* KHÁI NIỆM :
- Tri giác là một quá trình tâm lý phản ánh một cách trọn vẹn các thuộc tính của sự vật, hiện tượng khi chúng đang trực tiếp tác động vào các giác quan của ta.
* CÁC THUỘC TÍNH CỦA TRI GIÁC :
- Tính đối tượng của tri giác :
+ Hình ảnh trực quan mà tri giác đem lại bao giờ cũng thuộc về một sự vật, hiện tượng nhất định nào đó của thế giới bên ngoài.
VD : Các chú bộ đội có thể tri giác được chiếc xe tăng dựa vào tiếng xích xe, tiếng động cơ.
+ Có vai trò quan trọng - nó là cơ sở của chức năng định hướng cho hành vi và hoạt động của con người.
VD : Người họa sĩ tri giác bức tranh tốt hơn chúng ta.
- Tính lựa chọn của tri giác :
+ Khi tri giác sự vật nào đó, ta đã tách sự vật đó ra khỏi bối cảnh xung quanh, lấy nó làm đối tượng phản ánh của mình.
+ Vai trò của đối tượng và bối cảnh có thể hoán đổi cho nhau.
Phụ thuộc vào yếu tố chủ quan ( hứng thú, nhu cầu, tâm thế của cá nhân ) và khách quan ( đặc điểm của vật kích thích, ngôn ngữ của người khác...)
Biểu hiện tính tích cực của con người trong quá trình tri giác.
VD: GV dùng mực đỏ đánh dấu chỗ sai cho học sinh.
- Tính có ý nghĩa của tri giác :
+ Tri giác không chỉ giúp con người tạo ra hình ảnh của sự vật hiện tượng mà còn có khả năng gọi được tên, sắp xếp được nó vào nhóm đối tượng cùng loại, chỉ ra được ý nghĩa, công dụng của nó đối với đời sống con người.
VD : Khi tri giác bông hoa hướng dương ta gọi được tên, xếp nó vào nhóm " Hoa". Biết được ý nghĩa của hoa hướng dương - " tình yêu thầm lặng ", có công dụng trang trí, làm đẹp cho cuộc sống của con người.
+ Tri giác mang tính có ý nghĩa vì : tri giác giúp con người gắn chặt với tư duy, với sự hiểu biết bản chất của sự vật hiện tượng. Ngay cả khi tri giác một sự vật không quen thuộc, chúng ta cũng cố thu nhận trong nó một sự giống nhau nào đó với những đối tượng mà mình biết, xếp nó vào một phạm trù nào đó.
VD : Một người nước ngoài mới tới VN và nhìn thấy chiếc xích lô lần đầu tiên nhưng vẫn xếp được xích lô vào nhóm " Các phương tiện giao thông ".
- Tính ổn định của tri giác :
+ Là khả năng phản ánh sự vật, hiện tượng một cách không thay đổi khi điều kiện tri giác bị thay đổi.
+ Được hình thành trong hoạt động với đồ vật và là một điều kiện cần thiết cho đời sống và hoạt động của con người. Nếu không có nó thì con người không thể nào định hướng được trong thế giới đa dạng và biến đổi vô tận này.
VD : Khi tri giác một đứa trẻ đứng gần ta và một người lớn đứng cách ta hàng km, mặc dù hình ảnh về đứa trẻ lớn hơn hình ảnh người lớn nhưng ta vẫn biết được đâu là đứa trẻ, đâu là người lớn.
- Quy luật tổng giác :
+ Ngoài bản thân những kích thích gây ra nó, tri giác của con người còn bị quy định bởi một loạt nhân tố nằm trong bản thân chủ thể tri giác.
+ Sự phụ thuộc của tri giác vào nội dung của đời sống tâm lý, vào đặc điểm nhân cách của họ gọi là hiện tượng tổng giác.