TÀI LIÆU GI¢NG D Y CæA VNP+

I. HIÂU BI¾T VÀ C THÂ

Các bÙ ph­n c¡ b£n:

HÇ th§n kinh (các bÙ ph­n i kèm và chéc nng)

Tçy sÑng CÙt sÑng HÙp sÍ

Màng não DËch não tu÷ Não

Các dây th§n kinh

HÇ tiêu hoá (các bÙ ph­n i kèm và chéc nng) BØ CÔNG Cä

Thñc qu£n MiÇng L°ái

Vòm hÍng RuÙt già Gan

Túi m­t D¡ dày

RuÙt non Tuõ

HÇ hô h¥p (các bÙ ph­n i kèm và chéc nng)

HÍng PhÕi Tim

Mii

Các bÙ ph­n khác

Th­n

Da

Ng°Ýi ta có thà dÅ dàng bi¿t các bÙ ph­n bên ngoài c¡ thÃ, tuy nhiên nhiÁu ng°Ýi không bi¿t tuy¿n éc, ho·c th­n ho·c phÕi cça hÍ n±m ß vË trí nào và chéc nng cça m×i bÙ ph­n ó là gì.

Nhïng v¥n Á liên quan ¿n iÁu trË s½ trß nên dÅ hiÃu h¡n Ñi vÛi b¡n n¿u b¡n bi¿t c¡ ch¿ ho¡t Ùng cça các bÙ ph­n chính trong c¡ thà b¡n.

Tim Tim n±m ß vË trí giïa hai lá phÕi. Các c¡ tim liên tåc ©y máu l°u thông toàn c¡ thÃ. B¡n bi¿t °ãc tim ang làm viÇc vì b¡n có thà c£m nh­n °ãc nhËp ­p cça tim và có thà c£m giác °ãc máu ang tu§n hoàn trong c¡ thà khi b¯t m¡ch. Tim b¡m ôxy ¿n mÍi ph§n cça c¡ thà Óng thÝi ©y máu ã h¿t ôxy vÁ phÕi à °ãc ôxy hóa.

PhÕi- là c¡ quan có c¥u t¡o d¡ng xÑp. M×i khi b¡n hít vào, phÕi lÍc ôxy të không khí khi i qua các mao m¡ch nhÏ bé oxy vào máu sau ó l¡i °ãc °a vào tim à chuyÃn i nuôi d°áng các bÙ ph­n trong c¡ thÃ. PhÕi lÍc và ©y khí carbonic (CO2) khi b¡n thß ra.

Gan- Gan n±m bên d°Ûi phÕi óng vai trò nh° mÙt máy lÍc cça máu. Các hóa ch¥t và ch¥t b©n (nh° thuÑc chïa bÇnh và ch¥t trÞ liÖu) °ãc lÍc và th£i ra ngoài qua gan. Các ho¡t Ùng quan trÍng khác x£y ra trong gan gÓm s£n xu¥t và chuyÃn hoá má trong c¡ thÃ. Gan là bÙ ph­n duy nh¥t trong c¡ thà có kh£ nng tái t¡o.

Th­n - Th­n cing có chéc nng là mét máy lÍc . MÙt sÑ lo¡i thuèc °ãc lÍc qua th­n nhiÒu h¬n lµ qua gan. Ch¥t th£i °ãc th­n lÍc và th£i ra ngoài qua n°Ûc tiÃu. C¡ thà b¡n có hai qu£ th­n n±m ß l°ng. MÍi sñ t¯c ngh½n ß th­n Áu gây au Ûn dï dÙi và có thà à l¡i tÕn th°¡ng v)nh viÅn Ñi vÛi c¡ thÃ. M·c dù con ng°Ýi ta °ãc sinh ra vÛi 2 qu£ th­n nh°ng nhiÁu ng°Ýi v«n sÑng bình th°Ýng khi hÍ chÉ có mÙt qu£ th­n.

D¡ dày và ruÙt - D¡ dày là n¡i théc n, Ó uÑng, d°ãc ph©m và hóa ch¥t dùng theo °Ýng uÑng b¯t §u °ãc phân hçy và tiêu hóa. Ch¥t dinh d°áng và thuÑc °ãc h¥p thu qua d¡ dày và thành ruÙt non. RuÙt non dài kho£ng 5m. RuÙt già dài kho£ng1,5m.

Tuy¿n éc là mÙt tuy¿n nhÏ n±m phía ngñc trên n¡i t¿ bào CD4 và các t¿ bào lympho khác phát triÃn. T¿ bào CD4 ôi khi còn °ãc gÍi là t¿ bào T (t¿ bào Thymus). Tuy¿n éc ho¡t Ùng m¡nh trong c¡ thà tr» em và tuÕi vË thành niên, gi£m d§n khi c¡ thà b¡n già i.

Tuõ - là mÙt tuy¿n nhÏ hình kh©u súng låc n±m bên d°Ûi gan ti¿t ra các enzym tiêu hóa Õ vào ruÙt non và các hoc m«n iÁu chÉnh l°ãng °Ýng trong máu. B¡n v«n có thà tÓn t¡i không c§n tåy nh°ng ph£i dùng insulin à iÁu chÉnh nÓng Ù °Ýng huy¿t Óng thÝi dùng bÕ sung các enzym tiêu hóa.

Da da là bÙ ph­n có diÇn tích bÁ m·t lÛn nh¥t c¡ thÃ, chi¿m kho£ng 16% trÍng l°ãng c¡ thÃ. Da b£o vÇ c¡ thà không bË khô kiÇt và là rào ch¯n chính chÑng l¡i nhiÅm trùng.

X°¡ng x°¡ng là mÙt nguyên liÇu sÑng và m×i nm có kho£ng 10% t¿ bào x°¡ng ch¿t i và °ãc thay b±ng các t¿ bào mÛi. N¿u các t¿ bào x°¡ng không °ãc thay th¿ kËp thÝi, x°¡ng s½ trß nên giòn và dÅ gãy.

Tu÷ x°¡ng là mô nhÏ bên trong x°¡ng và là nguÓn s£n sinh các t¿ bào máu.

HÆ MIÄN DÊCH (thành ph§n, chéc nng và c¡ ch¿ ho¡t Ùng, ng°áng cd4 cho các bÇnh nhiÅm trùng c¡ hÙi):

Da - là rào c£n chính

N¿u da bË tÕn th°¡ng ví då bË mÙt v¿t c¯t nhÏ ho·c rách da (tr°Ýng hãp tác nhân gây bÇnh là mÙt lo¡i virus nh° HIV) ho·c hít vào (tr°Ýng hãp bÇnh lao), c¡ thà b¡n sí dång các t¿ bào khác nhau à chi¿n ¥u, tiêu diÇt tác nhân gây bÇnh à c¡ thà không bË nhiÅm khu©n.

Máu là mÙt lo¡i dËch do tim b¡m à v­n chuyÃn ôxy và ch¥t dinh d°áng i kh¯p các bÙ ph­n cça c¡ thà và mang ch¥t th£i à th£i ra ngoài. Máu có các t¿ bào (hÓng c§u, b¡ch c§u, tiÓu c§u, ...) và huy¿t t°¡ng.

Huy¿t t°¡ng là ph§n dËch lÏng cça máu chéa ch¥t dinh d°áng, °Ýng, protein, ch¥t khoáng, enzym, và các ch¥t khác ngoài các t¿ bào máu.

B¡ch huy¿t là ch¥t dËch trong chéa b¡ch c§u và kháng thÃ. B¡ch huy¿t °ãc chuyÃn i kh¯p c¡ thà qua hÇ thÑng các Ñng m¡ch, h¡ch, và c¡ quan. HÇ b¡ch huy¿t giúp cho m¸u th£i các ch¥t th£i ra ngoài c¡ thÃ.

M·c dù có nhiÁu thông tin vÁ séc khÏe và HIV °ãc thà hiÇn qua xét nghiÇm máu, nh°ng chÉ có 2% l°ãng HIV cça c¡ thà tÕn t¡i trong máu, 98% còn l¡i ß trong hÇ b¡ch huy¿t.

H¡ch b¡ch huy¿t - là nhïng h¡ch nhÏ ôi khi có thà bË s°ng lên ß cÕ, nách, b¹n

Hai thu­t ngï y hÍc th°Ýng °ãc dùng à nói vÁ hÇ miÅn dËch:

Kháng nguyên: chÉ nhïng ph§n tí nhÏ bé gây nhiÅm khu©n bË hÇ miÅn dËch phát hiÇn và tiêu diÇt.

Kháng thÃ: mÙt lo¡i protein do mÙt sÑ t¿ bào b¡ch c§u t¡o ra khi éng phó vÛi kháng nguyên. M×i kháng thà chÉ có thà khÑng ch¿ mÙt lo¡i kháng nguyên nh¥t Ënh. Måc ích cça viÇc khÑng ch¿ là giúp tiêu diÇt kháng nguyên. MÙt vài kháng thà trñc ti¿p tiêu diÇt kháng nguyên. MÙt sÑ khác t¡o iÁu kiÇn thu­n lãi cho b¡ch c§u tiêu diÇt kháng nguyên.

C¡ thà b¡n có hai cách Ñi phó chính vÛi các nhiÅm khu©n khác nhau:

áp éng miÅn dËch thà dËch dña vào kháng thÃ

Ng°Ýi ta ch©n oán nhiÅm HIV b±ng xét nghiÇm kháng thà tìm sñ áp éng cça c¡ thà Ñi vÛi HIV. Thông th°Ýng sñ áp éng này c§n 2-3 tu§n, tuy nhiên có thà mÙt vài tháng ho·c ôi khi thÝi gian dài h¡n.

MiÅn dËch t¿ bào dña trên áp éng cça CD4 và CD8,

T¿ bào T là mÙt lo¡i t¿ bào b¡ch c§u. Có hai lo¡i t¿ bào T chính là t¿ bào CD4 và CD8.

Cing có khi các quá trình và chéc nng này chÓng chéo nhau.

CD4 là 1 lo¡i t¿ bào lymphô(t¿ bào b¡ch c§u). chúng là 1 ph§n quan trÍng cça hÇ miÅn dËch. Các t¿ bào CD4 ôi khi còn °ãc gÍi là t¿ bào T. có 2 lo¡i t¿ bào T chính. t¿ bào T-4, còn °ãc gÍi là CD4+, là các t¿ bào giúp á . Chúng i §u trong viÇc t¥n công chÑng l¡i các bÇnh nhiÅm trùng. Các t¿ bào T-8(CD8+), là các t¿ bào àn áp , nó k¿t thúc ph£n éng miÅn dËch. Các t¿ bào CD8+ cing °ãc gÍi là các t¿ bào tiêu diÇt , nó tiêu diÇt các t¿ bào ung th° và các t¿ bào bË nhiÅm virus. Trong c¡ thà có të 15% 40% các t¿ bào b¡ch c§u là các lymphô. Chúng là nhïng t¿ bào quan trÍng nh¥t trong hÇ miÅn dËch- b£o vÇ c¡ thà khÏi bË lây nhiÅm virus, giúp cho các t¿ bào khác chÑng tr£ l¡i vi khu©n và nhiÅm n¥m, s£n xu¥t ra kháng thÃ, chÑng l¡i các bÇnh ung th° và iÁu phÑi các ho¡t Ùng cça các t¿ bào trong hÇ miÅn dËch.

T¡i sao các t¿ bào CD4 l¡i quan trÍng Ñi vÛi HIV?

Khi con ng°Ýi bË nhiÅm HIV, nhïng t¿ bào bË lây nhiÅm ph§n lÛn là các t¿ bào CD4. virus trß thành 1 ph§n cça nhïng t¿ bào, và khi chúng nhân lên à chÑng l¡i 1 nhiÅm trùng thì chúng cing t¡o ra nhïng phiên b£n cça HIV.

Khi 1 ng°Ýi nào ó bË nhiÅm HIV trong 1 thÝi gian dài thì sÑ l°ãng các t¿ bào CD4 cça hÍ s½ gi£m i. ây là 1 d¥u hiÇu cho th¥y r±ng hÇ miÅn dËch ang y¿u i. L°ãng CD4 càng th¥p có ngh)a là con ng°Ýi càng y¿u i. Có hàng triÇu dòng khác nhau cça các t¿ bào CD4, m×i mÙt dòng này °ãc thi¿t k¿ à chÑng l¡i 1 lo¡i vi khu©n ·c biÇt. khi HIV làm gi£m sÑ l°ãng t¿ bào CD4 xuÑng, 1 sÑ dòng này có thà bË m¥t h¿t, nh° v­y c¡ thà có thà m¥t kh£ nng chÑng l¡i °ãc các vi khu©n ·c biÇt mà các dòng này °ãc thi¿t k¿ cho nó. N¿u iÁu này x£y ra b¡n có thà bË các bÇnh nhiÅm trùng c¡ hÙi.

Nhìn chung c¡ thà b¡n sí dång miÅn dËch t¿ bào à chÑng l¡i virut trong ó có HIV.

¡i thñc bào là mÙt lo¡i t¿ bào b¡ch c§u khác có kích th°Ûc lÛn h¡n có chéc nng bao vây và nuÑt các sinh v­t gây nhiÅm khu©n ho·c ch¥t th£i të các t¿ bào ho¡i tí.

¡i thñc bào cing phát tín hiÇu cho các t¿ bào khác trong hÇ miÅn dËch

HIV là mÙt virut ·c biÇt khó tiêu diÇt Ñi vÛi c¡ thÃ, bßi vì nhïng t¿ bào mà virut sí dång à s£n sinh cing chính là nhïng t¿ bào c¡ thà dùng à chÑng l¡i nhiÅm khu©n. NhiÅm HIV làm cho các t¿ bào nhiÅm HIV và các t¿ bào có chéc nng phát tín hiÇu cho các t¿ bào khác bË tiêu diÇt nhanh h¡n.

Hai y¿u tÑ này cing giÑng nh° hình £nh con chó ra séc tìm cách Ûp ñ¡c cái uôi cça nó .

NhiÅm HIV kích thích c¡ thà s£n xu¥t nhiÁu t¿ bào CD4 h¡n à chÑng l¡i virut mÛi

Các t¿ bào mÛi này t¡o ra nhiÁu t¿ bào ích cho HIV Ã t¥n công và sinh sôi

C¡ thà áp éng b±ng cách s£n xu¥t ra nhiÁu t¿ bào h¡n à chÑng l¡i virut mÛi.

NhiÅm HIV

HÇ miÅn dËch bË kích ho¡t Tng tÑc Ù thay th¿ t¿ bào (nhiÁu CD4 °ãc s£n sinh h¬n và bË ch¿t nhanh chóng h¡n) Các t¿ bào CD4 ch°a bË nhiÅm HIV cing bË ch¿t nhanh h¡n SÑ l°ãng t¿ bào CD4 bË gi£m i Sñ kích ho¡t này d«n ¿n suy gi£m l°ãng CD4 ngày càng tr§m trÍng Sau mÙt kho£ng thÝi gian nh¥t Ënh, các t¿ bào T ·c tr°ng Ñi vÛi HIV kiÇt séc và bi¿n m¥t (trong ph§n lÛn các tr°Ýng hãp, kho£ng thÝi gian này là 6 tháng). Sau nhiÁu nm, c¡ thà suy kiÇt và ph§n còn sót l¡i cça hÇ miÅn dËch cing kiÖt quÖ.

NhiÅm HIV

£o ng°ãc sñ kích ho¡t miÅn dËch b¥t th°Ýng Gi£m tÑc Ù thay th¿ t¿ bào Các t¿ bào CD4 sÑng sót lâu h¡n L°ãng t¿ bào CD4 tng lên L°ãng CD4 tng lên (và nhiÁu nhiÅm trùng c¡ hÙi d§n tñ khÏi) LiÇu pháp kháng virus

iÃm m¥u chÑt c§n n¯m vïng là HIV làm cho hÇ miÅn dËch trong tình tr¡ng làm viÇc quá t£i - s£n xu¥t ra ngày càng nhiÁu t¿ bào.

Tuy nhiên, các t¿ bào này l¡i nhanh chóng ch¿t i và khi thÝi gian trôi qua, hÇ miÅn dËch d§n d§n bË suy kiÇt. Chính vì lý do này mà chÉ sÑ t¿ bào CD4 cça b¡n (khi ¿m nÓng Ù CD4 trong máu) gi£m i.

ThuÑc kháng virut (ARV) ngn ch·n HIV sinh sôi nhanh và phåc hÓi hÇ miÅn dËch cça b¡n trß l¡i tr¡ng thái bình th°Ýng.

ChÉ sÑ CD4 °ãc dùng nh° mÙt chÉ sÑ thay th¿

ChÉ sÑ CD4 (tên §y ç là chØ sè t¿ bào lympho T CD4+ hoÆc t¿ bào T CD4+ ho·c chÉ sÑ T4) là k¿t qu£ xét nghiÇm máu cho b¡n bi¿t sÑ l°ãng t¿ bào này trong 1 mm3 máu.

ChÉ sÑ thay th¿: khi mÙt y¿u tÑ °ãc dùng à o l°Ýng gián ti¿p mÙt y¿u tÑ khác. ChÉ sÑ CD4 là chÉ sÑ thay th¿ tÑt à bi¿t °ãc méc Ù HIV ®· phá hçy hÇ miÅn dËch cça b¡n. Nó giúp b¡n bi¿t nguy c¡ nhiÅm khu©n và khi nào b¡n c§n b¯t §u iÁu trË.

ChÉ sÑ CD4 trung bình cça mÙt ng°Ýi HIV âm tính th°Ýng dao Ùng trong kho£ng 500 ¿n 1400t¿ bào/mm3 tuy nhiên mÙt sÑ ng°Ýi có chÉ sÑ này cao h¡n ho·c th¥p h¡n bình th°Ýng do b©m sinh.

Sau mÙt vài tu§n nhiÅm HIV , chÉ sÑ CD4 gi£m i

Sau ó, do hÇ miÅn dËch cça c¡ thà b¯t §u ph£n kháng vÛi HIV, chÉ sÑ này l¡i tng lên, m·c dù không thà lên ¿n méc tr°Ûc khi bË nhiÅm HIV

Méc này ôi khi °ãc gÍi là iÃm CD4 mÑc và th°Ýng m¥t kho£ng 3-6 tháng (có thà lâu h¡n) kà të khi nhiÅm HIV à Õn Ënh.

