bài học. Khi xây dựng những sản phẩm như iPod, ông kiểm soát chi
phí và tiSmithến hành những thay thế cần thiết để nó có thể phát hành đúng thời hạn và hợp túi tiền.
Một phần vì việc kinh doanh ế ẩm của Cube, doanh thu của Apple vào tháng 9 năm 2000
khá thảm hại. Đó là ngay sau khi bong bóng công nghệ xì hơi và thị trường của Apple trong lĩnh
vực giáo dục bị thu hẹp. Giá cổ phiếu công ty, từng lên trên mức 60 đô-la, trong một ngày đã mất
tới 50% giá trị, vào đầu tháng mười năm đó, giá cổ phiếu đã rớt xuống còn dưới 15 đô-la.
Nhưng những điều đó không ngăn cản Jobs tiếp tục cố gắng sáng tạo thiết kế mới, đặc biệt
dù chúng có thể kém sinh động. Khi màn hình phẳng trở nên khả thi về mặt thương mại, ông quyết
định đã đến lúc thay thế iMac, một máy vi tính để bàn cá nhân có hình dáng như trong phim hoạt
 






hình Jetsons. Ive đưa ra một mẫu thiết kế theo lối cổ điển, với những thiết bị bên trong máy vi tính
gắn vào mặt sau màn hình phẳng. Jobs không thích mẫu này. Như ông vẫn thường làm, ở cả Pixar
và Apple, ông tạm ngừng mọi việc để suy nghĩ sâu thêm vấn đề. ông cảm thấy một phần trong mẫu
thiết kế thiếu đi tính thuần khiết. “Tại sao phải dùng màn hình phẳng rồi lại gắn tất cả mọi thứ vào
phía sau?” ông hỏi Ive. “Chúng ta nên để mỗi thành phần là chính bản thân chúng.”
Hôm đó, Jobs về nhà sớm hơn để nghiền ngẫm vấn đề, rồi ông gọi Ive đến. Họ đi vòng
quanh khu vườn nơi vợ Jobs trồng rất nhiều hoa hướng dương. “Mỗi năm tôi đều thực hiện một
việc ngông cuồng trong khu vườn, lần này là một rừng hoa hướng dương, một ngôi nhà hoa hướng
dương cho bọn trẻ,” bà nhớ lại. “Jony và Steve đang tập trung suy nghĩ về vấn đề thiết kế, rồi Jony
hỏi, ‘Nếu màn hình tách rời khỏi bệ giống một bông hoa hướng dương thì sao?’ ông ấy hào hứng
Studio.
và bắt đầu phác thảo.” Ive luôn muốn thiết kế của mình ẩn chứa một thông điệp, ông nhận thấy
-1293hình d    -1293ạng của bông hoa hướng dương sẽ truyền đạt ý tưởng về một màn hình phẳng linh hoạt và
nhanh nhạy đến mức nó có thểhướng đến mặt trời.
Trong thiết kế mới của Ive, màn hình máy Mac được gắn vào một cổdi động làm bằng
crom, vì thế nó không chỉ trông giống một hoa hướng dương mà còn giống một chiếc đèn bàn luxo
xấc xược. Thực tế, nó gợi lên vẻ tinh nghịch của Luxo Jr. trong bộ phim ngắn đầu tiên do John
Lasseter thực hiện tại Pixar. Apple đã nhận được nhiều bằng thiết kế, hầu hết đều do công của Ive,
nhưng trên một trong số đó, trên bằng sáng chế dành cho “hệ thống máy vi tính có một bộ phận di
động gắn với màn hình phẳng,” Jobs đã tự ghi tên mình vào vị trí nhà sáng tạo đầu tiên.
Ngẫm lại, một vài thiết kế Macintosh của Apple có vẻ quá xinh xắn, trong khi những hãng
sản xuất máy vi tính khác lại theo thái cực đối lập. Lẽ ra đó là ngành công nghiệp đòi hỏi sự sáng
tạo, thế nhưng nó lại bị thao túng bởi những thiết kế hình hộp rập khuôn rẻ tiền. Sau một số thất bại
với màu sơn xanh và vài kiểu dáng mới, những công ty như Dell, Compaq và HP đã sản xuất máy
vi tính đại trà thông qua thuê ngoài và cạnh tranh bằng giá. Với những thiết kế can đảm và trình
ứng dụng đột phá như iTunes và iMovie, Apple dường như là nơi duy nhất còn sáng tạo.
Bên trong là Intel
Smith
Sự sáng tạo của Apple còn sâu sắc ngoài sức tưởng tượng. Từ năm 1994, họ đã sử dụng bộ
vi xử lý, gọi là PowerPC, do IBM và Motorola hợp tác sản xuất. Trong vài năm, nó nhanh hơn cả
-1680chip c    -1680ủa Intel, một lợi thếluôn được Apple khai thác triệt để trong những mẩu quảng cáo hài hước.
Tuy nhiên, khi Job trở về, Motorola đã tụt hậu trong việc sản xuất ra những phiên bản chip mới.
Điều này làm nảy sinh cuộc chiến giữa Jobs và CEO của Motorola, Chris Galvin. Khi Jobs quyết
định dừng cấp phép hệ thống điều hành Macintosh cho những nhà sản xuất bản sao, ngay khi ông
trở về Apple vào năm 1997, ông đề nghị với Galvin rằng ông có thể xem xét dành một ngoại lệ cho
bản sao của Motorola, StarMax Mac, nhưng chỉ khi Motorola tăng tốc phát triển chip PowerPC
 






mới cho máy vi tính xách tay. Cuộc điện đàm trở nên căng thẳng. Jobs cho rằng chip của Motorola
thật tệ hại. Galvin, vốn nóng tính, phản pháo. Jobs dập máy. Dự Ấn Motorola StarMax bị hủy, Jobs
âm thầm lên kế hoạch tách chip PowerPC của Motorola và IBM ra khỏi Apple và thay bằng chip
Intel. Đó là một nhiệm vụ không đơn giản. Việc lập trình lại một hệ thống điều hành cũng phức tạp
không kém.
Jobs không nhượng lại bất kỳ quyền lực thật sự nào cho ban giám đốc, nhưng ông vẫn sử
dụng các buổi họp để phát triển ý tưởng và suy nghĩ thông qua những chiến lược bí mật, trong khi
ông đứng trước bảng và tổ chức thảo luận tự do. Ban giám đốc thảo luận trong mười tám tháng
ròng rã, cân nhắcliệu họ có nên chuyển sang sử dụng cấu trúc của Intel. “Chúng tôi bàn luận, đặt ra
một loạt câu hỏi và cuối cùng tất cả chúng tôi quyết định điều này là cần thiết,” Art Levinson, một
 
thành viên trong ban giám đốc nhớ lại.
 
Studio.
 
Paul otellini, khi đó đang nhậm chức chủ tịch, sau này trở thành CEO của Intel, bắt đầu hội
ý riêng với Jobs. Họ đã biết nhau khi Jobs còn đấu tranh để duy trì NeXT, sau này otellini kể thêm,
“tính kiêu ngạo của ông ấy tạm thời bộc phát.” otellini có cách nhìn nhận điềm tĩnh và mỉa mai về
mọi người, trong một lần trao đổi với Jobs tại Apple vào đầu những năm 2000, ông có vẻ thích thú
hơn là khó chịu khi phát hiện ra, “phần tinh túy của Jobs lại sắp ra đi, ông ấy dường như không thể
khiêm tốn được nữa.” Intel đã giao dịch với những nhà sản xuất máy vi tính khác, và Jobs muốn có
được giá tốt hơn giá của họ. “Chúng tôi phải vận dụng khả năng sáng tạo để kết nối các con số,”
otellini nói. Phần lớn nội dung đàm phán được thông qua, đúng như Jobs mong muốn, trong những
chuyến bách bộ dài, đôi khi trên con đườNguyenng mòn dẫn lên Kính viễn vọng vô tuyến Dish bên trên
trường đại học Stanford. Jobs thường sẽ bắt đầu chuyến đi bộ bằng một câu chuyện rồi giải thích
làm thế nào ông nhìn thấy sự tiến hóa của lịch sử máy vi tính. Vào cuối buổi ông sẽ mặc cả về giá.
“Intel đã nổi tiếng là một đối tác khó chịu từ những ngày mà Andy Grove và Craig Barrett
còn điều hành công ty,” otellini nói. “Tôi muốn cho mọi người thấy rằng Intel là một công ty bạn
có thể cộng tác.” Vì thế một đội xuất sắc của Intel đã qua làm việc cùng Apple, họ đã có thể đánh
bại kỳ hạn chuyển đổi trong sáu tháng. Jobs mời otellini đến cơ sở của hội đồng quân sư cấp cao
“top 100” cSmithủa Apple, ở đó otellini, khoác lên người bộ áo choàng phòng thí nghiệm Intel nổi tiếng,
trông giống một bộ trang phục thỏ, và trao cho Jobs một cái ôm thật chặt. Tại lễ ra mắt công chúng
vào năm 2005, otellini, vốn là người dè dặt, lặp lại hành động ấy. Dòng chữ “Apple và Intel, cuối
cùng cũng bên nhau,” chạy thoáng qua trên màn hình lớn.
Bill Gates rất kinh ngạc. Việc thiết kế những chiếc vỏ máy tính màu sắc sặc sỡ không khiến
ông ngạc nhiên, nhưng một chương trình chuyển đổi CPU máy vi tính bí mật, hoàn thành suôn sẻ
và đúng hạn quả là một chiến công đáng ngưỡng mộ thật sự. Nhiều năm sau, khi tôi hỏi ông về
 
 






những thành công của Jobs, ông nói với tôi “Nếu bạn nói, Thôi được, chúng tôi sẽ thay đổi chip vi
xử lý và quyết không để lỡ một nhịp nào,’ điều đó nghe thật bất khả thi. Nhưng họ đã làm được.”
Những quyền chọn
Một trong những tật xấu của Jobs là thái độ đối với tiền. Khi ông trở lại Apple vào năm
1997, ông tự hình dung mình như người cả năm chỉ kiếm được một đô-la, ông làm việc vì lợi ích
của công ty hơn là vì cá nhân. Tuy nhiên, ông kiên trì với ý tưởng gói quyền chọn khổng lò - quyền
chọn mua cổ phiếu Apple tại mức giá ấn định - không tùy thuộc vào thủ tục đền bù hàng hóa thông
thường của những bản đánh giá và chỉ tiêu thực hiện của ban giám đốc.
Khi ông loại bỏ từ “tạm thời” trong chức vụ của mình và chính thức trở thành CEO, (ngoài
một chiếc chuyên cơ) ông còn được Ed Woolard và ban giám đốc đề nghị cấp cho một gói quyền
Studio.
chọn khổng lò vào đầu năm 2000; bất chấp hình tượng không màng tiền bạc được xây dựng lâu
-1293nay, ông đã khiế    -1293n Woolard kinh ngạc khi yêu cầu nhiều quyền chọn hơn sốlượng ban giám đốc đề
nghị. Nhưng ngay khi ông nhận được chúng, hóa ra chúng lại chẳng có giá trị.cổphiếu Apple rớt
thảm hại vào tháng chín năm 2000- vì doanh thu đáng thất vọng của Cube và vì bong bóng
Internet vỡ tan - đã khiến quyền chọn trở nên vô dụng.
Mọi việc trở nên tồi tệ hơn vào tháng sáu năm 2001, khi tạp chí Fortune đăng loạt bài The
Great CEO Pay Heist (những CEO được bồi thường quá mức), làm đề tài trang bìa. Một bức chân
dung Jobs đang tự mãn cười khẩy, chiếm trọn trang bìa. Mặc dù lúc bấy giờ ưu đãi quyền chọn
mua của ông vẫn chưa được công khai, theo tính toán của mô hình Black-Scholes định giá Quyền
chọn mua/bán cổ phiếu cho thấy, giá trị của gói quyền chọn mà Steve nhận được là 872 triệu đô-la.
Fortune tuyên bố “cho đến lúc này” đó là gói đền bù lớn nhất từng được cấp cho một CEO. Đó là
điều tệ hại nhất trên đời: Jobs gần như không một xu dính túi sau bốn năm làm việc tận tụy và
thành công thay đổi cục diện tại Apple, thế mà ông lại trở thành áp phích đại diện cho những CEO
tham lam, điều này khiến ông trông giả nhân giả nghĩa và hủy hoại hình tượng của ông. Ông viết
một bức thư phản đối gay gắt gửi cho biên tập viên của tòa báo, tuyên bố rằng số quyền chọn của
ông thực ra “không đáng một xu” và đề nghị bán chúng cho Fortune với giá bằng một nửa số tiền
Smith
873 triệu đô-la mà tạp chí này đăng tải.
Trong khi đó, Jobs muốn ban giám đốc cấp một gói quyền chọn lớn khác, vì quyền chọn cũ
có vẻ vô dụng, ông nhấn mạnh, với ban giám đốc và dĩ nhiên là cả bản thân mình, yêu cầu này chủ
yếu để chứng minh năng lực của ông được thừa nhận một cách đúng đắng hơn là vì tiền bạc. Sau
này, khi trả lời trong vụ kiện của ủy ban chứng khoán (SEC) về những quyền chọn đó, ông nói
“việc này không liên quan nhiều đến tiền. Mọi người đều muốn được các cộng sự thừa nhận năng
lực... Tôi cảm thấy ban giám đốc không thật sự tôn trọng tôi.” ông cảm thấy lẽ ra ban giám đốc nên
 






đề nghị cấp một gói quyền chọn mới mà không cần ông lên tiếng. “Tôi nghĩ mình làm việc khá tốt.
Và việc cấp một gói quyền chọn mới sẽ khiến tôi thấy khá hơn vào lúc đó.”
Thực tế ban giám đốc do chính ông tuyển chọn đã rất nương theo ý ông. Vì thế họ quyết
định cấp cho ông một gói quyền chọn khổng lò khác vào tháng tám năm 2001, khi giá cổ phiếu
dưới 18 đô-la. vấn đề là ông đang lo lắng về hình ảnh của mình, đặc biệt sau bài viết trên tạp chí
Fortune, ông không muốn nhận ưu đãi mới trừ khi ban giám đốc cùng lúc hủy bỏ những quyền
chọn cũ. Nhưng làm như vậy sẽ gây khó khăn về nghiệp vụ kế toán, vì nó sẽ tác động đến giá của
những quyền chọn cũ. Điều này đòi hỏi một khoản bù đắp đối với thu nhập hiện tại. Cách duy nhất
ngăn cản vấn đề “biến kế toán” là hủy bỏ những quyền chọn cũ của ông ít nhất sáu tháng sau khi
quyền chọn mới được cấp. Ngoài ra, Jobs bắt đầu thảo luận với ban giám đốc về thời hạn thụ
 
hưởng việc trao quyền chọn mới nên nhanh như thế nào.
 
Studio.
 
Đến giữa tháng mười hai năm 2001, Jobs mới đồng ý nhận những quyền chọn mới, bất
chấp dư luận dị nghị và chấp nhận chờ đợi sáu tháng trước khi quyền chọn cũ bị hủy. Nhưng đến
khi đó giá cổ phiếu (vừa điều chỉnh được một phần) tăng thêm 3 đô- la, đạt mức giá 21 đô-la. Nếu
giá thực hiện quyền chọn mới được xác lập ở mức mới thì mỗi quyền chọn sẽ giảm giá trị 3 đô-la.
Vì thế luật sư pháp lý của Apple, Nancy Heinen, xem xét giá chứng khoán gần đây và giúp chọn
một ngày trong tháng mười, khi giá chứng khoán đạt 18,30 đô-la. Bà cũng phê chuẩn một loạt biên
bản với hàm ý rằng ban giám đốc đã chấp thuận chuyển nhượng vào ngày đó. Việc ghi lùi ngày
quyền chọn mua cổ phiếu có khả năng mang về 20 triệu đô-la cho Jobs.
Một lần nữa, Jobs lại phải gánh chịu tiếng xấu mà không kiếm được một xu. cổ phiếu
Apple tiếp tục rớt giá, vào tháng ba năm 2003, thậm chí giá của quyền chọn mới thấp đến mức Jobs
phải đổi tất cả để lấy một chuyển nhượng cổ phiếu toàn phần trị giá 75 triệu đô-la, số cổ phiếu này
tương đương khoảng 8,3 triệu đô-la cho mỗi năm làm việc của ông kể từ khi quay lại vào năm
1997 cho đến cuối thời gian thụ quyền (vesting) năm 2006.
Những việc này lẽ ra sẽ không gặp trở ngại gì nếu vào năm 2006 tờ Wall Street Journal
không đăng loạt bài về những quyền chọn cổ phiếu ghi lùi ngày. Apple không bị nhắc tên, nhưng
ban giám đốSmithc công ty cử một hội đồng gồm ba thành viên - AI Gore, Eric Schmidt từ Google và
Jerry York, trước đây cộng tác với IBM và Chrysler - để điều tra quy trình của chính họ. “Ngay từ
đầu, chúng tôi đã quyết định nếu Steve có sai sót, chúng tôi sẽ để giá cổ phiếu rớt xuống theo khả
năng thực tế,” Gore nhớ lại. Hội đồng phát hiện một số điều trái quy tắc trong vụ chuyển nhượng
cho Jobs và cho những viên chức cao cấp khác, và họ lập tức chuyển những phát hiện này đến ủy
ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC). Bản báo cáo cho thấy Jobs biết về việc ghi lùi ngày, nhưng ông
lại không được hưởng lợi về mặt tài chính. (Hội đồng tại Disney cũng phát hiện ra việc ghi lùi ngày
tương tự từng xảy ra ở Pixar khi Jobs còn nắm quyền.)
 
 






Những luật lệ kiểm soát nghiệp vụ ghi lùi ngày rất mù mờ, đặc biệt khi không ai tại Apple
hưởng lợi từ những vụ chuyển nhượng được ghi ngày thiếu minh bạch. SEC mất tám tháng để thực
hiện việc điều tra của riêng họ, vào tháng tư năm 2007, họ tuyên bố sẽ không truy tố Apple “một
phần vì sự hợp tác nhanh chóng và nhiệt tình của họ trong cuộc điều tra của ủy ban và việc tự kiểm
điểm nhanh chóng [của họ].” Mặc dù SEC phát hiện ra Jobs biết việc ghi lùi ngày quyền chọn cổ
phiếu, nhưng họ không buộc tội ông vì ông “không biết về sự liên can kế toán.”
SEC đệ trình đơn kiện chống lại cựu giám đốc tài chính của Apple, Fred Anderson, lúc bấy
giờ là thành viên của ban giám đốc và Nancy Heinen, người đứng đầu ban luật sư. Anderson, một
đại úy Không quân về hưu với chiếc cằm vuông, là người chính trực sâu sắc, một nhân vật thông
thái và điềm tĩnh tại Apple, ông nổi tiếng về khả năng kiểm soát các cơn thịnh nộ của Jobs, ông bị
Studio.
SEC gọi ra hầu tòa chỉ vì “sự cẩu thả” liên quan đến giấy tờ trong một vụ chuyển nhượng
-1293(không ph    -1293ải vụ chuyển nhượng cho Jobs) và SEC đã cho phép ông tiếp tục ở lại ban điều hành. Tuy
nhiên, cuối cùng ông quyết định từ chức khỏi ban giám đốc Apple.
Anderson nghĩ ông đã tạo nên một nhóm giơ đầu chịu báng. Khi ông hòa giải với SEC, luật
sư của ông đưa ra một bản tuyên bố cho rằng Jobs cũng có lỗi. Họ nói Anderson đã báo trước với
Jobs việc chuyển nhượng của ban lãnh đạo sẽ được định giá vào ngày mà ban giám đốc thực sự ký
nếu không sẽ xuất hiện trách nhiệm tài chính,” và Jobs trả lời “ban giám đốc đã đưa ra chấp thuận
ưu tiên.”
Heinen, người đầu tiên biết được mình phải chịu trách nhiệm, quyết định hòa giải và trả 2,2
Nguyen
-2533tri    -2533ệu đô-la tiền phạt nhưng không thừa nhận hay phủ nhận bất kỳ lỗi lầm nào. Trong khi đó công ty
lại hòa giải với một vụ kiện với cổđông bằng cách đồng ý trả 14 triệu đô-la thiệt hại.
“Hiếm khi nhiều vấn đề có thể tránh khỏi lại được tạo ra vì một người quá ámảnh bởi hình
tượng của mình như thế,” Joe Nocera viết trên tờ New York Times. “ Một lần nữa, chúng tôi đang
nói đến Steve Jobs.” Với những nguyên tắc và luật lệ ngạo mạn của mình, Jobs đã tạo ra một môi
trường khó khăn cho những người như Heinen thực hiện yêu cầu của ông. Đôi khi, sự sáng tạo vĩ
đại xuất hiện. Nhưng những người xung quanh ông phải trả giá. Chỉ nói riêng về những vấn đề đền
bù, sSmithự khó khăn trong việc bất chấp ý tưởng của ông đã khiến những người tốt phải ra những quyết
định tòi.
Vấn đề bồi thường có đôi nét giống với thói đậu xe của Jobs, ông từ chối những ưu đãi như
chỗ “Đậu xe riêng cho CEO”, nhưng ông lại lờ đi và cho rằng bản thân mình có quyền đậu vào chỗ
người khuyết tật. ông muốn được nhìn nhận (bởi chính ông và những người khác) như một người
sẵn lòng làm việc vì một đô-la một năm, nhưng ông vẫn muốn những gói cổ phiếu khổng lồ dành
riêng cho mình. Sự xung đột bên trong ông là những mâu thuẫn của một người xuất thân từ phong
 






trào phản văn hóa nổi loạn trở thành một nhà doanh nghiệp, một người luôn muốn tin rằng ông ta
có thể tự do, tùy hứng mà không bị bán đứng và lợi dụng.










Chương 35 VÒNG MỘT
Memento Mori
4r¥-
Jobs ở tuổi 50 (trung tâm bức ảnh), với Eve và Laurene (đằng sau chiStudio.ếc bánh), Eddy Cue
(cạnh cửa sổ), John Lasseter (đang cầm máy quay) và Lee Clow (người có râu)
Ung thư
Sau này, Jobs tự biện bạch rằng bệnh ung thư phát sinh vào khoảng thời gian làm việc kiệt
sức của ông, bắt đầu từ năm 1997, khi điều hành cả Apple và Pixar. Trong gian đoạn đi đi về về
giữa hai bên, ông đã phát bệnh sỏi thận và vài bệnh vặt khác, ông về nhà trong trạng thái kiệt sức
đến độ không thể cất tiếng. “Có lẽ đó là lúc căn bệnh ung thư bắt đầu âm thầm tiến triển, vì khi đó
hệ thống miễn dịch của tôi quá yếu,” ông nói.
Không bằng chứng khoa học nào cho thấy sự kiệt sức hay hệ thống miễn dịch yếu ớt sẽ gây
ra ung thư. Tuy nhiên, những vấn đề về thận của Jobs đã giẤn tiếp dẫn đến việc phát hiện ung thư.
Vào tháng mười năm 2003, ông tình cờ gặp một bác sỹ tiết niệu từng chữa trị cho ông trước đó, bà
yêu cầu Jobs đi chụp cắt lớp thận và niệu quản. Lần cuối ông chụp đã cách đấy đã năm năm. Lần
chụp mới cho thấy thận của Jobs không có vấn đề gì, nhưng lá lách xuất hiện một dấu vết, vì vậy bà
yêu cầu ông sắp xếp thời gian kiểm tra lá lách, ông đã không đi. Như thường lệ, ông rất giỏi trong
việc cố ý phớt lờ những thông tin mà ông không muốn xử lý. Nhưng bà vẫn kiên trì. Vài ngày sau,
bà nói “Steve, điều này thật sự rất quan trọng. Ông phải kiểm tra.”
Smith
Giọng điệu khẩn cấp của bà khiến ông chấp nhận, ông đến khám vào sáng sớm, sau khi
-1306nghiên c    -1306ứu bản chụp, các bác sỹ gặp ông để thông báo tin xấu rằng đó là một khối u. Một trong số
họcòn đề nghị ông nên thu xếp công việc cẩn thận, như một cách tử tếđể thông báo rằng ông có lẽ
chỉ còn sống được vài tháng. Tối đó, họ tiến hành sinh thiết bằng cách đưa dụng cụ nội soi xuống
cổ họng, qua đường ruột, ròi đâm một chiếc kim vào lá lách của ông và lấy một vài tế bào khối u.
Powell còn nhớ các bác sỹ của chòng cô đã rất vui mừng. Hóa ra đó chỉ là tế bào đảo hoặc các u tụy
nội tiết thần kinh hiếm khi xuất hiện nhưng phát triển chậm vì thế có thể chữa trị thành công, ông
 






may mắn vì phát hiện bệnh sớm - nhờ vào lợi ích phụ của quy trình kiểm tra thận - vì thế có thể
phẫu thuật cắt bỏ trước khi nó lan rộng.
Một trong những cuộc gọi đầu tiên của ông là cho Larry Brilliant, lần đầu tiên họ gặp nhau
là tại một ngôi đền ashram ở Ấn Độ. “Ông còn tin vào Thượng Đế không?” Jobs hỏi ông. Brillant
trả lời có, ròi họ thảo luận về những con đường đến với Thượng Đế do trưởng lão người Hindu,
Neem Karoli Baba, truyền dạy. Brillant hỏi Jobs có vấn đề gì. “Tôi mắc bệnh ung thư,” Jobs đáp.
Khi Art Levinson, một thành viên ban giám đốc Apple, đang chủ trì cuộc gặp giữa ban
giám đốc và công ty riêng của mình, Genentech, thì điện thoại di động của ông reo lên và tên của
Jobs xuất hiện trên màn hình. Ngay khi có thời gian giải lao, Levinson gọi lại cho Jobs và được biết
tin về khối u. Levinson có kinh nghiệm trong lĩnh vực sinh học ung thư, đồng thời công ty ông còn
Studio.
-1386s    -1386ản xuất thuốc chữa ung thư, vì thế ông trở thành một nhà cố vấn. Andy Grove ởIntel cũng vậy,
ông đã được phát hiện và chữa khỏi ung thư tiền liệt tuyến. Thứ bảy đó Jobs gọi điện cho ông,
Grove lái xe ngay đến nhà Jobs và ở lại hai giờđồng hồ.
Jobs quyết định không phẫu thuật cắt bỏ khối u, cách chữa trị duy nhất được chấp nhận về
mặt y học, điều này khiến bạn bè và vợ ông hết sức lo lắng. “Tôi thật sự không muốn họ mổ phanh
cơ thể mình, vì thế tôi cố gắng tìm những giải pháp khác,” vài năm sau ông nói với tôi, trong giọng
nói có thoáng chút tiếc nuối. Đặc biệt, ông vẫn giữ chế độ ăn chay nghiêm ngặt, nhiều cà rốt sống
và nước trái cây. Ngoài chế độ dinh dưỡng đó, ông còn tiến hành châm cứu, một vài liệu pháp thảo
dược, đôi khi là một số phương pháp khác mà ông tìm được trên internet hoặc do một vài người
Nguyen
trong nước tư vấn, bao gồm cả thầy lên đồng. Có một thời gian ông bị ảnh hưởng từ một bác sỹ
-2440điề    -2440u hành phòng chữa bệnh theo liệu pháp tự nhiênở miền nam California, vị bác sỹnày đề cao
công dụng của dược thảo hữu cơ, chếđộdinh dưỡng chỉ gồm trái cây và nước trái cây, việc tẩy
ruột thường xuyên, thủy liệu pháp và phương pháp diễn đạt tất cả cảm giác tiêu cực.
“Vấn đề lớn là ông ấy thật sự không sẵn sàng cho ca phẫu thuật,” Powell nhớ lại. “Rất khó
bắt buộc một người phải phẫu thuật.” Tuy nhiên, bà vẫn thử. “Cơ thể tồn tại để phục vụ linh hồn,”
bà biện luận. Bạn bè không ngừng thúc giục ông tiến hành phẫu thuật và hóa trị. “Steve nói với tôi
rằng ông đang cố  tự chữa bằng cách ăn những thứ lá lẩu vớ vẩn nào đó, tôi nói ông điên rồi,” Grove
hòi tưởng. Levinson kể rằng ông “mỗi ngày đều năn nỉ” Jobs và vô cùng chán nản vì không thể liên
lạc được với Jobs. Những cuộc tranh cãi gần như đã hủy hoại tình bạn giữa họ. “Đó không phải
cách thức để điều trị ung thư,” Levinson nhấn mạnh khi Jobs bàn luận về các phương pháp ăn
kiêng của mình. “Ông không thể giải quyết vấn đề này nếu không phẫu thuật và tiêu diệt nó bằng
hóa chất.” Thậm chí bác sỹ dinh dưỡng Dean Ornish, người tiên phong trong những phương pháp
chữa bệnh dinh dưỡng thay thế, cùng Jobs đi bộ một chặn đường dài và nhấn mạnh rằng đôi khi
 






những biện pháp truyền thống vẫn là lựa chọn đúng đắn. “ông vẫn phải phẫu thuật,” Ornish nói với
Jobs.
Sau chuẩn đoán tháng mười năm 2003, tính ương ngạnh bướng bỉnh của Jobs kéo dài được
chín tháng. Một phần là vì mặt trái của khả năng bóp méo sự thật của ông. “Tôi nghĩ Steve luôn
cho rằng thế giới sẽ vận hành theo cách mà ông ấy mong muốn,” Levinson nhận xét. “Đôi khi điều
này không hiệu quả. Thực tế không biết khoan dung.” Mỉa mai thay, khả năng tập trung tuyệt vời
cũng giúp ông thẳng thừng loại bỏ những thứ mình không muốn giải quyết. Điều này đã tạo ra
nhiều cú đột phá vĩ đại của ông, nhưng nó cũng mang lại kết quả trái ngược. “Ông có khả năng
phớt lờ những vấn đề không muốn đối mặt,” Powell giải thích. “Đó chỉ là cách ông ấy giải quyết
vấn đề.” Dù là việc tư liên quan đến gia đình, hôn nhân hay việc công liên quan đến kỹ thuật hoặc
Studio.
-1386thách th    -1386ức kinh doanh, hay sức khỏe và bệnh ung thư, thỉnh thoảng Jobs chỉđơn giản không đoái
hoài gì đến chúng.
Trong quá khứ, ông đã được tưởng thưởng vì thứ mà vợ ông gọi là “suy nghĩ thần kỳ”- ông
giả định rằng mình có thể bắt buộc mọi thứ diễn ra theo ý muốn. Nhưng ung thư không giống như
thế. Powell lập danh sách tất cả những người thân cận với ông, bao gồm cả cô em gái, Mona
Simpson, nhằm cố gắng thuyết phục ông. Vào tháng bảy năm 2004, một lần chụp cắt lớp cho thấy
khối u đã phát triển và có thể lan rộng. Và kết quả xấu này đã buộc ông phải đối mặt với thực tế.
Ca phẫu thuật của Jobs được tiến hành vào ngày thứ bảy, ngày 31 tháng bảy năm 2004 tại
Trung tâm Y tế Đại học standford.
ông đã không trải qua “quy trình phNguyenẫu thuật Whipple(34) “ hoàn chỉnh, vốn phải cắt bỏ phần
lớn dạ dày, ruột và lá lách. Các bác sỹ nghiên cứu vấn đề, nhưng họ quyết định thay thế bằng một
biện pháp ít tổn thương hơn, một quy trình Whipple có sửa đổi, chỉ cắt bỏ một phần lá lách.
Ngay hôm sau, Jobs đã gửi email cho nhân viên bằng chiếc PowerBook nối với một bộ
Airport Express trong phòng bệnh của mình, ông cam đoan với họ rằng loại ung thư tuyến tụy mà
ông mắc phải “chiếm khoảng 1% tổng số chẩn đoán ung thư tuyến tụy mỗi năm, và có thể chữa trị
bằng phẫu thuật cắt bỏ nếu chẩn đoán kịp thời (đó là trường hợp của tôi).” ông nói mình sẽ không
yêu cSmithầu hóa trị hoặc xạ trị và lên kế hoạch trở lại làm việc vào tháng chín. “Khi tôi vắng mặt, tôi đã
nhờ Tim Cook chịu trách nhiệm về việc điều hành mỗi ngày ở Apple, vì thế chúng ta sẽ không lỡ
một nhịp nào. Tôi chắc chắn sẽ gọi thật nhiều cho vài người trong số các bạn vào tháng tám và tôi
trông mong gặp lại mọi người vào tháng chín.”
Một tác động phụ của cuộc phẫu thuật trở thành vấn đề cho Jobs vì nỗi ám ảnh ăn kiêng,
thói quen tẩy ruột và ăn chay kỳ lạ từ khi còn là thiếu niên của ông. Vì lá lách cung cấp enzim giúp
dạ dày tiêu hóa thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng, nên khi cắt bỏ một phần bộ phận này sẽ khiến
việc hấp thu đạm gặp khó khăn. Bệnh nhân nên ăn uống điều độ và duy trì chế độ ăn dinh dưỡng,
 






với nhiều loại đạm thịt và đạm cá cũng như các sản phẩm sữa nguyên kem. Jobs chưa từng thực
hiện việc này và sẽ không bao giờ muốn làm thế.
Ông lưu lại bệnh viện hai tuần đồng thời cố gắng lấy lại sức khỏe. “Tôi nhớ cảm giác về
nhà và ngồi lên chiếc ghế bập bênh,” ông kể với tôi và chỉ vào chiếc ghế trong phòng khách của
ông. “Tôi không đủ sức bước đi. Phải mất một tuần tôi mới có thể đi vòng quanh tòa nhà. Tôi buộc
mình phải đi đến khu vườn cách xa vài tòa nhà, ròi đi xa hơn, trong vòng sáu tháng năng lượng của
tôi gần như phục hồi.”
Tiếc thay ung thư đã di căn. Trong cuộc phẫu thuật, các bác sỹ phát hiện ra ba chỗ di căn
trên gan. Nếu họ phẫu thuật sớm hơn chín tháng, có lẽ họ đã ngăn chặn trước khi nó lan rộng, mặc
dù họ cũng không chắc. Jobs bắt đầu tiếp nhận hóa trị, việc này khiến thử thách ăn uống của ông
 
càng phức tạp hơn.
Lễ phát bằng tốt nghiệp trường standford
 
Studio.
 
Jobs tiếp tục đấu tranh với bí mật ung thư - ông nói với mọi người rằng mình đã được chữa
khỏi - cũng như khi giữ im lặng về chẩn đoán của ông vào tháng mười năm 2003. Bí mật như thế
này không có gì đáng ngạc nhiên, đó là một phần bản chất của ông. Điều đáng kinh ngạc hơn chính
là quyết định tâm sự riêng và công khai về việc chẩn đoán ung thư của ông. Mặc dù ông hiếm khi
diễn thuyết, ngoại trừ những bài giới thiệu sản phẩm trên sân khấu, ông đã nhận lời mời phát biểu
tại lễ phát bằng tốt nghiệp của trường standford vào tháng sáu năm 2005. Ông đang trong tâm
trạng suy tư sau vấn đề sức khỏe và việc bước sang tuổi năm mươi.
Nguyen
Ông gọi điện cho nhà biên kịch xuất sắc Aaron Sorkin (tác giả của những vở kịch nổi tiếng
như: Vài người tốt - A Few Good Men, Cánh tây - The West Wing) nhờ giúp đỡ về bài diễn văn.
Jobs gửi cho ông ấy một vài ý tưởng. “Đó là vào tháng hai và tôi không nhận được phản hòi nào cả,
vì thế tôi gọi lại cho ông ấy vào tháng tư, ông ấy nói “ồ, được,” và tôi gửi cho ông một vài gợi ý,”
Jobs thuật lại. “Cuối cùng tôi cũng tiếp chuyện được với ông ấy trên điện thoại, và ông ấy luôn
miệng nói, “Được’ nhưng cuối cùng đã là đầu tháng sáu mà ông ấy chẳng hề gửi cho tôi chút gì.”
Jobs hoang mang, ông vẫn luôn tự viết những bài thuyết trình sản phẩm nhưng ông chưa
bao giSmithờ soạn diễn văn tốt nghiệp. Một hôm, ông ngồi xuống và tự viết diễn văn, không có sự giúp
đỡ nào khác ngoại trừ một vài ý tưởng của vợ ông. Kết quả, nó trở thành bài nói chuyện đơn giản
và rất thân tình, mang dấu ấn mộc mạc và cá nhân như một sản phẩm hoàn hảo của Steve Jobs.
Alex Haley đã từng nói cách tốt nhất để mở đầu diễn thuyết là “Hãy để tôi kể cho các bạn
nghe một câu chuyện.” Không ai hào hứng với bài giảng, nhưng mọi người đều thích câu chuyện.
Và đó là cách Jobs đã chọn. “Hôm nay, tôi muốn kể cho các bạn ba câu chuyện trong đời tôi,” ông
bắt đầu. “Chỉ thế thôi. Không có gì to tát. Chỉ ba câu chuyện.”
 
 






Câu chuyện đầu tiên là việc bỏ học trường Reed College. “Tôi có thể không cần học những
lớp mà tôi không hứng thú và bắt đầu tập trung vào những thứ hấp dẫn hơn nhiều.” Chuyện thứ hai
kể rằng việc bị sa thải khỏi Apple lại là cơ may của ông. “Gánh nặng thành công được thay bằng sự
nhẹ nhõm khi lại trở thành người mới bắt đầu, không biết gì về mọi thứ.” Các sinh viên tập trung
cao độ, mặc cho chiếc máy bay lượn lờ trên đầu với băng rôn hô hào “tái chế tất cả rác điện tử,” và
chính câu chuyện thứ ba đã khiến họ mê mẩn. Đó là việc được chẩn đoán mắc ung thư và những
nhận thức do trải nghiệm đó mang lại:
Việc nhớ rằng mình sắp chết là công cụ quan trọng nhất mà tôi từng sở hữu để giúp bản
thân ra những quyết định lớn trong đời. Vì hầu hết mọi thứ - mọi kỳ vọng bên ngoài, mọi sự kiêu
hãnh, mọi nỗi sợ xấu hổ hoặc thất bại - đều gục ngã khi đối mặt với cái chết, chỉ còn lại những thứ
Studio.
-1386th    -1386ật sự quan trọng. Việc nhớ rằng mình sắp chết là cách tốt nhất tôi từng biết để tránh rơi vào chiếc
bẫy suy nghĩ rằng bạn sẽđánh mất thứgì đó. Bạn đã trần trụi. Không còn lý do nào ngăn cản bạn
lắng nghe con tim mình.
Sự tinh tế của bài diễn văn khiến nó trở nên đơn giản, thuần khiết và duyên dáng. Hãy tra
cứu ở mọi nơi, từ các tuyển tập đến Youtube, bạn sẽ không tìm thấy một bài diễn văn tốt nghiệp
nào hay hơn thế. Những bài khác có thể quan trọng hơn, như bài của George Marshall tại Đại học
Harvard vào năm 1947 tuyên bố kế hoạch tái xây dựng châu Âu, nhưng không bài diễn văn nào có
thể hấp dẫn hơn.
Mãnh sư tuổi năm mươi
Nguyen
Jobs kỷ niệm sinh nhật lần thứ ba mươi và bốn mươi của mình cùng với các ngôi sao của
Thung lũng Silicon và những nhân vật nổi tiếng khác. Nhưng khi bước sang tuổi năm mươi vào
-2346năm 2005, sau khi trở    -2346 về từ ca phẫu thuật ung thư, trong buổi tiệc bất ngờ mà vợ ông tổ chức, chỉ
có mặt những người bạn và cộng sự thân nhất. Buổi tiệc diễn ra tại ngôi nhà ấm cúng tại San
Francisco cùng vài người bạn và vị đầu bếp tài ba Alice Waters chuẩn bị món cá hồi từ Scotland
cùng với món couscous (một món ăn châu Phi có bột mì hầm với thịt) và những rau củ tự trồng.
“Nó thật ấm áp và thân tình, mọi người và bọn trẻ có thể ngồi chung trong một phòng,” Waters nhớ
Smith
-3760l    -3760ại. Giải trí là bộ phim hài ngẫu hứngWhose Line Is It Anyway? Mike Slade, bạn thân của Jobs,
cũng góp mặt cùng với các đồng nghiệpở Apple và Pixar, gồm Lasseter, Cook, Schiller, Clow,
Rubinstein và Tevanian.
Cook đã hoàn thành tốt nhiệm vụ điều hành công ty khi Jobs vắng mặt. ông đảm bảo các
diễn viên đỏng đảnh của Apple luôn mang đến màn trình diễn tốt đẹp, đồng thời ông cũng tránh lộ
diện trước ánh đèn sân khấu, ở một chừng mực nào đó, Jobs thích những cá tính mạnh, nhưng ông
không bao giờ thật sự trao quyền cho người phó hoặc chia sẻ công việc. Rất khó để trở thành người
dự bị cho ông. Bạn sẽ bị gièm pha nếu tỏa sáng và bị chê trách nếu thất bại. Cook đã cố gắng lèo lái
 






đám đông này. ông bình tĩnh và quyềt đoán khi chỉ huy nhưng lại không đòi hỏi được nhìn nhận
hoặc ca ngợi. “Vài người bực tức vì Steve luôn nhận được lời khen cho mọi thứ, nhưng tôi chưa
bao giờ đếm xỉa đến việc đó,” Cook nói. “Nói trắng ra, tôi thà không lên báo.”
Khi Jobs trở về sau kỳ nghỉ bệnh, Cook vẫn giữ vai trò là người giữ vững sự phối hợp chặt
chẽ giữa các bộ phận ở Apple và duy trì thái độ bình tĩnh trước những cơn thịnh nộ của Jobs. “Điều
tôi biết về Steve là mọi người hiểu lầm rằng một vài lời nhận xét của ông ấy là ngạo mạn hoặc tiêu
cực, nhưng thật ra đó chỉ là cách ông thể hiện đam mê của mình. Đó là cách tôi nghĩ về những lời
nhận xét, tôi không bao giờ cảm thấy bị xúc phạm.” về nhiều phương diện, ông là hình ảnh phản
chiếu của Jobs: điềm tĩnh, kiên định và (theo như từ điển chuyên đề trong NeXT ghi nhận) tầm
ngầm hơn lanh lợi. Sau này, Jobs nói “Tôi là một nhà đàm phán tốt, nhưng có lẽ Cook giỏi hơn tôi
Studio.
vì ông ấy là một khách hàng trầm tĩnh.” Sau khi nói thêm một vài lời tán dương, ông dè dặt nhận
-1293xét, “Nhưng về    -1293 bản chất Tim không phải là một nhà kinh doanh,” một lờiđánh giá hiếm hoi nhưng
nghiêm túc.
Vào mùa thu năm 2005, trở về sau kỳ nghỉ bệnh, Jobs chọn Cook trởthành giám đốc điều
hành Apple. Họ cùng bay đến Nhật. Thực tế Jobs đã không đề nghị với Cook; ông chỉ quay sang
Cook và nói: “Tôi quyết định bổ nhiệm ông làm Giám đốc điều hành (COO).” Vào thời điểm đó,
những người bạn cũ của Jobs là Jon Rubinstein và Avie Tevanian, hai nhân vật kỳ cựu về phần
cứng và phần mềm, được tuyển dụng từ giai đoạn hòi phục 1997, quyết định ra đi. Trong trường
hợp của Tevanian, ông đã kiếm bộn tiền và sẵn sàng nghỉ việc. “Avie là một người thông minh và
Nguyen
-2533t    -2533ử tế, nhạy bén hơn Ruby và không có cái tôi quá lớn,” Jobs nói. “Alive ra đi là một tổn thất khổng
lò đối với chúng tôi. ông ấy một người rất đặc biệt - một thiên tài.”
Trường hợp của Rubinstein lại rắc rối hơn một chút. Ông cảm thấy thất vọng vì uy lực của
Cook và kiệt quệsau chín năm làm việc dưới quyền Jobs. Những cuộc tranh cãi của họ xảy ra
thường xuyên hơn. Ngoài ra cũng có một vấn đề trọng yếu khác: Rubinstein liên lục xung đột với
Jony Ive, người từng làm việc dưới quyền Rubinstein nhưng hiện nay lại báo cáo trực tiếp với
Jobs. Ive luôn vẽ ra những mẫu thiết kế bóng bẩy nhưng lại khó khăn trong việc chế tạo. Công việc
Smith
của Rubinstein là xây dựng phần cứng theo một cách thiết thực, vì thế ông thường chần chừ. Bản
chất của ông là thận trọng. “Xét cho cùng, Ruby cũng đến từ HP,” Jobs nói. “Và ông ấy không bao
giờ đào sâu vấn đề, không xông xáo.”
Chẳng hạn trong trường hợp những chiếc đinh ốc giữ tay cầm trên máy Power Mac G4. Ive
quyết định chúng sẽ có được gọt giũa và đánh bóng. Nhưng Rubinstein cho rằng việc đó sẽ
“ngốn”nhiều tiền và trì hoãn dự án vài tuần, vì thế ông bác bỏ ý tưởng này. Công việc của ông là
giao sản phẩm, nghĩa là tiến hành giao dịch. Ive xem lối suy nghĩ đó là kẻ thù của sự sáng tạo, vì
thế Ive quyết định vượt qua Rubinstein đến gặp Jobs và các kỹ sư cấp trung sau lưng Rubinstein.
 






“Ruby sẽ nói, ‘Anh không thể làm vậy, nó sẽ khiến dự án bị trì hoãn,’ còn tôi nói, Tôi nghĩ chúng
ta làm được,’” Ive nhớ lại. “Và tôi biết điều đó, vì tôi đã làm việc cùng với nhóm sản xuất sau lưng
ông ấy.” Trong trường hợp này và cả những trường hợp khác, Jobs đã đứng về phía Ive.
Đôi khi Ive và Rubinstein tham gia vào những cuộc tranh luận quá mức kịch liệt. Cuối
cùng Ive nói với Jobs, “Hoặc ông ấy hoặc tôi.” Jobs chọn Ive. Khi đó Rubinstein đã sẵn sàng ra đi.
ông và vợ đã mua khu đất tại Mexico và ông muốn có thời gian nghỉ ngơi để xây dựng một ngôi
nhà ở đó. Cuối cùng ông chuyển sang làm việc cho Palm, một sản phấm cố gắng cạnh tranh với
iPhone của Apple. Jobs rất tức giận vì Palm đã thuê vài cựu nhân viên của ông, ông than phiền
cùng Bono, một nhà đồng sáng lập của một quỹ đầu tư vốn cổ phần tư nhân, do cựu giám đốc tài
chính Apple, Fred Anderson, điều hành. Bono sở hữu một khoản tiền vốn kiểm soát ở Palm. Bono
Studio.
-1386g    -1386ửi một lá thư lại cho Jobs nói, “ông nên phớt lờ chuyện này đi. Chẳng khác nào nhóm Beatles làm
ầm lên vì Herman và nhóm Hermits đã lấy đi một trong những người phụ trách thiết bị nhạc của
họ. vềsau, Jobs thừa nhận mình đã phảnứng thái quá. “Sự thất bại hoàn toàn của họđã xoa dịu vết
thương đó.” ông nói.
Jobs có thể xây dựng một đội ngũ quản lý mới ít bất đồng hơn và nhã nhặn hơn. Những
nhân vật chính của nhóm, ngoại trừ Cook và Ive; còn có Scott Forstall vận hành phần mềm iPhone;
Phil Schiller đảm trách marketing; Bob Mansfield thực hiện phần cứng máy Mac; Eddy Cue quản
lý các dịch vụ Interet và Peter Oppenheimer với vai trò giám đốc tài chính. Mặc dù có một điểm
chung nổi bật trong nhóm cấp cao của ông - tất cả đều là những người da trắng trung niên - nhưng
mỗi người lại có một phong cách khác nhau. Ive thiên vNguyenề cảm xúc và biểu cảm; Cook điềm tĩnh,
lạnh lùng. Họ đều biết rằng mình phải tôn trọng Jobs nhưng vẫn phải tranh luận về những ý tưởng
của ông, thậm chí sẵn sàng cãi vã - một trạng thái cân bằng khó duy trì, nhưng mỗi người đều làm
tốt. “Tôi đã nhận ra từ rất sớm rằng nếu bạn không bày tỏ ý kiến, Jobs sẽ hạ gục bạn,” Cook nói.
“ông dùng những ý kiến trái ngược nhằm tạo ra nhiều cuộc thảo luận, vì nó sẽ dẫn đến kết quả tốt
hơn. Vì thế, nếu bạn cảm thấy không thoải mái khi có suy nghĩ bất đồng, bạn sẽ không thể sống
sót.”
Smith
Dịp chủ yếu để trao đổi tự do là vào mỗi buổi nhóm họp sáng thứ hai của ban lãnh đạo, bắt
-1866đầ    -1866u vào lúc chín giờ và kéo dài khoảng ba hay bốn tiếngđồng hồ. Chủđề tập trung luôn là tương
lai: Mỗi sản phẩm nên làm gì tiếp theo? Nên phát triển sản phẩm mới nào? Jobs sử dụng buổi họp
để củng cố ý thức chia sẻ trách nhiệm tại Apple. Điều này phục vụ việc tập trung kiểm soát, nhằm
giúp công ty kết hợp chặt chẽ giống như một sản phẩm tốt của Apple, đồng thời ngăn chặn những
cuộc đấu tranh giữa các bộ phận đòi hỏi phân quyền thành công ty con.
Jobs cũng sử dụng những buổi họp để củng cố tinh thần tập thể. ở nông trại của Robert
Friedland, công việc của Jobs là cắt gọt những cây táo để chúng luôn khỏe mạnh, tại Apple, ông
 






cũng tỉa tót công ty như thế. Thay vì động viên từng nhóm để tăng thêm dòng sản phẩm dựa trên
những cân nhắc về tiếp thị, hoặc cho phép phát triển một ngàn ý tưởng, Jobs lại nhấn mạnh rằng
Apple chỉ tập trung vào hai hoặc ba sản phẩm ưu tiên trong một lúc. “Không ai giỏi hơn ông ấy
trong việc dẹp bỏ mọi nhiễu loạn xung quanh,” Cook nói. “Điều này giúp ông ấy tập trung vào một
số thứ quan trọng và đoạn tuyệt với quá nhiều thứ dư thừa. Rất ít người thật sự giỏi về mặt này.”
Để thể chế hóa những bài học mà ông và nhóm của ông đang lĩnh hội, Jobs mở một trung
tâm nội bộ gọi là Trường đại học Apple. Ông thuê Joel Podolny, chủ nghiệm khoa của trường
Quản lý thuộc Đại học Yale, biên soạn một loạt tình huống phân tích những quyết định quan trọng
của công ty, bao gồm việc chuyển sang dùng bộ vi xử lý của Intel và quyết định mở chuỗi những
cửa hàng Apple. Những nhà điều hành cấp cao sẽ dành thời gian để dạy các tình huống này cho
 
nhân viên mới, vì thế phong cách ra quyết định của Apple sẽ thâm nhập vào văn hóa.
 
Studio.
 
Ở Rome cổ đại, khi một vị tướng khải hoàn trở về và diễu hành trên đường phố, vị anh
hùng kể rằng đôi khi phải có một người hầu chuyên theo sát ông chỉ để nhắc nhở, “Memento
morỉ’: Hãy nhớ ngài sẽ chết. Một lời nhắc về cái chết sẽ giúp người anh hùng luôn nhìn xa trông
rộng và bồi đắp tính khiêm tốn. Lời nhắc memento mori của Jobs do các bác sỹ của ông đảm nhận,
nhưng nó không bồi đắp tính khiêm tốn trong ông. Thay vào đó, sau khi phục hòi ông trở về với
niềm đam mê mạnh mẽ hơn. Bệnh tật nhắc nhở rằng ông chẳng có gì để mất, vì thế ông nên tiến lên
hết tốc lực. “ông ấy trở về với một quyết tâm cháy bỏng,” Cook nói. “Mặc dù hiện đang điều hành
một công ty lớn, ông ấy vẫn tiếp tục thực hiện những bước đi táo bạo mà tôi nghĩ chưa ai từng thực
 
hiện.”
 
