truyện dà i

Nhà thờ Đức bà Paris

Chương 1

Gian phòng lớn

Ngà y 6 tháng giêng 1482 tất cả các chuÃ'ng nhà thờ của thà nh phố rung hết cỡ, đánh thức dân Parisdậy.

Họ nÃ'n nao, vì hÃ'm nay là ngà y các Vua và hội của thằng Điên. ở Grève có trồng cây chúc mừng tại nhà thờ Braqne và trình diễn vở kịch tÃ'n giáo tại dinh Tòa án.

Từ sáng sớm, nam nữ thị dân khắp nơi đổ về ba địa điểm đã định. Các tư gia và cửa hiệu đều đóng cửa. Phần đÃ'ng kéo nhau đến Grève, vì thời tiết mùa nà y hợp hơn, hoặc đổ về phòng lớn của Tòa án, nơi kịch tÃ'n giáo sẽ được trình diễn. Phòng nà y cửa được che kín. Dân hiếu kỳ đồng lòng bỏ mặc cây chúc mừng thưa thớt hoa, đứng run rẩy cÃ' đơn dưới bầu trời tháng giêng.

Vở kịch chỉ được bắt đầu sau tiếng chuÃ'ng thứ mười hai của đồng hồ Tòa án. Nó sẽ được trình diễn trên một cái bục sát tường, phủ nhiễu điều, gọi là bà n đá hoa cương. Diễn kịch giờ ấy thế là muộn. CÃ'ng chúng chờ từ sáng, mỗi lúc thêm đÃ'ng nghịt. Vướng víu, sốt ruột, họ cãi lộn vì bất cứ lý do gì. Đám đÃ'ng phải chờ đợi quá lâu, lại bị nghẹt thở, bị lèn chặt, bị giam kín, bị xÃ' đẩy, bị chèn ép, nên họ trở nên mệt mỏi.

Trong sự huyên náo của họ có một cái gì đó gắt gao chua chát.

Người ta chỉ nghe thấy tiếng ca thán, những lời nguyền rủa của bọn sứ giả phơ-la-măng đã tới từ hai hÃ'm trước để thu xếp đám cưới của thái tử và cÃ'ng nương Marguerite xứ Flandres, những lời phản ứng viên phán quan của các thương gia, chống lại Hồng y giáo chủ De Bourbon, pháp quan của Tòa án, chống lại các tên cảnh sát, gậy lăm lăm trong tay, chống lại cái rét, cái nóng, thời tiết xấu, chống lại giáo hoà ng của các thằng Điên, chống lại giám mục của Paris, chống lại các hà ng cột, các pho tượng, cái cửa đóng kín mít, cái cửa sổ mở toang.

Tất cả là m cho bọn học sinh trường dòng, lũ đầy tớ lẩn trong đám đÃ'ng rất khoái, chúng pha thêm và o sự bất bình những lời châm chọc, những trò tai quái, khác nà o chích thêm và o tâm trạng bực dọc những mũi kim nhọn..Trong bọn chúng còn có một lũ tếu đang táo tợn ngồi vắt vẻo trên đỉnh cột. Sau khi đập vỡ kính một cửa sổ, chúng ném những cái nhìn, những lời trêu chọc và o đám quần chúng đang chen chúc trong và ngoà i phòng. Qua cử chỉ tức cười, tiếng cười hÃ' hố, tiếng gọi nhau nhạo báng từ đầu đến cuối phòng, khÃ'ng khó gì khÃ'ng nhận ra rằng bọn giáo đồ nà y khÃ'ng phải chia sẻ nỗi bực bội, mệt nhọc của những người có mặt.

Chúng biết khai thác cảnh tượng đang diễn ra để có thể kiên nhẫn chờ mà n kịch khác.

Người ta la hét gọi nhau. Người anh của viên thái thú Gilles Lecornu xuất hiện. Lập tức những lời chế giễu trút và o lão, Gilles Lecornu toát mồ hÃ'i, thở phì phò, nổi cáu:

- Ghê tởm! Học trò mà ăn nói với các vị trưởng giả thế bao giờ. Thời ta thì bọn bay sẽ bị quất cho mấy thanh củi rồi đem thiêu sống.

Sự vui nhộn, những lời giễu cợt cà ng tăng.

Cuối cùng, đồng hồ điểm chính ngọ. Im lặng thay cho huyên náo. Những cái cổ vươn ra.

Những con mắt hau háu hướng về phía bà n cẩm thạch, nhưng chẳng có gì cả.

Thế nà y thì quá lắm.

Người ta đợi một, hai, ba phút, mười lăm phút vẫn chẳng thấy gì. Tấm bục vẫn vắng tanh.

Sà n kịch câm lặng. Sốt ruột rồi nổi giận. Những tiếng cáu kỉnh bật lên:

"Kịch tÃ'n giáo". "Kịch tÃ'n giáo".

Những cái đầu bốc nóng. Một cơn bão phút trước mới chỉ ầm ĩ, đã bay đến trên đám quần chúng.

- Phá sạch đi! Phá sạch đi! - Tiếng gà o tứ phía nổi lên.

Giữa lúc đó, tấm phÃ'ng trong cùng vén lên.

Một nhân vật tự xưng là sắm vai Jupiter, tuyên bố:

- Chúng ta sẽ bắt đầu khi nà o đức Hồng y giáo chủ tối cao đến.

Tiếng anh ta chìm đi trong tiếng la ó như sấm dậy.

- Bắt đầu ngay lập tức! Diễn ngay lập tức!

Sự cuồng nộ của quần chúng sắp nổ ra gấp đÃ'i thì một nhân vật xuất hiện. Chính là tác giả của vở kịch: Pierre Gringoire. Anh kéo Jupiter ra một góc, hạ lệnh:

- Phải bắt đầu ngay..- Hoan hÃ'! Hoan hÃ'! - Đám quần chúng gà o lên.

Tiếng vỗ tay đinh tai. Jupiter lui và o sau tấm mà n, trong khi tiếng hò reo cơ hồ là m rung chuyển cả gian phòng.

Lát sau, người ta bắt đầu thưởng thức vở:

"Lời phán xét cÃ'ng minh của đức Mẹ đồng trinh".

CÃ'ng chúng đang thà nh kính nghe thì cái cửa dà nh riêng cho thượng khách của sà n diễn mở ra. Giọng sang sảng của người tiếp tân thÃ'ng báo bất ngờ:

- Đức Ã'ng Hồng y De Bourbon đến!

Tội nghiệp cho Gringoire!

Điều anh lo sợ đã xảy ra.

Đức Ã'ng đến là m điên đảo cả cử tọa. Mọi cái đầu quay về bục diễn. Chẳng còn nghe thấy gì hết.

- Đức Hồng y! Đức Hồng y!

Đức Hồng y dừng lại một phút trên bục diễn.

Ngà i đưa khuÃ'n mặt lạnh lùng lướt nhìn cÃ'ng chúng. Tiếng ồn à o cà ng rộ lên. Ai cũng muốn được nhìn Hồng y giáo chủ rõ hơn. Có người dựa đầu lên vai người bên cạnh.

Ngà i bước và o, chà o khán giả rồi chậm rãi đi tới chiếc ghế bà nh bọc nhung đỏ thắm dà nh riêng cho ngà i. Có vẻ như ngà i đang nghĩ tận đâu đâu. Đoà n tùy tùng gồm các giám mục, các linh mục lục tục theo sau ngà i là m tăng thêm tiếng ồn à o và sự hiếu kỳ.

Sau Hồng y De Bourbon là các vị phái viên của quận cÃ'ng d’Autriche, xếp hà ng đÃ'i.

KhÃ'ng thể nghĩ tới kịch tÃ'n giáo được nữa.

Anh chà ng Gringoire tội nghiệp, hoà i cÃ'ng khÃ'ng thể nà o tập hợp ngay được các diễn viên và là m cho họ tập trung chú ý và o vở kịch của anh.

Trong số các người mới đến có các trưởng giả ở Gand, những cái đầu phơ-la-măng vừa đĩnh đạc, vừa trịnh trọng trÃ'ng giống như các nhân vật trong bức tranh Ronde de nuit (tuần tra đêm) của Rembrandt vẽ rất tà i tình. Trong số nà y có Guillaume Rym và Jacques Coppenole.

Ã"ng nà y là thợ già y bậc thầy, xuất thân bình dân. Ã'ng già nh được thà nh cÃ'ng mỹ mãn bởi Ã'ng đã trò chuyện thân mật với gã ăn mà y tên là Clopin Trouillefou đang vắt vẻo trên sà của bục diễn, chẳng thèm quan tâm đến nghi thức, mồm khÃ'ng ngớt van xin:.- Xin là m phúc với, các Ã'ng, các bà ơi!

Tình hình đã xấu cà ng tồi tệ, vì trong khi các kịch sĩ tiếp tục diễn và Pierre Gringoire hy vọng vở kịch của anh có thể được trình diễn chót lọt, thì Coppenole thình lình đứng lên, hiệu triệu cÃ'ng chúng đang chỉ chờ có thế:

- Thưa các vị trưởng giả, các vị hà o phú của Paris, tÃ'i khÃ'ng hiểu chúng ta đang là m gì ở đây.

TÃ'i trÃ'ng thấy ở kia, trên cái mễ, những kẻ như đang muốn choảng nhau. KhÃ'ng biết đó có phải là cái mà các vị gọi là kịch tÃ'n giáo khÃ'ng, nhưng cái đó chẳng hay ho chút nà o. Chúng đấu nhau bằng lưỡi và chẳng cÃ32; ³ gì hơn. TÃ'i chờ đợi cú đánh đầu tiên đã mười lăm phút rồi. Chẳng có gì cả. Toà n là một lũ hèn nhát chỉ là m sứt da nhau bằng những lời chửi bới. Phải gọi đến đây những đấu sĩ của Luân-đÃ'n, của Rotterdam và lập tức các vị sẽ thấy những cú đấm ra đấm. Thế nà y đâu có phải điều người ta đã nói với tÃ'i. Họ hứa có lễ hội của các thằng Điên, cuộc bầu giáo hoà ng. Chúng tÃ'i cũng có giáo hoà ng của những thằng Điên ở Gand. Về điểm nà y chúng tÃ'i khÃ'ng chịu tụt hậu đâu. Chúng tÃ'i là m như thế nà y. Chúng tÃ'i tụ họp lại trong sự huyên náo như ở đây. Từng người một lần lượt chui đầu qua một cái lỗ và chiềng ra một bộ mặt nhăn nhó. Ai có bộ mặt nhăn nhó xấu nhất thì được bầu là giáo hoà ng, theo sự tán thưởng của mọi người. Đấy mới là trò chơi thật thú vị. Các vị có muốn bầu giáo hoà ng của chúng ta theo kiểu xứ tÃ'i khÃ'ng?

Gringoire muốn phản đối nhưng sự kinh ngạc, sự bất bình, sự giận dữ là m anh tắc họng.

Mặt khác đề nghị của Ã'ng thợ già y được các trưởng giả hoan nghênh nhiệt liệt vì họ được phỉnh là hà o phú. Mọi sự chống đối đều vÃ' ích.

Trong nháy mắt, mọi người đã sẵn sà ng thực hiện ý kiến của Coppenole. Điện thờ nhỏ trước bà n đá hoa cương được chọn là m sân khấu của trò chơi nhăn mặt. Miếng kính vỡ ở cái hoa thị phía trên cửa ra và o tạo thà nh một lỗ tròn nơi bức tường đá. Những kẻ tranh tà i phải chui đầu qua lỗ tròn ấy. Muốn vươn tới đó chỉ cần đứng trên hai thùng tÃ'n-nÃ' chồng lên nhau, chẳng biết ở đâu ra. Thể lệ là mỗi ứng viên, bất kể đà n Ã'ng hay đà n bà (vì người ta có thể bầu cả nữ giáo hoà ng) phải nấp trong điện thờ, chùm kín mặt cho đến khi xuất hiện, để cho ấn tượng được tinh khÃ'i và trọn vẹn. Chỉ một loáng, điện thờ đã đầy những ứng viên. Cửa điện thờ đóng lại..Trò nhăn mặt bắt đầu. Cái mặt đầu tiên ló ra ở lỗ tròn, mí mắt lộn ngược, đỏ lòm, miệng ngoác ra như cái mõm, trán nhăn như cái bớt ngạo nghễ. Trận cười nổ ra khÃ'ng gì ngăn được.

Bộ mặt thứ hai, thứ ba tiếp theo, rồi cái nữa, cái nữa. Tiếng cười, tiếng giậm chân tăng lên.

Bỗng nhiên một trà ng sấm hoan hÃ' nổ tung, xen lẫn những tiếng tung hÃ' dị thường. Giáo hoà ng của những thằng Điên đã được bầu.

Tiếng la hét khắp nơi: "Hoan hÃ'! Hoan hÃ'!" Quả thật cái mặt đang nhăn nhở ở chỗ hoa thị là một bộ mặt kinh dị. Sau tất cả những bộ mặt biến dạng lần lượt hiện ra ở lỗ cửa sổ thì cái mặt kỳ dị nà y ăn đứt trong cuộc bầu cử. Nó là m cho cử tọa choáng váng. Ngay Coppenole cũng vỗ tay hoan nghênh.

Sự tán thưởng là nhất trí. Người ta lao về phía điện thờ lÃ'i giáo hoà ng của những thằng Điên ra. Hắn sung sướng, đắc thắng. Sự ngạc nhiên, ngưỡng mộ lên đến tột đỉnh. Cái nhăn nhó chính là mặt hắn ta. Có thể nói toà n bộ con người hắn là một cái nhăn nhó. Cái đầu to tướng lởm chởm tóc hung, giữa hai vai là một cái bướu lớn dúi hắn về phía trước. Cặp đùi và cẳng chân lệch vẹo một cách kỳ lạ khiến chúng chỉ có thể chạm nhau ở đầu gối. Những bà n chân kềnh cà ng. Những bà n tay to bè, với tất cả những kỳ hình, dị tướng ấy, hắn có một vẻ cường tráng dẻo dai, hung tợn đáng sợ. Có thể nói đó là một thằng khổng lồ bị gẫy rời ra, rồi được gắn lại bừa bãi.

Đó là vị giáo hoà ng của những thằng Điên vừa đăng quang.

- Đó là Quasimodo, người kéo chuÃ'ng nhà thờ! Quasimodo thằng chột! Quasimodo thằng khoèo! Hoan hÃ'! Hoan hÃ'!

Con quỷ tội nghiệp nà y có thừa biệt danh để lựa chọn.

Giữa cảnh hỗn loạn nà y, Quasimodo đứng u buồn, nghiêm nghị trước điện thờ cho mọi người ngắm tứ phía.

Một giáo đồ tên là Robin Poussepain thì phải, cười và o mũi hắn. Chú nà y đứng gần hắn quá. Quasimodo tóm lấy thắt lưng chú, lẳng qua đầu đám đÃ'ng, xa đến mười bộ.

Cả đám ăn mà y, đám đầy tớ, bọn rạch túi, cùng lũ học trò à o đến lục tìm trong tủ hồ sơ lấy ra cái mũ miện bằng giấy bồi, cái áo choà ng.tức cười của giáo hoà ng, của những thằng Điên.

Quasimodo đứng yên, mặc cho mọi người mặc áo cho mình, khÃ'ng thèm nhíu mà y, với một sự dễ bảo ngạo nghễ.

Người ta đặt hắn ngồi lên một chiếc cáng sặc sỡ. Mười hai tên anh chị của phường các thằng Điên nâng cáng lên vai. Một thứ niềm vui chua chát và khinh thị nở trên bộ mặt rầu rầu của thằng độc nhỡn khi hắn nhìn thấy dưới đÃ'i chân dị hình của mình những đầu người đẹp đẽ, thằng đứng, hoà n hảo. Đám rước rách rưới, hò la ấy theo thÃ'ng lệ, đi quanh hà nh lang của tòa dinh thự trước khi diễu ra phố và các ngã tư.

Quần chúng háo hức đi theo.

Giữa lúc đó, có những tiếng kêu rộ lên:

- Esmeralda! Nà ng Esmeralda! Nà ng Esmeralda kia kìa! Nà ng kia kìa!

- Thế là nghĩa lý gì? Nà ng Esmeralda?

Pierre Gringoire thở dà i. Lúc nà y anh đã thà nh khán giả duy nhất của vở kịch của mình.

Anh vặn vẹo tay, thất vọng.

Trong lúc bầu giáo hoà ng, Gringoire đã tưởng vở diễn của anh có thể chót lọt. Các kịch sĩ bị anh thúc ép, khÃ'ng ngừng đọc lời thoại và anh cũng khÃ'ng ngừng lắng nghe họ. Anh đã lợi dụng cảnh ồn à o, quyết định cứ diễn đến cùng, hy vọng cÃ'ng chúng sẽ chú ý trở lại.

Tia hy vọng leo lét ấy nhen lên khi anh thấy giáo hoà ng của những thằng Điên và đám rước ầm ầm kéo ra khỏi phòng. Khốn thay, đám quần chúng ấy lại là cÃ'ng chúng của anh. Trong nháy mắt, gian phòng lớn trống khÃ'ng.

Đúng là đòn cuối cùng. Gringoire nhận cú đòn một cách nhẫn nại:

- Quỷ tha ma bắt các anh đi! - Anh gà o lên với các diễn viên. - Nếu ta phải trả giá thì các anh cũng sẽ phải trả giá..

Chương 2

NÃ ng Esmeralda

Khi Gringoire đi khỏi Tòa án thì đường phố đã tối sẫm. Anh thích trời tối để suy ngẫm về thất bại của vở kịch. Ngoà i ra anh khÃ'ng dám về nhà ở phố Grenier-sur-l’Eau. Anh đã trÃ'ng mong và o món tiền cha bề trên thù lao cho tác phẩm thơ để trả cho chủ nhà , Ã'ng Guillaume Doulx-Sire, sáu tháng tiền thuê nhà còn nợ. Suy nghĩ một lát anh nhớ ra là tuần trước anh đã thấy trước cửa nhà một nghị sĩ, ở phố Savaterie, một bậc thềm, anh đã tự nhủ: khi cần thì bậc đá nà y sẽ là một cái gối rất tốt cho một gã ăn mà y hay một nhà thơ. Anh cảm ơn Thượng đế đã ban cho anh ý nghĩ tốt đẹp ấy.

Anh sắp vượt qua quảng trường của tòa dinh thự để đi và o cái mê lộ khúc khuỷu của thà nh phố thì thấy đám rước giáo hoà ng của những thằng Điên đi ngang qua đường. Tiếng la hét ầm ĩ, đuốc sáng rực. Cảnh tượng ấy là m nhói lên những vết xước trong lòng tự trọng của anh; anh lẩn trốn trong nỗi cay đắng vì bi kịch khÃ'ng may. Tất cả những gì gợi lại lễ hội ban ngà y là m cho anh chua xót và là m rỉ máu vết thương lòng.

Anh muốn đi qua cầu Saint-Michel, một bọn trẻ con chạy lăng xăng, tay cầm pháo sáng.

Xa hơn, đám đÃ'ng hò reo, chiêm ngưỡng những lá cờ trên đó họa sĩ Jehan Fourbault vẽ chân dung đức vua, thái tử và nhiều nhân vật quan trọng khác. Gringoire thở dà i:

- Sung sướng thay họa sĩ Jehan Fourbault! -Anh quay lưng lại những mảnh giẻ.

Một con phố phía trước mặt. Anh thấy nó tối quá, hoang vắng quá. Anh hy vọng ở đây sẽ thoát khỏi những âm vang của lễ hội. Anh đi sâu và o con phố, ra tận bờ sÃ'ng. Men theo bức tường lớn của vườn ngự uyển, bước trên kè khÃ'ng lát đá, bùn ngập tới mắt cá chân, anh đến đầu phía tây thà nh phố. Anh đứng ngắm một lát hòn đảo nhỏ của người hướng dẫn bò. Trong bóng tối, hòn đảo nhỏ trÃ'ng như một khối đen sì, bên kia là dòng sÃ'ng hẹp trắng nhờ. Nhờ ánh sáng leo lét của một ngọn đèn nhỏ, người ta đoán ra túp lều hình tổ ong, nơi đó người hướng dẫn bò nghỉ qua đêm..Gringoire nghĩ:

- Sung sướng thay người dẫn bò! Anh ta khÃ'ng hề nghĩ đến hư vinh, chuyện nhà vua lấy vợ, những nữ quận chúa De Bourgognethì bận gì đến anh! Anh khÃ'ng thèm biết đến nà ng Marguerites nà o khác ngoà i bồn cỏ tháng tư của anh, nơi những con bò đang gậm cỏ! Còn ta, một thi sĩ, ta bị hò la, ta run rẩy và đế già y của ta thì mòn mỏng, trong veo có thể là m kính cho cái đèn của anh. Cám ơn anh hướng dẫn bò! Túp lều của anh là m dịu mắt ta và giúp ta quên đi Paris!

Một tiếng pháo đÃ'i thình lình bật ra từ túp lều hạnh phúc, là m anh tỉnh giấc mơ mà ng. Đó là người hướng dẫn bò góp phần mình và o lễ hội, đốt một cây pháo hoa.

Tiếng pháo là m Gringoire sởn da gà :

- Lễ hội phải gió! - Anh kêu lên. - Mi theo đuổi ta khắp nơi chăng? Trời ơi! Đến tận túp lều của gã hướng dẫn bò!

Anh nhìn dòng sÃ'ng Seinedưới chân. Một ý định kinh khủng xâm chiếm anh:

- Ã'i! Nếu nước khÃ'ng buốt giá thế, thì ta sẵn sà ng nhảy xuống sÃ'ng cho chết quách!

Thế là , một quyết định tuyệt vọng nảy ra:

Nếu đã khÃ'ng thể thoát khỏi giáo hoà ng của những thằng Điên, khỏi những mảnh giẻ của Jehan Fourbault, khỏi những quả pháo, thì sao ta khÃ'ng mạnh dạn xÃ'ng thẳng và o giữa lễ hội, đi đến quảng trường Grève.

- ít ra, biết đâu ta chẳng vớ được một thanh củi của đống lửa liên hoan để sưởi, và còn có thể có gì để ăn tối nữa. Người ta đã dựng lên ba cái gia huy lớn bằng đường... Biết đâu mình chẳng có dịp kiếm được và i mẩu vụn...?

Khi Pierre Gringoire đến quảng trường Grève thì anh rét run. Anh đã đi qua cầu Pont-aux-Meuniers để tránh cái huyên náo của Pont-au-Change và những lá cờ, giẻ rách của Jehan Fourbault, nhưng các bánh xe cối xay của đức giám mục đã té bùn và o anh khi đi ngang. Chiếc áo choà ng của anh ướt sũng. Bởi thế anh vội và ng đến gần đống lửa liên hoan đang cháy rực giữa quảng trường. Nhưng một đám rất đÃ'ng đã vây quanh ngọn lửa. Nhìn gần hơn, anh thấy vòng người đÃ'ng quá, khÃ'ng thể tính chuyện sưởi nhờ lửa nhà vua được. Khán giả kéo đến cà ng lúc cà ng đÃ'ng. Họ khÃ'ng chỉ bị thu hút bởi những thanh củi cháy.

Trên một khoảng rộng giữa quần chúng và đống lửa, một cÃ' gái đang nhảy..CÃ' khÃ'ng cao lớn, nhưng trÃ'ng dường như cao lớn, do thân hình mảnh mai cao dong dỏng vươn thẳng của cÃ'. Nước da cÃ' bánh mật. Có thể đoán rằng ban ngà y nước da ấy có ánh và ng của người †ng-đa-lu và người La Mã. Bà n chân nhỏ nhắn cũng rất †ng-đa-lu vì trÃ'ng chúng gọn gà ng, thoải mái trong đÃ'i già y xinh xinh. CÃ' nhảy, cÃ' lượn vòng, cÃ' xoay tít trên tấm thảm Ba Tư cũ, trải cẩu thả dưới chân cÃ'. Mỗi khi lượn trước khán giả, cÃ' phóng và o họ tia chớp của cặp mắt to đen láy.

Xung quanh cÃ', mọi cặp mắt đều chăm chú, mọi cái miệng hé mở, trong lúc cÃ' nhảy theo nhịp trống rộn rà ng. ĐÃ'i tay nâng cao trên đầu, mảnh mai, mềm mại, sống động như một con ong bầu. Bộ đồ lót óng ánh và ng. Cái váy sặc sỡ phồng lên. Mái tóc huyền. Cặp mắt bừng lửa:

CÃ' là một tạo vật siêu nhiên! Gringoire nghĩ: -Đ Ãºng là một nà ng tiên!

Giữa lúc đó, một bím tóc của nà ng tiên xổ ra. Một đồng xu đồng và ng chóe đính và o tóc cÃ' lăn xuống đất.

- ‰, khÃ'ng được. Đây là một đứa con gái bÃ'-hê-miêng.

Mọi ảo tưởng tan biến.

CÃ' lại nhảy. Đúng là một cÃ' gái bÃ'-hê-miêng.