Sau ó, xu h°Ûng cça chÉ sÑ CD4 là gi£m d§n trong mÙt vài nm, m×i nm gi£m trung bình kho£ng 50 t¿ bào/mm3. Þ mÙt sÑ ng°Ýi có tÑc Ù gi£m nhanh h¡n ho·c ch­m h¡n.

MÍi ng°Ýi nên kiÃm tra chÉ sÑ CD4 ngay sau khi ch©n oán HIV d°¡ng tính. N¿u chÉ sÑ này d°Ûi 200 t¿ bào/mm3, c§n b¯t §u iÁu trË. Theo dõi CD4 c§n °ãc thñc hiÇn 3 tháng 1 l§n, ho·c có thà 6 tháng 1 l§n n¿u nguÓn lñc cã h¡n.

HÇ miÅn dËch cça h§u h¿t mÍi ng°Ýi có kh£ nng kiÃm soát và chÑng l¡i HIV r¥t tÑt trong mÙt vài nm không c§n iÁu trË.

Ng­ìng CD4 cho c¸c bÖnh nhiÔm trung c¬ héi

NhiÅm trùng c¡ hÙi là tên ·t cho nhïng bÇnh liên quan ¿n HIV mà bình th°Ýng c¡ thà b¡n có kh£ nng chÑng l¡i, nh°ng khi b¡n nhiÅm HIV, các nhiÅm khuÈn này nhân c¡ hÙi t¥n công hÇ miÅn dËch ã bË phá hu÷ cça b¡n.

ChÉ sÑ CD4 càng th¥p, càng có nguy c¡ m¯c các bÇnh liên quan ¿n HIV.

Chính vì v­y, theo dõi chÉ sÑ CD4 r¥t quan trÍng khi b¡n ®ang trong giai o¡n không iÁu trË. Þ ng°Ýi bình th°Ýng không nhiÅm HIV chÉ sÑ CD4 trung bình të 500 ¿n 1400 t¿ bào/mm3 .

B¡n có thà v«n khÏe m¡nh khi CD4 < 200, <100, <50 ho·c th­m chí <10 tuy nhiên trong nhïng tr°Ýng hãp này b¡n có nguy c¡ g·p các v¥n Á liên quan ¿n séc khÏe h¡n.

Các bÇnh khác nhau dÅ x£y ra vÛi các chÉ sÑ CD4 khác nhau. Khi chÉ sÑ CD4 gi£m xuÑng d°Ûi 200 t¿ bào/mm3, c¡ thà dÅ bË nhiÁu bÇnh tr§m trÍng e do¡ tính m¡ng.

Khi CD4 <300:

Tiêu ch£y do microsporidia và cryptosporidia

Các v¥n Á vÁ da - n¥m (t°a), khô da, ...

Khi CD4 < 200:

PCP (viêm phÕi) và các nhiÅm khu©n vùng ngñc

NhiÅm toxoplasma, nhiÅm ký sinh trùng th°Ýng gây th°¡ng tÕn ß não

Khi CD4 < 100:

MAI/MAC - nhiÅm vi khu©n, t°¡ng tñ nh° lao

NhiÅm cryptoccocus - nhiÅm n¥m có thà gây viêm màng n·o và các triÇu chéng t°¡ng tñ PCP trong phÕi

Khi CD4 < 50:

CMV (cytomegalovirus) - nhiÅm virut có thà gây m¥t thË lñc v)nh viÅn và mù loà.

Thông tin chi ti¿t h¡n vÁ các nhiÅm khuÈn c¡ hÙi °ãc giÛi thiÇu trong ph§n sau.

iÃm quan trÍng là chÉ sÑ CD4 càng th¥p, càng có nguy c¡ nhiÅm khuÈn c¡ hÙi và các bÇnh khác.

Khi chÉ sÑ CD4 tng lên sau iÁu trË HIV, hÇ miÅn dËch cça b¡n có kh£ nng tñ gi£i quy¿t các nhiÅm khu©n này.

II. HIV và AIDS (phân lo¡i các giai o¡n)

HIV là chï vi¿t t¯t cça të ti¿ng Anh: Human Immunodeficiency Virus - Virus gây Suy gi£m MiÅn dËch ß Ng°Ýi.

Suy gi£m miÅn dËch ngh)a là gi£m kh£ nng miÅn dËch

Virus là mÙt lo¡i sinh v­t mang tính di truyÁn hÍc chÉ có thà sinh s£n bên trong c¡ thà sÑng khác. MÙt sÑ virus không có h¡i trong khi các lo¡i khác gây bÇnh. ThuÑc kháng virus °ãc dùng à iÁu trË nhiÅm virus.

Các ví då vÁ nhiÅm virus t¥n công ng°Ýi nhiÅm HIV gÓm viêm gan A, B, C CMV, herpes (HVS).

1. HIV:

Vòng Ýi và quá trình phát triÃn cça Virus BØ CÔNG Cä

D°Ûi ây là mÙt sÑ buÛc trong vòng Ýi cça virus HIV

Virus luân chuyÃn tñ do trong c¡ thÃ

HIV t¥n công vào mÙt t¿ bào

Sí dång enzyme sao chép ng°ãc bi¿n Õi mã gen cça virus HIV là RNA thành DNA

Enzyme integrase ã giúp cho DNA cça virus HIV °ãc hình thành trong DNA cça t¿ bào ng°Ýi

Khi t¿ bào bË nhiÅm tái sinh, nó kích ho¡t DNA cça virus s£n sinh ra các virus

Các virus non chui ra khÏi t¿ bào nhiÅm trong mÙt quá trình gÍi là quá trình n£y chÓi

Virus tr°ßng thành

Vòng Ýi cça virus HIV

GiÛi thiÇu:

à cho virus tái sinh, chúng ph£i lây nhiÅm vào mÙt t¿ bào. à t¡o ra nhïng virus mÛi chúng ph£i t¥n công vào mÙt t¿ bào và sí dång nó à t¡o ra nhïng virus mÛi. GiÑng nh° là c¡ thà cça ta liên tåc t¡o ra nhïng t¿ bào da mÛi ho·c nhïng t¿ bào máu mÛi, m×i mÙt t¿ bào th°Ýng t¡o ra nhïng protein mÛi à sÑng và tñ nó tái sinh. Nhïng con virus gi¥u DNA cça chúng trong DNA cça t¿ bào và sau ó khi t¿ bào cÑ g¯ng t¡o ra các protein mÛi thì nó cing ng«u nhiên t¡o ra các con virus mÛi và nh° v­y HIV h§u nh° lây nhiÅm vào các t¿ bào trong hÇ miÅn dËch.

Sñ lây nhiÅm: MÙt sÑ lo¡i t¿ bào khác nhau có các protein trên bÁ m·t cça nó, nó gÍi là các c¡ quan nhân c£m CD4. Virus HIV tìm ki¿m các t¿ bào có các c¡ quan nh­n c£m bÁ m·t CD4, bßi vì protein ·c biÇt này có kh£ nng làm cho virus k¿t hãp vÛi t¿ bào. M·c dù HIV lây nhiÅm mÙt lo¡t các t¿ bào, nh°ng måc tiêu chính cça nó v«n là t¿ bào lympho T4(còn °ãc gÍi là t¿ bào trã giúp T), mÙt lo¡i t¿ bào b¡ch c§u có nhiÁu c¡ quan nh­n c£m CD4. T¿ bào T4 có trách nhiÇm c£nh báo cho hÇ miÅn dËch cça b¡n r±ng ang có k» xâm l°ãc trong c¡ thÃ

Sñ tái t¡o: M×i khi virus HIV k¿t hãp °ãc vÛi mÙt t¿ bào, nó gi¥u DNA cça nó vào bên trong DNA cça t¿ bào, iÁu này bi¿n t¿ bào vô tình trß thành mÙt nhà máy s£n xu¥t HIV

INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIV.gif" \* MERGEFORMATINET

Ënh ngh)a:

D°Ûi ây có vài iÁu mà b¡n c§n bi¿t à hiÃu vÁ sñ lây nhiÅm HIV

DNA: giÑng nh° là b£n thi¿t k¿ Ã hình thành nên nhïng t¿ bào sÑng

Enzyme: giÑng nh° nhïng công nhân cça mÙt t¿ bào. Chúng hình thành nhïng protein mÛi, v­n chuyÃn nguyên liÇu xung quanh t¿ bào và thñc hiÇn các chéc nng t¿ bào quan trÍng khác

RNA: giÑng nh° chç nhân cça ki¿n trúc. Các t¿ bào sí dång RNA à nói vÛi các enzyme làm th¿ nào à xây dñng 1 ph§n ·c biÇt cça 1 t¿ bào. à t¡o ra 1 protein mÛi, enzyme s½ sao chép 1 ph§n ·c biÇt cça DNA vào 1 m£nh cua RNA. RNA này sau ó °ãc 1 enzyme khác sí dång à hình thành 1 protein ho·c 1 enzyme mÛi.

Proteins: là 1 khÑi nguyên liÇu có sµn °ãc sí dång à t¡o ra nhïng thñc thà sÑng

Nhân: là 1 gói nhÏ n±m bên trong t¿ bào n¡i l°u giï nguyên liÇu gen B°Ûc 1: G¯n k¿t

mÙt virus bao gÓm 1 vÏ bÍc protein, ch¥t béo, °Ýng ß bên ngoài bao phç mÙt bÙ gen(trong tr°Ýng hãp cça HIV, thong tin gen °ãc mang theo là RNA thay vì là DNA) và nhïng enzyme ·c biÇt

HIV có các protein trên vÏ bÍc, nó cuÑn hút m¡nh m½ c¡ quan nh­n c£m bÁ m·t CD4+ ß bên ngoài t¿ bào T4. khi HIV k¿t hãp vÛi 1 c¡ quan nh­n c£m bÁ m·t CD4+, nó kích ho¡t các protein khác trên bÁ m·t cça t¿ bào, cho phép vÏ bÍc HIV làm ngëng ho¡t Ùng ß bên ngoài cça t¿ bào. HYPERLINK "http://www.aidsmeds.com/lessons/LifeCycleDefinitions.htm" HYPERLINK "http://www.aidsmeds.com/lessons/LifeCycle2.htm" INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle1.gif" \* MERGEFORMATINET B°Ûc 2: Sao chép ng°ãc

Các gen cça virus HIV °a vào 2 sãi cça RNA, trong khi nguyên liÇu gen cça t¿ bào ng°Ýi °¡c tìm th¥y ß trong AND. à virus có thà lây nhiÅm vào t¿ bào, 1 quá trình °ãc gÍi là sao chép ng°ãc t¡o ra 1 phiên b£n DNA cça RNA cça virus

Sau quá trình k¿t hãp, nhân cça virus °ãc °a vào trong t¿ bào chç. 1 enzyme virus gÍi là sao chép ng°ãc t¡o ra 1 phiên b£n DNA cça RNA. DNA mÛi này °ãc gÍi là DNA tiÁm virus HYPERLINK "http://www.aidsmeds.com/lessons/LifeCycle1.htm" HYPERLINK "http://www.aidsmeds.com/lessons/LifeCycle3.htm" INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle2.gif" \* MERGEFORMATINET B°Ûc 3: Sñ hoà nh­p

DNA cça virus sau ó °ãc °a vào trong nhân cça t¿ bào, ó là n¡i c¥t giï DNA cça t¿ bào. Sau dó 1 enzyme virus khác °ãc gÍi là men tÕng hãp integrase d¥u DNA tiÁm virus vào trong DNA cça t¿ bào. Sau ó khi t¿ bào cÑ g¯ng t¡o ra các protein mÛi thì nó ng«u nhiên t¡o ra các con virus HIV mÛi INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle3.gif" \* MERGEFORMATINET B°Ûc 4: Sñ sao chép

m×i khi nguyên liÇu gen cça virus °ãc ·t vào bên trong nhân cça t¿ bào, nó iÁu khiÃn t¿ bào s£n xu¥t ra virus HIV mÛi.

Nhïng sãi DNA ã nhiÅm virus trong nhân riêng và các enzyme ·c biÇt t¡o ra 1 sãi nguyên liÇu gen bÕ sung °ãc gÍi là sé gi£ RNA hay mRNA(chÉ thË Ã t¡o ra virus mÛi)

INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle4.gif" \* MERGEFORMATINET B°Ûc 5: Sñ bi¿n Õi

mRNA °a chÉ thË t¡o ra các protein nhiÅm mÛi të nhân t¿ bào tÛi 1 lo¡i phân x°ßng trong t¿ bào. m×i mÙt ph§n cça mRNA t°¡ng éng vÛi 1 khÑi protein có sµn à t¡o ra 1 ph§n cça virus

khi m×i mÙt sãi mRNA °ãc xí lý thì 1 chu×i các protein t°¡ng éng cing °ãc t¡o ra. Quá trình này ti¿p tåc cho ¿n khi sãi mRNA bË bi¿n Õi ho·c chuyÃn tÛi các protein bË nhiÅm mÛi c§n à t¡o ra nhïng virus mÛi INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle5.gif" \* MERGEFORMATINET B°Ûc 6: TÕ hãp virus và tr°ßng thành

b°Ûc cuÑi cùng b¯t §u vÛi sñ tÕ hãp cça virus mÛi. Các chu×i dài protein °ãc c¯t bßi 1 enzyme virus °ãc gÍi là protease thành các protein nhÏ h¡n. Các protein này phåc vå 1 lo¡t các chéc nng, 1 sÑ trß thành các nguyên tÑ c¥u trúc cça virus mÛi, trong khi các sÑ khác trß thành các enzyme, giÑng nh° là enzyme sao chép ng°ãc

m×i khi các m£nh nhÏ virus mÛi °ãc tÕ hãp l¡i, chúng chui ra khÏi t¿ bào chç và t¡o ra 1 virus mÛi. Sau ó virus b°Ûc vào giai o¡n tr°ßng thành, nó lien quan ¿n chu trình cça các protein virus. tr°ßng thành là b°Ûc cuÑi cùng trong chu trình và là lúc virus trß thành có thà lây nhiÅm

VÛi sñ tÕ hãp thành công và tr°ßng thành, virus có kh£ nng lây nhiÅm cho 1 t¿ bào mÛi. Và m×i 1 t¿ bào nhiÅm mÛi có thà s£n sinh ra nhiÁu virus mÛi INCLUDEPICTURE "http://www.aidsmeds.com/images/HIVLifeCycle6.gif" \* MERGEFORMATINET

2. AIDS:

AIDS là chï vi¿t t¯t cça të ti¿ng Anh (Acquired Immune Deficiency Syndrom: HÙi chéng Suy gi£m MiÅn dËch M¯c ph£i), trong ó:

HÙi chéng (syndrome) vì nó mô t£ mÙt lo¡t các triÖu chøng khác nhau do HIV gây ra;

Suy gi£m (deficiency) vì nó làm suy y¿u và gi£m kh¶ n¨ng chèng ®ì cña hÇ miÅn dËch;

MiÅn dËch (immune) vì nó liên quan ¿n hÇ miÅn dËch cça ng°Ýi;

M¯c ph£i (acquired) vì con ng°Ýi m¯c bÇnh do nhiÅm virut ché không ph£i do di truyÁn.

Các giai o¡n nhiÅm

Giai o¡n 1: không triÇu chéng, ho¡t Ùng bình th°Ýng

Giai o¡n 2: có triÇu chéng, nh°ng v«n i l¡i g§n nh° bình th°Ýng

Giai o¡n 3: n±m t¡i ch× nhiÁu h¡n bình th°Ýng nh°ng <50% thÝi gian ban ngày trong tháng tr°Ûc

Giai o¡n 4: n±m t¡i ch× >50% thÝi gian ban ngày trong tháng tr°Ûc.

Giai o¡n lâm sàng 1

NhiÅm khu©n không triÇu chéng

Các bÇnh vÁ h¡ch b¡ch huy¿t kéo dài

NhiÅm retrovirut c¥p

Ho¡t Ùng cça ng°Ýi bÇnh:

Không triÇu chéng, ho¡t Ùng bình th°Ýng

Giai o¡n lâm sàng 2

Såt <10% trÍng l°ãng c¡ thà không do chç tâm

Các bÇnh vÁ da nh¹ (viêm da, ngéa s§n, n¥m móng, viêm/chÑc mép)

Herpes zoster (5 nm tr°Ûc)

NhiÅm khu©n °Ýng hô h¥p trên hÓi quy

Ho¡t Ùng cça ng°Ýi bÇnh:

Có triÇu chéng nh°ng v«n i l¡i g§n nh° bình th°Ýng

Giai o¡n lâm sàng 3

Såt >10% trÍng l°ãng c¡ thà không do chç tâm

Tiêu ch£y kéo dài trên 1 tháng

SÑt kéo dài trên 1 tháng

N¥m miÇng

B¡ch s£n ß miÇng

Lao phÕi trong nm tr°Ûc

NhiÅm khu©n n·ng

N¥m âm ¡o âm hÙ

Ho¡t Ùng cça ng°Ýi bÇnh:

N±m t¡i gi°Ýng nhiÁu h¡n bình th°Ýng nh°ng <50% thÝi gian ban ngày trong tháng tr°Ûc.

Giai o¡n lâm sàng 4

HÙi chéng suy mòn do HIV

Viêm phÕi do Pneumocystis carinii (PCP)

Viêm não do toxoplasma

NhiÅm Cryptosporidiosis vÛi tiêu ch£y > 1 tháng

Isosporiasis vÛi tiêu ch£y > 1 tháng

Cryptococcosis, ngoài phÕi

BÇnh do Cytomegalovirus ß mÙt bÙ ph­n ngoài gan, tuõ, h¡ch b¡ch huy¿t

NhiÅm virus Herpes, mucocutaneous

BÇnh vÁ não-b¡ch c§u ti¿n triÃn (PML)

B¥t kà bÇnh dËch lây truyÁn nào do n¥m gây ra (ví då histoplasmosis)

N¥m thñc qu£n, ph¿ qu£n, khí qu£n, phÕi

NhiÅm Mycobacteriosis không iÃn hình, lan truyÁn

NhiÅm Salmonella không ph£i th°¡ng hàn

Lao ngoài phÕi

U ác tính ß h¡ch b¡ch huy¿t

Ung th° da

BÇnh vÁ não liên quan ¿n HIV

Ho¡t Ùng cça ng°Ýi bÇnh:

N±m t¡i gi°Ýng > 50% thÝi gian ban ngày trong tháng tr°Ûc

3. CÁC NHIÄM TRÙNG C HØI TH¯ÜNG G¶P (triÇu chéng và cách gi£i quy¿t)

OIs là nhïng bÇnh mà c¡ thà b¡n ít có kh£ nng chÑng l¡i vì hÇ miÅn dËch ã bË virus HIV ã làm suy gi£m

* GiÛi thiÇu vÁ các nhiÅm trùng c¡ hÙi th°Ýng g·p:

N¥m Candida và nhïng bÇnh vÁ da khác

NhiÅm khu©n °Ýng d¡ dày-ruÙt: giardia, crypstosporidia/microsporidia

PCP

Lao

MAI và MAC

CMV

NhiÅm Toxoplasma

Viêm màng não do Cryptococcus

Suy kiÇt và såt cân

T¥t c£ các OIs xác Ënh AIDS Áu có kh£ nng gây tí vong, tuy nhiên khi dùng thuèc kháng retrovirut (ARV), ph§n lÛn các OI °ãc c£i thiÇn áng kÃ.