Nguyen
Có một dạo, có vài bằng chứng, hay ít nhất là hy vọng, cho thấy tính cách của ông đã dịu
 
bớt, đối mặt với ung thư và bước sang tuổi năm mươi khiến ông bớt tàn bạo mỗi khi thất vọng.
“Sau khi trở về từ ca phẫu thuật, ông ấy không còn sỉ nhục người khác nhiều như trước,” Tevanian
nhớ lại. “Nếu ông ấy khó chịu, ông có thể hét lên, nổi cơn tam bành và lớn tiếng khích bác, nhưng
cách thức của ông ấy không còn khiến người nghe suy sụp hoàn toàn. Đó chỉ là cách riêng của Jobs
để giúp người đó làm việc tốt hơn.” Khi Tevanian kể điều này, ông ngẫm nghĩ một lúc, rồi nói
thêm: “TrSmithừ khi ông ấy nghĩ rằng có người thật sự tệ hại và cần phải ra đi, điều này thỉnh thoảng
cũng diễn ra.”
Tuy nhiên, cuối cùng, những cơn thịnh nộ cũng trở lại. Vì hầu hết các cộng sự của ông đã
quen với điều này và đã học được cách ứng phó, nhưng điều khiến họ thất vọng nhất là khi sự giận
dữ của ông lại đổ lên đầu người xa lạ. “Có lần chúng tôi vào siêu thị Whole Food để mua một ly
sinh tố,” Ive nhớ lại. “Một phụ nữ đứng tuổi đang pha chế món đò uống đó, Jobs thật sự khó chịu
với cách bà cụ làm việc. Sau đó, ông lại tỏ vẻ thông cảm. ‘Bà ấy đã già và không muốn làm công
 
 






việc này.’ ông nhìn nhận vấn đề theo hai cách hoàn toàn tách biệt. Cả hai trường hợp ông đều theo
chủ nghĩa thuần túy.”
Trong một chuyến đi Luân Đôn cùng Jobs, Ive nhận lãnh một nhiệm vụ nhạt nhẽo đó là tìm
khách sạn. ông chọn Hempel, một khách sạn năm sao kiểu boutique yên tĩnh với những chi tiết tinh
tế mà ông nghĩ Jobs sẽ thích. Nhưng ngay khi họ đăng ký phòng, Ive liền chuẩn bị tinh thần và
chắc chắn điện thoại của mình sẽ reo sau một phút. “Tôi ghét căn phòng này,” Jobs tuyên bố. “Nó
thật ghê tởm, đi thôi.” Thế là Ive phải thu dọn hành lý và đến quầy tiếp tân, nhân viên ở đây đang
choáng váng vì những nhận xét thẳng thừng của Jobs. Ive nhận thấy hầu hết mọi người, bao gồm
bản thân ông, không có xu hướng trực tiếp phê bình một thứ kém chất lượng vì họ luôn muốn
người khác yêu quý mình, “đó thật sự là một đặc điểm phù phiếm.” Đó là một lời giải thích thái
 
quá. Nhưng Jobs chưa bao giờ có đặc điểm này.
 
Studio.
 
Vì bản chất Ive rất tử tế, ông cảm thấy khó hiểu tại sao Jobs, người mà ông rất yêu quý, lại
cư xử như thế. Một đêm nọ, trong một quán rượu ở San Francisco, ông ngả người về phía trước với
một thái độ nghiêm chỉnh và cố gắng phân tích điều này:
Ông ấy là một người rất, rất nhạy cảm. Đó là một trong những nguyên nhân khiến cách cư
xử phản xã hội, tính thô lỗ của Jobs lại thái quá như thế. Tôi có thể hiểu tại sao những người mặt
dày và vô cảm cư xử thô lỗ, nhưng với người nhạy cảm thì không. Một lần tôi hỏi ông ấy tại sao lại
hay giận dữ. Ông đáp, “Nhưng tôi giận xong ròi thôi.” Như một đứa trẻ, ông có thể nổi giận thật sự
nhưng không để tâm. Nhưng có đôi lần, tôi thật sự nghĩ rằng khi quá nản lòng, ông ấy sẽ tự xoa dịu
mình bằng cách làm tổn thương người khác. Tôi nghĩ Jobs cảNguyenm thấy ông có quyền tự do và được
phép làm vậy. Ông cảm thấy những luật lệ thông thường của giao tiếp xã hội không áp dụng cho
mình. Bằng sự nhạy cảm của mình, ông biết rõ làm thế nào để làm tổn thương ai đó một cách hữu
hiệu và thực tế. Thế là ông tiến hành.
Thỉnh thoảng một cộng sự thông thái sẽ kéo Jobs đến nơi khác và cố gắng giúp ông hạ hỏa.
Lee Clow là bậc thầy trong việc này. “Steve, tôi nói chuyện với ông được không?” ông sẽ nói khẽ
khi Jobs đang công khai mạt sát ai đó. Ông ấy sẽ vào văn phòng Jobs và kể rằng mọi người làm
Smith
việc vất vả như thế nào. Trong cuộc gặp như thế Clow thường nói, “Làm họ bẽ mặt, chỉ khiến họ
-1306đuố    -1306i sức hơn mà không giúp ích được gì.” Jobs xin lỗi và nói mình đã hiểu rõ. Nhưng rồi ông sẽ lại
quên khuấy. Chắc chắn ông sẽ nói “Tôi là vậy đấy.”
Tuy nhiên thái độ của ông đối với Bill Gates thật sự trở nên ôn hòa. Microsoft vẫn giữ
nguyên ý kiến về vụ giao dịch do họ khởi xướng vào năm 1997, khi họ đồng ý tiếp tục phát triển
phần mền vĩ đại cho Macintosh. Họ trở thành đối thủ ít xứng tầm hơn vì đã thất bại trong việc mô
phỏng chiến lược trung tâm kỹ thuật số của Apple. Gates và Jobs có cái nhìn rất khác nhau về sản
 
 






phẩm và tính sáng tạo, nhưng sự kình địch của họ lại tạo nên những sự tự nhận thức đáng ngạc
nhiên.
Trong hội thảo All Things Digital vào tháng năm năm 2007, hai nhà phụ trách chuyên mục
của tờ Wall Street Journal là Walt Mossberg và Kara Swisher đã cố gắng mời họ tham gia một
cuộc phỏng vấn chung. Đầu tiên Mossberg mời Jobs, người vốn không hay tham gia vào các cuộc
gặp gỡ như thế, và rất ngạc nhiên khi ông nói mình sẽ tham gia nếu Gates tham gia. Khi nghe thông
tin đó, Gates cũng đồng ý.
Mossberg muốn sự xuất hiện của họ chỉ là một cuộc thảo luận chân thành, không phải một
cuộc tranh luận, nhưng điều này có vẻ khó diễn ra khi Jobs vừa giáng một cú vào Microsoft trong
buổi phỏng vấn riêng trước đó trong cùng ngày. Khi được hỏi về vấn đề phần mềm iTunes của
Studio.
-1386Apple dành cho các máy vi tính Windows là vô cùng ph    -1386ổ biến, Jobs đã ví von, “Cũng như tặng một
ly nước đá cho ngườiởđịa ngục thôi.”
Vì thế, đến khi Gates và Jobs gặp nhau trong căn phòng xanh trước khi buổi phỏng vấn
chung tối hôm đó, Mossberg rất lo lắng. Gates đến trước, cùng với phụ tá Larry Cohen, người vừa
tóm tắt cho ông về nhận xét trước đó của Jobs. Vài phút sau, khi Jobs ung dung đến, ông lấy một
chai nước trong thùng đá và ngồi xuống. Sau vài giây im lặng, Gates nói, “Tôi đoán chắc mình là
đại diện đến từ địa ngục.” Gates không hề cười. Jobs hơi sững lại, nở một nụ cười bí hiểm và trao
cho Gates chai nước. Gates dịu lại và tình trạng căng thẳng tiêu tan.
Cuối cùng cuộc gặp gỡ đã diễn ra lôi cuốn. Ban đầu, hai thiên tài của kỷ nguyên kỹ thuật số
thận trọng nói chuyện về người còn lại, dần dần họ chuyển sang trao đổi một cách thân tình. Câu
trả lời thẳng thắn đáng nhớ nhất là khi chiến lược gia kỹ thuật Lise Buyer, ngồi trong hàng ghế
khán giả, hỏi rằng họ đã học được gì khi quan sát đối phương, “ồ, tôi đã phải cố gắng nhiều đế có
được khiếu thẩm mỹ như Steve,” Gates trả lời. Vài tiếng cười vang lên; mười năm trước Jobs đã
từng nói một câu nổi tiếng, rằng theo ông, vấn đề của Microsoft là họ không có chút khiếu thẩm
mỹ nào cả. Nhưng Gates khẳng định mình rất nghiêm túc. Jobs sở hữu “trực giác thẩm mỹ bẩm
sinh.” ông nhớ lại việc mình và Jobs từng ngồi lại xem xét về phần mềm mà Microsoft đang chế
tạo cho Macintosh. “Tôi biết Steve ra quyết định dựa trên trực giác về con người và sản phẩm, bạn
biết đấy, tôi khó lòng giải thích được chúng. Cách mà ông ấy chế tạo sản phẩm thật khác biệt và tôi
nghĩ nó thật kỳ diệu. Và bạn thấy đó, thật đáng ngạc nhiên.”
Jobs nhìn chằm chằm xuống nền nhà. Sau này, ông kể với tôi rằng minh đã bị hạ gục bởi sự
chân thành và lịch thiệp của Gates. Đến lượt mình, Jobs cũng đáp lại một cách chân thành, dù
không nhã nhặn bằng. Ông mô tả sự phân hóa vĩ đại giữa lý thuyết xây dựng những sản phẩm
tương thích end- to-end (theo chiều dọc) của Apple và đặc tính công khai của Microsoft trong việc
nhượng quyền phần mềm của họ cho những nhà sản xuất phần cứng cạnh tranh, ông giải thích,
 






trong thị trường âm nhạc, phương pháp kết hợp, giống như gói iTunes iPod của ông, đã được
chứng minh là vượt trội, nhưng phương pháp tách riêng của Microsoft lại ưu việt hơn trong thị
trường máy vi tính cá nhân. Một câu hỏi của ông chợt nảy ra là: Cách tiếp cận nào sẽ tốt hơn cho
điện thoại di động?
Sau đó ông tiếp tục bày tỏ một đánh giá sâu sắc: ông nói sự khác biệt trong triết lý thiết kế,
đã hạn chế khả năng cộng tác của ông và Apple với những công ty khác. “Vì Woz và tôi đều tự
thân vận động khi thành lập công ty, nên chúng tôi không giỏi trong việc phối hợp với người
khác,” ông nói. “Và tôi nghĩ nếu Apple có thể sở hữu thêm một phần đặc điểm đó trong DNA của
công ty, nó sẽ giúp ích cho công ty rất nhiều.”
Chú thích:
(34) Phẫu thuật Whipple: Phẫu thuật cắt khối tá-tuỵ, được xem là phStudio.ẫu thuật tiêu chuẩn đối
với ung thư đầu tuỵ. Nội dung của phẫu thuật Whipple bao gồm cắt bỏ đầu tuỵ, tá tràng D1-D4,
hang vị, đoạn cuối ống mật chủ, các hạch lân cận.











Nguyen





Smith
 






Chương 36: iPHONE
Sự kết hợp của ba dòng sản phẩm mang tính đột phá trong một thiết bị
Một chiếc iPod có thể đàm thoại
Trước năm 2005 mức tiêu thụ iPod tăng vọt. Hai triệu chiếc iPod, một con số đáng kinh
ngạc, được bán ra thị trường trong năm đó, gấp 4 lần so với năm trước. Sự ra đời của iPod đóng
một vai trò quan trọng đối với mục tiêu của công ty, doanh số bán ra chiếm khoảng 45% lợi nhuận
của năm, và một lần nữa, sự ra đời của nó cũng giúp đánh bóng thêm hình ảnh công ty và khẳng
định vị thế của Apple trên thị trường giống như dòng máy Mac.
Nhưng điều đó lại khiến Jobs lo lắng. “Ông luôn bị ám ảnh về những điều khiến chúng tôi
phân tâm” Art Levison, một thành viên trong ban quản trị nhớ lại. Steve kết luận rằng: “Thiết bị
Studio.
-1386mà chúng ta ph    -1386ải tập trung cao độchính là điện thoại di động”. Khi ông giải trình với ban quan trị,
thịtrường máy quay kỹ thuật số lúc bấy giờđang bị cạnh tranh bởi những chiếc điện thoại có trang
-1293b    -1293ịmáy quay. iPod cũng vậy, nếu các nhà sản xuất điện thoại bắt đầu cài đặt phần mềm nghe nhạc,
mọi người “có thểmang điện thoại theo, và đổi lại iPod sẽ không cần thiết nữa.”
Chiến dịch đầu tiên của ông là thực hiện điều ông đã công nhận trước mặt Bill Gates rằng
có một thứ không nằm trong DNA của mình: đó chính là liên minh với một công ty khác. Ông bắt
đầu nói với Ed Zander, CEO mới của Motorola, về việc cộng tác với dòng Razr nổi tiếng của
Motorola, chiếc điện thoại di dộng với máy quay kỹ thuật số, mà iPod nên học tập. Vì thế ROKR ra
đời. Nó gây ra sự “diệt vong” đối với tính gọn nhẹ của iPod cũng như sự thanh mảnh thuận tiện của
Nguyen
Razr. Xấu xí, khó tải nhạc và hạn chế số lượng bài hát lưu trữ chỉ khoảng 100 bài,
ROKR có tất cả những đặc tính của một sản phẩm “ngoại giao”, nó trái ngược hoàn toàn
-2346v    -2346ới phong cách làm việc của Jobs. Thay vì cả phần cứng, phần mềm và nội dung đã được kiểm soát
bởi một công ty, thì ROKR là “món lẩu thập cẩm” của cả Motorola lẫn Apple và nhà mạng không
dây Cingular. “Đây là chiếc điện thoại của tương lai ư?” Wired đã chế giễu về ROKR trên trang bìa
của tạp chí này số ra tháng 11 năm 2005.
Jobs vô cùng tức giận. “Tôi phát ốm khi phải cộng tác với những công ty ‘ngớ ngẩn’ như
Motorola”, ông nói vSmithới Tony Fadell và những thành viên khác tại một buổi họp đánh giá sản phẩm
iPod. “Hãy tự làm lấy.” Ông đã chú ý đến vài chi tiết thừa của những chiếc điện thoại di động tràn
lan trên thị trường: Chúng đều nhàm chán, giống như những chiếc máy nghe nhạc cầm tay trước
đây. “Chúng ta sẽ phải ngồi lại và nói xem chúng ta ghét những chiếc điện thoại của chúng ta đến
mức nào,” ông nhớ lại.
“Chúng quá phức tạp. Chúng có những đặc điểm mà không ai hiểu nổi, kể cả danh bạ. Đó
chính là Byzantine.” George Riley, một luật sư được Apple thuê ngoài, nhớ lại những lần họp
thông qua các vấn đề liên quan đến luật pháp của công ty, lúc đó Jobs thấy chán nản, chộp lấy điện
 






thoại của Riley, và bắt đầu ra sức chứng minh nó chỉ là “ đồ bỏ đi”. Jobs và các cộng sự của mình
bắt đầu thích thú với viễn cảnh tạo ra một chiếc điện thoại mà họ muốn sử dụng. “Đó là động lực
thúc đẩy tuyệt vời”, sau này Jobs đã chia sẻ.
Một động lực nữa đó chính là thị trường tiềm năng. Hơn 825 triệu điện thoại di động đã
được bán ra thị trường trong năm 2005, cho tất cả mọi người, từ những học sinh còn cắp sách tới
trường đến các cụ già. Bởi vì hầu hết các dòng điện thoại này là sản phẩm “bình dân”, nên vẫn có
chỗ cho những dòng sản phẩm cao cấp và sang trọng, giống hệt như thị trường giành cho dòng máy
nghe nhạc cầm tay. Đầu tiên ông đề xuất dự án này cho nhóm nghiên cứu của Apple nhằm tạo ra
thiết bị ngoại vi nguồn không dây (AirPort) dựa trên lý thuyết rằng nó là một sản phẩm không dây.
Nhưng ông sớm nhận ra rằng nó cơ bản là một thiết bị giành cho người dùng, giống như iPod, vì
 
thế ông truyền lại ý tưởng đó cho Fadell và các cộng sự của mình.
 
Studio.
 
Mục tiêu đầu tiên của họ đó là nâng cấp chiếc iPod. Họ đã cố gắng sử dụng bánh xe cuốn
như một cách giúp người sử dụng cuộn lên xuống để chọn những chức năng trong điện thoại mà
không cần bàn phím. Nó không phải là sự điều chỉnh tự nhiên. “Chúng tôi đang gặp rất nhiều rắc
rối với việc sử dụng bánh xe cuốn, đặc biệt trong việc thực hiện cuộc gọi,” Fadell nhớ lại. “Thực sự
bế tắc”. Việc cuộn qua danh bạ thì không vấn đề gì, nhưng nhập thông tin thì quả thực khủng
khiếp. Cả nhóm vẫn cố tự thuyết phục rằng người dùng chủ yếu chỉ gọi những người đã lưu sẵn
trong danh bạ, nhưng họ biết rằng điều đó thực sự không đúng .
Cũng vào lúc đó có một dự án thứ hai đang được tiến hành ở Apple: một nỗ lực bí mật
nhằm tạo ra dòng máy tính bảng. Vào năm 2005 nhữNguyenng dự án này bắt đầu được tách riêng, và
những ý tưởng cho chiếc máy tính bảng cũng thúc đẩy kế hoạch tạo ra dòng điện thoại như ý. Hay
nói cách khác, ý tưởng cho iPad thực sự đã xuất hiện từ trước đó, giúp định hình và thai nghén cho
sự ra đời của chiếc iPhone.
Công nghệ cảm ứng đa điểm
Một trong những kỹ sư phát triển máy tính bảng cầm tay tại Microsoft đã cưới một người
bạn của Laurene và Steve Jobs. Lần sinh nhật thứ năm mươi, ông muốn tổ chức một bữa tiệc nhỏ
có mSmithời vợ chòng Jobs cùng vợ chồng Bill và Melinda Gates. Jobs có chút khiên cưỡng nhưng vẫn
tham dự. “Steve khá thân thiện với tôi trong bữa tiệc đó.” Gates nhớ lại, nhưng ông “không đặc
biệt thân thiện” với người tố chức sinh nhật.
Gates khó chịu khi gã kỹ sư không ngừng tiết lộ thông tin về chiếc máy tính bảng cầm tay
mà ông đang phát triển cho Microsoft. “Hắn là nhân viên của chúng tôi, và hắn lại đang rêu rao về
tài sản trí tuệ của chúng tôi,” Gates thuật lại. Jobs cũng đã rất bực mình và hậu quả sau này giống
y như những gì mà Gates lo sợ trước đây. Jobs nhớ lại:
 
 






Gã kỹ sư này cứ bám lấy tôi và không ngớt lời về việc làm thế nào Microsoft thay đổi cả thế
giới bằng phần mềm máy tính bảng cầm tay và đánh bật tất cả những máy tính sổ tay: và Apple nên
cấp phép cho phần mềm Microsoft của hắn. Nhưng hắn đang sa vào vũng lầy. Chiếc máy tính bảng
này có một cái bút, mà khi đi kèm cây bút đó, nó chỉ là đò bỏ đi. Tính đến buổi tiệc hôm nay thì hắn
đã nói chuyện đó với tôi đến lần thứ mười rồi, và tôi thực sự chán ngấy đến nỗi về đến nhà tôi vẫn
bực mình: “Chết tiệt, rồi hắn sẽ biết một chiếc máy tính bảng thực sự là như thế nào.
Jobs đến văn phòng ngày hôm sau, tập hợp nhóm nghiên cứu và nói: “Tôi muốn tạo ra một
chiếc máy tính bảng mà không cần bàn phím hay là một cây bút nào.” Người dùng có thể gõ bằng
cách sử dụng các đầu ngón tay chạm vào màn hình. Điều đó có nghĩa rằng màn hình cần có đặc
tính được biết đến như công nghệ cảm ứng đa điểm, khả năng xử lý nhiều đầu vào cùng một lúc.
Studio.
-1386“Các anh có th    -1386ể tạo ra một màn hình cảmứng đa điểm cho tôi hay không?” ông hỏi. Họđã mất
khoảng sáu tháng đểđưa ra một sản phẩm thô nhưng hoàn toàn khả thi.
Jony Ive có một cách nghĩ khác về việc phát triển công nghệ cảm ứng đa điểm, ông ta nói
rằng nhóm thiết kế đã từng làm việc dựa trên đầu vào cảm ứng đa điểm, công nghệ phát triển con
chuột xúc giác cho dòng máy MacBook Pro của Apple. Và họ đang thử nghiệm theo hướng
chuyển giao công nghệ này sang màn hình máy tính. Họ đã sử dụng một máy chiếu để xem nó sẽ
như thế nào. “Điều này sẽ thay đổi mọi thứ,” Ive nói với nhóm nghiên cứu. Nhưng ông vẫn cẩn
trọng chưa vội nói Jobs ngay, đặc biệt khi những nhân viên của ông đang làm việc cật lực kể cả
thời gian nghỉ ngơi và ông không muốn dập tắt nhiệt huyết của họ. “Bởi Steve quá nóng vội khi
đưa ra ý kiến, tôi không muốn cho ông xem chúng trướNguyenc mặt những người khác. Ive nhớ lại. “ông
có thể sẽ nói, ‘Chết tiệt’ và đập tan mọi nhiệt huyết. Tôi thấy những ý tưởng này rất mong manh,
bạn phải nâng niu phát triển chúng. Tôi nhận ra rằng nếu ông bác bỏ ý tưởng này, thực sự sẽ rất
buồn vì tôi biết nó rất quan trọng.”
Ive đã trình chiếu kín đáo những ý tưởng này trong phòng họp với riêng Jobs, vì biết rằng
ông sẽ bớt phàn nàn đôi chút nếu không có ai xung quanh. Thật may là ông thích nó. “Tương lai là
đây,” ông háo hức.
Smith
Đó thực sự là một ý tưởng tuyệt vời mà Jobs đã nhận ra rằng nó có thể giải quyết được
-1680nh    -1680ững vấn đề mà họđang gặp phải trong việc sáng tạo giao diện cho chiếc điện thoại tương lai. Dự
Ấn này vô cùng quan trọng, do đó ông tạm dừng việc phát triển máy tính bảng trong khi giao diện
cảm ứng đa điểm được dùng cho màn hình điện thoại. “Nếu nó chạy tốt trên một chiếc điện thoại,”
ông nhớ lại, “tôi biết chúng tôi có thể quay trở lại và sử dụng giao diện này cho chiếc máy tính
bảng.”
Jobs đã gọi Fadell, Rubinstein và Schiller tới một cuộc họp bí mật trong phòng họp thiết
kế, nơi Ive đã trình chiếu ý tưởng về công nghệ cảm ứng đa điểm, “ôi!” Fadell thốt lên. Mọi người
 






đều thích nó, nhưng họ không chắc rằng có thể khiến nó hoạt động trên điện thoại. Họ quyết định
tiến hành trên hai phần: Phần một là tên mã cho điện thoại được phát triển dựa trên bánh xe cuốn
của iPod, và phần hai là một lựa chọn mới sử dụng màn hình cảm ứng đa điểm.
Một công ty nhỏ ở Delaware có tên là FingerWorks đang tạo ra hàng loạt những bàn xúc
giác cảm ứng đa điểm. Được thành lập bởi hai giáo sư ở trường đại học Delaware, John Elias và
Wayne Westerman, FingerWorks đã phát triển một số máy tính bảng với khả năng cảm ứng đa
điểm và đưa ra những sáng chế để đọc được các cử động khác nhau của ngón tay, ví dụ như gạt và
nhấn vào các chức năng hữu ích. Đầu năm 2005, Apple lặng lẽ mua lại công ty này, tất cả những
sáng chế, và những dịch vụ của hai thành viên sáng lập. FingerWorks lập tức ngừng việc bán sản
phẩm của nó cho những hãng khác, và bắt đầu đóng mác những sản phẩm mới mang tên Apple.
Studio.
Sau sáu tháng làm việc với bánh xe cuốn trong phần một và công nghệ cảm ứng đa điểm
trong phần hai, Jobs gọi nhóm cộng sự thân cận tới phòng họp để đưa ra quyết định. Fadell vẫn
-1200đang cố    -1200 gắng hết sức để phát triển mô hình bánh xe cuốn, nhưng ông thừa nhận rằng họ không thể
giải quyết vấn đề: tìm ra cách đơn giản để thực hiện cuộc gọi. Trong khi đó việc tiếp cận cảmứng
đa điểm mang nhiều rủi ro hơn, họ không dám chắc rằng có thể thực hiện được thiết kế này hay
không, nhưng nó rất thú vị và hứa hẹn. “Chúng ta đều biết đó là điều duy nhất chúng ta muốn làm,”
Jobs nói, chỉ vào màn hình cảm ứng. “Hãy khiến nó có hiệu quả.” Đó là giây phút mà ông đã đặt
cược, càng mạo hiểm thì giải thưởng càng cao nếu thành công.
Một cặp thành viên trong nhóm nghiên cứu tranh luận về việc liệu thiết bị mới có nên có
Nguyen
-2440bàn phím, m    -2440ột bộ phận đã tạo ra sự nổi tiếng cho dòng BlackBerry, hay không, nhưng Jobs đã bác
bỏý tưởng đó. Một bàn phím cơ học sẽ chiếm mất không gian màn hình, nó sẽ không linh hoạt và
phù hợp như bàn phím cảmứng. “Một thiết bị bàn phím có vẻ là một giải pháp đơn giản, nhưng nó
khiên cưỡng quá.” ông nói. “Hãy cốnghĩ tất cả những sáng kiến phù hợp, nếu chúng ta nghĩ về bàn
phím hiện trên màn hình kèm phần mềm. Chúng ta hãy đặt cược vào nó, sau đó tìm cách biến nó
thành sự thật.” Kết quả là một thiết bị hiện thị bảng số mỗi khi bạn muốn thực hiện cuộc gọi, bảng
chữ khi bạn muốn viết, và bất cứ phím nào bạn cần cho mỗi một hoạt động cụ thể. Rồi sau đó tất cả
Smith
-3853có th    -3853ể biến mất khi bạn xem video. Bằng việc sử dụng phần mềm thay cho phần cứng, giao diện trở
nên linh hoạt và nhanh nhạy hơn.
Jobs đã dành một chút thời gian mỗi ngày trong sáu tháng để tinh chỉnh màn hình hiển thị.
“Đó là niềm vui thích phức tạp nhất mà tôi đã từng có,” ông nhớ lại, “Nó khác lạ giống như album
‘Sgt. Pepperí^^).’” Rất nhiều đặc điểm tưởng chừng như đơn giản nhưng lại là kết quả của những
ý tưởng sáng tạo. Ví dụ, nhóm nghiên cứu đã lo lắng làm sao có thể khiến chiếc điện thoại không tự
động chơi nhạc, thực hiện cuộc gọi hoặc tự động gọi lại khi nằm trong túi bạn. Jobs bẩm sinh đã
ghét những công tắc bật - tắt, ông thấy nó không trang nhã. Và giải pháp là “Gạt tay để mở”, thanh
 






trượt trên màn hình đơn giản và thú vị kích hoạt thiết bị khi nó không còn hoạt động. Một bước đột
phá khác đó là cảm biến sẽ xử lý khi bạn đưa điện thoại gần tai, dái tai của bạn không vô tình kích
hoạt một số chức năng nào đó. Và dĩ nhiên những biểu tượng cũng dựa trên hình khối mà ông ưa
thích: hình chữ nhật được bao quanh, đây là những biểu tượng gốc ông đã để Bill Atkinson thiết kế
cho phần mềm của máy Macintosh đầu tiên. Phần nào cũng vậy, ông đều tập trung vào mỗi chi tiết,
và nhóm nghiên cứu đã tìm ra rất nhiều cách đơn giản hóa những gì các điện thoại khác đã làm
phức tạp. Họ bổ sung thêm một thanh lớn để hướng dẫn bạn thực hiện cuộc gọi chờ hay cuộc gọi
hội nghị, tìm những cách định vị dễ dàng thông qua email, và tạo những biểu tượng mà khi gạt
ngang bạn có thể lựa chọn những ứng dụng khác nhau - tất cả những điều này được thực hiện dễ
dàng hơn vì chúng được sử dụng trực quan thông qua màn hình hơn là được sử dụng bàn phím dựa
 
trên phần cứng.
Mặt kính bảo vệ Gorilla Glass
 
Studio.
 
Jobs đam mê thử nghiệm những chất liệu khác nhau giống như cách mà ông chọn các loại
thức ăn. Khi ông quay lại Apple vào năm 1997 và bắt đầu nghiên cứu dòng iMac, ông đã thử xem
nhựa trong và có màu sắc có thể làm ra cái gì. Giai đoạn tiếp theo là kim loại. Ông và Ive thay thế
chất liệu nhựa cong của PowerBook G3 với kim loại titan bóng đẹp của PowerBook G4, chiếc máy
tính này được thiết kế lại với chất liệu nhôm hai năm sau, chỉ để chứng minh họ thích những kim
loại khác nhau nhiều như thế nào. Sau đó họ tạo ra một chiếc iMac và một chiếc iPod Nano với
chất liệu nhôm axit hóa, nghĩa là kim loại đã được tắm qua axit và điện dung để bề mặt của nó được
Nguyen
-1706oxi hóa. J    -1706obs đã được thông báo rằng họ không thể tựđáp ứng được sốlượng kim loại họ cần, thế
nên ông đã thành lập một công ty ở Trung Quốc để giải quyết vấn đềnày. Ive đã đến đó, trong suốt
-1613đạ    -1613i dịch Sars, để giám sát quá trình. Ông nhớ lại “Tôiởđó trong ba tháng tại một ký túc xá để theo
dõi quy trình sản xuất, Ruby và những người khác nói rằng ý tưởng đó là không thểnhưng tôi vẫn
muốn tiếp tục, cả Steve và tôi nhận ra rằng nhôm được ôxi hóa thực sự hoàn hảo.”
Tiếp sau đó là thủy tinh. “Sau khi chúng tôi thực hiện với kim loại, tôi đã nhìn John và nói
rằng chúng ta cần tinh thông về chất liệu thủy tinh.” Jobs chia sẻ. Với những cửa hàng của Apple,
Smith
-3026h    -3026ọđã thiết kế một chiếc ô kính cửa sổ lớn và những chiếc cầu thang bằng kính. Với iPhone, kế
hoạch ban đầu là sử dụng một màn hình bằng nhựa giống như iPod. Tuy nhiên Jobs lại khăng
khăng rằng màn hình sẽ trang nhã và trông thật hơn nếu nó được làm bằng thủy tinh. Thế nên ông
bắt tay ngay vào việc tìm kiếm một loại thủy tinh vừa chắc chắn vừa có khả năng chống trầy xước.
Mảnh đất tìm kiếm đó là châu Á, thiên đường sản xuất kính dành cho các cửa hàng. Nhưng
một người bạn của Jobs là John Seely Brown, một thành viên hội đồng quản trị của công ty
Corning Glass ở phía Bắc New York, đã khuyên ông nên nói chuyện với Wendell Weeks - một
CEO trẻ và năng động của công ty. Jobs đã gọi điện đến tổng đài chính của Corning và yêu cầu
 
 






được gặp Weeks, ông gặp nhân viên trợ lý và người đó yêu cầu ông để lại lời nhắn. “Không, tôi là
Steve Jobs.” ông đáp. “Hãy cho tôi gặp ông ấy.” Người trợ lý từ chối. Jobs gọi lại cho Brown và
phàn nàn rằng ông đã bị đối xử như “một kẻ ngớ ngẩn đặc sệt vùng bờ Đông.” Sau khi Weeks biết
chuyện, ông này cũng đã gọi tới tổng đài chính của Apple và yêu cầu gặp Jobs. Weeks cũng được
yêu cầu ghi lại lời nhắn và gửi qua fax. Khi Jobs được nghe kể về chuyện đó, ông đã rất thích
Weeks và mời ông ấy tới Cupertino.
Jobs miêu tả loại kính mà hãng Apple muốn sử dụng cho iPhone, Weeks nói với ông rằng
công ty Corning đã phát triển một quá trình trao đổi hóa học từ những năm 1960 và cho cho ra đời
sản phẩm mang tên “Kính bảo vệ Gorilla.” Chất liệu đó chắc chắn một cách đáng ngạc nhiên,
nhưng lại không tìm được thị trường tiêu thụ, do đó Corning đã từ bỏ việc sản xuất nó. Jobs đã bảo
Studio.
-1386r    -1386ằng ông không chắc nó có đủ tốt hay không, và ông bắt đầu giải thích với Weeks về việc làm kính
ra sao. Điều này gây hứng thú cho Weeks, ngườidĩ nhiên hiểu biết về vấn đề này nhiều hơn cả
Jobs. “Anh có thể ngừng nói được không.” Weeks cắt ngang, “và để tôi chỉ cho anh một số công
nghệ sản xuất kính?” Jobs rất bất ngờ và im lặng ngay. Weeks đi tới chiếc bảng trắng và hướng dẫn
về hóa học, vấn đề liên quan đến quá trình trao đổi lon để tạo nên một lớp nén lên bề mặt kính.
Điều này khiến Jobs bối rối, rồi ông nói ông muốn số lượng kính bảo vệ nhiều nhất mà Corning có
thể sản xuất trong vòng 6 tháng. “Chúng tôi không có khả năng.” Weeks trả lời. “Chúng tôi không
có bất kỳ một kế hoạch sản xuất kính nào nữa”.
“Đừng lo lắng” Jobs đáp. Điều này khiến Weeks choáng váng, là một người thoải mái và tự
tin nhưng ông không quen được với tính cách khác thường của Jobs. Weeks đã cố gắng giải thích
rằng việc giả vờ tự tin không thể chiến thắng những thử thách kỹ thuật, và giả thuyết đó Jobs lặp lại
không được chấp nhận. Jobs chằm chằm nhìn Weeks không chớp mắt. “Được mà, các anh có thể
làm được”, ông nói, “Hãy suy nghĩ về nó. Anh có thể thực hiện được.”
Khi Weeks kể lại câu chuyện, ông lắc đầu kinh ngạc và nói: “Chúng tôi đã thực hiện chỉ
trong có sáu tháng. Chúng tôi đã sản xuất một loại kính chưa từng có bao giờ”. Cơ sở của công ty
Corning ở HarrisBurg, Kentucky, nơi sản xuất ra màn hình LCD, đã chuyển qua sản xuất vào buổi
Smith
-1960t    -1960ối để dành toàn thời gian sản xuất chất liệu kính bảo vệChúng tôi đã tập trung hết các kỹsư và nhà
khoa học giỏi nhất cho sản phẩm này, và chúng tôi đã biến nó thành hiện thực.” Giờ tại văn phòng
thoáng mát của Weeks, ông chỉtrưng bày một món đồlưu niệm được đóng khung. Đó là một tin
nhắn Jobs gửi đến vào ngày iPhone ra đời: “Chúng tôi không thể làm ra nó mà không có bạn.”
Thiết kế
Trong rất nhiều dự án lớn của ông, ví dụ như Câu chuyện đồ chơi đầu tiên hay cửa hàng
Apple, Jobs đã tạm dừng khi họ gần hoàn thiện sản phẩm và quyết định điều chỉnh nó. Điều đó
cũng xảy ra với thiết kế của iPhone. Các thiết kế ban đầu có màn hình kính được đặt trong vỏ
 






nhôm. Một buổi sáng thứ hai, Jobs tới gặp Ive. “Tối qua tôi không ngủ được,” ông tâm sự, “tôi
nhận ra rằng tôi không thích nó”. Đó là sản phẩm quan trọng nhất mà ông thực hiện từ sau chiếc
Macintosh đời đầu, và ông thấy nó không ổn. Trước sự thất vọng của ông, Ive lập tức nhận ra Jobs
đã đúng “Tôi nhớ cảm giác hoàn toàn xấu hổ khi ông đưa ra lời nhận xét đó.”
Vấn đề nằm ở chỗ iPhone cần hiển thị tất cả lên màn hình, nhưng thiết kế vỏ hiện tại đã
trùm lên màn hình thay vì viền xung quanh. Toàn thiết bị gây cảm giác quá thô, quá nhiều thao tác
điều khiển và hiệu ứng. “Các anh em đã sống chết vì thiết kế này trong chín tháng qua, nhưng
chúng ta phải thay đổi nó.” Jobs nói với nhóm nghiên cứu của Ive. “Chúng ta giờ sẽ phải làm việc
cả tối và cuối tuần, nếu các anh phản đối thì các anh phải bước qua xác chúng tôi.” Thay vì ngăn
cản, cả nhóm nghiên cứu đã đồng ý. “Đó là giây phút đáng tự hào nhất tại Apple.” Jobs bùi ngùi
 
nhớ lại.
 
Studio.
 
Thiết kế mới đã hoàn thành với một vỏ thép không gỉ mỏng cho phép màn hình kính hiển
thị đến tận các cạnh. Mỗi một phần của thiết bị dường như được thiết kế phù hợp với màn hình.
Diện mạo mới mộc mạc, nhưng khá thân thiện. Bạn có thể vuốt nó. Nghĩa là họ đã phải làm lại các
bảng mạch, ăng ten, và vị trí bộ xử lý bên trong, nhưng Jobs đã yêu cầu thay đổi. "Các công ty khác
có thể đã cho qua," Fadell nói, "nhưng chúng tôi thì điều chỉnh và bắt tay vào ngay."
Một phần của thiết kế phản ánh không chỉ tính cầu toàn của Jobs mà thậm chí là khao khát
kiểm soát, đó là thiết bị được hàn kín.vỏ ngoài không thể mở được, thậm chí để đổi pin. Cũng
giống với dòng Macintosh đời đầu năm 1984, Jobs đã không muốn ai mở xem bên trong. Trong
thực tế, năm 2011 khi Apple phát hiNguyenện ra các cửa hàng sửa chữa không chính hãng đã mở được
iPhone 4, thì hãng đã thay thế các ốc nhỏ bằng một loại ốc Pentalobe không thể làm giả và không
một tuốc nơ vít nào ngoài thị trường có thể mở. Vì không có pin thay thế nên iPhone trông mỏng
hơn rất nhiều. Đối với
Jobs, mỏng hơn luôn luôn tốt hơn. "ông ấy luôn cho rằng mỏng là đẹp", Tim Cook cho biết.
"Các bạn có thể thấy trong tất cả các sản phẩm. Chúng tôi có dòng máy tính xách tay mỏng nhất,
dòng điện thoại thông minh mỏng nhất, rồi chúng tôi đã cho ra đời dòng iPad mỏng và sau đó thậm
chí còn mSmithỏng hơn nữa."
Tung ra thị trường
Khi đến lúc khởi động iPhone, Jobs đã quyết định, như thường lệ, cho phép một tờ báo tới
buổi thử nghiệm đặc biệt, ông gọi cho John Huey, tổng biên tập của tạp chí Time, và bắt đầu phóng
đại quá mức, đúng kiểu của Jobs: “Đây là sản phẩm tốt nhất mà chúng tôi từng thực hiện". Jobs
muốn cung cấp độc quyền cho Time về những thông tin của iPhone, nhưng “Time không có ai đủ
hiểu biết để viết về nó, vì vậy tôi sẽ dành cho người khác.” Huey giới thiệu Lev Grossman, một nhà
văn (và tiểu thuyết gia) hiểu biết nhiều về công nghệ ở Time. Trong tác phẩm của mình Grossman
 
 






ghi chú chính xác rằng iPhone không thực sự phát minh ra nhiều tính năng mới, nó chỉ khiến
những tính năng này dễ sử dụng hơn. "Nhưng điều đó rất quan trọng. Khi chúng ta không sử dụng
được các công cụ, chúng ta có xu hướng đổ lỗi cho mình, vì quá ngu ngốc, không đọc kỹ hướng
dẫn sử dụng hay có ngón tay quá béo.... Khi các công cụ của chúng ta bị hỏng, chúng ta cũng thấy
chán. Rồi có ai đó khắc phục được, chúng ta sẽ thấy thực sự yên tâm."
Trong buổi ra mắt tại hội chợ công nghệ Macworld tháng giêng năm 2007 tại San
Francisco, Jobs mời Andy Hertzfeld, Bill Atkinson, Steve Wozniak, và nhóm nghiên cứu dòng
Macintosh năm 1984, như ông đã mời khi ra mắt dòng iMac. Trong tất cả các bài thuyết trình tuyệt
vời về sản phẩm, đây chắc chắn sẽ là bài hay nhất. “Mỗi khi có một sản phẩm mang tính cách mạng
ra đời nó sẽ khiến mọi thứ thay đổi", ông bắt đầu.
Jobs đưa ra hai ví dụ trước đó: dòng Macintosh đời đầu đã “thay đổStudio.i toàn bộ ngành công
nghiệp máy tính", và chiếc iPod đầu đời đã “thay đổi kỷ nguyên nhạc số”, Sau đó, ông đã cẩn thận
giới thiệu sản phẩm ông chuẩn bị cho ra mắt: "Hôm nay, chúng tôi xin giới thiệu ba dòng sản phẩm
mang tính cách mạng. Đầu tiên đó là chiếc iPod màn hình rộng điều khiển cảm ứng. Thứ hai là một
điện thoại di động mang tính cách mạng. Và thứ ba là thiết bị liên lạc kết nối Internet có tính đột
phá.” ông lặp đi lặp lại danh sách để nhấn mạnh, sau đó nói, “Các bạn có biết không, đây không
phải là ba thiết bị riêng biệt, tất cả chỉ trong một thiết bị, và chúng tôi gọi nó iPhone."
Khi iPhone được tung ra thị trường năm tháng sau đó, vào cuối tháng 6 năm 2007, Jobs và
vợ đi bộ đến cửa hàng của Apple ở Palo Alto để cảm nhận niềm vui sướng. Vì ông thường xuyên
Nguyen
-1413làm như vậ    -1413y vào ngày sản phẩm mới được bán ra, nên một sốngười hâm mộđã tới trước, họ chào
đón ông như họ thấy nhà tiên tri Moses đi dạo mua Kinh Thánh. Trong đó có tín đồ là Hertzfeld và
Atkinson. "Bill đã xếp hàng cảđêm đấy," Hertzfeld nói. Jobs phẩy tay, bắt đầu cười và nói. "Tôi đã
gửi tặng ôngấy một chiếc rồi.” Hertzfeld trả lời, "ông ta cần sáu chiếc cơ."
IPhone đã ngay lập tức được các blogger đặt tên là "Điện thoại của Chúa Jesus.” Tuy
nhiên, đối thủ cạnh tranh của Apple nhấn mạnh rằng, việc bỏ ra năm trăm đô-la để mua được nó là
quá nhiều. "Đó là điện thoại đắt tiền nhất trên thế giới," Steve Ballmer của Microsoft cho biết trong
Smith
-2826m    -2826ột cuộc phỏng vấn của CNBC. "Và nó không hấp dẫn với những khách hàng là doanh nhân bởi
nó không có bàn phím." Một lần nữa, Microsoft lạiđánh giá thấp sản phẩm của Jobs. Đến cuối
năm 2010, Apple đã bán được chín mươi triệu chiếc iPhone, và nó chiếm hơn một nửa tổng lợi
nhuận của thịtrường điện thoại di động toàn cầu.
Alan Kay, một trong những nhà sáng lập phòng thí nghiệm Xerox PARC và cũng là người
góp một tay tạo Dynabook, phiên bản đầu của máy tính xách tay bốn mươi năm trước đó đã nhận
xét “Steve hiểu được giá trị của khát vọng”. Kay rất giỏi trong việc dự báo trước tình hình, vì vậy
Jobs đã hỏi ý kiến của ông về chiếc iPhone. Kay trả lời "Hãy mở rộng màn hình 5 inch thành 8
 






inch, và anh sẽ thống trị cả thế giới", ông không biết rằng thiết kế của iPhone đã nhen nhóm, và có
thể một ngày nào đó sẽ dẫn tới ý tưởng cho ra đời một máy tính bảng, trên thực tế có thể vượt quá
tầm nhìn của ông cho dòng Dynabook.
Chú thích
(35) Một album nhạc ấn tượng của The Beatles.
Chương 37: VÒNG HAI
Bệnh ung thư tái phát
Chiến đấu với bệnh tật, năm 2008
Đến đầu năm 2008, cả Jobs và các bác sĩ của ông đều biết rõ rằng khối ung thư của ông đã
di căn. Khi họ cắt bỏ khối u ở tuyến tụy vào năm 2004, những tế bào ung thư đã bắt đầu hình thành.
Studio.
-1386Điều này giúp các bác sĩ của ông xác định đượ    -1386c bộ phận nào đã bị phá hủy, và họđã áp dụng những
phương pháp đặc trịđược cho là hiệu quả nhất.
Jobs phải dùng tới các liệu pháp giảm đau, thường là các loại thuốc giảm đau có chứa
mocphin. Một ngày vào tháng 2 năm 2008, bạn thân của Powell - Kathryn Smith, đang ở cùng họ
tại Palo Alto, cùng đi dạo với Jobs. “Ông ấy nói với tôi rằng mỗi khi quá đau ông ấy thường chỉ tập
trung vào cơn đau, đi xuyên qua nó và điều đó dường như làm chúng tiêu tan đi”, cô kể lại. Tuy
nhiên, điều đó không thực sự chính xác. Khi Jobs bị đau, ông sẽ để cho tất cả mọi người xung
quanh biết điều đó.
Có một vấn đề ngày càng trở nên nghiêm trọng mà các nhà nghiên cứu y học đã không lưu
ý kỹ càng tới nó giống như khi điềNguyenu trị ung thư hay giảm đau. Jobs gặp vấn đề về ăn uống và sút
cân. Điều này một phần là do tuyến tụy của ông đã bị cắt đi khá nhiều trong khi tuyến tụy chính là
bộ phận sản xuất những enzym cần thiết để tiêu hóa đạm và các dưỡng chất. Ngoài ra khối ung thư
và moóc-phin trong thuốc giảm đau cũng khiến ông ăn không ngon miệng. Có một yếu tố tâm lý
mà các bác sĩ biết rõ: Ngay từ thời thanh niên, ông đã có một nỗi ám ảnh kỳ lạ với chuyện ăn kiêng
và thanh tẩy ruột.
Thậm chí cả khi kết hôn và có con, ông vẫn giữ những thói quen ăn uống đó. ông có thể
dành hàng tuSmithần chỉ ăn cùng một thứ - salát cà rốt với chanh, hoặc táo - rồi sau đó bỗng dưng cự
tuyệt thứ đồ ăn đó và tuyên bố sẽ ngừng ăn chúng, ông tiếp tục nhịn ăn như hòi trẻ và điều này đã
khiến Jobs trở thành kẻ cao đạo khi ông luôn giảng giải cho người khác về những chế độ ăn uống
hiệu quả mà ông đang theo. Powell cũng từng là người ăn chay khi họ mới cưới, nhưng sau ca phẫu
thuật của chồng, bà bắt đầu đa dạng hóa các bữa ăn gia đình với cá và các loại thực phẩm giàu đạm.
Cậu con trai Reed của họ, người cũng từng ăn chay, trở thành một “động vật ăn tạp ngon lành”. Họ
biết việc tiếp nhận những nguồn đạm khác nhau rất quan trọng đối với chòng/cha mình.
 