Giữa những bộ mặt đỏ lửa, có một người nhìn cÃ' vũ nữ chăm chú hơn cả. Quần áo anh bị đám quần chúng vây quanh che khuất. Có vẻ như anh chưa quá ba mươi lăm tuổi, nhưng đã hói. Và i túm tóc lưa thưa, xám, lơ thơ trên thái dương. Vầng trán cao rộng hằn những nếp nhăn.

Con mắt sâu ánh lên những nét trẻ trung lạ thường. Anh khÃ'ng ngừng dán mắt và o cÃ' gái, trong lúc cÃ' nhảy nhót điên dại, bay lượn trong niềm hân hoan của mọi người. Giấc mơ mà ng của anh chà ng dường như mỗi lúc một u tối.

Người con gái độ mười sáu tuổi, mệt thở dốc ra. Nà ng ngừng lại, quần chúng hoan hÃ' nhiệt liệt.

- Djali! - CÃ' gái bÃ'-hê-miêng gọi.

Gringoire thấy một con dê nhỏ, lÃ'ng trắng tiến ra, nhanh nhẹn, linh hoạt, bóng láng. Nó có cặp sừng và ng. Cẳng chân và ng. Vòng cổ và ng.

- Đến lượt mi, Djali. - CÃ' gái nói.

CÃ' ngồi xuống duyên dáng đưa cho con dê cái trống. CÃ' tiếp lời:

- Tháng nà y là tháng mấy trong năm?.Con dê nhấc cẳng đánh một tiếng trên mặt trống. Đúng, tháng nà y là tháng giêng, quần chúng hoan hÃ'.

CÃ' gái lại nói:

- Djali, hÃ'm nay là ngà y bao nhiêu trong tháng?

Djali nâng cẳng chân và ng đánh mười lần trên mặt trống.

CÃ' gái tiếp tục trò đánh trống.

- Djali, bây giờ là mấy giờ?

Djali đánh bảy tiếng. Đúng lúc đó, đồng hồ của nhà thờ Maison-aux-Piliers điểm bảy giờ.

Quần chúng kinh ngạc, thán phục.

Một tiếng nói ảm đạm từ đám đÃ'ng cất lên:

- Đây là trò phù thủy.

Đó là tiếng nói của người đà n Ã'ng hói đầu, từ nãy khÃ'ng rời mắt khỏi cÃ' gái bÃ'-hê-miêng.

CÃ' giật thót người, ngoái lại.

- Trò phạm thánh! Trò ngoại đạo! - Tiếng nói kia lại cất lên.

CÃ' gái ngoái lại một lần nữa.

- A, lại con người xấu xa! - CÃ' bĩu mÃ'i, xoay mình trên gót chân, nâng cái trống đi thu lượm tiền thưởng của khán giả.

Thình lình cÃ' đi ngang Gringoire. Gringoire choáng người, thò tay và o túi. CÃ' gái dừng lại.

Thi sĩ kêu lên: Quái quỷ! Anh tìm thấy trong đáy túi cái sự thật: túi rỗng khÃ'ng.

Nhưng cÃ' gái xinh đẹp vẫn đứng đó, chờ đợi, mắt mở to, chìa cái trống về phía anh.

Gringoire toát mồ hÃ'i hột. May thay, một sự cố bất ngờ đã cứu anh.

Một giọng nói gay gắt cất lên từ góc tối nhất của quảng trường.

- Mi có xéo đi khÃ'ng, con châu chấu Ai Cập kia?

CÃ' gái quay lại hốt hoảng. KhÃ'ng phải là tiếng đà n Ã'ng mà là tiếng đà n bà . Tiếng quát ấy là m cho bọn trẻ lảng vảng quanh đó, khoái chí.

- Đó là mụ ẩn cư ở tháp Tour-Roland. -Bọn trẻ cười ré. - KhÃ'ng biết mụ ăn tối chưa?

Thừa lúc cÃ' gái bối rối, Gringoire chuồn thẳng. Tiếng hò la của lũ trẻ, nhắc anh: Cả anh nữa cũng chưa ăn tối. Đi ngủ mà bụng rỗng thì phiền thật, cà ng chẳng vui tẹo nà o khi vừa khÃ'ng ăn tối, vừa khÃ'ng biết ngủ đâu.

Gringoire đang trong tình cảnh như thế.

KhÃ'ng có bánh mì, khÃ'ng nơi trú ngụ..Anh đang ngẫm nghĩ về tình cảnh đáng buồn của mình thì một giọng hát lạ lùng, rất dịu dà ng dứt anh ra khỏi nỗi buồn ủ ê. CÃ' gái trẻ Ai Cập đang hát.

Trong giọng hát, trong vũ điệu, trong vẻ đẹp của cÃ' có cái gì thật quyến rũ đến mê hoặc: trong sáng, thanh thoát, nhẹ lâng.

Lời hát của cÃ' gái thuộc ngÃ'n ngữ gì, Gringoire khÃ'ng biết. Anh nghe say sưa. Từ nhiều giờ nay, đây là những giây phút đầu tiên anh khÃ'ng thấy đau khổ. Giây phút thật ngắn ngủi.

Vẫn cái giọng đà n bà đã là m gián đoạn điệu nhảy, cắt đứt tiếng hát của cÃ' gái:

- Mà y có câm đi khÃ'ng, con ve sầu của địa ngục kia!

"Con ve sầu" tội nghiệp ngừng bặt.

- Ã'i, cái cưa mẻ kia đã là m rối loạn tiếng hát êm dịu! - Nhiều khán giả khác chửi rủa.

- Quỷ tha ma bắt mụ già đi!

Mụ ta có thể sẽ phải hối hận vì đã chống lại cÃ' gái, nếu lúc đó quần chúng khÃ'ng bị sao lãng bởi đám rước giáo hoà ng của những thằng Điên, đuốc bật hồng, đổ và o quảng trường Grève, sau khi đã diễu qua vÃ' số phố và ngã tư.

Đám rước xuất phát từ Tòa án, dọc đường mộ thêm những kẻ lang thang, những tên ăn cướp, những tên ma-cà -bÃ'ng vÃ' cÃ'ng rồi nghề, trÃ'ng thật kỳ lạ.

Giữa đám rước, những tên anh chị của phường những thằng Điên khiêng một cái cáng cắm đầy nến. Trên cáng chễm chệ vị giáo hoà ng mới của những thằng Điên, gã kéo chuÃ'ng của nhà thờ Đức Bà , thằng gù Quasimodo, lấm bê bết, đầu đội mũ lễ, khoác áo choà ng.

Khó mà diễn tả nổi bộ mặt xấu gớm ghiếc của Quasimodo đang nở nang, kiêu hãnh như thế nà o. Lần đầu tiên trong đời hắn được hưởng cảm giác tự trọng. Cho đến nay hắn toà n bị thiên hạ xem thường vì thân phận của hắn, ghê tởm vì người ngợm của hắn. Bởi vậy dù điếc đặc hắn vẫn thưởng thức tiếng hoan hÃ' của đám quần chúng hắn thù ghét. Dù thần dân của hắn có là một lũ bát nháo những thằng điên, những kẻ cắp, những tên ăn mà y thì đã sao. Chúng vẫn cứ là thần dân và hắn là chúa tể. Hắn coi là nghiêm chỉnh những tiếng hoan hÃ' chế giễu, những sự cung kính vÃ' giá trị, pha chút sợ hãi đối với tên gù khỏe như vâm..Người ta kinh ngạc, sợ hãi thấy từ đám đÃ'ng vọt ra một người, giận dữ kéo tay hắn, giằng lấy cây gậy gỗ thiếp và ng, biểu tượng quyền lực giáo hoà ng điên rồ của hắn.

Người ấy chính là nhân vật hói trán. Ã'ng ta mặc quần áo thầy tu. Khi Ã'ng mới từ đám đÃ'ng nhảy ra, thoạt đầu người ta khÃ'ng chú ý nhưng rồi mọi người nhận ra.

- Kìa! Đó là thầy Dom Claude Frollo, phó giám mục. Ã'ng định là m gì thằng chột thế nà y?

Nó sẽ xé xác Ã'ng ra.

Tiếng kêu kinh hoà ng dội lên. Tên Quasimodo ghê gớm nhảy từ trên cáng xuống. Các bà quay mặt đi để khỏi trÃ'ng thấy cảnh hắn xé xác phó giám mục. Hắn nhảy bổ đến chỗ linh mục quỳ gối xuống. Linh mục giật cái áo choà ng của hắn ra, bẻ gẫy cây gậy, xé tan cái áo của hắn.

Quasimodo vẫn quỳ gối, cúi đầu, chắp tay.

Giữa hai người diễn ra một cuộc đối thoại kỳ lạ bằng dấu hiệu và điệu bộ vì chẳng ai nói năng gì. Linh mục đứng thẳng, giận dữ, vẻ dọa nạt. Quasimodo quỳ mọp khúm núm, vẻ van xin.

Thế mà chỉ bằng một ngón tay trỏ là hắn có thể bóp bẹp Ã'ng linh mục.

Cuối cùng, phó giám mục lay mạnh đÃ'i vai lực lưỡng của Quasimodo, ra hiệu cho hắn đứng lên, đi theo Ã'ng.

Cơn bà ng hoà ng ban đầu qua đi. Lũ điên định bảo vệ vị giáo hoà ng thình lình bị truất ngÃ'i của chúng.

Quasimodo đứng trước linh mục, nghiến răng kèn kẹt, gườm gườm nhìn đám đÃ'ng vây quanh, như một con hổ giận dữ.

Linh mục lấy lại vẻ oai nghiêm, ra hiệu cho Quasimodo, và lặng lẽ lui gót.

Quasimodo đi trước Ã'ng, gạt đám đÃ'ng dãn ra.

Sau khi hai người vượt qua quảng trường, bọn hiếu kỳ vÃ' cÃ'ng rồi nghề định đi theo.

Quasimodo liền đi đoạn hậu, đi giật lùi theo phó giám mục. TrÃ'ng hắn béo mập, hung hăng, sừng sộ, gầm ghè như một con thú dữ. Mọi người để cho họ đi sâu và o một con phố hẹp, tối om.

KhÃ'ng ai dám liều theo.

Gringoire lẩm bẩm:

- Thật là đáng khâm phục... Nhưng ta tìm đâu ra chỗ ăn tối bây giờ?.

Chương 3

Cái hũ vỡ

Gringoire mò mẫm theo cÃ' gái bÃ'-hê-miêng.

Anh đã thấy nà ng và con dê đi và o phố Coutellerie. Anh cũng đi và o phố Coutellerie.

Anh đi sau cÃ' gái, vừa đi vừa suy nghĩ. CÃ' gái rảo bước thêm khi thấy các thị dân về nhà , cái quán rượu duy nhất mở cửa hÃ'm nay đã đóng cửa. Phố xá mỗi lúc một tối đen và vắng vẻ.

Lệnh tắt lửa đã ban ra từ lâu, chỉ còn một và i bộ hà nh hiếm hoi. Gringoire đi theo cÃ' gái Ai Cập và o cái mớ rối rắm gồm các phố nhỏ, các ngã tư, các ngõ cụt vây quanh nghĩa trang cũ Saints-Innocents.

Anh đã là m cho cÃ' gái để ý từ nãy. Nhiều lần cÃ' quay lại nhìn anh, băn khoăn. Một lần cÃ' đứng dừng lại, nhìn anh chằm chằm qua ánh sáng hắt ra từ một hiệu bánh hé mở. Gringoire thấy cÃ' bĩu mÃ'i.

Anh theo cÃ' xa xa. Đến khúc ngoặt của con phố, cÃ' mất hút. Anh bỗng nghe tiếng cÃ' kêu chói lói.

Anh bước gấp.

Phố đầy bóng tối. Một chiếc đèn dầu con ở góc phố giúp anh nhận ra cÃ' gái đang giãy giụa trong tay hai gã đang tìm cách bịt miệng cÃ'. Con dê khiếp hãi, kêu be be.

Gringoire la lên:

- Cứu chúng tÃ'i với, các Ã'ng đội tuần tra ơi!

Anh can đảm tiến lên.

Một trong hai người tóm giữ cÃ' gái quay lại:

đó là bộ mặt gớm guốc của Quasimodo.

Gringoire khÃ'ng chạy trốn nhưng cũng khÃ'ng tiến thêm bước nà o. Quasimodo bước lại phía anh. Bằng một cái hất tay trái hắn là m anh ngã chổng vó trên mặt đường, rồi hắn lẩn và o bóng tối, mang theo cÃ' gái sõng sượt trên cánh tay hắn như một mảnh khăn choà ng. Gã đồng bọn theo hắn, con dê tội nghiệp chạy theo miệng kêu thảm thiết.

- Họ giết người! Họ giết người! - CÃ' gái kêu.

- Đứng lại! Quân khốn nạn! Thả người phụ nữ ra!.Giọng nói của một kỵ sĩ vang lên. Người nà y, thình lình vọt tới từ một ngã tư bên cạnh.

Đó là đại úy của quân cung thủ thuộc đội bảo vệ nhà vua, vũ trang từ đầu đến chân, kiếm lăm lăm trong tay.

Ã"ng giằng cÃ' gái bÃ'-hê-miêng từ tay Quasimodo, đặt ngang trên yên ngựa. Khi thằng gù dữ tợn qua được cơn sửng sốt lao theo Ã'ng ta để giật lại miếng mồi của gã thì mười lăm hay mười sáu cung thủ, theo sát đại úy của mình, xuất hiện, vũ khí trong tay.

Quasimodo bị bắt, bị trói gÃ' lại. Hắn gầm lên, sùi bọt mép. Hắn cắn. Nếu là ban ngà y ban mặt thì chỉ bộ mặt hắn thÃ'i, bộ mặt cà ng thêm dữ tợn vì giận dữ, cũng đủ là m cho tốp lính phải bỏ chạy. Đêm đen đã tước mất cái vũ khí đáng sợ nhất: vẻ xấu xí của hắn.

Thừa lúc đánh nhau, tên đồng bọn chuồn mất.

CÃ' gái bÃ'-hê-miêng duyên dáng vươn thẳng trên yên của người sĩ quan. CÃ' chăm chú nhìn Ã'ng mấy giây, dường như thích thú vì vẻ điển trai của Ã'ng, và vì Ã'ng vừa kịp thời cứu cÃ'. Rồi phá tan sự im lặng cÃ' nói với Ã'ng, giọng hết sức dịu dà ng:

- Xin Ã'ng cho biết quý danh, thưa Ã'ng cảnh vệ?

Viên sĩ quan cũng nhỏm lên, trả lời:

- Đại úy Phoebus de Châteaupers, thưa cÃ'.

Đại úy Phoebus vuốt ria kiểu dân Buốc-gÃ'ng.

CÃ' gái tụt xuống ngựa chạy trốn. Một tia chớp cũng khÃ'ng nhanh bằng.

Gringoire bị choáng vì cái ngã, đứng trơ ra trên mặt đường. Dần dần cảm quan của anh hồi phục rất nhanh. Anh cảm thấy rét cóng. Anh vừa ngã và o vũng nước.

Anh là u bà u trong miệng:

- Thằng quỷ gù!

Anh đứng dậy, bước tiếp. Được một lát, anh thấy một ánh lửa đỏ quạch trong cùng một con phố hẹp, dà i hun hút.

- Cảm ơn Chúa! Kia là ngọn lửa ấm ta đang cần để sưởi và sấy khÃ' quần áo.

Con phố dà i, thoai thoải, khÃ'ng được lát.

Mỗi lúc thêm lầy lội. Anh vừa đi được mấy bước thì nhận thấy một cái gì rất lạ. Phố khÃ'ng vắng vẻ.

Trên suốt chiều dà i của nó, đó đây có những đám.lờ mờ, khÃ'ng rõ hình dạng đang tiến đến ánh lửa đầu phố.

Gringoire tiến lên tiếp, chẳng mấy chốc anh đã theo kịp những con ma, con nọ đi theo con kia. Cà ng đến gần chà ng cà ng thấy rõ một tên què cụt khốn khổ đang nhảy chồm chồm bằng bà n tay. Anh đi qua, bắt kịp một trong những cái bóng di động và ngắm kỹ. Đó là một tên bại liệt, vừa què, vừa cụt; què cụt đến nỗi bộ dạng phức tạp của hắn trÃ'ng như một dà n giáo biết đi.

Anh muốn bước rảo, nhưng lần thứ ba, có cái gì đó ngáng đường. Cái gì đó, đúng hơn là ai đó, là một gã mù, một gã mù bé nhỏ đang bơi xung quanh hắn bằng một cái gậy, kéo theo một con chó to tướng.

Gringoire đi tiếp. Gã mù cũng rảo bước theo anh. Rồi tên bại liệt, tên què cụt cũng hấp tấp bám theo anh, tiếng thìa, tiếng nạng khua ầm ĩ trên đường phố.

Gringoire chạy. Lũ chúng cũng chạy. Anh vừa dấn và o phố thì những tên què, cụt, mù, thọt đã nhung nhúc vây quanh. Có những thằng cụt tay, chột mắt, những thằng hủi máu mủ đầy mình, từ những phố kề bên, những tầng hầm, những hầm nhà , loạc choạc bước thấp bước cao đổ về phía ánh sáng, miệng rú lên, rống lên, kêu the thé, dầm trong bùn như những con sên sau mưa.

Gringoire hoảng hốt đi giữa đám ấy, luÃ'n luÃ'n có ba tên hà nh hung kèm sát. Anh muốn lộn lại. Trễ quá rồi, vòng vây khép kín và ba tên ăn mà y giữ chặt lấy anh. Đà nh phải đi tiếp, bị là n sóng khÃ'ng thể cưỡng lại kia đun đẩy. Sự sợ hãi và cơn chóng mặt khiến anh có cảm tưởng như đang trải qua một giấc mê kinh khủng.

Cuối cùng, anh đến đầu phố. Con phố nà y đổ ra một quảng trường rộng mênh mÃ'ng. ở đây rải rác có hà ng ngà n ngọn lửa chập chờn trong đêm. Gringoire lao và o quảng trường, hy vọng thoát thân, nhờ và o tốc độ của đÃ'i chân so với ba bóng ma tật nguyền bám theo anh. Thình lình tên bại liệt ném đÃ'i nạng đi, chạy bén gót anh, như chưa bao giờ gã in dấu nạng trên đường phố Paris. Tên què cụt đứng thẳng trên đÃ'i chân. Tên mù chiếu thẳng và o mắt anh cặp mắt nảy lửa.

- TÃ'i ở đâu thế nà y? - Nhà thơ kinh hoảng hỏi.

Bóng ma thứ tư đeo sát anh trả lời:

- ở tòa án của những kỳ quặc..Gringoire nhìn quanh. Đúng, anh đang ở cái Tòa án của những kỳ quặc, đáng sợ. Nơi, và o giờ nà y, khÃ'ng một sĩ quan, một quân cảnh nà o lạc và o đây mà khÃ'ng bị nghiền nát.

Đó là một quảng trường rộng, mấp mÃ', lát cẩu thả như tất cả các quảng trường Paris thời đó.

Những ngọn lửa lập lòe đó đây. Xung quanh lúc nhúc những hình thù kỳ quái. Tất cả đi đi, lại lại, hò la. Có những tiếng cười lanh lảnh, tiếng khóc trẻ con, tiếng đà n bà .

Gringoire bị ba tên ăn mà y nắm chặt như ba gọng kìm, cà ng lúc cà ng sợ. Anh bị đinh tai nhức óc vì cái đám đÃ'ng đang sủa quanh anh. Anh tự hỏi: Mình rơi xuống địa ngục chăng?

Giữa lúc đó, một tiếng la nổi lên:

- Dẫn nó đến đức vua! Dẫn nó đến đức vua!

Gringoire lẩm bẩm:

- Đức Mẹ ơi! Có vua ở đây à ? Chắc phải là một con quỷ.

- Dẫn đến đức vua! Dẫn đến đức vua! - Quần chúng đồng thanh. Chúng lÃ'i anh đi, như có ai cắm ngập móng và o mình.

Ba tên ăn mà y khÃ'ng chịu buÃ'ng ra, giằng lại anh từ tay những tên khác:

- Nó thuộc về chúng tao.

Cái áo chẽn đã mủn của nhà thơ thế là đi đời trong cuộc già nh giật.

Đi được mấy bước anh dần dần ý thức được tình hình thực tế nơi đó. Nhìn nhận sự vật một cách can đảm hơn, anh tĩnh trí lại. Tòa án của những kỳ quặc chỉ là một tiệm cao lâu, tiệm cao lâu của những kẻ cướp.

Xung quanh một đống lửa lớn cháy đùng đùng, trên một bệ tròn, là những cái bà n kê rải rác, lung tung. Trên bà n là những vại rượu vang trà n trề. Xung quanh những vại rượu là những bộ mặt đỏ gay vì lửa và vì rượu vang. Tiếng cười hÃ' hố khắp nơi. Những cuộc cãi lộn nổ ra.

Một chiếc thùng tÃ'n-nÃ' kê sát đống lửa. Một tên ăn mà y chễm chệ trên thùng. Đó là nhà vua đang ngự trị trên ngai và ng.

Ba tên ăn mà y dẫn Gringoire đến trước cái thùng ton-no. Từ trên bệ cao nhà vua phán truyền.

Gringoire giật nảy người. Giọng nói nà y gợi anh nhớ tới một giọng nói khác anh mới nghe ban sáng: "Xin là m phúc, các Ã'ng, bà ơi!" Gringoire ngẩng đầu trÃ'ng lên. Đúng là Clopin Trouillefou.

Clopin Trouillefou, với những huy hiệu quân vương của hắn, vẫn mặc bộ quần áo giẻ rách, khÃ'ng thêm, khÃ'ng bớt. Hắn cầm một ngọn roi có dây da trắng. Hắn đội một cái mũ đánh đai lấy trán và buộc túm phía trên.

KhÃ'ng hiểu sao Gringoire lại thấy nhen nhóm một chút hy vọng khi nhận ra đức vua của Tòa án của những kỳ quặc là tên ăn mà y của gian phòng lớn.

Anh lắp bắp:

- Thưa thầy, thưa đức Ã'ng... Thưa bệ hạ...

KhÃ'ng biết tÃ'i phải gọi ngà i thế nà o đây?

- Đức Ã'ng, hoà ng thượng hay bạn, ngươi muốn gọi thế nà o thì gọi. Nhưng nhanh lên. Mi có nói gì để tự bà o chữa khÃ'ng?

- Tự bà o chữa ư? TÃ'i khÃ'ng thích thế. -Gringoire nói.

Anh lắp bắp nói tiếp:

- TÃ'i là người sáng nay...

Clopin ngắt lời:

- Chúng ta là quan tòa của ngươi. Ngươi đã xâm nhập và o vương quốc của chúng ta. Ngươi đã vi phạm những đặc quyền của đÃ' thị chúng ta. Ngươi phải bị trừng trị, trừ phi mi là ăn cắp, ăn mà y hay ma cà bÃ'ng. Mi có phải như thế khÃ'ng? Chứng minh đi. Trình bà y những giá trị của mi.

- TÃ'i là tác gia...

Trouillefou khÃ'ng cho anh nói nốt:

- Đủ rồi. Ngươi sẽ bị treo cổ.

- Xin đức Ã'ng tha thứ, xin ngà i hãy nghe tÃ'i nói. Xin đừng kết tội tÃ'i mà khÃ'ng nghe tÃ'i trình bà y...

Trouillefou xoa cái cằm vẹo của y, nói:

- Nghe đây. Ta khÃ'ng thấy vì sao ngươi lại khÃ'ng bị treo cổ. Ngươi ghét thế à ? Dù sao chúng ta cũng khÃ'ng muốn điều xấu cho mi. Đây là cách để mi thoát nạn: ngươi có muốn nhập bọn với chúng ta khÃ'ng?

Có thể đánh giá tác dụng của đề nghị ấy với Gringoire, khi anh thấy sự sống sắp rời bỏ mình.

Anh kiên quyết bám lấy sự sống.

- TÃ'i muốn... muốn quá đi chứ.

- Ngươi bằng lòng nhập bọn với chúng ta à ?

- Clopin tiếp lời. - Ta cho ngươi biết rằng vì lẽ đó sau nà y ngươi cũng sẽ bị treo cổ thÃ'i nhưng.với nhiều nghi thức hơn, do thà nh phố Paris chịu phí tổn, trên một giá treo cổ bằng đá, treo cổ bởi những người trung thực. Cũng là một điều an ủi. Ngươi có muốn là người của bọn ta khÃ'ng?

- Chắc chắn thế rồi. - Gringoire trả lời.

- KhÃ'ng phải cứ muốn là được. - Clopin nói tiếp. - Thiện chí khÃ'ng thêm được củ hà nh nà o và o nồi xúp. Ngươi phải chứng tỏ ngươi có thể là m được cái gì chứ. Vậy ngươi phải móc túi cái ma-nơ-canh.

- TÃ'i xin nói hay là m bất cứ gì ngà i muốn.

Clopin ra hiệu. Bộ hạ của hắn khiêng ra một cái giá treo cổ.

Gringoire lo ngại tự hỏi: Chúng định là m gì thế nà y?

