ột giờ học lớp phân tích và đầu tư chứng khoán tại TS đào tạo và tư vấn ngân hàng-chứng khoán (ĐH Kinh Tế TP.HCM). Ảnh: Như Hùng

Đây đó những “đại gia” giàu có thừa tiền, chỗ kia một số kẻ ít tiền nuôi chí làm giàu. Góc này, có kẻ đang say sưa ôm đống cổ phiếu tăng giá, góc kia có người đang rầu rĩ vì mất tiền.

Có kẻ hả hê vì vừa thoát được nắm cổ phiếu mất giá, nhưng cũng lại có người đang nóng lòng thập thò ngoài cửa.

Có cần học chơi chứng khoán (CK) không nhỉ? Có người đọc hết nửa “bồ sách” CK mà vẫn mua gì lỗ nấy như thường. Gọi là “chơi” nên ắt có may rủi. Nhưng may mắn cộng thêm sự hiểu biết sẽ may mắn hơn, vì vậy, có học vẫn hơn.

Chứng khoán là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người sở hữu CK với chủ thể phát hành CK.

Thị trường CK là nơi diễn ra hoạt động mua bán CK theo quan hệ cung cầu. Việc mua bán tiến hành ở thị trường sơ cấp, khi CK lần đầu ra mắt các nhà đầu tư. Thị trường sơ cấp là nơi giao dịch các CK đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Tại đây, những người có vốn nhàn rỗi có thể yên tâm đầu tư vào CK, vì khi cần tiền là họ có thể dễ dàng bán lại

Thị trường thứ cấp bao gồm hai bộ phận là thị trường Sở giao dịch và thị trường phi tập trung (OTC – Over The Counter). Sở giao dịch CK là một trong những thị trường chủ yếu thực hiện các hoạt động buôn bán CK, tại đây các lệnh mua và bán được khớp lệnh để hình thành giá giao dịch. Trên thị trường OTC, các giao dịch được tiến hành qua mạng lưới các Công ty CK phân tán trên khắp đất nước và được kết nối với nhau thông qua mạng điện tử.

Hành trang lên sàn

Chuẩn bị một ít vốn, một chút hiểu biết về CK, cộng thêm lòng kiên nhẫn và khả năng chấp nhận rủi ro, thế là đủ để bạn lên sàn. Biết chọn cổ phiếu nào? Nếu không nhờ tư vấn, bạn cần phải có thời gian theo dõi thường xuyên diễn biến của các cổ phiếu và biến động của thị trường vĩ mô.

Bản cáo bạch cung cấp các thông tin về doanh nghiệp niêm yết tình trạng tài chính… là một phương tiện giúp bạn đánh giá mức độ sinh lời và triển vọng của cổ phiếu. Bởi vậy, bạn nên đọc Bản cáo bạch một cách kỹ lưỡng và tìm hiểu rõ những may rủi thực sự của công ty. Nên bắt đầu bằng một số câu hỏi như: việc kinh doanh của công ty đó có tiến triển hay không? Tương lai của nó thế nào?...

Chỉ số giá cổ phiếu là thông tin rất quan trọng đối với hoạt động của thị trường, là thông tin thể hiện giá CK bình quân hiện tại so với kỳ gốc đã chọn. Giá bình quân thời kỳ gốc thường được lấy là 100 hoặc 1.000. Để hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất, bạn cần nghiên cứu kỹ Bản cáo bạch và theo dõi sát sao các chỉ số giá cổ phiếu trong ngày.

Quy trình giao dịch CK niêm yết trên TTGDCK bao gồm 5 bước:

- Bước 1: mở tài khoản và đặt lệnh giao dịch tại một công ty CK.

- Bước 2: công ty chuyển lệnh giao dịch vào hệ thống của TTGDCK.

- Bước 3: TTGDCK thực hiện ghép lệnh và thông báo kết quả giao dịch cho công ty CK.

- Bước 4: công ty CK thông báo kết quả giao dịch cho nhà đầu tư.

- Bước 5: nhà đầu tư nhận được CK (nếu là người mua) trên tài khoản của mình tại công ty CK.

Mua CK như thế nào?

Nhà đầu tư có thể mua CK thông qua đấu giá trên sàn sơ cấp hoặc CK đã niêm yết tại trung tâm giao dịch chứng khoán (TTGDCK).

Ở sàn sơ cấp, trước hết nhà đầu tư phải tìm hiểu thông tin về đợt đấu giá và đến làm thủ tục đăng ký đặt cọc ngay tại TTGDCK hoặc các đại lý của trung tâm. Nhà đầu tư sẽ nhận được phiếu tham dự đấu giá và tiến hành đấu giá theo thời gian quy định. Tại đây, CK có thể của một tổ chức chưa niêm yết trên TTGDCK nên việc mua đi bán lại thường không dễ dàng.