BØ CÔNG Cä = hình £nh cho tëng lo¡i bÇnh

NhiÅm khu©n d¡ dày-ruÙt: giardia, criptosporidia, microsporidia

HiÇn t°ãng såt cân là có thà là h­u qu£ cça nhiÁu y¿u tÑ và bÇnh t­t.

Lo¡i nhiÅm khu©n: giardia, criptosporidia, microsporidia là nhïng ký sinh trùng nhÏ bé (nguyên sinh Ùng v­t ) gây rÑi lo¡n tiêu hoá và tiêu ch£y n·ng. Tiêu ch£y và såt cân th°Ýng là hai y¿u tÑ song hành vì kh£ nng h¥p thu ch¥t dinh d°áng të théc n cça c¡ thà bË gi£m i. Tiêu ch£y n·ng còn làm gi£m kh£ nng h¥p thu thuÑc.

D¥u hiÇu såt cân ß nhïng ng°Ýi nhiÅm HIV/AIDS, n¿u không ph£i do thay Õi ch¿ Ù dinh d°áng, có thà r¥t nghiêm trÍng. TrÍng l°ãng c¡ thà gi£m 10% không rõ nguyên nhân trong kho£ng thÝi gian 1 nm có thà °ãc coi là mÙt chÉ sÑ xác Ënh giai o¡n AIDS.

MÙt sÑ nghiên céu ã chÉ ra r±ng gi£m 5% trÍng l°ãng c¡ thà trong kho£ng thÝi gian ng¯n h¡n có thà mang tính dñ báo sñ gi£m 10% trÍng l°ãng trong thÝi gian dài h¡n. Do v­y, mÍi d¥u hiÇu såt cân Áu ph£i °ãc quan tâm úng méc.

TriÇu chéng chính: tiêu ch£y kéo dài trong mÙt vài tu§n và iÁu trË không có k¿t qu£. Microsporidia còn có kh£ nng gây viêm nhiÅm trong các bÙ ph­n khác cça c¡ thÃ, bao gÓm phÕi, bàng quang, ruÙt, xoang, tai, m¯t, não và tåy.

Ch©n oán: xét nghiÇm phân tìm cn nguyên gây tiêu ch£y, tuy nhiên ôi khi r¥t khó xác Ënh nguyên nhân.

Trong ph§n lÛn các tr°Ýng hãp, nguyên nhân cça tiêu ch£y là do uÑng n°Ûc không °ãc xí lý thích hãp, nuÑt ph£i n°Ûc nhiÅm b©n trong khi b¡i lÙi ho·c n rau sÑng, ho·c do ng°Ýi ch¿ bi¿n théc n không £m b£o vÇ sinh.

NhiÅm khu©n Crypstoporidia có thà là h­u qu£ cça viÇc uÑng sïa không °ãc tiÇt trùng úng cách. Nguyên nhân lây nhiÅm còn có thà do ti¿p xúc vÛi nhïng Ó dùng m¥t vÇ sinh, dång cå y t¿, thú c£nh, gia súc, và nhïng ng°Ýi mang bÇnh khác.

iÁu trË: Þ nhïng ng°Ýi có hÇ miÅn dËch khÏe m¡nh (không bË nhiÅm HIV ho·c ng°Ýi nhiÅm HIV có chÉ sÑ CD4 >300/mm3), thông th°Ýng c¡ thà có kh£ nng tiêu diÇt ký sinh trùng là nguyên nhân gây ra tiêu ch£y trong 1 vài tu§n không c§n iÁu trË. Trái l¡i, ß nhïng ng°Ýi có chÉ sÑ CD4< 300/mm3, tiêu ch£y trß thành m¹n tính do c¡ thà không có kh£ nng tñ vÇ.

M·c dù albedazol và thamidomid ã °ãc dùng à iÁu trË mÙt sÑ lo¡i microsporidia, cho ¿n thÝi iÃm này v«n ch°a có mÙt phác Ó iÁu trË hiÇu qu£ nào Ñi vÛi nhïng lo¡i nhiÅm khu©n này. iÁu trË HIV b±ng ARV có thà là iÁu trË trñc ti¿p hiÇu qu£ nh¥t.

iÁu quan trÍng là ph£i uÑng nhiÁu ch¥t lÏng à phòng m¥t n°Ûc do tiêu ch£y.

Dñ phòng: Nhïng biÇn pháp gi£m thiÃu nguy c¡ lây nhiÅm trên ây Ñi vÛi nhïng ng°Ýi nhiÅm HIV có chÉ sÑ CD4 th¥p h¡n là uÑng các lo¡i n°Ûc uÑng óng chai £m b£o vÇ sinh, ría rau s¡ch s½, n¥u thËt chín kù và không n các lo¡i théc n, rau qu£ ría b±ng n°Ûc lã. Ch¿ Ù vÇ sinh (·c biÇt là ría tay) r¥t quan trÍng trong viÇc gi£m nguy c¡ m¯c bÇnh và lây truyÁn bÇnh. NhiÁu ký sinh trùng gây nhiÅm khu©n °Ýng d¡ dày-ruÙt có liên quan ¿n phân ng°Ýi và Ùng v­t, do v­y vÇ sinh s¡ch s½ khi chm sóc tr» em ·c biÇt quan trÍng n¿u b¡n là ng°Ýi nhiÅm HIV.

N¥m Candida (Candidiasis) và mÙt sÑ bÇnh vÁ da khác

Nhïng v¥n Á vÁ da thông th°Ýng l¡i có thà là mÙt trong nhïng triÇu chéng §u tiên cça nhiÅm HIV và là mÙt chÉ sÑ cho th¥y chØ sè CD4<300 t¿ bào/mm3.

Nhïng v¥n Á vÁ da có thà không gây sñ chú ý, nh° hiÇn t°ãng da khô, tuy nhiên ó có thà là k¿t qu£ cça mÙt nhiÅm khu©n mà hÇ miÅn dËch cça c¡ thà b¡n không ç kh£ nng chÑng l¡i mÙt cách hiÇu qu£. N¥m Candida còn gÍi là t°a và nó r¥t phÕ bi¿n ß nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4 < 300 t¿ bào/mm3, và th°Ýng g·p h¡n ß nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4 th¥p h¡n.

Lo¡i nhiÅm khu©n:N¥m Candidia là mÙt nhiÅm khu©n do bào tí n¥m th°Ýng xu¥t hiÇn trong miÇng và hÍng (n¥m miÇng), thñc qu£n, xoang, c¡ quan sinh dåc và trong mÙt sÑ ít tr°Ýng hãp là trong não.

TriÇu chéng chính: n¥m miÇng và thñc qu£n xu¥t hiÇn d°Ûi d¡ng nhïng m£ng tr¯ng ho·c Ï (·c biÇt là trong miÇng), ôi khi có thà n¡o i °ãc, và có thà là nhïng v¿t nét ß mép. Trong tr°Ýng hãp viêm xoang, có thà gây au §u, khó thß, và ti¿t nhiÁu dËch nh§y. N¥m thñc qu£n có thà gây khó nuÑt và nôn.

Ch©n oán: Khám b±ng m¯t th°Ýng (n¥m miÇng, thñc qu£n) ho·c sinh thi¿t n¿u ß các bÙ ph­n khác.

iÁu trË: MÙt sÑ ch¿ Ù n kiêng nh° gi£m ho·c tránh thñc ph©m có chéa °Ýng tinh luyÇn và lúa m¡ch.

Có thà n sïa chua không tiÇt trùng (có chéa khu©n sïa) ho·c bôi thuÑc trñc ti¿p vào âm ¡o.

Có r¥t nhiÁu lo¡i thuÑc chïa n¥m °ãc bào ch¿ d°Ûi nhiÁu d¡ng: kem, viên ·t, si-rô, mi¿ng dán ho·c viên nén, gÓm:

co-trimozaxol lozenges (viên ·t)

nystatin ho·c xi-rô itraconazol

dung dËch fluconazol (dùng °Ýng uÑng)

mi¿ng dán niconazol (dùng trong miÇng)

viên nén ketaconazol, fluconazol, itraconazol (fluconazol có thà hïu hiÇu h¡n trong tr°Ýng hãp dùng thuÑc rifamicin à iÁu trË lao).

Dùng HAART s½ làm tng nÓng Ù CD4 và gi£m sñ xu¥t hiÇn cça n¥m Candida.

Dñ phòng: nên cân nh¯c th­n trÍng giïa lãi ích cça iÁu trË dñ phòng vÛi nguy c¡ kháng thuÑc.

Nghiên céu trong t°¡ng lai: HiÇn ang có mÙt sÑ nghiên céu iÁu trË trong giai o¡n thí nghiÇm, iÁu này s½ giúp nhïng ng°Ýi ã có hiÇn t°ãng kháng các lo¡i thuÑc chÑng n¥m phÕ bi¿n trong giai o¡n hiÇn nay

Viêm phÕi do Pneumocystis carinii - PCP

Các lo¡i nhiÅm khu©n: PCP là chï vi¿t t¯t cça Pneumocystis Carinii pneumonia (viêm phÕi do Pneumocystic carinii). PCP do mÙt vi sinh v­t gây nên. Vi sinh v­t này có c¡ ch¿ ho¡t Ùng g§n vÛi n¥m h¡n là nguyên sinh Ùng v­t (ây là mÙt l)nh vñc nghiên céu hiÇn nay).

T°¡ng tñ nh° các nhiÅm trùng c¡ hÙi khác, PCP chÉ trß thành v¥n Á ß nhïng ng°Ýi có hÇ miÅn dËch bË tÕn th°¡ng. ChÉ sÑ CD4<200/mm3 ·t c¡ thà b¡n tr°Ûc nguy c¡ bË nhiÅm PCP cao h¡n. BÇnh này ít x£y ra ß nhïng ng°Ýi có chÉ sÑ CD4 cao h¡n. Ph§n lÛn các tr°Ýng hãp bË PCP có chØ sè CD4<100 /mm3.

TriÇu chéng chính: H§u h¿t các tr°Ýng hãp bË PCP là viêm phÕi và các triÇu chéng gÓm khó thß, ho khan, téc ngñc, mÇt mÏi, sÑt và såt cân. Vi khu©n có thà xu¥t hiÇn ß các bÙ ph­n khác cça c¡ thà nh° phÕi, x°¡ng, m¯t, tuy nhiên hi¿m g·p h¡n.

Ch©n oán: Các triÇu chéng ß ng°Ýi HIV d°¡ng tính vÛi chÉ sÑ CD4 th¥p th°Ýng là ç à b¯t §u iÁu trË. Phân tích Ým të nÙi soi thñc qu£n ho·c Ým do ng°Ýi bÇnh kh¡c ra sau khi thß ra lÛp s°¡ng mù có chéa muÑi °a dËch të phÕi lên - °ãc dùng à ch©n oán xác Ënh.

iÁu trË: Các thuÑc hàng §u à iÁu trË PCP là Co-trimoxazol (Septrin, Bactrim, TMP, SMX). Co-trimoxazol sñ k¿t hãp giïa hai lo¡i thuÑc là trimethoprim (TMP) và sulphamethoxazol (SMX). LiÁu chu©n: TMP15-20mg/kg/ngày và SMX 75mg/kg/ngày b±ng truyÁn nhÏ giÍt ho·c tiêm (tiêm 3-4 l§n/ngày), dùng trong 3-4 ngày, sau ó chuyÃn sang uÑng thuÑc viên.

Các phác Ó iÁu trË khác bao gÓm trimethoprim + dapson, pentamidin, trimetrexate, atovaquon và clindamycin + primaquin.

Dñ phòng: Dñ phòng PCP b±ng liÁu th¥p h¡n liÁu iÁu trË °ãc khuy¿n cáo cho t¥t c£ nhïng ng°Ýi có CD4<200/mm3 b¥t kà ng°Ýi ó có ang sí dång ARV hay không. Co-trimoxazol (Septrin ho·c Bactrim) vÛi liÁu 960mg/ngày là phác Ó dñ phòng phÕ bi¿n nh¥t. Các phác Ó iÁu trË khác °ãc liÇt kê trong ph§n d°Ûi ây °ãc áp dång khi co-trimoxazol gây tác dång phå ho·c ng°Ýi bÇnh có hiÇn t°ãng kháng thuÑc.

Dapsoneth°Ýng gây tác dång phå ß nhïng ng°Ýi không thà dung n¡p co-trimoxazol. Các phác Ó khác °ãc dùng à dñ phòng gÓm pentamidin d¡ng khí dung (iÁu trË 2-4 tu§n/l§n), atovaquon, sulphadiazin + và dapson + pyrimethamin.

iÁu trË dñ phòng PCP vÛi TXP-SMX giúp c¡ thà chÑng l¡i các nhiÅm khu©n khác bao gÓm nhiÅm khu©n do Toxoplasmosis. Thông th°Ýng có thà ngëng sí dång thuÑc dñ phòng khi chÉ sÑ CD4>200/mm3 v«n £m b£o an toàn sau khi c¡ thà áp éng tÑt Ñi vÛi ARV.

Lao

Þ nhiÁu khu vñc trên th¿ giÛi, lao và HIV có mÑi liên quan ch·t ch½ vÛi nhau. N¡i nào có t÷ lÇ l°u hành mÙt bÇnh cao chính là h­u qu£ cça t÷ lÇ hiÇn nhiÅm cao cça bÇnh kia.

Ng°Ýi nhiÅm HIV khi bË nhiÅm khu©n lao s½ tr§m trÍng h¡n và khó chïa h¡n nhïng ng°Ýi khác. Lao còn làm cho quá trình nhiÅm HIV ti¿n triÃn nhanh h¡n.

Lo¡i nhiÅm khu©n: Lao là mÙt lo¡i nhiÅm trùng do vi khu©n gây ra và °ãc bi¿t ¿n nhiÁu nh¥t là nhiÅm ß phÕi (lao phÕi). Ngoài ra, vi khu©n này còn t¥n công nhiÁu bÙ ph­n khác cça c¡ thà (não, h¡ch b¡ch huy¿t, d¡ dày, gan, x°¡ng, và c¡) nh°ng hi¿m g·p h¡n. H§u h¿t ng°Ýi ta ph¡i nhiÅm vi khu©n lao të khi còn nhÏ do hít ph£i bào tí, tuy nhiên các bào tí này tÓn t¡i trong c¡ thà (th°Ýng là phÕi) trong tr¡ng thái ngç yên trong nhiÁu nm. Nguy c¡ lao trß thành lao ho¡t Ùng chi¿m kho£ng 10% trong suÑt cuÙc Ýi cça ng°Ýi không bË nhiÅm HIV, nh°ng l¡i chi¿m kho£ng 10% m×i nm ß ng°Ýi HIV d°¡ng tính không °ãc ti¿p c­n ARV.

Lao truyÁn të ng°Ýi bË lao ß thà ho¡t Ùng sang ng°Ýi khác khi ng°Ýi ó hát, la hét, h¯t h¡i (không che miÇng). Ng°Ýi ta có thà bË nhiÅm lao thÓ ho¡t Ùng trong kho£ng thÝi gian 1-2 nm tr°Ûc khi biÃu hiÇn triÇu chéng.

TriÇu chéng chính: TriÇu chéng cça lao phÕi gÓm ho có Ým m¹n tính, khó thß, mÇt mÏi, sÑt, ra mÓ hôi êm và såt cân. TriÇu chéng cça nhiÅm lao ß các bÙ ph­n khác không giÑng nh° ß phÕi (ví då: ß não gây co gi­t, & ).

Ch©n oán: phân biÇt giïa lao thÓ ho¡t Ùng và không ho¡t Ùng là r¥t quan trÍng. Ng°Ýi nhiÅm lao ß thà không ho¡t Ùng không có nguy c¡ lây sang ng°Ýi khác ,tuy nhiên ch©n oán lao thÓ không ho¡t Ùng không ph£i dÅ dàng. K¿t qu£ thí ph£n éng ß da biÃu hiÇn ã tëng ph¡i nhiÅm lao không chính xác ho·c không có ý ngh)a ß nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4<400/mm3.

Ch©n oán lao ß thà ho¡t Ùng: có thà nuôi c¥y trong phòng thí nghiÇm të m«u Ým ho·c máu và có k¿t qu£ chính xác n¿u d°¡ng tính, nh°ng k¿t qu£ không chính xác n¿u âm tính vì nhiÅm khu©n có thà bË bÏ qua trong các xét nghiÇm này. Lao phÕi có thà biÃu hiÇn rõ trên phim chåp X-quang. HiÇn nay ch°a có xét nghiÇm máu ¡n gi£n à phát hiÇn lao.

iÁu trË: iÁu trË lao òi hÏi mÙt liÇu trình trong 2 tháng k¿t hãp 4 lo¡i kháng sinh (ví då isonizid, rifampicin, pyrazinamid và ethambutol), ti¿p theo là mÙt liÇu trình 4 tháng k¿t hãp 2 lo¡i kháng sinh (ví då isoniazid và ethambutol).