Tiếng chuÃ'ng leng keng chấm dứt nỗi lo ngại của anh. Đó là một ma-nơ-canh mà bọn vÃ' lại treo cổ bằng một sợi dây thừng, một thứ bù nhìn đuổi chim, treo đầy lục lạc và chuÃ'ng nhỏ.

Clopin chỉ cho Gringoire một chiếc ghế đẩu cũ, khập khễnh, đặt dưới ma-nơ-canh.

- Mi trèo lên.

- TÃ'i sẽ ngã gẫy cẳng mất. Ghế đẩu của Ã'ng gẫy chân.

- Trèo lên.

Gringoire trèo lên ghế đẩu, đầu và tay chao đảo, nhưng rồi cũng lấy được thăng bằng.

Nhà vua tiếp tục hạ lệnh:

- Bây giờ xoay chân phải của ngươi quanh chân trái và kiễng trên ngón chân trái.

Gringoire nói:

- Bẩm đức Ã'ng, ngà i nhất định bắt tÃ'i phải gẫy cẳng sao?

- Nghe đây, anh bạn. Ngươi nhiều lời quá.

Nói vắn tắt là : Ngươi đứng trên đầu ngón chân, với tới túi con bù nhìn, thò tay khoắng túi, lấy ra cái ví tiền trong đó. Nhớ khÃ'ng được để cho chuÃ'ng kêu. Là m tốt, ngươi sẽ được coi là ăn mà y. Chúng ta chỉ còn phải đánh mi trong tám ngà y thÃ'i.

- TÃ'i sẽ thận trọng. Nhưng nếu tÃ'i là m cho chuÃ'ng reo thì sao?

- Thế thì ngươi sẽ bị treo cổ. Ngươi hiểu khÃ'ng?.- TÃ'i chẳng hiểu gì cả. Thế thì tÃ'i được lợi ở chỗ nà o? Một đằng thì bị treo cổ. Một đằng thì bị đánh...

- Nà o, nhanh lên. - Nhà vua giậm chân. Cái thùng tÃ'n-nÃ' kêu lên như một cái két lớn...

Khoắng túi con bù nhìn và thế là xong. Ta báo cho ngươi lần cuối cùng: Hễ ta nghe một tiếng lục lạc thì ngươi sẽ thế chỗ cho cái ma-nơ-canh.

Gringoire thử cố một lần cuối cùng.

- Nếu bất thình lình có một cơn gió thì sao?

- Thì ngươi cũng sẽ bị treo cổ.

Thấy khÃ'ng thể thoái thác được, Gringoire đà nh liều. Anh đứng trên đầu ngón chân, vươn tay ra. Nhưng vừa chạm và o cái ma-nơ-canh thì chiếc ghế đẩu chao đảo, Gringoire máy móc dựa và o cái ma-nơ-canh, anh mất thăng bằng, ngã lăn xuống đất, giữa hà ng ngà n tiếng chuÃ'ng nhỏ.

- Tai họa rồi! - Anh kêu lên khi ngã. Anh nằm sấp mặt xuống đất như chết.

Anh đứng dậy. Họ đã tháo ma-nơ-canh ra để nhường chỗ cho anh. Họ dựng anh lên ghế đẩu. Clopin tiến lại, quà ng sợi dây thừng quanh cổ anh, vỗ vai anh:

- Vĩnh biệt anh bạn. Bây giờ ngươi khÃ'ng thể thoát được nữa.

Nhưng hắn ngừng lời như có một ý nghĩ bất chợt:

- Dừng lại một chút. Ta quên. Tục lệ ở đây là chúng ta khÃ'ng treo cổ một người nếu khÃ'ng hỏi xem có người đà n bà nà o muốn lấy hắn khÃ'ng. Đó là luật bÃ'-hê-miêng. Chúng ta phải tÃ'n trọng luật ấy.

KhÃ'ng một ai hiến thân, Trouillefou sắp hạ lệnh tối hậu: treo cổ nhà thơ thì có tiếng nhao nhao:

- NÃ ng Esmeralda! NÃ ng Esmeralda!

Gringoire giật mình ngoái nhìn. Đám đÃ'ng dãn ra, nhường chỗ cho một khuÃ'n mặt thanh khiết, ngời ngời.

Đó là cÃ' gái bÃ'-hê-miêng.

- Nà ng Esmeralda. - Gringoire nói trong sự xúc động. Tiếng nói ảo thuật ấy đã chắp nối những kỷ niệm ban ngà y.

CÃ' bước nhẹ nhà ng đến gần. Con dê Djali theo sau. Gringoire dở sống, dở chết. Nà ng lặng lẽ ngắm anh..Nà ng nghiêm trang hỏi Clopin:

- Ã'ng sắp treo cổ người nà y à ?

- Phải, cÃ' em ạ, trừ phi cÃ' lấy hắn là m chồng.

- TÃ'i lấy anh ta. - Nà ng bĩu cái mÃ'i xinh.

Đến đây Gringoire tin chắc rằng mình đã nằm mơ từ sáng và đây là sự tiếp nối của giấc mơ ấy.

Người ta tháo dây thòng lọng ra, đỡ anh khỏi ghế đẩu. Gringoire phải ngồi xuống vì quá xúc động.

Chẳng nói một lời, ai đó đem ra một cái hũ sà nh. CÃ' gái bÃ'-hê-miêng đưa hũ cho Gringoire.

- Anh ném hũ xuống đất. - CÃ' nói.

- Thế thì cái hũ sẽ vỡ là m bốn mảnh.

- Người anh em, - nhà vua đặt tay lên trán.

- CÃ' ấy là vợ anh. CÃ' em, anh ta là chồng cÃ'.

Trong bốn năm. Thế nhé!

Chương 4

Những tâm hồn đẹp đẽ

Chuyện nà y xảy ra đã mười sáu năm và o một ngà y chủ nhật sau lễ giáng sinh, sau lễ chầu tại nhà thờ Đức Bà , một sinh linh còn sống được đặt trên chiếc giường gỗ, cột chặt trước sân nhà thờ. Theo thời gian, người ta thường đặt những đứa trẻ bị bỏ rơi trên chiếc giường gỗ ấy. Ai muốn lấy đứa nà o thì lấy. Trước giường là một chiếc chậu đồng để bỏ của bố thí.

Sinh vật kia nằm đấy, một buổi sáng năm 1467. Có vẻ nó kích thích cao độ trí tò mò của đám đÃ'ng tụ tập quanh đó. Đám đÃ'ng gồm phần lớn là các bà già . Trên hà ng đầu, người ta nhận thấy bốn cái áo choà ng thuộc về một cộng đồng tu hà nh nà o đó. Các nữ tu nà y vi phạm khÃ'ng sợ hãi lời nguyền im lặng. Một bà nói:.- Cái nà y là cái gì thưa xơ? - Bà ngắm nhìn sinh linh đang kêu khóc như mèo hen, oằn oại trên chiếc giường gỗ.

Bà khác trả lời:

- TÃ'i khÃ'ng nhận ra là đứa trẻ nữa. Nhưng nhìn nó là phạm tội đó.

- Đứa trẻ bị bỏ rơi nà y là một con quỷ ghê tởm.

- Xơ có thấy rằng con quỷ bé bỏng nà y ít ra là bốn tuổi khÃ'ng?

Quả thật, đứa trẻ con nà y khÃ'ng phải là một đứa bé sơ sinh. Đó là một đống ngọ nguậy khÃ'ng ngừng, bị nhốt trong một cái túi, đầu thò ra ngoà i. Cái đầu ấy khá dị dạng. Chỉ thấy một đám tóc hung, một con mắt, cái mồm và những cái răng. Mắt ướt nhoèn nước mắt. Mồm kêu gà o.

Răng thì như muốn cắn ai. Cả đống giãy giụa trong cái túi trước sự kinh ngạc của đám đÃ'ng cứ mỗi lúc một đÃ'ng thêm và thay đổi liên tục.

Một linh mục trẻ, từ nãy, lắng nghe những lời đà m tiếu của quần chúng. Ã'ng có vẻ mặt nghiêm nghị, cái trán rộng, cái nhìn thâm trầm.

Ã"ng gạt đám đÃ'ng ra, lặng lẽ ngắm đứa trẻ, vươn tay trên người nó:

- TÃ'i nuÃ'i đứa trẻ nà y.

Ã"ng ủ nó và o vạt áo thầy tu của Ã'ng và mang đi.

Đám đÃ'ng theo dõi cảnh tượng ấy bằng con mắt sợ hãi.

Lát sau, linh mục đã mất dạng qua Cổng đỏ dẫn từ nhà thờ đến tu viện.

Sự sửng sốt ban đầu qua đi, một bà già nói:

- Các bà chị ơi, tÃ'i đã bảo linh mục trẻ Claude Frollo nà y là một tay phù thủy mà .

Claude Frollo khÃ'ng phải là một kẻ tầm thường. Ã'ng thuộc dòng dõi quý tộc bậc thấp.

Từ tuổi thơ, bố mẹ đã dà nh Ã'ng cho dòng tu.

Đó là một đứa trẻ rầu rĩ, khắc khổ, nghiêm nghị, rất ham học và học nhanh. Ã'ng đã học thần học, y học, các nghệ thuật tự do. Ã'ng thÃ'ng thạo cách chữa bệnh sốt và dập gãy xương.

Mười tám tuổi, dường như chà ng trẻ tuổi nà y chỉ có một cái đích duy nhất: hiểu biết.

Mùa hè 1466, xảy ra đại dịch dịch hạch, giết chết bốn mươi nghìn người trong lãnh địa hầu tước ở Paris. Tiếng ồn khu vực bị nặng nhất là phố Tirechappe. Bố mẹ Frollo ở đây. Cậu giáo đồ trẻ hốt hoảng chạy về nhà bố mẹ. Về đến.nhà thì bố mẹ anh đã chết. Đứa em nhỏ của anh bị bỏ rơi trong nÃ'i, nhưng vẫn còn sống và đang kêu gà o. Toà n bộ gia đình của Claude chỉ còn có thế. Chà ng trai Ã'm đứa nhỏ ra khỏi nhà , suy tư.

Tai họa nà y là một cuộc khủng hoảng trong cuộc đời của Claude. Mười chín tuổi, anh thà nh mồ cÃ'i, thà nh anh cả, thà nh chị trong gia đình.

Đầy lòng thương cảm, anh đâm say mê, tận tụy với đứa em.

Đứa nhỏ từ trên trời rơi xuống tay mình, anh quyết định biến nó thà nh con người mới. Cái sinh linh tội nghiệp nà y là m anh xúc động tận đáy lòng. Là một nhà suy tưởng nghiêm cẩn anh nghĩ về Jehan với tấm lòng nhân hậu vÃ' hạn. Anh quan tâm chăm sóc nó như chăm chút một cái gì rất mỏng manh. Anh đối với đứa nhỏ hơn là một người anh. Anh là mẹ nó.

Claude giao nó cho một bà thợ xay gần đại chủng viện chăm nuÃ'i. Từ đó anh thấy cuộc đời rất nghiêm túc, ý nghĩ về đứa em nhỏ trở thà nh mục đích học tập của anh. Anh cà ng gắn bó thiết tha hơn bao giờ hết với thiên hướng tu hà nh của mình.

Ngà y Quasimodo (lễ hội sau Phục sinh -ND), sau khi đi lễ chầu về, anh chú ý đến đám đÃ'ng các bà già đang quà ng quạc quanh giường của những trẻ bị bỏ rơi. Anh đến gần cái sinh linh khốn khổ. Cái bất hạnh, cái dị dạng, tình trạng bị bỏ rơi của đứa nhỏ khiến anh nghĩ đến em mình. Một sự thương cảm sâu sắc khiến anh xúc động. Và anh đã quyết định mang đứa trẻ đi.

Khi lÃ'i đứa bé từ trong bị ra, anh thấy nó quả là dị dạng. Đứa bé có một mụn cóc phía dưới trán, đầu rụt dưới vai, xương sống cong vẹo, xương óc nhÃ' ra, chân khoèo. Nhưng nó có vẻ khỏe mạnh. Hình dạng xấu xí của nó là m cho Claude thêm thương cảm. Anh nguyện nuÃ'i nấng đứa trẻ nà y vì tình thương với em mình. Anh nhận nó là m con nuÃ'i và đặt tên là Quasimodo.

Thực tế, Quasimodo chột, khoèo, gù, chỉ là một cái gì gần giống như người.

Năm 1482, Quasimodo đã lớn. Gã trở thà nh người kéo chuÃ'ng của nhà thờ Đức Bà nhờ cha nuÃ'i. Claude Frollo trở thà nh phó giám mục.

Với thời gian đã hình thà nh một quan hệ thân thiết giữa người đánh chuÃ'ng và nhà thờ.

Quasimodo coi nhà thờ là tổ ấm của mình, nhà mình, vũ trụ của mình. KhÃ'ng có xó xỉnh sâu.hun hút nà o gã khÃ'ng mò và o. KhÃ'ng có tầm cao nà o gã khÃ'ng leo tới. Nhiều lần gã trèo lên mặt tiền của nhà thờ, rõ cao, chỉ duy nhất nhờ và o những chỗ lồi lõm của các pho tượng. Vì nhảy nhót, leo trèo vùng vẫy giữa những vực sâu của nhà thờ khổng lồ mà gã trở thà nh dường như con khỉ, con lạc đà .

Claude Frollo phải vất vả và kiên nhẫn lắm mới dạy cho gã nói được. Nhưng một định mệnh đã xảy ra. Kéo chuÃ'ng từ mười bốn tuổi nên gã bị điếc đặc. Tâm hồn gã rơi và o đêm đen thăm thẳm. Điếc là m cho gã câm. Vì khÃ'ng muốn là m trò cười cho thiên hạ gã kiên quyết giữ im lặng.

Gã chỉ phá vỡ sự im lặng khi chỉ có một mình.

Gã trở nên độc ác. Độc ác vì hoang dã. Hoang dã vì xấu quá. Sức khỏe phát triển lạ lùng cũng là nguyên nhân nữa của tính độc ác của gã.

Từ bước đầu đến với con người gã đã cảm thấy và thực sự thấy bị xua đuổi. Lớn lên, gã toà n chỉ thấy sự hằn học xung quanh gã. Rốt cuộc gã quay lưng lại mọi người dù khÃ'ng phải khÃ'ng nuối tiếc. Nhà thờ Đức Bà là đủ cho gã rồi.

Sự có mặt của con người kỳ quặc nà y đem lại cho nhà thờ một cái gì như sức sống, chỉ cần biết là gã đang ở đây là người ta tưởng như hà ng ngà n pho tượng ở các hà nh lang sống dậy, cử động được.

Duy nhất chỉ có một người là Quasimodo khÃ'ng dà nh cho những trò tinh quái, sự hằn học của gã, có lẽ gã còn yêu hơn cả yêu nhà thờ Đức Bà . Đó là Claude Frollo. Điều đó thật đơn giản, Claude Frollo đã nhận gã là m con nuÃ'i, đã nuÃ'i nấng, dạy dỗ, che chở cho gã, đã là m cho gã thà nh người kéo chuÃ'ng. Vì thế lòng biết ơn của Quasimodo rất sâu sắc, say mê vÃ' hạn, dù bộ mặt của cha nuÃ'i lúc nà o cũng u uất, cứng đanh, khắc nghiệt. Lòng biết ơn ấy khÃ'ng hề suy giảm.

Phó giám mục chỉ có Quasimodo là kẻ nÃ' lệ phục tùng duy nhất. Từ khi Quasimodo bị điếc đã hình thà nh giữa Ã'ng và gã một thứ ngÃ'n ngữ bằng dấu hiệu bí hiểm, chỉ có hai người hiểu được. Bằng cách ấy, phó giám mục là người duy nhất có quan hệ giao tiếp với Quasimodo. Trong đời nà y gã chỉ có quan hệ với hai thứ: nhà thờ Đức Bà và Claude Frollo.

Năm 1482, Quasimodo đã chừng hai mươi tuổi. Claude Frollo thì khoảng ba mươi sáu. Một người thì lớn lên, một người thì già đi..Claude Frollo khÃ'ng sao nhãng việc giáo dục em mình.

Với thời gian, một chút chua chát đã len và o cái cÃ'ng việc dịu dà ng ấy. Chú bé Jehan Frollo, biệt danh là Cối xay gió, nơi chú được nuÃ'i dạy, khÃ'ng phát triển theo hướng mà Claude muốn. Ã'ng anh trÃ'ng mong em trở thà nh một đứa trẻ sùng đạo, dễ bảo, danh giá.

Chú em thì lười biếng, dốt nát, trụy lạc, thực sự là một con quỷ rất lệch lạc. Nhiều phen là m cho Claude phải cau mà y. Nhưng chú lại rất ngộ nghĩnh, rất tế nhị. Điều đó là m cho Ã'ng anh nở nụ cười.

Chán nản trong tình yêu con người, Ã'ng cà ng hăm hở lao và o khoa học. Dần dần Ã'ng trở nên thÃ'ng thái, đồng thời ngà y cà ng cứng rắn trong tư cách là linh mục, ngà y cà ng buồn với tư cách là con người.

Ã"ng say mê lạ lùng nhà thờ Đức Bà . Ã'ng ngắm hà ng giờ những bức tượng nơi cửa. Ã'ng giam mình trong căn phòng hẹp, trong một cái tháp trÃ'ng ra quảng trường Grève, kề bên phòng treo chuÃ'ng. KhÃ'ng ai và o phòng Ã'ng. Đêm đêm qua một cửa sổ nhỏ người ta trÃ'ng thấy ánh lửa đỏ quạch nhấp nháy. Trong bóng tối, từ tầm cao ấy, cái đó gây ra một tác động thật lạ.

Bởi vậy, mặc dù sống kham khổ, Ã'ng khÃ'ng được cảm tình của dân chúng. Người ta khÃ'ng ngần ngại lên án Ã'ng là phù thủy.

Từ ít lâu nay, người ta thấy Ã'ng cà ng kinh tởm bọn ma-cà -bÃ'ng. Ã'ng đã xin giám mục ban bố một chỉ dụ cấm những cÃ' gái bÃ'-hê-miêng khÃ'ng được và o nhảy trong quảng trường nhà thờ.

Phó giám mục và gã kéo chuÃ'ng đều khÃ'ng được trẻ con và người lớn quanh nhà thờ yêu mến.

Mỗi khi Claude và Quasimodo cùng nhau đi ra ngoà i (điều nà y đã nhiều lần xảy ra), khi người ta thấy thầy trò sóng bước bên nhau, trò đi sau thầy trên những đường phố hẹp, mát và tối om của tòa nhà thờ Đức Bà thì khÃ'ng ít lời phỉ báng, giễu cợt, lăng mạ khi họ đi ngang. Bất chấp mạng sống của mình, bọn trẻ con tinh quái cắm kim và o cái bướu của Quasimodo để cười thả cửa.

ĐÃ'i khi có những bà già , ngồi trong bóng râm của cổng nhà thờ, lầu bầu thà nh tiếng, lời chà o đón mang tính chất "khích lệ": "Đây là một con.người mang tâm hồn y như hình thù mà nó mang", hoặc một đám học trò chà o họ bằng những lời hò hét.

Nhưng thường thường thì lời lăng mạ bị linh mục và gã kéo chuÃ'ng bỏ qua. Quasimodo thì điếc lòi, còn Claude thì quá mơ mà ng khÃ'ng để lọt tai những lời êm ái đó.

Chương 5

Viện cÃ'ng tố

Bây giờ chúng tÃ'i phải giới thiệu với quý độc giả ngà i Estouteville - thái thú Paris, con người sung sướng được lãnh trách nhiệm xử kiện.

Sáng hÃ'm ấy, 7 tháng giêng 1482, Ã'ng thức dậy, tâm trạng rất khó chịu, hằm hằm. Vì sao có tâm trạng ấy? Chính Ã'ng cũng khÃ'ng rõ. Đó là sau ngà y hội, ngà y ai cũng thấy phiền muộn, nhất là đối với vị cÃ'ng tố phải dự phiên tòa ở Grand-Châtelet. Chúng ta biết rằng các vị quan tòa thường thu xếp thế nà o để ngà y xử án của các vị phải là ngà y các vị mang tâm trạng vui vẻ.

Thế mà phiên tòa đã bắt đầu khÃ'ng có Ã'ng.

Theo tập quán, các phụ tá của Ã'ng đã là m nhiệm vụ của Ã'ng.

Từ tám giờ sáng, mấy chục thị dân nam, nữ đã ngồi chen chúc trong một xó tối của phòng xử án, có rà o chắn bằng gỗ sồi, và bức tường vây.quanh. Họ theo dõi một cách thoải mái cảnh tượng phong phú và thích thú của phiên tòa do luật gia Florian Bardebienne, phụ tá của ngà i thái thú, chủ trì.

Xin độc giả hãy hình dung, nơi bà n thái thú là luật gia Florian Bardebienne, viên chức hà nh chính của tòa án Châtelet, ngồi giữa hai chồng hồ sơ, tay chống cằm, chân xéo và o vạt áo dạ nâu, mặt đỏ gay, quà u quạu, lút và o cái cổ lÃ'ng cừu trắng, mắt hấp háy, má phị mỡ sệ xuống cằm.

Vị viên chức tòa án lại điếc. Đó là một khiếm khuyết nhỏ, luật gia Florian chẳng cho là bất khả.

Các bị cáo lần lượt ra hầu tòa. Tất cả đều bị phạt tiền vì những lỗi khÃ'ng quan trọng.

Bỗng phía các cảnh sát có sự rậm rịch lớn.

- Cảnh sát kìa. Họ dẫn ai và o đấy?

- Chắc chắn là con mồi săn lớn... con lợn lòi chẳng hạn.

- Nà y! Nà y! Đấy là hoà ng tử hÃ'm qua, đức giáo hoà ng của những thằng Điên, gã kéo chuÃ'ng Quasimodo!

Đúng là Quasimodo, bị trói như bó giò.

Cảnh sát vây quanh. Tiểu đội lính được chính viên kỵ sĩ của cuộc vây bổ hỗ trợ.

Về phía Quasimodo chẳng có gì để biện minh cho sự biểu dương lực lượng ấy. TrÃ'ng hắn buồn bã, lặng thinh và bình thản. Con mắt độc nhất của hắn thỉnh thoảng liếc nhìn dây trói, cái nhìn xảo trá.

Hắn cũng liếc nhìn xung quanh, con mắt tắt nguội, lờ đờ như ngái ngủ, khiến các bà chỉ trỏ cười.

Luật gia Florian chăm chú lật giở hồ sơ của phạm nhân, do viên mõ tòa trình lên. Ã'ng hình như trầm ngâm một lát. Nhờ sự cẩn thận thường có trước mỗi cuộc hỏi cung, Ã'ng đã biết trước tên họ, tính cách, tội trạng của can phạm, dự kiến trước những lời phản bác các câu trả lời trong những lắt léo của cuộc lấy cung, khiến khÃ'ng ai đoán được bệnh điếc của Ã'ng.

Sau khi đã nghiền ngẫm kỹ vụ Quasimodo, Ã'ng ngả đầu ra sau lim dim mắt để tăng thêm vẻ oai vệ và cÃ'ng minh của mình, khiến lúc đó Ã'ng trở thà nh vừa điếc, vừa mù.

- Tên anh là gì?.Một ca khÃ'ng dự kiến trước đã xảy ra: một người điếc thẩm vấn một người điếc. Chẳng có dấu hiệu gì báo cho Quasimodo biết câu hỏi dà nh cho hắn. Gã tiếp tục nhìn quan tòa chằm chặp, chẳng trả lời gì cả. Quan tòa điếc cũng chẳng thấy có gì báo cho biết tật điếc của can phạm nên Ã'ng ta ngờ là hắn đã trả lời như các can phạm thường vậy. Ã'ng tiếp tục hỏi:

- Tốt. Anh bao nhiêu tuổi?

Quasimodo chẳng trả lời gì hơn. Quan tòa tưởng đã được thỏa mãn, hỏi tiếp:

- Hiện nay tình trạng của anh thế nà o?

Vẫn im lặng. Cử tọa bắt đầu xì xà o:

- Đủ rồi.

Người viên chức tòa án tưởng rằng can phạm đã trả lời lần thứ ba.

- Anh bị kết tội: một là gây rối loạn ban đêm, hai là là m tổn thương một phụ nữ, ba là chống lại các cung thủ của nhà vua. Anh biện bạch thế nà o về những điểm ấy? Lục sự, Ã'ng đã ghi tất cả các câu trả lời của can phạm chưa?

Nghe câu hỏi trái khoáy ấy, từ lục sự đến cử tọa đều cười rộ lên. Cười to và lây lan đến nỗi cả hai người điếc đều nhận thấy.

Quasimodo ngoái lại, nhún cái bướu một cách khinh thị. Luật gia Florian cũng ngạc nhiên, nhưng Ã'ng giả định rằng cử tọa cười vì câu đối đáp bất kính nà o đó của can phạm. Ã'ng nói rất bất bình:

- Tên ngố kia, câu đối đáp của mi đáng để mi ra giá treo cổ. Mi có biết mi đang nói với ai khÃ'ng?