Họ đã thuê một đầu bếp rất giỏi, Bryar Brown, người từng làm cho Alice Waters của chuỗi
nhà hàng Chez Panisse. Brown thường đến vào mỗi buổi chiều và nấu một bữa tối thịnh soạn, ngon
lành sử dụng các loại rau xanh và các loại gia vị khác mà Powell trồng trong vườn. Mỗi khi Jobs
bất chợt thèm salát cà rốt, mỳ ống với húng quế, hay món súp với xả - Brown luôn kiên nhẫn và
lặng lẽ tìm cách chế biến chúng. Jobs là một thực khách vô cùng ngoan cố theo xu hướng có thể
đánh giá ngay lập tức bất kỳ món ăn nào dù cho chúng cực ngon hay vô cùng dở. ông có thể cùng
lúc nếm hai quả bơ mà đa số mọi người sẽ không phân biệt được và tuyên bố rằng quả này là quả
bơ ngon nhất từng được ăn và quả kia thì không thể ăn được.
Đầu năm 2008, cách ăn uống lộn xộn của Jobs càng tệ hơn. Có những đêm ông chỉ ngồi
nhìn chằm chằm xuống sàn nhà và từ chối tất cả các món ăn được bày trên bàn dài trong bếp. Khi
Studio.
-1386nh    -1386ững người khác đã ăn được nửa bữa, ông đột ngột đứng dậy và bỏđi, chẳng nói năng gì. Điều đó
khiến không khí gia đình trởnên căng thẳng. Họ nhận thấy ông đã sút tới 15 cân trong suốt mùa
xuân năm 2008.
Vấn đề sức khỏe của Jobs được công khai vào tháng 3 năm 2008 khi Fortunecho đăng một
mẩu tin có tiêu đề “Vấn đề của Steve Jobs”. Mẩu tin tiết lộ rằng ông đang cố điều trị ung thư bằng
cách ăn kiêng trong 9 tháng và cho rằng Jobs có liên quan tới tuyên bố về quyền chọn cổ phần
chứng khoán Apple. Vì câu chuyện đã bị dàn dựng, Jobs đã mời - hay nói chính xác là triệu tập -
chủ biên của Fortune là Andy Serwer tới Cupertino để đề nghị ông ta ngăn thông tin này lại. Jobs
nhìn thẳng vào mặt Serwer và hỏi, “Vậy là ông đã tiết lộ rằng tôi là một thằng khốn. Tại sao cái thứ
đó lại được gọi là tin tức hả?” Jobs cũng làm tương tựNguyennhư vậy khi gọi cho sếp của Serwer ở Time,
John Huey, từ làng Kona của Hawaii, bằng một điện thoại vệ tinh ông mang theo, ông đồng ý tổ
chức một hội nghị các CEO và một phần hội nghị thảo luận về việc các thông tin sức khỏe nên
được tiết lộ ở mức độ nào, nhưng chỉ khi Fortune chịu đính chính lại mẩu tin kia. Họ đã không
đồng ý.
Khi Jobs giới thiệu iPhone 3G vào tháng 6 năm 2008, vóc dáng gầy gò quá mức của ông đã
làm lu mờ hiệu ứng ra mắt sản phẩm. Trên tờ Esquire,, Tom Junod mô tả hình dáng “úa tàn” trên
sân khSmithấu là “hốc hác như một tên cướp biển, trong trang phục mà trước giờ luôn là lễ phục thể hiện
sự mạnh mẽ của ông”. Apple đã phát đi một thông tin không xác thực rằng việc sút cân là hậu quả
của một bệnh “virus thông thường”. Tháng tiếp sau, vì các nghi vấn vẫn tồn tại, công ty tiếp tục
phát đi thông tin khác rằng tình trạng sức khỏe của Jobs là “một vấn đề riêng tư”.
Joe Nocera của New York Times đã viết một bài báo tiết lộ việc bưng bít thông tin sức khỏe
của Jobs. “Đơn giản là người ta không tin rằng Apple sẽ nói thật về tình hình sức khỏe của giám
đốc của họ”, anh viết vào cuối tháng 7. “Dưới thời Jobs, Apple hình thành một văn hóa bảo mật
được hỗ trợ họ đắc lực theo nhiều cách - những phỏng đoán về các sản phẩm Apple sẽ tiết lộ tại hội
 






nghị Macworld thường niên đã trở thành một trong những công cụ marketing tốt nhất của công ty
này. Nhưng cũng chính văn hóa này hủy hoại việc quản trị doanh nghiệp.” Vì Nocera đã viết bài
báo và thấu hiểu chuẩn mực của “một vấn đề riêng tư” từ tất cả các nhân viên Apple, anh lập tức
nhận được một cuộc gọi bất ngờ từ chính Jobs. “Steve Jobs đây”, ông gay gắt. “Anh cho rằng tôi là
một tên khốn kiêu căng, kẻ đang nghĩ rằng anh coi thường luật pháp. Tôi thì cho rằng anh là kẻ rác
rưởi chỉ có toàn những thông tin sai lệch.” Sau màn mở đầu khá ấn tượng đó, Jobs cung cấp một số
thông tin về tình trạng sức khỏe của mình với điều kiện Nocera phải giữ kín chúng. Nocera rất tôn
trọng lời đề nghị nhưng anh hoàn toàn có thể công bố thông tin đó, trong khi vấn đề sức khỏe của
Jobs đã trở nên nghiêm trọng hơn là một “bệnh virus thông thường”, “đó không phải là vấn đề đe
dọa tính mạng, và ông ấy không bị tái phát ung thư”. Jobs đã cung cấp cho Nocera nhiều thông tin
Studio.
-1386hơn cả    -1386 những gì ông muốn nói với hộiđồng quản trị và các cổđông, nhưng đó không phải là tất cả
sự thật.
Một phần vì những quan ngại đối với việc sút cân của Jobs, giá cổ phiếu của Apple đã giảm
từ188 đô-la vào đầu tháng 6 năm 2008 xuống còn 156 đô-la vào cuối tháng 7 cùng năm. Mọi thứ
càng trở nên tồi tệ hơn vào cuối tháng 8 khi Bloomberg do nhầm lẫn đã phát đi lời cáo phó được
chuẩn bị sẵn của Jobs, và sau đó thông tin này xuất hiện cả trên trang Gawker. Jobs đã sử dụng câu
nói châm biếm nổi tiếng của Mark Twain trong một chương trình âm nhạc thường niên vài ngày
sau đó. “Những thông tin về cái chết của tôi đã được thổi phòng quá mức”, ông nói khi giới thiệu
dòng sản phẩm iPod mới. Nhưng bộ dạng hốc hác của ông không làm người ta yên tâm. Đến đầu
tháng 10, giá cổ phiếu đã sụt xuống 97 đô-la.
Cũng trong tháng đó, Doug Morris của Universal Music được sắp xếp gặp Jobs tại Apple.
Nhưng thay vào đó, Jobs đã mời ông tới nhà riêng. Morris vô cùng ngạc nhiên khi trông thấy ông
rất gầy gò và đau ốm. Lúc đó,
Morris sắp được vinh danh trong một chương trình ở Los Angeles do City of Hope tổ chức,
với mục đích gây quỹ chống ung thư, và mong muốn Jobs tham gia. Các chương trình từ thiện là
một trong những thứ Jobs luôn tránh, nhưng ông đã nhận lời, phần vì Morris và phần vì ý nghĩa của
Smith
-1960chương trình. Trong chương trình, đượ    -1960c tổ chức trong một hội trại lớn trên bờ biển Santa Monica,
Morris nói với hai nghìn khách mời rằng Jobs đã mang đến cho nền công nghiệp âm nhạc một cuộc
đời mới. Những tiết mục biểu diễn - của steive Nicks, Lionel Richie, Erykah Badu và Akon - tiếp
diễn cho tới quá nửa đêm khiến Jobs bị cảm lạnh. Jimmy lovine đưa cho ông một chiếc áo nỉ có mũ
và ông đã trùm mũ lên đầu trong suốt buổi tối. “Ông ấy quá ốm, lạnh run và quá gầy”, Morris nhớ
lại.
Một nhà báo kỳ cựu của Fortune chuyên viết về công nghệ, Brent Schlender đã rời tạp chí
vào tháng 12, và tác phẩm cuối cùng của ông là một bài phỏng vấn chung Jobs, Bill Gates, Andy
 






Grove và Michael Dell. ĐÓ là một bài phỏng vấn rất khó để sắp xếp được, và chỉ vài ngày trước
khi nó diễn ra, Jobs đã gọi điện thông báo rút lui. “Nếu họ hỏi tại sao thì cứ nói rằng tôi là một tên
khốn”, ông nói. Gates cảm thấy khó chịu, nhưng rồi sau đó phát hiện ra tình trạng sức khỏe của
Jobs thực sự như thế nào. “Dĩ nhiên là ông ấy đã có một lý do rất, rất hay”, Gates nói. “ông ấy chỉ
không muốn nói gì hết”. Mọi việc càng trở nên rõ ràng khi ngày 16/12, Apple thông báo Jobs hủy
bỏ kế hoạch xuất hiện tại sự kiện Macworld vào tháng 1 - diễn đàn mà ông thường tham dự để giới
thiệu những sản phẩm quan trọng trong suốt 11 năm qua.
Giới blogger bùng lên những phỏng đoán về sức khỏe của ông, và rất nhiều trong số đó lại
là sự thật. Jobs vô cùng giận dữ và cảm thấy bị xúc phạm, ông cũng cảm thấy khó chịu với việc
Apple đã không chủ động hơn trong việc phản ứng lại. Do đó, ngày 5/1/2009, ông soạn và phát đi
Studio.
-1386m    -1386ột bức thư ngỏ nhằmđánh lạc hướng, ông xác nhận rằng ông không tham dự sự kiện Macworld
vì muốn dành nhiều thời gian hơn cho gia đình. “Như các bạn đã biết, tôi liên tục sút cân trong suốt
năm 2008”, ông nói thêm. Các bác sĩ cho rằng họđã tìm ra nguyên nhân - sự mất cân bằng
hoóc-môn đã không giúp tôi hấp thụ những chất đạm giúp cơ thể khỏe mạnh. Những xét nghiệm
máu cụ thể đã khẳng định điều này. Cách chữa trị vấn đề này tương đối đơn giản.”
Cũng có một chút sự thật ở đây, mặc dù chỉ là một phần nhỏ. Một trong những loại
hoóc-môn mà tuyến tụy tiết ra là glucagon, có tác động ngược lại với insulin. Glucagon gây tăng
đường huyết. Khối u của Jobs đã di căn vào gan và bắt đầu tàn phá. Thực tế, cơ thể của ông đã tự
phá hủy chính nó, do đó các bác sĩ đã kê cho ông dùng những loại thuốc giúp giảm lượng
glucagon, ông thực sự mất cân bằng hoóc-môn, nhưng đó là bởi khối ung thư của ông đã di căn vào
gan. Cá nhân ông không chấp nhận điều này và ông cũng muốn phủ nhận nó một cách công khai.
Không may, đây lại là một vấn đề mang tính pháp lý bởi ông đang điều hành một công ty đã lên
sàn. Nhưng Jobs vẫn rất tức tối với cách mà giới blogger đối xử với ông, và ông muốn đánh trả lại.
Tại thời điểm đó, mặc dù những tuyên bố có vẻ rất lạc quan, nhưng ông thực sự rất ốm và
vô cùng đau đớn. Jobs đã phải trải qua một đợt điều trị ung thư khác, có những tác dụng phụ chết
người. Da ông trở nên khô và nứt nẻ. Trong các nỗ lực tìm kiếm những cách chữa trị khác, ông đã
bay tSmithới Basel, Thụy Sỹ để thử một phương pháp trị liệu bằng bức xạ đã được kiểm nghiệm có tác
dụng sản sinh enzym. ông cũng trải qua một phương pháp điều trị thực nghiệm khác tại Rotterdam,
được gọi là phương pháp dùng nuclit phóng xạ cho phép tiếp nhận sự kết hợp hai hay nhiều axit
amin tạo thành chuỗi.
Sau một tuần liên tiếp nhận được những lời khuyên pháp lý ngày càng kiên quyết, cuối
cùng Jobs cũng đồng ý nghỉ việc vì lý do sức khỏe. Ngày 14/1/2009, ông chính thức thông báo
điều này trong một bức thư ngỏ gửi cho các nhân viên Apple. Lúc đầu, ông đổ lỗi quyết định này là
do tính tò mò tọc mạch của giới blogger và giới báo chí. “Thật không may, sự tò mò về tình hình
 






sức khỏe của cá nhân tôi lại tiếp tục gây ảnh hưởng tới không chỉ riêng tôi và gia đình tôi mà còn
tới tất cả những người khác ở Apple”, ông nói. Nhưng sau đó, ông thừa nhận rằng phương pháp
điều trị sự “mất cân bằng hoóc-môn” của ông không đơn giản như ông từng nghĩ. “Trong suốt tuần
qua, tôi nhận thấy những vấn đề sức khỏe phức tạp hơn tôi tưởng tượng”. Tim Cook một lần nữa
nhận trách nhiệm điều hành công việc thường ngày, nhưng Jobs nói rằng ông vẫn tiếp tục giữ vị trí
CEO, vẫn tham gia vào những quyết định quan trọng và sẽ trở lại vào tháng 6.
Jobs vẫn tiếp tục tư vấn, trao đổi với Bill Campbell và Art Levinson, những người đang
phải kiêm nhiệm hai vai trò, vừa là chuyên gia cố vấn sức khỏe cho riêng ông, vừa là những đồng
giám đốc của công ty. Nhưng những người còn lại của hội đồng quản trị không được cung cấp đầy
đủ thông tin, và các cổ đông là đối tượng đầu tiên bị đánh lạc hướng. Việc này làm nảy sinh một số
Studio.
-1386v    -1386ấn đềpháp lý, SEC đã mở một cuộc điều tra về việc công ty có đang cốtình bưng bít thông tin với
các cổđông. Điều này sẽ hình thành một âm mưu lừa dối về tính bảo mật, một trọng tội, nếu công
ty tiếp tục cho phép ban bố rộng rãi những thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật có liên quan tới
viễn cảnh tài chính của công ty. Do Jobs và sức hấp dẫn của ông có quan hệ mật thiết với sự trở lại
của Apple, cho nên vấn đề sức khỏe của ông dường như đã chạm đến ngưỡng này. Tuy nhiên vẫn
có một số điểm không rõ ràng trong luật, đó là quyền riêng tư của CEO phải được cân nhắc. Sự cân
bằng này đặc biệt khó trong trường hợp của Jobs, người rất coi trọng sự riêng tư của mình và là
hiện thân của công ty hơn tất cả các CEO khác, ông đã không làm cho mọi chuyện đơn giản hơn.
ông trở nên rất dễ kích động, thường xuyên vừa khóc vừa lớn tiếng chửi bới bất kỳ ai khuyên ông
 
nên bớt kín tiếng.
 
Nguyen
 
Campbell trân trọng tình bạn với Jobs, và ông không muốn nhận nhiệm vụ xâm phạm tới
đời tư của Jobs, do đó ông đề nghị hạ cấp xuống chỉ là một giám đốc. “Vấn đề về đời tư vô cùng
quan trọng đối với tôi”, về sau ông nói. “ông ấy là bạn của tôi từ hàng chục năm nay.” Cuối cùng
các luật sư quyết định rằng Campbell không cần phải rút khỏi hội đồng quản trị nhưng ông không
nên giữ chức đồng giám đốc. Vị trí đó của ông được thay thế bởi Andrea Jung của Avon. Cuộc
điều tra của SEC kết thúc mà không có kết quả gì, hội đồng quản trị không tiếp xúc với giới truyền
thông đểSmith bảo vệ Jobs khỏi những cuộc gọi có thể khiến ông tiết lộ thêm thông tin. “Báo chí đang
mong chúng tôi buột miệng lộ ra những thông tin cá nhân”, AI Gore nhớ lại. “Việc có đi quá những
gì luật pháp yêu cầu hay không thực sự phụ thuộc vào Jobs, nhưng ông ấy rất cứng rắn về việc
không muốn đời tư bị xâm phạm. Mong muốn của ông ấy nên được tôn trọng”. Khi tôi hỏi Gore về
việc hội đồng quản trị có chuẩn bị gì cho đầu năm 2009, khi vấn đề sức khỏe của Jobs trở nên tệ
hơn rất nhiều những gì các cổ đông đang được biết, ông trả lời rằng, “chúng tôi đã thuê luật sư bên
ngoài để nghiên cứu xem luật pháp yêu cầu những gì, những trường hợp thực tế thành công và
 
 






chúng tôi sẽ xử lý chúng bằng tất cả sổ sách. Nghe có vẻ phòng thủ nhưng những lời bình phẩm
thực sự làm tôi tức giận.”
Một thành viên trong hội đồng quản trị bất bình. Jerry York, cựu Giám đốc Tài chính của
Chrysler và IBM, không tuyên bố bất kỳ điều gì công khai, nhưng đã nói riêng với một phóng viên
của Wall Street Journal một cách bí mật, rằng ông vô cùng phẫn nộ khi biết công ty đã giấu diếm
tình hình sức khỏe của Jobs vào cuối năm 2008. “Thẳng thắn mà nói thì tôi ước là tôi đã từ chức
sau đó.” Khi York mất vào năm 2010, tờ tạp chí đã đưa những thông tin mà ông cung cấp lên báo.
York cũng đã cung cấp cho Fortune những thông tin mật và tạp chí này đã tận dụng cho đăng khi
Jobs nghỉ lần thứ ba vì lý do sức khỏe, vào năm 2011.
Một số người ở Apple không tin những câu trích dẫn được cho là của York là chính xác bởi
Studio.
-1386ông không chính th    -1386ức thể hiện sự phản đối tại thời điểm đó. Nhưng Bill Campbell biết rằng các bài
báo đã nói đúng sự thật. York đã phàn nàn với ông vềđiều này vào đầu năm 2009. “Jerry đã uống
nhiều vang trắng hơn bình thường vào đêm khuya, ông gọi cho tôi vào hai hay ba giờ sáng gì đó và
nói, ‘chết tiệt, tôi không mua đống rác rưởi đó vào người về chuyện sức khỏe của ôngấy, chúng ta
cần chắc chắn về việc này.’ Sau đó tôi gọi lại cho ông ấy vào sáng hôm sau và ông ấy nói, ‘ồ,
không vấn đề gì đâu.’ Một trong những đêm khuya như thế, tôi chắc là ông ấy đã nói chuyện với
các phóng viên.”
Memphis
Người đứng đầu nhóm nghiên cứu bệnh ung thư của Jobs là George Fisher của Đại học
Stanford, một chuyên gia nghiên cNguyenứu hàng đầu về các loại ung thư dạ dày và ung thư ruột. Ông
từng cảnh báo Jobs trong nhiều tháng liền rằng ông đang cân nhắc đến việc ghép gan, nhưng đó lại
là một trong những yêu cầu mà Jobs nhất quyết từ chối thực hiện. Powell thấy vui vì Fisher vẫn
kiên nhẫn chỉ ra những khả năng thành công, vì bà biết rằng những lời động viên lặp đi lặp lại sẽ
khiến cho chòng bà cân nhắc đến ý kiến đó.
Cuối cùng thì Jobs cũng bị thuyết phục vào tháng 1 năm 2009, ngay sau khi ông tuyên bố
rằng bệnh “mất cân bằng hoóc- môn” của mình có thể được chữa trị dễ dàng. Nhưng có một vấn
Smith
-1960đề. ông được đưa vào danh sách chờ    -1960 ghép ganởCalifornia, nhưng một điều chắc chắn là ông khó
mà có cơ hội được ghép, sốlượng người hiến tặng sẵn có trùng với nhóm máu của ông rất ít. Ngoài
ra, những tiêu chuẩn về việc chia sẻ nội tạng được đưa ra bởi United Network - tổ chức xây dựng
các chính sách về chia sẻ nội tạng của Mỹ - dành ưu tiên cho những người bịsơ gan và viêm gan
hơn là những bệnh nhân ung thư.
Không có trường hợp ngoại lệ nào cho bệnh nhân, kể cả với một người giàu có như Jobs, có
thể chen ngang vào danh sách, và ông cũng không làm thế. Người nhận sẽ được chọn lựa dựa trên
thang điểm MELD (Mô hình bệnh gan giai đoạn cuối) - sử dụng những kết quả kiểm tra trong
 






phòng thí nghiệm về lượng hoóc-môn để cân nhắc mức độ khẩn cấp của một ca ghép gan, và phụ
thuộc vào thời gian người đó đã chờ. Mỗi ca hiến tặng đều được kiểm tra chặt chẽ, dữ liệu được
công bố trên các trang web công cộng (optn.transplant.hrsa.gov), và bạn có thể theo dõi tình trạng
của mình trong danh sách vào bất kỳ lúc nào.
Powell trở thành người canh chừng tất cả các trang web hiến tặng nội tạng, đêm nào cũng
kiểm tra xem còn bao nhiêu người trong danh sách chờ, xem các bảng điểm MELD và thời gian họ
đã chờ đợi. “Bạn có thể thực hiện phép tính, việc mà tôi đã làm, và kết quả là phải lâu sau tháng 6
anh ấy mới có cơ hội được ghép gan ở California, trong các bác sĩ dự đoán gan của anh ấy chỉ trụ
được đến tháng 4”, bà nhớ lại. Vì vậy, bà bắt đầu đặt ra hàng loạt câu hỏi và phát hiện ra rằng họ
được phép đăng ký vào danh sách chờ ở hai bang khác nhau tại cùng một thời điểm. Có khoảng 3%
Studio.
-1386b    -1386ệnh nhân tiềm năng làm điều này. Các quy định không hạn chế việc đăng ký nhiều danh sách chờ,
mặc dù những người chỉ trích cho rằng đó là chính sách ưu ái người giàu, nhưng việc này cũng rất
khó khăn. Có hai yêu cầu chính: Bệnh nhân tiếp nhận phải có khảnăng tới bệnh viện lựa chọn
trong vòng 8 tiếng, điều này thì Jobs có thểlàm được vì có máy bay riêng: và các bác sĩ tại bệnh
viện đó phải kiểm tra bệnh nhân trước khi đưa người đó vào danh sách chờ.
George Riley, một luật sư từ San Francisco, người thường làm việc cho Apple như một luật
sư ngoài, là một quý ông Tennessee rất chu đáo và ngày càng trở nên thân thiết với Jobs. Bố mẹ
anh đều là bác sĩ của Viện Đại học Methodist tại Memphis, anh được sinh ra ở đây, và là bạn của
James Eason - người đang điều hành một viện cấy ghép tại đây. Cơ sở của Eason là một trong
Nguyen
-2626nh    -2626ững địa chỉ tốt nhất và đông nhất trên cảnước Mỹ. Năm 2008, anh và nhóm làm việc của mình
đã tiến hành 121 ca ghép gan. Anh không gặp khó khăn gì khi cho phép ngườiở những nơi khác
đăng ký vào danh sách chờ tại Memphis. “Đó không phải là lách luật”, anh nói. “Đó là cách mọi
người lựa chọn nơi chăm sóc sức khỏe của mình. Một vài người đã rời Tennessee tới California
hoặc một nơi nào khác để tìm kiếm các phương pháp chữa trị. Bây giờ thì chúng tôi lại có những
bệnh nhân từ California tìm đến Tennessee.” Riley đã sắp xếp cho Eason bay tới Palo Alto và thực
hiện công việc kiểm tra theo yêu cầu kia.
Smith
Cuối tháng 2 năm 2009, Jobs đã có được một vị trí an toàn trong danh sách ở Tennessee (và
-3946m    -3946ột vị trí nữaởCalifornia), và giai đoạn chờđợi trong lo lắng bắt đầu. Vị trí của ông đã tiến nhanh
trong tuần đầu tiên của tháng 3, và thời gian chờđược tính là chỉ còn 21 ngày. “Thật mệt mỏi và
đáng sợ”,
Powell nhớ lại. “Có vẻ như chúng tôi sẽ không thể ghép gan kịp thời.” Mỗi ngày trôi qua
hết sức đau đớn. Tới giữa tháng 3, ông đứng thứ ba trong danh sách, rồi thứ hai, và cuối cùng là thứ
nhất. Những ngày đó cũng trôi qua. Có một thực tế lạ lùng là những sự kiện lớn sắp diễn ra - như
dịp nghỉ lễ Thánh Patrick hay giải đấu March Madness (Memphis đang có giải thi đấu của năm
 






2009 và là một vùng đất của tôn giáo) thường chắc chắn mang lại khả năng nhận được bộ phận
hiến tặng cao hơn, do sự say sỉn thường gây ra những vụ tai nạn ô tô.
Thực tế, vào ngày 21/3/2009, một chàng trai trẻ chừng 25 tuổi bị chết trong một vụ đâm xe
và các nội tạng của anh được hiến tặng. Jobs và vợ bay tới Memphis, hạ cánh trước 4 giờ sáng và
gặp Eason. Một chiếc ô tô đã đợi sẵn ở ngay phần đường còn rải đá dăm. Mọi thứ đều đã được
chuẩn bị sẵn nên các giấy tờ thủ tục cũng được hoàn tất ngay khi họ tới bệnh viện.
Ca phẫu thuật cấy ghép đã diễn ra thành công nhưng vẫn chưa làm mọi người yên tâm. Khi
các bác sĩ lấy gan của ông ra, họ nhìn thấy nhiều đốm trên phúc mạc - một màng mỏng bao phủ các
cơ quan nội tạng. Hơn nữa, có rất nhiều khối u ở khắp gan, điều này có nghĩa là chắc chắn khối ung
thư đã di căn sang những bộ phận khác nữa. Rõ ràng nó đang biến đổi và phát triển nhanh chóng.
 
Họ lấy mẫu ròi lập bản đồ gen.
 
Studio.
 
Vài ngày sau, họ cần thực hiện một thủ tục khác. Jobs từ chối mọi lời khuyên dù rằng họ
nói sẽ không cắt bỏ dạ dày của ông. Khi họ cho ông dùng thuốc an thần, họ nhận thấy một số thức
ăn bị đẩy vào phổi của ông và gây viêm phổi. Tại thời điểm đó, họ đã tưởng ông sắp chết. Như ông
kể lại sau này:
Tôi gần như đã chết bởi những thủ tục thường lệ đó. Laurene luôn có mặt ở đó và các con
tôi cũng bay tới, bởi họ nghĩ tôi không thể qua được đêm đó. Reed lúc đó đang ở trường cùng một
trong các anh trai của Laurene. Chúng tôi đã đón nó ở gần Dartmouth bằng máy bay riêng và cho
chúng biết chuyện gì đang xảy ra. Các con gái tôi cũng được đón bằng máy bay. Họ đã nghĩ rằng
đây có lẽ là cơ hội cuối cùng có thNguyenể thấy tôi còn tỉnh táo. Nhưng tôi đã vượt qua được.
Powell chịu trách nhiệm theo dõi việc điều trị, ở trong phòng bệnh cả ngày và quan sát các
màn hình máy tính một cách thận trọng. “Laurene giống như một con hổ xinh đẹp luôn ở bên cạnh
bảo vệ ông ấy”, Jony Ive - người đã tới thăm ngay khi Jobs được cho phép gặp khách, nhớ lại. Mẹ
và ba anh trai của bà ấy đã tới viện vào những thời gian khác nhau để thay nhau ở cùng Laurene.
Chị gái Mona Simpson của Jobs cũng qua lại thường xuyên. Bà và George Riley là những người
duy nhất Jobs đồng ý cho thay thế Powell túc trực cạnh giường ông. “Gia đình của Laurene đã giúp
chúng tôi chăm sóc bọSmithn trẻ - mẹ và các anh trai của cô ấy rất tốt”, Jobs chia sẻ. “Tôi đã rất yếu và
không thể giúp ích được gì. Nhưng những chuyện như thế này đã gắn kết mọi người lại với nhau
một cách sâu sắc”.
Powell đến bệnh viện vào 7 giờ sáng mỗi ngày và thu thập các dữ liệu liên quan rồi đưa
chúng vào một bảng tính. “Nó rất phức tạp vì có quá nhiều thứ khác nhau đang diễn ra”, bà kể lại.
Khi James Eason và các bác sĩ trong nhóm của ông đến vào lúc 9 giờ, bà sẽ họp với họ để tổng hợp
lại tất cả các vấn đề về việc điều trị của Jobs. Vào lúc 9 giờ tối, trước khi rời viện, bà chuẩn bị một
báo cáo về từng dấu hiệu quan trọng và các chỉ số đang diễn biến ra sao, cùng với một loạt các câu
 
 






hỏi mà bà muốn có câu trả lời vào ngày hôm sau. “Việc này giúp não tôi hoạt động hiệu quả và tập
trung”, bà kể lại.
Eason đã làm những việc mà không ai ở Stanford từng làm một cách trọn vẹn: chịu trách
nhiệm về mọi mặt trong việc điều trị. Vì là người vận hành các thiết bị, anh có thể thực hiện việc
hồi phục sau cấy ghép, các xét nghiệm ung thư, điều trị giảm đau, bổ sung các dưỡng chất, phục
hồi chức năng và cả điều dưỡng. Thậm chí anh còn qua cửa hàng bán lẻ mua những loại đồ uống
tăng lực mà Jobs ưa thích.
Hai trong số các y tá đến từ những thành phố nhỏ thuộc Mississippi, và họ đã trở thành
những người mà Jobs yêu quý. Họ là những người phụ nữ từ những gia đình tử tế và không bị ông
làm cho sợ hãi. Eason bố trí để họ chỉ nhận giao việc từ Jobs. “Để quản lý được Steve, bạn phải rất
Studio.
-1386kiên trì”, Tim Cook chia s    -1386ẻ. “Eason đã quản lý được Steve và buộc ông phải làm những việc mà
không ai ép được, những điều tốt cho ông ấy thì thường không hề dễ chịu”.
Mặc kệ mọi sự chiều chuộng, Jobs vẫn thường xuyên nổi nóng, ông bực bội vì không thể
kiểm soát được chính mình, thỉnh thoảng lại bị ảo giác và trở nên nóng giận. Ngay cả khi ông hoàn
toàn tỉnh táo thì cá tính mạnh của ông vẫn trỗi dậy. Có lúc bác sĩ chuyên khoa phổi cố gắng đặt một
chiếc mặt nạ oxy lên mặt ông lúc Jobs đang dùng thuốc an thần mạnh. Nhưng Jobs đã xé toạc nó và
lầm bầm rằng ông ghét thiết kế của nó và không muốn đắp. Mặc dù hầu như không có khả năng để
nói chuyện, nhưng ông vẫn yêu cầu họ mang tới năm chiếc mặt nạ khác nhau và ông sẽ lựa chọn
thiết kế mà ông thích. Các bác sĩ liếc nhìn Powell, lúng túng. Cuối cùng bà cũng làm ông bị phân
Nguyen
-2440tâm và h    -2440ọ có thểđắp lại chiếc mặt nạ. ông cũng ghét máy oxygen mà họ kẹp vào tay ông. Jobs bảo
họ rằng nó xấu xí và quá phức tạp. Ông gợi ý nhiều cách để có thể thiết kếnó đơn giản hơn. “Anh
ấy rất quan tâm với từng sắc thái của không gian và các vật thểxung quanh, và điều đó bòn rút tiếp
sức lực của anh ấy”, Powell hòi tưởng.
Có một ngày, khi ông vẫn đang lơ lửng giữa trạng thái mê mê tỉnh tỉnh, bạn thân của
Powell là Kathryn Smith tới thăm. Mối quan hệ của bà với Jobs không phải lúc nào cũng tốt đẹp
nhưng Powell đã nài nỉ Smith tới bên giường. Jobs ra hiệu cho bà lấy một chiếc bút và một tập giấy
Smith
-3853r    -3853ồi viết, “tôi muốn có chiếc iPhone của mình”. Smith lôi nó ra khỏi vỏvà đưa cho ông. cầm lấy tay
bà, Jobs chỉ cho bà chức năng “lắc để mở” và để bà dùng thử bảng chọn.
Mối quan hệ của Jobs với Lisa Brennan- Jobs, con gái riêng của ông với Chrisann, vốn vẫn
căng thẳng. Cô tốt nghiệp Harvard, rồi chuyển tới New York và hiếm khi chuyện trò với bố mình.
Nhưng cô đã bay tới Memphis hai lần, và ông cảm kích về điều đó. “Hành động đó của nó vô cùng
ý nghĩa đối với tôi”, ông kể lại. Tiếc là ông đã không nói điều đó với cô ngay lúc đấy. Rất nhiều
người quanh Jobs cho rằng Lisa có thể cũng có những đòi hỏi khắt khe như bố cô, nhưng Powell đã
chào đón và cố gắng kéo cô lại gần. Bà muốn củng cố lại mối quan hệ này.
 






Khi Jobs dần hồi phục, bản tính nóng nảy của ông cũng trở lại. ông vẫn còn giữ tính cáu
bẳn. “Khi ông ấy bắt đầu hồi phục, giai đoạn cảm kích trôi qua rất nhanh và trở lại ngay cung cách
cáu giận thường trực”, Kat Smith kể lại. “Chúng tôi đều tự hỏi rằng liệu khi vượt qua tất cả những
chuyện này, ông có trở nên dễ chịu hơn không, nhưng ông đã không trở nên dễ chịu hơn.”
Ông vẫn tiếp tục là một kẻ ăn uống cầu kỳ, và điều này trở thành vấn đề hơn bao giờ hết.
Ông chỉ uống các loại sinh tố trái cây và yêu cầu bày ra 7 hoặc 8 loại để ông có thể chọn ra loại mà
mình thích, ông đưa thìa vào miệng để thử một miếng nhỏ rồi tuyên bố, “Loại này không ngon.
Loại kia cũng không ngon.” Cuối cùng thì Eason phản bác lại. “Ngài biết đấy, đây không phải
chuyện khẩu vị”, anh giảng giải. “Đừng có nghĩ đây là đồ ăn. Hãy nghĩ chúng là thuốc.”
Tinh thần của Jobs trở nên phấn chấn hơn khi ông được tiếp khách từ Apple tới thăm. Tim
Studio.
Cook tới thường xuyên và kéo ông vào quá trình ra mắt những sản phẩm mới. “Bạn có thể thấy mắt
-1293ông     -1293ấy sáng lên mỗi khi nói về Apple”, Cook kể lại. “Nó giống như là chiếc đèn được bật lên vậy.”
ông vô cùng yêu công ty và ông dường như sống trong niềm hy vọng sẽ quay trở lại. Những chi tiết
tiếp thêm sinh lực cho ông ấy. Khi Cook mô tả một thế hệ iPhone mới, Jobs dành một tiếng sau đó
để thảo luận không chỉ việc đặt tên nó như thế nào - họ đã thống nhất là iPhone 3GS - mà còn là cỡ
chữ và phông chữ của từ “GS”, bao gồm cả việc có nên viết hoa (có) và in nghiêng (không) chúng
hay không.
Một hôm, Riley đã bố trí một cuộc viếng thăm ngoài giờ đầy bất ngờ tới Phòng thu âm Sun,
nơi Elvis, Johnny Cash, B.B.King và nhiều ca sĩ tiên phong của dòng Rock&Roll từng đến thu âm.
Họ nhận được một chuyến tham quan và phNguyenần giới thiệu lịch sử riêng bởi một trong những nhân
viên ở đây, người đã ngồi cùng Jobs trên một chiếc ghế băng đầy dấu vết thuốc lá mà Jerry Lee
Lewis từng sử dụng. Tại thời điểm đó, dĩ nhiên là trong một nhận định đầy canh cãi, Jobs được coi
là người có ảnh hưởng lớn nhất trong nền công nghiệp âm nhạc, nhưng chàng trai đó lại không
nhận ra ông trong bộ dạng hốc hác.
Khi họ rời đi, Jobs nói với Riley, “Anh chàng đó thực sự rất thông minh. Chúng ta nên
tuyển anh ta cho iTunes.” Do đó, Riley đã gọi cho Eddy Cue, người đã cùng anh chàng đó bay tới
California đểSmith phỏng vấn và cuối cùng thì tuyển anh ta để xây dựng những phần R&B và
Rock&Roll đầu tiên của iTunes. Sau này, khi Riley trở lại Sun studio để gặp lại bạn bè, họ nói điều
đó đã được chứng minh, như câu khẩu hiệu của họ, rằng những giấc mơ luôn có thể trở thành hiện
thực ở Sun Studio.
Trở lại vào cuối tháng 5 năm 2009, Jobs bay từ Memphis về cùng vợ và chị gái. Họ được
Tim Cook và Jony Ive đón tại sân bay
San Jose, và hai người đã lên tận máy bay ngay khi nó vừa hạ cánh. “Bạn có thể nhận thấy
niềm hào hứng trong mắt ông ấy khi quay trở lại”, Cook kể. “ông ấy đã phải chiến đấu với bệnh tật
 






và giờ thì đang rất háo hức làm việc.” Powell mở một chai rượu táo sủi bọt và chúc mừng chòng, ai
nấy đều rất phấn khởi. Ive uống cạn ly một cách đầy kích động. Từ sân bay anh đã lái xe tới nhà
Jobs và kể cho ông nghe những khó khăn thế nào để mọi việc vẫn vận hành trong lúc ông đi vắng.
Anh cũng phàn nàn về những bài báo cho rằng sự sáng tạo của Apple chỉ phụ thuộc vào Jobs và sẽ
biến mất nếu ông không quay lại. “Tôi thực sự cảm thấy bị tổn thương”, Ive nói với Jobs. Cảm thấy
như ‘bị hủy hoại’ và bị đánh giá thấp vậy”, anh nói.
Jobs cũng từng cảm thấy như vậy trong giai đoạn tâm lý mệt mỏi sau khi trở lại Palo Alto.
Ông bắt đầu đối mặt với suy nghĩ rằng ông không còn là người không thể thiếu đối với công ty. cổ
phiếu của Apple vẫn tăng đều trong thời gian vắng ông, tăng từ 82 đô- la khi ông thông báo nghỉ
vào tháng 1 năm 2009 lên đến 140 đô-la khi ông trở lại vào cuối tháng 5. Trong một hội nghị bằng
Studio.
điện đàm với các chuyên gia phân tích không lâu sau khi Jobs nghỉ, Cook đã thay đổi từ phong
-1293cách lãnh đạm thườ    -1293ng thấy đểđưa ra một tuyên bốđầy nhiệt huyết rằng tại sao Apple sẽ vẫn tiếp
tục bay cao khi Jobs vắng mặt:
Chúng tôi tin tưởng rằng chúng tôi hiện diện trên trái đất này để làm ra những sản phẩm
tuyệt vời, và điều đó sẽ không thay đổi. Chúng tôi vẫn không ngừng đổi mới. Chúng tôi tin vào sự
đơn giản, chứ không phải những thứ phức tạp. Chúng tôi tin rằng chúng tôi cần phải sở hữu và
kiểm soát những công nghệ hàng đầu đằng sau những sản phẩm mà chúng tôi tạo ra, và chỉ thâm
nhập vào những thị trường mà chúng tôi có thể mang lại những đóng góp quan trọng. Chúng tôi tin
tưởng khi nói “Không” với hàng nghìn dự án để có thể thực sự tập trung vào một số ít những dự án
có tầm quan trọng và ý nghĩa đích thực đốNguyeni với mình. Chúng tôi tin tưởng vào những gắn bó sâu sắc
và sự kết hợp của các nhóm làm việc của mình, điều này cho phép chúng tôi sáng tạo theo những
cách mà những người khác không thể có. Và, một cách thẳng thắn, chúng tôi sẽ không dừng lại vì
bất kỳ điều gì trừ sự xuất sắc của từng nhóm làm việc ở công ty này. Chúng tôi có lòng chân thật để
dám thừa nhận khi làm sai và có tinh thần dũng cảm để thay đổi. Và tôi nghĩ rằng, bất kể ai làm
công việc này, những giá trị đó đều khắc sâu trong công ty mà Apple sẽ làm vô cùng tốt.
Nghe có vẻ giống như những gì Jobs sẽ nói (hoặc đã nói), nhưng báo giới đã phong tặng nó
là “hSmithọc thuyết Cook”. Jobs đã bị dằn vặt và trầm cảm nặng, nhất là dòng cuối cùng. Ông không biết
nên lấy làm tự hào hay tổn thương vì rằng điều đó có thể đúng. Có những lời bàn tán về việc ông sẽ
lui về và trở thành chủ tịch chứ không làm CEO nữa. Tất cả những điều đó càng khiến ông có thêm
động lực để ra khỏi giường, vượt qua bệnh tật, và bước tiếp những bước đi lớn.
Cuộc họp hội đồng quản trị diễn ra vài ngày sau khi Jobs trở lại và ông đã khiến mọi người
ngạc nhiên với diện mạo của mình. Ông bước vào thong thả và có thể đứng hầu như suốt buổi họp.
Tới đầu tháng 6, ông tổ chức những buổi họp thường ngày tại nhà mình, và đến cuối tháng, ông đã
 






trở lại làm việc. Điều gì có thể tuyệt vời hơn thế khi mà ông từng phải đối mặt với cái chết? Các
đồng nghiệp của ông nhanh chóng có câu trả lời.
Vào ngày đầu tiên trở lại, ông đã khiến nhóm làm việc tốt nhất của mình choáng váng với
hàng loạt cơn thịnh nộ. ông tách những người mà ông không gặp mặt trong vòng sáu tháng ra khỏi
nhóm, xé tan một vài bản kế hoạch marketing, và đay nghiến những người có chất lượng công việc
kém.
Nhưng những gì thực sự được kể lại là lời tuyên bố mà ông nói với một vài người bạn vào
chiều muộn hôm đó. “Hôm nay, tôi đã có thời gian trở lại làm việc tuyệt vời nhất”, ông nói. “Tôi
không tin nổi vào cảm hứng sáng tạo mà tôi đang cảm nhận được, cũng như của cả nhóm làm
việc.” Tim Cook thì tiếp nhận điều này một cách bình tĩnh. “Tôi chưa bao giờ thấy Steve kiềm chế
Studio.
-1386trong vi    -1386ệc diễn tả tầm nhìn và niềm đam mê của mình”, ông kể lại sau này. “Nhưng điều đó cũng
tốt.”
Những người bạn kể lại rằng Jobs vẫn giữ tính khí nóng nảy. Trong lúc chờ hồi phục sức
khỏe, Jobs đã đăng ký dịch vụ cáp chất lượng cao của Comcast, và một hôm ông gọi Brian
Roberts, người điều hành công ty này tới. “Tôi tưởng rằng ông ấy gọi đến để nói điều gì đó tốt đẹp
về nó”, Roberts nhớ lại. “Nhưng không phải, ông ấy bảo tôi ‘Nó thật vớ vẩn’.”
Nhưng Andy Hertzfeld lại ấn tượng rằng, dưới vẻ cộc cằn đó, Jobs thể hiện một sự chân
thành hơn. “Trước đây, nếu bạn nhờ Jobs làm một việc gì đó thì chắc chắn ông ấy sẽ làm ngược
lại”, Hertzfeld nói. “Ngang ngạnh là bản tính của ông ấy. Còn giờ thì ông ấy đang cố gắng trở nên
tốt hơn.” ông công khai trở lại vào ngày 9/9 khi xuNguyenất hiện trên sân khấu trong sự kiện âm nhạc mùa
thu của công ty. Mọi người đã đứng dậy hoan hô tới gần một phút. Sau đó, ông giở một mẩu giấy
ra và nói rằng ông đã được hiến tặng gan. “Tôi không thể có mặt ở đây nếu không có hành động
cao thượng đến như vậy”, ông nói, “do đó tôi hy vọng tất cả chúng ta đều có thể cao thượng và chủ
động hiến tặng nội tạng.” Sau những giây phút hân hoan - “Tôi đang ở thời kỳ sung sức nhất, tôi đã
trở lại Apple và tôi yêu từng ngày trôi qua ở đây” - ông tiết lộ dòng sản phẩm iPod Nano mới, với
máy quay video, có chín màu sắc khác nhau của lớp vỏ nhôm đã được oxy hóa. Vào đầu năm 2010,
sức khỏe của ông hồi phục gần như hoàn toàn, ông lại lao vào công việc, và năm đó có lẽ là một
trong những năm hiệu quả nhất của ông và cả Apple. Ông đã đạt được hai thành công liên tiếp từ
khi giới thiệu hai chiến lược kỹ thuật số cốt lõi của Apple: iPod và iPhone. Và bây giờ ông sẽ tiếp
 
tSmithục nhảy vào một chiến lược khác.
 
 














Chương 38: iPAD
 
















Bước vào kỷ nguyên PC-post
 
Bạn nói bạn muốn một cuộc cách mạng
Vào năm 2002, Jobs đã nhận được thông báo từ một kỹ sư của Microsoft, người không
ngừng giữ vững niềm tin của mình vào phần mềm máy tính bảng do anh ta phát triển khi cho phép
những người sử dụng tiếp cận thông tin trên màn hình chỉ với một chiếc bút chấm hoặc bút máy.
Studio.
Một số nhà sản xuất cho ra đời máy tính bảng năm đó sử dụng phần mềm này, nhưng rốt cuộc
chẳng ai gây ra được cơn chấn động nào cả. Jobs đã rất háo hức khi cho thấy đúng ra là nên làm
-1200như thế    -1200 nào - không có chiếc bút châm chấm nào hết! - nhưng khi xem xét công nghệ cảmứng đa
điểm (multi-touch multi- touch(công nghệ cảmứng đa chạm) mà Apple đang phát triển, ông đã
quyết định sử dụng nó trước tiên để tạo nên một chiếc iPhone.
Cùng lúc, ý tưởng về chiếc máy tính bảng đã được thấm nhuần trong bộ phận phần cứng
của Macintosh. “Chúng tôi không có kế hoạch tạo ra một chiếc máy tính bảng,” Jobs tuyên bố
trong cuộc phỏng vấn với Walt Mossberg vào tháng Năm năm 2003. “Hóa ra là mọi người đều
muốn những cái bàn phím. Những chiếc máy tính bảng thu hút những người giàu có với rất nhiều
những chiếc máy tính và thiết bị đi kèm.” Như thể bài phát biểu của Steve là về vấn đề “thiếu cân
bằng hormone”, đó là một sự hiểu nhầm; trong hầu hết những cuộc họp thường niên của Jobs, máy
tính bảng là một trong số những dự án tương lai được thảo luận. “Chúng tôi đã trình bày ý tưởng tại
rất nhiều cuộc họp, bởi lẽ Steve chẳng bao giờ mất đi khao khát khát tạo ra một chiếc máy tính
bảng,” Phil Schiller nhớ lại.
Dự án máy tính bảng được đẩy mạnh vào năm 2007 khi Jobs cân nhắc các ý tưởng về
những chiếc netbook giá thành thấp. Trong lần hội ý của nhóm điều hành vào một ngày thứ Hai,
Ive đã hỏSmithi tại sao lại cần đến một bàn phím được nối với màn hình; nó thật đắt đỏ và cồng kềnh.
Hãy đặt chiếc bàn phím này vào màn hình sử dụng giao diện multi- touchcảm ứng đa điểm, anh gợi
ý. Jobs tán thành. Do đó mà các nguồn lực đã được huy động để tăng tốc dự án máy tính bảng thay
vì thiết kế một chiếc netbook.
Quá trình bắt đầu khi Jobs và Ive tính toán kích cỡ màn hình phù hợp. Họ đã tiến hành 20
mô hình - tất cả đều là hình chữ nhật, tất nhiên - với những kích cỡ và tỷ lệ khác nhau. Ive đặt
chúng trên một chiếc bàn trong phòng thiết kế, và vào buổi chiều, họ nâng chiếc khăn trải bàn bằng
 
 






nhung ở dưới chúng lên và tiến hành đo đạc. “Đó là cách mà chúng tôi đã đo kích cỡ màn hình,”
Ive nói.
Như thường lệ, Jobs luôn khuyến khích sự đơn giản thuần túy nhất có thể. Điều đó đòi hỏi
phải xác định được đâu là bản chất cốt lõi của thiết bị. Câu trả lời là: màn hình hiển thị. Do vậy,
quy tắc chỉ dẫn là tất cả những gì họ làm đều phải hướng đến và chiều theo những yếu tố của màn
hình. “Làm cách nào chúng ta có thể sáng tạo, làm mọi thứ khác đi, khi không có hàng tấn những
đặc tính và phím bấm có thể làm xao lãng từ màn hình hiển thị?” Ive hỏi. Trong mỗi bước, Jobs
đều khuyến khích sự khác biệt và đơn giản.
Jobs nhìn một mô hình và tỏ ra đôi chút không hài lòng. Nó không mang lại cảm giác bình
thường và thân thiện, vì thế mà bạn có thể nâng nó lên và lướt nó mau lẹ một cách tự nhiên. Ive đặt
Studio.
-1386ngón tay c    -1386ủa mình lên, nhưng vấn đề là: Chúng cần được ra hiệu thì bạn mới có thể tiếp cận được
bằng tay nhờ vào lực xung. Phần dưới gờ cần phải được phát triểnở mức độtương đối, nhờđó bạn
-1293s    -1293ẽ cảm thấy thoải mái khi chỉnâng nó lên bình thường thay vì phải nâng nó lên một cách cẩn thận.
Điều đó có nghĩa là các kỹsư phải thiết kế những cổng kết nối cần thiết và các phím bấm trong một
mép đơn giản và đủ mỏng để có thể dễ dàng bỏ qua phần dưới.
Nếu chú ý tới những mạt giũa tinh xảo, bạn có thể thấy dãy số D504889 đã được Apple gắn
vào tháng Ba năm 2004 và phát hành vào 14 tháng sau đó. Các nhà sáng chế gồm có Jobs và Ive.
ứng dụng này đã đem đến bản phác thảo về những chiếc máy tính bảng điện tử hình chữ nhật với
các gờ bao quanh, xem như theo cách mà iPad được chế tạo, khi một người giữ nó bình thường
bằng tay trái trong khi dùng tay phNguyenải của mình chạm vào màn hình.
Do những chiếc máy tính Macintosh đang sử dụng các con chip Intel, Jobs bắt đầu lên kế
hoạch sử dụng con chip Atom hạ thế (điện áp thấp) mà Intel đang phát triển cho iPad. Paul otellini,
CEO của Intel, đã đẩy mạnh hợp tác trong thiết kế, và Jobs đã rất tin tưởng ông ấy. Công ty của
Paul đang làm ra những bộ xử lý nhanh nhất trên thế giới. Nhưng Intel đã từng chế tạo ra bộ xử lý
cho những chiếc máy tính bàn, chứ không phải là những chiếc máy cần phải chú trọng bảo quản,
giữ gìn tuổi thọ pin. Vì thế mà Tony Fadell đã tranh luận rất gay gắt về một vài vấn đề dựa trên
Smith
-1866ki    -1866ểu cấu trúc, mà theo ông là đơn giản hơn và sử dụng ít năng lượng hơn. Apple đã từng là một đối
tác của ARM, và những con chip sử dụng kiểu cấu trúc này được lắp ráp trong chiếc iPhone
-1773nguyên b    -1773ản. Fadell nhận được nhiều sựủng hộ từ những kỹsư khác và chứng minh rằng mình có
thểđối chất với Jobs và khiến ông thay đổi ý kiến. “Thật sai lầm, sai lầm, quá sai lầm!” Fadell đã
hét lên trong một cuộc họp khi Jobs cứ khăng khăng tốt nhất là nên tin tưởng vào Intel để có thể tạo
ra một con chip di động. Fadell thậm chí đã đặt biểu tượng Apple lên trên bàn, đe dọa từ chức.
Cuối cùng thì Jobs cũng dịu lại. “Tôi đang nghe anh đây”, Jobs nói. “Tôi không định chống
lại những người giỏi nhất của mình.” Trên thực tế, ông đã đi đến một giới hạn khác. Apple đã đăng
 






ký giấy phép cho cấu trúc ARM, nhưng cũng mua một nhà máy thiết kế bộ vi xử lý 150 người tại
Palo Alto, được gọi là P.A. Semi, và tạo nên một tùy chỉnh chip hệ thống (hệ-thống-chip) A4, dựa
trên cấu trúc ARM và được Samsung Hàn Quốc sản xuất ở Hàn Quốc bởi Samsung. Jobs nhớ lại:
Trong giới hạn hiệu suất cao, Intel là thương hiệu hàng đầu. Họ đã chế tạo được con chip
nhanh nhất, nếu bạn không quan tâm đến sức mạnh và giá thành. Nhưng họ chỉ chế tạo cho bộ xử
lý trên một con chip, vì thế mà nó sẽ kéo theo rất nhiều phần khác. A4 của chúng tôi có một bộ xử
lý và những đồ họa, hệ thống vận hành di động, và bộ nhớ kiểm soát được tất cả mọi con chip.
Chúng tôi đã cố gắng để giúp đỡ Intel, nhưng họ không nghe chúng tôi là mấy. Suốt nhiều năm
ròng, chúng tôi đã nói với họ rằng những đồ họa của họ rất chán. Mỗi quý chúng tôi lên lịch một
buổi gặp gỡ với tôi cùng ba lãnh đạo hàng đầu và Paul otellini. Ban đầu, chúng tôi đã cùng tạo nên
Studio.
những điều tuyệt vời. Họ muốn dự án hợp tác lớn này có thể chế tạo ra những con chip cho những
-1293chi    -1293ếc iPhone trong tương lai. Có hai lý do mà chúng tôi không thể tiếp tục hợp tác với Intel. Một là
họ thực sự rất chậm chạp. Họ giống như một con tàu chạy bằng hơi nước vậy, không mấy linh
hoạt. Trong khi chúng tôi lại đang tiến khá nhanh. Hai là chúng tôi không hề muốn phải chỉ dạy
cho họ mọi thứ, những thứ mà họ có thể đem đi và bán cho các đối thủ của chúng tôi.
Theo lời otellini, có thể ý nghĩa đối với iPad khi sử dụng những con chip Intel, vấn đề ở
đây, ông nói, là Apple và Intel không thể đồng thuận về mức giá. Ngoài ra, họ còn bất đồng ở
chuyện ai sẽ kiểm soát việc thiết kế. Đây lại là một ví dụ khác nữa về niềm khao khát của Jobs, quả
thực là một khát khao không sao chế ngự được, là điều chỉnh và kiểm soát từng khía cạnh của một
sản phẩRa mm, “từắda cho đết sản phẩn thm, tháng Mịt”. Nguyenột năm 2010
Sự kích động thường lệ khi Jobs có khả năng sẽ cho ra mắt sản phẩm được rào trong việc so
sánh với sự điên cuồng xây nên cho iPad tiết lộ công khai vào ngày 27 tháng Một, 2010 tại San
Francisco. Tờ Economist đã đưa ông lên trang bìa với chiếc áo choàng, vòng hào quang, và phong
cho ông là “Chúa Jesus của Máy tính bảng”. Tờ Wall Street Journal cũng lặp lại điều đó bằng bài
viết ca ngợi: “Lần cuối cùng có một sự háo hức đến vậy về một chiếc máy tính bảng, kèm theo một
vài nhSmithững lời răn dạy được viết trong đó.” Cũng như để nhấn mạnh bản chất lịch sử của sự ra mắt
này, Jobs đã mời đến rất nhiều nhân vật kỳ cựu từ những ngày đầu tiên của Apple. Thật xúc động,
James Eason, người tiến hành ca phẫu thuật ghép gan cho Jobs một năm trước và Jeffrey Norton,
người đã thực hiện ca phẫu thuật cắt bỏ khối u tuyến tụy cho ông vào năm 2004, cũng có mặt trong
hàng ghế khán giả, cùng với đó là vợ và con trai ông, và cả em gái Mona Simpson.
Jobs đã làm nên một việc ưu việt khi đưa một thiết bị mới vào cuộc sống, cũng như cách
ông đã làm với iPhone ba năm trước. Lần này ông đã dựng lên một màn hình thể hiện được một
chiếc iPhone và laptop với một câu hỏi ghi dấu ở giữa. “Câu hỏi là, có nơi nào cho điều gì đó ở
 






giữa?” ông hỏi. Cái gọi là “điều gì đó” có thể là vẫn truy cập được các trang web, email, ảnh, nhạc,
trò chơi, và cả ebook. ông đã từ bỏ trọng tâm của ý tưởng netbook. “Những chiếc netbook chẳng
tốt hơn gì cả!” ông nói. Các khách mời và nhân viên vui mừng. “Nhưng chúng tôi có ‘điều gì đó’ ở
đây. Và chúng tôi gọi nó là iPad.”
Để nhấn mạnh bản chất tự nhiên của iPad, Jobs bước đi nhẹ nhàng đến một bộ bàn ghế da
thoải mái (thực sự thì, theo khiếu thẩm mỹ của ông, đó là một chiếc ghế Le Corbusier và một chiếc
bàn Eero Saarinen) và nhấc một chiếc iPad lên. “Nó còn thân thiết và gần gũi hơn một chiếc laptop
rất nhiều”, ông tán dương. Jobs tiếp tục lướt trang web của New York Times, gửi một email cho
Scott Forstall và Phil Schiller (“Wow, chúng tôi thực sự đang giới thiệu về iPad”), lướt ngón tay
trên một album ảnh, sử dụng lịch, zoom vào Tháp Eiffel trên Google
Maps, xem một vài đoạn phim (Star Trek và Up của hãng Pixar), cho thStudio.ấy giá sách iBook,
và phát một bài hát (“Like a Rolling stone” của Bob Dylan, bài hát mà ông đã chơi tại buổi ra mắt
iPhone). “Thật tuyệt vời phải không các bạn?”, Steve hỏi.
Ở slide cuối cùng của mình, Jobs nhấn mạnh một trong những chủ đề quan trọng trong
cuộc sống của ông, điều đã được thể hiện bởi iPad: dấu hiệu cho thấy một góc của Technology
Street và Liberal Arts Street. “Lý do khiến Apple có thể tạo nên những sản phẩm như iPad đó là
chúng tôi luôn luôn cố gắng trở thành giao điểm của công nghệ và nghệ thuật”, ông kết luận. iPad
là sự tái sinh số hóa của Whole Earth Catalog(^^\ nơi mà sự sáng tạo được thể hiện trong những
công cụ phục vụ cho cuộc sống.
Ngay lập tức, phản ứng ban đầNguyenu không phải là khúc Hallelujah Chorus. iPad chưa thực sự
có mặt trên thị trường (nó sẽ được bán rộng rãi vào tháng Tư), và một vài người đã xem bản demo
của Jobs không mấy chắc chắn về việc iPad thực sự là cái gì. Một chiếc Steroid trên iPhone ư?
“Tôi đã không bị thất vọng như thế kể từ khi Snooki lôi cuốn với chương trình thực tế The
Situation,” Daniel Lyons (người đã diễn “Steve Jobs giả” trong một phiên bản hài hước đăng trên
mạng) viết. Tờ Gizmodo đã chạy dòng tít bài viết của một cộng tác viên: “Tám điều chán ngắt về
iPad” (không đa nhiệm, không camera, không Flash...). Thậm chí cả cái tên iPad cũng trở thành
Smith
một sự giễu cợt, chế nhạo trên blog, với những lời bình luận quái thai về các sản phẩm vệ sinh phụ
-1306nh    -1306ữ và những miếng băng vệ sinh. “#iTampon” là chủđềđược trending (đăng tải) nhiều nhất trên
mạng xã hội Twitter những ngày đó.
Ngoài ra là sự phản hòi tất yếu từ Bill Gates. “Tôi vẫn nghĩ rằng một vài sự kết hợp của âm
thanh, cây bút và bàn phím thực sự nói theo cách khác là chiếc netbook - sẽ trở thành xu thế chủ
đạo”, Gates nói với Brent Schlender. “Nó không giống như việc tôi ngồi đây và cảm nhận theo
cùng một cách mà tôi thấy với chiếc iPhone khi nói, ‘ôi Chúa ơi, Microsolf đã không nhắm đến
mục tiêu đủ cao.’ Nó là một bộ đọc tốt, nhưng chẳng có gì ở chiếc iPad khiến tôi trông thấy và ròi
 