ViÇc duy trì theo phác Ó iÁu trË có tính ch¥t quy¿t Ënh, vì v­y iÁu trË lao th°Ýng °ãc ti¿n hành theo DOT (liÇu pháp có giám sát trñc ti¿p) ß nhïng c¡ sß có các iÁu d°áng viên ho·c nhân viên chm sóc séc khÏe có trách nhiÇm giám sát khi b¡n sí dång tëng liÁu thuÑc. Ngay c£ khi b¡n c£m th¥y tình tr¡ng c¡ thà chuyÃn bi¿n tÑt h¡n sau mÙt vài tu§n, b¡n v«n ph£i £m b£o duy trì liÇu trình 6 tháng, n¿u không:

s½ bË tái nhiÅm

s½ kháng l¡i nhïng thuÑc ang sí dång

MÙt khi lao ã kháng thuÑc, s½ ph£i iÁu trË lâu dài h¡n (ôi khi là 2 nm), và ph£i lña chÍn phác Ó iÁu trË khác, có khi là các lo¡i kháng sinh ít hiÇu qu£ h¡n.

iÁu trË HIV t°¡ng tñ nh° ng°Ýi bË Óng nhiÅm HIV/lao

Ng°Ýi ta khuy¿n cáo iÁu trË HIV cho t¥t c£ nhïng ng°Ýi nhiÅm lao thÓ ho¡t Ùng, ngay c£ khi CD4<200 tÕ bµo/mm3 .

Do có t°¡ng tác giïa các thuÑc iÁu trË lao cùng nhóm rifampicin và ARV, nên sí dång các lo¡i thuÑc iÁu trË HIV khác.

LiÁu dùng cça efavirenz cao h¡n (800mg thay vì 600mg) trong khi ang iÁu trË lao, m·c dù nghiên céu g§n ây ß Thái lan cho th¥y có thà không c§n ph£i thay Õi liÁu dùng ß nhïng ng°Ýi có trÍng l°ãng c¡ thà th¥p (<50kg).

HIV ¡n thu§n HIV/Lao nevirapin + 2 RTIs

efavirenz + 2 RTIs efavirenz + 2 RTIs

abacavir + 2 RTIs khác

saquinavir + ritonavir + RTIs

Không dùng Efavirenz cho phå nï có thai và s½ mang thai. Nhïng ng°Ýi này nên dùng pyrazinamid khi iÁu trË lao. Tr» có trÍng l°ãng c¡ thà th¥p nên dùng abacavir + 2 RTIs.

Tóm t¯t t°¡ng tác thuÑc

Không dùng rifampicin Óng thÝi vÛi b¥t kó PI nào ho·c nevirapin vì rifampicin làm gi£m méc Ù dung n¡p cça các thuÑc này.

Không dùng rifabutin cùng vÛi ritonavir, saquinavir ho·c nevirapin

Rifabutin t°¡ng tác vÛi indinavir, nelfinavir, amprenavir, saquinavir, (Fortovase và Invirase) và efavirenz, tuy nhiên có thà iÁu chÉnh liÁu l°ãng thích hãp.

Các PI làm tng méc dung n¡p cça rifabutin

Rifampicin cing có thà t°¡ng tác vÛi các lo¡i thuÑc khác n¿u °ãc sí dång cho ng°Ýi nhiÅm HIV

Nguy c¡ bË các bÇnh th§n kinh tng lên n¿u iÁu trË b±ng izoniazid cho nhïng ng°Ýi ang sí dång d4T.

Khi nào sí dång ARV cho ng°Ýi nhiÅm lao thÓ ho¡t Ùng

HiÇn nay có r¥t ít thí nghiÇm iÁu trË lao cho nhïng ng°Ýi bË Óng nhiÅm, do v­y khuy¿n cáo d°Ûi ây dña trên c¡ sß h°Ûng d«n cça các chuyên gia.

Nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4<100 tÕ bµo/mm3có thà b¯t §u iÁu trË lao trong 2-3 tu§n, sau ó b¯t §u dùng ARV.

Nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4 trong kho£ng 100 ¿n 200 tÕ bµo/mm3 nên chÝ sau 2 tháng iÁu trË lao mÛi b¯t §u dùng ARV.

Nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4>200 tÕ bµo/mm3nên chÝ cho ¿n khi k¿t thúc 6 tháng iÁu trË lao mÛi b¯t §u dùng ARV.

Tác dång phå nghiêm trÍng cça iÁu trË lao b±ng izoniazi.68:<>BD^'hjlê×ıꟊu'J'7#'hF0j5�>*CJOJQJaJmHnHu%h1h9Î5�>*OJQJmHnHu+

*hÁKghÁKg5�>*OJQJmHnHo(u(

*hÁKghÁKg5�>*OJQJmHnHu(

*hÁKgh'&j5�>*OJQJmHnHu(

*h1h9Î5�>*OJQJmHnHu"

*hÁKg5�>*OJQJmHnHu$h7Æ5�CJ OJQJaJ mHnHu$hšG?5�CJ OJQJaJ mHnHu$h

-K5�CJ OJQJaJ mHnHu*h7Æh7Æ5�CJ OJQJaJ mHnHu

8:<j'-˜šœž ¢¤ | ì

'

$

'

Ú

÷÷÷õõíèèèèèèèèãããíÞÙÙÙèíÞgde)Ñgd>J¼gdE{ÿgdJ-s $a$gdF0j $a$gd7Æ°¨ýlptv|€„†ŠŽ�'"-¤¦¾ØÚøèÔèÔèÔ»ÔèÔ§‹èÔt]I3I*h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHo(u'h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHu-h‹]hJ-s5�>*CJOJQJaJmHnHu-h‹]hòm5�>*CJOJQJaJmHnHu6jhF0jhF0j5�>*CJOJQJUaJmHnHu'hòm5�>*CJOJQJaJmHnHu0hF0jhF0j5�>*CJOJQJaJmHnHo(u'hF0j5�>*CJOJQJaJmHnHu-hF0jhF0j5�>*CJOJQJaJmHnHuøú 4 6 D l n | „ Œ ¦ ¨ ¾ Ê ä æ ì êÖð��°z�k\kMAk2MAkh‹]h'kPCJOJQJaJhï™CJOJQJaJh‹]hòmCJOJQJaJh‹]h'£CJOJQJaJh‹]hE{ÿCJOJQJaJ$h‹]h'kPCJOJQJaJmH sH hï™CJOJQJaJmH sH $h‹]hòmCJOJQJaJmH sH $h‹]hE{ÿCJOJQJaJmH sH $h‹]h'£CJOJQJaJmH sH 'h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHu*h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHo(uì ò

,

F

H

f

h

˜

ž

ñâÖÃ'�†r\r\rF0*h>J¼he)Ñ5�CJOJQJaJmHnHu*h>J¼h>J¼5�CJOJQJaJmHnHu*h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHo(u'h‹]hJ-sCJOJQJaJmHnHu-h‹]hJ-s5�>*CJOJQJaJmHnHu-h‹]hòm5�>*CJOJQJaJmHnHuhF0jhF0jCJOJQJaJ%jC�hF0jhF0jCJOJQJUaJhE{ÿCJOJQJaJh‹]hE{ÿCJOJQJaJh‹]h'£CJOJQJaJ ž

²

'

¶

Ê

ä

æ

ð

$

4

V

d

Š

Œ

'

"

Ì

Î

Ú

Ü

ê

èÒ¿¬™¬Š{lŠlŠlŠ{l¬Y¬™Y¬Y¬Y¬Ihe)ÑCJOJQJaJmH sH $h‹]hãO‹CJOJQJaJmH sH h‹]hãO‹CJOJQJaJh‹]h'kPCJOJQJaJh‹]he)ÑCJOJQJaJ$h‹]h'kPCJOJQJaJmH sH $h‹]he)ÑCJOJQJaJmH sH $h‹]hòmCJOJQJaJmH sH *hþhe)Ñ5�CJOJQJaJmHnHu-

*hö:#he)Ñ5�CJOJQJaJmHnHu

"

4

N

P

v

ª

'

ä

äͶŸ‹u‹u‹^RC4Rh‹]h>J¼CJOJQJaJhÁKghÁKgCJOJQJaJhÁKgCJOJQJaJ-h‹]he)Ñ5�>*CJOJQJaJmHnHu*h1hJ-sCJOJQJaJmHnHo(u'h1hJ-sCJOJQJaJmHnHu-h‹]hJ-s5�>*CJOJQJaJmHnHu-h‹]hãO‹5�>*CJOJQJaJmHnHu-hF0jhF0j5�>*CJOJQJaJmHnHu6j2NhF0jhF0j5�>*CJOJQJUaJmHnHu

ª

$

,

0

2

4

6

X

d

j

l

v

x

z

~

€

‚

„

†

ˆ

Š

úúúòëëëëæææææææææææææææææægdJ-s ¤gdJ-s $a$gdF0jgd>J¼ä

æ

ì

$

*

,

.

0

6

N

R

V

X

\

'

d

j

l

ª

r ðÝðÝðÝͶ£�"Ž...|l£l\l£lI$hJ-shJ-sCJOJQJaJmH sH hJ-sCJOJQJaJmH sH hF0jCJOJQJaJmH sH hãO‹hJ-sCJhãO‹hãO‹CJ

hãO‹CJhJ-shJ-sCJ

hF0jCJ$hF0jhF0jCJOJQJaJmH sH -jôhF0jhF0jCJOJQJUaJmH sH h>J¼CJOJQJaJmH sH $h‹]h>J¼CJOJQJaJmH sH hÁKgCJOJQJaJmH sH Š

Œ

Ž

�

'

"

-

˜

š

œ

ž

¢

¤

¦

¨

ª

6ÈÎ Fˆpxº "¨#>$úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúgdJ-sr v 6BÈШ ª Î Ø ÀÐBTÂÊp†V"-šœÂÄx„º Ä

"

" " "¨#¼#>$ëØëØëØÄØëصØëئئØëØëØ-ƒØƒØëØëØëØpØëØëØ$häjùhäjùCJOJQJaJmH sH $h†Cmh†CmCJOJQJaJmH sH h†CmCJOJQJaJmH sH hÈh*hJ-sCJaJmH sH hE6 hJ-sCJaJmH sH 'hJ-shJ-sCJH*OJQJaJmH sH $hJ-shJ-sCJOJQJaJmH sH 'hJ-shJ-s5�CJOJQJaJmH sH '>$B$ %:%R'ò(*¢+ö,˜-š- .Ò.‚1

2d2ò3V45|5è;ê;P<R<

>ýøñìçççççììÝÝìÓìÓììÎÎÎÎÎgdñ

F¤xgdÐ-Û

F¤xgdÐ-ÛgdãrÇgdÐ-Û¤xgdãrÇgdÃ>$B$D$F$H$P$R$Z$\$^$r$‚$„$ˆ$'$"$èÓ¾©¾©¾�|hT>Th(*h1h(naCJOJQJaJmHnHo(u*h1hº=CJOJQJaJmHnHo(u'h1hº=CJOJQJaJmHnHu'h1h(naCJOJQJaJmHnHu'h1h^NTCJOJQJaJmHnHu0

*hŽFIh(na5�>*CJOJQJaJmHnHu(

*hŽFIhôIÝ5�>*OJQJmHnHu(

*hŽFIhŽFI5�>*OJQJmHnHu(

*hŽFIhçV¤5�>*OJQJmHnHu-hþhôIÝ5�>*CJOJQJaJmHnHu"$¨$ª$°$¸$º$þ$%%

%

% %% %%:%ëÕëÁ«Á«Á-ƒlXE2E$hŽFIhãrÇCJOJQJaJmHsH$hŽFIhÐ-ÛCJOJQJaJmHsH'hŽFIhÐ-Û5�CJOJQJaJmHsH-hþhÃ5�>*CJOJQJaJmHnHu'h1hN$CJOJQJaJmHnHu'h1h^NTCJOJQJaJmHnHu*h1hFñCJOJQJaJmHnHo(u'h1hFñCJOJQJaJmHnHu*h1h(naCJOJQJaJmHnHo(u'h1h(naCJOJQJaJmHnHu:%P'R'^'ò( )* *ö,---˜-š-H4J4z5|5è;P<B BšB@CíÝɶɶɶɶŸ�í}íÝn^nOníhñ h‹&CJOJQJaJ-hñ hñ 5�CJOJQJaJhñ hñ CJOJQJaJ$hi=ehi=eCJOJQJaJmH sH hãrÇhãrÇCJOJQJaJ-hþhãrÇ5�>*CJOJQJaJmHnHu$hJ-shãrÇCJOJQJaJmH sH 'hJ-shãrÇ5�CJOJQJaJmH sH hÐ-ÛCJOJQJaJmH sH $hv¬hÐ-ÛCJOJQJaJmH sH

>˜BšB@CˆDEbGHºHRIîIðIòIJJ JJJJLJöJúõõõõððæææÝÝÍÝÁÁÁÝÝ

$$Ifa$gd'n

ÆàÀ! ¤$Ifgd'n $Ifgd'n

F¤xgd'ngd'ngdÐ-Ûgdñ @CXC EEòIüIJ.N8NòOôOøOúO¶S

T TTDTTTVTëØŲŸ"²{²{²g²^U^B3Bh/&Âh'nCJaJmH sH $h/&Âh'nCJOJQJaJmH sH h˜>ÛhàG²CJh˜>Ûh'nCJ'hv¬h'nCJOJQJaJmHnHu0jhv¬h'nCJOJQJUaJmHnHu hv¬h'nmH sH $jhv¬h'nUmHnHsH u$hv¬h'nCJOJQJaJmH sH $hv¬hN$CJOJQJaJmH sH $hv¬hÐ-ÛCJOJQJaJmH sH 'h‹&hÐ-Û5�CJOJQJaJmH sH öJøJúJüJþJKpKzqqqqq $Ifgd'n„kd¢å$$If-l4Ör"ÿì xH,"'X''p'Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4pKrKtKvKxKzK¸Kzqqqqq $Ifgd'n„kdÅæ$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4¸KºK¼K¾KÀKÂKDLzqqqqq $Ifgd'n„kdèç$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4DLFL(N*N,N.NLNNNPNªN¬NäNzuullll''ll

$$Ifa$gd'n $Ifgd'ngd'n„kd

é$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4

äNæNèNêNìNîN.Ozqqqqq $Ifgd'n„kd.ê$$If-l4Ör"ÿì xH,"'X''p'Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4.O0O2O4O6O8OlOzqqqqq $Ifgd'n„kdQë$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4lOnOpOrOtOvOðOzqqqqq $Ifgd'n„kdtì$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4ðOòOöOøOúOüOþOzqqeqq

$$Ifa$gd'n $Ifgd'n„kd-í$$If-l4Ör"ÿì xH," X p Ðä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laöf4þOPPP0P2P4P}tthtt

$$Ifa$gd'n $Ifgd'n�kdºî$$If-lÖr"ÿì xH,"XpÐÿÿÿÿä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laö4P6P8P:QÊR¶STZUFW¸XY0Z"[}xxxxsxxxiii

F¤xgd'ngd'ngd'n�kd™ï$$If-lÖr"ÿì xH,"XpÐä

tà öÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿÖ ÿÿÿÿÿ4Ö

laö

VT„TLUNUvUxUþU4V6VpVtVàWâWòWôWøWúWüWXXX

X

XñÞÊÞ·Þ§·Þ˜ÞˆÞˆÞxexexR>'hv¬hÄw-CJH*OJQJaJmH sH $hv¬hÄw-CJOJQJaJmH sH $h™¬hÄw-CJOJQJaJmH sH hÄw-CJOJQJaJmH sH h€5-CJOJQJaJmH sH h‹‹h'nCJaJmH sH hp@ÝCJOJQJaJmH sH $hp@Ýhp@ÝCJOJQJaJmH sH 'h/&Âh'nCJH*OJQJaJmH sH $h/&Âh'nCJOJQJaJmH sH h/&Âh'nCJaJmH sH

X X¸X°Z¾Zö[ø[>]@].^_Z_d_t_€_„_Š_"b&bjblbnbtbîÛȵȡȡș‹€‹m]Jm;m]J]h»Kh<'CJaJmH sH $hÏsdhÏsdCJOJQJaJmH sH hÏsdCJOJQJaJmH sH $hv¬h<'CJOJQJaJmH sH hÏsd5�CJOJQJhã# h<'5�CJOJQJhv¬h'n5�'hv¬h'nCJH*OJQJaJmH sH $hv¬hÓM•CJOJQJaJmH sH $hv¬h'nCJOJQJaJmH sH $h/&Âh'nCJOJQJaJmH sH !hÄw-CJH*OJQJaJmH sH "[j\.^_t_$a°ac'dže¼efjfˆfâffg„gÜg¢h¾h^ij¼j˜kškõõðëææææææÝÝÔÝÝÔÝÝÔÝæææÏgdÐ-Û„Ð^„Ðgd<'„ ^„ gd<'gd<'gd<'gd'n

F¤xgd'ntbvbzb~b„bŠbŒb'b˜bšb¦bªb¸bºb¾bÀbØbÞbâbäbîbðbôbøbúbccc

c cc cëØÈØÈëظ¥¸¥¸¥¸¥¸¥¸¥¸'¥¸�¸¥¸¥¸nZ'hv¬h™¬CJH*OJQJaJmH sH $hv¬h™¬CJOJQJaJmH sH h‹‹CJOJQJaJmH sH 'h™¬h™¬CJOJQJaJmH o(sH $h™¬h™¬CJOJQJaJmH sH h™¬CJOJQJaJmH sH hÏsdCJOJQJaJmH sH $hÏsdhÏsdCJOJQJaJmH sH 'hÏsdhÏsdCJOJQJaJmH o(sH - cccc eÜg˜kškžk¨k°k¸kºkâkäkìkîÞ˸¥¸�zezeS?)?*h]Sêh<'CJOJQJaJmHnHo(u'h]Sêh<'CJOJQJaJmHnHu"h]Sêh]Sê5�OJQJmHnHu(

*h]SêhÃ5�>*OJQJmHnHu(

*h]Sêhi=e5�>*OJQJmHnHu+hÐ-Ûh'nCJOJQJaJmHnHsH u$hv¬h<'CJOJQJaJmHsH$hv¬h<'CJOJQJaJmH sH $h™¬h<'CJOJQJaJmH sH h™¬CJOJQJaJmH sH !h™¬CJH*OJQJaJmH sH škîkÄl0mØnŽo�o opzpÄpüp-qJrèr-s¼sêstNx€|Ø}Ú}úõõõõðëëæÞÞÞÞÞÞÞÎÎÎÎÎΤd ¤d$If[$\$gd8BM

Fgd-Egd-Egd¬[email protected]ûgdÃìkîk¾mÐmzn�nŽo�o-ožo o¢oªoê×Á×­×�‹ydM6-h

-h-E5�>*CJOJQJaJmHnHu-h

-h¬s@5�>*CJOJQJaJmHnHu(

*h¬s@h¬s@5�>*OJQJmHnHu"

*h¬s@5�>*OJQJmHnHu"