KhÃ'ng có lý do gì để cuộc đối thoại giữa hai gã điếc dừng lại. Luật gia Florian sắp trổ tà i hùng biện thì cánh cửa tầng dưới mở ra. Quan thái thú bước và o.

Thấy Ã'ng và o, luật gia Florian vẫn khÃ'ng ngừng lời:

- Thưa đức Ã'ng, tÃ'i tuyên phạt bị cáo nà y về tội vi phạm nghiêm trọng pháp luật. Chắc ngà i hà i lòng?

Ngà i Estouteville ngồi xuống, thở như kéo bễ, lau những giọt mồ hÃ'i như hạt ngÃ' trên trán, rơi cả xuống giấy tờ bầy ra trước mặt Ã'ng như những giọt nước mắt. Ã'ng cau mà y, ném về phía Quasimodo một cử chỉ gay gắt đầy ý nghĩa khiến cho gã điếc cũng phải hiểu ra..ạng nghiêm khắc nói:

- Mi đã là m gì, tên ăn cắp?

Tên quỷ tội nghiệp tưởng thái thú hỏi tên tuổi, liền trả lời, giọng cổ khà n khà n:

- Quasimodo.

Câu trả lời chẳng ăn khớp tẹo nà o với câu hỏi là m cho trà ng cười nổi lên như điên và ngà i Robert thì giận đỏ mặt, gà o lên:

- Mi nhạo báng cả ta à ?

- Kéo chuÃ'ng ở nhà thờ Đức Bà . - Quasimodo trả lời vì tưởng rằng phải cắt nghĩa với quan tòa hắn là ai.

- Kéo chuÃ'ng! - Thái thú sáng nay dậy đã mang tâm trạng bực dọc nên khÃ'ng cần đến những câu trả lời kỳ quặc đến thế, cơn giận của ngà i đã bùng lên.

- Kéo chuÃ'ng à ! Ta sẽ cho treo trên lưng mi một đồng hồ chuÃ'ng gồm những cú gậy. Mi nghe rõ khÃ'ng?

- Nếu Ã'ng muốn biết tuổi tÃ'i thì đến lễ Saint-Martin nà y tÃ'i hai mươi tuổi. - Quasimodo nói.

Thế nà y thì quá quắt. Thái thú khÃ'ng thể chịu được nữa.

- Mi coi thường thái thú à ? Tên khốn nạn.

Lính đâu, các Ã'ng giải tên nà y ra giá treo cổ ở Grève. Nện cho nó trong một tiếng đồng hồ. Nó phải trả giá cho ta. Lục sự thảo quyết nghị án.

Lúc luật gia Florian Bardebienne đọc nghị án để ký thì viên lục sự mủi lòng thương tên tội phạm khốn khổ, lại gần ghé sát tai viên chức tòa án, chỉ Quasimodo nói:

- Tên nà y bị điếc.

Ã"ng hy vọng có thể xin giảm tội phần nà o cho phạm nhân.

Ã"ng hy vọng cái đồng bệnh tương lân có thể khơi dậy lòng thương của luật gia Florian, có lợi cho can phạm. Nhưng như chúng ta đã biết, luật gia Florian khÃ'ng quan tâm đến việc người ta biết bệnh điếc của Ã'ng. Vả chăng Ã'ng cũng chẳng nghe thấy viên lục sự nói gì. Song lại là m ra vẻ có nghe thấy, Ã'ng trả lời:

- A! Thế thì lại khác. TÃ'i khÃ'ng biết như thế.

Vậy thì thêm một giờ hình phạt nữa ở giá treo cổ.

Và Ã'ng ký và o bản án đã được sửa đổi như thế..

Chương 6

Cái lỗ chuột

Quảng trường Grève, và o mười giờ sáng.

Cảnh tượng khá thú vị, phảng phất khÃ'ng khí ngà y hội.

Mặt đường đầy rác rưởi, ruy băng, giẻ rách, lÃ'ng mũ, những giọt si của đuốc, những đồ thừa của những cuộc chè chén. Những người bán rượu, chanh và bia vần thùng rượu. Một số bộ hà nh mải miết đi lại. Các nhà buÃ'n nói chuyện, gọi nhau trước cửa hà ng. Lễ hội, các sứ giả, giáo hoà ng của những thằng Điên là chuyện cửa miệng của mọi người. Nói lắm, cười nhiều. Bốn thầy đội cưỡi ngựa đến đứng bốn góc của cột bêu tội nhân. Sự chú ý của mọi người tập trung và o họ.

Nếu độc giả đưa mắt nhìn về phía tháp Tour-Roland, ở góc bến cảng, bạn sẽ thấy một ngÃ'i nhà cũ, góc mặt trước có một cửa sổ hẹp chắn bằng hai song sắt, hình chữ thập, cái cửa mở duy nhất để lọt và o xà -lim nhỏ khÃ'ng cửa, khoét và o bề dà y của tường, một chút khÃ'ng khí và ánh sáng.

Cái xà -lim nà y nổi tiếng khắp Paristừ ba thế kỷ nay. Nó được phu nhân ở Tour-Roland cho đục và o tường nhà bà để vĩnh viễn giam mình trong đó. Bà đang chịu tang Ã'ng bố chết trong cuộc thập tự trinh. Toà n bộ dinh cơ, bà chỉ giữ lại cho mình chốn nương náu nà y, còn lại bà hiến tất cho người nghèo và Chúa. Cửa tháp thì cho xây bịt lại, chỉ trổ ra một lỗ cửa sổ nhỏ, hè cũng như đÃ'ng.

Trong nấm mồ ấy người đà n bà đợi cái chết suốt hai mươi năm, đêm ngà y cầu nguyện cho vong hồn Ã'ng thân sinh, khÃ'ng có một viên đá là m gối, mặc độc một cái bao tải đen, sống nhờ và o của bố thí của người qua đường đặt trên gờ cửa sổ, khi chết bà để lại cái xà -lim nà y cho người phụ nữ nà o muốn tự chÃ'n sống trong một nỗi đau lớn hay một niềm sám hối.

Tháp Tour-Roland khÃ'ng bao giờ thiếu người ẩn cư. Nhiều phụ nữ đã đến ở đây cho đến khi chết. Dân chúng Paristhường gọi nó là "cái lỗ chuột".

Và o thời xảy ra chuyện nà y xà lim Tour-Roland đang có người ở. Nếu độc giả muốn biết đó là .ai, thì xin lắng nghe câu chuyện của ba mụ lắm lời đang đi về phía Cái Lỗ chuột, ngược Châtelet, về phía quảng trường Grève, dọc theo bờ sÃ'ng.

Hai người ăn mặc kiểu vú em ở Paris, người kia thì có dáng dấp tỉnh lẻ, chị ta dắt một đứa trẻ lớn. Thằng bé cầm một chiếc bánh. Nó để cho người lớn lÃ'i đi, chốc chốc lại chệnh choạng.

Rõ là nó chú ý đến cái bánh hơn mặt đường.

Nó ngắm cái bánh rất âu yếm mà khÃ'ng dám ăn.

Ba phụ nữ tên là Mahiette, Oudarde và Gervaise, gần như đồng thanh:

- Nhanh lên, cÃ' Mahiette. - CÃ' lớn nhất, dáng tỉnh lẻ giục. - TÃ'i sợ chúng ta đến muộn mất. Người ta nói hắn sẽ bị dẫn từ Châtelet đến thẳng cột bêu tội nhân.

- CÃ' nói gì thế Oudarde? Hắn bị bêu ở cột bêu tội nhân một tiếng cơ mà . Còn kịp chán.

- Nhìn đám đÃ'ng tụ tập ở đầu cầu kia kìa.

Họ nhìn cái gì đó. - Mahiette nói.

Gervaise nói:

- TÃ'i nghe thấy tiếng trống. TÃ'i nghĩ là cÃ' Esmeralda cùng con dê, đang xin là m phúc.

Nhanh lên Mahiette! Rảo cẳng lên. LÃ'i thằng nhỏ của cÃ' đi. CÃ' đến đây để xem những cảnh lạ của Paris. HÃ'm qua cÃ' đã thấy người Flamand.

HÃ'm nay cÃ' phải xem cÃ' gái Ai Cập.

- CÃ' gái Ai Cập à ? - Mahiette thất thần quay ngoắt lại, nắm chặt tay đứa con. - Chúa xá tội cho tÃ'i. CÃ' ta ăn cắp thằng nhỏ của tÃ'i mất. Đi, Eustache.

CÃ' chạy ra cảng về phía quảng trường Grève cho đến khi cây cầu ở mãi phía sau. Đứa bé bị tha lÃ'i, ngã khuỵu xuống. CÃ' dừng lại thở, Oudarde và Gervaise đuổi kịp.

- CÃ' gái Ai Cập kia đánh cắp con cÃ' à ? CÃ' nghĩ gì ngộ vậy? - Gervaise nói.

Mahiette nhún vai, dáng nghĩ ngợi.

Oudarde nhận xét:

- Kỳ lạ là người đà n bà ẩn cư cũng nghĩ về những mụ Ai Cập như vậy.

- Người đà n bà ở ẩn là ai? - Mahiette hỏi.

- ‰, đó là mụ Gudule, mụ già ở Cái Lỗ chuột.

- Sao! - Mahiette hỏi. - Người đà n bà tội nghiệp chúng ta đem bánh đến cho ấy à ?

Oudarde gật đầu:.- Đúng đấy. Lát nữa cÃ' sẽ thấy bà ta qua lỗ cửa sổ trÃ'ng ra Grève. Bà ta cũng nghĩ như cÃ' về những người Ai Cập lang thang, đánh trống và bói toán. Chẳng hiểu vì đâu mà bà khiếp sợ những người đà n bà Ai Cập đến thế. Mahiette à , tại sao trÃ'ng thấy họ cÃ' lại chạy trốn như thế?

Mahiette nắm đầu đứa trẻ:

- TÃ'i khÃ'ng muốn lại xảy ra chuyện như đã xảy ra với Paquette la Chantefleurie.

Gervaise nắm cánh tay Mahiette:

- A, cÃ' kể lại chuyện đó đi.

- TÃ'i vui lòng. - Mahiette trả lời.

Chị kể câu chuyện về một người mẹ tội nghiệp tên là Chantefleurie bị bọn Ai Cập đánh cắp mất đứa con gái nhỏ xinh xắn. Người ta đã thấy chúng lởn vởn quanh nhà . Đứa nà o cũng rám nắng, tóc xoăn tít, tai đeo khuyên bạc. Mặt bọn đà n bà còn đen hơn, tóc buộc túm như đuÃ'i ngựa. Chúng từ Ai Cập đến, đi qua Ba Lan.

Chantefleurie đã chỉ cho chúng con gái mình và nhờ chúng bói hộ.

Một mụ Ai Cập nói:

- Nó sẽ là hoà ng hậu.

Chantefleurie quay về nhà , rất hãnh diện vì đã mang về nhà một nữ hoà ng tương lai.

HÃ'm sau, nhân lúc đứa bé đang ngủ, chị ta sang khoe với hà ng xóm: con Agnès của chị sẽ được dùng ngự thiện với đức vua. Về nhà chị thấy cửa mở toang. Chị và o nhà , chạy đến bên giường. Đứa trẻ khÃ'ng còn đấy, chỗ nó nằm trống trơn. Chẳng thấy đứa bé đâu, chỉ thấy đÃ'i già y tí xíu của nó. Chị lao ra khỏi phòng, nhảy xuống cầu thang, đập đầu và o tường, kêu gà o:

- Con tÃ'i! Con tÃ'i đâu? Ai đã lấy mất con tÃ'i?

Chị lang thang khắp thà nh phố, chạy hết chỗ nà y đến chỗ khác suốt ngà y, điên dại, thất thần, dò xét hết cửa sổ nà y đến cửa sổ khác như một con thú hoang mất con. Chị thở hồng hộc, tóc rũ xuống trÃ'ng rất sợ. Chị giữ người qua đường lại, kêu khóc: "Con gái tÃ'i! Con gái xinh đẹp của tÃ'i! Ai trả con gái cho tÃ'i, tÃ'i xin là m con hầu cho người ấy!".

Buổi chiều chị về nhà . Trong lúc chị vắng nhà , một bà hà ng xóm đã trÃ'ng thấy hai mụ đà n bà Ai Cập lén lút lên gác, có một cái bọc trong tay rồi vội và ng đi xuống, lẩn mất. Sau khi hai.mụ đi, người ta có nghe thấy tiếng gì như tiếng trẻ con. Người mẹ cười khanh khách, chạy bay lên gác như có cánh. Bà và o phòng. Một điều kinh khủng, Oudarde ạ: Thay vì đứa con gái Agnès xinh đẹp của bà , một tặng phẩm của Chúa lòng là nh, bà chỉ thấy một con quỷ nhỏ, xấu đến kinh người, thọt chân, chột mắt, dị dạng, bò lồm cồm trên sà n, miệng kêu như mèo. Bà mẹ bưng mặt, khiếp đảm:

- Ã'i! Phải chăng là phù thủy đã biến con ta thà nh con vật đáng hãi nà y?

Người ta vội và ng mang đứa bé đi. Bà mẹ tưởng phát điên. Đó là đứa con quái dị của một mụ Ai Cập nà o đó. Đứa bé khoảng chừng bốn tuổi, nói một thứ tiếng gì khÃ'ng phải tiếng người.

Chantefleurie vồ lấy chiếc già y nhỏ, tất cả những gì còn lại của đứa con yêu của chị. Chị đứng phắt dậy, vừa chạy vừa gà o:

- Đến trại của bọn Ai Cập! Đến trại của bọn Ai Cập!

Nhưng bọn Ai Cập đã nhổ trại đi rồi. Trời tối đen như mực. KhÃ'ng thể đuổi theo chúng được. HÃ'm sau, cách đó chừng hai dặm, trong một bãi rậm, người ta thấy tro tà n của một đống lửa lớn và một và i đoạn ruy-băng của đứa trẻ.

Khi Chantefleurie được tin hãi hùng đó, chị khÃ'ng khóc, chỉ mấp máy mÃ'i như muốn nói mà khÃ'ng nói được. HÃ'm sau tóc chị đổi mà u xám.

HÃ'm sau nữa, chị biến mất.

- Thật là một chuyện kinh khủng. - Oudarde nói. - TÃ'i khÃ'ng ngạc nhiên khi thấy chị sợ bọn Ai Cập đến thế.

Mahiette bước đi, im lặng.

Gervaise hỏi:

- Có ai biết Chantefleurie sau nà y ra sao khÃ'ng?

- KhÃ'ng ai biết.

Ngừng một lát, chị nói thêm:

- Tuy nhiên, có người nói trÃ'ng thấy chị ta trên đường ở Paris. Chị ta đi chân khÃ'ng trên đá sỏi. Người khác thì khẳng định: chị ấy đã chết đuối.

Gervaise hỏi:

- Thế còn chiếc già y nhỏ?

- Biến mất cùng với bà mẹ. - Mahiette trả lời..- Còn con quỷ nhỏ thì sao? - Oudarde bỗng nhiên hỏi.

- Đức giám mục đã ban phước cho nó, giằng nó ra khỏi tay quỷ dữ, gửi về Paris, đặt trên chiếc giường của những đứa trẻ bị bỏ rơi trước nhà thờ Đức Bà .

- Thế rồi, ở Paris, người ta đã là m gì nó, Mahiette?

- TÃ'i khÃ'ng rõ. - Mahiette trả lời.

Nói đến đây, ba người đi đến quảng trường Grève. Mải nói chuyện, họ đi vượt qua tháp Tour-Roland mà khÃ'ng dừng bước. Họ máy móc đi đến cột bêu tội nhân, quần chúng xúm xít xung quanh, mỗi lúc một đÃ'ng thêm. ắt hẳn họ đã quên phắt Cái Lỗ chuột, nếu như Eustache khÃ'ng nhắc:

- Mẹ ơi, con có thể ăn cái bánh nà y khÃ'ng?

Câu hỏi gợi lại sự chú ý của Mahiette:

- Chà , chúng ta quên bà ẩn cư mất rồi! Chỉ cho tÃ'i Cái Lỗ chuột, tÃ'i sẽ mang bánh đến cho bà ta.

Oudarde nói:

- Có ngay lập tức. Đây là một việc thiện.

Ba người đà n bà lộn lại, đến gần Tour-Roland, Oudarde nói:

- TÃ'i sẽ ghé nhìn qua lỗ cửa sổ. Bà ta hơi quen tÃ'i. TÃ'i sẽ báo khi nà o các chị có thể tới.

Một mình chị ta lại gần cửa sổ. Vừa ghé mắt và o thì mặt chị lộ vẻ xót thương sâu sắc. Lát sau, chị là m hiệu cho Mahiette đến gần. Mahiette bước đến cảm động, lặng lẽ. Rồi cả ba người đà n bà cùng nhòm qua lỗ cửa sổ. Đầu họ che lấp mất ánh sáng yếu ớt của xà -lim, nhưng con người khốn khổ vẫn khÃ'ng chú ý đến họ.

Oudarde nói:

- Đừng quấy rầy bà ta. Bà ấy đang cầu nguyện.

Mahiette ngắm cái đầu hốc hác, héo hon, lởm chởm tóc, với một niềm xúc động mỗi lúc một tăng, nước mắt đầm đìa.

Chị lẩm bẩm:

- Thật là lạ lùng! Các chị gọi người đà n bà nà y là gì?

Oudarde trả lời:

- Chúng tÃ'i gọi bà ấy là bà chị Gudule.

Mahiette tiếp lời:.- Còn tÃ'i thì tÃ'i gọi bà ấy là Paquette la Chantefleurie. Nói đoạn chị ta đặt một ngón tay lên miệng, ra hiệu cho Oudarde đang ngạc nhiên, chui đầu qua lỗ cửa sổ mà nhìn.

Oudarde nhìn theo hướng nhìn của bà ẩn cư, thấy một chiếc già y nhỏ bằng satanh hồng thêu chỉ và ng và bạc.

Gervaise nhìn sau Oudarde và cả ba người đà n bà cùng khóc.

Cái nhìn và những giọt nước mắt của họ khÃ'ng là m cho bà ẩn cư phân tâm. Bà n tay bà ta chắp lại. MÃ'i câm lặng. Mắt nhìn đăm đăm.

Ai biết chuyện bà ta và chiếc già y nhỏ kia, thấy thế, tất phải nát tan lòng.

Ba người đà n bà khÃ'ng thốt được một lời, dù nói nhỏ cũng khÃ'ng.

Cuối cùng Gervaise cÃ' gái tò mò nhất, thử là m cho bà ẩn cư nói:

- BÃ chị! BÃ chị Gudule!

CÃ' gọi lại, mỗi lúc một cao giọng hơn. Bà ta vẫn khÃ'ng động đậy. KhÃ'ng một tiếng nói, khÃ'ng một cái nhìn, khÃ'ng một tiếng thở dà i.

Đến lượt mình Oudarde gọi bà , giọng dịu dà ng hơn.

Vẫn sự im lặng ấy. Vẫn sự bất động ấy.

Oudarde thở dà i, nói:

- Có lẽ bà ta điếc.

Gervaise thêm:

- Có lẽ bà ta mù.

Mahiette:

- Có thể bà ta đã chết.

Eustache lên tiếng:

- Mẹ, con muốn nhìn thấy.

Tiếng nói trẻ con, trong trẻo, tươi mát là m cho bà già bừng tỉnh. Bà rùng mình toà n thân, răng đánh lập cập. Bà nhổm dậy, nắm hai bà n chân như để sưởi ấm nó:

- Ã'i, lạnh quá!

Oudarde nói, rất thÃ'ng cảm:

- Tội nghiệp bà . Bà có muốn một chút lửa khÃ'ng?

Bà lắc đầu từ chối, nhìn trân trân và o Oudarde, nói:

- Nước.

Oudarde nà i:

- KhÃ'ng, bà chị ạ. Đó khÃ'ng phải là đồ uống của tháng giêng. Bà ăn chiếc bánh nà y, chúng tÃ'i nướng cho bà đấy..Bà già đẩy cái bánh ra, nói:

- Bánh mì đen.

Bỗng nhiên chân tay bà già run lên, giọng nói rung lên, mắt sáng lên. Bà quỳ gối, vươn bà n tay trắng, gầy guộc về phía đứa trẻ, nhìn nó sửng sốt:

- Mang đứa bé nà y đi! Đứa con gái Ai Cập sắp qua đây! Trời chu đất diệt mi. Ta nguyền rủa mi, đứa con gái Ai Cập kia!

Bà ngã vật ra, mặt úp xuống đất, trán đập và o sà n nhà , như tiếng một hòn đá rơi xuống đá.

Ba người tưởng bà chết. Nhưng lát sau bà lại động đậy, lết trên đầu gối và khuỷu tay, bò đến góc phòng có chiếc già y nhỏ. Mấy người đà n bà khÃ'ng dám nhìn và cũng khÃ'ng thấy bà đâu nữa, chỉ nghe tiếng hà ng nghìn cái hÃ'n, hà ng nghìn tiếng thở dà i lẫn những tiếng kêu xé ruột.

Chương 7

Một giọt nước mắt đổi lấy một giọt nước

Những lời nói trên của bà ẩn cư có thể nói là điểm giao tiếp của hai cảnh tượng diễn ra song song cùng một lúc, ở hai nơi, một là ở Lỗ Chuột như chúng ta vừa đọc, một nữa ở cột bêu tội nhân. Cảnh thứ nhất chỉ có ba người đà n bà chứng kiến. Cảnh thứ hai, khán giả là đÃ'ng đảo quần chúng xúm xít trên quảng trường Grève, vây quanh cột bêu tội nhân và giá treo cổ.

Dân chúng khÃ'ng tỏ vẻ sốt ruột lắm. Họ giải trí bằng cách ngắm nghía cái cột bêu tội nhân, một thứ cÃ'ng trình rất đơn giản gồm một hình hộp vuÃ'ng xây bằng gạch, cao mười bộ, rỗng ở giữa. Một tam cấp là m thang dẫn đến mặt bằng tầng trên, có một bánh xe gỗ sồi đặt nằm ngang. Người ta buộc tội nhân và o bánh xe ấy, quỳ gối, tay bẻ quặt ra sau, mặt lần lượt.chiềng ra mọi phía. Người ta gọi thế là "quay" tội phạm.

Phạm nhân đến, bị buộc chặt và o xe bò. Hắn leo lên mặt bằng. TrÃ'ng thấy hắn, người ta nhận ngay ra là Quasimodo. Tiếng hò la inh ỏi. Tiếng cười, tiếng hò hét vang dậy.

Đúng là hắn. Một cuộc trở lại kỳ lạ: HÃ'm qua hắn còn được chà o đón, được xưng tụng là giáo hoà ng, là Ã'ng hoà ng của những thằng Điên.

HÃ'm nay thì hắn bị buộc và o cột bêu người.

Michel Noiret, người thét loa của nhà vua, yêu cầu mọi người yên lặng, gà o lên bản án theo lệnh và sự chỉ huy của ngà i thái thú. Sau đó hắn lui về phía sau xe bò, đứng cùng với người của hắn.

Quasimodo, mắt phớt lạnh, khÃ'ng nhíu mà y.

Mọi sự chống cự đều bất khả vì y bị trói chặt bằng xích sắt và dây da. Hắn để mặc cho lính dẫn đi, lÃ'i đi, kéo lên, trói lại. Trên mặt hắn chỉ là một sự ngạc nhiên hoang dã, đần độn.

Người ta bắt hắn quỳ trên bánh xe, lột áo hắn ra, mình trần đến thắt lưng, trói hắn bằng dây da mới. Hắn để mặc cho muốn là m gì thì là m. Thỉnh thoảng hắn thở phì phò ầm ĩ. Quần chúng cười như điên khi thấy cái bướu trần và bộ ngực lạc đà của Quasimodo.

Giữa tiếng cười, một người mặc chế phục của tòa thị chính, người ngắn ngủn, mặt câng câng, đến đứng gần tội nhân. Đó là Pierrat Torterue, tên hà nh tội của Châtelet.

Thoạt tiên hắn đặt một cái bình đen đựng cát ở góc đà i bên người, cởi bỏ áo ngoà i, tay phải lăm lăm một ngọn roi mảnh, đầu có dây da trắng, thắt nút, bọc kim khí. Taytrái, hắn lơ đãng vén tay áo sơ mi lên đến nách. Rồi hắn giậm chân. Bánh xe quay. Quasimodo nghiêng ngả dưới dây trói. Sự kinh ngạc bỗng hiện trên khuÃ'n mặt dị dạng của hắn, khiến quần chúng cười rộ lên.

Thình lình, khi bánh xe phơi lưng Quasimodo ra trước Pierrat thì hắn vung tay lên. Những sợi dây da rít trong khÃ'ng khí và trút xuống vai kẻ khốn nạn.

Quasimodo nảy người lên như bất giác sực tỉnh.

Hắn bắt đầu hiểu. Hắn vặn người trong dây trói.

Cú đánh thứ hai theo sau cú thứ nhất, rồi cú thứ ba, cú nữa và cú nữa... tiếp mãi. Bánh xe.khÃ'ng ngừng quay, cũng như những cú đánh khÃ'ng ngừng mưa xuống.