nói, ‘ồ, ước gì Microsoft cũng có thể tạo ra nó.’” Gates khăng khăng rằng phương pháp tiếp cận
của Microsoft là sử dụng một chiếc bút châm cho đầu vào sẽ chiếm ưu thế. “Tôi đã từng dự đoán
về tương lai máy tính bảng với chiếc bút châm trong nhiều năm”, ông nói với tôi. “Cuối cùng thì
hoặc là tôi đúng hoặc tôi sẽ chết.”
Đêm trước ngày thông báo ra mắt sản phẩm, Jobs đã rất chán nản và bực bội. Khi chúng tôi
cùng dùng bữa tối trong phòng bếp nhà ông, ông cứ đi đi lại lại quanh bàn để truy cập hòm mail và
lướt web trên chiếc iPhone của mình.
Tôi đã nhận được khoảng 800 tin nhắn qua email trong suốt 24 giờ cuối cùng trước buổi ra
mắt. Hầu hết là phàn nàn. Nó không có cổng USB! Nó chẳng có cái này, cũng chẳng có cái kia.
Một trong số đó là, “Mẹ kiếp, làm sao mà ông có thể làm như vậy?” tôi không mấy khi trả lời lại,
Studio.
-1386nhưng lầ    -1386n này thì tôi phản hòi, “Hẳn là bố mẹ cậu sẽ rất tự hào về cách mà cậu trưởng thành.” Và
với cả những người mà không thích cái tên iPad nữa, cứ thế cứ thế. Hôm nay tôi thực sự rất thất
vọng. Nó khiến bạn cảm thấy có đôi chút nản lòng.
Hôm đó, ông chỉ nhận được đúng một cuộc điện thoại chúc mừng mà ông rất biết ơn, trân
trọng, từ tham mưu trưởng của Tổng thống Obama, Rahm Emanuel. Nhưng Jobs nhận ra vào bữa
tối rằng Tổng thống đã không gọi cho mình. Luồng dư luận lắng xuống khi iPad được bán vào
tháng Tư, mọi người bắt đầu chú ý và đặt mua nó. Cả tờ Time lẫn Newsweek đều đưa nó lên trang
bìa. “Điều khó khăn khi viết về những sản phẩm của Apple là có rất nhiều điều thổi phồng và
cường điệu xung quanh chúng,” Lev Grossman viết trên tờ Time. “Một khó khăn khác đó là đôi
khi sự thổi phòng và cường điệu đó lại đúng.” SựNguyen dè dặt chủ yếu của ông, một điều quan trọng, đó
là “đôi khi nó là một thiết bị đáng yêu chi phối nội dung, nhưng lại chẳng thể tạo điều kiện cho sức
sáng tạo của mình.” Những chiếc máy tính, đặc biệt là Macintosh, đã trở thành những công cụ cho
phép con người có thể làm ra âm nhạc, những đoạn phim, các trang web và blog, và có thể đăng tải
chúng khắp thế giới. “iPad đã chuyển tầm quan trọng từ sáng tạo nội dung đến việc đơn thuần bị
thu hút và ròi thao tác cũng như điều khiển nó. Nó khiến bạn câm lặng, đưa bạn quay trở về là một
người tiêu dùng thụ động của những kiệt tác của con người.” Đây là một lời phê bình mà Jobs luôn
ghi nhSmithớ. ông chắc chắn rằng phiên bản tiếp theo của iPad sẽ chú trọng vào những phương thức
nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho những sáng tạo khéo léo được thực hiện bởi những người sử
dụng.
Dòng tít chạy trên trang bìa của Newsweek là “Có điều gì tuyệt vời về iPad? Tất cả!”
Daniel Lyons, người đã từng hạ gục nó với lời chỉ trích “Snooki” ở buổi ra mắt, đã thu lại ý kiến
của mình. “Ý nghĩ đầu tiên của tôi, khi xem Jobs chạy phiên bản mẫu, đó là nó dường như chẳng
có gì đột phá cả,” anh viết. “Nó chỉ là một phiên bản lớn hơn của chiếc iPod Touch mà thôi, phải
vậy không? Sau đó tôi có cơ hội sử dụng iPad, và nó thực sự đã chinh phục tôi: Tôi muốn có một
 






chiếc.” Lyons, cũng như những người khác, đã nhận ra rằng đây là dự án yêu thích của Jobs, và nó
thể hiện tất cả mọi điều mà ông trông chờ, khao khát, “ông ấy có một khả năng phi thường khi tạo
nên các thiết bị mà chúng ta đã không hề biết là mình cần, nhưng ròi bỗng nhiên lại không thể nào
sống thiếu chúng được”, anh viết. “Một hệ thống đóng có thể là cách duy nhất để mang đến dạng
thức này của kinh nghiệm techno-Zen mà Apple trở nên nổi tiếng vì đó.”
Một trong những cuộc tranh luận về iPad tập trung vào vấn đề rằng liệu sự tích hợp đóng
end-to-end (cuối-đến-cuối) của nó có thực sự thông minh, tuyệt vời hay ròi phải gánh chịu số phận
bi đát. Google đã bắt đầu đóng vai giống với vai diễn của Microsoft trong thập niên 1980, đưa ra
một nền tảng di động, Android, mở rộng và có thể sử dụng bởi tất cả những người làm phần cứng.
Fortune khơi dậy một cuộc tranh luận về vấn đề này trong những trang viết của mình. “Chẳng có gì
Studio.
để bào chữa về hệ thống đóng cả”, Michael Copeland viết. Nhưng đồng nghiệp của anh, Jon Fortt
-1293bác b    -1293ỏ: “Các hệ thống đóng đã phải gánh chịu những lời chỉ trích thậm tệ, nhưng thực tếchúng đã
vận hành tốt và tạo nên những ích lợi cho người sử dụng. Chắc hẳn chẳng có ai làm công nghệ
chứng minh được điều này một cách thuyết phục và lôi cuốn hơn Steve Jobs.
Bằng cách bó buộc phần cứng, phần mềm cũng như các dịch vụ và kiểm soát nó một cách
chặt chẽ, Apple nhất định có thể đạt được một bước nhảy vọt so với đối thủ của mình và tạo ra
những sản phẩm vô cùng tinh tế.” Họ đồng ý rằng iPad có thể là sự thử nghiệm thông minh nhất
cho câu hỏi này kể từ chiếc Macintosh nguyên bản. “Apple đã mang đại diện control-freak(^®)
của nó đến một cấp độ hoàn toàn mới với con chip A4 đầy sức mạnh,” Fortt viết. “Cupertino hiện
giờ có quyết định tuyệt đối về Silicon, thiNguyenết bị, vận hành hệ thống, App store (Cửa hàng ứng dụng),
và hệ thống thanh toán.”
Jobs đã ghé cửa hàng Apple tại Palo Alto một lát trước buổi chiều ngày 5 tháng Tư, ngày
mà iPad sẽ bắt đầu được bán rộng rãi. Daniel Kottke - người bạn tâm giao từ thủa còn theo học
trường Reed và những ngày đầu ở Apple, đã không còn nung nấu mối hận vì không được tham gia
cổ phần - cũng có mặt ở đó. “Đã mười lăm năm ròi và tối muốn gặp lại cậu ấy,” Kottke thuật lại chi
tiết. “Tôi đã bắt tay Steve và nói rằng tôi đã sử dụng iPad cho những lời bài hát của mình. Tâm
Smith
-1866tr    -1866ạng Steve rất tốt và chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện vui vẻ sau từng đó năm.” Powell và đứa
con út của ông, Eve, quan sát từ góc cửa hàng.
Wozniak, người đã từng là một nhân tố trong quá trình chế tạo phần cứng và phần mềm mở
hết sức có thể, tiếp tục xem xét lại ý kiến đó. Như thường lệ, ông đã thức suốt đêm với những
người đầy nhiệt tình đang xếp hàng chờ cửa hàng mở cửa. Lần này ông đang ở Valley Fair Mall
của San Jose, và lái một chiếc xe cá nhân Segway. Một phóng viên hỏi ông về bản chất đóng của
hệ sinh thái Apple, “Apple đưa bạn vào một chiếc xe đẩy và giữ bạn ở đó, nhưng vẫn có những lợi
ích đối với việc đó,” ông đáp. “Tôi thích những hệ thống mở, nhưng tôi là một hacker. Tuy nhiên
 






hầu hết mọi người đều muốn những thứ dễ sử dụng. Mặt thiên tài của Steve là ông biết được làm
thế nào khiến cho mọi thứ trở nên đơn giản, vằ đôi khi yêu cầu kiểm soát được tất cả mọi thứ.”
Câu hỏi “Có điều gì trên chiếc iPad của bạn?” đã thay thế cho “Có điều gì trong chiếc iPod
của bạn?” Ngay cả những thành viên trong đội ngũ của Tổng thống Obama, những người ôm theo
chiếc iPad như là một thương hiệu công nghệ tân thời, cũng chơi trò chơi. Cố vấn kinh tế Larry
Summers có được những thông tin tài chính từ Bloomberg, Scrabble và The Federalist Papers.
Tham mưu trưởng Rahm Emanuel thì đọc một số lượng lớn báo chí; cố vấn Truyền thông Bill
Burton đọc tờ Vanity Fair và xem một mùa trọn vẹn của serie truyền hình Lost; còn Phụ trách
Chính trị David Axelrod thì theo dõi Giải Bóng rổ Nhà nghề và Đài Phát thanh Quốc gia.
Jobs đã gửi cho tôi một câu chuyện khiến ông bị kích thích của Michael Noer đăng trên
Studio.
trang Forbes.com. Trong khi Noer đang đọc một tiểu thuyết khoa học hư cấu trên chiếc iPad của
mình tại một nông trại vùng thôn dã ở Bogota, Colombia, một bé trai 6 tuổi lau dọn chuồng ngựa
-1213nghèo kh    -1213ổbước đến chỗ ông. Hết sức tò mò, Noer đã đưa cho cậu bé thiết bị này. Không cần một
lời chỉ dẫn, và dù chưa từng nhìn thấy một chiếc máy tính nào trước đây, cậu bé đã sử dụng nó
hoàn toàn theo trực giác,” Noer viết. “Nếu đó không phải là điều kỳ diệu, thì tôi chẳng biết nó là
cái gì nữa.” Trong vòng chưa đến một tháng, các cửa hàng Apple đã bán được một triệu chiếc iPad,
nhanh gấp hai lần khi iPhone đạt được mốc này. Tháng Ba năm 2011, chín tháng sau khi ra mắt, 15
triệu chiếc đã được bán. ở một chừng mực nào đó, nó trở thành sản phẩm tiêu dùng thành công
nhất trong lịch sử.
 
Quảng cáo
 
Nguyen
 
Jobs đã không hề vui mừng với những quảng cáo đầu tiên của iPad. Như thường lệ, ông lao
mình vào tiếp thị quảng bá, làm việc với James Vincent và Duncan Milner ở một hãng quảng cáo
(bây giờ được gọi là TBWA/Media Arts Lab), và với Lee Clow tư vấn từ xa. Đoạn phim quảng cáo
được thực hiện đầu tiên đặt trong một khung cảnh thanh tao, trang nhã, một chàng trai trong chiếc
quần jean bạc màu và áo nỉ nằm tựa đầu trên một chiếc ghế, nhìn vào chiếc laptop của mình. Cả
đoạn quảng cáo không có một câu thoại nào, chỉ có nhạc nền là bài “There Goes My Love” của
Blue Van. “Sau khi chSmithấp thuận đoạn phim quảng cáo này, Steve quyết định rằng mình ghét nó”,
Vincent nhớ lại. “ông ấy cho rằng nó trông giống như một quảng cáo của Pottery Barn vậy.” Sau
đó, Jobs nói lại với tôi:
Rất đơn giản để giải thích iPod là gì - hàng nghìn bài hát nằm trong chiếc túi của bạn - có
thể cho phép chúng ta nhanh chóng chuyển đến những quảng cáo với hình bóng có tính biểu tượng.
Nhưng thật sự rất khó để giải thích được iPad là gì. Chúng ta không muốn thể hiện nó như một
chiếc máy tính, cũng không muốn làm cho nó trở nên nhẹ nhàng giống một chiếc ti vi đáng yêu.
 
 






Đoạn phim quảng cáo đầu tiên đã thể hiện rằng ngay cả chính chúng ta cũng không biết là mình
đang làm gì. Họ có một chiếc khăn len và đôi giày Hush Puppies để cảm nhận chúng.
James Vincent đã không hề nghỉ ngơi trong nhiều tháng. Vì thế, khi cuối cùng thì iPad
cũng được bán và đoạn phim quảng cáo được phát sóng, Vincent đã đưa gia đình mình đến Lễ hội
âm nhạc Coachella ở Palm Springs, nơi quy tụ một vài ban nhạc ưa thích của anh như Muse, Faith
No More, và Devo. Ngay khi anh tới đó, Jobs đã gọi điện đến. “Quảng cáo của cậu tệ quá!”, Jobs
nói. “iPad đã cách mạng hóa cả thế giới và chúng ta cần điều gì đó thật lớn lao. Cậu đã đưa cho tôi
cả đống cứt!”
“Được rồi, vậy anh muốn gì?” Vincent hỏi lại. “Anh không thể nói với tôi là anh muốn cái
gì.” “Tôi không biết”, Jobs nói. “Cậu phải mang đến cho tôi điều gì đó mới mẻ. Cậu đã chẳng cho
 
tôi thấy điều gì cả!”
 
Studio.
 
Vincent cãi lại và bỗng nhiên Jobs trở nên gay găt. “ông ấy bắt đầu hét vào mặt tôi,”
Vincent nhớ lại. Vincent không thay đổi, và tình hình leo thang.
Khi Vincent hét lên, “Anh phải nói cho tôi biết là anh muốn cái gì chứ?” thì Jobs đáp lại:
“Cậu phải cho tôi thấy một vài thứ, và tôi sẽ biết đó là gì khi trông thấy.” “ồ tuyệt, hãy để tôi viết
ngắn gọn điều đó cho những nhân viên sáng tạo của mình: Tôi sẽ biết nó khi nhìn thấy nó.”
Vincent thất vọng đến nỗi đã đấm mạnh tay vào tường căn nhà mà anh đang thuê và tạo nên
một vết nứt lớn trên đó. Cuối cùng anh cũng ra ngoài với gia đình mình, ngồi cạnh bể bơi, và họ
nhìn anh đầy lo lắng. “Anh ổn chứ?”, vợ Vincent hỏi.
Vincent và nhóm của anh đã mấNguyent hai tuần để nghĩ và sắp xếp một ý tưởng mới, anh đã đề
nghị giới thiệu chúng tại nhà của Jobs thay vì tại công ty, với hy vọng rằng nơi đó sẽ có một môi
trường dễ chịu hơn. Đặt các tấm bảng trên bàn uống cà phê, Vincent và Milner đã đưa ra 12 cách
thức cả thảy. Một trong số đó đầy cảm hứng và kích thích. Một bản khác thì hài hước, khi Michael
Cera, một diễn viên hài kịch, lang thang trong một căn nhà giả và đưa ra những lời bình luận vui
vẻ, hài hước về những cách thức mà mọi người có thể sử dụng iPad. Những phương án khác kết
hợp iPad với những nhân vật nổi tiếng, hoặc là đặt hoàn toàn nó trong một nền màu trắng, hoặc
Smith
-1400di    -1400ễn xuất trong một tiểu phẩm hài nhỏ, hoặc là thuyết minh sản phẩm một cách thẳng thắn, chân
thực.
Sau khi xem xét các lựa chọn, Jobs đã nhận ra mình thực sự muốn gì. Không hài hước,
cũng chẳng có người nổi tiếng nào, mà cũng không phải là giới thiệu về sản phẩm. “Phải đưa ra
một tuyên bố,” ông nói.
“Nó cần phải là một bản tuyên ngôn. Nó phải lớn lao.” Jobs đã tuyên bố rằng iPad sẽ thay
đổi cả thế giới, và ông muốn một chiến dịch củng cố cho tuyên bố đó. Các công ty khác sẽ sao chép
những chiếc máy tính bảng này chỉ trong vòng một năm hoặc hơn, ông nói, và Jobs muốn mọi
 
 






người phải nhớ rằng iPad mới là điều thực sự. “Chúng ta muốn những đoạn quảng cáo phải đại
diện và tuyên bố cho những gì chúng ta đã làm được.”
Jobs đột nhiên trở lại chiếc ghế của mình, trông ông có hơi mệt mỏi nhưng vẫn tươi cười.
“Bây giờ chúng ta phải đưa ra một thông điệp”, ông nói. “Hãy bắt tay vào làm việc đi.”
Rồi Vincent và Milner, cùng với người viết kịch bản quảng cáo Eric Grunbaum, bắt đầu tạo
nên những gì mà họ đặt cho “Bản tuyên ngôn” (Manifesto). Nó sẽ là một không gian tốc độ nhanh,
với những bức tranh gây ấn tượng sâu sắc và những nhịp điệu vang vọng, và nó phải tuyên bố rằng
iPad chính là một cuộc cách mạng. Âm nhạc họ lựa chọn là giọng hát của Karen o với bài hát
“Gold Lion” của nhóm Yeah Yeah Yeahs. Như những điều kỳ diệu mà iPad đã mang đến, một
giọng nói mạnh mẽ sẽ tuyên bố, “iPad rất mỏng. iPad rất đẹp... Nó là sức mạnh điên cuồng. Nó là
Studio.
phép màu... Đó là những đoạn phim, những bức ảnh. Nhiều hơn những cuốn sách bạn có thể đọc
-1293đượ    -1293c trong suốt cuộc đời của mình. Nó thực sự là một cuộc cách mạng, và nó mới chỉ vừa bắt đầu.”
Một khi đoạn quảng cáo “Manifesto” bắt đầu trình chiếu, nhóm lại thửđiều gì đó mềm mại,
dễ chịu hơn, như là những ghi chép về một ngày trong cuộc sống của nhà làm phim trẻ Jessica
Sanders. Jobs thích chúng - trong một khoảnh khắc ngắn ngủi. Sau đó ông quay sang chống lại
chúng với cùng một lý do đã đưa ra cho quảng cáo đầu tiên theo phong cách Pottery Barn. “Chết
tiệt!”, ông hét lên, “chúng trông giống như một quảng cáo Visa, một kiểu điển hình của các hãng
quảng cáo.”
Ông đã luôn đòi hỏi những quảng cáo khác biệt và mới mẻ, nhưng cuối cùng Jobs nhận ra
Nguyen
rằng mình không muốn phân tán từ những gì mà ông suy nghĩ về tiếng nói của Apple. Đối với ông,
-2440ti    -2440ếng nói này phải có sự khác biệt của chất lượng: đơn giản, có tính tuyên bố, rõ ràng. “Chúng tôi
đã bước theo cách đó, và nó dường như cứ lớn dần lên trong Steve, rồi bất chợt ông nói, Tôi ghét
điều đó, nó không phải là Apple,’” Lee Clow nhắc lại. “ông nói với chúng tôi là hãy quay lại với
tiếng nói của Apple. Nó là một giọng nói rất đơn giản và chân thực.” Và rồi họ đã trở lại ý tưởng về
một nền màu trắng rõ ràng, sáng sủa, với một cách tiếp cận gần gũi tất cả những điều rằng “iPad
là...”.
Smith
 
Các ứng dụng
Các quảng cáo iPad không phải là về các thiết bị, mà là về những gì bạn có thể làm với
chúng. Thực sự thì thành công của nó đến không chỉ bởi cái hay của phần cứng mà còn vì cả những
ứng dụng nữa (viết tắt là apps), nó cho phép bạn thỏa thích với tất cả những hoạt động thú vị. Có
đến hàng nghìn - và sẽ sớm là hàng trăm nghìn - những ứng dụng mà bạn có thể tải về miễn phí
hoặc chỉ mất một vài đô-la. Bạn có thể bắn những con chim dữ với một cú đánh mạnh bằng những
ngón tay của mình, theo dõi cổ phiếu của bạn, xem các bộ phim, đọc sách báo và tạp chí, nắm bắt
những tin tức mới nhất, chơi trò chơi, và tận hưởng những khoảng thời gian tuyệt vời. Một lần nữa,
 
 






sự tích hợp của phần cứng, phần mềm, và bộ dự trữ trong máy đã làm cho nó trở nên thật dễ dàng,
đơn giản. Nhưng những ứng dụng này cũng cho phép nền tảng mở, theo một cách thức được kiểm
soát, đối với những nhà phát triển bên ngoài muốn tạo ra một phần mềm và nội dung cho nó - tính
mở, đó là, giống như một khu vườn cộng đồng có cổng và được giám sát một cách cẩn thận.
Các ứng dụng phi thường bắt đầu với chiếc iPhone. Lần đầu tiên ra mắt vào năm 2007, nó
không có các ứng dụng mà bạn có thể mua từ những nhà phát triển bên ngoài, và ban đầu Jobs đã
chống lại việc cho phép họ. Ông đã không muốn những người bên ngoài tạo ra các ứng dụng dành
cho iPhone có thể gây ra những rắc rối, lây lan vi rút cho máy, hoặc làm hư hại và ảnh hưởng đến
sự toàn vẹn của nó.
Thành viên ban giám đốc Art Levinson là một trong những người thúc đẩy các ứng dụng
Studio.
của iPhone. “Tôi đã gọi cho ông ấy tới nửa tá cuộc điện thoại để vận động cho tiềm năng của các
-1293ứ    -1293ng dụng,” ông nhớ lại. Nếu Apple không cho phép và thực sự khuyến khích chúng, một nhà sản
xuất điện thoại thông minh khác sẽ bắt đầu tiến hành việc này, và mang đến cho bản thân nó một
lợi thế cạnh tranh. Giám đốc tiếp thị Phil Schiller đồng ý với điều này. “Tôi đã không thểtưởng
tượng được rằng chúng tôi có thể làm ra được một thứ gì đó đầy sức mạnh như iPhone và không
cho phép những nhà phát triển có thể tạo nên được nhiều những ứng dụng”, ông nói. “Tôi biết là
các khách hàng sẽ yêu thích chúng.” Nhà đầu tư mạo hiểm John Doerr tranh luận rằng việc cho
phép những ứng dụng sẽ sản sinh ra vô khối những doanh nhân mới, những người sẽ tạo ra những
dịch vụ mới.
Nguyen
Ban đầu, Jobs chấm dứt cuộc thảo luận, một phần vì ông đã cảm thấy nhóm của mình
-2440không th    -2440ểđoánđịnh, lường hết được những sự phức tạp liên quan đến chính trị của bên thứ ba phát
triển cácứng dụng. Ông muốn tiêu điểm. “Vì thế mà Jobs không muốn nói chuyện về nó nữa,”
Schiller nói. Nhưng ngay khi iPhone ra mắt, Jobs lại sẵn lòng lắng nghe cuộc tranh luận. “Mỗi lần
đối thoại, Steve dường như đã cởi mở hơn đôi chút,” Levinson nói. Đã có những cuộc thảo luận tự
do và sôi nổi tại bốn cuộc họp ban lãnh đạo.
Jobs đã sớm nhận ra rằng có một cách để có được những gì tốt đẹp nhất của cả hai thế giới.
Ông cho phép nhSmithững người bên ngoài có thể viết các ứng dụng, nhưng họ sẽ phải tuân thủ những
tiêu chuẩn chặt chẽ, đã được thử nghiệm, kiểm tra và thông qua bởi Apple, và chỉ được bán qua
iTunes store. Đó là một cách để thu được lợi thế từ việc cho phép hàng nghìn nhà phát triển phần
mềm trong khi vẫn giữ lại sự kiểm soát đủ để bảo vệ cho sự toàn vẹn của iPhone và sự đơn giản của
những trải nghiệm khách hàng. “Đó hoàn toàn là một giải pháp tuyệt vời để có thể thỏa mãn được
nhu cầu”, Levinson chia sẻ. “Nó mang đến cho chúng tôi những nguồn lợi của tính mở trong khi
vẫn duy trì sự kiểm soát đóng.”
 






Cửa hàng ứng dụng dành cho iPhone đã được mở trên iTunes vào tháng Bảy năm 2008;
lượt tải về thứ một tỷ là vào 9 tháng sau đó. Thời điểm iPad được bày bán rộng rãi vào tháng Tư
năm 2010, đã có tới 185.000 ứng dụng cho iPhone. Hầu hết chúng cũng có thể được sử dụng trên
iPad, măc dù họ đã không tận dụng được lợi thế của một kích cỡ màn hình lớn hơn. Nhưng chỉ
trong vòng chưa đến năm tháng, những người phát triển đã viết tới 25.000 ứng dụng mới đặc biệt
dành cho iPad. Tháng Bảy năm 2011, đã có tới 500.000 ứng dụng dành cho cả hai thiết bị này, và
có hơn 15 tỷ lượt tải vê.
Cửa hàng ứng dụng đã tạo nên một ngành công nghiệp trong chốc lát. Trong những căn
phòng, gara ô tô và những công ty truyền thông lớn, các doanh nhân đã tạo ra những ứng dụng
mới. Công ty đầu tư mạo hiểm của John Doerr đã tạo ra một iFund với 200 triệu đô-la để cấp vốn
Studio.
-1386cho nh    -1386ững ý tưởng tốt nhất. Các báo và tạp chí vốn không cho phép đọc miễn phí đã trông thấy một
cơ hội cuối cùng để nhốt vị thần của mô hình kinh doanh còn nhiều hồnghi và chưa rõ ràng này
vào trong chai. Những nhà xuất bản tân tiến đã tạo nên những tờ tạp chí mới, những cuốn sách mới,
những tài liệu học tập chỉ dành cho iPad. Ví dụ, Nhà xuất bản Callaway, nơi đã xuất bản những
cuốn sách từ Madonna’s Sex cho đến Miss Spider’s Tea Party, đã quyết định “qua sông đốt
thuyền” khi từ bỏ việc in ấn thuần túy, để tập trung vào xuất bản những cuốn sách với tư cách là
các ứng dụng tương tác. Tháng Sáu năm 2011, Apple đã chi trả 2,5 tỷ đô-la cho những người phát
triển các ứng dụng.
iPad và những thiết bị kỹ thuật số dựa trên nền tảng ứng dụng đã báo trước một thay đổi cơ
Nguyen
bản trong thế giới kỹ thuật số. Quay lại thập niên 1980, lên mạng thường có nghĩa là liên lạc với
một dịch vụ như AOL, CompuServe, hay Prodigy những nơi thu phí cho việc truy cập vào một khu
-2440vườn đượ    -2440c giám sát cẩn thận được bao bọc bởi diện tích bề mặt cùng với những chiếc cổng thoát
hiểm, cho phép những người sử dụng can đảm có thể tiếp cận với Internetở phạm vi rộng. Giai
đoạn thứ hai bắt đầu từ đầu những năm 1990, là sự xuất hiện của những trình duyệt cho phép mọi
người có thể tự do truy cập vào Internet, sử dụng Giao thức truyền tải siêu văn bản của World
Wide Web, dẫn đến hàng tỷ trang web khác nhau. Các công cụ tìm kiếm xuất hiện giúp mọi người
Smith
-3853có th    -3853ể dễ dàng tìm kiếm những trang web mà họ muốn. Sựra đời của iPad đã báo hiệu một hình
mẫu mới. Cácứng dụng có sựtương đồng với những khu vườn có tường bao quanh ngày xưa.
Những người sáng tạo có thểáp phí và đưa ra nhiều chức năng dành cho người sử dụng để tải
chúng về. Nhưng sự phát triển của các ứng dụng cũng có ý nghĩa rằng tính mở và bản chất kết nối
của web đã “hy sinh”. Các ứng dụng không dễ dàng được tìm kiếm hoặc kết nối. Bởi lẽ iPad cho
phép quyền sử dụng các ứng dụng lẫn các trình duyệt web, và đó không phải là ở cuộc chiến với
các mô hình web. Nhưng nó đã cung cấp một sự thay thế, cho cả người tiêu dùng lẫn những người
sáng tạo nội dung.
 






Báo chí và Xuất bản
Với chiếc iPod, Jobs đã chuyển sang công việc kinh doanh âm nhạc. Với iPad và Cửa hàng
ứng dụng của nó, ông đã bắt đầu tiến đến tất cả mọi phương tiện truyền thông, từ xuất bản cho đến
báo chí, cho tới truyền hình và điện ảnh.
Sách là một mục tiêu rõ ràng, khi Kindle của Amazon đã thể hiện sự khao khát đối với
những cuốn sách điện tử. Vì vậy, Apple đã tạo nên iBook store, nơi bán những cuốn sách điện tử
theo cách thức mà iTunes Store đã bán những bài hát. Mặc dù vậy, vẫn có một sự khác biệt nho
nhỏ trong mô hình kinh doanh này. Đối với iTunes store, Jobs khăng khăng rằng tất cả các bài hát
đã được bán với một cái giá không hề đắt, chỉ có 99 cent lúc ban đầu. Jeff Bezos của Amazon đã cố
gắng thực hiện phương pháp tương tự với những cuốn sách điện tử, bán chúng hầu hết với giá 9,99
Studio.
-1386đô    -1386-la. Jobs đã đưa ra cho các nhà xuất bản điều mà ông đã từ chối các hãng đĩa: Họ có thểđặt bất
cứ cái giá nào họ muốn cho những hàng hóa của mình tại iBook store, và Apple sẽ nhận được 30%.
Ban đầu thì điều đó đồng nghĩa với những mức giá cao hơn so với Amazon. Nhưng tại sao mọi
người vẫn đặt mua ở Apple nhiều hơn? “Đó không phải là trường hợp này,” Jobs trả lời, khi Walt
Mossberg đặt cho ông câu hỏi đó tại sự kiện ra mắt iPad. “Cái giá thực ra là như nhau.” Và ông đã
đúng.
Một ngày sau khi iPad ra mắt, Jobs đã chia sẻ với tôi suy nghĩ của ông về những cuốn sách:
Amazon đã thật sai lầm. Amazon trả giá bán buôn cho một số cuốn sách, ròi bắt đầu bán lại
với giá thấp hơn 9,99 đô-la. Các nhà xuất bản ghét điều này - họ nghĩ rằng nó có thể làm mất đi khả
Nguyen
năng bán những cuốn sách bìa cứng của họ với giá 28 đô-la. Vì thế thậm chí trước cả khi Apple
bước vào tình huống này, một vài nhà cung cấp sách đã bắt đầu từ chối bán sách trên Amazon. Do
-2440đó chúng tôi đã nói vớ    -2440i các nhà xuất bản, “Chúng tôi sẽđến với mô hình môi giới trung gian, nơi
các bạn đặt ra một mức giá còn chúng tôi sẽ thu về30%, đúng là khách hàng sẽ phải trả thêm một
chút, nhưng dù sao đó cũng chính là những gì các bạn muốn.” Nhưng chúng tôi cũng yêu cầu một
sự bảo đảm rằng nếu có bất cứ ai khác đang bán những cuốn sách rẻ hơn chúng tôi, thì chúng tôi
cũng có thể bán chúng với mức giá thấp hơn. Vì thế mà họ đã đến Amazon và nói, “Các anh hãy ký
hợp đồng với một hãng hoặc chúng tôi sẽ không cung cấp sách cho các anh nữa.”
Jobs nhận thức được rằng mình đang cố gắng “lợi cả đôi đường” khi đến với âm nhạc và
sách báo. ông đã từng từ chối cung cấp cho các công ty âm nhạc một mô hình trung gian môi giới
và không cho phép họ đặt ra những mức giá của riêng mình. Tại sao? Bởi vì ông không phải làm
vậy. Nhưng với sách thì ông đã làm thế. “Chúng tôi không phải là những người đầu tiên trong việc
kinh doanh sách”, ông nói. “Trong bối cảnh như thế này, điều tốt nhất đối với chúng tôi là thực
hiện bước akido và kết thúc với mô hình trung gian môi giới. Và chúng tôi đã tiến hành mặc cho
những khó khăn và trở ngại.”
 






Ngay sau khi diễn ra sự kiện ra mắt iPad, Jobs đã đến New York vào tháng Hai năm 2002
để gặp gỡ những nhà điều hành trong lĩnh vực kinh doanh báo chí. Trong hai ngày, Jobs đã gặp gỡ
Rupert Murdoch, con trai ông là James, và nhà quản lý của tờ Wall Street Journal của họ: Arthur
Sulzberger Jr. và những nhà điều hành hàng đầu của tờ New York Times', cũng như các nhà điều
hành tờ Time, Fortune, và những tờ tạp chí khác của Time Inc.. “Tôi muốn mời những tờ báo có
chất lượng,” ông nói. “Chúng tôi không thể phụ thuộc vào các blogger để có được những tin tức
mới. Chúng tôi cần đến những phóng viên và biên tập viên thực sự hơn bao giờ hết. Do đó tôi
muốn tìm cách giúp mọi người tạo nên những sản phẩm số mà họ thực sự có thể kiếm ra tiền từ
đó.” Vì thế ông đã làm cho mọi người phải trả tiền cho âm nhạc và ông hy vọng mình cũng có thể
làm vậy đối với báo chí.
Mặc dù vậy, các nhà xuất bản đã trở nên thận trọng và dè dặt đốStudio.i với “dây cứu sinh” của
Jobs. Điều đó có nghĩa là họ phải trả 30% doanh thu cho Apple, nhưng đó không phải là vấn đề lớn
nhất. Quan trọng hơn, những nhà xuất bản lo ngại rằng, dưới hệ thống của Jobs, họ không còn duy
trì được mối quan hệ trực tiếp với những người đăng ký của mình nữa; họ sẽ không có địa chỉ
email và số thẻ tín dụng để có thể tính hóa đơn cho khách hàng, giao tiếp và liên lạc với họ, tiếp thị
quảng bá đến họ những sản phẩm mới nhất. Thay vào đó, Apple sẽ có các khách hàng, tính hóa đơn
và thu được những thông tin của họ trên hệ thống dữ liệu của riêng mình. Và do chính sách bảo mật
của mình, Apple sẽ không chia sẻ những thông tin đó trừ khi khách hàng cho phép họ làm vậy.
Jobs đặc biệt quan tâm đến New York Times, theo ông đó là một tờ báo lớn có nguy cơ xuống dốc
bởi lẽ nó không tìm cách để đáp ứNguyenng nội dung số. “Tôi đã quyết định rằng một trong những dự án
trực tiếp của mình trong năm nay là sẽ cố gắng để mời - dù họ có muốn hay không - tờ The Times",
ông nói với tôi vào đầu năm 2010.
Trong suốt chuyến viếng thăm New York, Jobs đã dùng bữa tối với 50 nhà điều hành hàng
đầu của tờ The Times trong một phòng ăn tối riêng tư ở Pranna, một nhà hàng châu Á. (Ông đã gọi
sinh tố xoài và mì ống chay, cả hai món đều không có trong thực đơn.) Tại đây, ông đã lấy chiếc
iPad ra và giải thích tầm quan trọng của việc đưa ra một mức giá khiêm tốn nhất cho những nội
Smith
dung số mà các khách hàng có thể chấp nhận.
Ông vẽ ra một đồ thị về số lượng độc giả và những mức giá khả thi. Sẽ có bao nhiêu độc giả
-1213tìm đọ    -1213c nếu tờ The Times miễn phí? Họ sẽ biết câu trả lời cho đến điểm tận cùng của đò thị, bởi lẽ
họđang cung cấp nội dung miễn phí trên trang web và có khoảng 20 triệu lượt ghé thăm thường
xuyên. Và nếu đưa ra một mức giá thực sự đắt đỏ? Họ cũng có dữ liệu ở trên đó; thu của những
người đăng ký báo giấy hơn 300 đô-la một năm và có được khoảng 1 triệu độc giả. “Các anh hãy
đến với điểm giữa, nơi có khoảng 10 triệu người đăng ký số”, Steve nói với họ. “Và điều đó có
 






nghĩa là những tài khoản đăng ký số của các anh nên thật rẻ và dễ dàng, chỉ một cái nhấp chuột và
nhiều nhất là 5 đô-la mỗi tháng.”
Khi một trong các nhà điều hành của The Times quả quyết rằng tờ báo cần thông tin về
email và thẻ tín dụng của tất cả những người đăng ký, ngay cả khi họ đăng ký thông qua Cửa hàng
ứng dụng, Jobs nói rằng Apple không thể cung cấp những dữ liệu đó được. Điều đó khiến nhà điều
hành trên tức giận. “Được thôi, anh có thể hỏi khách hàng điều này, nhưng nếu họ không tình
nguyện cung cấp cho anh, thì đừng có trách tôi”, Jobs nói. “Nếu anh không thích thì đừng sử dụng
chúng tôi nữa. Tôi không phải là người đặt anh vào tình thế này. Anh là một trong số những người
đã phải dành 5 năm qua để cung cấp miễn phí tờ báo điện tử của mình và rồi chẳng thu được thông
tin thẻ tín dụng của bất cứ ai.”
Jobs cũng đã gặp riêng Arthur Sulzberger Jr. “Arthur là một ngườStudio.i rất tốt bụng, và anh ấy
thực sự rất tự hào về công trình mới của mình, như là anh ấy nên thế”, Jobs nói. “Tôi đã nói chuyện
với Arthur về điều mà theo tôi là anh ấy nên làm, nhưng rồi chẳng có chuyện gì xảy ra cả.” Nó mất
tới một năm, và vào tháng Tư năm 2008, tờ The Times bắt đầu ra mắt ấn bản kỹ thuật số và bán cho
một vài tài khoản đăng ký thông qua Apple, không thay đổi những chính sách mà Jobs đã thiết lập.
Tuy nhiên, tờ báo quyết định thu ước chừng bốn lần 5 đô-la phí hàng tháng mà Jobs từng gợi ý.
Tòa nhà Time-Life do chủ bút của Time là Rick Stengel làm chủ. Jobs quý mến Stengel,
người đã chuyển một nhóm tài năng do Josh Quitter lãnh đạo, để tạo nên phiên bản iPad dành cho
tạp chí từng tuần. Nhưng ông đã rất thất vọng khi trông thấy Andy Serwer của Fortune ở đó. Đầy
gay gắt và dữ dội, Jobs nói với Serwer viNguyenệc ông đã tức giận như thế nào về câu chuyện đăng trên
Fortune hai năm về trước, tiết lộ chi tiết tình trạng sức khỏe của ông và gây ra những vấn đề về cổ
phiếu. “Các anh đã đá cho tôi một cú khi tôi ngã”, ông nói.
Vấn đề lớn hơn ở Time Inc. cũng là vấn đề ở The Times: Tờ tạp chí này không muốn Apple
sở hữu những người đăng ký của nó và ngăn nó trực tiếp thu hóa đơn. Time Inc. đã muốn tạo nên
những ứng dụng có thể dẫn trực tiếp độc giả đến với trang web của nó để đăng ký đặt báo. Apple đã
từ chối. Khi Time và những tờ tạp chí khác cho phép các ứng dụng có thể làm được điều này, họ đã
Smith
từ chối quyền trong Cửa hàng ứng dụng.
Jobs cố gắng thương lượng cá nhân với CEO của Time Warner, Jeff Bewker, một người
theo chủ nghĩa thực dụng đầy hiểu biết với sức hút mạnh mẽ đối với ông. Họ đã thỏa thuận với
nhau một vài năm trước về đoạn video được đăng ký dành cho iPod Touch; thậm chí Jobs cũng
không thể thuyết phục ông tiến hành một thỏa thuận liên quan đến việc HBO độc quyền phát sóng
những bộ phim ngay sau khi công chiếu, và ông ngưỡng mộ sự thẳng thắn và phong cách quyết
đoán của Bewkes. về phần mình, Bewkes cũng tôn trọng khả năng của Jobs khi vừa là người suy
 






nghĩ có chiến lược lại vừa là bậc thầy của những chi tiết nhỏ nhặt nhất. “Steve có thể sẵn sàng đi từ
những nguyên tắc bao quát cho tới những chi tiết cụ thể” ông nói.
Khi Jobs gọi cho Bewkes để tiến hành một thỏa thuận về việc để những tờ tạp chí Time Inc.
xuất hiện trên iPad, ông bắt đầu cảnh báo rằng ngành in ấn “thật tòi tệ”, và rằng “mọi người thực sự
muốn những tờ tạp chí của anh”, và Apple đang mang đến cơ hội có thể bán sản phẩm cho những
người đăng ký số hóa, nhưng “các anh chẳng biết nắm lấy cơ hội gì cả.” Bewkes đã không đồng ý
với bất cứ điều gì trong số đó. ông nói mình rất vui khi Apple có thể bán cho những người đăng ký
số cho Time Inc. Việc Apple thu 30% cũng chẳng phải vấn đề. “Tôi đang nói với anh ngay lúc này
là, nếu anh bán một tài khoản đăng ký cho chúng tôi, anh có thể có được 30%”, Bewkes nói với
Jobs.
Studio.
“Được rồi, đó là một sự xúc tiến hơn là tôi thực hiện nó với bất cứ ai”, Jobs đáp. “Tôi chỉ có
-1293m    -1293ột câu hỏi thôi”, Bewkes tiếp lời. “Nếu anh bán một tài khoản đăng ký cho tờ tạp chí của chúng
tôi, và tôi trả cho anh 30%, vậy thì ai sẽ sở hữu người đăng ký đó anh hay tôi?” “Tôi không thể
cung cấp tất cả những thông tin của những người đăng ký bởi vì đó là chính sách bảo mật của
Apple”, Jobs đáp.
“Được rồi, sau đó chúng ta sẽ tìm ra một điều gì khác, bởi lẽ tôi không muốn toàn bộ số
người đăng ký của mình trở thành người đăng ký của anh, dành cho anh rồi sau đó tập kết hết ở
Apple Store,” Bewkes nói. “Và điều tiếp theo anh sẽ làm, một khi anh đã độc quyền, là trở lại và
nói với tôi rằng tờ tạp chí của tôi không nên bán một bản giá 4 đô- la mà thay vào đó nên là 1 đô-la.
Nguyen
-2533N    -2533ếu có người đăng ký đặt mua tờ tạp chí của chúng tôi, chúng tôi cần biết đó là ai, chúng tôi cần
phải tạo ra một mối giao tiếp trực tuyến với những người này, và có quyền thông báo với họ một
cách trực tiếp về những thay đổi.”
Jobs đã có một khoảng thời gian dễ thởhơn với Rupert Murdoch, chủ sở hữu của
News Corp., sở hữu Wall street Journal, New York Post, cCing rất nhiều tờ báo trên khắp
thế giới, Fox Studios và Fox News Channel. Khi Jobs gặp Murdoch và nhóm của ông, họ cũng đã
nhấn mạnh rằng họ nên chia sẻ quyền sở hữu của những người đăng ký thông qua Cửa hàng ứng
dụng. Nhưng khi Jobs từ     chối, một điều thú vị đã xảy ra. Murdoch được biết đến như một người dễ
thuyết phục, nhưng ông biết rằng mình không có ảnh hưởng trong vấn đề này, vì vậy mà ông đã
chấp nhận những giới hạn của Jobs. “Chúng tôi thích sở hữu những người đăng ký hơn, và chúng
tôi được thúc đẩy bởi điều này”, Murdock kể lại. “Nhưng Steve sẽ không thực hiện một thỏa thuận
dựa trên những điều này, vì thế mà tôi nói, ‘Được ròi, hãy cứ làm như vậy đi.’ Chúng tôi không
thấy có bất cứ lý do gì mà phải nghiêm trọng vấn đề lên cả. Cậu ấy không chịu khuất phục - và tôi
cũng sẽ không chịu khuất phục nếu ở vào vị trí của Jobs - vì thế mà tôi đã đồng ý.”
 






Murdoch thậm chí đã ra mắt một tờ nhật báo điện tử, tờ The Daily, được “đo ni đóng giày”
đặc biệt dành riêng cho iPad. Nó sẽ được bán trong Cửa hàng ứng dụng, cùng những nguyên tắc
được Jobs đưa ra, với mức giá 99 cent một tuần. Bản thân Murdoch đã đưa nhóm của mình đến
Cupertino để trình bày bản thiết kế dự kiến. Không mấy ngạc nhiên, Jobs ghét nó. “Anh có để các
nhà thiết kế của chúng tôi giúp đỡ không?”, Jobs hỏi. Và Murdoch chấp nhận. “Những nhà thiết kế
của Apple đã chỉnh sửa nó đôi chút”, Murdoch nói, “và còn các thành viên trong nhóm của chúng
tôi đã quay về và có được một bản thiết kế khác, và 10 ngày sau chúng tôi trở lại đó và cho họ xem
cả hai bản, và Steve thực sự đã thích phiên bản của chúng tôi hơn. Điều đó khiến chúng tôi rất kinh
ngạc.”
The Daily, một tờ báo chẳng lá cải mà cũng chẳng chính thống, nhưng thay vì là một sản
Studio.
-1386ph    -1386ẩm dành cho thịtrường tầm trung như USA Today,nó đã không mấy thành công. Nhưng nó đã
giúp tạo ra một cầu nối thân thiết giữa Jobs và Murdoch. Khi Murdoch đề nghị Jobs phát biểu tại
phiên họp quản lý thường niên của News Corp. vào tháng Sáu năm 2010, Jobs đã tạo ra một ngoại
lệđối với quy tắc của mình là không bao giờ xuất hiện như thế. James Murdoch đã dẫn dắt ông
trong một cuộc phỏng vấn sau bữa tối kéo dài gần hai giờ đồng hồ. “Cậu ấy đã chỉ trích gay gắt về
những điều mà báo chí đang làm trong lĩnh vực công nghệ”, Murdoch nhớ lại. “Cậu ấy đã nói với
chúng tôi rằng thật khó để có thể làm đúng mọi thứ, bởi lẽ bạn đang ở New York, và bất cứ ai đang
làm tốt công việc kỹ thuật của mình tại Thung lũng Silicon.” Điều này không khiến cho chủ tịch
của Mạng Kỹ thuật số của Wall Street Journal, Gordon McLeod, thất vọng. Cuối cùng thì,
McLeod đã đến chỗ Jobs và nói, “CNguyenảm ơn, quả là một buổi tối tuyệt vời, nhưng chắc hẳn là anh
đang khiến cho tôi mất việc.” Murdoch cười khúc khích khi mô tả lại viễn cảnh đó. “Rồi kết cục
của nó cũng thành sự thật”, ông nói. McLeod đã bị sa thải trong vòng ba tháng.
Trở lại với bài phát biểu tại cuộc họp, Jobs đã khiến Murdoch phải lắng nghe về Fox News,
thứ mà ông tin rằng đang hủy diệt, gây hại cho quốc gia, và là một vết nhơ đối với danh tiếng của
Murdoch. “Anh đang đánh mất tất cả với Fox News”, Jobs nói với Murdoch trong bữa tối. “Cái
trục ngày này không còn tự do và bảo toàn nữa, cái trục đó đang rất bảo thủ-hủy diệt, và anh đã
ném sSmithố phận cuả mình vào tay những kẻ hủy diệt. Fox đã trở thành một lực lượng phá hoại khó có
thể tin nổi trong xã hội của chúng ta. Anh có thể làm tốt hơn, và nó đang trở thành một di sản của
anh nếu không cẩn thận.” Jobs nói ông đã nghĩ rằng Murdoch thực sự không thích việc Fox tiến
được bao xa. “Rupert là người sáng lập, chứ không phải là người phá tan tất cả”, Jobs nói. “Tôi đã
có vài cuộc gặp gỡ với James và tôi nghĩ là cậu ấy cũng đồng ý với tôi. Tôi chỉ có thể nói như vậy
mà thôi.”
Sau đó Murdoch nói rằng đã từng có những người như Jobs, phàn nàn về Fox “Cậu ấy theo
quan điểm cánh tả về vấn đề này”, ông nói. Jobs đã đề nghị Murdoch cùng người thân của mình
 






thực hiện một cuộn phim về một tuần ở những chương trình của Sean Hannity và Glenn Beck - mà
theo ông nó còn tiêu cực và phá hoại hơn hơn cả Bill O’Reilly - và Murdoch đã đồng ý làm như
vậy. Sau đó Jobs nói với tôi rằng ông đã đề nghị nhóm của Jon Stewart đặt cùng một cuộn phim
tương tự cho Murdoch xem. “Tôi rất vui khi nhìn thấy nó”, Murdoch nói, “nhưng cậu ấy đã không
gửi nó cho tôi.”
Murdoch và Jobs thân thiết tới mức Murdoch đã tới ngôi nhà ở Palo Alto của Jobs để dùng
bữa tối hai lần vào năm sau. Jobs nói đùa rằng mình phải giấu những dao dĩa dùng cho bữa tối vào
những dịp như thế này, bởi ông lo là người vợ phóng khoáng của mình sẽ moi ruột Murdoch khi
ông ấy bước vào. về phần mình, Murdoch đã có được một hiểu biết lớn lao về các món ăn chay:
“Dùng bữa tối tại nhà của Steve thực sự là một trải nghiệm thú vị, miễn là bạn ra về trước khi
Studio.
-1386nh    -1386ững nhà hàng địa phương đóng cửa.” Chao ôi, nhưng khi tôi hỏi Murdoch là có phải ông đã từng
nói điều này không, thì Murdoch không hề nhắc lại.
Một chuyến viếng thăm đã diễn ra đầu năm 2011. Murdoch phải đi ngang qua Palo Alto
vào ngày 24 tháng Hai, và ông đã nhắn tin cho Jobs, ông đã không biết đó cũng là sinh nhật lần thứ
56 của Jobs, và Jobs đã không hề đề cập đến nó khi nhắn tin lại để mời Murdoch dùng bữa tối. “Đó
là cách của tôi để chắc chắn rằng Laurene không bác bỏ kế hoạch”, Jobs nói đùa. “Đó là sinh nhật
của tôi và cô ấy phải để cho tôi mời Rupert chứ.” Erin và Eve cũng ở đây, và Reed vừa trở về từ
Stanford gần cuối bữa tối. Jobs đã cho mọi người xem những bản thiết kế chiếc thuyền của ông, và
Murdoch nghĩ rằng bên trong thì nó rất đẹp, nhưng lại “hơi đơn giản” bên ngoài. “Điều này chắc
Nguyen
-2626ch    -2626ắn thể hiện một sự lạc quan tuyệt vời về tình trạng sức khỏe của Jobs và cậuấy đã nói rất nhiều
về việc chế tạo chiếc thuyền”, Murdoch nói.
Trong bữa tối, họđã nói về tầm quan trọng của việc lan truyền văn hóa doanh nghiệp và sự
nhanh nhẹn, khéo léo vào công ty. Sony đã thất bại khi làm việc này, Murdoch nói. Jobs tán đồng.
“Tôi đã tin rằng một công ty thực sự lớn mạnh không thể có được một nền văn hóa doanh nghiệp rõ
rệt”, Jobs nói. “Nhưng giờ thì tôi tin điều đó là có thể. Murdoch đã làm được điều đó. Tôi nghĩ rằng
mình cũng đã thực hiện được điều đó tại Apple.”
Smith
Hầu hết các cuộc nói chuyện trong bữa tối là về giáo dục. Murdoch đã thuê Joel Klein, cựu
giám đốc của Sở giáo dục Thành phố New York, bắt đầu một chương trình giảng dạy phân ban số
-3760hóa. Murdoch k    -3760ể lại rằng Jobs đã khá tùy tiện với ý tưởng rằng công nghệ có thểthay đổi giáo dục.
Nhưng Jobs đồng ý với Murdoch là những cuốn giáo trình bằng giấy sẽ chuyển thành những tài
liệu học tập số hóa.
Trên thực tế, Jobs đã coi những cuốn giáo trình như là ngành kinh doanh tiếp theo mà ông
muốn thay đổi. ông tin rằng nó là ngành công nghiệp chín muồi trị giá 8 tỷ đô- la mỗi năm. Jobs
cũng bị ấn tượng bởi sự thật là rất nhiều trường học, vì những lý do an ninh, đã không trang bị tủ
 






đựng đò, vì thế mà những đứa trẻ phải mang những chiếc ba lô nặng trĩu trên vai. “iPad sẽ giải
quyết vấn đề này”, ông nói. Ý tưởng của ông là thuê những người viết giáo trình thật giỏi để tạo
nên những phiên bản số hóa, và biến chúng thành một tính năng của iPad. Ngoài ra, ông còn tổ
chức các cuộc gặp với những nhà xuất bản lớn như Pearson Education để thảo luận về việc hợp tác
với Apple. “Quy trình thẩm định những cuốn giáo trình đã bị lỗi”, ông nói. “Nhưng nếu chúng ta
có thể tạo nên những cuốn giáo trình miễn phí, và mọi người đọc nó cùng với iPad, thì chúng
không cần phải cấp giấy phép nữa. Nền kinh tế thiếu hấp dẫn ở cấp độ liên bang sẽ kéo dài khoảng
một thập kỷ, và chúng ta có thể cho họ một cơ hội để tránh được toàn bộ quá trình đó và tiết kiệm
tiền bạc, chi phí.”
Chú thích
Studio.
Cấu trúc ARM (Acorn RISC Machine): là một loại cấu trúc vi xử lý 32-bit kiểu RISC được
-1293s    -1293ử dụng rộng rãi trong các thiết kếnhúng. Do có đặc điểm tiết kiệm năng lượng, các bộ CPU ARM
chiếm ưu thế trong các sản phẩm điện tửdi động, mà với các sản phẩm này, việc tiêu thụ công suất
thấp là một mục tiêu thiết kế quan trọng hàng đầu (37) vvhole Earth Catalog: cuốn catalog về
những giá trị và hành vi của các nhóm văn hóa tạo nên những trào lưu xã hội chính ngày nay, được
xuất bản bởi Stewart Brand từ năm 1968-1972, thường xuyên được sửa
đổi bổ sung cho đến năm 1998
control-freak: là chương trình điều khiển Winamp từ bluetooth của điện thoại di động (như
máy điều khiển từ xa) có khả năng chọn bài tiếp theo, bài trước, tạm dừng, chơi, dừng của
Nguyen
Winamp... Nó có thể cho điều khiển cả màn hình desktop của mình thông qua bluetooth.
Chương 39: NHỮNG CUỘC CHIẾN MỚI
Và dư âm của các cuộc chiến cũ
Google: Mở hay đóng
Vài ngày sau khi công bố iPad vào tháng Một năm 2010, Jobs mở một cuộc họp “tòa thị
chính” vSmithới các nhân viên ở Apple. Tuy nhiên, thay vì hân hoan vui mừng với sản phẩm đột phá
mới của mình, ông lại nguyền rủa Google vì đã sản xuất hệ điều hành đối thủ là Android. Jobs rất
tức giận vì Google quyết định cạnh tranh với Apple trong thị trường điện thoại, ông nói: “Chúng ta
không nhảy vào thị trường Tìm kiếm, nhưng họ lại nhảy vào thị trường điện thoại. Không có gì
nhầm lẫn ở đây hết. Họ muốn tiêu diệt iPhone. Chúng ta sẽ không để họ làm được điều đó.” Vài
phút sau, khi cuộc họp đã chuyển sang chủ đề khác, Jobs tiếp tục quay lại đả kích slogan nổi tiếng
của Google: “Tôi muốn quay lại chủ đề ban đầu và bổ sung một điều. Cái câu thần chú “Đừng làm
điều đó thật quá nhảm nhí.”
 






