1. Khái niệm:

Chính sách tiền tệ là những định hướng chiến lược và các giải pháp sách lược của NN nhằm đảm bảo cho lưu thông tiền tệ ổn định để thực hiện những mục tiêu kinh tế chính trị đã dự định của nền kinh tế quốc dân

2.  Vị trí của chính sách tiền tệ

•         Chính sách tiền tệ ảnh hưởng sâu rộng đến các lĩnh vực kinh tế xã hội. Nếu chính sách đó đúng thì nó sẽ khuyến khích đầu tư góp phần cho SX phát triển, nền kinh tế quốc dân sẽ tăng trưởng.

•         Chính sách tiền tệ tác động ngay đến tiền tệ, nó sẽ ảnh hưởng đến lưu thông tiền tệ và uy tín của đồng tiền đang lưu thông.

3. Mục tiêu của CSTT

•         Mục tiêu trung gian: là làm thế nào để thay đổi mức cung tiền tệ và mức cung tín dụng trong nền kinh tế.

- Mục tiêu cuối cùng:

•         Đạt được tỷ lệ tăng trưởng kinh tế mong muốn.

•         Ổn định lãi suất

•         Ổn định thị trường ngoại hối

•         Khuyến khích đầu tư và tăng thêm việc làm.

4. Các công cụ của CSTT

NHTW có thể thực thi hai loại chính sách tiền tệ, phù hợp với tình hình thực tiễn của nền kinh tế đó là:

-         Chính sách nới lỏng tiền tệ: việc cung ứng thêm tiền cho nền kinh tế,nhằm khuyến khích đầu tư, phát triển SX  tạo công ăn việc làm.

-         Chính sách thắt chặt tiền tệ: là việc giảm cung ứng tiền cho nền kinh tế nhằm hạn chế đầu tư, ngăn chặn sự phát triển quá đà của nền kinh tế và kìm chế lạm phát.

* Công cụ trực tiếp:

•         Thứ nhất: Ấn định một hạn mức tín dụng và cung cấp mà trong đó NHTW sẽ phân bổ hạn mức cho các ngân hàng thương mại. Trong quá trình cho vay các NHTM không được phép cho vay vượt quá hạn mức này.

•         Ưu điểm: kiểm soát được khối lượng tín dụng trong nền kinh tế.

•         Nhược điểm:

            - Không phù hợp với thực tế.

            - Gây khó khăn cho hoạt động của NHTM

            - Phát sinh nhiều tiêu cực.

•         Thứ hai: ấn định một mức lãi suất, theo đó NHTW sẽ quy định một mức lãi suất bắt buộc các NHTM phải thực hiện theo.

•         Ưu điểm: kiểm soát được khối lượng tín dụng trong nền kinh tế.

•         Nhược điểm:

            - Gây khó khăn cho hoạt động của NHTM

•         Nhiều dự án đầu tư có hiệu quả nhưng khó có thể triển khai được

•         Thứ ba: phát hành tiền để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế (không phải đáp ứng nhu cầu chi tiêu của chính phủ)

* Công cụ gián tiếp

Là những công cụ mà tác dụng của nó dựa vào cơ chế thị trường.

•         Thứ nhất: chính sách dự trữ bắt buộc

            Chính sách dự trữ bắt buộc là chính sách mà trong đó NHNN quy định cho  các ngân hàng NHTM pải gửi ở NHTW một mức dự trữ bắt buộc. Mức dự trữ bắt buộc này được xác định dựa vào tỷ lệ dự trữ bắt buộc so với nguồn vốn huy động của NH

a. Chính sách dự trữ bắt buộc

•         Cơ chế điều tiết:

•         Khi nền kinh tế thiếu tiền, để tăng lượng tiền trong lưu thông hay NHTW muốn bơm thêm tiền cho nền kinh tế thì NHTW sẽ sử dụng chính sách nới lỏng tiền tệ  tức là NHTW hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc xuống làm cho mức dự trữ bắt buộc giảm từ đó tiền từ NHTM gửi vào NHTW giảm, tiền tại NHTM tăng và tiền vào lưu thông sẽ tăng (NHTM sẽ cho các DN và tổ chức vay)