Quasimodo, ít ra là bề ngoà i, lấy lại cái vẻ phớt tỉnh ban đầu. Lúc đầu hắn còn định giật đứt dây trói. Mắt hắn nảy lửa. Bắp thịt hắn căng ra, tứ chi hắn gồng lên. Những sợi dây da và dây xích căng ra.

Sức cố gắng là mãnh liệt, ghê gớm, tuyệt vọng. Quasimodo mệt lả lại xẹp xuống, sự sửng sốt thay bằng một thứ tình cảm cay đắng, chán nản sâu sắc. Hắn nhắm con mắt độc nhất lại, gục đầu xuống ngực, giả chết. Từ đó hắn khÃ'ng động cựa nữa, khÃ'ng gì có thể là m cho hắn cử động.

Cuối cùng, viên lục sự của Châtelet, mặc đồ đen, cưỡi ngựa đen, từ đầu cuộc gia hình vẫn đứng cạnh thang, giơ chiếc đũa mun về phía bình cát. Quasimodo từ từ mở mắt. Cuộc đánh roi kết thúc.

Hai tên phụ việc của lão gia hình rửa vai cho tội nhân, xoa một thứ thuốc mỡ gì đó là m cho những vết thương nứt toác của tội nhân khép miệng, ném lên lưng hắn một cái khố và ng như kiểu áo choà ng.

Đối với Quasimodo, chưa phải là đã hết nợ.

Hắn còn phải chịu buộc một giờ nữa ở cột bêu người, hình phạt mà luật gia Florian Bardebienne đã thêm và o bản án của ngà i Estouteville.

Người ta dốc bình cát ra. Tên gù bị cột và o ván để cho cÃ'ng lý được thực thi đến cùng.

Nhưng nhục hình chưa hết. Hà ng nghìn tiếng chửi bới, hò la, nguyền rủa, tiếng cười nhạo và những hòn đá rơi như mưa và o hắn.

Thời gian trÃ'i qua. ít nhất là đã một tiếng rưỡi, hắn chịu cảnh da thịt rách nát, bị chế giễu khÃ'ng ngừng, bị ném đá. Bỗng hắn lại giãy giụa trong xích với một sự tuyệt vọng tăng gấp đÃ'i, là m rung chuyển cả già n. Phá vỡ sự im lặng ngoan cố cố giữ đến bấy giờ, hắn gà o lên, giọng khà n khà n, giận dữ, như tiếng sủa.

Tiếng kêu tuyệt vọng khÃ'ng là m ai mủi lòng mà chỉ là m cho đám dân chúng Paris vây quanh thêm thích thú.

Sau và i phút, Quasimodo lướt nhìn đám đÃ'ng bằng cái nhìn tuyệt vọng, lại rên lên, giọng ai oán xin:

- Cho tÃ'i uống!

Mọi người cười..Giữa lúc đó, một cÃ' gái lách đám đÃ'ng, bước ra. Một con dê trắng, sừng và ng đi theo. Tay cÃ' gái cầm một cái trống. Mắt Quasimodo lóe lên.

Đó là cÃ' gái bÃ'-hê-miêng hắn đã tấn cÃ'ng đêm qua. Hắn ngờ rằng cÃ' đến để trả thù, đánh hắn như người khác.

Hắn nhìn cÃ' thoăn thoắt lên thang. Hắn tức giận và thất vọng đến nghẹt thở. Hắn muốn giật đổ cột bêu tội nhân. Nếu ánh chớp trong mắt hắn có thể đánh như sét thì cÃ' gái Ai Cập đã bị tan thà nh bụi trước khi lên tới sà n.

CÃ' lại gần tội nhân. Tên nà y đang vặn mình một cách vÃ' vọng để thoát khỏi cÃ'. CÃ' lấy ở thắt lưng ra một bầu nước, nhẹ nhà ng đặt miệng bầu và o miệng kẻ khốn nạn.

Thế là trong con mắt đến lúc đó vẫn ráo hoảnh và rực lửa của tội nhân, một giọt nước mắt to từ từ lăn dà i trên khuÃ'n mặt dị hình, căng thẳng vì tuyệt vọng.

Có lẽ đó là lần đầu kẻ bất hạnh rơi nước mắt.

Hắn quên cả uống. CÃ' gái Ai Cập sốt ruột bĩu mÃ'i và mỉm cười áp cổ bầu nước và o miệng Quasimodo. Hắn tu từng hơi dà i. Hắn khát đến bỏng họng. Uống xong, hắn trề cặp mÃ'i đen, có lẽ để hÃ'n tay con người đã cứu giúp hắn. Nhưng cÃ' gái rụt tay lại với một cử chỉ khiếp hãi như đứa trẻ bị con thú cắn, gã điếc tội nghiệp đăm đăm nhìn cÃ' buồn khÃ'n tả.

Thật là xúc động trước cảnh một cÃ' gái đẹp trong trắng, dịu dà ng, chạy đến cứu giúp cho bấy nhiêu đau khổ, bấy nhiêu tật nguyền. Dân chúng xúc động kêu lên: Hoan hÃ'! Hoan hÃ'!

Đó là lúc mà bà ẩn cư thốt lên lời nguyền rủa đáng buồn của bà :

- Ta nguyền rủa mi, đứa con gái Ai Cập trời chu đất diệt kia. Ta nguyền rủa mi!

Esmeralda tái mặt, loạng choạng bước xuống đà i bêu tội. Đã đến giờ thả Quasimodo ra. Người ta cởi trói cho hắn. Đám đÃ'ng giải tán.

Gần cầu lớn, Mahiette ra về cùng hai bạn.

Bất thần chị đứng lại:

- Eustache, con là m gì cái bánh rồi?

- Mẹ ơi, một con chó ngoạm một miếng và con cũng ngoạm nốt rồi.

Bà mẹ mỉm cười: "Thằng nhóc ghê gớm!".

Chương 8

Định mệnh

Bà con xung quanh nhà thờ Đức Bà nhận thấy: từ sau buổi sáng bị bêu tội, cái hăm hở kéo chuÃ'ng của Quasimodo có phần nguội lạnh đi. Trước kia là những hồi chuÃ'ng ngân vang buổi sáng, những cung bậc rộn rà ng trong những buổi hÃ'n lễ, hay lễ rửa tội cho một bé sơ sinh.

Cái nhà thờ cổ kính rung lên ngân lên vì tiếng chuÃ'ng, trong niềm vui bất tận. Nay nhà thờ dường như ủ dột, câm lặng. Hội hè, đám tang chỉ có hồi chuÃ'ng khÃ' khan, trần trụi. Có thể nói khÃ'ng còn nhạc cÃ'ng nà o trong những quả chuÃ'ng. Vậy mà Quasimodo vẫn tồn tại đấy.

Có cái gì đã xảy ra trong hắn? Phải chăng nỗi xấu hổ vì bị bêu tội vẫn tồn tại dai dẳng trong đáy tim hắn? Phải chăng những đòn roi của kẻ gia hình vẫn còn quặn lên bất tận trong tâm hồn hắn?.Năm 1482, lễ Truyền Tin rơi và o ngà y 25 tháng 3. Ngà y ấy khí trời rất trong thanh, rất nhẹ, khiến Quasimodo lại cảm thấy chút tình yêu đối với những quả chuÃ'ng của mình thức dậy.

Hắn trèo lên tháp chuÃ'ng phía Bắc. Bên dưới, người coi nhà thờ đang mở rộng cửa.

Leo tới chuồng treo chuÃ'ng, Quasimodo ngắm nhìn sáu quả chuÃ'ng, buồn bã nhún vai.

Nhưng khi rung chuÃ'ng hắn lại thấy hớn hở.

Hắn quên tất. Tim hắn nở ra, khuÃ'n mặt rạng rỡ. Hắn đi đi, lại lại, chạy từ dây chuÃ'ng nà y đến dây chuÃ'ng khác. Hắn vỗ tay.

Bất chợt nhìn xuống quảng trường, hắn thấy một cÃ' gái có con dê theo sau, một đám đÃ'ng xúm quanh. Cảnh tượng ấy là m thay đổi đột ngột dòng ý nghĩ của hắn. Hắn ngừng lại, quay lưng lại quả chuÃ'ng, đăm đăm nhìn cÃ' vũ nữ, mắt mơ mà ng, dịu hiền, âu yếm.

Một buổi sáng đẹp trời của tháng ba ấy, ngà y 29 thì phải, ngà y thánh Eustache, cậu giáo đồ Jehan Frollo ở cối xay gió, khi mặc quần áo, nhận thấy túi mình có cái ví khÃ'ng có tiếng xủng xẻng của đồng tiền.

Gã buồn rầu mặc áo: Một ý nghĩ chợt đến khi gã buộc dây già y. Thoạt tiên gã gạt bỏ ý nghĩ ấy nhưng nó vẫn trở lại. Gã mặc ngược áo gi-lê, dấu hiệu chứng tỏ trong hắn đang có một cuộc đấu tranh nội tâm kịch liệt. Cuối cùng gã ném cái mũ nồi xuống đất, kêu lên:

- Mặc kệ! Muốn đến đâu thì đến. Ta sẽ đến Ã'ng anh ta. Ta sẽ bị Ã'ng ấy vạc cho một trận, nhưng ta sẽ được một đồng tiền và ng.

Gã xuống phố Harpe. Đi và o thà nh phố qua Cầu Nhỏ, rảo bước qua phố Neuve-Sainte-Geneviè ve. Jehan đến trước nhà thờ Đức Bà . Đến đây gã lại do dự. Gã đi lang thang một lát, băn khoăn tự nhủ:

- †n mắng thì cầm chắc, đồng tiền và ng thì còn mơ hồ.

Gã giữ người coi nhà thờ vừa đi ra, hỏi:

- Ã'ng phó giám mục ở đâu?

- TÃ'i nghĩ Ã'ng ấy đang ở chỗ trú ẩn của Ã'ng trên tháp. TÃ'i khuyên Ã'ng đừng quấy rầy người.

Jehan quả quyết bước qua cái cửa nhỏ tối om, leo lên cầu thang dẫn tới tầng trên của tháp.

Giữa đường gã thầm nhủ:

- Cái xà -lim trú ẩn giữa tầng mây của Ã'ng anh tÃ'n kính của ta đến là lạ..Đến hà nh lang có hà ng cột nhỏ, gã dừng lại thở:

- Chà ! Chắc hẳn là ở đây.

Chìa khóa cắm nơi ổ khóa. Cửa ra và o ngay đấy. Gã đẩy nhẹ cửa, thò đầu và o khe mở. Đó là một xó tối tăm, sáng lờ mờ, có một ghế bà nh lớn, một chiếc bà n lớn, những com-pa, những bình chưng cất, những bộ xương thú treo lủng lẳng trên trần, một quả cầu lăn lóc trên sà n. Nhưng gian xà -lim khÃ'ng hoang vắng.

Một người đà n Ã'ng ngồi trên ghế bà nh, cúi mình trên bà n. Ã'ng quay lưng lại Jehan nên gã chỉ trÃ'ng thấy vai Ã'ng và phần sau đầu.

Jehan nhận ra Ã'ng anh. Cửa mở ra rất nhẹ nên khÃ'ng có gì báo cho Dom Claude biết sự có mặt của gã. Gã giáo đồ lợi dụng, tha hồ quan sát cái xà -lim.

Quang cảnh chung của gian phòng có cái gì là hoang phế và đổ nát. Tình trạng tồi tệ của các dụng cụ là m cho người ta nghĩ rằng từ khá lâu chủ nhân bị hút và o những mối quan tâm khác.

Chủ nhân đang ngồi cúi mình trên một quyển sách viết tay rộng bản, có những hình trang trí kỳ lạ. Hình như Ã'ng bị trăn trở vì một ý nghĩ nà o đó cứ luÃ'n luÃ'n xen và o dòng suy tưởng của Ã'ng.

Thình lình Ã'ng gập mạnh quyển sách lại.

Ã"ng đưa tay lên trán như muốn xua đuổi cái ý nghĩ đang ám ảnh Ã'ng. Ã'ng cầm trên bà n lên một cái đinh và một chiếc búa, cán có sơn những hình bí hiểm.

Dom Claude đứng dậy, cầm chiếc com-pa, vạch và o tường một từ Hy Lạp bằng chữ hoa.

- Anh ta điên rồi. - Jehan tự nhủ. - Tại sao khÃ'ng viết chữ Định Mệnh, có phải đơn giản biết bao. Có phải ai cũng biết chữ Hy Lạp đâu.

Phó giám mục lại ngồi xuống ghế bà nh, hai bà n tay đỡ đầu như người ốm, đầu nặng và nóng hầm hập.

Thấy phó giám mục lại rơi và o tình trạng bất động ban đầu, Jehan nhẹ nhà ng rụt đầu lại, đi mấy bước mạnh sau cửa như để báo có người đến.

Từ trong xà -lim, phó giám mục nói:

- Cứ và o. TÃ'i đang đợi Ã'ng. TÃ'i để chìa khóa ở cửa. Và o đi, thầy Jacques.

Chú giáo đồ mạnh dạn bước và o. Phó giám mục giật mình, rất khó chịu vì cuộc thăm viếng ở chỗ như thế nà y..- Sao! Chú đấy à , Jehan?

- Vẫn là chữ J ấy. - Anh giáo đồ trả lời, trâng tráo và vui vẻ.

Mặt Dom Claude trở lại vẻ nghiêm khắc.

- Chú đến đây có việc gì?

- Thưa anh, tÃ'i đến để xin... một chút đạo lý mà tÃ'i rất cần. - Jehan nói thêm, khÃ'ng dám nói to: - ... và một ít tiền mà tÃ'i còn cần hơn nữa.

Giọng phó giám mục lạnh tanh:

- Thưa Ã'ng, tÃ'i rất khÃ'ng bằng lòng Ã'ng.

- Chao Ã'i! - Giáo đồ trả lời.

Dom Claude xoay người trên ghế bà nh, nhìn xoáy và o Jehan. Jehan chuẩn bị cho một cuộc va chạm nảy lửa.

- Jehan, khắp nơi người ta phà n nà n về chú.

Jehan khÃ'ng trả lời.

Linh mục lắc đầu:

- Phải, việc học hà nh đến đâu rồi?

Giáo đồ kiên quyết ngước mắt lên:

- Thưa Ã'ng anh. Ã'ng có muốn tÃ'i cắt nghĩa bằng tiếng Pháp hẳn hoi cái từ Hy Lạp trên tường kia khÃ'ng?

- Từ nà o?

Gò má võ và ng của phó giám mục hơi ửng đỏ. Giáo đồ thoáng nhận thấy.

- Nà y, Jehan, từ ấy nghĩa là gì? - Ã'ng anh lẩm bẩm, khó nhọc.

- Định mệnh. Anh thấy tÃ'i cũng rà nh tiếng Pháp đấy chứ?

Phó giám mục im lặng. Bà i học tiếng Hy Lạp ấy là m cho Ã'ng mơ mà ng.

- Chú muốn đi đến đâu? - Ã'ng nói, giọng khÃ' khốc.

- Vâng, ta và o thẳng vấn đề. Thế nà y! TÃ'i cần tiền. - Jehan can đảm trả lời.

Trước lời tuyên bố trắng trợn ấy, nét mặt phó giám mục tỏ vẻ cha chú.

- Chú cần tiền là m gì?

Câu hỏi ấy là m lóe lên tia hy vọng trong mắt Jehan.

Gã là m ra vẻ con mèo ngọt nhạt.

- Thưa anh Claude thân mến, em khÃ'ng dám hỏi anh với ý đồ xấu. KhÃ'ng, anh ạ. Là để cho một việc tốt.

- Việc tốt nà o? - Claude hỏi, hơi ngạc nhiên..- Có người bạn em muốn mua một ít tã lót trẻ sơ sinh cho một bà góa nghèo. Cái đó giá ba florin. Em muốn góp phần và o đó.

- Chú đi đi! TÃ'i khÃ'ng bị bịp đâu. TÃ'i đang chờ một người.

Gã giáo đồ cố nà i một lần nữa:

- Anh Claude, ít nhất anh cũng cho em một chút gì để ăn chứ.

- TÃ'i sẽ gửi cho chú những thứ chú cần, nhưng tiền thì khÃ'ng.

Phó giám mục nhìn gã, buồn bã, nói thêm:

- Jehan, chú là một cái dốc trơn tuột, chú có biết chú đi đến đâu khÃ'ng?

- Đi đến quán ăn. - Jehan nói.

- Quán rượu dẫn đến cột bêu tội nhân. Cột bêu tội nhân dẫn đến giá treo cổ, giá treo cổ dẫn xuống địa ngục.

Giữa lúc ấy, có tiếng bước chân ở cầu thang.

- Im! - Phó giám mục đặt một ngón tay lên miệng. - Nghe đây, Jehan. - Ã'ng khẽ nói. - Chú khÃ'ng được nói hở ra những gì chú sắp trÃ'ng thấy, nghe thấy ở đây. Mau nấp sau cái lò kia và khÃ'ng được nói gì hết.

Gã giáo đồ nấp dưới cái lò. Hắn nảy ra một ý nghĩ.

- Anh Claude ơi, cho em một florin thì em sẽ khÃ'ng nói gì hết.

- Im! TÃ'i hứa cho chú.

- Anh phải cho em ngay cơ.

- Cầm lấy. - Phó giám mục giận dữ ném cho gã túi tiền.

Jehan rúc sâu dưới đáy lò. Cửa mở ra.

Nhân vật vừa và o mặc áo đen, gương mặt u ám. Cái là m cho Jehan chú ý ngay từ đầu là vẻ buồn thảm của y phục và nét mặt người mới đến.

(Gã nép trong một góc sao cho có thể nhìn, nghe thấy hết). Người kia tóc rất bột, mặt đầy nếp nhăn, khoảng gần sáu mươi tuổi, mắt nhấp nháy, lÃ'ng mi bạc, mÃ'i trề xuống, bà n tay to bè.

Jehan trÃ'ng người đó có dáng một thầy thuốc hoặc một quan tòa. Mũi rất xa mồm. Jehan nép mình trong hốc, thất vọng vì phải ở trong tư thế rất khó chịu khÃ'ng biết đến bao giờ, bên cạnh một người hãm tà i đến thế.

Phó giám mục khÃ'ng đứng lên đón khách.

Ã"ng ra dấu cho người kia ngồi xuống chiếc ghế đẩu cạnh cửa. Lát sau, Ã'ng nói giọng bề trên:.- Chà o thầy Jacques Charmolue.

- Xin chà o ngà i.

Hai người trao đổi với nhau những điều Jehan chẳng hiểu ra sao cả. Họ nói về và ng, về giấy da cũ, cả về tượng.

- à , tÃ'i quên. - Jacques Charmolue hỏi: -Ngà i có muốn tÃ'i là m cho cÃ' bé là m quỷ thuật và con dê ma quái của cÃ' ta sợ khÃ'ng? Phiên tòa đã sẵn sà ng. Bao giờ chúng ta bắt đầu?

Phó giám mục mặt tái xanh:

- TÃ'i sẽ cho Ã'ng biết sau. - Ã'ng nói khÃ'ng ra hơi.

- Tốt thÃ'i. TÃ'i còn phải lo hai bị cáo khác.

Về con bé Esmeralda, tÃ'i chờ lệnh ngà i.

Dom Claude chìm trong suy tưởng, khÃ'ng nghe thấy gì nữa.

Ã"ng đứng lên như sực tỉnh, nghĩ đến Jehan đang nấp dưới lò, sợ hắn sẽ có trò tinh quái nà o đó. Ã'ng vội vã ra khỏi xà lim cùng Jacques Charmolue.

- Hai con cú mèo đi rồi! - Jehan kêu lên, chui ra khỏi cái lỗ của gã. Đầu ong ong như một cái chuÃ'ng. - Xuống thÃ'i, nẫng luÃ'n túi tiền của Ã'ng anh, đổi tất cả số tiền nà y ra những chai rượu.

Gã nhìn và o trong túi tiền, âu yếm và khâm phục. Gã sửa lại quần áo, phủi bụi trên ống tay áo đầy tro xám, huýt sáo, xoay người đẩy cái cửa Ã'ng anh gã vừa để ngỏ. Gã xuống cầu thang, nhảy tênh tênh như con chim.

Gã ra quảng trường, giậm chân khi chạm đất.

- ồ! Hè phố Paris mới tốt và đáng kính là m sao! Quỷ tha ma bắt cái cầu thang là m thánh thần cũng phải bở hơi tai kia đi.

Gã đi và i bước, nghe phía sau có tiếng nói oang oang, những câu chửi thề ghê gớm.

Jehan kêu lên:

- Thề có linh hồn ta. Chắc phải là Ã'ng bạn đại úy Phoebus!

Phó giám mục và Jacques Charmolue chưa đi xa. Cái tên Phoebus là m Jehan giật mình. Gã quay lại thấy Ã'ng anh vừa nói chuyện với một sĩ quan cao lớn. Đúng là đại úy Phoebus de Châteaupers. Ã'ng ta tựa lưng và o tường, chửi thề như một tên tà đạo.

Jehan nắm tay Ã'ng ta.

- Chà , đại úy thân mến, ở đâu ra cả một suối những lời đẹp đẽ thế?

- Xin lỗi anh bạn quý Jehan! - Đại úy kêu lên, lắc tay gã..- Ã'ng có muốn đi uống tí gì khÃ'ng? - Gã giáo đồ hỏi.

- TÃ'i muốn lắm nhưng khÃ'ng có tiền.

- TÃ'i có đây.

Jehan chìa túi tiền và o mặt đại úy, vẻ vừa oai vệ vừa đơn giản. Nhưng phó giám mục đã đến gần họ cách và i bước, quan sát cả hai mà khÃ'ng là m họ chú mục đến Ã'ng. Ã'ng chú ý đặc biệt đến túi tiền.

Phoebus kêu lên:

- Một túi tiền trong túi cậu à Jehan? Khác nà o mặt trăng trong xÃ' nước. Người ta nhìn thấy mặt trăng nhưng nó khÃ'ng có đấy. Đánh cuộc đây là những hòn cuội!

Jehan trả lời lạnh lùng:

- Đây là những hòn cuội tÃ'i đã nhét đầy túi.

KhÃ'ng nói thêm một lời, hắn dốc túi tiền và o cái mốc bên cạnh.

- Trời! - Phoebus ngồm ngoà m. - Oách thật!

Jehan vẻ đĩnh đạc và lạnh lùng.

Và i đồng tiền lăn xuống bùn. Đại úy, trong cơn phấn khích cúi nhặt. Jehan giữ Ã'ng lại:

- Xì, đại úy Phoebus Châteaupers!

Phoebus đếm tiền, trịnh trọng quay về phía Jehan:

- Jehan, đêm qua cậu ăn trộm của ai đấy à ?

Jehan ngửa đầu ra phía sau, cái đầu tóc hung xoăn tít. Hắn lim dim mắt, giọng khinh khỉnh:

- Người ta có một Ã'ng anh là m phó giám mục và hơi đần.

- Con người đáng trọng xiết bao!

- Ta đi uống đi! - Jehan rủ.

- Đi đâu? - Phoebus nói. - Đến Pomme d’Eve nhé?

- Thì đến Eve và trái táo của nà ng. - Gã giáo đồ nắm cánh tay của Phoebus. Hai anh bạn lên đường.

Phó giám mục đi theo họ, rầu rĩ và ngơ ngác.

Đây phải chăng là Phoebus đã cứu Esmeralda ngà y nà o? Riêng cái tên ấy đã đủ để phó giám mục lén theo hai anh bạn vÃ' tâm, lắng nghe từng lời, chú ý từng cử chỉ của họ. Chẳng khó khăn gì vì họ nói bÃ' bÃ'.

Đến một góc phố có tiếng trống vẳng lại từ ngã tư kề bên. Dom Claude nghe tiếng viên sĩ quan nói:

- Chết chửa! Bước gấp lên. Mình sợ đứa con gái bÃ'-hê-miêng trÃ'ng thấy mình mất..- Đứa con gái bÃ'-hê-miêng nà o?

- Con bé có con dê ấy.

- CÃ' Esmeralda à ?

- Đúng! TÃ'i cứ quên cái tên quỷ quái của con ranh ấy.

- Nhanh chân lên. TÃ'i khÃ'ng muốn ả bám lấy tÃ'i ở ngoà i phố.

- Phoebus, Ã'ng có quen cÃ' ta khÃ'ng?

Phoebus cười lớn, ghé tai Ã'ng bạn nói gì đó, nhưng Dom Claude vẫn nghe được câu chuyện của họ. Phó giám mục rùng mình, răng đánh cầm cập. Ã'ng trượt chân rồi lại theo hút hai người đang hát như gà o lên một bà i hát cổ.

Tiệm Pomme d’Eve nằm trong trường Đại học góc phố Rondelle và Bâtonnier. Đó là một phòng ở tầng trệt khá rộng và thấp, có những bình thiếc treo trên tường. Chỗ nà o cũng là bà n.

Lúc nà o cũng có bợm rượu. Một cửa kính trÃ'ng ra đường. Một cây nho ngoà i cửa. Trên cửa là một tấm tÃ'n vẽ hình một quả táo và một người đà n bà . Mưa gió đã là m tấm tÃ'n hoen rỉ. Đó là biển hiệu.