Cá nhân Jobs cảm thấy như mình bị phản bội. CEO của Google là Eric Schmidt - từng là
thành viên ban giám đốc của Apple trong quá trình triển khai iPhone và iPad, còn các nhà sáng lập
của Google là Larry Page và Sergey Brin từng coi Jobs là người thầy của mình. Ông cảm thấy như
bị mất cắp. Giao diện màn hình cảm ứng của Android đang bắt chước ngày càng nhiều các tính
năng mà Apple đã tạo ra như đa cảm ứng, tính năng vuốt và một lưới ô vuông các biểu tượng ứng
dụng.
Jobs đã cố gắng can ngăn Google triển khai Android. Năm 2008, ông đến trụ sở chính của
Google gần Palo Alto và la hét tranh cãi với Page, Brin cùng trưởng nhóm phụ trách Android là
Andy Rubin. (Khi đó Schmidt vẫn nằm trong ban giám đốc của Apple nên không tham gia các
cuộc tranh luận liên quan đến iPhone.) ông hòi tưởng: “Tôi đã nói rằng nếu giữ được quan hệ tốt
Studio.
-1386thì chúng tôi s    -1386ẽ bảo đảm có phần truy nhập Google trong iPhone cũng như dành cho Google một
hoặc hai biểu tượng trên màn hình chủ.” Nhưng ông cũng đe dọa rằng nếu Google tiếp tục phát
triển Android và sử dụng bất kỳ tính năng nào của iPhone, chẳng hạn như đa cảm ứng, thì ông sẽ
kiện. Ban đầu, Google tránh bắt chước các tính năng nhất định, nhưng tháng Một năm 2010, HTC
giới thiệu một chiếc điện thoại Android với tính năng đa cảm ứng cùng rất nhiều điểm giống
iPhone cả về diện mạo lẫn cảm nhận. Đó chính là ngữ cảnh để Jobs tuyên bố rằng slogan “Đừng
làm điều xấu” của Google là “nhảm nhí”.
Vậy là Apple đâm đơn kiện HTC (và rộng ra là Android) vì đã vi phạm 20 giấy phép độc
quyền sáng tạo của họ, bao gồm các giấy phép về ứng dụng đa cảm ứng, vuốt để mở, gõ hai lần để
Nguyen
-2440phóng to, kéo ho    -2440ặc nhúm để mở rộng, và các bộ cảm biến để quyết định cách cầm thiết bị. Khi Jobs
ngồi trong căn nhà của mìnhở Palo Alto vào tuần đâm đơn kiện, lần đầu tiên tôi thấy ông giận dữ
đến như vậy:
Đơn kiện của chúng tôi ghi rằng: “Google, các người đã ăn cắp iPhone, ăn cắp hàng loạt
của chúng tôi.” Thật là một hành vi trộm cắp bỉ ổi. Nếu cần, tôi sẽ chiến đấu đến hơi thở cuối cùng,
sẽ dùng hết 40 tỷ đô-la của Apple trong tài khoản ngân hàng để làm cho ra lẽ vụ này. Tôi sẽ tiêu
diệt Android, vì nó là một sản phẩm ăn cắp. Tôi sẵn sàng “gây chiến tranh nhiệt hạch” vì vấn đề
Smith
-3853này. H    -3853ọ sợtưởng chết được, vì họ biết là họ có tội. Ngoài thịtrường Tìm kiếm thì các sản phẩm
của Google - Android, Google Docs - đều chẳng ra cái thá gì.
Vài ngày sau Jobs nhận được cuộc gọi từ Schmidt, ông này đã từ chức khỏi ban giám đốc
của Apple vào mùa hè năm trước, ông đề xuất một cuộc hẹn, và họ gặp nhau tại một quán cà phê ở
trung tâm mua sắm Palo Alto. Schmidt hồi tưởng lại: “Chúng tôi dành một nửa cuộc gặp hôm đó
để bàn về các vấn đề cá nhân, và nửa còn lại về nhận định của Jobs rằng Google đã ăn cắp các thiết
kế giao diện người dùng của Apple.” ở chủ đề thứ hai, Jobs là người nói chủ yếu. ông nói với
Schmidt: “Google đã ăn cắp của tôi. Chúng tôi đã bắt quả tang được các người. Tôi không muốn
 






thương lượng. Tôi không cần tiền của các người. Có cho tôi 5 tỷ đô-la, tôi cũng không thèm. Tôi
chẳng thiếu gì tiền. Tất cả những gì tôi muốn là các người ngừng sử dụng các ý tưởng của chúng
tôi cho Android.” Hôm đó, họ không giải quyết được điều gì.
Đằng sau tranh chấp này là một vấn đề còn cơ bản hơn, một vấn đề căng thẳng ảnh hưởng
từ một giai đoạn rất dài trước đây. Google cho ra mắt Android như một nền tảng “mở”: các nhà chế
tạo phần cứng có thể sử dụng miễn phí mã nguồn mở của nó cho bất kỳ điện thoại hoặc máy tính
bảng nào mà họ đang lắp ráp. Tất nhiên, Jobs độc đoán tin rằng Apple nên tích hợp hệ điều hành
với phần cứng của mình. Vào những năm 1980, Apple chưa cấp phép sử dụng hệ điều hành
Macintosh, còn Microsoft cuối cùng đã giành được thị phần rất lớn bằng cách cấp phép sử dụng hệ
điều hành của mình cho các nhà chế tạo phần cứng và đã, theo Jobs là, ăn cắp giao diện của Apple.
Studio.
So sánh giữa hành động của Microsoft vào những năm 1980 với những gì Google đang cố
-1293th    -1293ực hiện vào năm 2010 là không chính xác, nhưng cũng đủ gần gũi để gây bất hòa và tức giận. Nó
là minh chứng cho cuộc tranh cãi lớn trong thời đại số: khép kín hay mở cửa, hay như cách nói của
Jobs là tích hợp hay phá vỡ. Liệu rằng kết hợp phần cứng, phần mềm và xử lý nội dung vào cùng
một hệ thống gọn nhẹ để đem lại cho người dùng một trải nghiệm đơn giản hơn có phải là phương
án tốt hơn, như Apple tin tưởng và như chủ nghĩa hoàn hảo áp đảo của Jobs gần như ép buộc hay
không? Hay tốt hơn là trao cho người dùng và nhà sản xuất thêm nhiều lựa chọn và dọn chỗ cho
các cải tiến mới bằng cách tạo ra những hệ thống phần mềm có thể được điều chỉnh và sử dụng trên
các thiết bị khác? Sau này Schmidt có nói với tôi: “Steve muốn điều hành Apple theo một cách
riêng, cũng giống như 20 năm trước, đó là biếNguyenn Apple là một nhà cải tiến hệ điều hành khép kín
tuyệt vời. Họ không muốn người khác “đặt chân lên” nền tảng của họ khi chưa được phép. ích lợi
của nền tảng khép kín chính là quyền kiểm soát. Nhưng Google thì tin rằng mở cửa mới là cách
tiếp cận hay hơn, bởi nó mang lại nhiều phương án hơn, cũng như sự cạnh tranh và lựa chọn cho
khách hàng.”
Vậy Bill Gates đã nghĩ gì khi chứng kiến Jobs cùng chiến lược khép kín của ông khai chiến
với Google, cũng như những gì ông đã làm với Microsoft 25 năm trước đó? Gates nói: “Khép kín
cũng có mộSmitht số ích lợi, nhất là về cách anh kiểm soát trải nghiệm đó, và chắc chắn là đã có những
lúc ông ấy đạt được lợi ích đó.” Nhưng, Bill cũng nói thêm rằng, từ chối cấp phép sử dụng Apple
iOS đã mang đến cho các đối thủ như Android cơ hội tăng doanh số bán hàng. “Các công ty này
không phải đang xây dựng các kim tự tháp bên cạnh Central Park^^^V’ ông nói đùa về đại lý của
Apple trên Đại lộ số Năm, “nhưng họ đang nghĩ ra các hướng cải tiến mới dựa trên sự cạnh tranh
về khách hàng.” Gates chỉ ra rằng hầu hết các cải tiến ở máy tính cá nhân đều xuất hiện là vì khách
hàng có rất nhiều lựa chọn, và đến một ngày nào đó, điều tương tự cũng sẽ xảy đến ở thế giới thiết
 






bị di động. “Tôi nghĩ là cuối cùng, mở cửa sẽ là hướng đi thành công, nhưng đó là xuất phát điểm
của tôi. về lâu dài, những thứ gắn chặt với nhau đó, anh không thể dính lấy nó mãi được.”
Jobs tin tưởng vào “sự gắn chặt với nhau đó.” Niềm tin của ông vào một môi trường khép
kín và được kiểm soát không hề lay chuyển ngay cả khi thị phần của Android ngày càng tăng. Khi
nghe tôi kể về những gì Schmidt đã nói, ông xỉ vả: “Google nói rằng chúng tôi lạm dụng kiểm soát
hơn họ, rằng chúng tôi khép kín còn họ thì mở cửa. Giờ thì nhìn vào kết quả xem - Android là một
mớ hổ lốn. Nó có các kích thước màn hình và phiên bản khác nhau, tính ra là hơn 100 hoẤn vị.”
Dù cho phương pháp của Google cuối cùng có thể sẽ thắng lợi trong thị trường, Jobs vẫn thấy
không chấp nhận được. “Tôi muốn chịu trách nhiệm đối với toàn bộ trải nghiệm của người sử
dụng. Chúng tôi thực hiện điều đó không phải vì mục tiêu kiếm tiền mà bởi chúng tôi muốn tạo ra
những sản phẩm tốt hơn, chứ không phải thứrác rưởi như Android.”
Flash, App Store và sự kiểm soát
Jobs luôn kiên quyết với sự kiểm soát toàn bộ ngay cả trong những cuộc chiến
khác,ở buổi họp thịchính nơi ông đã công kích Google, Jobs cũng phê phẤn Flash - nền
tảng đa phương tiện cho website của Adobe, và gọi nó là một thứ nuốt pin đầy lỗi do những kẻ
“lười biếng” tạo ra. Theo ông, iPod và iPhone sẽ không bao giờ chạy Flash. “Flash là một sản
phẩm công nghệ kiểu spaghetti thịt viên với hiệu suất tệ hại và các vấn đề bảo mật thật sự tòi tệ,”
ông nói với tôi như vậy vào cuối tuần đó.
Ông thậm chí còn cấm đoán các ứng dụng có sử dụng trình biên dịch do Adobe tạo ra để
chuyển mã Flash nhằm trở nên tương thích vớNguyeni iOS của Apple. Jobs khinh thường việc sử dụng các
chương trình biên dịch cho phép lập trình viên viết sản phẩm một lần ròi truyền vào nhiều hệ điều
hành khác nhau, ông nói: “Truyền Flash qua các nền tảng nghĩa là mọi thứ bị quy đồng xuống mẫu
số chung nhỏ nhất. Chúng tôi nỗ lực rất nhiều để biến nền tảng của mình trở nên tốt hơn, và người
lập trình sẽ không được lợi gì nếu Adobe chỉ có tác dụng với các chức năng mà tất cả các nền tảng
đều có. Vì vậy chúng tôi nói rằng chúng tôi muốn các lập trình viên tận dụng các tính năng ưu việt
hơn của mình, nhờ đó các ứng dụng của họ sẽ hoạt động được tốt hơn trên nền tảng của chúng tôi
Smith
-1400so v    -1400ới của bất kỳ ai khác.”vềđiều này thì ông đã đúng. Mất đi sự khác biệt trong các nền tảng của
Apple - để cho chúng trở nên thông dụng như những chiếc máy của HP và Dell - cũng chính là dấu
chấm hết cho công ty.
Bên cạnh đó còn có một lý do cá nhân hơn. Năm 1985, Apple đã đầu tư vào Adobe, và hai
công ty đã cùng khai triển cuộc cách mạng chế bản văn phòng. “Chúng tôi đã góp phần giúp
Adobe trở nên nổi tiếng,” Jobs tuyên bố. Năm 1999, sau khi trở lại với Apple, ông đề nghị Adobe
làm phần mềm chỉnh sửa video và các sản phẩm khác cho chiếc iMac cùng hệ điều hành mới của
nó, nhưng Adobe đã từ chối. Thay vào đó, họ tập trung thực hiện sản phẩm cho Windows. Chẳng
 






bao lâu sau đó, nhà sáng lập của Adobe là John Warnock nghỉ hưu. “Warnock rời công ty mang
theo linh hồn của Adobe,” Jobs nói. “Ông ấy chính là nhà phát minh, là người mà tôi quý mến. Từ
đó trở đi, công ty này chẳng còn ra thể thống gì nữa.”
Khi những người truyền bá cho Adobe và hàng loạt người ủng hộ Flash trên cộng đồng
blog công kích Jobs vì lối kiểm soát quá đà, ông quyết định viết và đăng một lá thư ngỏ. Bill
Campbell, bạn của ông và cũng là thành viên ban giám đốc, đã đến nhà ông để xem bức thư này.
Jobs hỏi Campbell: “Nghe có giống như tôi chỉ đang cố bới móc Adobe không?” Người cố vấn trả
lời: “Không, đây là sự thật, cứ công bố nó đi.” Phần lớn lá thư tập trung vào các hạn chế kỹ thuật
của Flash. Nhưng dù Campbell đã khuyên can, Jobs vẫn phải trút giận về mối quan hệ đầy vấn đề
giữa hai công ty ở phần cuối thư cho bằng được, ông viết: “Adobe là nhà lập trình bên thứ ba cuối
 
cùng bắt chước hoàn toàn Mac OS X.”
 
Studio.
 
Cuối năm đó, Apple bãi bỏ một số hạn chế đối với các trình biên dịch chéo giữa các nền
tảng, và Adobe đã có thể cho ra mắt một công cụ biên soạn Flash có tận dụng các tính năng chủ đạo
từ iOS của Apple. Đó là một cuộc chiến đầy cay đắng với cái lý thuộc về Jobs. Cuối cùng, cuộc
chiến này đã thúc đẩy Adobe và các lập trình viên trình biên dịch khác tận dụng tốt hơn giao diện
cũng như các tính năng đặc biệt của iPhone và iPad.
Nhiệm vụ khó khăn hơn của Jobs là chuyển hướng các cuộc bàn cãi về khát khao của
Apple muốn giữ chặt kiểm soát đối với các ứng dụng có thể được tải về iPhone và iPad. Cảnh giác
trước những ứng dụng có chứa virus hoặc vi phạm quyền riêng tư của người sử dụng là đúng; ngăn
Nguyen
-2026ch    -2026ặn cácứng dụng đưa người dùng đến các trang web đặt mua thay vì thực hiện qua iTunes store
cũng là có cơ sở về mặt kinh doanh. Nhưng Jobs cùng đội ngũ của mình đã đi xa hơn: Họ quyết
định cấm bất kỳứng dụng nào làm mất danh dựcon người, chẳng hạn như dễ gây bùng nổ mâu
thuẫn chính trị hoặc bị bộ phận kiểm duyệt của Apple xác định là có nội dung khiêu dâm.
Vấn đề kiểm soát quá đà này trở nên rõ ràng khi Apple từ chối một ứng dụng giới thiệu
phim hoạt hình chính trị của Mark Fiore, lý do là cách anh ta công kích chính sách tra tấn dưới thời
của Bush đã vi phạm giới hạn của việc làm mất danh dự con người. Quyết định này được công khai
và bSmithị đem ra làm trò cười khi Fiore giành giải Pulitzer năm 2010 cho tác phẩm hoạt họa vào tháng
Tư. Apple buộc phải thay đổi ý kiến của mình, và Jobs đã công khai xin lỗi. “Chúng tôi thấy có lỗi
vì đã mắc sai lầm,” ông nói. “Chúng tôi sẽ cố gắng làm tốt nhất trong khả năng của mình, chúng tôi
sẽ học hỏi nhanh nhất có thể - nhưng chúng tôi đã cho rằng nguyên tắc đó là đúng.
 
 






Vụ này không chỉ là một sai lầm. Nó còn làm dấy lên nỗi ám ảnh về cách Apple kiểm soát
các ứng dụng chúng ta có thể đọc và xem, ít nhất là nếu chúng ta muốn sử dụng một chiếc iPad hay
iPhone. Jobs dường như đang có nguy cơ biến thành một người Anh cả kiểu Orwell^'^’') mà chính
ông đã rất sung sướng được tiêu diệt trong quảng cáo “1984” cho Macintosh của Apple, ông đã rất
nghiêm túc với vấn đề này. Một hôm, ông gọi điện thoại cho người phụ trách một chuyên trang của
tờ New York Times là Tom Friedman để bàn cách vạch ra các giới hạn sao cho không giống như
đang kiểm duyệt. Ông đề nghị Friedman đứng đầu một nhóm tư vấn để giúp vạch ra đường lối,
nhưng anh ta nói rằng đó sẽ là một xung đột về lợi ích, và ròi không có ký kết nào được đưa ra.
Chủ trương cấm nội dung khiêu dâm cũng gây ra vấn đề. “Chúng tôi tin rằng mình có trách
nhiệm đạo đức là phải ngăn chặn nội dung khiêu dâm khỏi iPhone,” Jobs tuyên bố như vậy trong
Studio.
Android.” một e-mail gửi cho khách hàng. “Ai thích xem những thứ như vậy thì có thể mua một chiếc
Sự việc này dẫn đến một cuộc trao đổi e- mail với Ryan Tate - biên tập viên của website
công nghệ lá cải Valleywag. Một buổi tối, Tate vừa nhấm nháp ly cocktail, vừa bắn một e-mail tới
Jobs với nội dung chỉ trích lối kiểm soát nặng tay của Apple đối với các ứng dụng. “Nếu bây giờ
Dylan mới 20 tuổi thì liệu ông ấy sẽ nghĩ thế nào về công ty của ông?” Tate hỏi. “Liệu ông ấy có
nghĩ rằng iPad có chút liên hệ nào với ‘cách mạng’ không? Mà cách mạng thì phải đi kèm với tự
do.”
Trước sự ngạc nhiên của Tate, vài tiếng sau, tức là sau nửa đêm, Jobs trả lời: “Đúng, tự do
không tiến hành các chương trình ăn cắNguyenp dữ liệu cá nhân, tự do không thực hiện các chương trình
ăn mòn pin, tự do không sử dụng mấy thứ văn hóa phẩm đồi trụy.
Đúng vậy, tự do đấy. Thời đại của chúng đã qua ròi, và vài người làm máy tính cá nhân
truyền thống cảm thấy như thể thế giới của họ đang trôi tuột đi vậy. Sự thật đúng là như vậy đấy.”
Trong e-mail trả lời của mình, Tate nêu ra một số suy nghĩ của mình về Flash và các chủ đề
khác, sau đó quay trở lại vấn đề kiểm duyệt. “Ông biết không, tôi không muốn ‘tự do không sử
dụng mấy thứ văn hóa phẩm đòi trụy.’ Tôi thấy chẳng có gì sai trái cả! Và tôi nghĩ là vợ tôi cũng
đồng ý.”
Jobs đáp lại: “Đến khi có con, anh sẽ chú ý hơn về văn hóa phẩm đòi trụy, vấn đề không
phải là tự do, mà là Apple đang cố gắng làm điều tốt đẹp cho người dùng của mình.” Cuối cùng,
ông chèn vào một câu rất sâu cay: “Nhân tiện, anh đã làm được gì tốt đẹp nào? Anh có tạo ra được
cái gì không, hay chỉ biết chỉ trích công sức và đẩy lùi động lực của người khác?”
Tate thừa nhận đã bị ấn tượng. Anh viết: “Rất hiếm có CEO nào lại đấu khẩu tay đôi với
khách hàng và blogger như vậy. Jobs xứng đáng được ghi nhận vì đã phá vỡ khuôn mẫu của các
giám đốc điều hành người Mỹ điển hình, và không phải chỉ vì công ty của ông tạo ra được các sản
 






phẩm vượt trội đến thế: Jobs không chỉ xây dựng rồi gây dựng lại công ty của mình dựa trên những
chính kiến mạnh mẽ về cuộc sống số, mà ông còn sẵn sàng công khai bảo vệ chúng. Rất thẳng thắn.
Rất mãnh liệt.” Nhiều người trong cộng đồng blogger cũng có cùng ý kiến và gửi e-mail ca ngợi
ông. Jobs cũng rất tự hào; ông đã chuyển cho tôi những e-mail trao đổi với Tate cùng một số lời
khen ngợi.
Tuy nhiên, vẫn còn chút căng thẳng trong sắc lệnh của Apple rằng người sử dụng sản phẩm
của họ không nên để mắt tới các phim hoạt hình chính trị gây tranh cãi hay văn hóa phẩm đòi trụy.
Website châm biếm eSarcasm.com đã khởi động một chiến dịch trực tuyến mang tên “Đúng vậy
đấy, Steve, tôi muốn xem phim khiêu dâm.” Trang web này tuyên bố: “Chúng tôi là những kẻ vô
lại bẩn thỉu, bị ám ảnh tình dục cần đến những thứ bẩn thỉu đó 24 giờ mỗi ngày. Chúng tôi chỉ
Studio.
-1386mu    -1386ốn được sống trong một xã hội cởi mở, không bịngăn cấm, không phải phụ thuộc vào quyết
định của một tên độc tài công nghệ rằng có thể hay không thể xem cái gì.”
Vào thời điểm đó, Jobs và Apple đang đấu tranh với website con của Valleywag là
Gizmodo, bởi họ đã có được một phiên bản thử nghiệm của chiếc iPhone 4 khi nó chưa được chào
bán do một kỹ sư của Apple để quên tại một quán bar. Khi cảnh sát đến khám xét nhà của phóng
viên đó dựa trên các thông báo của Apple, sự việc này lại đặt ra câu hỏi rằng liệu có phải thói kiểm
soát điên rồ đã kết hợp với sự ngạo mạn hay không.
Jon Stewart là một người bạn của Jobs và cũng là một người hâm mộ Apple. Jobs đã đến
gặp riêng ông vào tháng Hai khi tới New York để họp với các giám đốc truyền thông. Nhưng điều
Nguyen
này cũng không ngăn Stewart công kích Jobs trên chương trình The Daily Show, ông nói nửa đùa
-2440n    -2440ửa thật: “Đáng lẽ mọi việc không thành ra thếnày! Đáng lẽ Microsoft mới là kẻ xấu!” Sau lưng
ông, từ “appholes’’^"^^) hiện lên màn hình. “Trước đây, các anh là những kẻ nổi loạn, những kẻ
lép vế. Nhưng giờđây các anh đang biến thành cái gì? Còn nhớ hồi năm 1984, các anh có đám
quảng cáo tuyệt vời về lật đổ Big Brother không? Giờ thì nhìn lại mình đi!”
Cuối mùa xuân năm đó, vấn đề này được đem ra bàn luận giữa các thành viên ban giám
đốc. Vào một bữa trưa ngay sau khi nêu ra vấn đề này ở một cuộc họp, Art Levinson nói với tôi:
Smith
“Vấn đề là sự ngạo mạn. Nó gắn liền với tính cách của Steve.
Ông ấy phản ứng rất bản năng và đưa ra những lời buộc tội sỗ sàng.” Sự ngạo mạn đó có
-3666th    -3666ể chấp nhận được khi Apple còn là một kẻ lép vế nóng nảy. Nhưng giờđây Apple đang thống trị
thịtrường di động. “Chúng tôi cần thay đổi để trở thành một công ty lớn và giải quyết vấn đề về
thói kiêu ngạo này,” Levinson nói. AI Gore cũng nói về vấn đề này ở các cuộc họp ban giám đốc:
“Phạm vi của Apple đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, không còn là trò đả kích Big Brother nữa.
Giờ đây Apple đã lớn mạnh, mọi người sẽ coi đó là sự kiêu ngạo.” Jobs trở nên thủ thế khi chủ đề
 






này được nêu ra. Theo Gore: “ông ấy vẫn đang tự điều chỉnh mình theo thay đổi đó. ông ấy thà làm
một kẻ nép vế còn hơn là một gã khổng lồ hèn mọn.”
Jobs thường thiếu kiên nhẫn với những cuộc nói chuyện kiểu đó. Khi ấy, ông nói với tôi
rằng lý do Apple bị chỉ trích là “các công ty như Google và Adobe đang dựng chuyện và cố gắng
gạt bỏ chúng tôi.” “ông nghĩ gì về ý kiến cho rằng Apple đôi khi hành động rất ngạo mạn? “Tôi
không lo lắng về chuyện đó,” ông nói, “vì chúng tôi không hề ngạo mạn.”
Antennagate(): Thiết kế và Kỹ thuật
Tại nhiều công ty sản xuất sản phẩm tiêu dùng luôn tồn tại mối quan hệ căng thẳng giữa các
nhà thiết kế, những người muốn làm cho sản phẩm có một diện mạo đẹp đẽ, với các kỹ sư, những
người muốn đảm bảo rằng sản phẩm thỏa mãn được các yêu cầu vận hành, ở Apple, Jobs đòi hỏi
rất cao ở cả thiết kế và kỹ thuật, vì vậy sựcăng thẳng đó càng lớn hơn.
Khi Jobs và giám đốc thiết kế Jony Ive trởthành đồng tham mưu sáng tạo vào năm 1997,
họ có xu hướng coi những mối lo ngại của các kỹsư là minh chứng của thái độ làm việc ngại khó,
cần phải vượt qua. Niềm tin của họ rằng thiết kế tuyệt vời có thểthúc đẩy kỹ thuật xuất sắc đến siêu
việt đã được củng cố nhờ thành công của iMac và iPod. Khi các kỹ sư nói không thể làm được điều
gì đó, Ive và Jobs sẽ buộc họ phải cố gắng, và thường thì họ thành công. Tuy nhiên thỉnh thoảng
cũng xảy ra những vấn đề nhỏ, ví dụ như chiếc iPod Nano có thể bị xước vì Ive cho rằng một lớp
phủ trong suốt sẽ làm giảm độ tinh khiết trong thiết kế của ông. Nhưng đó chưa phải là khủng
hoảng.
Trong trường hợp của iPhone, mong muNguyenốn về thiết kế của Ive gặp phải trở ngại là một định
luật vật lý cơ bản không thể thay đổi được kể cả cách bằng bóp méo thực tế. Kim loại không phải
là một chất liệu tốt để đặt gần ăng-ten. Như Michael Faraday đã chỉ ra, sóng điện từ chỉ bay quanh
kim loại chứ không xuyên qua được. Vì vậy, một bức tường kim loại bao quanh một chiếc điện
thoại có thể tạo ra cái mà người ta gọi là chiếc lòng Faraday, làm giảm tín hiệu thu phát sóng.
Chiếc iPhone ban đầu có một dải nhựa dưới đáy, nhưng Ive cho rằng làm như vậy sẽ phá hỏng thiết
kế tổng thể và đề nghị ghép một viền nhôm vào xung quanh chiếc điện thoại. Sau khi ý tưởng này
thành công, Ive thiSmithết kế chiếc iPhone 4 với viền thép. Thép sẽ là khung chống đỡ cấu trúc, có vẻ
ngoài bóng bẩy và đóng vai trò là một phần ăng-ten của chiếc điện thoại.
Tuy nhiên, thiết kế này chứa đựng những thách thức rất lớn. Để đảm nhiệm vai trò là một
chiếc ăng-ten, viền thép này phải có một khe hở nhỏ. Nhưng nếu ta che kín khe hở đó bằng một
ngón tay hoặc lòng bàn tay đầy mồ hôi thì có thể dẫn đến mất tín hiệu. Các kỹ sư đề xuất phủ một
lớp trong suốt trên phần kim loại nhằm loại bỏ điểm yếu này, nhưng một lần nữa Ive lại thấy rằng
làm như vậy sẽ mất đi giá trị của thiết kế kim loại bóng. Vấn đề được trình bày với Jobs tại nhiều
 






cuộc họp, nhưng ông cho rằng các kỹ sư chỉ đang báo động giả. Các anh có thể làm được, ông nói
vậy và họ làm.
Và đúng là họ làm được, gần như hoàn hảo. Chứ không phải là hoàn hảo trọn vẹn. Khi
iPhone 4 được tung ra vào tháng 6 năm 2010, nó có vẻ ngoài rất tuyệt vời, nhưng chẳng bao lâu đã
xuất hiện một vấn đề: Nếu bạn cầm chiếc điện thoại này một cách nhất định, nhất là khi dùng tay
trái khiến lòng bàn tay che kín khe hở nhỏ thì bạn có thể bị mất kết nối. Vấn đề này xảy ra với tỷ lệ
khoảng một trên một trăm cuộc gọi. Jobs cứ nhất định giữ bí mật sản phẩm chưa được tung ra thị
trường của mình (ngay đến chiếc điện thoại mà Gizmodo vớ được trong quán bar cũng có một lớp
vỏ giả bao quanh), vì vậy chiếc iPhone 4 đã không được trải qua thử nghiệm trực tiếp như hầu hết
các thiết bị điện tử khác. Do đó, lỗi này đã không được phát hiện trước khi mọi người đổ xô đi mua
Studio.
-1386iPhone 4. Sau này Tony Fadell có nói: “Câu h    -1386ỏi đặt ra là liệu hai chính sách song song bao gồm ưu
tiên thiết kế so với kỹ thuật và giữkín quá đà các sản phẩm chưa được tung ra thịtrường có giúp
ích được gì cho Apple hay không, vềtổng thểthì có, nhưng sức mạnh chưa qua thử nghiệm là một
điều tòi tệ, và điều đóđã xảy ra.”
Nếu đó không phải là Apple iPhone 4, một sản phẩm được tất cả mọi người nể sợ, thì vấn
đề vài cuộc gọi bị ngắt đã không bị mổ xẻ đến mức đó. Nhưng từ đó nó đã bị gắn cho cái tên
“Antennagate,” và vấn đề lên đến đỉnh điểm vào đầu tháng 7 khi tờ Consumer Reports thực hiện
các cuộc kiểm tra khắt khe và kết luận rằng họ không thể khuyên dùng iPhone 4 được vì vấn đề
ăng- ten.
Nguyen
Khi vấn đề này nảy sinh, Jobs và gia đình đang ở Kona Village, Hawaii. Ban đầu ông có
-2533thái độ    -2533 thủ thế. Art Levinson ngay lập tức gọi điện thoại cho Jobs, và Jobs quả quyết rằng vấn đề
nảy sinh là do mánh lới của Google và Motorola. “Họ muốn hạ gục Apple,” ông nói.
Levinson cố gắng nhũn nhặn: “Ta hãy cố gắng tìm hiểu xem có vấn đề gì không.” Khi ông
đề cập lại nhận định về sự ngạo mạn của Apple, Jobs rất không vừa lòng. Nó đi ngược lại cách nhìn
đời trắng đen, phải trái rõ ràng của ông. ông thấy rằng Apple là một công ty có phép tắc. Nếu người
khác không nhận ra được điều này thì đó là lỗi của họ chứ không phải là lý do để Apple phải nhún
nhườSmithng.
Phản ứng tiếp theo của Jobs là cảm giác bị tổn thương, ông coi lời chỉ trích đó là nhắm vào
cá nhân mình và trở nên rất đau khổ. “Về cốt lõi, Jobs không làm những việc mà ông ấy thấy là sai
rành rành như một số kẻ thực dụng trong ngành của chúng tôi,” Levinson nói. “Vì vậy nếu thấy
mình đúng thì ông ấy sẽ phản bác luôn chứ không nhìn nhận lại bản thân.” Levinson thuyết phục
ông đừng quá buồn phiền nhưng vô hiệu, ông bảo Levinson: “Khốn nạn thật, mọi chuyện không
đáng phải thành ra thế này.” Cuối cùng Tim Cook cũng đã giúp được ông thoát ra khỏi tình trạng
 






đó. ông trích dẫn lời ai đó nói rằng Apple đang trở thành Microsoft thứ hai, đầy tự mãn và kiêu
ngạo. Ngày hôm sau Jobs thay đổi thái độ. ông nói: “Hãy cũng giải quyết tận gốc vụ này.”
Khi dữ liệu về các cuộc gọi bị ngắt được thu thập từ AT&T, Jobs nhận ra rằng đúng là có
vấn đề, dù nó nhỏ nhặt hơn là những gì mọi người đang làm rùm beng. Vậy là ông rời Hawaii.
Nhưng trước khi đi, ông gọi một vài cuộc điện thoại. Đã đến lúc tập hợp lại những cánh tay đáng
tin tưởng từ xưa kia, những con người khôn ngoan đã sát cánh bên ông trong những ngày đầu lập
nên Macintosh 30 năm trước.
Cuộc gọi đầu tiên là dành cho Regis McKenna, bậc thầy quan hệ công chúng. “Tôi chuẩn
bị từ Hawaii về để giải quyết vấn đề ăng-ten này, và tôi có việc cần nhờ anh,” Jobs nói. Họ đồng ý
hẹn gặp tại phòng họp của ban lãnh đạo thành phố Cupertino vào 1 giờ 30 phút chiều hôm sau.
Studio.
-1386Cu    -1386ộc gọi thứ hai là tới chuyên viên quảng cáo Lee Clow, ông này đã cố rời Apple nhưng Jobs vẫn
muốn có ông ở bên cạnh. Đồng nghiệp của ông là James Vincent cũng được triệu tập.
Jobs cũng quyết định đưa con trai là Reed, khi đó đang học năm cuối trung học, từ Hawaii
về cùng mình, ông bảo con trai: “Bố sẽ họp 24/7 trong khoảng hai ngày, và bố muốn con tham dự
tất cả các buổi họp đó bởi trong hai ngày ấy, con sẽ học được nhiều hơn cả so với hai năm học
trong trường kinh doanh. Con sẽ được ngồi trong cùng một phòng với những con người tuyệt vời
nhất thế giới đang đưa ra những quyết định cực kỳ khó khăn, ròi con sẽ vỡ ra được nhiều điều.”
Jobs hơi xúc động khi nhớ lại sự việc ấy. Ông nói: “Tôi sẵn sàng trải qua tất cả những chuyện đó
một lần nữa để có cơ hội cho con trai chứng kiến mình làm việc. Nó cần phải biết bố mình làm gì.”
Cùng tham gia với họ là Katie Cotton, giám đốNguyenc quan hệ công chúng lâu năm của Apple.
Cuộc họp kéo dài suốt cả buổi chiều. Sau này Jobs có nói: “Đó là một trong những cuộc họp tuyệt
vời nhất trong đời tôi.” ông bắt đầu bằng việc đưa ra tất cả dữ liệu đã thu thập được: “Đây là sự
thật. Vậy chúng ta nên làm gì?”
McKenna là người bình tĩnh và thẳng thắn nhất, ông nói: “Hãy cứ công bố sự thật, các dữ
liệu. Đừng tỏ ra kiêu ngạo, mà hãy vững vàng và tự tin.” Những người khác, trong đó có Vincent,
khuyên Jobs nên tỏ ra biết lỗi hơn, nhưng McKenna phản đối. ông khuyên: “Đừng cúp đuôi mà đi
Smith
vào buổi họp báo. Anh chỉ cần nói: ‘Điện thoại không hoàn hảo, và chúng tôi cũng không hoàn
-1680h    -1680ảo. Chúng tôi cũng là con người, và chúng tôi đang làm hết sức mình. Đây là các dữ liệu.’” Nó đã
trở thành chiến lược để giải quyết vấn đề. Khi chủđề cuộc họp quay lại nhận định về sựkiêu căng,
McKenna thuyết phục Jobs đừng quá lo lắng, vềsau McKenna có giải thích: “Tôi cho rằng cố ép
Steve tỏ ra nhún nhường cũng chẳng đem lại kết quả gì. Đúng như Steve đã nói về chính mình:
‘Chúng ta nhận được những gì mà chúng ta nhìn thấy.’”
Tại sự kiện họp báo vào thứ Sáu được tổ chức tại khán phòng của Apple, Jobs đã làm theo
lời khuyên của McKenna, ông không luồn cúi hay xin lỗi, nhưng vẫn có thể xoa dịu vấn đề bằng
 






cách cho thấy rằng Apple đã nhìn nhận được sai lầm và sẽ cố gắng hoàn thiện nó. Sau đó, ông thay
đổi cấu trúc của buổi thảo luận, phát biểu rằng tất cả điện thoại di động đều có một vài vấn đề nào
đó. về sau, ông có bảo tôi rằng cách ông phát biểu hôm đó có phần tỏ ra hơi “khó chịu”, nhưng trên
thực tế ông đã giữ được một giọng nói điềm tĩnh và thẳng thắn, ông kết luận bài nói bằng bốn câu
tuyên bố ngắn: “Chúng tôi không hoàn hảo. Điện thoại không hoàn hảo. Tất cả chúng ta đều biết
điều đó. Nhưng chúng tôi muốn làm cho người sử dụng được hài lòng.”
Ông nói thêm rằng nếu có ai không hài lòng thì họ có thể trả lại (tỷ lệ trả lại được công bố
là 1,7%, chưa bằng một phần ba tỷ lệ trả lại của chiếc iPhone 3GS hoặc hầu hết những chiếc điện
thoại khác) hoặc được nhận một chiếc vỏ bảo vệ miễn phí từ Apple. Ông tiếp tục báo cáo các dữ
liệu cho thấy rằng các loại điện thoại di động khác cũng có cùng vấn đề. Điều này không hoàn toàn
Studio.
đúng. Thiết kế ăng-ten của Apple làm cho nó yếu hơn hầu hết những chiếc điện thoại khác, kể cả
các các phiên bản trước của iPhone. Nhưng điều cần phải công nhận là vụ rùm beng truyền thông
-1200v    -1200ề các cuộc gọi bị ngắt của iPhone 4 đã bị làm quá lên. “Vụ này bị thổi phòng lên quá mức đến khó
tin,” ông nói. Thay vì bức xúc rằng ông không chịu xin lỗi hoặc tuyên bố thu hòi, hầu hết khách
hàng đều nhận ra rằng ông đã đúng.
Danh sách chờ mua iPhone 4, vốn đã hết hàng, đã từ hai tuần tăng lên thành ba. Nó giữ
nguyên vị trí là sản phẩm bán nhanh nhất của công ty từ trước đến giờ. Các cuộc tranh luận của
truyền thông chuyển sang vấn đề liệu Jobs có đúng khi tuyên bố rằng các loại điện thoại thông
minh khác cũng có vấn đề tương tự về ăng-ten hay không. Ngay cả nếu câu trả lời là không thì đó
cũng là một vấn đề dễ đối mặt hơn là vụNguyenầm ĩ về chiếc iPhone 4 bị lỗi.
Một số người trong giới quan sát truyền thông tỏ ra hoài nghi. Michael Wolff của website
newser.com viết: “Trong một màn thể hiện xuất sắc nhằm thoát khỏi bế tắc, Steve Jobs vừa qua đã
rất thành công khi xuất hiện và phủ nhận vấn đề, gạt bỏ mọi chỉ trích và đẩy lỗi cho tất cả những
nhà sản xuất điện thoại thông minh khác. Đây là một trình độ marketing hiện đại, đánh lạc hướng
và quản lý khủng hoảng mà từ đó bạn chỉ có thể đặt ra một câu hỏi đầy kinh ngạc, khiếp sợ và hoài
nghi: Họ đã làm thế nào để thoát được? Hoặc chính xác hơn là, ông ấy đã làm thế nào để thoát
Smith
được?” Wolff cho đó là nhờ hiệu ứng đầy mê hoặc của Jobs trong vai trò “cá nhân lôi cuốn cuối
-1680cùng.” Các CEO khác s    -1680ẽđưa ra những lời xin lỗi khổ sở và chịu đựng những đợt thu hòi khổng lồ,
nhưng Jobs thì không. “Vẻ ngoài gầy gò, dữ tợn, tính chuyên chế, dáng điệu của một tu sĩ, cảm
giác về mối quan hệ của ông ấy với đấng thần linh, tất cả đều có tác dụng, và trong trường hợp này
đã cho ông đặc quyền quyết định cái gì có ý nghĩa và cái gì là không đáng bận tâm.”
Scott Adams, tác giả của mục biếm họa của Dilbert, cũng tỏ ra hoài nghi, nhưng phần
nhiều là ngưỡng mộ. Vài ngày sau ông viết một bài blog (mà Jobs đã gửi qua e-mail tới rất nhiều
người một cách đầy tự hào) tỏ ra khâm phục rằng “phương kế tài tình” của Jobs chắc chắn sẽ được
 






nghiên cứu như một chuẩn mực quan hệ công chúng mới. Ông viết: “Phản ứng của Apple đối với
vấn đề về chiếc iPhone 4 không hề tuân theo quy tắc quan hệ công chúng nào, bởi Jobs đã quyết
định viết lại quy tắc đó. Nếu muốn biết thiên tài là như thế nào thì hãy học hỏi lời nói của Jobs.”
Bằng cách tuyên bố ngay từ đầu rằng điện thoại là không hoàn hảo, Jobs đã thay đổi ngữ cảnh của
cuộc tranh luận bằng một khẳng định không thể bàn cãi. “Nếu Jobs không chuyển ngữ cảnh từ
chiếc iPhone sang tất cả các loại điện thoại thông minh nói chung thì tôi đã có thể vẽ cho các bạn
một đoạn truyện tranh hài hước về một sản phẩm được làm cẩu thả đến nỗi sẽ không thể hoạt động
được nếu tiếp xúc với bàn tay con người. Nhưng ngay khi ngữ cảnh được chuyển thành ‘tất cả điện
thoại thông minh đều có vấn đề’ thì cơ hội pha trò đã không còn nữa. Không có gì giết chết sự hài
hước tốt hơn một sự thật thông thường và nhàm chán.”
 
Here Comes the Suri() (Tiến đến mặt trời)
 
Studio.
 
Có vài vấn đề cần giải quyết để sự nghiệp của Steve Jobs được trọn vẹn. Một trong số đó là
chấm dứt cuộc chiến kéo dài 30 năm với ban nhạc yêu thích của ông, the Beatles. Năm 2007,
Apple đã dàn xếp xong cuộc chiến nhãn hiệu với Apple Corps, công ty chủ quản của the Beatles,
người đã khởi kiện công ty máy tính non nớt vì sử dụng cái tên Apple vào năm 1978. Nhưng điều
này vẫn chưa đưa được the Beatles vào iTunes Store. Ban nhạc này là đối tượng cao giá cuối cùng,
chủ yếu là vì họ vẫn chưa dàn xếp được với hãng đĩa EMI - đang sở hữu hầu hết các bài hát của
nhóm - về phương thức xử lý các quyền lợi số.
Mùa hè năm 2010, the Beatles và EMI đã giải quyết xong vấn đề, và một cuộc họp cấp cao
Nguyen
-2026bao g    -2026ồm bốn người đã được tổ chức tại phòng họp ban lãnh đạo tại Cupertino. Jobs và phó giám
đốc iTunes store, Eddy Cue cùng tiếp Jeff Jones, người quản lý các lợi ích của the Beatles, và
Roger Faxon, người đứng đầu hãng đĩa EMI. Giờđây, the
Beatles đã sẵn sàng xuất hiện trực tuyến, vậy thì Apple có thể đưa ra cái gì để biến cột mốc
lịch sử này trở nên đặc biệt? Jobs đã mong đợi ngày này từ lâu. Trên thực tế, ông và đội ngũ quảng
cáo của mình, Lee Clow và James Vincent, đã tạo sẵn mô hình một số quảng cáo từ ba năm trước
khi vạch chiến lược dụ the Beatles tham gia.
Smith
Cue hòi tưởng lại: “Steve và tôi đã nghĩ về tất cả những gì mình có thể làm.” Điều đó bao
gồm chiếm trang nhất của iTunes store, mua các yết thị để treo những bức ảnh đẹp nhất của ban
-3160nh    -3160ạc và phát một loạt quảng cáo truyền hình theo phong cách kinh điển của Apple. Họ chào bán
một hộp đĩa trịgiá 149 đô-la bao gồm tất cả 13 album phòng thu của Beatles, bộsưu tập “Past
Masters” và một video đầy hoài niệm của buổi biểu diễn Washington Coliseum.
Khi về cơ bản, mọi việc đã đạt được thỏa thuận, cá nhân Jobs cũng góp phần lựa chọn ra
các tấm ảnh cho quảng cáo. Mỗi quảng cáo kết thúc bằng một bức ảnh đen trắng tĩnh của Paul
McCartney và John Lennon trẻ trung và tươi cười trong một phòng thu, đang nhìn xuống một bản
 
 






nhạc. Nó gợi nhớ đến những tấm ảnh cũ trong đó Jobs và Wozniak đang nhìn vào một bảng mạch
Apple. Cue nói: “Đưa the Beatles lên iTunes là lý do tột bậc vì sao chúng tôi bước vào ngành âm
nhạc.”
Chú thích
(39) Đừng làm điều xấu (Don’t do evil): slogan nổi tiếng của Google.
Central Park: Công viên công cộng ở trung tâm Manhattan, New York. Đối diện công viên
này là một đại lý của Apple trên Đại lộ số Năm.
Anh cả kiểu Orwell (Orwellian Big Brother): Một nhân vật hư cấu nổi tiếng về sự độc tài
trong cuốn tiểu thuyết 1984 của George Orwell.
Appholes: từ ghép của app (ứng dụng) và assholes (những tên khốn).
Studio.
Antennagate: từ ghép của antenna (ăng- ten) và Watergate - tên vụ bê bối chính trị trên
-1293chính trườ    -1293ng Mỹ thời Nixon, trong đó chính phủ của tổng thống này bí mật do thám Đảng Dân chủ
và dùng âm mưu che đậy hoạt động này.
Here Comes the Sun: tên một bài hát nổi tiếng của the Beatles.


Nguyen





Smith
 










Chương 40: VÔ CÙNG TẬN


iPad2
 












Đám mây, Tàu vũ trụ, và hơn thế nữa
 
Ngay từ trước khi iPad được tung ra thị trường, Jobs đã suy nghĩ về những gì cần có ở chiếc
iPad 2. Nó cần những chiếc camera ở mặt trước và mặt sau - tất cả mọi người đều biết điều này sẽ
đến - và chắc chắn là ông muốn nó mỏng hơn. Nhưng có một vấn đề thứ yếu mà ông tập trung vào
trong khi hầu hết mọi người đều không nghĩ đến: Những chiếc vỏ bao mà mọi người sử dụng đã
che hết những đường nét tuyệt đẹp của iPad cũng như màn hình. Cái gì đáng phải làm mỏng đi thì
Studio.
họ lại làm to lên. Họ khoác một lớp áo tẻ ngắt lên một thiết bị đáng ra phải thần kỳ về mọi mặt.
Vào thời điểm đó, ông đọc được một bài báo về nam châm, bèn cắt nó ra và đưa cho Jony
Ive. Nam châm có một cái lõi hấp dẫn có thể được tập trung vào một cách chính xác. Có lẽ chúng
có thể được sử dụng để sắp thẳng hàng một lớp vỏ tháo ra được. Bằng cách đó, nó có thể bám vào
mặt trước của chiếc iPad mà không nhấn chìm cả thiết bị. Một người trong nhóm của Ive đã tìm ra
cách chế tạo một chiếc vỏ tháo rời có thể nối với một bản lề nam châm. Khi bạn bắt đầu mở nó ra,
màn hình sẽ hiện lên giống như gương mặt cười của một em bé bị cù, sau đó vỏ bao sẽ gấp lại
thành một giá đỡ.
Phát kiến này không có gì là công nghệ cao, mà hoàn toàn chỉ là cơ học. Nhưng nó thật sự
Nguyen
-2346r    -2346ất thú vụ. Nó cũng là một ví dụ nữa cho thấy khát khao của Jobs muốn có được một thể thống nhất
hoàn toàn: Lớp vỏ bao và chiếc Ipad được thiết kế cùng nhau sao cho tất cả các nam châm và bản
-2253l    -2253ềđều nối với nhau trơn tru. Chiếc iPad 2 sẽ có rất nhiều cải tiến, nhưng chiếc vỏ bao táo bạo này,
thứ mà hầu hết các CEO khác chẳng bao giờđểý đến, sẽ là thứđem đến nhiều hài lòng nhất.
Bởi Jobs còn đang nghỉ chữa bệnh nên ông không được trông đợi sẽ có mặt tại buổi ra mắt
chiếc iPad 2, dự tính là vào ngày 2 tháng 3 năm 2011 ở San Francisco. Nhưng khi giấy mời được
phát ra, ông bảo tôi rằng tôi nên cố gắng đến tham dự. vẫn là cảnh thường thấy: các giám đốc cấp
cao cSmithủa Apple ở hàng đầu tiên, Tim Cook ngồi nhai những thanh kẹo tăng lực, và hệ thống âm
thanh phát ầm ĩ các bài hát của the Beatles rất phù hợp, cuối cùng là những bài “You Say You
Want a Revolution” (Bạn nói rằng bạn muốn một cuộc cách mạng) và “Here Comes the Sun”
(Tiến đến mặt trời). Reed Jobs đến nơi vào phút chót cùng nên hai người bạn cùng phòng đại học
tỏ ra khá sững sờ.
“Chúng tôi đã nỗ lực với sản phẩm này trong một thời gian dài, và tôi thực sự không muốn
bỏ lỡ ngày hôm nay,” Jobs vừa nói vừa thong thả bước lên bục, vẻ ngoài hốc hác đến đáng sợ
nhưng trên môi là nụ cười vui vẻ. Đám đông vỡ òa lên với những tiếng hò reo và tung hô.
 