CK đã niêm yết là CK có đủ điều kiện và tiêu chuẩn được đăng ký và mua bán tại TTGDCK. Các công ty phát hành thường đã có kết quả kinh doanh hiệu quả nhiều năm, tình hình tài chính đã được kiểm soát và thông tin về doanh nghiệp được công bố công khai.

Làm sao có thể tối đa hóa lợi nhuận?

Không có công thức nào bảo đảm một sự thành công mỹ mãn trên thị trường này. Nhìn chung, thành công sẽ đến với những người nắm được kỹ thuật phân tích các chỉ số tài chính và có khả năng phán đoán sự đi lên của các công ty cũng như xu hướng phát triển của thị trường. Vì rằng đầu tư cổ phiếu là đầu tư vào tương lai, mà các chỉ số tài chính của công ty lại chỉ cho biết về kết quả trong quá khứ, nên yếu tố tổng hợp và phán đoán là rất quan trọng. Đấy là chưa kể đến sự tác động của hàng loạt yếu tố khác, như tình hình chính trị, kinh tế và xã hội trong nước và quốc tế…

Bảng giao dịch trực tuyến tại sàn công ty Cổ phần chứng khoán SG. Ảnh: Thanh Đạm

Giải mã bằng giao dịch trực tuyến

- Màu xanh báo hiệu sự thay đổi tăng giá, màu đỏ thể hiện sự thay đổi giảm giá, màu vàng là sự đúng giá.

- Cột mã CK: bao gồm tên viết tắt của CK được đăng ký và niêm yết tại TTGDCK.

- Cột giá tham chiếu: là giá đóng cửa của ngày giao dịch trước đó và là cơ sở để xác định giá trần, giá sàn của ngày giao dịch hiện tại.

- Cột giá trần: là mức giá cao nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua, bán CK.

- Cột giá mở cửa: là mức giá thực hiện đầu tiên trong ngày giao dịch.

- Cột giá đóng cửa: là mức giá thực hiện cuối cùng trong ngày giao dịch.

- Cột giá khớp lệnh: là mức giá tại đó khối lượng CK được giao dịch nhiều nhất.

- Cột khối lượng khớp lệnh: là khối lượng CK được thực hiện tại mức giá khớp lệnh.

- Cột chênh lệch (+/-): là thay đổi của mức giá hiện tại so với giá tham chiếu trong ngày giao dịch.

 Chơi chứng khoán là một nghệ thuật nó đòi hỏi ba giai đoạn: chuẩn bị, thai nghén và thực thụ. Bên cạnh đó, bạn cần có đủ hai yếu tố: Tiền bạc và thời gian.

Bước 1: Giai đoạn chuẩn bị

Internet

Muốn mua bán chứng khoán bằng Internet thì trước hết phải có… Internet.

Ngân khoản

Bạn mở một ngân khoản trong ngân hàng chấp nhận mua bán chứng khoán (broker) trên mạng. Bạn nên đi so sánh vài ba nhà môi giới.

Tối thiểu bạn phải có lệnh Stop loss order.

Bước 2: Giai đoạn thai nghén

Điều kiện cá nhân:

Hơn bất cứ nơi nào, đối với thị trường chứng khoán, sự hiểu biết là tiền bạc.

Chỉ biết vậy thôi là bạn có thể nhập cuộc rồi.

Để không mất tiền, bạn nên bắt đầu chơi chứng khoán bằng tài khoản ảo.

Nếu bạn không muốn để cho mình mất tiền để mua bán chứng khoán thì bạn lại nên bỏ tiền vào sách vở, buổi thuyết trình, khóa học... liên quan đến chứng khoán.

Siêu việt hơn hết là tìm được một người đỡ đầu, vừa đỡ tốn công vừa đỡ tốn tiền.

Bước 3: Thời kỳ thực thụ

Theo những người chuyên môn, thành công với chứng khoán chỉ nhờ 20 % những gì chúng ta học hỏi, 80 % kia là phải nhờ vào chính bản thân chúng ta.

Bạn nên bắt đầu mua bán từ từ với sự thận trọng tối đa.

Vì nhu cầu an toàn, không nên “bỏ hết trứng vào một rỗ”, bạn nên chia đều tài sản, mua ít nhất là 3 cổ phần khác nhau, tối đa thì 8-9 vì bạn khó theo dõi nhiều hơn nữa.

Vì nhu cầu an toàn, không nên mua dồn tiền vào bất cứ một cổ phần hơn 1/3 số tiền bạn đang có.

Quan trọng nhất là sự đều đặn chứ không phải là lời thật nhiều tiền.

Sau một thời gian bạn bị thua thì bạn phải dừng lại để tìm những khuyết điểm đã làm bạn thất bại.

Nhưng sau một thời gian thắng liên tục thì bạn cũng ngừng lại, nghĩ ngơi vài ba ngày để kấy lại sự bình thản trong tâm hồn, không quá chủ quan để phạm vào những lỗi lầm đang tiềm ẩn.

Chơi chứng khoán là một nghệ thuật, đòi hỏi nhiều ở năng khiếu bản thân và khả năng chịu stress rất cao.