Trả lời câu hỏi của tôi, con trai tôi, cậu bé 10 tuổi nhanh mồm nói nhớ cỗ Tết và nhớ lì xì. Trẻ con thành phố, nhớ vậy là cũng đã để tâm đến Tết lắm rồi. Còn tôi, cứ luẩn quẩn mãi mà chưa tìm ra được câu trả lời khi được hỏi: "Mình nhớ gì khi mình nhớ Tết?". Mình biết nhớ gì, chọn gì trong ngồn ngộn nhớ mỗi khi Tết về gõ cửa.

Trong muôn vàn ký ức yêu thương suốt đời người, những ký ức trong trẻo, non xanh, thân thương mà thiêng liêng nhất là ký ức Tết. Ký ức của những hình ảnh chồng lớp, đan xen. Là cúc vàng li ti rắc như sao trời trên xanh thẫm mênh mang những vạt hoa ngoại ô. Là lấm chấm đào hồng từ vườn Nhật Tân về sáng bừng cả góc phố ngày Đông ảm đạm. Là sắc màu rực rỡ chợ hoa Hàng Lược... Là xanh lá bánh chưng, là hồng đôi câu đối, là những vỉa hè đẫm mưa đỏ xác pháo bời bời. Là ký ức âm thanh ngày cuối năm, là chuyển động náo nhiệt của người, xe, là tiếng người bán mua ngoài chợ. Không thể lẫn. Và cả những tịnh không phăng phắc trầm nhang thời khắc Giao Thừa... Nhưng, đâu đây còn một ký ức thẳm sâu khác. Ký ức mùi vị. Là hương Tết.

Nhớ Tết, có lẽ bắt đầu từ một chiều nào đó, chợt thoảng chút hương trầm nhà ai vừa thắp hương trên bàn thờ gia tiên. Cái mùi hương quyện trong gió lạnh, mà gợi đến ghê người, mà giục người ta guồng chân về nhà sau buổi chiều muộn, mà bỗng ngẩn ngơ như thấy bóng Xuân vừa chạm qua khung cửa.

Nhớ Tết, là nhớ vị no đủ của nồi bánh chưng sôi lục bục trên bếp củi. Mùi nếp, mùi đậu và thịt cứ quyện vào nhau quyến rũ theo khói nghi ngút bay lên, mùi khoai vùi trong bếp sém vàng thơm phức. Tiếng lửa tí tách, mùi nhựa chảy ra từ những thanh củi trong ánh lửa bập bùng... Rồi bánh cũng đến lúc được vớt ra, thơm ngào ngạt mùi Tết, quyện với sực nức mùi canh măng, mùi hăng hăng của dưa hành, mùi nấm, mùi lá rau thơm đủ loại đặc trưng những loài rau lạnh miền Bắc. Tất cả mùi vị như đậm đặc nhất trong ngày Ba Mươi, trong bữa cơm Tất Niên sum họp mỗi nhà. Để tiễn biệt một năm qua và cũng là mâm cơm thật thịnh soạn mời ông bà về ăn Tết.

Nhớ Tết, là nhớ cái nỗi háo hức chờ bộ quần áo mới mà các cô, các chú chắt chiu cho đứa cháu đầu tiên của dòng họ. Nhớ Tết, còn là nhớ cả nỗi thất vọng, xụng xịu đến rơi nước mắt ngày thơ bé chỉ vì Tết năm đó nóng, chẳng thể hợp với cái áo lông tuyệt đẹp mà cô đã mua cho...

Nhớ Tết còn là nhớ chậu nước mùi già chiều Tất Niên của mẹ. Mấy bó mùi đã được mua từ vài hôm trước, để sẵn đó như xông hương sực nức cả căn nhà. Những cành mùi già, lá xanh đậm xanh nhạt, hoa trăng trắng phớt tím như màu khói, chen chi chít những trái mùi bé xíu. Giữa chợ nhiều hoa sặc sỡ sẽ ít ai để ý đến những bó mùi ấy, nhưng chỉ cần ngang qua, bạn sẽ phải ngoái lại. Bất giác bạn muốn cầm lên, muốn ngắt mấy chấm hoa li ti miết nhẹ nhẹ, đưa lên mũi hít hà cái mùi thơm đặc biệt không thể tả ấy... Dù không mua, bó mùi đặt lại, nhưng hương mùi vẫn đó, trên từng ngón tay,... vấn vương, ngào ngạt, nhưng thầm kín lạ lùng.

Và nhớ cả những đêm Giao Thừa của ngày mới lớn. Canh đồng hồ vừa gõ boong qua năm mới là nài nỉ xin ba mẹ cho ra đường đạp xe đi chùa hái lộc đầu năm cùng chúng bạn, mà thực ra chỉ là để long rong ngoài đường và hy vọng sẽ nhìn thấy đâu đó trong dòng người đông đúc khuôn mặt của "ai đó". Trông thấy nhau. Mỉm cười. Rồi thao thức với ánh mắt ấy cả một mùa Xuân...

Trên những nẻo đường về quê ăn Tết, đắm trong nỗi cay nồng của những chiêm nghiệm, tự dưng mắt mũi cứ ướt xè thăm thẳm một nỗi nhớ Tết đến lạ lùng. Tết có gì đâu mà lạ, có gì đâu mà mong, thế nhưng, như một thói quen sâu trong tiềm thức... những đêm Đông giá ngày cuối năm, trên đường đi làm về, bất chợt giật mình bởi tiếng hú còi vội vã của một chiếc xe tốc hành bươn bả trong đêm, hay qua con phố Lê Duẩn thấy bóng một con tàu đang rít bánh trên đường ray trườn mình ra khỏi thành phố cũng khiến cho lòng nhoi nhói một nỗi khó tả. Cảm giác vương vít của nỗi buồn, của ký ức thương khó, của tâm thế người đi xa chuẩn bị một cái Tết nơi quê nhà sao mãi vẫn nặng lòng...

ST.