 






Ông bắt đầu giới thiệu chiếc iPad 2 từ lớp vỏ bao mới. ông giải thích: “Lần này, lớp vỏ bao
và sản phẩm được thiết kế cùng nhau.” Sau đó, ông chuyển sang đề cập lời chỉ trích đã giày vò ông
bởi nó thực sự có ý đúng: Chiếc iPad ban đầu đã tiêu thụ nội dung tốt hơn là tạo ra nội dung. Vì
vậy, Apple đã sửa lại hai ứng dụng sáng tạo tốt nhất dành cho Macintosh, GarageBand và iMovie,
và tạo ra những phiên bản mạnh mẽ cho iPad. Jobs cho thấy có thể soạn nhạc và phối khí cho một
bài hát, hoặc đưa nhạc và các hiệu ứng đặc biệt vào video, và đăng tải hoặc chia sẻ các tác phẩm ấy
dễ dàng như thế nào khi sử dụng iPad.
Một lần nữa, ông kết thúc bài thuyết trình của mình bằng một slide mô tả điểm giao nhau
giữa Đường Khoa học Xã hội và Đường Công nghệ. Lần này, ông đưa ra một trong những cách
diễn đạt rõ ràng nhất trên cương lĩnh của mình, rằng sự sáng tạo và đơn giản thực thụ đến từ việc
Studio.
-1386tích h    -1386ợp công cụ tổng thể - phần cứng và phần mềm, nội dung và bề ngoài cùng kinh doanh - chứ
không phải để nó phải cởi mở và vỡ vụn như những gì đã xảy ra trong thế giới của máy tính cá
nhân Windows và giờđây đang xảy ra với các thiết bị Android:
Trong cốt lõi của Apple, công nghệlà chưa đủ. Chúng tôi tin rằng chính công nghệ kết hợp
với nhân văn sẽ đem lại kết quả làm nức lòng chúng ta. Chẳng ở đâu điều này lại đúng đắn hơn là
trong trường hợp của các thiết bị sau máy tính cá nhân. Thiên hạ đang đổ xô vào thị trường máy
tính bảng này, và họ đang coi nó như chiếc máy tính cá nhân thứ hai, trong đó phần cứng và phần
mềm là do các công ty khác nhau tạo ra. Kinh nghiệm của chúng tôi, và từng tế bào trong cơ thể
chúng tôi, khẳng định rằng đây không phải là cách tiếp cận đúng đắn. Đây là những thiết bị sau
máy tính cá nhân cần có trực giác hơn và dễNguyen sử dụng hơn máy tính cá nhân, và trong đó phần cứng,
phần mềm và các ứng dụng cần được kết hợp càng nhuần nhuyễn hơn so với máy tính cá nhân.
Chúng tôi nghĩ mình có cấu trúc thích hợp không chỉ về Silicon, mà còn cả trong tổ chức của
chúng tôi, để tạo nên những loại sản phẩm này.
Nó là một cấu trúc đã ăn vào không chỉ tổ chức mà ông đã gây dựng nên, mà còn vào chính
tâm hồn ông.
Sau sự kiện ra mắt, Jobs như được tiếp thêm sinh lực. ông đến khách sạn Four Seasons để
Smith
ăn trưa cùng tôi, vợ ông, Reed và hai người bạn của Reed ở Stanford. Lần này ông đã chịu ăn, dù
vẫn hơi kén chọn. Ông gọi nước ép hoa quả tươi, sau đó đã trả lại ba lần vì cho rằng mỗi lần đều là
-1773nước đóng hộ    -1773p, cùng một đĩa mì Ý trộn rau tươi mà ông đã đẩy ra xa chỉ sau một lần nếm. Nhưng
sau đó ông ăn một nửa đĩa salad cua
Louie của tôi và gọi một đĩa đầy cho riêng ông, tiếp theo là một cốc kem. Khách sạn tận
tâm này thậm chí đã mang ra được một cốc nước hoa quả đáp ứng được tiêu chuẩn của ông.
Ngày hôm sau ở nhà, ông vẫn rất hứng khởi. Ông đang lên kế hoạch hôm sau sẽ bay một
mình đến Kona Village, tôi bèn đề nghị được xem ông đã cho những gì vào chiếc iPad 2 của ông để
 






chuẩn bị cho chuyến đi. Trong đó có ba bộ phim: Chinatown, The Bourne Ultimatum và Toy Story
3. Ngoài ra, chỉ có một cuốn sách mà ông đã tải xuống: The Autography of a Yogi, cuốn hướng
dẫn thiền định và duy linh mà ông đã đọc lần đầu hồi thiếu niên, sau đó đọc lại ở Ấn Độ và từ đó trở
đi đã đọc mỗi năm một lần.
Được nửa buổi sáng, ông quyết định là muốn ăn một thứ gì đó. ông vẫn còn quá yếu để lái
xe, vì vậy tôi đưa ông đến một quán cà phê trong một khu mua sắm. Nơi đó đang đóng cửa, nhưng
người chủ đã quen với việc Jobs gõ cửa vào những thời gian như thế này và rất vui vẻ cho chúng
tôi vào. Jobs nói đùa: “ông ấy đã nhận sứ mệnh vỗ béo tôi.” Các bác sĩ yêu cầu ông phải ăn trứng vì
đó là nguồn protein chất lượng, vì vậy ông gọi món trứng tráng. “Sống chung với một căn bệnh
như thế này, cùng với tất cả những cơn đau, liên tục nhắc nhở anh đến cái chết, và điều đó có thể có
Studio.
-1386nh    -1386ững tác động kỳ lạ tới não của anh nếu anh không cẩn thận,” ông nói. “Anh không lên kế hoạch
trước cho nhiều hơn một năm, điều đó nghe thật tòi tệ. Anh cần ép bản thân lên kế hoạch như thể
anh sẽ sống nhiều năm nữa.”
Một ví dụ của lối suy nghĩ thần kỳ này là kế hoạch xây dựng một chiếc du thuyền sang
trọng của ông. Trước cuộc phẫu thuật cấy gan, ông và gia đình thường thuê một chiếc tàu để đi
nghỉ tại Mexico, Nam Thái Bình Dương hoặc Địa Trung Hải. Trong rất nhiều những chuyến đi
này, Jobs cảm thấy buồn chán và bắt đầu ghét thiết kế của chiếc tàu, vì vậy họ sẽ rút ngắn chuyến
đi và bay đến Kona Village. Nhưng thỉnh thoảng chuyến đi cũng diễn ra tốt đẹp. “Chuyến du lịch
tuyệt vời nhất là lần chúng tôi đi xuôi bờ biển Italia, sau đó tới Athens - nơi đó đúng là địa ngục,
Nguyen
nhưng đền Parthenon thì thật tuyệt diệu - tiếp theo là đến Ephesus ở Thổ Nhĩ Kỳ, ở đây họ có
những nhà vệ sinh công cộng cổ đại lát cẩm thạch cùng một khoảng ở giữa để các nhạc công biểu
-2440di    -2440ễn.” Khi họđến Istanbul, ông nhờ một giáo sư sử học đưa gia đình mình đi thăm thú. Cuối cùng,
họđến một nhà tắm kiểu ThổNhĩ Kỳ, nơi mà bài giảng của giáo sư đã mang lại cho Jobs một cái
nhìn thấu suốt về sự toàn cầu hóa của giới trẻ:
Tôi đã có được một khám phá thực thụ. Khi đó chúng tôi đều đang mặc áo choàng tắm, rồi
họ pha cà phê Thổ Nhĩ Kỳ cho chúng tôi. Giáo sư giải thích rằng cà phê ở đây được làm ra khác
Smith
-3853bi    -3853ệt đến thế nào so với bất kỳnơi nào khác, và tôi chợt nhận ra: “Thì sao chứ?” Đâu có đứa trẻ nào
quan tâm đến cà phê ThổNhĩ Kỳ, kể cả bọn trẻnước này? Tôi đã ngắm nghía giới trẻở Istanbul
suốt cả ngày. Tất cả bọn họđều uống những gì mà giới trẻ trên thế giới uống, và họ mặc quần áo
trông như của hãng Gap, và họđều đang dùng điện thoại di động. Họ giống giới trẻở mọi nơi khác.
Tôi nhận ra rằng giờ đây với giới trẻ thì cả thế giới đều giống nhau. Khi chúng tôi làm ra sản phẩm
thì không có cái thứ gọi là điện thoại Thổ Nhĩ Kỳ, hay máy nghe nhạc mà giới trẻ Thổ Nhĩ Kỹ thích
thú sẽ chẳng khác gì cái mà một thanh niên ở nơi khác sẽ muốn. Giờ đây chúng ta là một thế giới.
 






Sau niềm vui của chuyến đi đó, Jobs đã tiêu khiển bằng cách bắt đầu thiết kế và sau đó là
liên tục thiết kế lại một chiếc tàu mà ông nói là ông muốn xây dựng một ngày nào đó. Khi trở bệnh
vào năm 2009, ông suýt nữa đã hủy bỏ dự án này. ông hòi tưởng lại: “Tôi đã cho rằng mình sẽ
không còn sống khi nó được hoàn thành. Nhưng ý nghĩ đó khiến tôi rất buồn, vì vậy tôi quyết định
rằng thiết kế sẽ là một thú vui, và có thể tôi sẽ có cơ may sống sót khi nó được hoàn thành. Nếu
ngừng thiết kế chiếc tàu ròi lại sống được hai năm nữa thì tôi sẽ bực mình lắm. Vì vậy tôi vẫn cứ
làm tiếp.”
Sau khi ăn trứng tráng ở quán cà phê, chúng tôi quay về nhà ông, rồi ông cho tôi xem tất cả
các mô hình và bản vẽ cấu trúc. Đúng như dự đoán, chiếc du thuyền trông rất bóng bẩy và tối giản.
Sàn gỗ tếch nhẵn hoàn toàn và không hề được trang trí. Giống như ở một cửa hàng Apple, các cửa
Studio.
sổ cabin đều là những khung lớn, gần như từ sàn lên đến trần, còn khu vực sinh hoạt chính được
-1293thi    -1293ết kế có những bức tường kính dài mười hai mét và cao ba mét. ông đã nhờ kỹsư trưởng của các
cửa hàng Apple thiết kế một loại kính đặc biệt có thểđóng vai trò cột chịu lực.
Cho tới khi đó, chiếc tàu đang được xây dựng dưới tay các nhà đóng tàu Hà Lan là
Feadship, nhưng Jobs vẫn đang loay hoay với thiết kế. Ông nói: “Tôi biết rằng mình có thể sẽ chết
và để lại cho Laurene một chiếc tàu đang làm dở. Nhưng tôi phải làm tiếp. Nếu không, tức là một
lời thừa nhận rằng tôi sẽ chết.”
Ông và Powell sẽ tổ chức kỷ niệm 20 năm ngày cưới vài ngày sau đó, và ông thừa nhận
rằng đã có những lúc ông không đánh giá bà đúng như những gì bà xứng đáng. Ông nói: “Tôi rất
Nguyen
-2533may m    -2533ắn, vì ta chẳng thể nào biết được mình đang dấn thân vào cái gì khi cưới. Ta chỉ biết dựa vào
trực giác. Tôi đã làm không thể tốt hơn, bởi Laurene không chỉthông minh và xinh đẹp mà bàấy
-2440hóa ra còn là m    -2440ột người rất tốt.” ông rơi nước mắt trong chốc lát. ông nói về những người bạn gái
khác của mình, đặc biệt là Tina Redse, nhưng ròi khẳng định rằng mình đã kết thúc ởđúng chỗ.
ông cũng nhìn nhận lại rằng mình đã ích kỷ và đòi hỏi đến thế nào. “Laurene đã phải chịu đựng
tính cách đó của tôi, cũng như chịu đựng bệnh tật của tôi,” ông nói. “Tôi biết rằng sống với tôi
không phải là một việc dễ dàng gì cho cam.”
Smith
Một trong những thói ích kỷ của ông thể hiện ở chỗ ông có xu hướng quên các ngày kỷ
-3760ni    -3760ệm và sinh nhật. Nhưng lần này, ông quyết định lên kế hoạch thật bất ngờ. Họđã làm đám cưới
tại khách sạn Ahwahnee ở Yosemite, vì vậy ông quyết định sẽđưa Powell trở lại đó vào ngày kỷ
niệm của họ. Nhưng khi Jobs gọi đến thì nơi này đã được đặt kín chỗ. Ông bèn nhờ khách sạn tiếp
cận những người đã đặt căn phòng mà ông và Powell đã ở trước đây và xin họ hủy đặt. Jobs hồi
tưởng lại: “Tôi đề nghị trả tiền cho thêm một cuối tuần, nhưng người đó đã tốt bụng và nói: ’20
năm, mời ông lấy phòng, nó là của ông.’”
 






Ông tìm lại ảnh cưới, do một người bạn chụp, và in ra những bản lớn trên giấy bìa dày ròi
đặt vào một chiếc hộp rất tao nhã. Ông tìm lại trong chiếc iPhone của mình mẩu ghi chú mà ông đã
soạn sẵn để cho vào chiếc hộp và đọc to nó lên:
20 năm trước chúng ta không biết nhiều về nhau. Chúng ta đã được trực giác mách bảo; ở
bên em như thể đang ở trên thiên đường hạ giới. Tuyết rơi khi chúng ta làm đám cưới ở khách sạn
Ahwahnee. Năm tháng trôi qua, bọn trẻ ra đời, đã có những giây phút hạnh phúc, những thời điểm
khó khăn, nhưng chưa bao giờ là những ngày tháng tòi tệ. Tình yêu và sự tôn trọng giữa chúng ta
đã tồn tại và nảy nở. Chúng ta đã cùng nhau trải qua thật nhiều khó khăn, và giờ đây chúng ta đang
ở đúng xuất phát điểm của mình 20 năm trước - già dặn hơn, khôn ngoan hơn - với những nếp nhăn
trên mặt và trong tim. Giờ đây chúng ta đã thấy được biết bao niềm vui, nỗi buồn, bí mật và cả
Studio.
-1386nh    -1386ững điều kỳ diệu của cuộc sống, và giờđây chúng ta vẫnở bên nhau. Chân anh vẫn chưa bao giờ
chạm đất.
Đến cuối bài đọc, ông khóc đến không ngừng nổi. Khi đã lấy lại bình tĩnh, ông nói thêm
rằng ông cũng sẽ dành một tậpảnh cho mỗi đứa con của mình. “Tôi nghĩ chúng sẽthích được thấy
rằng bố mình cũng có một thời trẻ trung.”
iCloud
Năm 2001, Jobs đặt ra một viễn cảnh: Chiếc máy tính cá nhân sẽ đóng vai trò “trung tâm
số” của một loạt các thiết bị sống như máy nghe nhạc, máy quay phim, điện thoại và máy tính
bảng. Viễn cảnh này nhắm đến điểm mạnh của Apple trong việc tạo ra các sản phẩm tích hợp dễ sử
Nguyen
nghdụng. Chính vì vệ giá trị nhất thậy, Apple đã biếế giới.     n từ một công ty sản xuất máy tính đắt tiền thành công ty công
Năm 2008, Jobs đã khai triển viễn cảnh đó cho làn sóng tiếp theo của thời đại số. Ông tin
rằng trong tương lai, máy tính để bàn sẽ không còn là trung tâm nội dung của bạn nữa, mà thay vào
đó sẽ là “đám mây”. Nói cách khác, nội dung của bạn sẽ được lưu giữ trên các máy chủ từ xa do
một công ty mà bạn tin tưởng quản lý, và bạn có thể truy cập nội dung đó trên bất kỳ thiết bị nào,
ở bất kỳ nơi đâu. ông sẽ mất ba năm để hoàn thiện được nó.
Smith
Ông bắt đầu với một bước đi sai lầm. Vào mùa hè năm 2008, ông cho ra mắt một sản phẩm
-3760tên là MobileMe, m    -3760ột dịch vụthuê bao đắt đỏ(99 đô-la mỗi năm) cho phép bạn cất giữ sổđịa chỉ,
tài liệu, hìnhảnh, video, email và lịch trình của mình từxa trong đám mây và đồng bộ nó với bất kỳ
thiết bị nào. Trên lý thuyết, bạn có thể dùng iPhone hoặc bất kỳ chiếc máy tính nào để tiếp cận với
mọi khía cạnh cuộc sống số của bạn. Tuy nhiên có một vấn đề lớn: Dịch vụ này, theo cách nói của
Jobs, chẳng ra gì. Nó rất phức tạp, các thiết bị không đồng bộ hóa tốt, còn email và các dữ liệu khác
thì ngẫu nhiên biến mất trong thinh không. “MobileMe của Apple có quá nhiều lỗi để có thể tin
cậy,” đó là tiêu đề bài đánh giá của Walt Mossberg trên tờ Wall Street Journal.
 






Jobs rất tức giận, ông tập trung đội ngũ MobileMe trong khán phòng của Apple, đứng trên
bục và hỏi: “Ai có thể cho tôi biết mục đích của MobileMe là gì?” Sau khi các thành viên đưa ra
câu trả lời, Jobs vặc lại: “Thế thì tại sao nó lại không làm được như vậy?” Trong vòng nửa tiếng
đồng hồ sau đó, ông tiếp tục nhiếc móc họ. “Các anh đã bôi nhọ danh tiếng của Apple,” ông nói.
“Các anh nên ghét nhau vì đã gây thất vọng lẫn nhau. Mossberg, người bạn của chúng ta, không
còn viết những điều tốt đẹp về chúng ta nữa.” Trước mặt tất cả những người ở đó, ông sa thải
trưởng nhóm MobileMe và thay thế bằng Eddy Cue, người đã giám sát tất cả các nội dung Internet
tại Apple. Như Adam Lashinsky của tờ Fortune đã nêu trong một bài mổ xẻ văn hóa đoàn thể ở
Apple, “Trách nhiệm được đảm bảo nghiêm ngặt.”
Đến năm 2010, có thể thấy rõ rằng Google, Amazon, Microsoft và các công ty khác đều
Studio.
đang nhắm tới mục tiêu trở thành người giỏi nhất trong việc lưu trữ tất cả nội dung và dữ liệu trong
-1293đám mây và đồ    -1293ng bộ hóa chúng vào các loại thiết bị. Vì vậy Jobs tăng cường nỗ lực của mình. Mùa
thu năm đó, ông giải thích với tôi:
Chúng tôi phải là công ty quản lý mối quan hệ của các bạn với đám mây - phát nhạc và
video của bạn từ đám mây, cất giữ các bức ảnh và thông tin của bạn, và thậm chí có thể là cả các dữ
liệu bệnh lý của bạn nữa. Apple là nơi đầu tiên có ý tưởng về chiếc máy tính trở thành một trung
tâm số. Vì vậy chúng tôi đã viết nên tất cả các ứng dụng đó - iPhoto, iMovie, iTunes - và cài vào
các thiết bị của mình như iPod, iPhone và iPad, và nó đã thành công vang dội. Nhưng sau vài năm
nữa, trung tâm này sẽ chuyển từ máy tính của bạn sang đám mây.
Vì vậy, vẫn là chiến lược trung tâm số ấy, nhưng trung tâm sẽ chuyển sang nơi khác. Điều
đó có nghĩa là bạn sẽ luôn luôn có thể tiếp cận nội dung của mình mà không cần phải đồng bộ hóa.
Chúng tôi cần thực hiện sự biến đổi này, bởi đó là cái mà Clayton Christensen gọi là “thế
tiến thoái lưỡng nan của người tiên phong,” trong đó những người phát minh lại thường là người
cuối cùng thấu hiểu được nó, mà chúng tôi thì chắc chắn là không muốn bị bỏ lại đằng sau. Tôi sẽ
biến MobileMe thành miễn phí, rồi chúng tôi sẽ làm cho việc đồng bộ hóa nội dung trở nên đơn
giản. Chúng tôi đang xây dựng một trung tâm máy chủ ở Bắc Carolina. Chúng tôi có thể đáp ứng
đủ nhu cầu đồng bộ hóa của bạn, và bằng cách đó chúng tôi có thể giữ được khách hàng.
Jobs thảo luận về viễn cảnh này vào các cuộc họp sáng thứ hai, và dần dần nó được cải tiến
thành một chiến lược mới. ông hồi tưởng lại: “Tôi gửi email tới các nhóm vào hai giờ sáng và vật
lộn với các chiến thuật. Chúng tôi nghĩ về nó rất nhiều vì đây không phải là công việc mà là cuộc
sống của chúng tôi.” Dù một số thành viên ban giám đốc, trong đó có AI Gore, đặt ra vấn đề về ý
tưởng biến MobileMe thành dịch vụ miễn phí nhưng họ vẫn ủng hộ. Đó sẽ là chiến lược của họ
nhằm thu hút khách hàng vào quỹ đạo của Apple trong thập kỷ tiếp theo.
 






Dịch vụ mới được đặt tên là iCloud, và Jobs đã tiết lộ nó trong lời gửi gắm chính tới Hội
nghị các Lập trình viên của Apple trên toàn Thế giới vào tháng 6 năm 2011. ông vẫn đang trong
thời kỳ nghỉ chữa bệnh, và trong tháng 5 đã phải nhập viện vì nhiễm trùng và đau đớn. Một số
người bạn thân thuyết phục ông đừng thuyết trình bởi nó sẽ đòi hỏi rất nhiều sự chuẩn bị và tập
luyện. Nhưng viễn cảnh được dẫn đường cho một chuyển giao kiến tạo mới trong thời đại số
dường như đã tiếp thêm cho ông sức mạnh.
Khi đứng trên bục phát biểu tại Trung tâm Hội nghị San Francisco, ông mặc một chiếc áo
len san đen hiệu VONROSEN bên ngoài chiếc áo cổ rùa Issey Miyake màu đen quen thuộc của
mình, và bên trong chiếc quần bò màu xanh là chiếc quần lót giữ nhiệt. Nhưng trông ông vô cùng
hốc hác. Đám đông đứng vỗ tay chào đón ông rất lâu - “Điều đó luôn giúp ích rất nhiều, và tôi thật
Studio.
-1386s    -1386ự cảm kích,” ông nói - nhưng chỉ sau vài phút, cổ phiếu của của Apple giảm hơn 4 đô-la, xuống
còn 340 đô-la. Ông đang cho thấy một nỗ lực đáng khâm phục, nhưng trông ông rất yếu.
Ông nhường lại sân khấu cho Phil Schiller và Scott Forstall trình bày về các hệ điều hành
mới cho Mac và các thiết bị di động, sau đó trở lại tự mình giới thiệu iCloud. Ông nói: “Khoảng 10
năm trước, chúng tôi đã có được một trong những nhận thức quan trọng nhất của mình. Máy tính
cá nhân sẽ trở thành trung tâm cuộc sống số của bạn. Video, hình ảnh, âm nhạc của bạn.
Nhưng nó đã sụp đổ trong vài năm gần đây. Vì sao?” Ông giải thích rằng việc đồng bộ hóa
tất cả nội dung vào từng thiết bị là khó đến mức nào. Nếu bạn có một bài hát vừa được tải xuống
iPad, một bức ảnh được chụp bằng iPhone và một video được giữ trên máy tính thì bạn sẽ cảm thấy
mình giống như một nhân viên tổng đài thời xưa khi cứ phải tháo lắp dây cáp USB từ cái này sang
cái khác để chia sẻ nội dung. “Đồng bộ hóa những thiết bị này đang khiến chúng ta phát điên,” ông
nói và nhận được một tràng cười lớn từ khán phòng. “Chúng tôi có một giải pháp. Đó là nhận thức
lớn tiếp theo của chúng tôi. Chúng tôi sẽ giáng cấp máy tính cá nhân và Mac xuống thành một thiết
bị, và chuyển trung tâm số vào đám mây.”
Jobs nhận thức rất rõ rằng “nhận thức lớn” này thực ra không hẳn là mới. Thật vậy, ông nói
đùa về cố gắng trước đây của Apple: “Các bạn có thể nghĩ rằng, Tại sao tôi phải tin họ? Họ chính
là nhSmithững người đã tạo ra MobileMe’.” Cả khán phòng bật cười căng thẳng. “Cho phép tôi nói rằng
đó không phải là giai đoạn tốt nhất của chúng tôi.” Nhưng khi ông giới thiệu iCloud, có thể thấy rõ
rằng nó sẽ làm tốt hơn. Thư, danh bạ và các mục trên lịch đều được đồng bộ hóa ngay lập tức. Các
ứng dụng, hình ảnh, sách truyện và tài liệu cũng vậy. Ấn tượng nhất là Jobs và Eddy Cue đã làm
hợp đồng với các công ty phát hành nhạc (không như Google và Amazon). Apple sẽ có 18 triệu bài
hát trên các máy chủ đám mây của mình. Nếu bạn có bất kỳ bài hát nào trong số này trên các thiết
bị hoặc máy tính của mình - dù là bạn đã sở hữu nó một cách hợp pháp hay bất hợp pháp - thì
Apple cũng sẽ cho phép bạn có được phiên bản chất lượng cao của bài hát đó trên tất cả các thiết bị
 






của mình mà không cần phải tốn thời gian và công sức tải nó lên đám mây. “Tất cả đều sẽ hoạt
động tốt,” ông nói.
Khái niệm đơn giản đó - rằng mọi thứ đều sẽ hoạt động nhuần nhuyễn - như thường lệ vẫn
là lợi thế cạnh tranh của Apple. Microsoft đã quảng cáo cho “Cloud Power” trong hơn một năm, và
ba năm trước, kiến trúc sư phần mềm trưởng của công ty là huyền thoại Ray Ozzie đã thốt lên:
“Nguyện vọng của chúng tôi là mỗi cá nhân sẽ chỉ cần đăng ký các sản phẩm truyền thông của
mình một lần, sau đó có thể dùng bất kỳ... thiết bị nào của mình để tiếp cận và thưởng thức sản
phẩm truyền thông của họ.” Nhưng Ozzie đã rời Microsoft vào cuối năm 2010, và động lực đưa
đám mây của công ty vào các thiết bị tiêu dùng không bao giờ được thực hiện. Amazon và Google
đều đã đưa ra dịch vụ đám mây vào năm 2011 nhưng không công ty nào có khả năng tích hợp phần
Studio.
-1386c    -1386ứng, phần mềm và nội dung của một loạt các thiết bị. Apple kiểm soát tất cả các mắt xích và thiết
kếđể chúng cùng hoạt động: các thiết bị, máy tính, hệđiều hành và phần mềmứng dụng, cùng với
việc kinh doanh và cất giữ nội dung.
Tất nhiên, nó sẽ chỉ hoạt động nhuần nhuyễn nếu bạn sử dụng thiết bị của Apple vàở
nguyên trong vòng phong tỏa của họ. Điều này tạo ra thêm một lợi ích cho Apple: sự trung thành
của khách hàng. Một khi đã bắt đầu sử dụng iCloud, sẽ rất khó để chuyển sang dùng một thiết bị
Kindle hoặc Android. Âm nhạc và các nội dung khác của bạn sẽ không đồng bộ với chúng; trên
thực tế, chúng thậm chí có thể không hoạt động. Đó chính là kết quả đạt được sau ba thập kỷ tránh
xa các hệ điều hành mở. “Chúng tôi đã nghĩ về việc liệu có nên tạo một phần nhạc cho Android,”
Nguyen
Jobs nói với tôi trong bữa sáng hôm sau. “Chúng tôi đã cho iTunes vào Windows để bán được
-2533thêm iPod. Nhưng tôi không thấ    -2533y có lợi ích gì trong việc cài đặtứng dụng âm nhạc của chúng tôi
vào Android, trừ việc làm hài lòng người sử dụng Android. Mà tôi thì không muốn làm hài lòng
người sử dụng Android.”
Địa điểm mới
Hồi 13 tuổi, Jobs tra cứu số điện thoại của Bill Hewlett trong danh bạ điện thoại rồi gọi cho
ông để hỏi về một bộ phận cần cho bộ đếm tần số mà ông đang cố xây dựng, để rồi thành ra có
đượSmithc một công việc làm thêm hè tại bộ phận dụng cụ của Hewlett-Packard. Cùng năm đó, HP mua
đất ở Cupertino để mở rộng bộ phận tính toán của mình. Wozniak đến làm việc ở đó, và chính ở
nơi này ông đã thiết kế Apple I và Apple II trong những giờ làm đêm của mình.
Khi vào năm 2010, HP quyết định bỏ địa điểm của mình tại Cupertino, nơi chỉ cách tổng
hành dinh One Infinite Loop của Apple 1,5 kilômét về phía đông, Jobs đã lặng lẽ dàn xếp để mua
lại nó và cả khu đất xung quanh, ông rất ngưỡng mộ cách Hewlett và Packard đã gây dựng một
công ty bền vững, và ông cũng tự hào vì đã làm được điều tương tự ở Apple. Giờ đây ông muốn có
một đại bản doanh để trưng bày, một thứ mà không công ty công nghệ nào ở Bờ Tây có được. Cuối
 






cùng ông tập hợp được tổng cộng 60 héc-ta, phần lớn trong số đó từng là các vườn mơ khi ông còn
bé, rồi lao mình vào cái mà sau này sẽ trở thành một dự án di sản kết hợp đam mê thiết kế và đam
mê tạo lập nên một công ty bền vững của ông. "Tôi muốn để lại một tổng hành dinh đầy dấu ấn thể
hiện các giá trị của công ty đến muôn đời sau," ông nói.
Ông thuê công ty kiến trúc mà ông cho là tốt nhất thế giới của Ngài Norman Foster, công ty
đã xây nên những tòa nhà được bố trí rất thông minh, chẳng hạn như dinh thự được phục hồi lại
Reichstag ở Berlin và tòa nhà 30 St. Mary Axe ở London. Chẳng có gì ngạc nhiên khi Jobs tích cực
tham gia lên kế hoạch cả về tầm nhìn và chi tiết đến nỗi gần như không thể quyết định được thiết kế
cuối cùng. Đây sẽ là tòa dinh thự trường tòn của ông, vì vậy ông muốn làm cho hẳn hoi. Công ty
của Foster cử 50 kiến trúc sư tham gia đội ngũ, và rồi trong suốt năm 2010, cứ ba tuần họ lại mang
Studio.
-1386đế    -1386n cho Jobs những mô hình và lựa chọn đã được chỉnh sửa. ông cứ liên tục nảy ra những ý tưởng
mới, đôi khi là một hình dáng mới hoàn toàn, rồi buộc họ bắt đầu lại và đưa ra thêm các lựa chọn
thay thế.
Khi ông cho tôi xem các mô hình và kế hoạch lần đầu tiên trong phòng khách của mình, tòa
nhà trông giống như một đường đua uốn lượn khổng lò được tạo nên từ ba hình bán nguyệt liên kết
với nhau quanh một khoảng sân trung tâm rộng lớn. Tường là những tấm kính cao từ nền lên trần,
còn nội thất bao gồm các hàng văn phòng di động cho ánh sáng mặt trời tỏa xuống các lối đi.
“Thiết kế này tạo nên khoảng không gian hội họp linh hoạt,” ông nói, “và tất cả mọi người đều
được hưởng ánh sáng mặt trời.”
Lần tiếp theo ông cho tôi xem thiNguyenết kế là một tháng sau đó, khi chúng tôi đang ở trong
phòng hội nghị rộng lớn của Apple đối diện văn phòng của ông, ở đó một mô hình dự kiến của tòa
nhà phủ kín chiếc bàn họp. ông đã đưa ra một thay đổi lớn. Các văn phòng di động đều sẽ được đặt
cách xa cửa sổ, nhờ đó các hành lang dài đều sẽ ngập tràn ánh nắng. Chúng cũng sẽ đóng vai trò là
không gian sinh hoạt chung, ông đã tranh luận rất nhiều với một số kiến trúc sư bởi họ muốn cửa sổ
được mở ra. Jobs thì chưa bao giờ thích ý tưởng là mọi người có thể mở được các thứ. ông tuyên
bố: “Điều đó sẽ chỉ khiến cho người ta làm loạn.” ông đã chiến thắng trong vấn đề đó, cũng như ở
nhiSmithều chi tiết khác.
Khi về nhà vào buổi tối hôm ấy, Jobs khoe các bản vẽ trong bữa tối, Reed bèn nói đùa rằng
cái vẻ ngoài lơ lửng ấy làm cậu liên tưởng đến bộ phận sinh dục của đàn ông. Jobs gạt bỏ lời bình
luận ấy, coi đó chỉ là tư duy của một người chưa trưởng thành. Nhưng ngày hôm sau, ông đề cập
đến bình luận ấy với các kiến trúc sự. “Thật không may là một khi tôi đã kể với anh chuyện đó thì
anh sẽ không bao giờ có thể xóa bỏ hình ảnh ấy khỏi tâm trí mình,” ông nói. Vào lần tiếp theo tôi
tới thăm, hình dáng của tòa nhà đã được thay đổi thành một hình tròn đơn giản.
 






Thiết kế mới này đồng nghĩa với việc sẽ không có một tấm kính thẳng nào trong tòa nhà.
Tất cả đều sẽ được uốn cong và ăn khớp với nhau. Đã từ lâu, Jobs vẫn luôn bị các tấm kính mê
hoặc, và theo kinh nghiệm của ông khi đòi hỏi các tấm kính lớn làm theo yêu cầu cho các cửa hàng
của Apple giúp ông tự tin rằng hoàn toàn có thể tạo ra một số lượng lớn những tấm kính cong
khổng lồ. Khoảng sân trung tâm dự kiến sẽ có chiều dài khoảng 244 mét (tức là lớn hơn chiều dài
của ba khối nhà thành phố, hoặc gần bằng chiều dài của ba sân bóng đá), và ông cho tôi xem mô
hình này với những tấm khăn trải bàn, ngụ ý rằng nó có thể bao quanh Quảng trường St. Peter ở
Rome như thế nào. Một trong những ký ức còn sót lại của ông là về các vườn cây ăn quả từng tồn
tại trên khu đất này, vì vậy ông bèn thuê một chuyên gia trồng cây đầy kinh nghiệm từ Stanford và
ra chỉ thị rằng 80% khu đất sẽ là cảnh thiên nhiên với 6.000 cây cối. Jobs hòi tưởng lại: “Tôi đã đề
Studio.
-1386ngh    -1386ị ôngấy phải trồng một vườn cây mơ mới. Trước đây ta thấy chúng ở khắp nơi, ngay cảở các
góc đường, và chúng đã trở thành di sản của thung lũng này.”
Đến tháng 6 năm 2011, thiết kế của tòa nhà bốn tầng rộng hơn 90 kilômét vuông với sức
chứa hơn 12 nghìn nhân viên đã sẵn sàng được tiết lộ. ông quyết định thông báo với Hội đồng
Thành phố Cupertino một cách lặng lẽ và không công khai ngay sau ngày công bố dịch vụ iCloud
tại Hội nghị Lập trình viên Quốc tế.
Dù không còn mấy sức lực nhưng ông vẫn có một lịch trình kín vào ngày hôm đó. Ron
Johnson, người đã triển khai các cửa hàng của Apple và điều hành chúng trong hơn một thập kỷ, đã
quyết định đồng ý đề nghị trở thành CEO của J.C. Penney, và sáng hôm đó ông đã đến nhà Jobs đề
bàn về sự ra đi của mình. Sau đó Jobs và tôi cùng đếNguyenn một quá cà phê tên là Fraiche ở Palo Alto,
ông đã nói rất hào hứng về các sản phẩm trong tương lai của Apple. Cuối ngày, ông được đưa tới
Santa Clara để dự cuộc họp hàng quý của Apple với các giám đốc cấp cao của Intel, ở đó họ thảo
luận về khả năng sử dụng chip Intel trong các thiết bị di động tương lại. Đêm hôm đó, U2 chơi ở
Oakland Coliseum, Jobs đã định sẽ đến. Thay vào đó, ông quyết định tối hôm ấy sẽ trình bày đồ
Ấn của mình với Hội đồng Cupertino.
Đến nơi mà không có bộ sậu tùy tùng hay bất kỳ sự phô trương nào, với dáng điệu thoải
mái, vSmithẫn mặc chiếc áo len màu đen đã mặc tại buổi nói chuyện hội nghị lập trình viên, ông đứng
trên bục với chiếc điều khiển trong tay và trình bày các slide thiết kế với các thành viên hội đồng
trong 20 phút. Khi một tòa nhà hình tròn bóng bẩy như tới từ tương lai hiện lên trên màn hình, ông
ngừng lại và mỉm cười. “Trông như thể một chiếc tàu vũ trụ vừa hạ cánh,” ông nói. Một lát sau,
ông nói thêm: “Tôi nghĩ chúng tôi có thể xây dựng nên tòa nhà văn phòng tuyệt nhất thế giới.”
Thứ Sáu tuần sau, Jobs gửi email tới một đồng nghiệp từ rất lâu trước đây là Ann Bowers,
vợ góa của nhà đồng sáng lập Intel Bob Noyce. Bà là giám đốc nhân sự cũng như quản lý của
Apple vào đầu những năm 1980, chịu trách nhiệm khiển trách Jobs sau những cơn thịnh nộ của
 






ông và xoa dịu các bạn đồng nghiệp. Jobs hỏi rằng liệu hôm sau bà có muốn đến thăm ông hay
không. Bowers đang ở New York, nhưng bà đã đến nhà ông vào chủ nhật ngay khi bà quay lại. Khi
đó, ông lại trở bệnh, rất đau đớn và hầu như chẳng còn chút sức lực nào, nhưng ông vẫn rất hào
hứng cho bà xem hình ảnh của đại bản doanh mới. ông nói: “Bà hãy tự hào về Apple. Bà hãy tự hào
về những gì chúng ta đã gây dựng.”
Sau đó ông nhìn bà chăm chú và hỏi một câu hỏi khiến bà “ngã ngửa”: “Hãy cho tôi biết,
hồi trẻ tôi như thế nào?”
Bowers cố gắng đưa ra một câu trả lời trung thực: “ông rất mạnh mẽ, và khó tính. Nhưng
tầm nhìn của ông thì đầy thuyết phục. Ông đã bảo chúng tôi, ‘Hành trình chính là phần thưởng.’
Điều đó quả thật là đã đúng.”
Studio.
Jobs trả lời: “Đúng. Tôi đã học được nhiều điều trong hành trình đó.” Rồi vài phút sau, ông
đấnhắy.”c lại câu trả lời, như để trấn an Bowers và chính mình: “Tôi đã học được nhiều điều. Thật sự




Nguyen





Smith
 






Chương 41: VÒNG 3


Gia đình gắn bó
 








Cuộc chiến giai đoạn cuối
 
Jobs có mong muốn cháy bỏng là có thể sống tới lễ tốt nghiệp trung học của con trai vào
tháng Sáu năm 2010. “Khi được chẩn đoán mắc bệnh ung thu, tôi đã có một thỏa ước với Chúa
hoặc với bất kỳ ai có quyền năng, rằng tôi thực sự muốn được nhìn thấy Reed trong lễ tốt nghiệp,
và rằng hãy cứu vớt tôi qua năm 2009,” Steve nói. Là học sinh cuối cấp, Reed trông kỳ quái giống
Steve năm 18 tuổi, với một nụ cười đầy hiểu biết và có phần nổi loạn, với ánh nhìn rất mãnh liệt
cùng mái tóc đen bù xù. Nhưng Reed cũng được thừa hưởng sự ngọt ngào và khả năng thấu cảm
nhạy bén sâu sắc từ mẹ cậu, những điều mà Steve không có. Reed luôn lộ rõ vẻ trìu mến và háo hức
Studio.
-1386khi    -1386ến người khác cảm thấy hài lòng. Bất cứ khi nào Steve ngồiủrũ bên bàn ăn và nhìn chằm chằm
xuống sàn nhà - điều thường xuyên xảy ra khi ông bịốm - thì việc duy nhất chắc chắn sẽ khiến cho
đôi mắt của Steve bừng sáng lên đó là khi Reed bước vào.
Reed tôn thờ cha mình. Chẳng bao lâu sau khi tôi bắt tay vào viết cuốn sách này, Reed ghé
thăm nơi ở của tôi và giống như những gì cha cậu thường làm, cậu đề nghị tôi đi dạo. Với một cái
nhìn mạnh mẽ và nghiêm túc, Reed nói với tôi rằng cha cậu không phải là một doanh nhân máu
lạnh chỉ tìm kiếm lợi nhuận mà là một người được thôi thúc bởi tình yêu đối với những việc ông
làm và niềm tự hào về những sản phẩm mà ông tạo ra.
Sau khi Jobs được phát hiện bị ung thư, Reed đã bắt đầu dành tất cả những kỳ nghỉ hè của
cậu để làm việc tại phòng thí nghiệm ung thư của Stanford và nghiên cứu về trình tự sắp xếp AND
nhằm tìm ra những tế bào gen gây ung thư ruột kết. Trong một lần thí nghiệm, cậu đã tìm hiểu cách
thức các đột biến gen di truyền giữa các thành viên trong gia đình. “Một trong những tia hy vọng
hết sức hiếm hoi khi tôi bị ốm đó là Reed đã dành rất nhiều thời gian nghiên cứu cùng với một vài
vị bác sĩ rất giỏi,” Jobs nói. “Lòng nhiệt huyết của Reed với việc này chính xác là những gì tôi cảm
thấy đối với những chiếc máy tính khi tôi bằng tuổi nó. Tôi cho rằng những đổi mới sáng tạo lớn
nhất của thế kỷ XXI sẽ nằm ở sự kết hợp giữa sinh học và công nghệ. Một thế kỷ mới đang bắt đầu,
giống như sự  khởi đầu của một thế kỷ kỹ thuật số hòi tôi bằng tuổi nó bây giờ.”
Reed đã sử dụng nghiên cứu về ung thư của mình làm nền tảng cho báo cáo cuối cấp mà
cậu trình bày trước lớp tại Trường Crystal Springs Uplands. Khi Reed mô tả cách thức cậu sử dụng
máy ly tâm và thuốc nhuộm để sắp xếp lại những tế bào AND của khối u, Jobs ngồi phía dưới hàng
ghế khán giả cùng với tất cả các thành viên khác trong gia đình. Sau đó Jobs đã chia sẻ rằng “Tôi
đã tưởng tượng ra cảnh Reed có một ngôi nhà ở Palo Alto này cùng với gia đình riêng của nó và lái
chiếc xe đạp của nó đi làm với tư cách là một bác sĩ tại Stanford.”
 
 






Reed đã trưởng thành rất nhanh trong năm 2009, khi có vẻ như cha cậu không còn sống
được bao lâu nữa. Reed đã chăm sóc các em gái của mình trong khi cha mẹ cậu đang ở Memphis,
và cậu đã trở thành trụ cột luôn che chở, bao bọc cho gia đình. Nhưng khi sức khỏe của Jobs ổn
định lại vào mùa xuân 2010, cậu đã trở về với cá tính hay trêu đùa và ham vui của mình. Một buổi
tối nọ, Reed thảo luận với cả nhà xem mình nên đưa bạn gái đi ăn tối ở đâu. Cha cậu gợi ý nên tới
II Fornaio, nơi được coi là tiêu chuẩn của sự trang nhã ở Palo Alto, nhưng Reed nói rằng cậu đã
không thể đặt chỗ ở đó được. Cha cậu hỏi “Con có muốn cha thử xem sao không?” Reed phản đối,
cậu muốn tự mình giải quyết. Erin, đứa em gái lớn có vẻ hơi nhút nhát, đã gợi ý rằng cô bé có thể
dựng một cái lều ngay trong vườn của gia đình và cùng em gái út Eve, có thể phục vụ một bữa tối
lãng mạn cho anh trai mình. Reed bèn đứng dậy và ôm chầm lấy cô bé. Reed hứa với Erin rằng cậu
Studio.
-1386s    -1386ẽ nhờcô bé làm điều đó vào một dịp khác. Vào một ngày thứ Bảy, Reed là một trong bốn thí sinh
trong đội Quiz Kids của trường tham gia thi đấu tại một đài truyền hình địa phương. Cảgia đình
đều đến cổvũ cho Reed- trừEve do cô bé đang tham dự một trận đua ngựa. Khi đoàn làm phim
yêu cầu chuẩn bị bắt đầu, cha cậu đã cố giữbình tĩnh và không lộ vẻ gì so với những bậc phụ huynh
đang ngồi ở những hàng ghế gấp của đài. Nhưng ông vẫn rất nổi bật trong bộ quần bò, áo đen cổ lọ
đã trở thành thương hiệu của Jobs, và một người phụ nữ kéo ghế ngồi xuống cạnh ông và bắt đầu
chụp ảnh ông. Không thèm đếm xỉa gì đến người phụ nữ đó, ông đứng dậy và chuyển sang phía
đầu kia của dãy ghế. Khi đến lượt Reed, biển tên của cậu ghi là “Reed Powell”. Người dẫn chương
trình đã hỏi các học sinh về người mà chúng muốn trở thành khi chúng lớn lên. Reed đã trả lời anh
muốn trở thành “Một nhà nghiên cNguyenứu ung thư”. Jobs chở Reed trên chiếc Mercedes SL55 hai chỗ
ngồi của mình, trong khi vợ ông chở Erin theo sau trên chiếc xe của bà. Trên đường về nhà, bà đã
hỏi Erin là tại sao cô bé lại nghĩ rằng cha cô bé đã từ chối lắp biển số xe ô tô. Erin đáp: “Để trở
thành một người nổi loạn.” Sau này tôi đã đặt câu hỏi đó với Jobs, ông đã trả lời rằng, “Bởi vì thỉnh
thoảng cũng có những người theo dõi tôi, và nếu tôi có biển số xe ô tô, họ có thể tra ra nơi tôi sống.
Nhưng cách đó đã trở nên lỗi thời từ khi có Google Maps. Cho nên tôi cho rằng, thực tế chỉ đơn
giản là vì tôi không có biển số xe mà thôi.”
Smith
Trong lễ tốt nghiệp của Reed, cha cậu đã gửi cho tôi một bức thư từ chiếc iPhone thể hiện
niềm hân hoan của ông, “Hôm nay là một trong những ngày hạnh phúc nhất trong cuộc đời tôi.
-1773Reed s    -1773ắp tốt nghiệp trung học. Ngay lúc này. Và, mặc cho rất nhiều trở ngại, tôi đang ởđây.” Đêm
đó đã diễn ra một bữa tiệcở nhà họ cùng với những bạn bè thân thiết. Reed đã khiêu vũ cùng với
từng thành viên trong gia đình, bao gồm cả cha cậu. Sau đó, Jobs đưa Reed tới một nhà kho như là
một cái chuồng ngựa và tặng cho cậu một trong hai chiếc xe đạp của ông, những chiếc xe mà ông
sẽ không thể lái được nữa. Reed đùa rằng chiếc của Ý có vẻ hơi sặc sỡ quá, thế là Steve bảo Reed
hãy lấy chiếc xe tốc độ tám chắc chắn hơn cạnh đó. Khi Reed nói chắc mình sẽ mắc nợ, Steve đáp:
 






