Sau tiết Tiểu mãn, mưa cũng nhẹ nhàng rơi xuống. Đứng trên gác vắng, nhìn về phía xa, núi Tây lẩn khuất trong ánh ráng chiều.

Tôi đang đơn thân, nhưng ít khi nào nửa đêm tỉnh giấc mà suy sụp ý niệm vì cô quạnh, đôi lúc thao thức là để tìm về một hồi ức quá vãng nào đó. Con người chính là vậy, sống ở thực tại, ngoái nhìn về quá khứ và lo lắng cho vị lai, có nuối tiếc, có ngao ngán, có mong chờ, có thất vọng, có hạnh phúc, có bi thương. Dù rằng đó chỉ là những mảnh ghép không hoàn chỉnh nhưng vẫn cố lục tìm, lượm lặt những ký ức vỡ vụn, đẹp đẽ quang mang, đau thương vô tận, là thanh xuân, là xuyến xao, là hoài niệm, là nhớ nhung, là mong đợi, là ước ao... Cho nên mới nói, đời người chất chồng biết bao là chuyện, thiêu rụi biết bao thời gian, đến lúc mái đầu điểm bạc, chân chính nhìn lại mới thấy bỏ lỡ giác ngộ, bến tịnh chẳng thấy bờ.

Ngày trước Lương đế hỏi Đạt Ma sư tổ: 'Thế nào là công đức thực sự?' Đạt Ma trả lời: 'Tịnh trí diệu viên, thể tự không tịch...'. Chúng ta làm người, lo được lo mất, sống nay nghĩ mai, hồi niệm quá vãng... Làm sao 'tịnh trí', 'không tịch' cho được đây? Người biết vậy rất nhiều, nhưng triệt để tường minh, triệt để giác ngộ thì có được mấy người?!

Hôm nọ có người hỏi tôi 'Nếu chẳng may chết đi thì sao? Sau đó là gì?'. Tôi nói: 'Chẳng có gì cả, tự nhiên là thế, đến lúc thì tới, lo lắng phỏng gì, sau đó là chuyện của sau đó'. Đạo tự nhiên, chẳng thể làm khác. Nếu đã chẳng thể làm khác thì cứ tận hưởng, bình bình đạm đạm mà vượt qua, cũng chẳng có gì khó khăn cả. Một hồi duyên nợ hồng trần cứ vậy kết thúc, an nhiên mà tự tại, chuyện sau đó chẳng phải chuyện của ta nữa rồi. Nửa đêm ngày mồng Năm tháng Hai Lân Đức nguyên niên, nhà sư Huyền Trang viên tịch, thọ 62 tuổi. Cao Tông hoàng đế đau buồn khôn nguôi, ban thuỵ là Đại Biến Giác, cho xây tháp ở Bạch Lộc Nguyên. Biến cố Hoàng Sào có người đem linh cốt của ngài tới Kim Lăng dựng tháp. Đến đời Thái Bình Thiên Quốc, dẹp loạn biến cố, tháp cũng sập đổ, chẳng thể nhận ra mô dạng, thi cốt lụi tàn, xá lợi trôi dạt đủ chốn. Huyền Trang cả một đời phó thác cho Phật Tổ, 17 năm vượt bao gian khổ, nếm tuyết nằm gai, cầu thỉnh chân kinh. Thanh xuân đẹp đẽ nhất của ngài gói trọn trong 17 năm, đến khi trở về đầu đã pha sương, công cao lập trượng, chưa kể kinh điển phiên dịch, một bộ sách Đại Đường Tây Vực Ký đã là bảo điển Phật học ngàn năm rồi. Vậy mà linh cốt biệt tăm, oán thán có đáng không? - Không, vì đạo đã an bài, sao phải oán thán, 'tịnh trí diệu viên, thể tự không tịch', chuyện sau này không còn là chuyện của ngài ấy nữa.

Cô phong tuyệt đỉnh vạn dư tằng,

Sách trượng phàn la tiệm tiệm đăng.

Hành đáo nguyệt biên thiên thượng tự,

Bạch vân tương bạn lưỡng tam tăng.

(Đề trung Nhạc sơn tại Kinh Nam - Huyền Trang)

Núi cao chót vót mấy tầng dư,

Chống gậy níu dây bước lắc lư.

Leo đến chùa kề trăng sáng ấy,

Mây chiều kết bạn với vài sư.

(Phương Tiến Anh dịch thơ)

Huyền Trang kia leo Nhạc sơn, chân bước từ từ, tâm bước từ từ, lúc đến sẽ đến, có trăng mây làm bạn. Chúng ta nếu đã trót sinh trong chốn trần ai lạc định này, vậy thì hãy cứ từ từ an nhiên mà tận hưởng, hãy cứ từ từ an nhiên mà bệnh lão, hãy cứ từ từ an nhiên mà ra đi.

Lành thay.