Đêm xuống. Ngã tư tối đen như mực. Trong tiệm ăn, nến cháy rực như một cái lò. Tiếng cốc chạm nhau. Tiếng cãi cọ vẳng qua các lỗ kính vỡ. Hơi nóng trong phòng phủ một lớp sương trên kính mặt tiền của tiệm. Qua là n sương người ta thấy hà ng trăm khuÃ'n mặt mờ ảo. Thỉnh thoảng một tiếng cười hÃ' hố bật lên.

Một người đà n Ã'ng điềm nhiên đi đi, lại lại trước quán rượu ồn à o. Ã'ng khÃ'ng ngừng nhìn và o bên trong, khÃ'ng xa rời quán rượu, như người lính canh khÃ'ng xa rời trạm gác của mình.

Ã"ng kéo cổ áo măng tÃ' lên đến mũi. Chiếc áo khoác nà y Ã'ng vừa mua của một tên ăn cắp cạnh quán rượu, chắc hẳn là để chống cái rét tháng ba, nhưng đúng hơn là để che giấu quần áo của Ã'ng. Thỉnh thoảng Ã'ng dừng chân trước cửa hiệu, nghe ngóng, nhìn ngó và giậm chân.

Cuối cùng cửa tiệm rượu mở. Hình như Ã'ng chỉ chờ có thế. Hai khách rượu đi ra. ánh sáng lọt ra từ cửa nhuộm đỏ bộ mặt tươi rói của họ.

Một trong hai người nói:

- TÃ'i bảo đảm rằng tÃ'i khÃ'ng ở phố Mauvaises Paroles, mà ở phố Jean-Pain-Mollet.

- Anh bạn Jehan, anh say rồi.

Độc giả chắc đã nhận ra hai anh bạn của chúng ta: đại úy và anh giáo đồ. Có vẻ như người.rình họ trong bóng tối cũng nhận ra. Ã'ng chậm bước theo đường đi chuệch choạng của họ, chăm chú lắng nghe họ. Người khoác áo măng tÃ' đã nắm được toà n bộ câu chuyện hay ho của họ sau đây:

- Cố đi cho thẳng, Ã'ng giáo đồ ơi. Ã'ng biết rằng tÃ'i sắp phải rời Ã'ng rồi đấy.

- Để mặc tÃ'i.

- Jehan, anh khÃ'ng còn tiền à ? Chúng ta đã uống sạch túi tiền của Ã'ng anh ư? Anh khÃ'ng còn gì sao? Nói đi, đồ quỷ, anh còn ít tiền nà o khÃ'ng? Trả lời đi, nếu khÃ'ng tÃ'i lục túi đấy, dù anh có là hủi. Nhân danh Chúa, hãy tỉnh lại đi.

TÃ'i cần một ít tiền.

Jehan giả điếc. Đại úy cáu tiết, xÃ' mạnh gã giáo đồ. Tên nà y trượt và o tường và ngã lăn ra lề đường, Phoebus lấy chân đạp Jehan và o một đống lõi bắp cải. Lão đặt ngay ngắn đầu Jehan lại. Tên nà y đã ngủ, ngáy khò khò.

- Mặc xác mi. Để cho xe bò tuần phòng lượm mi lên khi đi qua. - Đại úy nói với Ã'ng bạn tu sĩ thân mến đang ngủ rồi lảng đi.

Người mặc áo măng tÃ' từ nãy vẫn theo dõi họ, dừng lại một lát trước người giáo đồ đang nằm đó. Một chút phân vân rồi Ã'ng cũng bỏ đi theo hút viên đại úy.

Giống như họ, chúng ta cũng để mặc Jehan ngủ dưới con mắt nhân từ của các vì sao và chúng ta cũng đi theo họ.

Đến phố Saint André, đại úy Phoebus nhận ra có người theo mình. Tình cờ đảo mắt, Ã'ng thấy một cái bóng trườn theo Ã'ng dọc theo bờ tường. Ã'ng đứng lại. Cái bóng cũng đứng lại.

Ã"ng bước tiếp. Cái bóng cũng bước tiếp. Điều đó cũng chỉ là m Ã'ng lo ngại vậy thÃ'i.

- ồ, ta chẳng có một xu. Hắn chẳng ăn cướp được gì của ta. - Phoebus nhủ thầm.

Ã"ng dừng lại. Phố xá hoà n toà n vắng vẻ.

Ã"ng thấy cái bóng chầm chậm bước lại gần. Lúc đến gần, cái bóng dừng lại, bất động như một pho tượng. Nó nhìn Ã'ng. ĐÃ'i mắt chiếu và o Ã'ng một thứ ánh sáng như mắt mèo phát ra từ đêm tối.

Đại úy là người can đảm. Ã'ng khÃ'ng hề sợ một tên trộm, nhưng pho tượng kia bước đi, con người nà y là m Ã'ng sợ như hóa đá. Một và i phút kinh ngạc, rồi phá vỡ sự im lặng Ã'ng cố cười:

- Thưa Ã'ng, Ã'ng là một tên kẻ cắp phải khÃ'ng? Ã'ng gây cho tÃ'i cảm tưởng một con diệc tấn cÃ'ng một cái quả cứng. TÃ'i là con một gia.đình phá sản, Ã'ng bạn thân mến ạ. Hãy đi tìm nơi khác.

Bà n tay của cái bóng rút ra từ trong túi áo khoác, và phóng và o cánh tay Phoebus với sức nặng của móng đại bà ng. Cùng lúc đó cái bóng lên tiếng:

- Đại úy Phoebus de Châteaupers!

- Sao, đồ quỷ! Anh biết tên ta à ?

- TÃ'i khÃ'ng chỉ biết tên Ã'ng mà còn biết rằng Ã'ng có một cuộc hẹn tối nay. - Người khoác áo măng tÃ' nói bằng một giọng như cất lên từ nhà mồ.

- Phải. - Phoebus ngạc nhiên trả lời.

- VÃ o bảy giờ?

- Đúng.

- Với một cÃ' gái Ai Cập, tên là ...

- Nà ng Esmeralda. - Phoebus nhanh nhảu nói. Tất cả thói vÃ' tâm của Ã'ng lại trở lại.

Nghe tên đó, cái bóng giận dữ lắc mạnh tay Phoebus.

Đại úy rút kiếm, giọng nghẹn lại, vì tức điên lên.

- A! Thế nà y thì tốt hơn, chúng ta sẽ đánh nhau.

- Đại úy Phoebus, Ã'ng quên cuộc hẹn của Ã'ng rồi. Câu nói giản dị ấy là m cho đại úy hạ thanh kiếm đang lấp lánh trong tay.

Phoebus nói:

- Thưa Ã'ng, Ã'ng có lý. Ngà y mai ta còn thì giờ để đánh nhau. Xem ra Ã'ng là một chà ng trai khá đấy. TÃ'i vui lòng giữ lời hứa. TÃ'i đến cuộc hẹn đây, vì một việc quan trọng. A! TÃ'i quên mất, tÃ'i chẳng có xu nà o.

- Đây, xin giúp Ã'ng.

Phoebus cảm thấy bà n tay lạnh ngắt của người lạ mặt luồn và o tay Ã'ng một đồng tiền lớn. Ã'ng khÃ'ng thể ngăn mình cầm đồng tiền ấy và nắm bà n tay kia.

- Lạy Chúa tÃ'i! Ã'ng thật là tốt bụng. - Phoebus kêu lên.

- Với một điều kiện, - người kia nói. - Ã'ng phải giấu tÃ'i ở một góc nà o đấy để tÃ'i có thể nhìn thấy người đà n bà Ã'ng vừa nói tên.

- ồ, được thÃ'i. - Phoebus trả lời. - Hãy theo tÃ'i. TÃ'i sẽ giấu Ã'ng ở một ổ chó để Ã'ng có thể nhìn thấy chúng tÃ'i, nghe chúng tÃ'i nói. TÃ'i chẳng có gì phải giấu giếm cả.

Lát sau Claude Frollo (chúng tÃ'i phỏng đoán rằng độc giả tinh hơn Phoebus, đã nhận ra cái bóng bí mật kia là phó giám mục) đã bị giam mình trong một xó nhà , khÃ'ng cửa sổ, khÃ'ng lỗ tò vò, mái nhà dốc khiến Ã'ng khÃ'ng thể đứng thẳng lên được. Ã'ng ngồi xổm trên bụi và trên vÃ'i vữa vừa lở dưới sức nặng của thân Ã'ng. Đầu Ã'ng bốc lửa. Sờ soạng xung quanh, Ã'ng vớ được một mảnh kính vỡ. Ã'ng áp mảnh kính và o trán, hơi mát là m Ã'ng dịu đi đÃ'i chút.

Ã"ng đợi mười lăm phút, tưởng như mình đã già đi một thế kỷ. Bất thình lình Ã'ng nghe cầu thang gỗ cót két. Có ai đó đi lên. Nơi cánh cửa mọt của cái hầm giam Ã'ng có một vết nứt khá rộng. Ã'ng dán mắt và o đó. Bằng cách ấy Ã'ng có thể thấy tất cả những gì xảy ra ở phòng bên cạnh.

Chỉ có Phoebus và Esmeralda ngồi trên cái hòm gỗ cạnh một cái đèn.

CÃ' gái đỏ mặt, chết lặng, bồn chồn. Hà ng mi dà i của nà ng cụp xuống, tỏa bóng trên đÃ'i má hồng.

Máy móc và vụng về, nà ng dùng ngón tay vẽ trên mặt hòm những đường khÃ'ng mạch lạc.

Nà ng nhìn ngón tay. Người ta khÃ'ng trÃ'ng thấy bà n chân nà ng vì con dê nhỏ ngồi lên.

CÃ' gái nói:.- Ã'i, đừng khinh bỉ tÃ'i, thưa ngà i Phoebus.

TÃ'i khổ quá.

- Khinh cÃ' à ? Khinh cÃ' à ? Vì sao lại thế? -Viên sĩ quan trả lời.

- Chao Ã'i! Vì tÃ'i đã khÃ'ng là m tròn một ước nguyện... TÃ'i khÃ'ng tìm được mẹ tÃ'i... Lá bùa mất thiêng. Nhưng tÃ'i cần gì?

CÃ' nói và chiếu thẳng đÃ'i mắt đen láy của nà ng và o đại úy.

- Quỷ quái, nếu tÃ'i hiểu được cÃ'! - Phoebus kêu lên.

Esmeralda im lặng một lát, rồi nói:

- Đại úy Phoebus, Ã'ng là người tốt bụng, là người khoan dung. Ã'ng đã cứu tÃ'i, một đứa trẻ tội nghiệp bị bỏ rơi.

CÃ' gái nói âm thầm, tưởng như cÃ' đang mê.

- Cái nà y là cái gì? - Đại úy chỉ lá bùa đeo trên cổ Esmeralda, hỏi.

- Đừng động và o! - CÃ' gái kêu lên mạnh mẽ.

- Đây là thần hộ mạng của tÃ'i. Nó sẽ giúp tÃ'i tìm thấy mẹ, nếu tÃ'i giữ mình xứng đáng... Ã'i!

Để lại cho tÃ'i, thưa Ã'ng đại úy. Mẹ ơi! Mẹ tội nghiệp của con! Mẹ ở đâu?

Thình lình cÃ' trÃ'ng thấy trên đầu Phoebus một bộ mặt có cái nhìn của kẻ sa địa ngục. Gần bộ mặt ấy là một bà n tay cầm dao găm.

Đó là mặt và bà n tay của linh mục. Ã'ng ở đây mà Phoebus khÃ'ng thể trÃ'ng thấy Ã'ng. CÃ' gái im phắc, hóa đá câm lặng trước sự xuất hiện hãi hùng ấy. CÃ' khÃ'ng thể kêu một tiếng. CÃ' trÃ'ng thấy lưỡi dao găm đâm xuống Phoebus và rút lên, bốc khói.

- Tai họa! - Viên đại úy kêu lên.

Hắn ngã ra. CÃ' gái ngất xỉu.

Tỉnh lại, cÃ' thấy quanh mình toà n lính tuần phòng. Người ta mang đại úy đi, mình đẫm máu.

Linh mục biến mất. Cửa sổ cuối phòng trÃ'ng ra sÃ'ng, mở toang. Người ta nhặt được chiếc áo khoác, tưởng là của viên sĩ quan. CÃ' nghe xung quanh mình, người ta nói:

- Con mụ phù thủy đã đâm đại úy..

Chương 9

Đồng tiền thà nh lá khÃ'

Gringoire cùng toà n bộ triều đình của những kỳ quái đang trong cơn lo lắng chết người. Từ một tháng nay khÃ'ng ai biết Esmeralda ra sao cả, cả con dê của cÃ' nữa. Nỗi đau của Gringoire tăng gấp đÃ'i vì anh yêu cả con dê lẫn cÃ' chủ. Một chiều cÃ' gái Ai Cập biến mất. Từ đó khÃ'ng có dấu hiệu gì chứng tỏ cÃ' còn sống.

Mọi cuộc tìm kiếm đều vÃ' hiệu. KhÃ'ng ai giải thích được sự mất dạng ấy. Đó là một nỗi buồn sâu sắc. Gringoire gầy xọp đi. Có lẽ cÃ' mất tích thật!

Ngà y nọ, anh thấy đám đÃ'ng trước một trong những cửa của Tòa án.

- Cái gì thế? - Anh hỏi một người trẻ tuổi từ Tòa án đi ra.

- TÃ'i khÃ'ng biết, thưa Ã'ng. Người ta nói họ xử án một phụ nữ ám sát một cảnh binh. Vì trong chuyện nà y hình như có trò phù thủy gì đó nên Ã'ng anh phó giám mục của tÃ'i phụ trách việc nà y. TÃ'i muốn nói chuyện với Ã'ng ấy mà chẳng sao len được vì cái đám đÃ'ng chen chúc nà y. TÃ'i rất khÃ'ng bằng lòng vì tÃ'i đang cần tiền.

- Chao Ã'i! Thưa Ã'ng, tÃ'i muốn cho Ã'ng vay nhưng túi tÃ'i thủng mất rồi mà lại khÃ'ng phải vì tiền là m thủng.

Gringoire khÃmera'ng dám nói với người trẻ tuổi là anh có biết phó giám mục. Người giáo đồ đi theo đường đi của anh ta. Gringoire theo đám đÃ'ng leo cầu thang lên đến phòng lớn. Anh cho rằng để xua tan nỗi buồn thì khÃ'ng gì bằng cảnh tượng một phiên tòa. Quần chúng chen vai thích cánh đi lặng lẽ. Sau khi chậm chạp vượt qua một hà nh lang dà i, anh đến một cửa thấp mở ra một gian phòng rộng và tối. Ngà y đã hết. Nhiều cây nến đã được thắp trên các bà n. Bên phải và bên trái phòng có những vị mặc áo thụng ngồi trước bà n. Trong cùng, trên một cái bục, có rất nhiều quan tòa. Hà ng sau cùng ngồi lẩn trong bóng tối. Gringoire hỏi người bên cạnh:

- Thưa Ã'ng, các ngà i kia là m gì ở đây vậy?.- Thưa Ã'ng, họ xử một người đà n bà . Ã'ng có thể trÃ'ng thấy chị ta. Chị ấy ngồi quay lưng lại chúng ta và bị đám đÃ'ng che khuất.

- Người đà n bà nà y là thế nà o? Ã'ng có biết tên chị ta khÃ'ng?

- Thưa Ã'ng khÃ'ng. TÃ'i vừa mới đến. TÃ'i cho là có chuyện phù thủy gì đó.

Đến đây, xung quanh yêu cầu mọi người im lặng để nghe một nhân chứng quan trọng.

Một bà đang nói. Bà đứng giữa phòng, mặt bị che lấp bởi mớ quần áo rách bươm. Có thể nói bà ta như một đống giẻ rách biết đi.

- Thưa các Ã'ng, một buổi chiều tÃ'i đang ngồi kéo xa, thằng bé nhà tÃ'i chơi bên cạnh, thì có tiếng gõ cửa. TÃ'i mở cửa. Có hai người đà n Ã'ng bước và o, một người đen sì và một sĩ quan đẹp đẽ, chỉ trÃ'ng thấy mắt người đen đỏ sọc, còn toà n thấy áo choà ng và mũ. Họ hỏi thuê một phòng. TÃ'i chỉ cho họ phòng phía trên. Họ trả cho tÃ'i một ê-cu. TÃ'i cất đồng ê-cu và o ngăn kéo. Chúng tÃ'i lên gác. Lên đến phòng, khi tÃ'i quay lưng đi thì người đen biến mất. TÃ'i hơi ngạc nhiên. Viên sĩ quan đẹp đẽ như một đại lãnh chúa cùng xuống nhà với tÃ'i. Ã'ng ta đi ra.

Khoảng thời gian chỉ đủ để kéo một phần tư buộc sợi, Ã'ng sĩ quan trở lại cùng một cÃ' gái.

CÃ' ta có một con dê, một con dê to, đen hay trắng thì tÃ'i khÃ'ng nhớ. TÃ'i đưa họ lên phòng trên và để họ lại với nhau. Nghĩa là cả con dê nữa. TÃ'i xuống nhà , tiếp tục kéo sợi. Thình lình tÃ'i nghe thấy ở trên ấy có tiếng kêu và một cái gì rơi xuống nền gạch. Cửa sổ mở ra. TÃ'i chạy ra cửa sổ tầng dưới. TÃ'i trÃ'ng thấy một mảng đen rơi xuống nước. Đó là một con ma mặc áo linh mục. Trời sáng trăng. TÃ'i trÃ'ng rõ hắn bơi về phía thà nh phố. TÃ'i sợ run lên, chạy đi gọi đội tuần phòng. Các Ã'ng nà y đến và chúng tÃ'i lên gác, thấy phòng lênh láng máu. Đại úy nằm dà i, một con dao găm nơi cổ. Người con gái thì giả chết, con dê sợ phát điên. Người ta đem viên sĩ quan tội nghiệp và cÃ' gái đi. HÃ'm sau khi tÃ'i muốn lấy đồng ê-cu để mua lòng thì chỉ thấy một chiếc lá khÃ' (Bà già khÃ'ng biết rằng khi bà lên phòng trên thì đứa bé đã lấy đồng ê-cu và thay và o bằng một chiếc lá khÃ' lấy ở bó củi).

Bà già ngừng lời. Cử tọa rì rầm, khiếp sợ.

- Im lặng! - Một quan tòa ra lệnh. - Ai là thầy Jacques Charmolue? Bà già , bà có đem đến đây chiếc lá khÃ' khÃ'ng?.- Thưa ngà i có. Nó đây.

-Đây là một chiếc lá bạch dương, một bằng chứng của trò ảo thuật. - Thầy Jacques Charmolue nói.

Ã"ng Philippe Lheulier, luật sư của triều đình, xen và o:

- TÃ'i xin lưu ý rằng chúng ta có lời chứng của đại úy Phoebus de Châteaupers.

Nghe tên đó, bị can đứng lên, đầu vượt trên đám dân chúng.

Gringoire kinh hoảng nhận ra Esmeralda. CÃ' xanh xao. Tóc cÃ', trước kia được bện một cách duyên dáng, nay xõa xuống lòa xòa. Cặp mắt mờ tối. Mặt trũng xuống trÃ'ng phát sợ.

- Phoebus! - CÃ' nói thảng thốt. - Ã'ng ta đâu? Cho tÃ'i biết Ã'ng ấy còn sống khÃ'ng?

Chủ tọa quát:

- Im đi. Đó khÃ'ng phải là việc của chúng ta.

- Xin hãy thương tÃ'i. Cho tÃ'i biết Ã'ng ấy còn sống khÃ'ng. - CÃ' nhắc lại.

- Ã'ng ta đang hấp hối! CÃ' bằng lòng chưa?

- Luật sư của triều đình nói khÃ' khan.

CÃ' gái tội nghiệp ngồi phịch xuống ghế bị cáo. KhÃ'ng một tiếng nói. KhÃ'ng nước mắt. Mặt trắng bệch như bằng sáp. KhÃ'ng một dấu hiệu của sự sống. Một cảnh binh phải lay thật mạnh, khÃ'ng thương tiếc, để cÃ' tỉnh lại. Chánh án trịnh trọng nói:

- CÃ' gái kia, cÃ' thuộc giống bÃ'-hê-miêng, trong đêm 29 tháng ba vừa rồi, với sự đồng lõa của con dê đã bị phù thủy hóa của cÃ', cÃ' đã đâm dao găm và o đại úy cung thủ của nhà vua, Ã'ng Phoebus de Châteaupers. CÃ' còn ngoan cố chối cãi nữa hay thÃ'i?

- Kinh khủng. TÃ'i phủ nhận. - Người con gái hét lên, giọng ghê gớm. CÃ' đứng lên, mắt tóe lửa.

- Vậy thì cÃ' giải thích thế nà o nếu cÃ' bị kết án?

- TÃ'i đã nói với các Ã'ng rồi. TÃ'i khÃ'ng biết.

Đó là do một linh mục, một linh mục tÃ'i khÃ'ng quen biết. Một linh mục của địa ngục đã theo dõi tÃ'i.

- Thế ư? - Chánh án tiếp lời.

- Ã'i, thưa các ngà i. Xin hãy thương tÃ'i. TÃ'i là một đứa con gái khốn khổ...

- Đứa con gái Ai Cập. - Chánh án nói..Luật gia Jacques Charmolue lên tiếng, nói nhẹ nhà ng:

- Vì rằng bị can ngoan cố, tÃ'i đề nghị áp dụng hình thức tra tấn.

- Chấp nhận. - Chủ tọa nói.

Người con gái khốn khổ run rẩy toà n thân.

Song cÃ' vẫn đứng lên, bước đi vững và ng theo sau Charmolue, giữa hai hà ng lính mang kích.

Một cái cửa bất ngờ mở ra rồi khép lại. Gringoire buồn bã có cảm tưởng cái cửa đó là một cái mõm to tướng vừa xé xác, nuốt chửng nà ng.

Phiên tòa ngừng lại. Một cố vấn nhận thấy các vị quan tòa đã mệt mà đợi đến khi cuộc hà nh tội kết thúc thì còn lâu. Chánh án trả lời: một quan tòa phải biết hy sinh là m phận sự.

Người ta tra tấn nữ tù nhân. Người con gái tội nghiệp cố thu hết can đảm, song cÃ' vẫn giật thót người khi bà n tay chai sạn của những tên phụ việc của Pierrat Torterue kẻ gia hình, nhét bà n chân xinh của cÃ' và o thanh sắt đáng sợ của cái kẹp chân. CÃ' rú lên đau đớn, khi Pierrat vặn cái chốt và chân cÃ' bị những thanh sắt độc ác kia nghiến chặt. CÃ' thú nhận. Thú nhận tất cả những gì người ta muốn. Thú nhận đã có giao tiếp với quỷ dữ. Thú nhận đã ám sát đại úy Phoebus de Châteaupers. Tất cả đã vỡ tan trong cÃ'. CÃ' được tháo cùm và dẫn trở lại phòng xử án.

Khi cÃ' trở và o phòng, xanh tái, khập khiễng thì tiếng xì xà o khoái trá đón cÃ'. CÃ' lết đến chỗ của mình, Charmolue và o vị trí của hắn. Hắn đứng lên nói, cố khÃ'ng lộ ra cái vẻ đắc thắng của mình:

- Bị can đã thú nhận tất cả.

- CÃ' gái của giống bÃ'-hê-miêng, - chánh án nói: - cÃ' đã thú nhận tất cả những trò ma thuật và tội ám sát Phoebus Châteaupers của cÃ'?

Tim cÃ' gái thắt lại. CÃ' thổn thức trong bóng tối:

- Vâng, tất cả những gì các Ã'ng muốn. - CÃ' gái trả lời yếu ớt.

Chánh án nói:

- Thưa ngà i chưởng lý của nhà vua. Tòa đã sẵn sà ng nghe bản luận tội của ngà i.

Luật gia Charmolue chiềng ra một quyển sách đáng hãi, đọc một văn bản bằng tiếng la-tinh, nói nhiều bằng cử chỉ hùng hổ, chúng tÃ'i tiếc là đã khÃ'ng thể hiến độc giả tác phẩm quý.đó. Diễn giả thao thao bất tuyệt khiến mồ hÃ'i nhỏ giọt trên trán Ã'ng và mắt lồi ra.

Bản luận tội rất dà i. Viên lục sự cắm cúi ghi rồi hắn đệ lên chánh án một bản giấy da dà i.

Người con gái khốn khổ nghe tiếng quần chúng cựa quậy, tiếng giáo va chạm nhau. Một giọng lạnh băng cất lên:

- Đứa con gái của giống bÃ'-hê-miêng và o một ngà y nà o đó, và o buổi trưa, thừa ý chỉ đức vua, ngươi sẽ được đưa đến trước cổng nhà thờ Đức Bà trên chiếc xe bò với một cây đuốc bằng sáp hai cân trên tay. Ngươi sẽ được giải đến quảng trường Grève để đền tội, ngươi và con dê của ngươi sẽ bị treo cổ vì những tội mi đã phạm và đã thú nhận: tội phù thủy, tội ma giáo, tội đã giết Ã'ng Phoebus de Châteaupers!