“Con không cần phải cảm thấy mắc nợ, bởi vì con có DNA của cha.” Một vài ngày sau đó thì Câu
chuyện đồ chơi 3 (Toy story 3) ra mắt. Jobs đã nuôi dưỡng bộ ba tuyệt tác của Pixar này ngay từ
những ngày đầu, và phần cuối cùng này là về những cảm xúc quanh việc Andy vào đại học. “Mẹ
ước gì mình có thể luôn ở bên con,” Mẹ của Andy nói. Andy trả lời, “Mẹ sẽ luôn ở bên con.” Mối
quan hệ giữa Jobs với hai cô con gái có phần xa cách hơn. ông dành ít sự quan tâm hơn đối với
Erin, cô bé trầm lặng, hướng nội và dường như không biết chính xác cách cư xử với ông, đặc biệt
khi ông hay sử dụng những lời châm chọc dễ gây tổn thương. Erin là một cô gái trẻ hấp dẫn và
điềm tĩnh, cộng với sự nhạy cảm hơn hẳn cha mình. Cô bé nghĩ rằng mình có thể đã trở thành một
kiến trúc sư, có lẽ vì cha cô yêu thích lĩnh vực này, và cô cũng có năng khiếu về thiết kế. Nhưng
khi cha cô cho Reed xem những bản vẽ một khuôn viên làm việc mới của Apple, cô đang ngồi phía
Studio.
bên kia của phòng bếp, và có vẻ như ông cũng không có ý định gọi cô qua xem cùng. Niềm hy
-1293v    -1293ọng lớn của Erin vào mùa xuân 2010 là cha sẽđưa cô tới Lễ trao giải Oscar. Erin yêu thích những
bộ phim. Thậm chí cô còn muốn được ngồi cùng với cha mình trên chiếc máy bay cá nhân của ông
và bước trên thảm đỏcùng ông. Powell đã rất sẵn lòng hủy bỏ chuyến đi và cố gắng thuyết phục
chồng cô đưa Erin đi cùng. Nhưng ông đã bác bỏ ý kiến đó. Một lần, khi tôi sắp hoàn thành cuốn
sách này, Powell nói với tôi rằng Erin muốn tôi phỏng vấn cô bé. Tôi đã không đề nghị điều đó bởi
vì cô bé chỉ vừa mới bước sang tuổi mười sáu, nhưng ròi tôi đã đồng ý. Điều mà Erin nhấn mạnh là
cô bé hiểu được tại sao cha cô thường không tỏ ra ân cần, và cô chấp nhận điều đó. “ông đã cố gắng
hết mình để vừa làm một người cha và vừa làm CEO của Apple, và ông đã làm cả hai việc khá tốt,”
cô bé nói. “Đôi khi tôi ước giá mà ông quan tâm tNguyenới tôi nhiều hơn, nhưng tôi biết công việc mà ông
đang làm rất quan trọng và tôi nghĩ rằng nó thực sự thú vị, vì thế mà tôi cảm thấy không vấn đề gì
cả. Tôi thực sự không cần nhiều sự quan tâm hơn từ phía ông.” Jobs đã hứa sẽ đưa mỗi đứa con của
ông đi chơi đến nơi mà chúng muốn khi chúng trở thành thiếu niên. Reed đã chọn đi Kyoto, vì cậu
biết rằng cha mình vẫn bị mê hoặc bởi sự tĩnh lặng của Thiền nơi thành phố đẹp đẽ đó. Cũng không
có gì ngạc nhiên, khi Erin bước sang tuổi mười ba vào năm 2008, cô cũng đã lựa chọn Kyoto. Căn
bệnh của cha cô đã khiến ông phải hoãn chuyến đi, do đó ông đã hứa sẽ đưa cô đi vào năm 2010,
khi sSmithức khỏe của ông khá hơn. Nhưng tháng Sáu năm đó, Steve đã quyết định là ông không muốn
đi nữa. Mặc dù rất buồn nhưng Erin đã không chống lại quyết định này. Thay vào đó, mẹ cô đã đưa
cô tới Pháp cùng với những người bạn của gia đình, và họ đã lên kế hoạch lại cho chuyến đi Kyoto
vào tháng Bảy. Powell lo lắng rằng chồng bà có thể sẽ hoãn chuyến đi một lần nữa, nên bà đã cảm
thấy rất hồi hộp khi cả gia đình cất cánh vào đầu tháng Bảy tới Làng Kona, Hawaii, chặng đầu tiên
của cuộc hành trình. Nhưng ở Hawaii, bệnh sâu răng của Jobs đã trở nên nghiêm trọng hơn, do ông
đã cố tình phớt lờ nó, đến nỗi ông muốn nhổ bỏ chiếc răng sâu đi. Chiếc răng đã bị vỡ và cần phải
được hàn lại. Sau đó thì bộ anten của chiếc iPhone 4 gặp trục trặc lớn, và ông đã quyết định phải
 






nhanh chóng trở về Cupertino cùng Reed. Powell và Erin ở lại Hawaii, hy vọng rằng Jobs sẽ quay
trở lại và tiếp tục kế hoạch tới Kyoto. Không phụ sự hy vọng của họ, và cũng khá ngạc nhiên, Jobs
thực sự đã trở lại Hawaii sau buổi họp báo để đón họ và đưa họ tới Nhật Bản. “Đó là một điều kỳ
diệu,” Powell nói với một người bạn. Trong khi Reed chăm sóc Eve ở Palo Alto, Erin cùng với cha
mẹ đã ở Tawaraya Ryokan, một nhà trọ giản dị mà Jobs rất thích. “Nó thật tuyệt vời,” Erin nhớ lại.
Hai mươi năm trước đây, Jobs đã đưa chị gái cùng cha khác mẹ của Erin, Lisa Brennan-Jobs, tới
Nhật Bản khi cô tầm tuổi Erin bây giờ. Một trong những kỷ niệm sâu sắc nhất của Lisa đó là được
thưởng thức một bữa tối tuyệt vời cùng với cha cô và ngắm ông, một người rất kén ăn, thưởng thức
món unagi sushi và những món ăn tinh tế khác. Nhìn cách ông thích thú tận hưởng món ăn khiến
Lisa lần đầu tiên cảm thấy thoải mái với ông. Erin nhớ lại một kỷ niệm tương tự: “Cha biết rõ nơi
Studio.
-1386mà ông mu    -1386ốn đến ăn trưa mỗi ngày. Ông nói với tôi rằng ông biết một cửa hàng bán soba tuyệt vời,
và ông đã đưa tôi đến đó, và món đó ngon tới nỗi sẽ không thểăn soba ởđâu ngon như thế nữa.”
Họcũng tìm thấy một quán ăn sushi gần đó, và Jobs đã đềnơi đó trên chiếc iPhone của mình là
“nơi có món sushi ngon nhất mà tôi đã từng ăn.” Erin cũng tán đồng. Họ cùng tới thăm những ngôi
đền thờ của những tín đò Thiền; nơi Erin thích nhất là Saihõ-ji, được biết đến là “ngôi đền rêu
phong” nhất với Chiếc ao Vàng được bao bọc xung quanh bởi những khu vườn đặc trưng với hơn
hàng trăm loại rêu khác nhau. “Erin đã rất rất hạnh phúc, điều đó khiến con bé hết sức phấn khởi và
giúp cải thiện mối quan hệ giữa hai cha con,” Powell nhớ lại. “Con bé xứng đáng được như vậy.”
Con gái út của họ, Eve, lại có một câu chuyện hoàn toàn khác. Cô bé rất can trường, tự tôn,
Nguyen
-2626và không bao gi    -2626ờ sợ những lời dọa nạt của cha. Niềm đam mê của cô bé là cưỡi ngựa, và cô bé đã
rất quyết tâm giành giải trong kỳ thi Olympic. Khi một huấn luyện viên nói với Eve về việc cô bé
sẽ phải vất vả tập luyện như thếnào, Eve đáp rằng, “Hãy nói cho cháu biết chính xác điều cần phải
làm. Cháu sẽlàm điều đó.” Anh ta đã chỉ dạy cho cô bé, và cô bé đã rất cần mẫn theo sát chương
trình. Eve là chuyên gia trong một nhiệm vụ khó khăn là có bằng được câu trả lời từ cha mình; cô
bé vẫn thường gọi điện trực tiếp cho trợ lý của ông tại nơi làm việc để đặt thêm một việc gì đó vào
lịch của ông. Cô bé cũng là một nhà thương thuyết khá tài tình. Vào một dịp cuối tuần năm 2010,
Smith
khi gia đình đang lên kế hoạch cho một chuyến đi chơi, Erin đã muốn lùi thời gian khởi hành lại
nửa ngày, nhưng cô bé sợ phải yêu cầu cha mình. Eve, khi đó mười hai tuổi, đã tình nguyện thực
-3853hi    -3853ện nhiệm vụđó, và vào bữa tối Eve đã đặt vấn đề với cha như thể cô bé là một luật sư đứng trước
TòaẤn Tối cao vậy. Jobs ngắt lời Eve - “Không, cha không nghĩ là mình muốn vậy” - nhưng rõ
ràng là cha cô đang muốn trêu chọc hơn là gây khó dễ cho cô bé. Tối hôm đó, Eve đã ngồi cạnh mẹ
cô và cố gắng đưa ra thật nhiều cách có thể giúp giải quyết trường hợp này tốt hơn.
Jobs đánh giá cao tinh thần của Eve - và nhìn thấy ở cô bé nhiều điểm giống mình. “Con bé
như là một khẩu súng lục và có một ý chí mạnh mẽ nhất trong số những đứa trẻ mà tôi đã từng
 






gặp,” ông nói. “Điều đó giống như là sự đáp trả đối với tôi vậy.” ông hiểu rất rõ tính cách của cô
bé, có lẽ bởi vì tính cách của cô bé có nhiều điểm tương đồng với ông. “Eve nhạy cảm hơn nhiều
người nghĩ,” ông giải thích. “Con bé thông minh tới nỗi đôi khi nó đi trước người khác một chút, vì
thế điều đó khiến con bé cách biệt với mọi người, và tự cảm thấy mình cô đơn. Con bé đang trong
quá trình học hỏi để trở thành chính mình, nhưng lại biết cách kiềm chế bản thân xung quanh
những giới hạn, vì vậy con bé vẫn tìm được những người bạn mà con bé cần.”
Mối quan hệ của Jobs với vợ đôi khi rất phức tạp nhưng luôn chung thủy. Hiểu biết và giàu
lòng trắc ẩn, Laurene Powell là một nguồn ảnh hưởng đem lại sự cân bằng và là một ví dụ minh
chứng rằng Jobs có khả năng bù đắp lại phần nào những động lực cá nhân ích kỷ của mình khi bên
cạnh ông là những con người nhạy cảm và có ý chí kiên cường. Laurene âm thầm cân nhắc những
Studio.
-1386v    -1386ấn đề trong việc kinh doanh, kiên quyết trong những vấn đềgia đình, và mãnh liệt trong những
vấn đề về y tế. Những năm đầu trong cuộc hôn nhân của họ, bàđồng sáng lập và khai giảng
College Track, một chương trình giúp cho nhưng đứa trẻ thiệt thòi được tốt nghiệp trung học và
vào đại học. Kể từ đó, bà đã trở thành lực lượng đi đầu trong công cuộc cải tổ nền giáo dục. Jobs
bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với công việc của vợ mình: “Điều mà cô ấy đang làm với College
Track thực sự gây ấn tượng đối với tôi.” Nhưng ông có xu hướng về cơ bản là không quan
tâm đến những hoạt động từ thiện và không bao giờ tới thăm những trung tâm của bà. Vào tháng
Hai năm 2010, Jobs đã tổ chức sinh nhật lần thứ 55 của mình cùng với gia đình. Căn bếp được
trang trí với những tờ giấy nhiều màu và bóng bay, những đứa con của ông thì tặng ông một chiếc
vương miện đồ chơi đỏ như nhung và ông đã đeo. HiệNguyenn giờ Jobs đã hồi phục từ sau một năm kiệt
sức với những vấn đề về sức khỏe, và Powell hy vọng rằng ông có thể quan tâm tới gia đình nhiều
hơn. Nhưng ông lại chủ yếu tập trung vào công việc. “Tôi nghĩ rằng gia đình mình đã cảm thấy rất
khó khăn, đặc biệt là những cô con gái của tôi,” bà nói. “Sau hai năm Jobs bị bệnh, cuối cùng ông
ấy cũng đã khá hơn đôi chút, và những đứa trẻ hy vọng rằng ông ấy có thể quan tâm hơn tới chúng,
nhưng ông ấy đã không làm vậy.” Bà muốn chắc chắn rằng cả hai khía cạnh trong con người Jobs
được phản ánh trong cuốn sách này và đặt đúng vào hoàn cảnh của chúng. “Giống như rất nhiều
những con người vĩ đại sở hữu những tài năng phi thường, Jobs cũng không phải là phi thường
trong mọi lĩnh vực,” bà nói. “ông ấy không có sự nhã nhặn xã giao, ví dụ như đặt mình vào địa vị
của người khác để suy nghĩ, mà ông ấy quan tâm sâu sắc tới việc giao quyền cho con người, sự
phát triển của con người, và đem đến cho họ những công cụ sử dụng thích hợp.”
Tổng thống Obama
Trong một chuyến thăm tới Washington vào đầu mùa thu 2010, Powell đã gặp một vài
người bạn của bà tại Nhà Trắng và họ đã nói với bà rằng Tổng thống Obama sắp sửa tới Thung
lũng Silicon vào tháng Mười năm đó. Bà đã gợi ý rằng có lẽ tổng thống sẽ muốn gặp chồng bà.
 






Những phụ tá của Obama thích điều đó; nó phù hợp với định hướng mới tập trung vào tính cạnh
tranh của Tổng thống. Bên cạnh đó, John Doerr, một nhà đầu tư mạo hiểm, một trong những người
bạn thân của Jobs, đã nói về quan điểm của Jobs với toàn thể hội nghị của Ban Cố vấn Khôi phục
Kinh tế của Tổng thống Obama về việc tại sao nước Mỹ đang mất đi những điều đã từng khiến họ
thành công. John đã hết lòng đề nghị Obama gặp gỡ Jobs. Vì thế mà chương trình làm việc của
Tổng thống đã dành ba mươi phút cho buổi làm việc tại Sân bay Westin San Francisco.
Tuy nhiên, có một vấn đề: Khi Powell nói chuyện với Steve, ông ấy nói là mình không
muốn gặp Tổng thống, ông ấy rất bực bội rằng bà đã bí mật sắp xếp việc này sau lưng ông. “Tôi
không cố tình chen vào một buổi gặp chiếu lệ để mà sau đó Tổng thống có thể hoàn thành cái việc
phải gặp một CEO nào đó của ông ấy,” Jobs nói với Powell như vậy. Bà khẳng định rằng Tổng
Studio.
-1386th    -1386ống Obama “thực sự muốn gặp ông”. Jobs đã trả lời rằng nếu đúng là như vậy, thì ngài Obama
nên gọi điện thoại và tựđề nghị gặp gỡ. Sựcăng thẳng kéo dài tới năm ngày. Bà đã gọi Reed, lúc
đó đang ở Stanford, vềnhà ăn tối và cố thuyết phục cha. Jobs cuối cùng cũng đã dịu lại.
Buổi nói chuyện thực tếđã diễn ra trong bốn mươi lăm phút, và Jobs đã rất thẳng thắn.
“Ngài được giao trọng trách điều hành đất nước trong một nhiệm kỳ tổng thống,” Jobs nói với
Tổng thống Obama khi bắt đầu cuộc nói chuyện. Jobs nói, công tác quản lý đất nước cần phải
hướng tới kinh doanh hơn. Ông mô tả về việc xây dựng một nhà máy ở Trung Quốc dễ dàng như
thế nào, và nói rằng bây giờ hầu như là không thể làm như vậy ở Mỹ, phần lớn là do những luật lệ
và chi phí không cần thiết.
Jobs cũng đã tấn công vào hNguyenệ thống giáo dục của Mỹ, cho rằng hệ thống này quá cũ và đã bị
phá hoại bởi những quy tắc làm việc của Liên đoàn giáo viên. Chừng nào mà các Liên đoàn giáo
viên Mỹ còn chưa được phá bỏ, thì gần như chẳng có hy vọng nào cho việc cải cách giáo dục. Các
giáo viên phải được đối xử như là những giáo sư, chứ không phải là những công nhân sản xuất dây
chuyền. Các hiệu trưởng phải có khả năng thuê và sa thải các giáo viên dựa trên năng lực của họ.
Các trường học phải mở cửa ít nhất tới 6 giờ tối và theo chương trình học mười một tháng mỗi
năm. ông nói thêm rằng thật ngớ ngần khi các lớp học ở Mỹ vẫn dựa vào việc các giáo viên đứng
trên bSmithục giảng và sử dụng sách giáo khoa. Tất cả các cuốn sách, các tài liệu học tập và đánh giá
phải được số hóa và có tính tương tác, thích ứng với từng sinh viên và đưa ra phản hồi ngay lập tức.
Jobs đề nghị tập hợp một nhóm gồm sáu hoặc bảy CEO, những người có thể thực sự lý giải những
thách thức đổi mới nào mà nước Mỹ đang gặp phải, và tổng thống đã đồng ý. Vì vậy, Jobs đã đưa
ra một danh sách các CEO này trong một hội nghị tại Washington được tổ chức vào tháng Mười
hai. Không may thay, sau khi Valerie Jarrett và các nhân viên phụ tá cho tổng thống bổ sung thêm
những cái tên khác, danh sách đã được mở rộng tới hơn hai mươi người, với cái tên đầu tiên là
Jeffrey Imment của General Electric. Jobs đã gửi thư điện tử cho Jarrett, viết rằng danh sách đó đã
 






bị “phình ra” và ông không có ý định tham dự nữa. Trên thực tế, do các vấn đề sức khỏe tái diễn
nên ông không thể tới tham dự, và Doerr đã kín đáo giải thích riêng cho Tổng thống. Vào tháng
Hai năm 2011, Doer đã bắt đầu lên kế hoạch tổ chức một bữa ăn tối nhỏ cho Tổng thống Obama tại
Thung lũng Sillicon. ông và Jobs, cùng với phu nhân của họ, tới bữa tối tại Evvia, một quán ăn Hy
Lạp ở Paolo Alto, để đưa ra một danh sách những khách mời được lựa chọn kỹ lưỡng. Mười hai
chuyên gia hàng đầu về công nghệ đã được lựa chọn trong đó có Eric Schmidt của Google, Carol
Bartz của Yahoo, Mark Zuckerberg cCia Facebook, John Chambers cCia Cisco, Larry Ellison
cCia Oracle, Art Levinson cCia Genentech, và Reed Hastings cCia Netflix. Đóng góp của
Jobs vào bữa tối còn được mở rộng ra cả việc chọn món. Doerr đã gửi cho Jobs một thực
đơn dự kiến, và ông đã trả lời rằng một số món do cửa hàng đề xuất - tôm, cá tuyết, salad đậu lăng
Studio.
-1386- là nh    -1386ững món ăn quá xa xỉ“và không đúng với con người của anh, Johnạ.” Ông cũng đặc biệt
phản đối thực đơn tráng miệng, bánh kem trang trí bằng kẹo mềm sô-cô-la, nhưng những nhân
viên cấp cao của Nhà Trắng gạt bỏ ý kiến của Jobs bằng việc nói với nhà hàng rằng Tổng thống
thích bánh kem. Vì Jobs đã sút rất nhiều cân nên rất dễ bị nhiễm lạnh, Doerr đã giữ ngôi nhà ở nhiệt
độ ấm đến nỗi mà Zuckerberg thấy mình toát cả mò hôi.
Jobs, ngồi cạnh Tổng thống, bắt đầu bữa tối khi nói: “Bất kể niềm tin chính trị của chúng ta
như thế nào, tôi muốn ngài biết rằng chúng tôi ở đây để làm bất cứ điều gì ngài yêu cầu có thể giúp
ích cho đất nước của chúng ta.” Ngoại trừ câu nói đó, ban đầu bữa tối trở thành một buổi nói
chuyện dài với những đề xuất về việc Tổng thống có thể làm gì để phát triển những doanh nghiệp
ở đó. Ví dụ như Phòng thương mại đưa ra mộNguyent bản đề xuất cho vấn đề thuế hồi hương trong kỳ nghỉ
lễ, cho phép các tổ chức lớn có thể tránh được những khoản thuế phải đóng góp cho những khoản
lợi nhuận thu được ở nước ngoài nếu họ đem về Mỹ cho các hoạt động đầu tư trong một giai đoạn
nhất định. Tổng thống đã cảm thấy khó chịu, và vì vậy Zuckerberg, ngồi ngay phía bên phải
Valerie Jarrett đã quay sang ông này và thì thầm, “Chúng ta nên nói về những vấn đề quan trọng
đối với đất nước. Tại sao ông ta lại nói về ấn đề quan trọng đối với bản thân?”
Doerr đã khiến buổi thảo luận tập trung trở lại bằng việc yêu cầu mọi người đưa ra một
danh sách nhSmithững việc cần làm. Tới lượt Jobs, ông đã nhấn mạnh đến nhu cầu có thêm nhiều kỹ sư
lành nghề và đề xuất rằng bất cứ một sinh viên nước ngoài nào có được tấm bằng kỹ sư tại Mỹ nên
được cấp visa ở lại Mỹ. Obama nói rằng điều đó chỉ có thể thực hiện được trong bối cảnh của “Đạo
luật ước, đạo luật giúp cho những người nhập cư trái phép đến Mỹ khi còn nhỏ và tốt nghiệp trung
học được trở thành công dân hợp pháp - một điều mà Đảng Cộng hòa đã phản đối. Jobs nhận thấy
đây là trường hợp rất phiền toái của chính trị làm dẫn tới sự tê liệt trong việc vận hành đất nước.
“Tổng thống rất thông minh, nhưng ông ta vẫn không ngừng lý giải cho chúng tôi những lý do tại
sao mọi việc lại không thể thực hiện,” Jobs nhớ lại. “Điều đó khiến tôi phát điên.” Jobs vẫn tiếp tục
 






thuyết phục Tổng thống rằng có một cách để đào tạo nhiều kỹ sư người Mỹ hơn. Apple có hơn
700.000 công nhân đang làm việc tại các nhà máy ở Trung Quốc, ông nói, và rằng đó là do Apple
cần có 30.000 kỹ sư tại đó để trợ giúp cho những công nhân kia. Những kỹ sư này không buộc phải
có bằng Tiến sĩ hay phải là những thiên tài; họ chỉ cần có những kỹ năng cơ bản của một kỹ sư để
phục vụ cho sản xuất. Những trường công nghệ, các đại học cộng đồng, hoặc những trường thương
mại có thể đào tạo họ. “Nếu ngài có thể đào tạo những kỹ sư này,” Jobs nói, “chúng ta có thể
chuyển nhiều nhà máy sản xuất sang đó.” Cuộc tranh luận đã để lại ấn tượng sâu sắc đối với Tổng
thống. Hai hoặc ba lần trong tháng sau đó, ông đã nói với những người phụ tá của mình, “Chúng ta
cần phải tìm ra những cách thức để đào tạo được 30.000 kỹ sư sản xuất mà Jobs đã nói.”
Jobs rất hài lòng vì Tổng thống đã tiếp tục suy nghĩ về vấn đề này, và họ đã nói chuyện điện
Studio.
-1386tho    -1386ại vài lần sau buổi gặp đó. ông đã đề nghịđược giúp Obama trong chiến dịch tranh cử 2012 tới.
(Jobs đã đưa ra đề nghị này một lần vào năm 2008, nhưng ông thấy bực mình khi chiến lược gia
của Obama, David Axelrod, chẳng có gì hoàn toàn khác biệt cả.) “Tôi cho rằng việc quảng cáo
chính trị thật tệ hại. Tôi muốn Lee Clow không nghỉhưu nữa và chúng tôi sẽ có thểnghĩ ra một
cách thức quảng bá hình ảnh tuyệt vời cho Tổng thống,” Jobs đã nói như vậy với tôi vài tuần sau
bữa tối đó. ông đã vật lộn với đau đớn suốt cả tuần, nhưng buổi nói chuyện về chính trị đã tiếp
thêm sinh lực cho ông. “Theo một chu kỳ đều đặn, một người làm quảng cáo chuyên nghiệp thực
thụ sẽ tham gia vào cuộc chơi chính trị, giống như cách thức mà Hal Riney đã làm với ‘Bình minh
ở nước Mỹ‘ cho đợt tái bầu cử của Tổng thống Reagan vào năm 1984. Vì vậy đó là điều mà tôi
 
muốn làm cho tổng thống Obama.”
 
Nguyen
 
Đợt nghỉ Điều trị thứ 3, năm 2011
Căn bệnh ung thư luôn có những dấu hiệu khi tái phát. Jobs đã học được điều đó. Ông sẽ ăn
không ngon và bắt đầu cảm thấy toàn thân đau nhức. Các bác sĩ của ông đã thực hiện các cuộc
kiểm tra, chẳng phát hiện ra điều gì và trấn an rằng ông vẫn hoàn toàn bình thường. Nhưng ông biết
rõ việc đó hơn. Căn bệnh ung thư có những đường truyền tín hiệu riêng, và một vài tháng sau khi
ông nhận thấy các dấu hiệu, các bác sĩ sẽ khám phá ra rằng thực tế là căn bệnh không còn thuyên
Smith
-2226gi    -2226ảm nữa. Một sự suy sụp sức khỏe khác bắt đầu vào đầu tháng Mười một năm 2010. Jobs thường
xuyên đau nhức, không ăn uống được và phải nuôi ăn tĩnh mạch nhờ một y tá tới tận nhà. Nhưng
các bác sĩ đã không tìm thấy dấu hiệu nào của những khối u khác, và họ cho rằng đây chỉ là một
trong những chu kỳ lặp lại của quá trình kháng khuẩn và kháng thuốc của cơ thể Jobs. Ông không
phải là người duy nhất chịu đựng những cơn đau này, do đó các bác sĩ và gia đình phần nào đó trở
nên quen thuộc với những lời phàn nàn của ông.
Ông và gia đình tới Làng Kona vào Lễ Tạ ơn, nhưng việc ăn uống của ông không khá hơn.
Bữa tối ở đó được phục vụ trong một căn phòng lớn chung, và những vị khách khác vờ như không
 
 






để ý rằng Jobs trông hốc hác, nhăn nhó và rên rỉ trong bữa ăn, và không hề động vào chút thức ăn
nào. Đó là bằng chứng rõ ràng về việc tình trạng sức khỏe của ông đã không hề được tiết lộ ra
ngoài. Khi trở lại Palo Alto, Jobs trở nên dễ xúc động và rầu rĩ hơn. Jobs nghĩ rằng mình sắp chết,
vì thế ông đã nói điều đó với những đứa con của mình, và ông cảm thấy bế tắc khi nghĩ đến việc
ông sẽ không bao giờ được tổ chức tiệc sinh nhật cho chúng nữa. Tới Lễ Giáng sinh năm đó, ông
đã giảm xuống còn 52 kg, nhẹ hơn gần 23 kg so với trọng lượng bình thường của ông. Mona
Simpson cùng với chòng cũ của cô, nhà viết hài kịch trên truyền hình - Richard Appel, và những
đứa con của họ, đã tới Palo Alto vào kỳ nghỉ. Tâm trạng Jobs tốt hơn một chút. Hai gia đình chơi
các trò chơi trong nhà như trò Novel. Trong trò này, các thành viên tham gia cố gắng đánh lừa nhau
xem ai có thể viết được một câu mở đầu khác cho một cuốn sách một cách thuyết phục nhất, và
Studio.
những thứ mà có vẻ sẽ phải mất thời gian tra cứu. Jobs đã không thể ra ngoài ăn tối cùng với
-1293Powell t    -1293ại một nhà hàng vài ngày sau Lễ Giáng sinh. Lũ trẻ tham dự một kỳ nghỉtrượt tuyết nhân
dịp năm mới, còn Powell và Mona Simpson thay phiên nhauở nhà với Jobs ở Palo Alto. Tuy
nhiên, đến đầu năm 2011, rõ ràng đó không chỉđơn thuần là một trong những giai đoạn đặc biệt
khó khăn mà Jobs phải trải qua. Các bác sĩ của ông đã chẩn đoán là có bằng chứng về những khối
u mới, và những dấu hiệu của bệnh ung thư đã làm tình trạng chán ăn của ông trở nên trầm trọng
hơn. Họ đang đấu tranh để quyết định xem liệu với cơ thể hao mòn như hiện nay của Jobs có thể
chịu đựng được liều lượng thuốc như thế nào. Từng xen-ti-mét trên cơ thể ông như phải chịu
những cú đấm, Jobs nói với bạn bè như vậy, khi ông rên rỉ và đôi khi cường điệu hóa sự đau đớn.
Nguyen
Đó là một chu kỳ luẩn quẩn. Những dấu hiệu đầu tiên của ung thư gây ra đau đớn. Mocfin và
-2440nh    -2440ững thuốc giảm đau khác mà ông uống làm triệt tiêu hứng thú ăn uống. Tuyến tụy của ông đã bị
cắt bỏ một phần và gan của ông đã được thay thế, vì vậy hệ thống tiêu hóa của ông bị hỏng và gây
ra vấn đề trong việc hấp thụ protein. Sút cân gây cản trở cho việc áp dụng những liệu pháp chữa trị
bằng thuốc liều cao lên cơ thể. Tình trạng suy nhược của cơ thể cũng khiến ông trở nên dễ bị nhiễm
trùng hơn, giống như những gì gây ra bởi thuốc tăng sức đề kháng mà ông đôi khi phải uống để
giúp cho cơ thể tránh thải loại lá gan được cấy ghép. Việc sút cân còn làm giảm lớp mỡ xung quanh
cơ quan cảSmithm nhận sự đau đớn, khiến ông càng cảm thấy đau đớn hơn. Và ông có xu hướng đẩy
cảm xúc tới cực độ, dễ dàng nhận ra bởi những cuộc vật lộn kéo dài của sự giận dữ và nỗi tuyệt
vọng, điều đó lại càng khiến ông ăn mất ngon. Những vấn đề về ăn uống của Jobs đã bị trầm trọng
hóa qua nhiều năm bởi thái độ của ông đối với đò ăn. Khi Jobs còn trẻ, ông được học rằng mình có
thể đạt được sự hưng phấn và thăng hoa nhờ vào những thức ăn đặc biệt. Vì vậy mặc dù biết là
mình nên ăn - những bác sĩ đã khẩn cầu ông phải ăn nhiều protein -thì ông vẫn thừa nhận rằng thẳm
sâu trong tiềm thức của mình ông có bản năng đối với việc ăn uống và đối với chế độ ăn uống
giống như chế độ ăn uống toàn hoa quả của Arnold Ehret mà ông đã áp dụng từ thời niên thiếu.
 






Powell thường xuyên nói với ông rằng điều đó thật điên rồ, thậm chí bà còn chỉ ra rằng Ehret đã
chết ở tuổi 56 khi ông ấy bị sẩy chân ngã và đập đầu xuống đất, và bà ấy còn rất tức giận khi ông
ngồi xuống bàn và chỉ im lặng nhìn chằm chằm vào chiếc lap của mình. “Tôi đã muốn ông ấy phải
ăn uống một chút,” bà nói, “và điều đó rất căng thẳng ở gia đình tôi.” Bryar Brown, đầu bếp làm
bán thời gian tại gia đình họ, thường đến vào buổi chiều và làm một loạt những món ăn tốt cho sức
khỏe, nhưng Jobs chỉ nếm thử một hoặc hai món và sau đó bỏ hết chúng vì không thể ăn được. Một
buổi tối, ông tuyên bố, “Tôi có thể sẽ ăn một chút bánh bí đỏ,” và bác Brown tốt bụng đã tự tay làm
một chiếc bánh rất đẹp sau một giờ hì hụi. Jobs đã chỉ ăn một miếng duy nhất, nhưng bác Brown đã
rất xúc động.
Powell đã nói chuyện với các chuyên gia về chứng rối loạn ăn uống và các chuyên gia tâm
Studio.
-1386th    -1386ần học, nhưng chòng bà muốn tránh xa họ. Ông từ chối việc uống bất kỳ loại thuốc nào hay tham
gia bất kỳ cuộc điều trịnào đối với sựsuy nhược của mình, ông nói: “Khi bạn có những cảm nhận,
như là buồn bã hay tức giận vềcăn bệnh ung thư hay sự tuyệt vọng của mình, việc che dấu chúng
như là đang sống một cuộc sống giả tạo.” Trên thực tế, ông đã chuyển sang thái cực ngược lại. ông
trở nên ủ rũ, dễ khóc và dễ xúc động khi ông kêu than với những người xung quanh rằng ông sắp
chết. Sự suy nhược đã trở thành một chu kỳ luẩn quần khiến ông trở nên càng không muốn ăn.
Những bức ảnh và những video của Jobs trông hốc hác bắt đầu xuất hiện trên mạng, và những tin
đòn về tình trạng sức khỏe tồi tệ của Jobs nhanh chóng được tràn lan. Powell nhận ra rằng vấn đề là
những tin đòn là sự thật, và chúng không biến mất. Jobs đã miễn cưỡng đồng ý phải nghỉ ốm hai
Nguyen
-2626năm trước đó, khi gan củ    -2626a ông bị hỏng, và lần này ông vẫn phản đổi việc nghỉốm. Nó giống như
thể phải từ bỏquê hương, và không chắc chắn rằng ông sẽ còn dịp trở lại. Cuối cùng khi ông phải
-2533khu    -2533ất phục trước điều không thể tránh khỏi, vào tháng Giêngnăm 2011, ban điều hành công ty đã
hy vọng ông sẽ làm vậy; trong buổi họp qua điện thoại kéo dài ba phút ông nói với họ là ông muốn
nghỉ thêm một lần nữa. Trong những phiên họp liên quan đến việc quản lý, ông vẫn thường thảo
luận với ban quản trị những suy nghĩ của ông về việc ai sẽ là người kế nhiệm nếu ông có mệnh hệ
gì, ông nêu ra cả những lựa chọn ngắn hạn và dài hạn. Nhưng trong tình trạng hiện tại, không còn
nghi ngSmithờ gì rằng Tim Cook sẽ là người đảm nhận việc vận hành các công việc hàng ngày.
Buổi chiều thứ bảy tiếp sau đó, Jobs đã cho phép vợ ông triệu tập một cuộc họp những bác
sĩ của ông. ông nhận thấy rằng ông đang gặp phải một vấn đề mà ông không bao giờ cho phép xảy
ra tại Apple. Việc điều trị của ông đã bị giẤn đoạn thay vì liền mạch. Mỗi một chứng bệnh trong vô
số những chứng bệnh của ông đang được điều trị bởi những chuyên gia khác nhau, những bác sĩ
chuyên khoa ung thư, những chuyên gia trị đau, những chuyên gia dinh dưỡng học, những chuyên
gia về gan, và những chuyên gia về huyết học - nhưng họ không hợp tác với nhau để tìm ra một
phương pháp toàn diện, theo cái cách mà James Eason đã làm ở Memphis. “Một trong những vấn
 






đề lớn trong ngành chăm sóc sức khỏe đó là thiếu những người nghiên cứu dựa trên nhóm đối
tượng cụ thể hoặc những luật sư giống như những tiền vệ của mỗi đội bóng.” Powell nói. Điều này
đặc biệt đúng ở Stanford, nơi mà có vẻ như chẳng ai chịu trách nhiệm về việc xác định xem dinh
dưỡng có liên quan như thế nào đến việc chăm sóc vết thương và bệnh ung thư. Vì vậy Powell đã
yêu cầu rất nhiều các chuyên gia tại Stanford tới nhà của mình để tham gia một buổi họp và đồng
thời cũng mời một vài vị bác sĩ ở bên ngoài có sử dụng những phương pháp kết hợp và quyết liệt
hơn, như là David Agus của use. Họ cùng thống nhất về một chế độ dinh dưỡng mới trong việc
điều trị đau và việc kết hợp với những phương pháp điều trị khác. Nhờ có một vài nghiên cứu khoa
học tiên phong, nhóm các bác sĩ đã có thể giúp Jobs tiến thêm một bước trong việc điều trị ung thư.
ông đã trở thành một trong hai mươi người đầu tiên trên thế giới có tất cả các gen của khối ung thư
Studio.
100.000 đô la.cũng như các gen của ADN được sắp xếp bình thường. Tại thời điểm đó, quá trình đó tốn tới
Việc sắp xếp thứ tự gen và phân tích gen đã được phối hợp thực hiện với đội ngũ chuyên
gia tại Stanford, Johns Hopkins, và
Học viện Broad thuộc Đại học MIT và Harvard. Bằng việc biết được dấu hiệu tế bào và gen
đặc biệt hình thành nên khối u của Jobs, các bác sĩ của ông đã có thể chọn ra đúng loại thuốc đặc trị
có thể tập trung tấn công vào đường dẫn phân tử bị hỏng đã khiến những tế bào ung thư phát triển
theo một cách thức bất thường. Phương pháp này, được gọi là phương pháp điều trị tập trung vào tế
bào, hiệu quả hơn nhiều so với phương pháp hóa trị liệu truyền thống, phương pháp tấn công vào
Nguyen
quá trình phân chia của toàn bộ các tế bào trong cơ thể, bất kể tế bào đó là tế bào ung thư hay
không. Phương pháp tập trung vào tế bào này không phải là một viên đạn bạc, nhưng có những lúc
-2253nó đã gần như có tác dụng như vậy: nó cho phép các bác sĩ xem xé    -2253t một lượng lớn các loại thuốc -
phổ biến hoặc không phổ biến, đã có sẵn hoặc đang trong quá trình nghiên cứu phát triển - để tìm
xem một vài loại có công hiệu nhất. Mỗi khi căn bệnh ung thư của ông biến đổi và bị mất tác dụng
với một trong những loại thuốc này, các bác sĩ có ngay một loại thuốc khác để sử dụng sau đó.
Mặc dù Powell đã rất cần mẫn trong việc theo dõi quá trình chăm sóc chồng, ông vẫn là
Smith
-3666m    -3666ột trong những người đưa ra quyết định cuối cùng về mỗi chếđộdinh dưỡng điều trị mới. Một ví
dụđiển hình xảy ra vào tháng 5 năm 2011, khi ông tổ chức một buổi họp với George Fisher và
những vịbác sĩ khác từ Stanford, những chuyên gia phân tích trình tự sắp xếp gen từ Học viện
Broad, và chuyên gia tư vấn từ bên ngoài David Agus. Họđều tập trung xung quanh một chiếc bàn
trong một phòng tại khách sạn Four Seasons ở Palo Alto. Powell đã không đến, nhưng con trai của
họ, Reed đã đến. Ba tiếng đồng hồ với các bài thuyết trình của những nhà nghiên cứu thuộc
standford và Học viện Broad về những thông tin mới mà họ mới thu thập được về những dấu hiệu
về gen đối với căn bệnh ung thư của ông. Jobs vẫn thường nóng tính. Có một lần ông đã ngắt quãng
 






một chuyên gia phân tích của Học viện Broad người đã mắc lỗi trong việc sử dụng chương trình
trình chiếu PowerPoint. Jobs đã khiển trách anh ta và giải thích tại sao phần mềm thuyết trình
Keynote của Apple lại tốt hơn, ông thậm chí còn đề nghị dạy anh ta cách sử dụng nó. Cuối buổi hội
thảo, Jobs và nhóm làm việc đã xem một lượt tất cả những dữ liệu thuộc phân tử, đánh giá những
nguyên nhân căn bản đối với mỗi một liệu pháp khả thi, và đưa ra một danh sách những bài kiểm
tra có thể giúp họ sắp xếp thứ tự ưu tiên áp dụng những liệu pháp này.
Một trong những vị bác sĩ đã nói với ông rằng có một hi vọng cho bệnh ung thư của ông, và
những người khác thích điều đó, nó sẽ sớm được cân nhắc như một căn bệnh ung thư hiếm hoi có
thể kiểm soát được, căn bệnh mà có thể duy trì cho tới khi người bệnh chết về một nguyên nhân
khác. “Hoặc tôi sẽ trở thành một trong những người đầu tiên có thể chiến thắng bệnh ung thư theo
Studio.
phương pháp này, hoặc tôi sẽ là một trong những người cuối cùng chết vì nó,” Jobs nói với tôi
-1293ngay sau m    -1293ột trong những cuộc họp với các bác sĩ. “Hoặc sẽ là một trong số những người khiến
phương pháp này trởthành phương pháp cốt lõi, hoặc là người cuối cùng loại bỏ nó.”
Những vị khách viếng thăm
Khi việc ông xin nghỉ ốm năm 2011 được công bố, tình trạng có vẻ như kinh khủng tới mức
Lisa Brenan-Jobs đã liên lạc lại sau hơn một năm và sắp xếp để bay từ New York đến ngay tuần
sau đó. Mối quan hệ giữa cô và cha cô đã được xây dựng dựa trên sự oẤn giận. Cô đã cảm thấy sợ
hãi một cách khó hiểu khi gần như đã bị bỏ rơi hoàn toàn trong mười năm đầu đời. Sự việc càng trở
nên tòi tệ khi cô được thừa hưởng một vài tính dễ cáu giận của ông, và ông thì cảm thấy cố có nét
tính cách hay than vãn của mẹ cô. “Tôi đã nói vớ i con bé rất nhiều lần
rằng tôi ước có thể là một người cha tốt hơn khi con bé năm tuổi, nhưng bây giờ con bé nên
bỏ qua mọi chuyện hơn là cứ giận dữ như vậy suốt phần đời còn lại,” ông nhớ lại ngay trước khi
Lisa tới.
Chuyến thăm đã diễn ra tốt đẹp. Jobs đã bắt đầu cảm thấy khá hơn một chút, và ông ở trong
tâm trạng thân thiện và thể hiện sự yêu mến đối với những người xung quanh, ở độ tuổi ba mươi
hai, một trong những lần đầu tiền trong cuộc đời, Lisa đang có một mối quan hệ nghiêm túc. Bạn
trai cô là mSmithột nhà làm phim trẻ sống chật vật đến từ California, và Jobs đã đi xa tới mức đề nghị cô
trở lại Palo Alto nếu họ cưới nhau. “Nhìn xem, cha không biết còn sống được bao lâu nữa,” ông nói
với cô. “Những bác sĩ không thể nói cho cha biết. Nếu con muốn nhìn thấy cha nhiều hơn, con nên
chuyển tới đây. Tại sao con còn phải đắn đo như vậy?” Mặc dù Lisa đã không chuyển về, Jobs
cũng đã rất hài lòng về việc hòa giải giữa hai cha con đã có tác dụng. “Tôi đã không chắc về việc
tôi muốn con bé tới thăm trước đó, bởi vì tôi đang ốm và tôi không muốn có thêm sự rắc rối nào
nữa. Nhưng tôi rất vui mừng vì con bé đã tới. Nó giúp tôi giải tỏa được nhiều thứ trong lòng mình.”
 






Jobs đã có một cuộc viếng thăm khác trong tháng đó từ một người cũng muốn xóa bỏ sự
ngăn cách. Người đồng sáng lập của Google Larry Page, chỉ sống cách gia đình Jobs ba khu nhà,
đã tuyên bố có kế hoạch nắm lại quyền điều hành công ty từ Eric Schmidt. Ông biết cách khiến
Jobs vui: ông đã hỏi rằng liệu ông có thể ghé qua và học hỏi những bí quyết để trở thành một CEO
giỏi. Jobs vẫn còn điên tiết với Google. “Ý nghĩ đầu tiên của tôi là, ‘Đồ khốn,’” ông nhớ lại.
“Nhưng sau đó tôi đã nghĩ về lời đề nghị đó và nhận ra rằng mọi người đã giúp tôi khi tôi còn trẻ,
từ Bill Hewlett cho tới những người đã làm việc ở HP. Vì thế tôi đã gọi lại cho ông ta và nói là ông
ta có thể qua.” Page ghé qua, ngồi trong phòng khách của Jobs, và lắng nghe những ý kiến của Jobs
về việc làm nên những sản phẩm vĩ đại và những công ty trường tòn. Jobs nhớ lại:
Chúng tôi đã nói rất nhiều về việc tập trung. Và lựa chọn con người. Cách thức để biết ai là
Studio.
-1386người đ    -1386áng tin, và làm cách thức nào để xây dựng một đội ngũ gồm những người chủ chốt mà bạn
có thể tin cậy. Tôi đã miêu tả nguyên lý nâng và hạ của ròng rọc động mà ông ta cần áp dụng để
giúp công ty tránh khỏi bị thua lỗ hoặc bị chen ngang bởi đối thủ cạnh tranh, vấn đề chính mà tôi
nhấn mạnh vào là sự tập trung. Xác định xem Google muốn trở thành gì khi nó phát triển lên. Bây
giờ Google đã có mặt ở khắp nơi. Năm sản phẩm mà các bạn muốn tập trung vào là gì? Hãy bỏ qua
tất cả những thứ còn lại, bởi vì chúng đang kéo các bạn xuống. Họ sẽ biến các bạn thành Microsoft.
Họ sẽ khiến bạn phải loại bỏ nhứng sản phẩm đã phù hợp nhưng không xuất sắc. Tôi đã có gắng để
trở nên có ích hết mức có thể. Tôi sẽ tiếp tục làm như vậy với những người như Mark Zuckerber.
Đó là cách mà tôi muốn làm trong khoảng thời gian còn lại của cuộc đời mình. Tôi có thể giúp thế
Nguyen
-2440h    -2440ệ tiếp sau ghi nhớ về nguồn gốc của các công ty vĩ đạiởđây và cách thức để tiếp nối truyền thống
đó. Thung lũng Silicon đã rất hỗ trợ tôi. Tôi cần phải nỗ lực hết mình đểđền đáp.
Việc công bố nghỉốm vào năm 2011 đã thôi thúc những người khác tới viếng thăm ngôi
nhà của Jobs tại Palo Alto. Ví dụnhư Bill Cliton đã ghé qua và trò chuyện về mọi thứ từ Trung
Đông tới chính trị của Mỹ. Nhưng cuộc viếng thăm ghi dấu ấn sâu sắc nhất là của một huyền thoại
công nghệ sinh năm 1955, một nhân vật mà trong hơn ba thập kỷ, đã là đối thủ và là đối tác của
Jobs trong việc vạch rõ ra một thời đại của máy tính cá nhân.
Smith
Bill Gates chưa bao giờ thôi ngưỡng mộ Jobs. Vào mùa xuân năm 2011 tôi đã cùng ăn tối
với Bill tại Washington, nơi ông tới và thảo luận về quỹ hoạt động vì những nỗ lực nâng cao sức
-3666kh    -3666ỏe toàn cầu. ông đã tỏ ra vô cùng kinh ngạc trước sự thành công của iPad và cách thức mà Jobs,
ngay cảkhi đang ốm năng, vẫn tập trung vào nghiên cứu những cách thức để cải tiến nó. “Tôi đang
ngồi đây, đơn thuần chỉ cố gắng cứu thế giới khỏi căn bệnh sốt rét và những thứ kiểu như vậy, còn
Steve thì vẫn tiếp tục cho ra đời những sản phẩm mới kỳ diệu khác,” ông nói với vẻ thèm muốn.
“Có lẽ tôi đã không nên rời bỏ cuộc chơi.” ông cười và phải biết chắc là tôi biết ông ấy chỉ đang
đùa, hoặc ít nhất là một phần nào đó đùa về điều đó.
 






Qua một người bạn chung là Mike Sage, Gates đã sắp xếp một chuyến viếng thăm Jobs vào
tháng năm. Một ngày trước cuộc viếng thăm, trợ lý của Jobs đã gọi và nói rằng ông cảm thấy
không đủ khỏe để tiếp Gates. Nhưng cuộc hẹn đã được xếp lịch lại, và vào đầu giờ chiều một ngày
Gates đã lái xe đến nhà Jobs, đi vào phía cổng sau và mở cửa phòng bếp, ông trông thấy Eve đang
học bài trên bàn. “Steve có nhà không con?” ông hỏi. Eve đã chỉ ông tới phòng khách. Họ dành
hơn ba giờ đồng hồ liền với nhau, chỉ hai người, cùng hồi tưởng lại. “Chúng tôi giống như hai ông
già trong ngành cùng ngồi nhìn lại,” Jobs nhớ lại. “Tôi chưa từng thấy ông ấy hạnh phúc đến vậy,
và tôi tiếp tục nghĩ tại sao ông ấy có thể trông khỏe mạnh như thế.” Gates cũng bị ấn tượng tương
tự như vậy với việc Jobs có nhiều năng lượng hơn ông nghĩ, mặc cho vẻ ngoài hốc hác đến đáng
sợ. Jobs rất cởi mở về tình trạng sức khỏe của mình và, ít nhất là vào hôm đó, cảm thấy lạc quan về
Studio.
-1386điều đó. ông nói     -1386với Gates rằng việc áp dụng có thứ tự những phương pháp điều trị sử dụng thuốc
trúng mục tiêu giống như việc “nhảy từ cánh hoa này sang cánh hoa khác của một bông loa kèn
vậy”, cố gắng đểđi trước căn bệnh ung thư một bước.
Jobs đã hỏi một vài câu hỏi về giáo dục, và Gates đã phác họa tầm nhìn của ông về việc
những ngôi trường của tương lai sẽ như thế nào, với việc những học sinh theo dõi bài giảng và tự
xem những bài học qua video trong khi sử dụng khoảng thời gian lên lớp để thảo luận và tìm ra giải
pháp cho các vấn đề. Họ đồng ý rằng đến nay, máy tính đã tạo ra một ảnh hưởng nhỏ bất ngờ lên
trường học - ít hơn nhiều so với tác động của nó lên các lĩnh vực khác của xã hội như truyền thông,
y khoa và luật. Để thay đổi đổi được điều đó, Gates nói, máy tính và các thiết bị di động cần phải
tập trung vào việc đem đến những bài học được cá nhân hóa và cung cấp những phản hồi đầy tính
khích lệ.
Họ cũng trao đổi nhiều về niềm vui của gia đình, bao gồm cả việc họ đã may mắn thế nào
khi có những đứa con ngoan và cưới được đúng người phụ nữ của cuộc đời. “Chúng tôi đã cười lớn
về việc Jobs đã may mắn thế nào khi gặp Laurence, và bà ấy đã giúp ông bớt khùng một nửa, và
việc tôi đã may mắn khi gặp Melinda, và bà ấy cũng đã giúp tôi đỡ khùng một nửa,” Gates nhớ lại.
“Chúng tôi cũng đã thảo luận về việc những đữa trẻ cảm thấy thách thức như thế nào khi là con của
chúng tôi và cách thSmithức chúng tôi giúp chúng bớt áp lực. Đó là những điều khá riêng tư.” Có một lúc
Eve, trước đây đã từng cùng tham gia buổi biểu diễn cưỡi ngựa cùng với con gái Jennifer của
Gates, đi thơ thẩn trong bếp, và Gates đã hỏi cô bé chặng nhảy ngựa nào mà cô bé thích nhất.
Khi thời gian trò truyện đã hết, Gates đã khen ngợi Jobs về “những sản phẩm kỳ diệu” mà
Jobs đã tạo ra và có thể cứu sống Apple vào cuối những năm 1990s từ tay những kẻ đã gần như phá
hủy nó. ông thậm chí đã chấp nhận một sự nhượng bộ thú vị. Trong toàn bộ sự nghiệp của họ, họ
đã gắn chặt với những triết lý cạnh tranh về một trong những vấn đề cơ bản nhất của những vấn đề
kỹ thuật số: hoặc là phần cứng và phần mềm nên tích hợp hoặc tiếp tục tự phát triển tách rời. “Tôi
 