*h²(=5�>*OJQJmHnHuhrXûCJOJQJaJmH sH 'hrXûhrXû6�CJOJQJaJmH sH *hrXûhrXû6�>*CJOJQJaJmH sH $hrXûhrXûCJOJQJaJmH sH *he$hÃ>*CJOJQJaJmHnHu

ªo¬oôoúo pp>rBrDrHr¼r¾rÂrÔrÖrçм¥'ƒwgXƒL=L1hŠUCJOJQJaJh_µh_µCJOJQJaJh_µCJOJQJaJh5Wh5WCJOJQJaJ-h5Wh5WCJOJQJaJo(h5WCJOJQJaJh~xˆh-ECJOJQJaJ$h-E5�CJOJQJaJmHnHu-

*h

rzh-E5�CJOJQJaJmHnHu'h

-h-ECJOJQJaJmHnHu-h

-h-E5�>*CJOJQJaJmHnHu0h

-h-E5�>*CJOJQJaJmHnHo(u ÖrÚrÞrârærèr‚s„sˆsŽs's-s˜s¼sêsFuPu€u‚uŽv˜vJzPzÚ}Ü}t~v~ñåñåÙÊٻٻʯʟ���r�����]L] hs2}h-ECJ OJQJ^JaJ )jhs2}h-ECJ OJQJU^JaJ hÉE�hÉE�CJOJQJaJhönªhÉE�CJOJQJaJhönªh-ECJOJQJaJ-hönªh-E5�CJOJQJaJh�ÈCJOJQJaJh­ph­pCJOJQJaJh~xˆh-ECJOJQJaJh­pCJOJQJaJhŠUCJOJQJaJhŠUhŠUCJOJQJaJv~x~z~|~ˆ~Š~Œ~¤~~ƒ€ƒ„

„„„„¬„®„°„Єjˆlˆøˆþˆv‰z‰êÕǹ¨��~r~rcrc~R��~?~?~?%jhönªh-ECJOJQJUaJ hs2}h-ECJ OJQJ^JaJ hIL®hIL®CJOJQJaJhIL®CJOJQJaJhönªh-ECJOJQJaJ-hönªh-E5�CJOJQJaJ hs2}h-ECJ aJ hs2}h·kiCJ OJQJ^JaJ h·kiCJ OJQJ^JaJ h-ECJ OJQJ^JaJ )jhs2}h-ECJ OJQJU^JaJ )jjðhs2}h-ECJ OJQJU^JaJ Ú}|~~~€~‚~„~†~ˆ~Š~Œ~¤~&°�€ƒóóóóóóóêŒ|||||¤d ¤d$If[$\$gd8BM^kdì

$$If- "¿Ö0Óÿ3 Þ"€0

€% ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ $Ifgd·ki

$$Ifa$gd8BM €ƒ$„¬„®„°„ЄD†~‰4Šïïã...ïïï| $Ifgd8BM^kdx

$$If- "¿Ö0ÓÿÞ"€Å

€' ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ

$$Ifa$gd8BM¤d ¤d$If[$\$gd8BMz‰~‰€‰,Š.Š0Š2Š4Š6ŠdŠ˜�š�ŽŽ�Ž"Ž-Ž˜ŽD�F�H�J�L�N�v�Ä'Æ'r't'v'x'z'|'¤'è"ê"-•˜•š•œ•ž•ñÞñÞËÞñÀ°ñÞñÞñÞñÞñÞ�ÞñÀ�ñÞñÞzÞñÀ�ñÞñÞgÞñ%j)hönªh-ECJOJQJUaJ%j¹hönªh-ECJOJQJUaJ-hönªh-E5�CJOJQJaJ%jdchönªh-ECJOJQJUaJ-h L

h-E5�CJOJQJaJ hs2}h-ECJ aJ %j

hönªh-ECJOJQJUaJ%jhönªh-ECJOJQJUaJhönªh-ECJOJQJaJ(4Š6ŠdŠ8Œ-ŽL�£"""Š $Ifgd8BM¤d ¤d$If[$\$gd8BM\kdÜb$$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿL�N�v�Ä'z'|'£""Š.\kd¡ $$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ $Ifgd8BM¤d ¤d$If[$\$gd8BM\kd�¸$$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ|'¤'˜"æ"è"ž• •È•4-Þ˜"™ïïïïæŠïïïæ\kdÿb$$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ $Ifgd8BM¤d ¤d$If[$\$gd8BM

ž• •È•Þ˜à˜Œ™Ž™�™'™"™-™à™ØŸÚŸ† ˆ Š Œ Ž � ' ˜ ¤ þ¡õåÖÃÖðÃÖ¥åÖÃÖÃ'ÃÖ¥p^Q>$hMŽhª<×CJOJQJaJmH sH hª<×5�OJQJmH sH "

*hª<×hª<×5�OJQJmH sH

*h²(=5�OJQJmH sH $hMŽh-ECJOJQJaJmH sH %jª¹hönªh-ECJOJQJUaJ h‚fñh-ECJ aJ %j‡chönªh-ECJOJQJUaJ%jhönªh-ECJOJQJUaJhönªh-ECJOJQJaJ-hönªh-E5�CJOJQJaJ hs2}h-ECJ aJ "™-™à™pœ®žØŸŽ £""""Š $Ifgd8BM¤d ¤d$If[$\$gd8BM\kd"¹$$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿŽ � ' ¤ ž¡H¢ô¢v£&¤(¤R¤¾¤B¥¦ˆ¦£ž™™™ŽŽ™‰‰„„„„gdMŽgdMŽ

ÆàÀ! ¤gdª<×gdª<×gdI...\kdD$$If-Ö0Óÿö

Þ"€q ö 6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ3Ö4ÖaöpÖ ÿÿÿÿ þ¡ ¢H¢ª¢Ø¢v£$¤&¤(¤R¤ˆ¦²¦ì¦î¦4§6§^§'§"§æ§ ¨r©¤©ñÞÓÄÓÞ'®¥'~k~k~k~UJ~kU hô_ hô_ mH sH *hô_ hô_ 6�CJOJQJ]�aJmH sH $hô_ hô_ CJOJQJaJmH sH 'hô_ hô_ 5�CJOJQJaJmH sH $hMŽhMŽCJOJQJaJmH sH hMŽhMŽCJ

hª<×CJhª<×CJOJQJaJmH sH h-/Ìhª<×OJQJmH sH hMŽhª<×mH sH $hMŽhª<×CJOJQJaJmH sH h-/Ìhª<×CJaJmH sH ˆ¦²¦î¦6§'§"§æ§è§¨ ¨n¨î¨&©r©¦© ªª:ª"ªÒª««<«n«�«'«è«úòòòúåúúúòòòòúúúúòòòòòòòòú

ÆàÀ!¤ ¤gdô_

Fgdô_ gdô_ ¤©¦© ª:ª'«æ«è«-¬À¬¦±Ø±Ú±N²P²R²'²z²|²Š²Œ²š²èÕÁÕ«èÕÁÕ«èÕ˜‚iP6P6P3

*h

M0h

M05�>*CJOJQJaJmHnHo(u0

*h

M0h

M05�>*CJOJQJaJmHnHu0

*h

M0h;;5�>*CJOJQJaJmHnHu+h6fxh6fxCJOJQJaJmHnHsH u$hMŽhô_ CJOJQJaJmH sH *hô_ hô_ 6�CJOJQJ]�aJmH sH 'hô_ hô_ 5�CJOJQJaJmH sH $hô_ hô_ CJOJQJaJmH sH -hô_ hô_ 5�6�CJOJQJ]�aJmH sH è«"¬-¬À¬ò¬B­p­Ð­®P®Ü® ¯l¯ö¯F°ª°ø°±P±h±¦±Ú±N²P²R²Þ²°³'úúúòòòòòòòòòòòòòòòòòúúíëëëëgdMŽ

Fgdô_ gdô_ š²ž²Ú²Ü²Þ²³"³N³R³T³V³n³p³r³t³x³z³|³~³‚³Ž³®³°³'³ë×ëÃ'¥'™¥™'™‰¥™¥™}n}™ZF'h^N¿hƒ$-CJOJQJaJmHnHu'h]6hÜ\ÿCJOJQJaJmHnHuhf_\h)fÛCJOJQJaJh)fÛCJOJQJaJ-hf_\hf_\CJOJQJaJo(hf_\CJOJQJaJhf_\hf_\CJOJQJaJh]6hÜ\ÿCJOJQJaJ'h,nh9ÎCJOJQJaJmHnHu'h,nhÌiCJOJQJaJmHnHu'h,nhFñCJOJQJaJmHnHu'³¸³¼³Ä³È³Ì³Î³Ð³è³ê³ò³ô³''' ''ü'µ¢µÆ¶È¶Ê¶·îÚîÚîÚîÆÚÆ°Æ°ÆîÆ¡Ž¡sdM-

*h. æhaBç5�CJOJQJaJmHnHuh]6h·/ûCJOJQJaJhv[ÉCJOJQJaJh]6hv[ÉCJOJQJaJ$h^N¿hò0CJOJQJaJmH

sH

h^N¿hò0CJOJQJaJ*h^N¿hƒ$-CJOJQJaJmHnHo(u'h^N¿hƒ$-CJOJQJaJmHnHu'hÎqhÎqCJOJQJaJmHnHu!hÎqCJOJQJaJmHnHu'''ì'ô'ü' µµ>µzµ¢µÈ¶Ê¶··ž·*¸¶º¬¼r¾8À

Á¼Â"ÄXÇRÉ÷÷÷÷÷÷÷÷÷îîéäääÜÓÓÜÜÓÓÜÎgd]6„Ð^„Ðgd]6

Fgd]6gd]6gd. æ„h^„hgdv[É

Fgdò0···ž·*¸N¸'º¶ºr¾˜¾6ÀLÀ

Á

Á"ĨÄTÅVÅZÅ\ÅtÅvŲÆ'ƸƺÆÒÆÔÆVÇXÇRÉîÉþÉ Ê'ʶʺÊêÚƳƳƳƳƳƳƳ ³ ³Œ³y³y³Œ³Æn³Æ³^y^h vÑCJOJQJaJmHsH h]6h]6mHsH$h vÑh vÑCJOJQJaJmHsH'h]6h]6CJH*OJQJaJmHsH$h

-h

-CJOJQJaJmHsH$h]6h]6CJOJQJaJmHsH'h]6h]65�CJOJQJaJmHsH-hVi:h·/û5�CJOJQJaJ*haBçhZ5�CJOJQJaJmHnHu$RÉîÉ@ÎBΪÎÖÏŽÒ�ÒÔjÖ(×ò׬Ø'ÙÖÙÚhÚ¶ÚÂÛTÜݲÞßá'ãöîéééééîîîîööáááááØîîÏîö„h^„hgd]6„8^„8gd]6

F gd]6gd]6

Fgd]6„Ð^„Ðgd]6ºÊ¼ÊBΪÎÐÏÒÏÒÒ�Ò²Ò Ô6ÔjÖ~Ö(×<×'ÙTÜdÜÝHݲÞ.ßúáüáââââZã\ã'ã†ã@åTåZçnçØç èëíÚÆÚ²Ú²ÚÆÚÆÚÆÚÆÚ£"£"£"£„£„£t£t£"£"£"£d£-h]6h]66�CJOJQJaJ-h]6h]6CJH*OJQJaJh vÑh vÑCJOJQJaJ-h]6h]65�CJOJQJaJh]6h]6CJOJQJaJ'h]6h]6CJH*OJQJaJmHsH'h]6h]65�CJOJQJaJmHsH$h]6h]6CJOJQJaJmHsH$h vÑh vÑCJOJQJaJmHsH''ã@åZç êëîÞïÎñÐñØñ2ó^ôJùû°üxÿ$: Z ¦ îZ >

,

ä

÷÷÷î÷îîîééé÷î÷÷ä÷îÜÜîîîîä

Fgd]6gd]6gd]6„Ð^„Ðgd]6

Fgd]6ëëØëÚëîî4ñ6ñ:ñ<ñRñTñÐñØñ^ô‚ôÚøèøû&û°üÄürÿtÿxÿ$8îZ 6

8

,

ä

'

Jx Z h ~ ¢ÀÌðò|šïàÐàïàÁàÁàÐàïàïà±àïàïàÐàªïà±àÐàªà-±à±‹±ªà€àÐઠhL«h]6CJaJhuqvh]66�CJaJ$h]6h]6CJOJQJaJmH

sH

h]6h]6-h]6h]66�CJOJQJaJhp@Ýhp@ÝCJOJQJaJ-h]6h]6CJH*OJQJaJh]6h]6CJOJQJaJ-h]6h]65�CJOJQJaJ.ä

æ

:

'

†

'

ð

öêꡘ˜˜˜˜ $Ifgd]6HkdÌ$$If-lÖ0ÐàX x

tà öÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ4Ö

laö<

$$Ifa$gd]6„Ð^„Ðgd]6 ð

ò

ô

Jzpö6ŒH ~ ¢|fFè-º™¶­­­¥¥¥¥¥¥ ›­›­­­gd]6gd]6

Fgd]6„Ð^„Ðgd]6Hkd6$$If-lÖ0ÐàX x

tà öÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ4Ö

laö<š¦âîôöf„�¢®'¶¶-Z˜f˜º™Ê™Ì™Î™Ê�ž0 b d Ì *¡^¡h¢p¢<¤Z¤˜¦°¦„¨š¨*©8©(«<«‚®„®â®î®,¯.¯Æ¯Ú¯h°õîõîæî×Ì×Ì׼׺ׯןןןן×�×�ןןןן׀ןןׯ׼ן×h]6hänXCJOJQJaJ-h]6h]66�CJOJQJaJ-h]6h]65�CJOJQJaJ huqvh]6CJaJU-h]6h]6CJH*OJQJaJ hL«h]6CJaJh]6h]6CJOJQJaJh]6h]6H*

h]6h]6 hL«h]6OJQJ1d là các triÇu chéng rÑi lo¡n th§n kinh ngo¡i vi (peripheral neuropaphy PN). PN còn có thà do HIV và sí dång các lo¡i thuÑc ARV, nh° d4T, ddl và 3TC, và nguy c¡ này th­m chí còn cao h¡n khi dùng izoniazid và các ARV này trong cùng thÝi gian.

ôi khi iÁu trË HIV b±ng ARV, ·c biÇt ß nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4 th¥p, có thà t¡o nên áp éng miÅn dËch gây bi¿n chéng cho viÇc iÁu trË lao (ví då nh° bÇnh IRIS). Tr°Ýng hãp này òi hÏi ph£i có theo dõi và xí lý cça chuyên khoa.

Dñ phòng: Dñ phòng lao chÉ °ãc khuy¿n cáo trong nhïng tr°Ýng hãp cå thÃ, th°Ýng là ß nhïng n¡i mÍi ng°Ýi cùng sÑng chung trong môi tr°Ýng ph¡m vi h¹p ho·c n¡i làm viÇc. Ví då các thành viên trong mÙt gia ình s½ °ãc iÁu trË dñ phòng n¿u mÙt ng°Ýi trong gia ình °ãc ch©n oán là bË lao thÓ ho¡t ®éng. Khuy¿n cáo iÁu trË dñ phòng thé phát à phòng tái nhiÅm lao ho·c nhiÅm mÙt lo¡i virut dòng khác r¥t ít khi °ãc °a ra. Lý do chính cça iÁu này là viÇc iÁu trË r¥t khó có k¿t qu£ và nguy c¡ kháng thuÑc r¥t cao.

Nghiên céu trong t°¡ng lai: HiÇn nay r¥t c§n các lo¡i xét nghiÇm lao cho k¿t qu£ chính xác và các xét nghiÇm này có thà s½ có sµn trong t°¡ng lai. iÁu này s½ c£i thiÇn viÇc iÁu trË và chm sóc nhïng ng°Ýi Óng nhiÅm HIV và lao.

Các lo¡i kháng sinh và ch¿ Ù iÁu trË (regimen) khác ang °ãc nghiên céu.

MAI/MAC

Lo¡i nhiÅm khu©n: Mycobacterium avium và Mycobacterium intracellulare là hai lo¡i vi khu©n có liên quan ch·t ch½ ¿n Mycobacterium tuberculosis gây ra bÇnh lao. BÇnh do các lo¡i vi khu©n này gây ra th°Ýng °ãc gÍi là MAI ß châu Âu ho·c MAC ß Mù, trong thñc t¿ là chúng là mÙt.

MAI có thà lan truyÁn kh¯p c¡ thà và có thà t¥n công t¥t c£ các bÙ ph­n, ·c biÇt là máu, h¡ch b¡ch huy¿t, gan, lách và tçy x°¡ng. Nhïng t¿ bào bË nhiÅm các vi khu©n này gÓm ¡i thñc bào (các t¿ bào n các ch¥t liÇu truyÁn nhiÅm).

°Ýng lây nhiÅm: NhiÅm khu©n të ¥t, båi ho·c n°Ûc bË nhiÅm b©n, tuy nhiên bÇnh không lây truyÁn të ng°Ýi này sang ng°Ýi khác. GiÑng nh° các OI khác, MAI chÉ trß thành v¥n Á ß mÙt cá thà có hÇ miÅn dËch bË suy y¿u. B¡n có nguy c¡ nhiÅm MAI n¿u CD4<100. ChÉ sÑ CD4 càng th¥p, nguy c¡ m¯c bÇnh càng cao.

TriÇu chéng: sÑt, ra mÓ hôi ban êm, såt cân, n m¥t ngon và y¿u mÇt. MAI trong ruÙt có thà gây tiêu ch£y và au bång do các v¿t loét. Trong hÇ b¡ch huy¿t, MAI có thà làm s°ng h¡ch b¡ch huy¿t, gan và lách (thi¿u máu và gi£m b¡ch c§u trung tính).

Ch©n oán: Có thà ch©n oán xác Ënh MAI b±ng nuôi c¥y m«u máu ho·c tiêu b£n sinh thi¿t (të c¡ quan ho·c tuy¿n bË nhiÅm), tuy nhiên ph£i chÝ ãi kho£ng 4 tu§n mÛi có k¿t qu£ xét nghiÇm theo ph°¡ng pháp này. Xét nghiÇm trên lam kính axit cho k¿t qu£ nhanh h¡n r¥t nhiÁu nh°ng l¡i không thà phân biÇt giïa các vi khu©n gây ra MAI và lao.

iÁu trË: iÁu trË k¿t hãp hai ho·c nhiÁu lo¡i kháng sinh nh±m gi£m nguy c¡ kháng thuÑc: th°Ýng là clarithromycin ho·c azithromycin + ethambutol. Nhïng ng°Ýi có hiÇn t°ãng kháng clarithromycin s½ kháng chéo vÛi azithromycin và ng°ãc l¡i. Các lo¡i thuÑc khác °ãc dùng phÑi hãp gÓm rifabutin (xem ph§n t°¡ng tác vÛi các thuÑc iÁu trË HIV trong måc vÁ bÇnh lao), rifampicin, gentamicin, amikacin, ciprofloxacin và sparfloxacin.