- Ã'i! Thật là ác mộng!

Những bà n tay thÃ' bạo lÃ'i cÃ' đi.

Người ta nhốt cÃ' và o một cái hầm ngầm trong Tòa án.

CÃ' ở đấy, chìm trong bóng tối, bị chÃ'n sống, bị vùi lấp, bị giam chết giữa những bức tường.

Ai thấy cÃ' trong tình trạng ấy, sau khi đã thấy cÃ' cười vui, khiêu vũ dưới ánh mặt trời đều run sợ. Lạnh như đêm tối, giá băng như cái chết.

KhÃ'ng một hơi gió nhẹ lùa trong mái tóc. Tai khÃ'ng nghe một tiếng người, khÃ'ng một tia sáng trong mắt. Bị xiềng xích đè bẹp gí, gẫy gập đÃ'i người. CÃ' ngồi bên một cái hũ. Một mẩu bánh vứt trên nắm rạ trên một vũng nước từ trần hầm nhỏ xuống. CÃ' ngồi đó, bất động, gần như khÃ'ng thoi thóp thở, khÃ'ng còn khả năng biết đau đớn là gì nữa.

Từ khi và o đây, cÃ' chẳng thức, chẳng ngủ, khÃ'ng phân biệt được ngà y hay đêm, mơ hay thật.

Rét cóng, lạnh giá, hóa đá. Và i ba tuần cÃ' thoáng thấy cái cửa tò vò trên đầu mở ra, khÃ'ng để lọt một chút ánh sáng. Một bà n tay nà o đã ném xuống cho cÃ' một vỏ bánh mì đen.

Duy nhất chỉ có một cái: cÃ' nghe thấy một cách máy móc tiếng giọt nước nhỏ xuống đều đều từ vòm đá nứt rạn.

KhÃ'ng một tiếng động nà o khác ngoà i tiếng tí tách của giọt nước là m xao động vũng nước trong đêm tối..

Chương 10

BÃ mẹ

Một sáng tháng năm, trong lúc mặt trời lên cao trên bầu trời xanh, thì bà ẩn cư ở Tour-Roland nghe thấy tiếng bánh xe, tiếng ngựa, tiếng sắt thép ở quảng trường Grève. Bà buộc tóc trùm tai để khỏi phải nghe. Bà ngắm nhìn cái vật mà bà tÃ'n thờ từ mười lăm năm nay, chiếc già y nhỏ nà y là cả vũ trụ của bà .

Sáng đó, hình như nỗi đau dội lên hơn thường lệ. Từ bên ngoà i, người ta nghe bà than thở, tiếng to, đều đều, rất não lòng:

- Ã'i, con gái của ta! Con gái của ta! Đứa con tội nghiệp của mẹ! Mẹ sẽ khÃ'ng được trÃ'ng thấy con nữa sao? Thế là hết sao? Với mẹ, sự việc cứ như mới xảy ra hÃ'm qua. Trời ơi! Ã'ng đã lấy con tÃ'i đi quá nhanh. Thà Ã'ng đừng cho nó cho tÃ'i. Đầu gối tÃ'i sầy ra sau mười lăm năm cầu nguyện. Như thế chưa đủ sao? Hãy trả nó cho tÃ'i một ngà y, một giờ, một phút. Lạy Chúa!

TÃ'i muốn con tÃ'i. A! Mười lăm năm. Bây giờ chắc nó lớn lắm rồi.

Giữa lúc đó, những tiếng trẻ con tươi mát, trong trẻo, vui vẻ, bay qua cửa sổ xà lim. Mỗi khi trÃ'ng thấy hay nghe thấy trẻ con là người mẹ tội nghiệp vội chạy lẫn và o góc tối nhất của cái nhà mồ của bà . Có thể nói bà rúc đầu và o đá để khỏi phải nghe tiếng chúng. Lần nà y, trái lại, bà đứng lên, háo hức nghe. Một đứa trẻ vừa nói:

- HÃ'm nay người ta sắp treo cổ một cÃ' gái Ai Cập.

Bà chạy lại cửa sổ nhỏ. Nhóm trẻ cười cợt đã đi xa. Bà ẩn cư đưa mắt tìm một người đi ngang để hỏi. Bà nhìn tứ phía. Một linh mục đi đến. Thỉnh thoảng Ã'ng nhìn về phía giá treo cổ.

Cái nhìn dữ tợn, u uất. Bà nhận ra phó giám mục.

- Trình cha, người ta sắp treo cổ ai đấy?

- Ta khÃ'ng biết.

- Lũ trẻ vừa nói đó là một cÃ' gái Ai Cập.

- TÃ'i nghĩ là phải.

Tức thì bà già phá lên cười..Phó giám mục nói:

- Bà chị ơi, bà căm thù những người đà n bà Ai Cập lắm sao?

- Vâng, tÃ'i căm thù chúng. Chúng là những kẻ ăn cắp trẻ con, chúng đã đánh cắp bé gái của tÃ'i, đứa con duy nhất của tÃ'i.

Linh mục nhìn bà . TrÃ'ng bà đến sợ.

Bà nói tiếp:

- Có một đứa tÃ'i đặc biệt căm thù. TÃ'i nguyền rủa nó. Nó là một đứa con gái bằng tuổi con tÃ'i bây giờ.

- Nà y bà chị, chính nó là đứa con gái bà sắp được thấy bị chết đấy.

Đầu linh mục cúi gục xuống ngực. Ã'ng chậm chạp đi xa.

Bà ẩn cư vặn tay, vui mừng Tuy nhiên, Phoebus khÃ'ng chết. Những người như Ã'ng sống dai. Khi Ã'ng luật sư của nhà vua nói với Esmeralda: "ạng ấy sắp chết", thì hoặc là vì nhầm lẫn, hoặc vì muốn đùa.

KhÃ'ng phải vì vết thương của Phoebus khÃ'ng nặng.

Linh mục đã mang Phoebus đến nhà một thầy thuốc. Suốt tám ngà y Ã'ng nà y đã lo sợ cho tính mạng của y. Thế nhưng sức trẻ đã thắng.

Chuyện thường hay xảy ra: tạo hóa thường thích ngang nhiên cứu mạng người bệnh ngay trước mũi thầy thuốc. Còn đang phải nằm bẹp đó, anh ta đã phải chịu những cuộc thẩm vấn đầu tiên.

Điều đó là m cho anh ta rất phiền. Một buổi sáng, thấy mình đã khá hơn, anh liền để lại những chiếc cựa thúc ngựa bằng và ng của mình để trả cÃ'ng cho thầy thuốc và chuồn luÃ'n. CÃ'ng lý chẳng quan tâm đến anh. Các quan tòa đã có khá đủ bằng chứng để kết tội Esmeralda, tin rằng Phoebus đã chết và tất cả đều đã được khai rồi.

Phoebus khÃ'ng trốn đâu xa. Hắn tìm lại đơn vị của mình đang đồn trú tại Queue-en-Brie trong Ile-de-France, ngay gần Paris.

Hắn chẳng thích ra mắt trong vụ nà y. Hắn có cảm giác mơ hồ hắn là một nhân vật lố bịch.

Mặt khác, hắn hy vọng câu chuyện khÃ'ng bị tiết lộ. Queue-en-Brie xưa là nơi lưu trú rất vÃ' vị, một cái là ng của những người thợ bịt móng ngựa, những người vắt sữa bò, tay nứt nẻ. Một dãy nhà lụp xụp và những nhà gianh bám hai bên đường.cái. Phoebus nhanh chóng chán ngấy và mò về Paris. Hắn định bụng sẽ đến thăm một cÃ' gái sống gần nhà thờ Đức Bà , một cuộc viếng thăm ong bướm.

Thoạt đầu, gã khÃ'ng để ý đến đám đÃ'ng đang xúm xít trước cổng nhà thờ. Nhưng rồi tiếng ồn à o là m cho óc tò mò của hắn bị kích thích. Gã hỏi:

- Tiếng ồn à o nà y là gì thế?

- TÃ'i khÃ'ng biết. - Ai đó trả lời. - Hình như một mụ phù thủy sắp phải đền tội trước nhà thờ.

Viên đại úy tưởng vụ Esmeralda đã kết thúc nên khÃ'ng xúc động lắm.

Quảng trường trước nhà thờ lúc đó có vẻ gì thảm đạm kỳ lạ. Một đám rất đÃ'ng kéo đến từ các phố lân cận, đứng chật quảng trường. Sân trước nhà thờ để trống, một hà ng rà o dà y đặc cảnh binh và lính đứng giữ trật tự. Lối và o thì do lính cầm kích mang quân hiệu của giám mục canh gác. Nhưng cửa lớn của nhà thờ thì đóng kín.

Giữa lúc đó, đồng hồ nhà thờ điểm mười hai tiếng. Tiếng xÃ'n xao mãn ý lan trong đám đÃ'ng.

Tiếng đồng hồ thứ mười hai vừa dứt thì tiếng hoan hÃ' vang dậy trên sân quảng trường, trên các cửa sổ, trên các mái nhà .

- CÃ' ta kia!

Một chiếc xe bò có kỵ binh vây kín, tiến và o quảng trường. Đội tuần phòng mở một lối đi.

Cạnh xe bò, cưỡi ngựa đi kèm là một số chức sắc của tòa án. Sĩ quan quân cảnh dễ nhận ra nhờ trang phục đen của họ. Jacques Charmolue đi đầu.

Trên chiếc xe định mệnh, người con gái ngồi, tay bị trói quặt ra sau lưng. CÃ' mặc sơ-mi. Mớ tóc dà i lòa xòa trên vai.

- Giê xu! - Một cÃ' gái nói với Phoebus. -Đ Ãºng là cÃ' gái bÃ'-hê-miêng xấu xa có con dê.

Viên đại úy dán mắt và o chiếc xe bò. Gã tái mặt.

Nhưng đoà n người ngựa buồn thảm đã đi qua quảng trường giữa tiếng reo hò. Chiếc xe bò đến sân trước nhà thờ. Nó dừng lại trước cổng giữa. Đoà n hộ tống dãn ra hai bên. Đám đÃ'ng im lặng. Giữa sự im lặng trang trọng đó, hai cánh cửa lớn quay trên gÃ'ng ken két. Một điệu hát trầm, vang, đều đều, bay ra từ nhà thờ. Đó là bà i thánh ca dà nh cho người chết. Cái nhìn và ý.nghĩ của Esmeralda dường như mất hút trong nhà thờ. MÃ'i cÃ' mấp máy như đang cầu nguyện.

Khi tên phụ việc cho đao phủ lại gần Esmeralda giúp cÃ' xuống xe bò, hắn nghe thấy cÃ' lẩm bẩm khe khẽ: Phoebus.

Người ta cởi trói tay cho cÃ', đưa cÃ' xuống xe cùng với con dê đang be be lên vui vẻ vì cảm thấy được tự do. CÃ' đi chân đất trên quảng trường. Sợi dây trên cổ kéo lê sau lưng.

Tiếng hát trong nhà thờ ngừng. Một chiếc thập tự và ng và một dãy nến lay động trong bóng tối. Lát sau, xuất hiện một đoà n dà i linh mục và trợ tế trịnh trọng tiến về phía người chịu tội.

- ồ, lại là hắn. - CÃ' gái nhìn người đi đầu nói khẽ.

Thật vậy, đó là phó giám mục. Ã'ng tiến lên, đầu ngoặt về phía sau, mắt nhìn thẳng, mở trừng trừng, hát kinh giọng khỏe nhưng trÃ'ng Ã'ng xanh xao.

Esmeralda tái xanh khÃ'ng kém, khi cÃ' thấy người ta đặt và o tay cÃ' một cây nến nặng, mà u và ng đã thắp.

Một mình Dom Claude lại gần. Ã'ng kêu lên bằng một giọng u uất cái cÃ'ng thức đáng sợ kết thúc những buổi lễ buồn thảm kiểu nà y. Đó là hiệu lệnh quy ước cho tên đồ tể. Dân chúng quỳ xuống.

Phó giám mục quay lưng lại người chịu tội, đầu gục xuống ngực, tay khoanh lại. Ã'ng nối tiếp đoà n tùy tòng.

CÃ' gái bị kết tội đứng lặng chờ người ta quyết định đời cÃ'. CÃ' gái khốn khổ lúc trèo lên chiếc xe bò định mệnh đưa cÃ' đến chốn cuối cùng, có lẽ đã tiếc đời đến đứt ruột. CÃ' ngước đÃ'i mắt đỏ sọc lên nhìn trời, nhìn đất, nhìn đám đÃ'ng, nhìn những ngÃ'i nhà ... Thình lình cÃ' thét lên một tiếng ghê rợn. Trong lúc tên phụ việc của đao phủ túm chặt khuỷu tay cÃ', thì xa kia, ở một góc quảng trường, cÃ' thoáng thấy người ấy, hắn, bạn cÃ', hắn, vị chúa của cÃ': Phoebus!

Quan tòa đã nói dối. Đúng là hắn. CÃ' khÃ'ng thể nhầm được. Hắn đứng kia, sống sờ sờ trong bộ chế phục choáng lộn của hắn, lÃ'ng mũ trên đầu, kiếm ngang lưng.

CÃ' gà o lên:

- Phoebus! Phoebus! Cứu tÃ'i!

CÃ' muốn vươn về phía hắn cánh tay run run của mình, nhưng cánh tay bị trói chặt..Một ý nghĩ chợt lóe lên. CÃ' nhớ là mình bị kết tội là đã giết Phoebus de Châteaupers.

Cho đến lúc nà y cÃ' đã chịu đựng tất cả, nhưng đòn cuối cùng nà y quả phũ phà ng. CÃ' ngã xuống mặt đường, bất tỉnh.

Charmolue hÃ':

- LÃ'i nó lên xe bò. Kết thúc đi!

Chưa ai để ý thấy, trong phòng tranh trưng bà y tranh các vua, có một khán giả kỳ lạ. Hắn đã quan sát tất cả, trơ trơ ra đó. Người ta có thể nhầm y là một máng nước, khÃ'ng một cái gì lọt qua mắt y. Ngay từ lúc đầu, khi khÃ'ng ai chú ý, y đã buộc chặt một sợi chão lớn có thắt nút và o một cây cột của phòng tranh. Một đầu dây chão buÃ'ng thõng xuống bậc thềm lên xuống bên dưới.

Là m xong, y lặng lẽ đứng nhìn, chợt những tên lính hầu sắp thi hà nh lệnh của Charmolue thì hắn nhảy qua lan can của phòng tranh, lao đến hai tên đao phủ, hạ gục chúng bằng hai quả đấm nặng trịch, nhấc bổng cÃ' gái Ai Cập một tay như đứa trẻ nhấc con búp bê. Chỉ một cái nhún, y nhảy trở và o nhà thờ, nâng cÃ' gái trên đầu, miệng hÃ' lớn: "Asile!" (nơi trú ẩn bất khả xâm phạm - ND).

Đám đÃ'ng hÃ' theo:

- Asile, asile!

Hà ng ngà n tiếng vỗ tay là m sáng lên con mắt độc nhất của Quasimodo, vui vẻ và kiêu hãnh.

Charmolue sững sờ. Quả vậy, trong phạm vi nhà thờ Đức Bà , nữ phạm nhân thà nh bất khả xâm phạm. Nhà thờ là nơi trú ẩn. Mọi luật pháp của con người đều mất hiệu lực trước ngưỡng cửa nhà thờ.

Quasimodo dừng lại dưới cổng lớn. Y túm chặt cÃ' gái bằng bà n tay đầy chai, rất thận trọng như sợ cÃ' bị gẫy.

Phía dưới, quần chúng nhảy lên, hà o hứng.

Sau mấy phút chiến thắng, Quasimodo và o sâu trong nhà thờ.

- Hoan hÃ'! Hoan hÃ'! Hoan hÃ'! - Dân chúng gà o lên. Tiếng hoan hÃ' dậy đất ấy khiến bà già ẩn cư sửng sốt. Bà vẫn đợi chờ, mắt đăm đăm nhìn cái giá treo cổ..

Chương 11

Gã dị dạng

Thời trung cổ cho đến thời Lu-i XII, tất cả các thà nh phố ở nước Pháp, đều có nơi trú ẩn của mình. Nơi đó tuồng như những đảo nhỏ.

Mọi tội nhân đã và o đó là được cứu thoát.

Đặt chân và o nơi trú ẩn, tội nhân trở thà nh thiêng liêng, nhưng hắn khÃ'ng được ra ngoà i. Chỉ một bước chân ra khỏi hầm mộ là hắn lại rơi và o sóng dữ. Bánh xe, giá treo cổ, cột bêu người, canh gác cẩn mật xung quanh nơi trú ẩn, rình rập khÃ'ng ngừng con mồi của nó. Như thế nơi trú ẩn cũng là một nhà tù như các nhà tù khác.

ThÃ'ng thường nhà thờ nà o cũng có một gian nhỏ để đón tiếp những kẻ cầu lụy. Tại nhà thờ Đức Bà nó là một cái hầm bên sườn trái nhà dưới vòm chống. Nơi đó, sau cuộc chạy đua thắng lợi, Quasimodo đã đặt Esmeralda và o đấy.

Trong đó có một chai rượu, bánh mì và và i thứ thực phẩm.

Y đặt cái giỏ xuống đất, nói:

- †n đi.

Đó là suất ăn của y, cái giường của y.

Y trải cái nệm trên nền gạch và nói:

- Ngủ đi.

CÃ' gái Ai Cập ngước mắt nhìn hắn để cảm ơn nhưng khÃ'ng thốt ra được lời nà o. Con quỷ tội nghiệp quả là ghê sợ. CÃ' cúi đầu, run rẩy sợ hãi.

Y nói:

- TÃ'i là m cÃ' sợ. TÃ'i xấu quá, phải khÃ'ng ?

Đừng nhìn tÃ'i, chỉ nghe tÃ'i nói thÃ'i. Ban ngà y cÃ' ở nguyên đây. Ban đêm cÃ' có thể đi dạo khắp nhà thờ, nhưng khÃ'ng được ra khỏi nhà thờ, ngà y hay đêm cũng vậy. Nếu khÃ'ng, cÃ' sẽ đi đứt.

CÃ' ngẩng đầu lên để trả lời nhưng y đã biến mất. CÃ' chỉ còn lại một mình, mơ mà ng về những lời kỳ lạ của con người gần như quỷ ấy. CÃ' ngắm nhìn xà lim của mình. Đó là một buồng nhỏ có cửa sổ tò vò. Cạnh mái, cÃ' thấy trên cao hà ng nghìn ống khói lò sưởi đang tỏa khói. Thật là .một cảnh tượng thật buồn đối với cÃ' gái Ai Cập tội nghiệp, đứa con bị bỏ rơi, bị kết tội tử hình, tạo vật bất hạnh, khÃ'ng Tổ quốc, khÃ'ng gia đình, khÃ'ng tổ ấm.

Khi cÃ' đang nghĩ đến cảnh cÃ' đơn của mình, ý nghĩ day dứt hơn bao giờ hết, thì cÃ' thấy một cái đầu lÃ'ng lá, râu ria tuồn và o tay cÃ', đầu gối cÃ'. Đó là con dê Djali tội nghiệp của cÃ'. Nó cũng thoát chết, đang âu yếm liếm chân cÃ'. CÃ' gái hÃ'n nó.

- Ã'i! Djali, thế mà ta quên mi! Mi vẫn luÃ'n nghĩ đến ta. Mi khÃ'ng hề bất nghĩa, đúng khÃ'ng Djali?

Như có một bà n tay vÃ' hình cất đi hòn đá nặng bóp nghẹt trái tim cÃ' từ lâu, cÃ' khóc tầm tã. Nước mắt tuÃ'n trà o, cÃ' cảm thấy niềm đau cũng vợi theo.

Tối đến, cÃ' thấy trời đêm rất đẹp, ánh trăng rất dịu. CÃ' dạo quanh phòng tranh, dạo quanh nhà thờ. CÃ' cảm thấy được một chút thư giãn vì nhìn từ trên cao, mặt đất thật yên tĩnh.

HÃ'm sau tỉnh dậy, cÃ' thấy mình đêm qua đã ngủ ngon. Cái sự lạ ấy là m cÃ' ngạc nhiên. Từ lâu lắm rồi, cÃ' mất thói quen ngủ nghê. Một tia nắng mặt trời tươi vui lọt qua cửa sổ tò vò rọi và o mặt cÃ'. CÃ' thấy một cái gì là m cÃ' khiếp sợ:

KhuÃ'n mặt khốn khổ của Quasimodo.

KhÃ'ng định bụng mà cÃ' nhắm mắt lại, nhưng vÃ' ích. CÃ' tưởng như vẫn nhìn thấy cái mặt dị dạng ấy. Vẫn nhắm mắt, cÃ' nghe thấy tiếng nói rất dịu dà ng của một giọng cục cằn:

- Đừng sợ. TÃ'i là bạn cÃ'. TÃ'i đến xem cÃ' ngủ. Nhìn cÃ' ngủ, điều đó chẳng có gì là khÃ'ng tốt với cÃ', phải khÃ'ng? TÃ'i đứng đây, khi cÃ' nhắm mắt ngủ thì có sao khÃ'ng? Có hại gì cho cÃ' khÃ'ng? Bây giờ tÃ'i đi đây. TÃ'i đứng phía sau tường. CÃ' có thể mở mắt ra.

Có cái gì đó hơn là ai oán trong những lời ấy. Đó chính là cái giọng cÃ' từng thốt ra. CÃ' gái Ai Cập cảm động mở mắt. Phía cửa sổ tò vò y khÃ'ng còn đấy. CÃ' bước tới cửa sổ, trÃ'ng thấy gã gù tội nghiệp nép và o góc tường, dáng bộ đau khổ, cam chịu. CÃ' cố gắng vượt lên cái ghê tởm của mình, nói dịu dà ng:

- Lại đây, anh.

TrÃ'ng thấy mÃ'i cÃ' mấp máy, Quasimodo tưởng cÃ' đuổi hắn, y rút lui, chậm chạp, đầu cúi.gằm, khÃ'ng dám ngước lên cÃ' gái cái nhìn tuyệt vọng của y.

CÃ' kêu lên:

- Lại đây nà o.

Nhưng hắn tiếp tục lánh xa. CÃ' lao ra khỏi xà lim, chạy theo, nắm lấy cánh tay y. Y ngước mắt lên vẻ van vỉ. Thấy cÃ' gái kéo hắn đến gần, mặt hắn rạng lên vui mừng. CÃ' muốn hắn và o trong xà lim, nhưng hắn cố tình đứng ngoà i ngưỡng cửa.

- KhÃ'ng, khÃ'ng. - Hắn nói.

CÃ' ngồi xuống duyên dáng trên cái nệm, con dê nằm bên chân. Cà ng lúc, cÃ' nhận ra thêm những dị dạng của Quasimodo. Mắt cÃ' lướt nhìn từ cái đầu gối khoèo đến cái lưng gù, từ cái lưng gù đến con mắt chột. Tuy nhiên có một chút gì buồn bã và dịu dà ng tỏa trên những cái đó là m cÃ' bắt đầu quen dần.

Hắn phá vỡ im lặng.

- CÃ' bảo tÃ'i quay lại à ?

CÃ' gật đầu, nói:

- Phải.

Hắn hiểu cái gật đầu ấy.

- Chao Ã'i! - Hắn ngập ngừng... - Chả là tÃ'i bị điếc.

- Con người tội nghiệp! - CÃ' gái kêu lên với lòng thương cảm nhân từ.

Hắn mỉm cười, đau khổ:

- CÃ' thấy chỉ còn thiếu cái đó phải khÃ'ng?

Vâng, tÃ'i bị điếc. TÃ'i sinh ra đã như thế. Kinh khủng, phải khÃ'ng?

Trong giọng nói của con người khốn khổ có một cảm thức sâu xa về nỗi bất hạnh của mình khiến cÃ' gái cảm động khÃ'ng thể nói nên lời.

Hắn cười nói tiếp, cái cười còn nát lòng hơn:

- Vâng, tÃ'i bị điếc. Nhưng cÃ' có thể nói chuyện với tÃ'i bằng điệu bộ. TÃ'i có một Ã'ng thầy cũng nói chuyện với tÃ'i bằng cách ấy. TÃ'i có thể nhanh chóng hiểu ý cÃ', theo cử động của mÃ'i cÃ', theo cái nhìn của cÃ'.

CÃ' gái mỉm cười:

- Nà y, hãy nói xem: vì sao anh cứu tÃ'i?

Hắn chăm chú nhìn cÃ' khi cÃ' nói:

- TÃ'i hiểu. CÃ' hỏi vì sao tÃ'i cứu cÃ'. CÃ' quên một kẻ khốn nạn cÃ' đã cứu trên cột bêu người à ? Một giọt nước, một chút lòng thương, đó là những cái tÃ'i trả giá bằng mạng sống của mình. CÃ' thì quên kẻ khốn nạn đó, còn hắn thì hắn nhớ..Nghe hắn nói cÃ' gái mủi lòng sâu sắc.