đã từng tin rằng việc tự phát triển tách rời, nghĩa là mô hình nằm ngang sẽ chiếm ưu thế”, Gates nói
với Jobs như vậy. “Nhưng ông đã chứng minh rằng việc tích hợp, mô hình dọc cũng thực sự tuyệt
vời.” Jobs đã trả lời lại dựa trên sự thú nhận của mình. “Mô hình của ông cũng thực sự có hiệu
quả,” Jobs nói.
Họ đều đúng. Mỗi mô hình đều thành công trong lĩnh vực máy tính cá nhân, nơi mà
Macintosh tồn tại song song với rất nhiều những cỗ máy Windows, và điều đó có vẻ cũng đúng
trong lĩnh vực thiết bị di động. Nhưng sau khi thuật kỹ lại cuộc thảo luận của họ, Gates đã đưa
thêm một dự báo: “Mô hình tích hợp sẽ có hiệu quả chỉ khi Jobs là người chỉ huy. Nhưng điều đó
không có nghĩa là trong tương lai mô hình đó sẽ tiếp tục thắng lợi.” Jobs cũng cảm thấy phải bổ
sung thêm một dự báo về Gates sau khi mô tả về cuộc gặp mặt giữa hai người: “Tất nhiên, mô hình
Studio.
-1386t    -1386ự phát triển tách rời của Gates có hiệu quả, nhưng nó không thực sự tạo nên những sản phẩm vĩ
đại. Nó tạo ra những sản phẩm dở. Đó là vấn đề. Một vấn đề lớn. ít nhất là qua thời gian.”
“Ngày đó đã đến”
Jobs có rất nhiều những ý tưởng và những dự án khác mà ông ấpủ thực hiện. Ông muốn
phá vỡ ngành xuất bản sách giáo khoa và giúp ích cho cột sống của những sinh viên bị đau khớp
khỏi phải mang những túi sách nặng bằng việc tạo ra những tài liệu điện tử và những tài liệu
chương trình trên chiếc iPad. Ông cũng đã làm việc với Bill Atkinson, một người bạn của ông
trong nhóm Macintosh trước đây, về việc sáng chế ra những công nghệ số hóa có thể hoạt động ở
cấp độ từng pixel nhằm cho phép mọi người có thể có được những tấm ảnh đẹp bằng chiếc iPhones
Nguyen
-2626ngay c    -2626ảkhi không có đủ ánh sáng. Và ông cũng đã rất muốn làm điều tương tự với ti vi như những
gì ông đã từng làm với những chiếc máy tính, những máy nghe nhạc, và điện thoại: khiến chúng
trởnên đơn giản và trang nhã. “Tôi muốn tạo ra một chiếc tivi tích hợp và hoàn toàn dễ dàng sử
dụng,” ông nói với tôi. “Nó sẽđược kết nối không dây với tất cả những thiết bị khác của bạn và với
điện toán đám mây.” Những người sử dụng sẽ không còn phải mất thì giờ với những chiếc điều
khiển từ xa phức tạp của đầu DVD và những kênh truyền hình cáp. “Nó sẽ có giao diện người dùng
đơn giản nhất mà bạn có thể hình dung ra. Cuối cùng thì tôi đã có thể dấn thân vào sản phẩm này.”
Smith
Nhưng cho đến tháng Bảy năm 2011, căn bệnh ung thư đã di căn tới tủy của Jobs và những
-3946b    -3946ộ phận khác trong cơ thể, và các bác sĩ đã gặp khó khăn trong việc tìm ra loại thuốc đặc chủng có
thểđẩy lui sựdi căn này. Ông đã thấy rất đau đớn, ngủ một cách thất thường, suy kiệt năng lượng
và phải dừng làm việc, ông và Powell đã đặt một chuyến du thuyền cho cảgia đình cuối tháng đó,
nhưng những kế hoạch đó đều bị hủy bỏ. Ông vẫn không ăn một chút thức ăn đặc nào, và ông dành
hầu hết thời gian ở trong phòng ngủ xem ti vi.
Vào tháng tám, tôi nhận được một tin nhắn rằng ông muốn tôi tới thăm. Khi tôi đến nhà
ông, đó là một buổi sáng thứ bảy, ông vẫn đang ngủ, nên tôi ngồi xuống cạnh vợ và những đứa con
 






của ông trong vườn, nơi ngập tràn hương thơm của những bông hòng vàng và rất nhiều loài hoa
cúc, cho đến khi ông nhắn tôi vào. Tôi thấy ông cuộn tròn trên giường, mặc một chiếc quần sooc
màu ka ki và một chiếc áo cao cổ trắng. Chân của ông gầy guộc như ống giang, nhưng nụ cười của
ông rất nhẹ và chỉ thoáng qua. “Chúng ta cần rất khẩn trương, bởi vì tôi rất yếu,” ông nói.
Ông đã muốn chỉ cho tôi một số bức ảnh cá nhân và để tôi chọn một vài tấm dùng cho cuốn
sách. Bởi vì ông đã quá yếu để có thể rời khỏi giường, nên ông đã chỉ cho tôi những chiếc ngăn kéo
trong phòng, và tôi đã rất cẩn thận đưa cho ông những bức ảnh trong mỗi ngăn. Khi tôi ngồi xuống
bên cạnh giường, tôi giữ những tấm ảnh và giở cho ông xem từng chiếc một. Một vài tấm ảnh gợi
lên những câu chuyện: những tấm khác chỉ tạo ra những tiếng làu bàu hoặc một nụ cười. Tôi chưa
bao giờ thấy một tấm ảnh nào của cha ông, Paul Jobs, và tôi đã phải giật mình khi tôi thấy một tấm
Studio.
ảnh về một người đàn ông đẹp trai dường như đang chết đói trong tay ôm một đứa trẻ vào những
-1293năm 1950s. “Đúng, đó là cha tôi,” Jobs nói. “Ông có thể    -1293 sử dụng bứcảnh này.” Sau đó ông chỉ cho
tôi một chiếc hộp gần cửa sổ có chứa một tấmảnh của cha ông đang nhìn ông rất trìu mến trong
đám cưới của ông. “Ông ấy là một người đàn ông tuyệt vời,” Jobs nói gần như thì thầm. Tôi đã nói
thầm sau đó rằng “ông ấy chắc hẳn đã rất tự hào về ông.” Jobs đã chỉnh câu nói của tôi: “ông ấy đã
rất tự hào về tôi.”
Những tấm ảnh dường như đã tiếp thêm sinh khí cho ông chỉ trong giây lát. Chúng tôi đã
trò chuyện về những điều mà rất nhiều người trong quá khứ, từ Tina Redse tới Mike Markkula cho
tới Bill Gates, đã nghĩ về ông. Tôi đã kể lại chi tiết những gì Gates đã nói sau cuộc viếng thăm của
Gates với Jobs, cuộc nói chuyện mà Apple đã chỉNguyen ra rằng mô hình tích hợp thực sự có hiệu quả,
nhưng chỉ “khi Steve đang giữ vai trò chỉ huy.” Jobs cho rằng điều đó thật ngớ ngẩn. “Bất cứ ai có
thể tại ra những sản phẩm tốt hơn theo cách thức như vậy, chứ không chỉ mình tôi,” ông nói. Vì
vậy tôi đã yêu cầu ông đưa ra tên một công ty nào khác mà đã tạo ra những sản phẩm vĩ đại bằng
cách tuân thủ sự tích hợp nhất quán từ đầu tới cuối, ông nghĩ một lúc, cố gắng đưa ra một ví dụ.
“Những công ty ô tô,” cuối cùng ông nói, nhưng sau đó ông đã bổ sung thêm, “Hoặc là ít nhất là họ
đã từng như vậy.”
Smith
Khi cuộc trò chuyện của chúng tôi chuyển sang tình trạng tồi tệ của nền kinh tế và chính trị,
-1680ông đã đưa ra mộ    -1680t vài ý kiến rất sắc bén về việc thiếu sựlãnh đạo mạnh mẽ trên thế giới. “Tôi thất
vọng về Obama”, ông nói. “Ông ấy có vấn đềtrong lãnh đạo bởi vì ông ấy không muốn làm mất
lòng mọi người hoặc khiến mọi người tức giận.” Jobs đã bắt ngay được ý nghĩ của tôi và bày tỏ sự
tán đồng bằng một nụ cười: “Đúng vậy, đó không phải là vấn đề mà tôi mắc phải.”
Sau hai tiếng trò chuyện, ông trở nên im lặng, vì vậy tôi rời khỏi giường và chuẩn bị ra về.
“Đợi đã,” ông nói, trong khi ông vẫy tôi ngồi lại giường. Chỉ mất một hoặc hai phút để ông có thể
lấy lại đủ năng lượng để tiếp tục cuộc trò chuyện. Cuối cùng ông nói, “Tôi rất lo lắng về dự án
 






này,” ông đang muốn nói đến quyết định của mình trong việc viết cuốn sách này. “Tôi đã thực sự
lo lắng.”
Tôi hỏi ông “Tại sao ông lại muốn viết cuốn sách này?”
“Tôi muốn các con tôi biết về tôi,” ông nói.
“Tôi đã không thường xuyên ở bên cạnh chúng, và tôi đã rất muốn chúng biết tại sao lại
như vậy và hiểu được điều mà tôi đã làm. Thêm vào đó, khi tôi ốm, tôi đã nhận ra những người
khác sẽ viết về tôi nếu tôi chết, và họ không biết gì hết. Họ hiểu sai mọi thứ. Vì vậy tôi muốn chắc
chắn rằng có một ai đó nghe được những điều tôi cần phải nói.”
Trong hai năm, ông ấy chưa bao giờ hỏi bất cứ điều gì về việc tôi sẽ đưa những gì vào cuốn
sách hay là việc tôi đưa ra những kết luận gì. Nhưng bây giờ khi ông nhìn tôi và nói, “Tôi biết có
Studio.
-1386r    -1386ất nhiều thứ trong cuốn sách mà tôi sẽ không thích.” Câu này của ông giống như một câu hỏi hơn
là một câu khẳng định, và khi ông nhìn chằm chằm vào tôi chờđợi câu trả lời, tôi đã gật đầu, cười,
và nói rằng tôi chắc chắn điều đó là sự thật. “Thế thì tốt,” ông nói. “Vậy thì nó sẽ không giống một
cuốn sách lưu hành trong nhà nữa. Tôi sẽkhông đọc nó ngay, bởi vì tôi không muốn nổi cáu. Có lẽ
tôi nên đọc nó sau một năm nữa - nếu tôi vẫn còn sống.” Khi đó, đôi mắt của ông ấy nhắm nghiền
và tất cả mọi năng lượng của ông dường như biến mất, vì vậy tôi đã lặng lẽ ra về.
Sau khi sức khỏe của ông đã suy giảm đi rất nhiều sau mùa hè, Jobs đã từ từ phải đối mặt
với định mệnh: ông sẽ không thể trở lại làm CEO của Apple. Vì vậy đã đến lúc ông cần phải từ
chức. Ông đánh vật với quyết định đó hàng tuần liền, thảo luận nó với vợ, Bill Campbell, Jony Ive,
Nguyen
-2626và George Riley. “M    -2626ột trong những việc mà tôi muốn làm đối với Apple đó là đưa ra một hình mẫu
về việc làm thế nào bạn chuyển giao quyền lực một cách đúng đắn,” ông nói với tôi. ông đã đùa về
-2533t    -2533ất cả những thời kỳ chuyển giao quyền lực khó khăn đã diễn ra trong công ty trong suốt ba mươi
lăm năm qua. “Nó luôn luôn là một vở kịch, giống như một quốc gia thế giới thứ ba. Một phần mục
tiêu của tôi đó là khiến Apple trở thành công ty tốt nhất trên thế giới, và có một sự chuyển giao
quyền lực một cách gọn gàng là điều cốt yếu để thực hiện việc đó.
Ông quyết định rằng thời điểm và không gian tốt nhất để chuyển giao quyền lực đó là ngày
họp ban điều hành thường kỳ của công ty vào ngày 24 tháng Tám. ông đã rất háo hức được trực
tiếp làm việc đó, hơn là chỉ đơn thuần gửi một lá thư hoặc là tham gia qua điện thoại, vì vậy ông đã
tự bắt mình phải ăn và lấy lại một chút sức khỏe. Một ngày trước buổi họp, ông đã quyết định là
ông có thể làm được việc đó, nhưng ông ấy cần có sự giúp đỡ của một chiếc xe lăn. Họ đã sắp xếp
để ông lái xe lăn tới trụ sở và lăn bánh xe vào phòng hội đồng một cách bí mật hết sức có thể.
Ông đã đến ngay trước 11 giờ sáng, khi các thành viên ban điều hành đã hoàn thiện các bản
báo cáo với ủy ban và những công việc thường ngày khác. Hầu hết mọi người đều biết việc gì sắp
diễn ra. Nhưng thay vì đi thẳng vào vấn đề mà mọi người đều đang nghĩ đến, Tim Cook và Peter
 






Oppenheimer, giám đốc tài chính, đã thông báo một lượt các kết quả kinh doanh trong quý và
những dự báo cho năm tới. Sau đó Jobs đã nói thầm rằng ông có điều riêng tư cần nói. Cook hỏi
ông liệu anh và những quản lý cấp cao khác có cần phải rời đi không, và Jobs đã im lặng trong hơn
ba mươi giây trước khi ông quyết định là mọi người nên rời đi. Ngay khi cả phòng không còn ai
ngoại trừ những giám đốc thuê ngoài, ông bắt đầu đọc to từ lá thư mà ông đã soạn và sửa hàng tuần
trước đó. Nó bắt đầu như thế này “Tôi vẫn luôn nói rằng nếu có một ngày tôi không thể hoàn thành
được trách nhiệm và kỳ vọng của mọi người với tư cách là CEO của Apple, thì tôi nên là người đầu
tiên thông báo cho các bạn.” Thật không may, ngày đó đã đến.”
Bức thư thật đơn giản, thẳng thắn và chỉ dài tám câu. Trong bức thư ông đề xuất rằng Cook
sẽ thay thế ông, và ông đã đề nghị được làm chủ tịch của ban quản trị. “Tôi tin rằng những ngày
Studio.
-1386tháng     -1386tươi sáng và mang tính đột phá nhất của Apple đang ởphía trước. Và tôi ngóng chờđể theo
dõi và đóng góp vào sự thành công của công ty trong vai trò mới.”
Đó là một câu dài. AI Gore là người đầu tiên cất tiếng, và anh đã liệt kê ra những thành tựu
của Jobs trong suốt thời gian tại vị. Mickey Drexler đã bổ sung thêm rằng theo dõi quá trình Jobs
biến chuyển Apple là “điều kỳ diệu nhất mà tôi đã từng thấy trong kinh doanh,” và Art Levinson
đã ca ngợi sự cần mẫn của Jobs trong việc đảm bảo rằng việc chuyển giao quyền lực diễn ra suôn
sẻ. Campbell đã không nói gì, nhưng anh đã khóc khi quyết định chính thức về việc chuyển giao
quyền lực được thông qua.
Trong bữa trưa, Scott Forstall và Phil Schiller đã trưng bày những mô hình nguyên bản của
Nguyen
-2626m    -2626ột vài sản phẩm mà Apple đã tung ra thịtrường. Jobs đã liên tiếp đưa ra những câu hỏi và những
ý nghĩ của mình vềchúng, đặc biệt là vềdung lượng tối đa của sản phẩm thế hệ thứtư- những
mạng lưới kiểu tế bào này và những tính năng cần có trong những chiếc điện thoại của tương lai.
Có một lần Forstall đã trình diễn một ứng dụng nhận diện giọng nói. Khi anh thấy sợ hãi, Jobs đã
chộp lấy chiếc điện thoại ở giữa của của bản demo và tiếp tục xem liệu ông có thể làm xáo trộn nó
như thế nào. “Thời tiết ở Palo Alto như thế nào? ông hỏi. ứng dụng đã đáp lại. Sau một vài câu hỏi
khác, Jobs đã thách thức nó: “Mày là nam hay là nữ?” Thật đáng ngạc nhiên, ứng dụng đã trả lời
Smith
-3946b    -3946ằng tiếng rô bốt, “Họ không xác định giới tính cho tôi.” Trong một khoảnh khắc tinh thần của ông
đã phấn chấn hơn.
Khi bài nói chuyện chuyển sang máy tính bảng, một vài người đã biểu lộ niềm tự hào chiến
thắng rằng HP đã vừa phải từ bỏlĩnh vực này, không thể cạnh tranh với iPad.
Nhưng Jobs bỗng trở nên u ám và bày tỏ rằng đó thực sự là một khoảnh khắc buồn.
“Hewlett và Packard đã xây dựng một công ty vĩ đại, và họ nghĩ rằng họ đã đặt nó vào tay của
những người tài giỏi,” ông nói. “Nhưng bây giờ nó đang bị chia cắt và bị phá hủy. Đó là bi kịch.
Tôi hy vọng rằng tôi đã để lại một di sản mạnh hơn để điều đó không bao giờ xảy đến với Apple.”
 






Khi ông chuẩn bị rời đi, các thành viên ban quản trị đã tề tựu quanh ông và dành cho ông một cái
ôm lớn.
Sau buổi họp với đội ngũ điều hành để giải thích những tin mới, Jobs đã lại về nhà cùng với
George Riley. Khi họ về đến nhà, Powell đang ở sân sau thu hoạch mật ong từ những chiếc tổ bà đã
chăm sóc, với sự giúp đỡ của Eve. Họ bỏ những chiếc mũ bảo hiểm che mặt và mang bình mật ong
vào bếp, nơi Reed và Erin đã tập hợp đầy đủ, vì vậy tất cả họ đã có thể tổ chức một buổi chuyển
giao thanh nhã. Jobs đã ăn một muỗng đầy mật ong và phát biểu về vị ngọt tuyệt vời của nó.
Tối hôm đó, ông đã nhấn mạnh với tôi rằng niềm hy vọng của ông là cố gắng năng động hết
mức có thể chừng nào mà sức khỏe của ông còn cho phép. “Tôi đang làm việc về những sản phẩm
mới và marketing và những việc mà tôi thích,” ông nói. Nhưng khi tôi hỏi ông thực sự cảm thấy
Studio.
như thế nào về việc từ bỏ quyền kiểm soát công ty mà ông đã xây dựng nên, giọng ông bỗng trở
-1293nên bâng khuâng, và ông đã chuyể    -1293n về thời quá khứ. “Tôi đã có một sự nghiệp rất may mắn, một
cuộc sống rất may mắn,” ông trả lời. “Tôi đã làm tất cả những gì tôi có thể.” Chú thích
(Dream Act) Viết tắt của Development, Relief and Education for Alien Minors (Đạo Luật
Phát Triển, Trợ Giúp và Giáo Dục đối với những đứa trẻ nhập cư trái phép): là một dự luật của Mỹ
lần đầu được đệ trình lên Thượng nghị viện vào ngày 1/8/2001 và được đệ trình lần gần đây nhất
vào ngày 11/5/2011.
 








Chương 42: DI SẢN







Smith
 




Nguyen
Thiên đường sáng tạo sáng ngời
 
 








trước
 






Tại hội chợ Macworld 2006, Jobs đứng trước một "slide" về ông và Wozniak từ 30 năm


FireWire()
Cá tính của Jobs được phản ánh trong chính những sản phẩm của ông. Triết lý cốt lõi của
 
Apple, từ thời chiếc Macintosh đầu tiên năm 1984 cho đến thế hệ iPad là sự tích hợp toàn bộ giữa
phần mềm và phần cứng, và tất cả đều liên quan đến Steve Jobs: niềm đam mê, chủ nghĩa hoàn
hảo, sự tinh quái, niềm khát khao, tính nghệ thuật, sự liều lĩnh và cả nỗi ám ảnh kiểm soát, được kết
nối trọn vẹn với phương thức kinh doanh cũng như chế tạo sản phẩm của ông.
Lý thuyết trường thống nhất - thứ gắn liền với tính cách cũng như sản phẩm của Steve Jobs
được khởi đầu bởi nét tính cách tiêu biểu nhất của ông: sự mạnh mẽ. Đôi khi, chính sự mạnh mẽ
Studio.
-1386này là điể    -1386m cuốn hút, theo cách thức nhạt nhẽo của những kẻ chỉcó đam mê duy nhất là máy tính,
chẳng hạn như khi ông giải thích về sự uyên thâm, sâu sắc trong phần âm nhạc của Bob Dylan hay
-1293t    -1293ại sao bất kỳ sản phẩm nào Apple giới thiệu ra công chúng đều luôn là những sản phẩm đáng kinh
ngạc nhất. Nhưng những lúc khác, sự mạnh mẽđó lại thật đáng kinh sợ, điển hình như khi Steve xỉ
vả Microsolf hay Google lợi dụng Apple.
Chính sự mạnh mẽ này đã mang đến cho Steve cái nhìn nhị phân về thế giới. Các đồng
nghiệp của Steve thì cho rằng đó là sự lưỡng phân anh hùng/kẻ ngu dốt. Bạn có thể vừa thế này lại
vừa thế kia, thậm chí chỉ trong cùng một ngày. Điều đó cũng đúng với sản phẩm, ý tưởng và thậm
chí là cả đồ ăn: Một thứ vừa có thể là “tuyệt vời chưa từng có” nhưng cũng đồng thời có thể là kinh
tởm, ngu dốt và không thể nuốt đượNguyenc. Chính vì thế, bất kỳ lỗ hổng nhận thức nào cũng có thể khiến
người ta trở nên huênh hoang, khoác lác. Vì vậy, đối với các công đoạn - việc hoàn thiện các mảnh
kim loại, các khúc uốn cong của đầu đinh vít, các sắc thái của màu xanh trên chiếc hộp, khả năng
cảm ứng của màn hình điều hướng— Jobs thường luôn nói rằng “chúng hoàn toàn đã vỡ mộng”,
ròi sau đó khi hoàn toàn chắc chắn, ông mới tuyên bố các sản phẩm đó là “hết sức tuyệt vời”. Ông
luôn tự cho mình là một nghệ sỹ - một yếu tố sẵn có trong con người ông - và thật sự theo đuổi tính
nghệ sỹ đó.
Smith
Chính đòi hỏi về sự hoàn hảo đã khiến Steve buộc Apple phải có được sự kiểm soát toàn bộ
-1773đố    -1773i với tất cả các sản phẩm của mình. Steve đã nổi sung, thậm chí còn tệhơn, khi chứng kiến phần
mềm tuyệt vời của Apple chạy trên phần cứng yếu kém của một công ty khác. Tương tự, Steve dị
ứng với suy nghĩ rằng cácứng dụng hay nội dung chưa được chứng nhận sẽ làm “ô nhiễm” sự hoàn
hảo nơi các thiết bị của Apple. Khả năng tích hợp phần mềm và phần cứng cũng như nội dung vào
một hệ thống hợp nhất đã giúp ông thực hiện được mục tiêu về tính đơn giản. Nhà thiên văn học
Johannes Kepler đã nói rằng “Thiên nhiên ưa chuộng sự đơn giản và tính đơn nhất”. Và Steve cũng
vậy.
 
 






Thiên hướng đối với các hệ thống tích hợp đã khiến ông kiên quyết đi theo một khía cạnh
của thiết bị nền tảng nhất trong thế giới công nghệ số: hệ thống mở và đóng. Các đặc tính chống tin
tặc được truyền từ Câu lạc bộ máy tính Homebrew đã có được ích lợi từ hệ thống mở, bởi ở đó sự
kiểm soát trung tâm rất yếu và người sử dụng có thể tự do thay đổi phần cứng và phần mềm, chia sẻ
mã code, viết tiêu chuẩn mở, trốn tránh các hệ thống độc quyền và có những ứng dụng và nội dung
tương thích với nhiều hệ thống hoạt động cũng như thiết bị khác nhau. Wozniak cũng đi theo xu
hướng này: Chiếc Apple II mà ông thiết kế rất dễ mở và có nhiều khe cắm và cổng để mọi người có
thể sử dụng sao cho thoải mái nhất. Nhưng cùng với Macintosh, Steve đã trở thành cha đẻ của một
xu hướng hoàn toàn khác. Macintosh sẽ là một thiết bị mà phần cứng và phần mềm được đan cài
chặt chẽ với nhau và không thể thay đổi. Những đặc tính chống tin tặc sẽ phải bị hy sinh để tạo ra
 
một trải nghiệm người dùng đơn giản và trơn tru, liền mạch.
 
Studio.
 
Cũng chính điều này là nguyên nhân khiến Jobs đưa ra quyết định rằng hệ thống điều hành
của Macintosh sẽ không “sẵn sàng” với bất kỳ phần cứng của một công ty nào khác. Ngược lại,
Microsoft lại theo đuổi chiến lược hoàn toàn trái chiều, cho phép hệ thống điều hành của Windows
được cấp phép thoải mái. Điều đó không giúp tạo ra những chiếc máy tính tinh xảo, nhưng lại đưa
Microsoft đến vị trí thống trị trong thế giới hệ điều hành. Sau khi thị phần của Apple sụt giảm
xuống còn dưới 5%, phương pháp của Microsoft được tuyên bố là “kẻ chiến thắng” trong lãnh địa
máy tính cá nhân.
Tuy nhiên, về lâu dài, mô hình của Jobs được chứng minh là có những lợi thế nhất định.
Nguyen
-2026B    -2026ất chấp thị phần nhỏ bé, Apple vẫn có thể duy trì biên lợi nhuận lớn trong khi những nhà sản xuất
máy máy tính khác chỉở mức thông thường. Ví dụ, năm 2010, Apple chỉ chiếm 7% trong tổng
doanh thu của thịtrường máy tính cá nhân, nhưng lại có được 35% lợi nhuận hoạt động.
Nổi bật hơn, đầu những năm 2000, sự kiên quyết của Jobs đối với hệ thống tích hợp toàn bộ
đã mang đến cho Apple lợi thế trong việc phát triển chiến lược trục bánh xe công nghệ số - cho
phép máy tính để bàn của bạn có thể kết nối trơn tru với tất cả các thiết bị di động, xách tay khác
nhau. Ví dụ, iPod là một hệ thống đóng và tích hợp chặt chẽ. Để sử dụng nó, bạn cần sử dụng phần
Smith
-3440m    -3440ềm iTunes của Apple và tải nội dung từ iTunes store của họ. Kết quảlà Ipod, cũng như iPhone và
iPad sau này, là sản phẩm xuất sắc tinh tế, trái ngược với các sản phẩm cạnh tranh thiếu liên kết và
không thể tạo ra trải nghiệm người dùng toàn bộ liền mạch.
Chiến lược của Apple đã mang lại kết quả. Tháng 5 năm 2000, giá trị thị phần của Apple là
1/20 so với Microsoft. Nhưng đến tháng 5 năm 2010, Apple qua mặt Microsoft và trở thành công
ty công nghệ giá trị nhất thế giới. Đến tháng 9/2011, giá trị của Apple vượt xa 70% so với
Microsoft. Trong quý đầu năm 2011, thị phần máy tính cá nhân Windows giảm xuống còn 1%,
trong khi thị phần của Macs tăng lên 28%.
 
 






Đến lúc này, một cuộc chiến mới lại bắt đầu trong thế giới thiết bị di động. Google tiến
hành nhiều phương pháp mở hơn, cho phép bất kỳ nhà sản xuất máy điện thoại bàn hoặc điện thoại
di động nào cũng có thể sử dụng hệ điều hành Android của họ. Đến năm 2011, thị phần di động của
Google tương đương với của Apple. Mặt hạn chế trong hệ thống mở của Android đó là nó có thể bị
phân đoạn. Rất nhiều nhà sản xuất máy cầm tay và máy tính bảng đã thay đổi hệ điều hành Android
thành hàng chục loại và dạng khác nhau, khiến ứng dụng khó có thể duy trì được sự nhất quán cũng
như không thể sử dụng được tất cả các tính năng của nó. Tuy nhiên, cả hai phương pháp này đều có
những ưu điểm riêng. Một số người muốn được tự do sử dụng hệ thống mở và có nhiều lựa chọn
đối với phần cứng hơn, trong khi những người khác rõ ràng lại thích sự kiểm soát và tích hợp chặt
chẽ của Apple - đồng nghĩa với việc sản phẩm có giao diện đơn giản, tuổi đời pin cao, tính thân
 
thiện với người dùng và sử dụng nội dung dễ dàng hơn.
 
Studio.
 
Khuyết điểm trong phương pháp của Steve đó là chính khát khao đem lại niềm yêu thích,
vui sướng cho người dùng đã khiến ông từ chối trao quyền cho họ. Một trong những nhà đề xuất
thận trọng và thấu đáo nhất về một môi trường mở là Jonathan
Zittrain của Đại học Harvard, ông đã mở đầu cuốn sách The Future of the Internet - And
How to Stop It (Tương lai của Internet - Và cách thức ngăn chặn nó) bằng phần giới thiệu về
iPhone của Jobs, đồng thời đưa ra lời cảnh báo về hệ quả của việc thay thế máy tính cá nhân bằng
“những ứng dụng nghèo nàn bám chặt vào một hệ thống kiểm soát”. Thậm chí, một người nồng
nhiệt hơn - Cory Doctorow - người viết ra bản tuyên ngôn mang tên “Tại sao tôi sẽ không mua
Nguyen
-2026iPad” cho trang blog Boing Boing, đã viế    -2026t: “Quá thông minh và chín chắn khi tiến hành cách thiết
kếđó. Nhưng nó cũng rõ ràng là sự khinh miệt đối với người chủ của mình. Mua một chiếc iPad
cho con của bạn không có nghĩa là ngay lập tức nhận thức rằng thế giới này là của bạn để ròi thích
thì tách ra và tập hợp vào, mà nó là cách để nói với con cái của bạn rằng ngay cả thay pin cũng là
việc mà bạn cần giao phó cho các chuyên gia.”
Đối với Jobs, niềm tin vào phương pháp tích hợp là chính đáng. “Chúng tôi thực hiện
những điều này không phải bởi chúng tôi là những kẻ lập dị, độc đoán muốn kiểm soát mọi thứ”,
ông giSmithải thích “mà bởi chúng tôi muốn tạo ra những sản phẩm tuyệt vời, bởi chúng tôi quan tâm
đến người sử dụng, và bởi chúng tôi muốn đảm trách toàn bộ các trải nghiệm của khách hàng thay
vì những thứ tào lao mà những kẻ khác đã tạo ra.” Jobs cũng tin tưởng rằng mình đang mang đến
sự phục vụ hữu ích cho con người: “Họ quá bận rộn hoàn thiện tốt nhất những công việc thuộc
phạm vi của mình, và họ muốn chúng tôi làm cũng làm điều tương tự. Cuộc sống của họ quá bận
rộn, họ có quá nhiều thứ để làm hơn là suy nghĩ về việc làm thế nào để kết nối máy tính của mình
với các thiết bị.”
 
 






Đôi khi, phương pháp này không đem lại kết quả tốt đẹp đối với lợi nhuận kinh doanh ngắn
hạn của Apple. Nhưng trong một thế giới với đầy ắp những thiết bị đáng bỏ đi, những thông báo lỗi
khó hiểu và giao diện màn hình đầy khó chịu, phương pháp này mang đến những sản phẩm đầy
kinh ngạc với những trải nghiệm người dùng hấp dẫn. Sử dụng một sản phẩm Apple có thể được so
sánh với cảm giác tuyệt vời khi đi dạo trong vườn Thiền ở Kyoto mà Jobs đặc biệt yêu thích, và
không có trải nghiệm nào được tạo ra bởi sự tôn thờ “bệ thờ của tính chất mở” hay cho phép hàng
nghìn bông hoa được nở rộ. Đôi khi, việc ở trong tay của những kẻ lập dị thích kiểm soát cũng là
một điều hay.
Sự mạnh mẽ của Jobs cũng được thể hiện rõ rệt ở khả năng tập trung, ông sẽ đặt ra những
ưu tiên, hướng sự tập trung cao độ vào đó và không để xảy ra bất kỳ sự xao nhãng nào. Nếu một
Studio.
-1386điều gì đó thu hút sự    -1386 quan tâm của Job - giao diện người dùng cho Macintosh nguyên bản, thiết kế
iPod và iPhone, đưa âm nhạc vào iTune store - ông đều rất tập trung cao độ, không ngừng nghỉ.
Nhưng nếu không muốn dính dáng đến một việc gì đó- một vấn đề nhức đầu liên quan đến pháp
luật, một vấn đề kinh doanh, việc chẩnđoánung thư của mình, sự lôi kéo của gia đình- ông sẽ kiên
quyết phớt lờ nó. Chính sự tập trung đó đã giúp ông có thể nói không với những điều không mong
muốn. Ông đã đưa Apple trở lại đường ray chính bằng cách loại bỏ tất cả chỉ trừ một vài sản phẩm
cốt lõi. Ông tạo ra những thiết bị đơn giản hơn bằng cách giảm bớt các nút nhấn, phần mềm đơn
giản hơn bằng cách loại bỏ các tính năng và giao diện đơn giản hơn bằng cách bỏ bớt đi các lựa
chọn.
Jobs cũng mang khả năng tậNguyenp trung cùng niềm yêu thích sự đơn giản đến với việc đào tạo
Thiền của mình. Việc này mài dũa khả năng trực đánh giá bằng trực giác, chỉ cho ông thấy cách
thức loại bỏ bất kỳ thứ gì gây cản trở, ngắt quãng hay không cần thiết, và nuôi dưỡng nơi ông khiếu
thẩm mỹ về chủ nghĩa tối thiểu.
Không may thay, việc đào tạo Thiền của ông không bao giờ mang đến cho ông sự bình tĩnh
hay trầm lặng nội tại, nhưng điều đó cũng lại là một trong những di sản của ông. Ông thường mất
kiên nhẫn và rối loạn - những đặc điểm mà ông không thể che giấu. Hầu hết tất cả mọi người đều
có mSmithột bộ điều chỉnh giữa tư duy và những điều nói ra - thứ điều tiết cảm giác độc ác và những cơn
bốc đồng bảo thủ. Nhưng Jobs thì không, ông trung thực đến tàn nhẫn. “Công việc của tôi là nói ra
khi có bất kỳ điều gì không như mong đợi, chứ không phải là giấu giếm, bao che nó”, ông nói.
Chính điều này khiến ông càng trở nên thuyết phục, lôi cuốn và gợi cảm hứng, nhưng đồng thời
cũng, theo ngôn ngữ kỹ thuật, rất khốn nạn.
Andy Hertfeld đã nói với tôi: “Có một câu hỏi mà tôi thật lòng muốn Steve trả lời, đó là:
Tại sao đôi khi ông lại ích kỷ như vậy?’” Thậm chí ngay cả các thành viên trong gia đình cũng tự
hỏi liệu có phải đơn giản là vì ông thiếu bộ lọc kiềm chế trước việc gây ra những suy nghĩ mang
 






tính xúc phạm, gây tổn thương hay chủ ý phớt lờ chúng đi. Jobs tự cho rằng đó là do sinh ra đã thế.
Nhưng tôi cho rằng ông thật sự có thể tự kiểm soát bản thân, nếu ông muốn. Khi Jobs gây tổn
thương cho mọi người, đó không phải bởi ông thiếu nhận thức về cảm xúc. Mà hoàn toàn người
lại: ông có thể quan sát và nhận biết con người, hiểu rõ suy nghĩ của họ cũng như biết cách kết
thân, tán tỉnh hay thậm chí là gây tổn thương cho họ theo ý mình.
Sự cáu kỉnh, tồi tệ không mang cho ông điều gì tốt đẹp. Nó gây cho ông nhiều trở ngại hơn
là giúp đỡ. Nhưng đôi khi, nó cũng hỗ trợ cho một mục đích nào đó. Những nhà lãnh đạo dịu dàng
và lịch sự, những người luôn chú ý tránh gây tổn thương cho người khác, thông thường lại không
hiệu quả trong việc thúc đẩy sự thay đổi. Hàng chục đồng nghiệp đã bị Jobs lăng mạ tòi tệ nhất đã
trung thực thừa nhận rằng ông đã khiến họ làm được những điều mà họ chưa bao giờ nghĩ rằng
 
mình có thể. Và ông đã tạo ra một doanh nghiệp ních đầy những tay chơi hàng đầu.
 
Studio.
 
Thiên tiểu thuyết về chiến công của Steve là câu chuyện thần thoại được tạo ra và thừa
nhận như thể hiển nhiên tại Thung lũng Silicon: khởi nghiệp một doanh nghiệp trong chính gara
của bố mẹ và biến nó thành công ty giá trị nhất thế giới. Thẳng thắn mà nói, ông không sáng tạo ra
nhiều thứ nhưng lại là bậc thầy trong việc kết hợp các ý tưởng, nghệ thuật và công nghệ theo
những cách thức mà sẽ sáng tạo ra tương lai. ông đã thiết kế Mac sau khi đánh giá sức mạnh của
giao diện đồ họa theo cách mà Xerox đã không thể làm được, và sau đó tạo ra iPod khi thấu hiểu
niềm vui sướng của con người nếu có được hàng nghìn bài hát trong chiếc túi của mình, nhưng
theo cách thức mà Sony - nơi có đầy đủ của cải và di sản - không thể hoàn thành. Một số nhà lãnh
đạo thúc đẩy sự cải tiến bằng cách làm cho bNguyenức tranh tổng thể trở nên tốt đẹp hơn. Những người
khác lại làm điều đó bằng cách làm chủ những vấn đề chi tiết. Jobs thì làm cả hai, liên tục không
ngừng nghỉ. Kết quả là ông đã cho ra đời hàng loạt sản phẩm mà trong ba thập kỷ qua đã thay đổi
hoàn toàn tất cả mọi lĩnh vực:
Máy Apple II, sử dụng bảng mạch của Wozniak và trở thành chiếc máy tính cá nhân đầu
tiên không phải chỉ dành cho những người có sở thích riêng với máy tính.
Macintosh, chiếc máy tạo ra cuộc cách mạng máy tính gia đình và phổ biến hóa giao diện
người dùng đồSmith họa.
Toy Story và những bộ phim bom tấn khác của Pixar - những bộ phim đã mở ra sự kỳ diệu
của hình ảnh kỹ thuật số.
Cửa hàng Apple - tái tạo lại vai trò của một cửa hàng trong xác định thương hiệu.
iPod - sản phẩm thay đổi cách con người thưởng thức và đốt cháy âm nhạc.
iTune Store - sản phẩm cứu sống ngành công nghiệp âm nhạc.
iPhone - thứ đã biến những chiếc điện thoại di động thành các thiết bị lướt web, email,
video, chụp ảnh và nghe nhạc.
 
 






App Store - thứ đã tạo ra một ngành công nghiệp sáng tạo nội dung mới.
iPad - sản phẩm khởi đầu cho dòng máy tính bảng và giới thiệu một nền tảng cho các loại
hình video, sách, tạp chí và báo kỹ thuật số.
iCloud - sản phẩm đánh bật máy tính khỏi vai trò trung tâm trong quản lý nội dung và giúp
tất cả các thiết bị của chúng ta được đồng bộ hóa một cách trơn tru.
Và bản thân Apple - thứ mà Jobs coi là sáng tạo tuyệt đỉnh nhất của bản thân, nơi mọi sự
tưởng tượng, khả năng sáng tạo đều được nuôi dưỡng, ứng dụng và thực hiện theo cách thức sáng
tạo đến mức đã trở thành công ty giá trị nhất thế giới.
Vậy Jobs có thật sự thông minh? Không, không hề như vậy. Mà thay vào đó, Jobs là một
thiên tài. Bước nhảy vọt đầy sáng tạo của ông xuất phát từ bản năng, đầy bất ngờ và đầy tính ảo
Studio.
thuật. Thực tế, ông là một ví dụ điển hình của những gì mà nhà toán học Mark Kac gọi là thiên tài
-1293phù th    -1293ủy - người mà sự hiểu biết và thông hiểu rất xuất sắc, đòi hỏi khảnăng trực giác nhiều hơn là
năng lực xử lý trí tuệ. Giống như những kẻ lái máy bay chỉđiểm, Jobs có thể “hấp thu” tin tức,
đánhhơi được tiếng gió và cảm nhận được điều gì đang chờmình phía trước.
Vì thế, Steve Jobs trở thành nhà điều hành doanh nghiệp vĩ đại nhất thời đại, người sẽ được
công chúng ghi nhớ lâu nhất và nhiều nhất trong suốt một thế kỷ nữa tính từ thời điểm này. Lịch sử
sẽ vinh danh ông trong đền thờ những danh nhân, bên cạnh Edison và Ford. Hơn bất kỳ ai khác
trong thời đại của mình, Jobs đã tạo ra những sản phẩm hoàn toàn cải tiến, kết hợp sức mạnh của
chất thi vị, thẩm mỹ với hệ điều hành. Một chút dữ tợn nơi ông khiến việc làm việc cùng ông cũng
đáng lo như những gì mà ông đã gợNguyeni cảm hứng cho họ, nhưng cũng chính vì thế, ông cũng đã xây
dựng lên một công ty sáng tạo nhất thế giới, ông có thể truyền vào DNA của công ty tính nhạy cảm
đối với các thiết kế, chủ nghĩa hoàn hảo và sáng tạo mà đã khiến cho nó có được tên tuổi như hôm
nay, thậm chí hàng thập kỷ sau, công ty vẫn sẽ thịnh vượng, phát triển nhất trong sự kết hợp giữa
tính nghệ thuật và công nghệ.
Và một điều nữa...
Những người viết tiểu sử chúng tôi dường như đã hoàn thành những dòng cuối cùng.
Nhưng đây là tiểSmithu sử của Steve Jobs. Mặc dù ông không thể hiện niềm khát khao đối với việc kiểm
soát dự án này, nhưng tôi nghi ngờ rằng mình vẫn không truyền tải được hết cảm nhận của bản
thân về ông - cách ông khẳng định bản thân trong bất kỳ tình huống nào - nếu như tôi chỉ để ông lại
cho sự phân định của lịch sử mà không để ông lên tiếng một lời nào.
Trong hàng loạt các cuộc trao đổi giữa chúng tôi, rất nhiều lần ông đã đề cập đến việc ông
hy vọng ông sẽ để lại những di sản gì. Dưới đây là một số suy nghĩ của ông, theo đúng những gì
ông nói: “Đam mê của tôi là xây dựng một công ty bền vững, lâu dài nơi mọi người đều được thúc
đẩy tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Tất cả những thứ còn lại đều là thứ yếu. Chắc chắn rằng nó
 






phải đủ tuyệt vời để có thể tạo ra lợi nhuận, bởi lợi nhuận chính là thứ cho phép bạn tạo ra những
sản phẩm tuyệt vời. Nhưng sản phẩm, không phải lợi nhuận, mới chính là động lực. Sculley đã mỉa
mai những ưu tiên này rằng mục tiêu cuối cùng vẫn chỉ là kiếm tiền. Sự khác biệt của mục tiêu này
hết sức tinh vi, mục tiêu như thế nào sẽ được thể hiện trong tất cả mọi thứ: những người bạn tuyển
dụng, những người được đề bạt và những gì bạn thảo luận trong các cuộc họp.
Một số người nói: ‘Hãy mang đến cho khách hàng những gì họ muốn’. Nhưng đó không
phải là phương pháp của tôi. Công việc của tôi là chỉ ra được những gì họ sẽ mong muốn trước khi
họ biết được. Tôi nhớ Henry Ford có lần đã nói: “Nếu tôi hỏi khách hàng xem họ muốn gì, họ sẽ
nói với tôi ‘Một con ngựa với tốc độ nhanh hơn’. Mọi người không biết mình muốn gì cho đến khi
bạn chỉ ra điều đó cho họ. Đó chính là lý do vì sao tôi không bao giờ dựa vào các nghiên cứu thị
 
trường. Nhiệm vụ của chúng ta là đọc những điều chưa có trên mặt giấy.
 
Studio.
 
Edwin Land của Polaroid đã nói về sự giao thoa giữa con người và khoa học. Tôi thích sự
giao thoa đó. Đó là một điều gì đó hết sức kỳ diệu và đầy ma thuật. Có rất nhiều cải tiến của con
người, và đó không phải là nét đặc biệt trong sự nghiệp của tôi.
Lý do mà Apple có được tiếng vang đó là bởi luôn có tính nhân văn sâu sắc trong những cải
tiến của chúng tôi. Tôi cho rằng những nghệ sỹ xuất chúng nhất và những kỹ sư tài giỏi nhất là
giống nhau, họ đều có khát khao thể hiện chính mình. Thực tế, một số những người giỏi nhất
nghiên cứu máy tính Mac nguyên bản là những nhà thơ, nhạc sỹ. Những năm 1970, máy tính trở
thành cách thức để con người thể hiện sự sáng tạo của bản thân. Những nghệ sỹ vĩ đại như
Leonardo da Vinci và Michenlangelo đềNguyenu rất xuất sắc trong lĩnh vực khoa học. Michenlangelo
hiểu rất rõ cách khai thác đá, chứ không chỉ là cách trở thành một nhà điêu khắc.
Mọi người trả tiền để chúng tôi tích hợp mọi thứ cho họ, bởi họ không có thời gian để suy
nghĩ về những chuyện vớ vẩn này. Nếu bạn có niềm đam mê cực độ đối với những sản phẩm tuyệt
vời, điều đó sẽ thúc đẩy bạn muốn được tích hợp, kết nối phần cứng với phần mềm cũng như quản
lý nội dung của mình. Bạn muốn phá vỡ một nền tảng mới, do đó bạn cần tự mình thực hiện điều
đó. Nếu bạn để các sản phẩm của mình “mở” đối với các phần mềm hoặc phần cứng khác, bạn sẽ
Smith
-1400ph    -1400ải từ bỏ một số triển vọng của bản thân. Tại một số thời điểm trong quá khứ, đã có rất nhiều công
ty trowe thành biểu tượng của thung lũng Silicon. Đó là Hewlett-Packard trong một thời gian dài.
Sau đó, trong thời đại của chất bán dẫn, vị trí đó là của Fairchild và Intel. Tôi nghĩ, vị trí đó cũng
từng là của Apple trong một khoảng thời gian và sau đó phai nhạt dần. Và ngày nay, tôi nghĩ đó là
Apple và Google - nghiêng về Apple nhiều hơn một chút. Tôi nghĩ Apple đã trụ vững được trong
một thời gian dài. Đó có thể chỉ là một thời gian, nhưng nó đã vẫn vượt xa các đối thủ.
Thật dễ để “ném đá” vào Microsoft. Họ đã hoàn toàn đánh mất vị trí thống trị của mình. Họ
trở nên hầu như không còn thích hợp.
 
 






Tất nhiên là tôi đang đánh giá những gì họ làm và việc đó mới thật khó khăn làm sao. Họ
không bao giờ hoài bão như họ nên như vậy. Bill muốn khắc họa bản thân như một con người của
sản phẩm, nhưng anh ta không bao giờ được như vậy. Anh ta là một doanh nhân. Kinh doanh thành
công và thắng lợi còn quan trọng hơn là tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Cuối cùng, anh ta cũng
trở thành kẻ giàu có nhất thế giới, và nếu đó là mục tiêu của anh ta, thì anh ta đã đạt được nó.
Nhưng nó không bao giờ là mục tiêu của tôi, và tôi tự hỏi, cuối cùng liệu đó có thật sự là mục tiêu
của anh ta hay không. Tôi ngưỡng mộ anh ta bởi công ty mà anh ta đã xây dựng - nó thật sự ấn
tượng - và tôi thích làm việc cùng anh ta. Anh ta thông minh, sáng chói và thực sự có khiếu hài
hước. Nhưng Microsoft chưa bao giờ có tính nhân văn và nghệ thuật tự do trong DNA của mình.
Thậm chí ngay cả khi được quan sát Mac, họ cũng không thể sao chép tốt nó được. Họ hoàn toàn
 
không thể làm được điều đó.
 
Studio.
 
Tôi có học quan điểm riêng về những nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn của các công ty như
IBM hay Microsoft. Công ty có một công việc tuyệt vời, sự cải tiến và trở thành độc quyền, lũng
đoạn hoặc gần như thế trong một số lĩnh vực, ròi sau đó chất lượng sản phẩm dần trở thành thứ
yếu. Công ty bắt đầu coi trọng những gã bán hàng giỏi, bởi họ là những người có thể dịch chuyển
chiếc kim la bàn doanh thu, chứ không phải là các kỹ sư hay các nhà thiết kế. Vì thế, cuối cùng
nhân viên bán hàng trở thành người điều hành công ty. John Akers của IBM là một nhà kinh doanh
giỏi, có khả năng hùng biện và rất thông minh, nhưng anh ta không hiểu gì về sản phẩm. Điều
tương tự cũng xảy ra với Xerox. Khi những gã bán hàng điều hành công ty, những anh chàng của
Nguyen
-2026s    -2026ản phẩm không còn ý nghĩa gì nhiều, và phần lớn họđều bị sa thải. Điều đó cũng xảy ra với Apple
khi Sculley gia nhập công ty, đó là lỗi của tôi, và nó cũng xảy ra khi Ballmer tiếp quản Microsoft.
Apple đã may mắn và đoạt lại vị trí của mình, nhưng tôi không cho rằng sẽcó gì thay đổi tại
Microsoft nếu như Ballmer vẫn còn điều hành nó.
Tôi không thích mọi người tự gọi mình là “nhà khởi nghiệp” khi mà những điều họ thực sự
nỗ lực làm là khai trương một doanh nghiệp mới và ròi sau đó bán đi, hoặc chào bán nó ra công
chúng, để có tiền và tiếp tục công việc đó. Họ không sẵn lòng làm những việc cần thiết để xây
Smith
dựng một công ty thực sự - công việc khó khăn nhất trong thế giới kinh doanh.
Công việc đó chính là cách bạn đóng góp và tiếp tục phát triển di sản của những người đi
-3253trướ    -3253c. Bạn xây dựng một công ty mà sẽđứng vững trong một hoặc 2 thế hệ nữa kể từ thời điểm bây
giờ. Đó chính là những gì Walt Disney đã làm, và Hewlett - Packard và cả những người đã xây
dựng Intel. Họ đã tạo ra một công ty với mục tiêu trường tòn, chứ không phải là để kiếm tiền. Đó
cũng chính là những gì mà tôi muốn Apple trở thành.
Tôi không nghĩ rằng mình đã điều hành theo phương thức chà đạp, ức hiếp mọi người,
nhưng nếu có điều gì đó xảy ra, tôi sẽ trực tiếp nói thẳng thắn với họ. Công việc của tôi là trung
 
 






thực. Tôi hiểu rõ những gì mình nói và hóa ra tôi lại thường đúng. Đó là nền văn hóa mà tôi đã nỗ
lực tạo ra. Chúng tôi hoàn toàn trung thực với nhau, và bất kỳ ai cũng có thể nói với tôi rằng họ
thấy tôi hoàn toàn khốn nạn, đểu giả và tôi cũng có thể nói với họ những điều tương tự. Và chúng
tôi đã có những cuộc tranh luận nảy lửa, gần như quát tháo vào mặt nhau, nhưng đó lại là một trong
những khoảng thời gian tuyệt vời nhất mà tôi có. Tôi cảm thấy hoàn toàn thoải mái khi nói “Ron,
cái cửa hàng đó trông như cứt ấy” trước mặt người khác. Hoặc tôi có thể nói: “Chúa ơi, chúng con
thật sự điên đầu với việc thiết kế kỹ thuật cái thứ này” trước mặt người chịu trách nhiệm vấn đề kỹ
thuật. Bạn cần là người siêu trung thực. Có thể có một cách thức tốt hơn thể hiện những điều đó,
chẳng hạn như một câu lạc bộ của những người đàn ông nơi tất cả chúng ta đều thắt cà vạt và nói
thứ ngôn ngữ Bà-la-môn thượng đẳng cũng như hiểu rõ những từ mã hiệu, nhưng tôi không biết
 
cách đó, bởi tôi là tầng lớp bình dân đến từ California.
 
Studio.
 
Đôi khi tôi cũng đã quá khó khăn và khắt khe với mọi người, có thể là khó khăn hơn những
gì cần thiết. Tôi nhớ khi Reed mới 6 tuổi, tôi về nhà sau khi sa thải một số người, tôi đã hình dung
một người trong số họ sẽ về nhà và nói với gia đình cũng như đứa con trai nhỏ của mình rằng anh
ta đã bị mất việc như thế nào. Đó thật sự là một việc khó khăn. Nhưng một số người phải làm việc
đó. Tôi đã cho rằng công việc của tôi là đảm bảo rằng nhóm làm việc phải luôn là xuất sắc, và nếu
tôi không làm điều đó, sẽ không ai làm cã.
Bạn luôn phải luôn thúc đẩy sự cải tiến. Dylan có thể hát mãi những bài ca phản kháng,
chống chiến tranh và kiếm được rất nhiều tiền, nhưng anh ta đã không làm vậy. Anh ta phải tiến bộ
hơn nữa, và khi thực hiện điều đó, bằNguyenng cách sử dụng các âm thanh điện tử năm 1965, anh ta đã
khiến rất nhiều người tức giận. Tour diễn quanh châu Âu của anh ta năm 1966 rất tuyệt vời. Anh ta
đã đến và chơi những bản ghi-ta thính âm, và tất nhiên khán giả rất hài lòng. Sau đó, anh ta giới
thiệu ban nhạc có tên The Band, và họ cùng sử dụng các nhạc cụ bằng điện, vì thế đôi khi khán giả
lại la ó phản đối. Có khi anh ta hát “Like a Rolling stone” và một khán giả la lên “Judas” thì Dylan
sẽ nói “Hét to nữa nào” và họ sẽ làm như vậy. The Beatles cũng làm như vậy. Họ tiếp tục tham gia,
tiến lên và chắt lọc hơn nữa nghệ thuật của mình. Đó cũng chính là những gì mà tôi nỗ lực theo
đuổSmithi, thực hiện - luôn luôn tiến lên.
Vậy điều gì đã thật sự thúc đẩy tôi? Tôi nghĩ hầu hết những người sáng tạo đều muốn thể
hiện sự đánh giá cao đối với những lợi ích từ công trình của các thế hệ đi trước. Tôi không phải là
người sáng tạo ra ngôn ngữ hay môn toán học mà mình đang sử dụng. Tôi cũng tạo ra rất ít thực
phẩm cho bản thân, và không một chút đóng góp nào cho những trang phục đang mặc. Tất cả mọi
thứ đều phụ thuộc vào các thành viên khác trong cộng đồng của chúng ta và những “đôi vai” khổng
lò khác mà chúng ta đang đứng lên trên. Rất nhiều người trong chúng ta muốn đóng góp cho cộng
đồng, đồng loại và bổ sung hơn nữa cho dòng chảy công trình của chúng ta. Đó là sự thể hiện theo
 
 






cách thức mà tất cả chúng ta đều biết - bởi chúng ta không thể viết những bài ca của Bob Dylan hay
những vở kịch của Tom Stoppard. Chúng ta nỗ lực sử dụng tài
năng của mình để thể hiện sự đánh giá đối với đóng góp của các thế hệ đi trước và bổ sung
thêm một vài điều gì đó vào dòng chảy chung ấy. Đó chính là những thứ đã thúc đẩy tôi.
Đoạn cuối
Vào một buổi chiều đầy nắng, khi không khỏe lắm, Jobs ngồi trong vườn và nghĩ ngợi về
cái chết. Ông nói về những trải nghiệm của mình tại Ấn Độ 40 năm trước, những nghiên cứu của
bản thân về Phật giáo và quan điểm về việc đầu thai chuyển kiếp cũng như những điều siêu tưởng
của tâm linh. “Tôi đã sống 55 năm trong niềm tin với Chúa”, ông nói “Tôi luôn cảm thấy rằng có
quá nhiều điều cần làm khi sống hơn là khi xuôi tay nhắm mắt.”
Ông thừa nhận, khi đối diện với cái chết, rằng có thể ông đã quá tin tưởStudio.ng vào cuộc sống
sau cái chết “Tôi luôn muốn nghĩ rằng sẽ có sự sống sau cái chết,” ông nói. “Thật kỳ lạ khi nghĩ
rằng bạn tích lũy được tất cả những kinh nghiệm này, dù có thể có rất ít trong đó là sự thông thái,
và ròi tất cả lại theo bạn ra đi. Vì thế, tôi thực sự muốn tin rằng có sự sống sau cái chết, dù đó có thể
chỉ là sự tồn tại ý thức của bạn.”
Ông im lặng một lát rồi nói “Nhưng ngược lại, có thể nó giống như một chiếc công tắc
tắt-bật. Ấn nút! Và thế là bạn ra đi.”
Sau đó ông lại ngừng một lát và mỉm cười “Có thể đó là lý do tại sao tôi không bao giờ
thích đặt những công tắc bật-tắt trên các thiết bị của Apple”.
 
Chú thích
 
Nguyen
 
FireWire là tên thương hiệu của hãng Apple cho chuẩn giao tiếp lEE 1394 (bao gồm tất cả
các chuẩn giao tiếp lEE 1394) được Apple phát triển cùng các kỹ sư của Texas Instruments, Sony,
Digital Equipment Corporation, IBM và INMOS/SGS Thomson và giới thiệu ra công chúng năm
1995. Nó được hiểu như một giao tiếp mang tính chuẩn mực trên các thiết bị số.
FireWire được hiểu là đường truyền dữ liệu tốc độ cao và giao tiếp song song (vì thế không
ngốn tài nguyên bộ nhớ và CPU trong quá trình truyền dữ liệu). Dữ liệu được truyền tải với mật độ
cao tSmithại cùng một thời điểm và liên tục. Phương thức này được dùng phổ biến trong các thiết bị nghe
nhìn kỹ thuật số, máy tính cá nhân cao cấp.
FireWire là chuẩn thay thế tuyệt vời của giao tiếp Parallel SCSI danh tiếng của Apple trước
đây. Với 6 đường cáp riêng biệt, cung cấp tới điện áp 30 vol và công suất 40w, vì vậy một số thiết
bị sử dụng giao tiếp này không cần hỗ trợ nguồn (công suất nhỏ) và hỗ trợ cho tất cả các hệ điều
hành hiện có trên thị trường máy tính (trừ những hệ điều hành phát triển nhưng không mang mục
đích thương mại).
STEVE JOBS – 1955 - 2011