Duy trì suÑt Ýi, trë khi dùng ARV ã làm tng chØ sè CD4 trß l¡i trên 100 tÕ bµo/mm3, trong tr°Ýng hãp ó, có thà ngëng iÁu trË MAI sau 1 nm mà v«n an toàn.

Dñ phòng: Trong thñc t¿, ng°Ýi ta ch°a xác Ënh °ãc có nên cho nhïng ng°Ýi có chÉ sÑ CD4<50 tÕ bµo/mm3 sí dång thuÑc dñ phòng hay không. Khuy¿n cáo ß các quÑc gia r¥t khác nhau. Nguy c¡ kháng các kháng sinh này khi¿n ng°Ýi ta th­n trÍng khi sí dång thuÑc dñ phòng. N¿u ARV có sµn thì lo¡i thuÑc này có tác dång h¡n thuÑc dñ phòng MAI, vì ARV làm tng chØ sè CD4 ß méc có kh£ nng b£o vÇ.

Azithromycin cing có kh£ nng giúp c¡ thà chÑng l¡i nhiÅm bÇnh do Toxoplasma.

CMV (Cytomegalovirut)

Lo¡i nhiÅm khu©n: CMV là nhiÅm khu©n do virut và chÉ trß nên nghiêm trÍng khi chØ sè CD4<50 tÕ bµo/mm3. Do v­y, m·c dù virut này lây lan r¥t rÙng (trên 50% dân sÑ, trên 60% ng°Ýi tiêm chích ma túy và trên 90% ng°Ýi Óng tính nam), nhiÅm virut này chÉ trß thành v¥n Á khi hÇ miÅn dËch suy gi£m - chç y¿u là ß nhïng ng°Ýi nhiÅm HIV ho·c ng°Ýi °ãc ghép t¡ng.

TriÇu chéng chính: NhiÅm CMV £nh h°ßng ¿n nhiÁu bÙ ph­n khác nhau cça c¡ thÃ. Viêm võng m¡c do cytomegalovirut có thà gây gi£m thË lñc ti¿n triÃn và v)nh viÅn. Các triÇu chéng sÛm gÓm hiÇn t°ãng ruÓi bay, iÃm mù, mÝ m¯t ho·c nhìn th¥y bóng tÑi, ánh sáng chói loà ho·c b¥t kà lo¡i m¥t thË lñc nào. ôi khi bÇnh trong giai o¡n ho¡t Ùng có thà £nh h°ßng ¿n thË lñc ngo¡i vi không rõ rÇt nên iÁu c¡ b£n là nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4<50 c§n i khám m¯t th°Ýng xuyên (1-3 tháng/l§n).

CMV có thà gây nhiÅm khu©n các bÙ ph­n khác: °Ýng tiêu hóa, d¡ dày, ruÙt, trñc tràng (viêm nhiÅm ß t¥t c£ các bÙ ph­n này Áu gây tiêu ch£y và xu¥t huy¿t); phÕi (th°Ýng là vÛi PCP); não và hÇ th§n kinh trung °¡ng.

Ch©n oán: Viêm võng m¡c do CMV °ãc ch©n oán qua khám m¯t. CMV ß trong các bÙ ph­n khác òi hÏi ch©n oán b±ng sinh thi¿t.

iÁu trË: Viêm võng m¡c do CMV c§n ph£i °ãc iÁu trË ngay, vì nó s½ gây tÕn th°¡ng v)nh viÅn cho m¯t. Ba lo¡i thuÑc iÁu trË gÓm ganciclovir, foscanet và cidofovir, th°Ýng dùng qua °Ýng truyÁn t)nh m¡ch ch­m, 2 l§n/ngày, b¯t §u ngay ngày °ãc ch©n oán xác Ënh. Ganciclovir và foscanet là hai lo¡i thuÑc §u b£ng. iÁu trË t¡i ch× (vào chính m¯t bË nhiÅm) có thà °ãc thñc hiÇn b±ng cách tiêm trñc ti¿p ho·c c¥y ch­m. Valganciclovir có d°Ûi d¡ng thuÑc uÑng, ây là thuÑc thay th¿ thuÑc uÑng ganciclovir tr°Ûc ây.

iÁu trË HIV b±ng ARV nâng chØ sè CD4 > 50 tÕ bµo/mm3 là iÁu trË trung h¡n và dài h¡n hiÇu qu£ nh¥t. MÙt khi chØ sè CD4 ¡t °ãc trên 100 (ho·c ngay c£ khi chÉ trên 50) trong mÙt vài tháng, có thà ngëng iÁu trË CMV mà v«n an toàn. N¿u không, iÁu trË bÇnh này ph£i duy trì suÑt Ýi.

ôi khi iÁu trË ARV có thà gây ra áp éng miÅn dËch làm cho iÁu trË CMV trß nên phéc t¡p. iÁu này òi hÏi ph£i có chuyên khoa sâu.

iÁu trË CMV ß các bÙ ph­n khác cing dùng thuÑc uÑng và tiêm t°¡ng tñ.

Dñ phòng: ThuÑc uÑng proganciclovir (valganciclovir) có thà có vai trò dñ phòng tiên phát và thé phát ß ng°Ýi có chØ sè CD4<50 tÕ bµo/mm3 không áp éng vÛi iÁu trË HIV. Do v­y c§n cân nh¯c th­n trÍng giïa lãi ích cça dñ phòng và nguy c¡ kháng thuÑc.

Nghiên céu t°¡ng lai: HiÇn ang nghiên céu mÙt sÑ thuÑc phÑi hãp khác à iÁu trË CMV. Tuy nhiên, tính c¥p bách cça viÇc nghiên céu này ã gi£m i nhiÁu do tác Ùng m¡nh m½ cça ARV Ñi vÛi viÇc gi£m t÷ lÇ viêm võng m¡c mÛi do CMV.

Toxoplasmosis: NhiÅm Toxoplasma

Lo¡i nhiÅm khu©n: NhiÅm toxoplasma (toxo) là mÙt bÇnh do mÙt lo¡i Ùng v­t nguyên sinh gây ra. BÇnh chç y¿u lây truyÁn qua viÇc n rau sÑng, thËt n¥u tái ho·c ti¿p xúc vÛi phân mèo. M·c dù nhiÁu ng°Ýi tr°ßng thành ph¡i nhiÅm vÛi toxo, nh°ng nguy c¡ trß thành bÇnh chÉ xu¥t hiÇn khi chØ sè CD4<200.

TriÇu chéng chính: toxo chç y¿u gây th°¡ng tÕn trong não. TriÇu chéng: sÑt, au §u, m¥t Ënh h°Ûng (vÁ không gian, thÝi gian, nh­n théc), l«n lÙn, m¥t trí nhÛ và thË lñc. N¿u nhïng triÇu chéng này xu¥t hiÇn có thà d«n ¿n thay Õi hành vi và tí vong n¿u không °ãc iÁu trË.

Ch©n oán: Khó ch©n oán vì xét nghiÇm tìm kháng thà và xét nghiÇm t¶i l°ãng virus trong dËch não tçy (CSF) không ph£i lúc nào cing cho k¿t qu£ d°¡ng tính. Chåp b±ng cÙng h°ßng të (MRI) ho·c CT có thà cho th¥y ph§n tÕn th°¡ng trong não nh°ng r¥t ít khi cung c¥p thông tin §y ç à ch©n oán nguyên nhân tÕn th°¡ng.

Thông th°Ýng các triÇu chéng ç à b¯t §u iÁu trË. N¿u các triÇu chéng bi¿n chuyÃn trong ph¡m vi 2 tu§n, có thà kh³ng Ënh toxo là nguyên nhân. Các tÕn th°¡ng b¯t §u gi£m i trên k¿t qu£ chåp MRI ho·c CT sau 3 tu§n.

iÁu trË: iÁu trË hiÇu qu£. Th°Ýng dùng kháng sinh pyrimethamin + sulphadiazin °Ýng uÑng (viên nén) ho·c tiêm t)nh m¡ch trong các tr°Ýng hãp n·ng. Có thà dùng các kháng sinh khác (clindamicin, clarithromycin ho·c azithromycin) n¿u ng°Ýi bÇnh ph£n éng vÛi sulphadiazin tuy nhiên các kháng sinh này kém hiÇu qu£ h¡n.

Sau khi có áp éng tÑt vÛi iÁu trË (th°Ýng là sau 3 tu§n), ti¿p tåc iÁu trË duy trì vÛi liÁu th¥p: pyrimethamin + sulphadiazin ho·c + clindamycin..

Duy trì suÑt Ýi cho tÛi khi chØ sè CD4>200 tÕ bµo/mm3. Cing nh° các OI khác, áp éng tÑt vÛi iÁu trË ARV giúp cho chØ sè CD4 lên tÛi trên 200, iÁu ó có ngh)a là lúc này có thà ngëng iÁu trË toxo. iÁu này tuó thuÙc vào méc Ù nghiêm trÍng cça bÇnh tr°Ûc khi iÁu trË và chÉ sÑ CD4 duy trì ß méc trên 200.

Dñ phòng: Co-trimoxazol (trimethoprim + sulphamethoxazol) Bactrim, Septrin - ß nhïng ng°Ýi có chØ sè CD4>200 °ãc sí dång r¥t rÙng rãi lý do chç y¿u vì ây cing là phác Ó dñ phòng PCP. VÛi nhïng ng°Ýi không thà dung n¡p co-trimoxazol, có thà dñ phòng b±ng atovaquon ho·c dapson à phòng c£ toxo và PCP.

Nghiên céu t°¡ng lai: Các kháng sinh thay th¿ nh° atovaquon, azithromycin và doxycyline là các Ñi t°ãng nghiên céu trong t°¡ng lai.

Viêm màng não do Cryptococcus

Lo¡i nhiÅm khu©n: Cryptococcus là mÙt nhiÅm khu©n do n¥m tìm th¥y trong ¥t có chéa phân chim, và có thà bË hít vào d°Ûi d¡ng båi. BÇnh không truyÁn të ng°Ýi này sang ng°Ýi khác qua không khí. NhiÅm khu©n có thà không ho¡t Ùng trong nhiÁu nm. Cing nh° vÛi các OI khác, nhiÅm khu©n này chÉ trß thành bÇnh khi chØ sè CD4 gi£m xuÑng d°Ûi 100. Ng°Ýi hút thuÑc lá và nhïng ng°Ýi th°Ýng xuyên làm viÇc ngoài trÝi có nguy c¡ bË nhiÅm cryptococcus cao h¡n.

TriÇu chéng chính: Khi cryptococcus t¥n công vào máu, nó có thà gây viêm màng não r¥t nguy hiÃm. TriÇu chéng cça viêm màng não do cryptococcus gÓm au §u, céng gáy, buÓn nôn, sÑt, l«n lÙn và m¥t Ënh h°Ûng, nh¡y c£m vÛi ánh sáng, Ùt quõ và hôn mê. Þ phÕi, triÇu chéng t°¡ng tñ nh° PCP gÓm ho, khó thß, sÑt, mÇt mÏi.

Ch©n oán: Ch©n oán b±ng xét nghiÇm dËch não tçy ho·c máu à tìm kháng nguyên ho·c c¥y n¥m. áp éng tÑt vÛi iÁu trË °ãc kh³ng Ënh b±ng xét nghiÇm cùng lo¡i vÛi xét nghiÇm tr°Ûc khi iÁu trË. Xét nghiÇm dËch não tçy khó thñc hiÇn h¡n và ph£i chÍc dò tçy sÑng.

iÁu trË: NhiÅm khu©n tiên phát ß méc trung bình ¿n nghiêm trÍng (khi có các triÇu chéng liên quan ¿n não) °ãc iÁu trË b±ng amphotericin B ho·c liposornal amphotericin B (vÏ bÍc d§u). iÁu trË thông qua tuy¿n trung °¡ng (Hickman ho·c Portacath) vào ven sâu. Phác Ó này phéc t¡p và khó h¡n, và có thà kéo dài tÛi 6 tu§n. ThuÑc uÑng fluconazol ho·c itraconazol có hiÇu lñc chÑng l¡i cryptococcus nh°ng kém hiÇu qu£ h¡n nên th°Ýng °ãc chÉ Ënh cho các tr°Ýng hãp nhiÅm nh¹. N¿u viêm màng não t¡o áp lñc cao trong dËch não tçy, c§n ·t d«n l°u Ënh kó à gi£m nguy c¡ tÕn th°¡ng não. Sau khi ã iÁu trË viêm nhiÅm, giai o¡n duy trì (dñ phòng thé phát) cing r¥t quan trÍng à Á phòng tái phát: viên nang fluconazol (uÑng) 400mg/ngày trong 8 tu§n §u, gi£m xuÑng còn 200mg/ngày cho ¿n khi chØ sè CD4 duy trì ß méc 100-200. Có thà ngëng iÁu trË duy trì sau khi có áp éng tÑt vÛi iÁu trË ARV vÛi tác dång tng CD4 lên trên 100. Cing nh° vÛi các phác Ó duy trì khác, n¿u chØ sè CD4 h¡ xuÑng trong thÝi gian sau ó, c§n ph£i ti¿p tåc iÁu trË dñ phòng thé phát.

Dñ phòng: N¿u b¡n ß mÙt quÑc gia có t÷ lÇ l°u hành cryptococcus cao, c§n iÁu trË dñ phòng b±ng fluconazol (200mg/ngày) ho·c itraconazol n¿u chØ sè CD4<100 có thà b£o vÇ b¡n khÏi bË nhiÅm bÇnh. C§n cân nh¯c giïa nguy c¡ bË nhiÅm khu©n kháng thuÑc và chi phí. iÁu trË ARV nh±m nâng cao chØ sè CD4 lên méc an toàn h¡n s½ có giá trË h¡n n¿u có.

Såt cân và suy mòn liên quan ¿n HIV

Såt cân có thà là triÇu chéng cça nhiÁu nhiÅm khu©n khác nhau, trong ó có HIV. ó có thà là h­u qu£ cça nhiÁu y¿u tÑ, và có thà c§n nhiÁu ph°¡ng pháp ch©n oán và iÁu trË.

Th­m chí nhïng ng°Ýi ang sí dång ARV có thà r¥t khó tng cân trß l¡i và duy trì trÍng l°ãng c¡ thÃ. Såt cân và suy mòn nghiêm trÍng e do¡ tính m¡ng cça ng°Ýi bÇnh cho dù có thà °ãc c£i thiÇn khi dùng ARV.

Þ mÙt sÑ ng°Ýi bË tiêu ch£y và såt cân, c§n ph£i tìm nguyên nhân tiêu ch£y. T°¡ng tñ nh° vÛi tr°Ýng hãp các triÇu chéng nôn ho·c buÓn nôn.

Óng thÝi vÛi iÁu trË nguyên nhân, c§n thay Õi ch¿ Ù n à gi£m tiêu ch£y và c£i thiÇn tình tr¡ng dinh d°áng. N¿u tiêu ch£y là y¿u tÑ chính, ph£i iÁu trË ngay. Thông th°Ýng áp éng lâu dài tÑt nh¥t là iÁu trË ARV hiÇu qu£.

VÛi nôn và buÓn nôn c§n chÉ Ënh thuÑc chÑng nôn và buÓn nôn.

Lo¡i v¥n Á séc khÏe: såt cân là triÇu chéng cça h§u h¿t các OI ã bàn lu­n trong ch°¡ng này. Nó còn có thà là tác dång phå cça v¥n Á séc khÏe ho·c iÁu trË khác gây tình tr¡ng kém n. Såt cân và suy mòn do HIV gây ra bßi vì nng l°ãng sinh ra të ch¥t dinh d°áng (thñc ph©m, Ó uÑng) ang bË HIV sí dång à kích ho¡t hÇ miÅn dËch cça b¡n. Nhu c§u nng l°ãng të thñc ph©m và Ó uÑng c¡ thà b¡n c§n à ho¡t Ùng các chéc nng kà c£ khi ngÓi ho·c n±m (tiêu hao nng l°ãng khi nghÉ ng¡i) ß ng°Ýi nhiÅm HIV cao h¡n. Nhu c§u này th­m chí cao h¡n khi nhiÅm HIV ti¿n triÃn. Các nhiÅm khu©n và bÇnh khác cing làm tng nhu c§u nng l°ãng à chi¿n ¥u vÛi bÇnh t­t.

TriÇu chéng chính: såt cân là tình tr¡ng gi£m trÍng l°ãng c¡ thà nói chung.

Suy mòn do nhiÅm HIV ·c biÇt bao gÓm teo c¡ và gi£m khÑi n¡c cça c¡ thÃ. Thñc ph©m vÁ c¡ b£n là nguÓn nng l°ãng chính. N¿u hàng ngày b¡n n ít ca-lo h¡n nhu c§u nng l°ãng cça c¡ thÃ, nng l°ãng c§n thi¿t s½ ph£i l¥y të ph§n má dñ trï. N¿u l°ãng má cça c¡ thà th¥p, nguÓn nng l°ãng c§n thi¿t ó ph£i °ãc l¥y të protein °ãc dùng à s£n sinh và duy trì c¡ b¯p.

Ch©n oán: ch©n oán såt cân r¥t ¡n gi£n và có thà làm °ãc ngay, vì chÉ c§n mÙt cái cân. Gi£m 10% të trÍng l°ãng c¡ thà bình th°Ýng không rõ nguyên nhân (nh° thay Õi ch¿ Ù n, tng luyÇn t­p thà ch¥t, bË nhiÅm khu©n khác ho·c ang iÁu trË thuÑc nào ó) trß thành mÙt tiêu chí xác Ënh AIDS.

Såt 5% trÍng l°ãng c¡ thà trong 6 tháng không rõ nguyên nh©nlà d¥u hiÇu báo tr°Ûc cça såt cân 10% trÍng l°ãng, và do v­y, c§n °ãc l°u tâm theo dõi.