•         Khi nền kinh tế thừa tiền, để giảm lượng tiền trong lưu thông hay NHTW muốn rút tiền về thì NHTW sẽ sử dụng chính sách thắt chặt tiền tệ bằng cách tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc lên làm cho mức dự trữ bắt buộc tăng từ đó tiền từ NHTM gửi vào NHTW tăng, tiền tại NHTM giảm và tiền vào lưu thông sẽ giảm (NHTM sẽ hạn chế cho các DN và tổ chức vay)

* Điều kiện để công cụ này phát huy tác dụng

•         Tiền chủ yếu nằm ở NHTM

•         NHTM không có dự trữ dư thừa

b. Hoạt động thị trường mở

•         Khái niệm: hoạt động thị trường mở là hoạt động mà trong đó NHTW sẽ tham gia mua bán một số loại giấy tờ có giá nhằm điều tiết khối lượng tiền tệ trong nền kinh tế.

* Cơ chế điều tiết

•         Khi nền kinh tế thiếu tiền, để tăng lượng tiền trong lưu thông hay NHTW muốn bơm thêm tiền cho nền kinh tế thì NHTW sẽ sử dụng chính sách nới lỏng tiền tệ tức là mua một số loại giấy  tờ có giá để tăng khối lượng tiền tệ (NHTW không có  quan hệ giao dịch trực tiếp với các cá nhân tổ chức mà giao dịch thông qua hệ thống NHTM)

•         Khi nền kinh tế thiếu tiền, để tăng lượng tiền trong lưu thông hay NHTW muốn bơm thêm tiền cho nền kinh tế thì NHTW sẽ sử dụng chính sách nới lỏng tiền tệ tức là mua một số loại giấy  tờ có giá để tăng khối lượng tiền tệ (NHTW không có  quan hệ giao

 * Điều kiện để công cụ này phát huy tác dụngdịch trực tiếp với các cá nhân tổ chức mà giao dịch thông qua hệ thống NHTM)

•         Phải tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình giao dịch mua bán

•         Phải đa dạng hóa các loại giấy tờ có giá trên thị trường này

•         Đảm bảo quyền lợi cho các thành viên tham gia trên thị trường.

c. Chính sách lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu (công cụ điều tiết một chiều)

•         Đây là chính sách mà NHTW sẽ chiết khấu một số loại giấy tờ có giá của NHTM hoặc chiết khấu lại một số loại giấy tờ có giá của NHTM

* Cơ chế điều tiết

•         Khi nền kinh tế thiếu tiền, để tăng lượng tiền trong lưu thông hay NHTW muốn bơm thêm tiền cho nền kinh tế thì NHTW sẽ sử dụng chính sách nới lỏng tiền tệ bằng cách giảm lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu để các NHTM đến xin chiết khấu hoặc tái chiết khấu từ đó NHTM sẽ tăng cường cho vay ra bên ngoài và làm tăng lượng tiền trong lưu thông

•         Khi nền kinh tế có dấu hiệu thừa tiền: (không có trường hợp NHTW rút tiền  từ lưu thông về mà chỉ có thể hạn chế việc cung ứng thêm tiền cho nền kinh tế) NHTW muốn thắt chặt khối lượng tiền tệ thì NHTW sẽ tăng lãi suất chiết khấu,tái chiết khấu để các NHTM không xin chiết khấu hoặc tái chiết khấu từ đó NHTM sẽ hạn chế cho vay và lượng tiền đem ra lưu thông sẽ giảm.

* Phạm vi sử dụng

•         Công cụ này ít được sử dụng vì khi lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu tăng sẽ làm cho lãi suất tín dụng tăng sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế.Công cụ này không được tiến hành thường xuyên nên chỉ sử dụng trong từng thời kỳ mà khi sử dụng người ta còn xem xét đến các lợi ích khác  trong nền kinh tế chứ không chỉ dừng lại ở việc điều tiết khối lượng tiền trong nền kinh tế.