Khi có hiÇn t°ãng teo má và suy mòn cùng xu¥t hiÇn trên mÙt cá thÃ, viÇc ch©n oán và iÁu trË phéc t¡p h¡n.M¥t lÛp má d°Ûi da do tác dång phå cça ARV khác vÛi suy mòn do HIV.

iÁu trË: VÁ thu­t ngï, nói mÙt cách ¡n gi£n, khôi phåc l¡i trÍng l°ãng chính là v¥n Á tng l°ãng ca-lo b¡n c§n të thñc ph©m và Ó uÑng b¡n dùng hàng ngày. Tuy nhiên không ph£i dÅ ¡t °ãc iÁu này. Tuó theo nguyên nhân såt cân, nhïng iÁu t°ßng chëng nh° r¥t ¡n gi£n ó là dùng nhïng thñc ph©m và Ó uÑng nng l°ãng cao, nh°ng không ph£i bao giÝ iÁu này cing thích hãp. Ví då, tng théc n nhiÁu ch¥t béo cung c¥p nhiÁu nng l°ãng cho ng°Ýi ang bË tiêu ch£y s½ làm cho tình tr¡ng tÓi tÇ h¡n và gi£m kh£ nng h¥p thu dinh d°áng cça c¡ thÃ. C§n tìm nhïng lÝi khuyên vÁ ch¿ Ù n ·c biÇt.

N¿u nguyên nhân cça tiêu ch£y, buÓn nôn và nôn là do h­u qu£ cça các OI khác, liÇu pháp ARV s½ c£i thiÇn °ãc tình hình.. H¡n nïa, nhïng ng°Ýi b¯t §u sí dång ARV th°Ýng tng cân vì hÍ c£m th¥y n ngon miÇng h¡n và có nhiÁu nng l°ãng h¡n. N¿u n¥m miÇng ho·c thñc qu£n, ho·c loét miÇng gây khó nuÑt ho·c au khi n, ARV s½ là biÇn pháp tÑt à c£i thiÇn tình tr¡ng này.

Dñ phòng: n¿u b¡n nhiÅm HIV và hiÇn không sí dång ARV, khi bË såt cân s½ dÅ dàng tng cân trß l¡i h¡n. Các can thiÇp sÛm s½ dÅ dàng và hiÇu qu£ h¡n.

Tóm t¯t các nhiÅm trùng c¡ hÙi và tác Ùng cça ARV

NhiÅm khu©n/OI ChÉ sÑ CD4 ß méc nguy c¡ (t¿ bào/mm3) Dñ phòng T¸c dông b£o vÇ trß l¡i sau khi ARV làm tng chÉ sÑ CD4 NhiÅm khu©n ruÙt: giardia, cryptosporidia/microsporidia < 300 Không. Th­n trÍng vÛi thñc ph©m và Ó uÑng Có N¥m Candida và các v¥n Á vÁ da khác, Herpes < 300 Không * Có PCP < 200 Có Có Lao (phÕi) < 500 Nhìn chung là không * Có MAI/MAC < 100 Nhìn chung là không * Có CMV < 50 Nhìn chung là không Có Toxoplasmosis (toxo) <200 Có Có Viêm màng não do Cryptococcus < 100 ôi khi * Có HÙi chéng suy mòn th°Ýng <300 Không Có * M·c dù các thuÑc có thà °ãc dùng nh° dñ phòng, nguy c¡ ho·c tác dång phå và nguy c¡ kháng thuÑc th°Ýng cao h¡n tác dång b£o vÇ c¡ thà khÏi bË nhiÅm.

AIDs có thà chïa trË °ãc(Thêm vào nïa)

III. IÀU TRÊ ARV

Khi nào nên b¯t §u iÁu trË?

Có nhiÁu khía c¡nh c§n cân nh¯c tr°Ûc khi b¯t §u iÁu trË:

Thé nh¥t: ng°Ýi ó c§n sµn sàng b¯t §u iÁu trË

Bao gÓm:

chéng tÏ hiÃu r±ng iÁu trË s½ có ích cho séc kho»

hiÃu r±ng tuân thç 100% ngh)a là ph£i uÑng t¥t c£ các liÁu thuÑc theo chÉ Ënh

hiÃu r±ng tuân thç 100% ngh)a là làm theo h°Ûng d«n cách sí dång thuÑc (tr°Ûc hay sau bïa n)

hiÃu r±ng các tác dång phå th°Ýng nh¹ và có thà xí trí °ãc

T¥t c£ các khía c¡nh ngoài y t¿ khác cing r¥t quan trÍng.

Ng°Ýi c§n iÁu trË ph£i cam k¿t m¡nh vÛi iÁu trË tr°Ûc khi b¯t §u.

N¿u không, ng°Ýi ó s½ không tuân thç iÁu trË nghiêm ng·t, d«n ¿n hiÇn t°ãng kháng thuÑc và iÁu trË s½ th¥t b¡i.

Thé hai, ng°Ýi có b¥t kó triÇu chéng nào liên quan ¿n nhiÅm HIV cing °ãc khuy¿n cáo b¯t §u iÁu trË (vÛi mÍi chÉ sÑ CD4)

Thé ba, nhïng ng°Ýi có triÇu chéng ho·c không có triÇu chéng Áu °ãc khuy¿n cáo b¯t §u iÁu trË tr°Ûc khi CD4 gi£m xuÑng d°Ûi 200 t¿ bào/mm3.

C¡ ch¿ ho¡t Ùng cça thuÑc iÁu trË HIV, các dòng thuÑc và các thuÑc chính

(BØ CÔNG Cä) nêu rõ chéc nng cça tëng dòng thuÑc và liÇt kê các tên thuÑc chínhvà k¿t hãp vÛi bÙ công cå vÁ vòng Ýi cça virus

Cing giÑng nh° b¥t kà sinh v­t nào, HIV ph£i có kh£ nng tñ sinh s£n. Virus này sinh s£n trong các t¿ bào CD4. ViÇc sinh s£n gÓm nhiÁu giai o¡n khác nhau và thuÑc iÁu trË HIV có tác dång c£n trß mÙt sÑ giai o¡n trong quá trình sinh sôi n£y nß cça virus.

ThuÑc ARV có tác dång vÛi 4 giai o¡n chính trong vòng Ýi cça HIV. BÑn nhóm thuÑc chính gÓm:

Các thuÑc éc ch¿ men sao chép ng°ãc Nucleoside (NRTIs) - nucleoside ho·c nukes

Các thuÑc éc ch¿ men sao chép ng°ãc Non-Nucleoside (NNRTIs)

C£ 2 nhóm NRTIs và NNRTIs êù có tác dång ngn ch·n 1 trong nhïng cách chính mà virus sao chép bên trong t¿ bào CD4

Các thuÑc éc ch¿ men protease (PIs) có tác dång ngn các HIV mÛi ra khÏi t¿ bào CD4

Các thuÑc ngn ch·n thâm nh­p cça virus có tác dång ngn ch·n HIV thâm nh­p vào bên trong t¿ bào CD4

HIV sí dång các t¿ bào CD4 nh° nhïng phân x°ßng à tñ nhân lên hàng trm b£n sao. Các lo¡i thuÑc iÁu trË khác nhau có tác dång ß các giai o¡n khác nhau trong vòng Ýi cça HIV

T¡i sao ph£i phÑi hãp 3 lo¡i thuÑc trß lên

Khi thuÑc iÁu trË HIV l§n §u tiên °ãc phát minh, ng°Ýi ta dùng tëng lo¡i mÙt ho·c phÑi hãp 2 lo¡i thuÑc.

Trong c£ hai tr°Ýng hãp trên, tác dång cça iÁu trË chÉ kéo dài trong mÙt vài tháng, có thà là 1 ho·c tÑi a 2 nm và hiÇn t°ãng kháng thuÑc xu¥t hiÇn r¥t nhanh.

PhÑi hãp 3 lo¡i thuÑc trß lên trong iÁu trË HIV bßi vì không có mÙt lo¡i nào có ç m¡nh à phát huy tác dång hiÇu qu£ Ñi vÛi HIV khi sí dång riêng.

Có mÙt sÑ phác Ó iÁu trË phÑi hãp gÓm 3 thuÑc trong 1 viên - tuy nhiên iÁu quan trÍng là nhÛ r±ng trong viên thuÑc ó có 3 lo¡i khác nhau

Ph°¡ng án iÁu trË (phác Ó °u tiên và các phác Ó thay th¿ hiÇn có t¡i VN)

Có trên 20 thuÑc iÁu trË HIV, tuy nhiên không ph£i t¥t c£ các lo¡i thuÑc này Áu có sµn ß t¥t c£ các quÑc gia.

M·c dù có hàng trm cách phÑi hãp các thuÑc này vÛi nhïng các lo¡i thuÑc khác, nh°ng chÉ có mÙt sÑ phác Ó phÑi hãp °ãc khuy¿n cáo trong h°Ûng d«n iÁu trË t¡i ViÇt Nam.

Th°Ýng phÑi hãp nh° sau:

Ho·c: 2 x NRTIs (nuke) + mÙt NNRTI ho·c

2 x NRTIs (nuke) + mÙt PI (tÑt nh¥t là mÙt PI °ãc tng c°Ýng vÛi ritonavir)

WHO khuy¿n cáo 4 phác Ó phÑi hãp NNRTI-based là c¡ b£n gÓm:

3TC + d4T + nevirapine

3TC + d4T + efavirenz

3TC + AZT + nevirapine

3TC + AZT + efavirenz

Các liÁu phÑi hãp cÑ Ënh (FDCs) là sñ phÑi hãp 3 lo¡i thuÑc trong 1 viên. Các nhà s£n xu¥t thuÑc chính hãng s£n xu¥t các thuÑc iÁu trË phÑi hãp không có sµn ß mÍi quÑc gia.

Có nhiÁu thu­n lãi và b¥t lãi khác nhau cça m×i thuÑc phÑi hãp:

ThuÑc phÑi hãp vÛi nevirapine th°Ýng °ãc °a dùng h¡n cho phå nï có thai.

ThuÑc phÑi hãp nevirapine th°Ýng °ãc °a dùng h¡n cho nhïng ng°Ýi Óng thÝi c§n iÁu trË lao

ThuÑc phÑi hãp efavirenz th°Ýng °ãc dùng n¿u ng°Ýi bÇnh không dung n¡p ho·c có tác dång phå vÛi nevirapine

Không dùng thuÑc phÑi hãp vÛi efavirenz cho nhïng phå nï s½ mang thai ho·c ang mang thai

ThuÑc phÑi hãp d4T th°Ýng °ãc khuy¿n cáo chung vì ây là thuÑc không ¯t tiÁn l¯m, nh°ng n¿u b¡n có tác dång phå nh° các v¥n Á vÁ th§n kinh, nên thay d4T b±ng AZT.

ThuÑc phÑi hãp d4T th°Ýng °ãc khuy¿n cáo chung cho nhïng ng°Ýi có tác dång phå liên quan ¿n AZT.

Không dùng phÑi hãp AZT là chính cho ng°Ýi thi¿u máu

Tuân thç iÁu trË - t¡i sao viÇc tuân thç l¡i quan trÍng nh° v­y?

Tuân thç iÁu trË là mÙt të mô t£ viÇc b¡n uÑng thuÑc chính xác nh° chÉ Ënh. iÁu này bao gÓm viÇc uÑng thuÑc úng giÝ, và thñc hiÇn mÍi quy Ënh ·c biÇt vÁ cách sí dång (tr°Ûc ho·c sau khi n).

iÁu này £m b£o là b¡n duy trì nÓng Ù thuÑc tÑi thiÃu cça m×i lo¡i thuÑc - 24 giÝ trong 1 ngày, 7 ngày trong 1 tu§n và 365 ngày trong 1 nm!. M×i khi nÓng Ù thuÑc gi£m xuÑng d°Ûi méc tÑi thiÃu, b¡n có nguy c¡ bË kháng các thuÑc ang sí dång.

iÁu quan trÍng là b¡n t¡o °ãc thói quen hàng ngày. iÁu trË HIV c§n ph£i có thÝi gian biÃu r¥t phéc t¡p.B¡n có thà c§n h× trã à làm quen vÛi nhïng thay Õi trong cuÙc sÑng. Có thà r¥t khó tuân thç iÁu trË.

ây là v¥n Á quan trÍng nh¥t c§n ph£i cân nh¯c khi b¯t §u iÁu trË b±ng mÙt phÑi hãp thuÑc mÛi.

B¯t §u iÁu trË khi b¡n có thà có thÝi gian r×i và b¡n có thà có kho£ng trÑng vÁ thÝi gian à iÁu chÉnh

Trong vài tu§n §u, ph£i °u tiên viÇc uÑng thuÑc cça b¡n à tuân thç iÁu trË nghiêm ng·t.

NhiÁu c¡ sß iÁu trË hiÇn nay có phòng khám tuân thç iÁu trË và iÁu d°áng viên tuân thç iÁu trË .

Bao nhiêu là ç?

UÑng thuÑc vào thÝi iÃm chính xác là r¥t quan trÍng.

Tuy nhiên, có thà có kho£ng thÝi gian dao Ùng (kho£ng 1 giÝ). MÙt vài thuÑc và mÙt sÑ ng°Ýi th°Ýng có kho£ng thÝi gian dao Ùng dài h¡n thuÑc khác ho·c vÛi mÙt sÑ ng°Ýi khác.

Chính vì sñ khác biÇt này, nên tÑt nh¥t v«n là uÑng thuÑc vào mÙt thÝi iÃm nh¥t Ënh hàng ngày.

Quy Ënh vÁ cách sí dång thuÑc (tr°Ûc ho·c sau khi n) cing r¥t quan trÍng. Không à tâm ¿n iÁu này coi nh° là b¡n chÉ dùng ½ liÁu thuÑc mà thôi. Do ó s½ có nguy c¡ kháng thuÑc.

Câu hÏi ti¿p theo là: B¡n c§n ph£i £m b£o tuân thç iÁu trË tuyÇt Ñi bao nhiêu ph§n trm?

R¥t ti¿c, câu tr£ lÝi là g§n 100% .

NhiÁu nghiên céu cho th¥y chÉ c§n quên uÑng 1 ¿n 2 liÁu trong 1 tu§n là ã có £nh h°ßng lÛn ¿n c¡ hÙi iÁu trË thành công.

MÙt nghiên céu sÛm cho th¥y ngay c£ khi tuân thç 95% cing chÉ có 81% ng°Ýi ¡t °ãc nÓng Ù virus ß méc không phát hiÇn °ãc. Có ngh)a là cé 20 liÁu thì chÉ có 1 liÁu bË quên ho·c uÑng muÙn (1).

MÙt sÑ lÝi khuyên giúp cho viÇc tuân thç iÁu trË

Nhïng lÝi khuyên d°Ûi ây s½ r¥t có ích trong mÍi tình huÑng:

Lña chÍn phác Ó iÁu trË

Thu th­p t¥t c£ các thông tin vÁ nhïng gì b¡n c§n tr°Ûc khi b¯t §u iÁu trË

Bao nhiêu viên thuÑc? viên thuÑc có kích th°Ûc nh° th¿ nào?

Bao lâu b¡n ph£i uÑng thuÑc mÙt l§n?

B¡n ph£i £m b£o chính xác vÁ thÝi gian uÑng thuÑc nh° th¿ nào?

Có nhïng quy Ënh nghiêm ng·t vÁ cách sí dång ho·c b£o qu£n thuÑc này không?

Có thà uÑng thuÑc này vÛi các lo¡i thuÑc iÁu trË khác không?

Có ph°¡ng án nào dÅ thñc hiÇn h¡n không?

Sí dång biÃu Ó hàng ngày à l­p thÝi gian biÃu và sí dång nó à uÑng thuÑc úng giÝ. Trong vài tu§n §u tiên, nên ánh d¥u m×i liÁu ã dùng và thÝi gian b¡n uÑng thuÑc.

£m b£o là b¡n có thà ¿n °ãc bÇnh viÇn ho·c phòng khám khi có tác dång phå nghiêm trÍng. Các c¡ sß y t¿ s½ chÉ Ënh các thuÑc có thà giúp b¡n ho·c thay thuÑc khác n¿u c§n.

Mçi buæi s¸ng, chia các viên thuÑc dïng trong ngày vào các hÙp sáng/chiÁu. Sau ó b¡n có thà th°Ýng xuyên kiÃm tra xem b¡n có quên liÁu nào không.

Dùng máy phát tín hiÇu, máy nh¯n tin ho·c Óng hÓ báo théc à uÑng thuÑc sáng và chiÁu theo thÝi gian biÃu

Mang thuÑc i theo n¿u b¡n ph£i i xa nhà trong vài ngày

Dñ trï mÙt l°ãng thuÑc nh¥t Ënh Á phòng b¡n c§n trong tr°Ýng hãp h¿t thuÑc. Nên à n¡i mát trong ôtô, n¡i làm viÇc ho·c ß nhà mÙt ng°Ýi b¡n.

NhÝ b¡n bè giúp b¡n nhÛ thÝi gian uÑng thuÑc. Yêu c§u hÍ nh¯c b¡n khi b¡n i ra ngoài vào buÕi tÑi.

HÏi nhïng ng°Ýi ã tëng iÁu trË xem hÍ làm nh° th¿ nào. HÏi xem hÍ có thà tuân thç nh° th¿ nào. HÏi c¡ sß chm sóc y t¿ cho b¡n liÇu có thà nói chuyÇn vÛi mÙt ng°Ýi nào ó ã và ang iÁu trË phác Ó nh° cça b¡n n¿u b¡n ngh) r±ng iÁu này có tác dång Ñi vÛi b¡n.

Yêu c§u bác s) cung c¥p thuÑc à kh¯c phåc c£m giác buÓn nôn và tiêu ch£y. Các tác dång phå này phÕ bi¿n nh¥t khi b¯t §u iÁu trË

Ph§n lÛn các phác Ó phÑi hãp °ãc dùng 2 l§n/ngày, ngh)a là b¡n ph£i uÑng 2 l§n, m×i l§n cách nhau 12 giÝ. Tuy nhiên mÙt sÑ thuÑc chÉ c§n uÑng 1 l§n trong ngày, có ngh)a là m×i l§n cách nhau 24 giÝ.

Quên uÑng mÙt liÁu thuÑc cça phác Ó dùng 1 l§n/ngày nguy hiÃm h¡n là quên mÙt liÁu cça phác Ó dùng 2 l§n/ngày. Tuân thç iÁu trË ·c biÇt quan trÍng vÛi phác Ó iÁu trË 1 l§n/ngày .

Tôi có thà t¡m ngëng iÁu trË không?

MÙt khi b¯t §u iÁu trË tÑt nh¥t là không nên t¡m ngëng ho·c gián o¡n trong iÁu trË trë khi có chÉ Ënh cça bác s).

à iÁu trË HIV có k¿t qu£, b¡n c§n uÑng các liÁu thuÑc úng giÝ. ThÝi gian iÁu trË càng dài, tác dång cça iÁu trË càng lâu.

N¿u b¡n có áp éng r¥t tÑt vÛi iÁu trË và b¯t §u c£m th¥y khá h¡n, iÁu quan trÍng là b¡n v«n ph£i ti¿p tåc uÑng mÍi liÁu thuÑc úng giÝ.

Ng°Ýi ta không khuy¿n cáo t¡m ngëng iÁu trË trong b¥t kó kho£ng thÝi gian nào. L°ãng HIV trong máu có thà l¡i tng lên nhanh chóng (të méc không thà phát hiÇn °ãc ¿n hàng ngàn b£n sao trong mÙt vài ngày). MÍi sñ gián o¡n trong iÁu trË Áu d«n ¿n nguy c¡ kháng thuÑc.

T¡m ngëng iÁu trË có thà có lý n¿u b¡n có chÉ sÑ CD4 r¥t tÑt ho·c g·p ph£i tác dång phå không thà chËu ñng °ãc.

N¿u b¡n muÑn gián o¡n iÁu trË, iÁu c¡ b£n là ph£i trao Õi vÛi bác s) tr°Ûc khi t¡m ngëng. MÙt sÑ thuÑc ph£i cùng ngëng mÙt lúc, mÙt sÑ khác ph£i ngëng t¡i các thÝi iÃm khác nhau. Nevirapine, efavirenz và 3TC Áu tÓn t¡i trong máu lâu h¡n d4T ho·c AZT. Các thuÑc này cing dÅ gây kháng thuÑc h¡n. Ngëng t¥t c£ 3 lo¡i thuÑc cùng mÙt lúc có thà làm cho virus m¥t mÙt vài tu§n à gây kháng thuÑc.

iÁu gì x£y ra n¿u tôi quên uÑng thuÑc?

H§u h¿t t¥t c£ mÍi ng°Ýi Áu quên ho·c uÑng thuÑc muÙn h¡n giÝ quy Ënh. Tuy v­y có sñ khác nhau giïa viÇc thÉnh tho£ng quên 1 liÁu và th°Ýng xuyên quên 1 ngày ho·c trong 1 tu§n. B¡n c§n ·t måc tiêu uÑng mÍi liÁu thuÑc vào 1 giÝ cÑ Ënh trong ngày.

B¡n có thà th°Ýng xuyên uÑng muÙn ho·c quên hoàn toàn. N¿u tình huÑng này x£y ra, tÑt nh¥t là nói vÛi bác s) à ngëng iÁu trË.

Ít nh¥t thì iÁu này gi£m nguy c¡ kháng thuÑc cho b¡n. Sau ó b¡n có thà b¯t §u l¡i të §u khi b¡n có kh£ nng tuân thç iÁu trË h¡n.

Có thà có thuÑc phÑi hãp dÅ sí dång h¡n. MÙt sÑ ng°Ýi không thích uÑng nhiÁu viên thuÑc. MÙt sÑ khác l¡i ghét théc n có nhiÁu ch¥t béo ho·c ph£i n sáng. MÙt sÑ ng°Ýi luôn g·p v¥n Á r¯c rÑi vÛi viÇc uÑng thuÑc ß n¡i làm viÇc trong ngày.

T¥t c£ nhïng v¥n Á này Áu quan trÍng trong viÇc quy¿t Ënh phác Ó phÑi hãp nào phù hãp vÛi b¡n nh¥t.

B¡n ph£i thñc hiÇn ch¿ Ù uÑng thuÑc hàng ngày, kà c£ trong ngày nghÉ cuÑi tu§n và trong các tình huÑng khác trong cuÙc sÑng.

NghÉ uÑng thuÑc là cách iÁu trË r¥t nguy hiÃm.

Có nhiÁu cách có thà giúp b¡n tránh °ãc viÇc quên uÑng thuÑc, tùy theo lÑi sÑng cça b¡n.

N¿u b¡n phát hiÇn ra ã quên mÙt liÁu, hãy uÑng liÁu ó ngay khi b¡n nhÛ ra. TUY NHIÊN, n¿u b¡n nhÛ ra iÁu ó khi b¡n chu©n bË uÑng liÁu ti¿p theo thì chÛ nên uÑng liÁu g¥p ôi.

TÁC DäNG PHä VÀ CÁCH Xì TRÍ

(Các tác dång phå tr§m trÍng të phác Ó phÑi hãp hàng §u cách xí trí )

Các tác dång phå tr§m trÍng të phác Ó phÑi hãp hàng §u do WHO khuy¿n cáo

Các triÇu chéng in ­m ph£i °ãc thông báo kh©n c¥p cho bác s) iÁu trË cça b¡n.

Tên thuÑc Tác dång phå TriÇu chéng d4T (Stavudin) Các bÇnh th§n kinh ngo¡i vi (PN) M¥t c£m giác (tê) HO¶C au ß ngón tay và/ho·c ngón chân NhiÅm acid lactic C¶m thÊy mÇt mÏi, nôn, n kém, r¥t mÇt mÏi Teo má M¥t lÛp má ß m·t, cánh tay, chân ho·c mông. Ven nÕi rõ 3TC (Lamivudin) Rång tóc (hi¿m g·p) Tóc mÏng i ho·c rång PN (hi¿m g·p) M¥t c£m giác (tê) HO¶C au ß ngón tay và/ho·c ngón chân AZT (Zidovudin) Thi¿u máu C£m th¥y mÇt mái ho·c y¿u Teo má M¥t lÛp má ß m·t, cánh tay, chân ho·c mông. Ven nÕi rõ Nevirapin NhiÅm Ùc gan C£m th¥y mÇt mÏi, nôn, n không ngon miÇng, m¯t ho·c da vàng, phân màu nh¡t ho·c n°Ûc tiÃu màu s«m, gan mÁm và s°ng to Ban Ban Ï ho·c ban nhÏ trên da R¥t nhiÁu ban Các lo¡i ban trên 10% bÁ m·t c¡ thÃ, ß nhïng n¡i da da bË nét Efavirenz tác dång phå CNS Thay Õi tính tình, m¥t Ënh h°Ûng ho·c quá lo âu, có nhïng gi¥c m¡ quá h­ng phÊn ho·c làm cho buÓn phiÁn, thay Õi thói quen khi ngç. N¿u tình tr¡ng n·ng, ph£i i khám bác s) ngay NhiÅm Ùc gan C£m th¥y mÇt mÏi, nôn, n không ngon miÇng, m¯t ho·c da vàng, phân màu nh¡t ho·c n°Ûc tiÃu màu s«m, gan mÁm và s°ng to Ban Ban Ï ho·c ban noÏ trên da R¥t nhiÁu ban Các lo¡i ban trên 10% bÁ m·t c¡ thÃ, ß noïng n¡i da bË nét NhiÅm Ùc gan: do nevirapin, efavirenz

M·c dù nhiÅm Ùc gan do nevirapin (ho·c efavirenz) ít x£y ra nh°ng n¿u x£y ra có thà r¥t tr§m trÍng và e do¡ tính m¡ng. D°Ûi 15% ng°Ýi sí dång ph£i thay phác Ó iÁu trË vì lý do này, tuy nhiên vì nevirapin °ãc °a vào các PhÑi hãp LiÁu CÑ Ënh (FDCs) nên bi¿t °ãc nhïng triÇu chéng này cing r¥t quan trÍng.

N¿u ban xu¥t hiÇn khi b¡n dùng nevirapin, iÁu quan trÍng là b¡n ph£i xét nghiÇm máu à kiÃm tra xem gan có bË nhiÅm Ùc hay không. Các xét nghiÇm th°Ýng kiÃm tra l°ãng enzym trong gan °ãc gÍi là ALT ho·c AST.

N¿u không có triÇu chéng này, có thà g·p các triÇu chéng nh°:

BuÓn nôn ho·c nôn

n kém ngon

Vàng m¯t ho·c da

Phân nh¡t màu ho·c n°Ûc tiÃu s«m

Gan mÁm ho·c s°ng to - khám th¥y gan ngay bên d°Ûi h¡ s°Ýn

NhiÅm Ùc gan th°Ýng xu¥t hiÇn trong vòng 6 tu§n §u iÁu trË, nh°ng cing có thà muÙn h¡n. N¿u b¡n Óng thÝi bË viêm gan thì nguy c¡ nhiÅm Ùc gan càng cao h¡n, và c§n lña chÍn phác Ó iÁu trË khác phù hãp h¡n.

Ban: do nevirapin, efavirenz

Kho£ng 10-15% ng°Ýi sí dång nevirapin ho·c efavirenz bË phát ban ß méc nh¹ và kho£ng 5% ngëng iÁu trË vì lý do này.

Tuy nhiên, kho£ng 2-3 % ng°Ýi sí dång có nguy c¡ bË ban ß méc n·ng h¡n, ·c biÇt khi dùng nevirapin.

Nevirapin nên °ãc dùng vÛi liÁu gi£m 200mg dùng 1 l§n/ngày trong hai tu§n §u. N¿u không có ban xu¥t hiÇn vào cuÑi hai tu§n này có thà tng liÁu: 200mg/12 giÝ.

KHÔNG ¯âC tng liÁu nevirapin n¿u b¡n v«n còn ban.

N¿u ban mÍc trên 10% c¡ thà ho·c da bË nét, b¡n ph£i i khám ß bác s) ngay. Trong mÙt sÑ tr°Ýng hãp hãn hïu này, nên ngëng nevirapin ngay à gi£m nguy c¡ ph£n éng tr§m trÍng có thà d«n ¿n tí vong.

LiÁu dùng °ãc bÑ trí lÇch nhau chÉ quan trÍng vÛi PhÑi hãp LiÁu l°ãng CÑ Ënh, tuy nhiên thñc t¿ ôi khi ng°Ýi ta không à ý ¿n.

ây là mÙt sÑ iÃm b¡n nên kiÃm tra và hÏi bác s) iÁu trË cça b¡n.

Các bÇnh th§n kinh ngo¡i vi: do d4T, và hi¿m g·p do 3TC

BÇnh th§n kinh ngo¡i vi là thu­t ngï chÉ tÕn th°¡ng Ñi vÛi các dây th§n kinh ß bàn tay ho·c bàn chân. ôi khi bÇnh này b¯t §u b±ng c£m giác tê ho·c nh° bË kim châm, tuy nhiên n¿u không °ãc xí lý, nó có thà r¥t au Ûn và lâu dài, và lan lên chân tay.

M·c dù bÇnh này ôi khi do HIV gây ra, nh°ng cing có thà là tác dång phå cça mÙt sÑ thuÑc iÁu trË HIV. Nguy c¡ cao h¡n n¿u b¡n b¯t §u iÁu trË khi chØ sè CD4 quá th¥p. Các thuÑc chính liên quan ¿n bÇnh th§n kinh ngo¡i vi là ddC (ít khi °ãc sí dång), d4T và cuÑi cùng là 3TC.

d4T là mÙt trong các lo¡i thuÑc ß Triomune, và d4T hiÇn ang °ãc khuy¿n cáo là thuÑc iÁu trË hàng §u ß nhiÁu quÑc gia.

iÁu này có ngh)a là b¡n ph£i nh­n bi¿t b¥t kà c£m giác tê, kim châm ho·c au ß bàn tay ho·c bàn chân và thông báo ngay cho bác s).

Vì không có thuÑc ·c trË bÇnh th§n kinh ngo¡i vi nên sñ lña chÍn tÑt nh¥t là ngëng dùng d4T và thay b±ng thuÑc khác.

NhiÁu ng°Ýi có kh£ nng gi£m liÁu cça ph§n d4T trong phác Ó phÑi hãp. Ví då Triomune dùng liÁu 30mg ho·c 40mg d4T. N¿u b¡n ti¿p c­n tëng thuÑc °ãc kê ¡n riêng biÇt, b¡n có thà gi£m liÁu còn 20mg, 2 l§n/ngày.

ChÉ c§n gi£m liÁu d4T có thà là ç à tránh tÕn th°¡ng th§n kinh.

N¿u bÇnh th§n kinh ngo¡i vi không ti¿n triÃn tÑt và không có sñ lña chÍn iÁu trË nào khác, tÑt h¡n c£ là b¡n ngëng iÁu trË trong mÙt thÝi gian. B¡n chÉ có thà làm °ãc iÁu này n¿u b¡n ang khÏe m¡nh và chØ sè CD4 ch°a bao giÝ ß méc d°Ûi 200 t¿ bào/mm3. Sau ó b¡n có thà b¯t §u iÁu trË l¡i n¿u c§n ho·c khi có thuÑc ARV khác thay th¿.

BÇnh th§n kinh ngo¡i vi có thà tñ khÏi khi b¡n ngëng dùng thuÑc ang iÁu trË, tuy nhiên b¡n chÉ nên ngëng thuÑc tr°Ûc khi có tÕn th°¡ng tr§m trÍng x£y ra. B¡n và bác s) nên xí trí tác dång phå quan trÍng này mÙt cách r¥t th­n trÍng.

Lo¡n d°áng lipid: do d4T, AZT, nevirapin, efavirenz, thuÑc éc ch¿ men protease

Lo¡n d°áng lipid nói ¿n sñ thay Õi các t¿ bào má và sñ phân bÕ má cça c¡ thÃ. iÁu này có thà d«n ¿n hiÇn t°ãng m¥t má ß tay, chân, m·t ho·c tích trï má trong bång, vú và vai. Nó Óng thÝi làm thay Õi l°ãng má máu và °Ýng máu.

NhiÁu thuÑc khác nhau có thà là nguyên nhân cça tích má h¡n là teo má. Tích má t¡i bång ho·c vú và/ho·c vai, có liên quan nhiÁu h¡n ¿n thuÑc éc ch¿ men protease và NNRTIs. Teo má ß tay, chân, m·t và mông liên quan chç y¿u ¿n d4T và sau ó là AZT.

d4T và AZT là hai lo¡i thuÑc °ãc °a vào liÇu pháp hàng §u °ãc khuy¿n cáo trong h°Ûng d«n iÁu trË cça WHO.

Chúng ta không bi¿t nguyên nhân gây ra chéng lo¡n d°áng lipid. Các triÇu chéng có thà ít khi xu¥t hiÇn ß ng°Ýi nhiÅm HIV không °ãc iÁu trË. Chéng lo¡n d°áng lipid th°Ýng th°Ýng (ché không ph£i luôn luôn) phát triÃn ch­m qua nhiÁu tháng ho·c nm.

Các triÇu chéng sÛm có thà gi£m i n¿u b¡n Õi thuÑc iÁu trË HIV. LuyÇn t­p và thay Õi ch¿ Ù n có thà giúp °ãc iÁu này. Theo dõi trÍng l°ãng và kích th°Ûc (cân o) bßi mÙt chuyên gia dinh d°áng, b±ng DEXA scan ho·c chåp £nh có thà theo dõi sñ thay Õi.

Xét nghiÇm máu th°Ýng xuyên có thà kiÃm tra °ãc các tác dång phå khác. N¿u b¡n g·p v¥n Á khó khn, ph£i £m b£o là bác s) cça b¡n quan tâm ¿n iÁu ó và xí trí thích hãp.

Thay Õi tâm tr¡ng, bÇnh hoang t°ßng, các gi¥c m¡ kó l¡, bÓn chÓn: do efavirenz.

Efavirenz liên quan ¿n mÙt lo¡t các tác dång phå khác vÛi tác dång phå cça các thuÑc khác. ThuÑc này có thà £nh h°ßng ¿n tâm tr¡ng và c£m xúc. B¡n có thà c£m th¥y bË m¥t Ënh h°Ûng ho·c quá lo âu khi b¯t §u sí dång efavirenz và có thà có nhïng gi¥c m¡ b¥t th°Ýng (ho·c quá h°ng ph¥n ho·c quá buÓn). ây là mÙt tác dång phå cça thuÑc này.

Ph§n lÛn ng°Ýi sí dång có mÙt sÑ thay Õi khi b¯t §u dùng efavirenz, tuy nhiên hiÇn t°ãng này gi£m i sau mÙt vài tu§n §u và sau ó dÅ xí trí h¡n.

Tuy nhiên, mÙt sÑ ng°Ýi g·p ph£i v¥n Á r¥t tr§m trÍng và nên g·p bác s) à thay thuÑc. Efavirenz có thà làm cho sñ lo l¯ng ho·c éc ch¿ cça b¡n tr§m trÍng h¡n và b¡n c§n bi¿t °ãc iÁu này n¿u b¡n b¯t §u dùng 1 phác Ó iÁu trË phÑi hãp có thuÑc này.

Thi¿u máu: do AZT

Thi¿u máu là tình tr¡ng thi¿u håt các t¿ bào hÓng c§u v­n chuyÃn ôxy; triÇu chéng cça thi¿u máu là r¥t mÇt mÏi và do £nh h°ßng cça AZT Ñi vÛi tçy x°¡ng.

AZT liÁu th¥p h¡n có thà cing có hiÇu qu£ chÑng l¡i HIV, tuy nhiên iÁu này không thà áp dång trong các LiÇu pháp LiÁu PhÑi hãp CÑ Ënh hiÇn nay.

N¿u b¡n ang sí dång AZT và c£m th¥y quá mÇt ho·c y¿u, b¡n c§n ¿n khám bác s) ngay à xét nghiÇm máu ho·c thay Õi phác Ó iÁu trË.

NhiÅm acid lactic: do d4T, ddl, AZT

NhiÅm acid lactic là thu­t ngï chÉ sñ hình thành lactate nguy hiÃm trong máu. Các triÇu chéng gÓm buÓn nôn và/ho·c mÇt và mÏi c¡. Nguy c¡ bË nhiÅm acid lactic cao h¡n r¥t nhiÁu khi d4T °ãc sí dång phÑi hãp vÛi ddl - và hai thuÑc này không °ãc khuy¿n cáo cùng nhau trong h§u h¿t các h°Ûng d«n iÁu trË.

N¿u b¡n có nhïng triÇu chéng, iÁu c¡ b£n là ph£i g·p ngay bác s) iÁu trË