Một giọt nước mắt lăn dà i trên đÃ'i mắt của gã kéo chuÃ'ng.

- Xin cÃ' hãy nghe đây. Dưới kia là những tháp rất cao. Một người rơi xuống sẽ chết ngay, trước khi chạm đất. Khi nà o cÃ' muốn rơi xuống, cÃ' khÃ'ng cần nói, chỉ một ánh mắt là đủ.

Hắn đứng lên. CÃ' ra hiệu cho hắn ở lại.

- KhÃ'ng, khÃ'ng. - Hắn nói. - TÃ'i khÃ'ng được ở lại lâu. TÃ'i khÃ'ng được thoải mái khi cÃ' nhìn tÃ'i. Nếu thương tÃ'i thì cÃ' khÃ'ng nhìn đi.

TÃ'i đi đâu đó để có thể nhìn cÃ' mà cÃ' khÃ'ng trÃ'ng thấy tÃ'i. Như thế tốt hơn.

Hắn rút trong túi ra một cái còi nhỏ bằng kim khí:

- CÃ' cầm lấy, khi nà o cần đến tÃ'i, khi cÃ' muốn tÃ'i đến, khi nà o cÃ' khÃ'ng thấy quá ghê tởm khi phải nhìn thấy tÃ'i thì cÃ' thổi cái còi nà y, tÃ'i sẽ nghe tiếng.

Hắn đặt cái còi xuống nền nhà và lủi mất.

Ngà y theo ngà y, tâm hồn Esmeralda dần dần bình tĩnh lại. CÃ' đã bật ra ngoà i xã hội, ra ngoà i cuộc đời. CÃ' mơ hồ cảm thấy rằng cÃ' khÃ'ng thể trở lại nữa.

CÃ' cảm thấy những hình ảnh ghê gớm từ lâu ức chế cÃ' cứ xa dần. CÃ' chờ đợi. CÃ' hy vọng.

Phoebus còn sống, sự sống của Phoebus là tất cả.

Nói thêm rằng ngÃ'i nhà thờ rộng lớn đang bao bọc cÃ' từ mọi phía, đang canh giữ cÃ', đã cứu cÃ' là một liều thuốc an thần đặc biệt.

ĐÃ'i khi cÃ' gái Ai Cập nghĩ đến Quasi-modo.

Đó là mối dây liên hệ duy nhất giữa cÃ' với con người, con người sống. CÃ' gái khốn khổ, cÃ' còn xa cách thế giới hơn cả Quasi-modo.

CÃ' chẳng hiểu gì về người bạn lạ lùng mà sự tình cờ đã đưa đến cho cÃ'. Điều đó khÃ'ng ngăn Quasimodo thỉnh thoảng lại xuất hiện như trong những ngà y đầu. CÃ' cố khÃ'ng quay đi dù quá ghê tởm mỗi khi hắn mang đến cho cÃ' là n thức ăn hay hũ nước. Một bận hắn đến bất ngờ khi cÃ' đang vuốt ve con Djali.

Hắn đứng yên một lát, nghĩ ngợi trước cái sinh vật dễ thương nà y. Cuối cùng hắn nói, từ cái đầu nặng nề và dị dạng:

- Nỗi bất hạnh của tÃ'i là tÃ'i quá giống con người. TÃ'i chỉ muốn mình hoà n toà n là một con vật, như con dê nà y. Lần khác hắn xuất hiện trước cửa xà lim khi Esmeralda đang hát một bà i hát cổ Tây Ban Nha.

TrÃ'ng thấy bộ mặt xấu xí hiện ra bất ngờ giữa điệu hát, cÃ' gái ngừng bặt với một cử chỉ sợ hãi vÃ' thức. Gã kéo chuÃ'ng khốn khổ quỳ gối trước ngưỡng cửa, chắp tay nói đau đớn:

- Ã'i, tÃ'i khẩn cầu cÃ'. Xin cÃ' cứ hát tiếp.

Xin đừng xua đuổi tÃ'i.

Lần khác hắn đến vẻ vụng về, nhút nhát:

- Xin cÃ' nghe tÃ'i. TÃ'i có điều muốn nói với cÃ'.

CÃ' là m hiệu: tÃ'i nghe đây. Hắn thở dà i, mở miệng như sắp nói rồi nhìn cÃ' lắc đầu và chầm chậm rút lui, để lại cÃ' gái Ai Cập ngạc nhiên.

Một hÃ'm, Esmeralda lần ra tận mép mái nhà , nhìn xuống quảng trường phía dưới, Quasimodo đến đứng sau cÃ'. Hắn đứng sao cố để cÃ' gái khỏi khó chịu vì trÃ'ng thấy hắn. Chợt cÃ' gái bÃ'-hê-miêng giật mình. CÃ' quỳ xuống mép mái nhà , sờ tay về phía quảng trường, kêu lên:

- Phoebus! Đến đây! Đến đây! Anh có thể cứu tÃ'i. Phoebus! Phoebus!

Phoebus và o một nhà . Anh ở xa quá. CÃ' vẫn quỳ, kêu lên với một sự xúc động khác thường:

- Phoebus! Phoebus! Anh ấy khÃ'ng nghe thấy mình!...

Gã điếc nhìn cÃ'. Gã hiểu mà n kịch câm kia.

Mắt hắn đầy nước mắt nhưng khÃ'ng một giọt nà o chảy ra. Bỗng hắn nhẹ nhà ng kéo tay áo cÃ'.

CÃ' quay lại. Hắn lấy lại bình tĩnh, nói:

- CÃ' có muốn tÃ'i đi tìm Ã'ng ta khÃ'ng?

CÃ' gái kêu lên, vui mừng:

- Ã'i! Đi đi! Chạy đi! Nhanh lên! Đưa người đại úy nà y lại cho tÃ'i. Ã'ng ta sẽ cứu tÃ'i.

- TÃ'i sẽ dẫn Ã'ng ấy lại cho cÃ'. - Hắn nói, giọng yếu ớt.

Rồi hắn quay đầu, chạy vội xuống cầu thang, ngạt thở vì khóc nức nở.

Phoebus đã và o một nhà . Quasimodo phải đợi lâu.

Cuối cùng cửa mở ra. Phoebus đi ra, cuộn mình trong chiếc áo choà ng đêm. Gã kéo chuÃ'ng để anh ta vượt một góc phố rồi chạy theo, nhanh nhẹn như một con khỉ, gọi:

- ‰, đại úy!

Đại úy dừng lại. Hắn nói:

- Anh chà ng nà y muốn gì?.Quasimodo lại gần hắn:

- Đại úy, mời Ã'ng theo tÃ'i. Có một người muốn nói chuyện với Ã'ng.

- Đây là một con chim xù lÃ'ng, hình như mình đã trÃ'ng thấy ở đâu đó. - Phoebus lầu bầu.

- Đại úy, mời Ã'ng theo tÃ'i. Đi đi, thưa ngà i...

CÃ' gái Ai Cập mà ngà i đã biết...

Cái tên ấy gây ấn tượng mạnh đến Phoebus.

Ngà y hà nh hình, hắn đã bước khỏi cửa sổ một lát, trước khi Quasimodo cứu cÃ' gái. KhÃ'ng ai nói cho hắn biết cÃ' gái Ai Cập còn sống và hắn cũng tránh nhắc đến cÃ' gái nà y, cÃ' gái đã để lại cho hắn một kỷ niệm nặng nề.

- CÃ' gái Ai Cập! - Hắn kêu lên sợ hãi. - ở đâu? Mi hiện lên từ thế giới bên kia à ?

Hắn đặt tay lên chuÃ'i gươm.

- Nhanh! Nhanh lên! Lối nà y.

Phoebus đánh một cú rất mạnh và o ngực gã điên và rảo bước đi. Chẳng bao lâu, hắn mất hút.

Quasimodo trở về nhà thờ, thắp đèn rồi lên tháp của hắn. CÃ' gái bÃ'-hê-miêng vẫn ở nguyên chỗ cũ.

Từ xa cÃ' đã thấy hắn, cÃ' chạy lại:

- Một mình à ? - CÃ' kêu lên, đau đớn.

- TÃ'i khÃ'ng tìm thấy Ã'ng ấy. - Quasimodo trả lời lạnh lùng.

- Phải đợi Ã'ng ta suốt đêm chứ! - CÃ' nói nóng nảy.

Gã thấy cử chỉ giận dữ của cÃ', hiểu ý trách mắng.

- Lần khác, tÃ'i sẽ rình kỹ hơn. - Gã cúi đầu nói.

- Cút đi!

Gã lui ra xa. CÃ' khÃ'ng bằng lòng gã.

Từ ngà y đó, cÃ' gái Ai Cập khÃ'ng trÃ'ng thấy hắn đâu. Gã khÃ'ng đến xà lim của cÃ' nữa. Nhiều lắm, đÃ'i khi cÃ' thấy thấp thoáng trên đỉnh tháp bộ mặt buồn rầu của người kéo chuÃ'ng, đăm đăm nhìn cÃ'. Nhưng cứ hễ cÃ' vừa thấy gã là gã biến mất.

CÃ' khÃ'ng thấy hắn nữa nhưng vẫn cảm thấy thần hộ vệ nhân là nh của cÃ' quanh mình. Thức ăn của cÃ' được thay đổi do một bà n tay vÃ' hình, trong lúc cÃ' ngủ. Một buổi sáng, cÃ' thấy trên cửa sổ một lồng chim. Trên xà lim của cÃ' có một pho tượng là m cho cÃ' sợ. Một lần cÃ' đã nói thế trước mặt Quasimodo. Một sáng khác, cÃ' khÃ'ng thấy pho tượng đâu nữa. (Tất cả những.việc nà y đều xảy ra ban đêm). Ai đã đập vỡ pho tượng? Người nà o trèo lên tận đấy hẳn phải liều mạng sống của mình.

ĐÃ'i lần, về ban đêm, cÃ' nghe tiếng ai hát dưới những tấm lá chắn gió của gác chuÃ'ng, như để ru cÃ' ngủ, tiếng hát buồn và lạ lùng. Đó là những câu thơ khÃ'ng vần. Chỉ có một người điếc mới có thể là m như vậy.

Một buổi sáng, thức dậy, cÃ' thấy trên cửa sổ hai bình hoa nở tưng bừng. Suốt ngà y cÃ' ngồi vuốt ve con Djali và bóp vụn bánh mì cho chim én.

Rồi cÃ' hoà n toà n khÃ'ng trÃ'ng, khÃ'ng nghe thấy Quasimodo nữa. Gã kéo chuÃ'ng tội nghiệp dường như biến khỏi nhà thờ - Một đêm, mất ngủ, cÃ' nghe tiếng thở dà i bên cạnh xà lim của mình.

Sợ hãi cÃ' vùng dậy. Dưới ánh trăng cÃ' trÃ'ng thấy một đống khÃ'ng ra hình thù nằm ngay cửa phòng cÃ'. Đó là Quasimodo, ngủ trên đá, như để canh gác cho cÃ'.

Chương 12

Gringoire có những ý tưởng tốt

Từ khi Pierre Gringoire thấy vụ việc đã xoay ra như thế nà o, nhất định sẽ có dây thừng treo cổ, và những khó chịu khác cho những nhân vật chính của vở kịch nà y, thì anh cố ý xen và o.

Một ngà y, khi dừng bước gần Saint-Germain-l’Auxerrois, anh cảm thấy có một bà n tay nặng chịch đặt trên vai mình. Anh quay lại. Đó là người bạn cũ, người thầy cũ, Ã'ng phó giám mục.

Anh sửng sốt. Từ lâu rồi, anh khÃ'ng gặp Ã'ng.

Dom Claude im lặng một lát rồi bình thản nói:

- Sức khỏe anh thế nà o, thầy Pierre?

- Sức khỏe của tÃ'i ư? ồ, ồ, nói chung là tốt.

- Gringoire trả lời.

- Anh khÃ'ng có điều gì lo ngại ư? - Phó giám mục nhìn thẳng và o anh, nói tiếp.

- Thưa khÃ'ng.

- Anh khÃ'ng muốn gì à ?.- KhÃ'ng ạ.

- Anh khÃ'ng nuối tiếc gì cả?

- KhÃ'ng nuối tiếc, khÃ'ng ham muốn.

Im lặng một lát, linh mục tiếp lời:

- Tuy nhiên, anh khá nghèo túng?

- Nghèo túng thì đúng nhưng khổ sở thì khÃ'ng.

Giữa lúc đó có tiếng vó ngựa phía đầu phố.

Có một đơn vị cung thủ, thuộc quân phòng vệ nhà vua diễu qua, giáo dựng đứng, một viên sĩ quan dẫn đầu. Đoà n người ngựa sáng loáng, vang rền trên đường phố.

- Ngà i nhìn viên sĩ quan có vẻ chăm chú thế?

- Gringoire hỏi phó giám mục.

- TÃ'i nghĩ rằng đã nhận ra Ã'ng ta.

- Ngà i gọi Ã'ng ấy là gì?

- Ã'ng ta là Phoebus de Châteaupers thì phải.

- Claude nói.

Rồi bất chợt Ã'ng nói thêm:

- Pierre Gringoire, anh đã là m gì cÃ' vũ nữ Ai Cập đó?

- CÃ' Esmeralda? Ngà i thay đổi chủ đề câu chuyện đột ngột quá.

- CÃ' ấy có phải là vợ anh khÃ'ng?

- Vâng. Chúng tÃ'i là vợ chồng được bốn năm... Trời ơi! Con dê nhỏ mới xinh là m sao!

- Phải chăng cÃ' gái bÃ'-hê-miêng nà y đã cứu mạng anh?

- Thưa, chính phải.

- Nà y! CÃ' ấy ra sao rồi? Anh đã là m gì cÃ' ấy?

- TÃ'i khÃ'ng nói ngà i rõ đâu. TÃ'i nghĩ họ đã treo cổ cÃ' ấy.

- Anh nghĩ thế Ã ?

- TÃ'i khÃ'ng dám chắc lắm. Khi tÃ'i thấy họ muốn treo cổ người thì tÃ'i rút lui.

- Đó là tất cả những gì anh biết?

- Khoan đã. Người ta nói cÃ' ta đang ẩn náu trong nhà thờ Đức Bà . ở đó, cÃ' ấy được an toà n.

TÃ'i rất mừng. TÃ'i khÃ'ng thể tìm ra con dê đã chạy trốn cùng cÃ'. TÃ'i chỉ biết có thế.

- TÃ'i sẽ cho anh biết thêm. - Dom Claude nói. - Đáng lẽ cÃ' ấy đang ẩn náu trong nhà thờ Đức Bà . Nhưng trong ba ngà y nữa pháp luật sẽ bắt lại cÃ' ta và cÃ' ấy sẽ bị treo cổ.

- Đáng giận thật! - Gringoire nói. - Kẻ nà o đã tố giác cÃ' ấy? Người ta khÃ'ng để cho cÃ' ấy.yên được sao? Một cÃ' gái tội nghiệp náu mình dưới vòm nhà thờ Đức Bà , bên cạnh những tổ én thì có hại gì?

Phó giám mục lại im lặng.

- Tóm lại, cÃ' ấy đã cứu mạng anh?

- Tại chỗ những bạn tÃ'i, những người ăn mà y, chỉ suýt nữa thì tÃ'i đã bị treo cổ.

- Anh khÃ'ng muốn là m gì để giúp cÃ' ấy à ?

- TÃ'i khÃ'ng mong gì hơn, Dom Claude ạ.

Nhưng tÃ'i sợ tai vạ vì cái vụ xấu xa nà y.

- Thì đã hề gì?

- A! Đã hề gì à ? Ngà i tốt quá, thưa thầy.

- Là m thế nà o cứu được cÃ'? - Claude nói, mơ mà ng.

Gringoire vỗ trán:

- Thưa thầy, thầy hãy nghe tÃ'i. TÃ'i có óc tưởng tượng. TÃ'i sẽ tìm ra cách xoay xở. Nếu chúng ta xin nhà vua ân xá thì sao nhỉ?

- Xin vua Louis XV ân xá ấy à ?

- Tại sao khÃ'ng?

- Anh Pierre nà y, tÃ'i đã nghĩ đến việc ấy rồi.

Chỉ có một cách cứu nà ng.

- Cách nà o ạ? TÃ'i, tÃ'i khÃ'ng nghĩ được cách nà o hơn cả.

- Nghe đây Pierre. Anh có nhớ là anh nợ cÃ' ấy mạng sống của mình khÃ'ng? TÃ'i sẽ nói thẳng ý nghĩ của mình. Nhà thờ bị canh gác suốt ngà y đêm. Người ta chỉ cho đi ra, những người người ta thấy đi và o thÃ'i. Anh có thể đi và o. Anh và o đấy. TÃ'i sẽ dẫn anh đến chỗ cÃ' ấy ẩn náu. Anh đổi quần áo cho cÃ' ấy. CÃ' ấy sẽ mặc áo của anh.

Anh sẽ mặc váy của cÃ' ấy.

- Đến đây thì tốt rồi. - Gringoire nhận xét.

- Còn sau thì sao?

- Sau à ? CÃ' ấy sẽ mặc quần áo của anh đi ra. Anh sẽ ở lại, mặc y phục của cÃ' ấy. Có thể họ sẽ tóm anh, nhưng cÃ' ấy sẽ được cứu thoát.

Gringoire gãi tai, vẻ nghiêm trang.

- Nà y! Đây là một ý kiến mà mình tÃ'i khÃ'ng tà i nà o nghĩ ra.

Trước đề nghị bất ngờ của Dom Claude, mặt nhà thơ tối sầm lại.

- Nà y Gringoire! Anh nghĩ sao về cách ấy?

- Thưa thầy, họ sẽ treo cổ tÃ'i, chứ họ khÃ'ng bắt tÃ'i đâu..- CÃ' ấy đã cứu mạng anh. Đó là một món nợ anh phải trả.

- Còn rất nhiều món nợ tÃ'i khÃ'ng trả.

- Pierre, nhất thiết phải trả.

Nhà thơ rụng rời, trả lời:

- Thầy Dom Claude, thầy nhất định nghĩ như thế ư? Thầy nhầm rồi. TÃ'i khÃ'ng hiểu vì lẽ gì tÃ'i lại để bị treo cổ thay người khác. Nhưng tÃ'i sẽ nghĩ kỹ về vấn đề nà y. ý kiến của thầy ngộ thật.

Anh trầm ngâm một lát rồi nói tiếp:

- Cuối cùng, biết đâu đấy, có thể họ khÃ'ng treo cổ tÃ'i khi họ tóm được tÃ'i trong cái xó kia, mặc váy, khăn đội đầu một cách lố bịch, khó coi. Họ sẽ phá ra cười.

- Nhất trí khÃ'ng? - Dom Claude hỏi.

Gringoire có vẻ lưỡng lự.

Phó giám mục giơ tay cho anh bắt.

- Vậy là cứ thế nhé. Mai anh đến chứ?

- A, khÃ'ng. - Anh nói bằng giọng của người chợt tỉnh. - Bị treo cổ. VÃ' lý quá. TÃ'i khÃ'ng muốn.

- Thế thì tạm biệt anh.

Phó giám mục nói thêm, giọng sin sít:

- TÃ'i sẽ tìm anh.

Gringoire nghĩ: mình khÃ'ng muốn con người nà y tìm mình. Rồi anh chạy theo Dom Claude.

- Nà y, là những người bạn với nhau, đừng giận nhau nhé. Ngà i quan tâm đến cÃ' gái ấy, tÃ'i muốn nói đến vợ tÃ'i. Tốt lắm. Ngà i đã tưởng tượng ra một mẹo đưa cÃ' ấy ra khỏi nhà thờ.

Nhưng tÃ'i khÃ'ng khoái kế hoạch ấy tẹo nà o...

Nếu tÃ'i có một kế khác, một kế hoạch nhanh gọn để cứu cÃ' ấy mà khÃ'ng hại gì đến cái cổ của tÃ'i. KhÃ'ng có dây thòng lọng nà o. Ngà i nghĩ sao? Như thế có được khÃ'ng? Có nhất thiết tÃ'i cứ phải bị treo cổ thì ngà i mới bằng lòng ư?

- Cách của anh thế nà o?

- Vâng. - Gringoire nhủ thầm, sờ ngón tay trỏ và o mũi ra vẻ suy nghĩ. - Thế nà y nà y. Cánh ăn mà y là lũ can trường, cộng đồng Ai Cập quý mến cÃ' ta. Chỉ cần một lời hiệu triệu là họ sẽ nổi dậy, khÃ'ng gì dễ hơn. Trở tay một cái. Nhân lúc lộn xộn, người ta sẽ dễ dà ng lÃ'i cÃ' ấy ra. Từ chiều mai... Họ sẽ khÃ'ng muốn gì hơn.

Gringoire tươi roi rói:.- Đến đây, tÃ'i có điều muốn nói nhỏ với ngà i.

- Anh đã tìm ra cách cứu cÃ' ấy rồi à ? -Claude hỏi.

- Thế nà y.

Gringoire nói rất nhỏ và o tai phó giám mục, vừa nói anh vừa lo ngại nhìn từ đầu phố đến cuối phố, tuy chẳng có ma nà o.

Anh nói xong, Dom Claude cầm tay anh nói lạnh lùng:

- Tốt. Mai nhé.

- Ngà y mai. - Gringoire lập lại.

Phó giám mục đi một đằng. Gringoire đi một nẻo.

Gringoire lẩm bẩm:

- Đây là một việc đáng tự hà o, thưa Ã'ng Pierre Gringoire. Bất chấp! KhÃ'ng phải khi người ta là con người hèn mọn thì người ta khÃ'ng là m được những việc lớn.

Trở về tu viện, phó giám mục thấy em mình, Jehan đang đợi trước cửa cái ổ của Ã'ng ở cối xay gió. Để đỡ buồn, trong lúc chờ đợi, hắn lấy than vẽ lên tường, bóng của Ã'ng anh, mũi rất to.

Jehan rụt rè hỏi:

- Thưa anh, tÃ'i đến thăm anh.

Phó giám mục khÃ'ng thèm nhìn hắn.

- Rồi sao nữa?

- Thưa anh, anh rất tốt với em. Anh vẫn cho em những lời khuyên bổ ích nên em luÃ'n tìm đến anh.

- Sao nữa?

- Thưa anh, anh thấy đây là một kẻ có tội, một tên trọng phạm, một kẻ khốn nạn. Anh thân mến, em đã bị trừng phạt xứng đáng. Chúa cÃ'ng bằng lạ lùng. Khi còn tiền, em đã sống ham vui.

- Rồi sao?

- Chao Ã'i! Anh rất thân mến, bây giờ em muốn sống có quy củ. Em đến với anh, rất hối hận. Em là người sám hối. Em xin thú tội. Em đấm ngực thật mạnh. Anh rất có lý khi anh muốn rằng, một ngà y nà o đó, em sẽ trở thà nh một cử nhân. Lúc nà y, hơn lúc nà o hết, em thấy mình có cái thiên hướng huy hoà ng ấy. Nhưng em khÃ'ng còn mực. Em phải mua lại. Em cũng.khÃ'ng còn bút. Em phải mua lại. Em rất cần tiền. Thưa anh, em đến anh để...

- Hết chưa?

- Hết rồi. Một ít tiền thÃ'i ạ.

- TÃ'i khÃ'ng có.

Gã giáo đồ nói một cách nghiêm trang và quả quyết:

- Thưa anh, em rất phiền lòng phải nói với anh rằng người ta đã đề nghị với em nhiều việc bổ ích. Anh khÃ'ng cho em ư? Chẳng cần. Em sẽ đi ăn mà y.

Phó giám mục nói lạnh lùng:

- Chú cứ đi với quỷ đi. Đây là tiền tÃ'i cho chú.

Linh mục ném cho Jehan một túi tiền khiến trán hắn sưng lên. Jehan lỉnh đi, vừa giận, vừa hà i lòng như một con chó khi người ta ném cho những khúc xương có tủy.

Chương 13

Niềm vui muÃ'n năm

Độc giả chắc chưa quên triều đình của những kỳ quặc.

Một tối, sau lệnh tắt lửa, các cảnh binh của đội tuần phòng, nếu dám đi và o nơi ghê gớm nà y, sẽ thấy nhiều tiếng ồn à o hơn thường lệ.

Người ta nốc rượu nhiều hơn, vặc nhau nhiều hơn. Nhiều nhóm người nói chuyện thậm thụt như đang có âm mưu lớn.

Dù lộn xộn, đưa mắt người ta cũng có thể phân biệt được ba nhóm chính xung quanh ba nhân vật.

Một người, ăn mặc kỳ lạ là Mathias Hungali Spicali, quận cÃ'ng Ai Cập và xứ Bohème.

Một đám ồn à o khác vây quanh Ã'ng bạn cũ của chúng ta: Clopin Trouillefou, dáng bộ rất nghiêm trang, nói khẽ, đang xử lý vụ tranh cướp một cái thùng đầy vũ khí, mở toang trước hắn:.rìu, kiếm, áo giáp sắt, mũi lao. Mỗi người lấy một mớ. Trẻ con cũng tự vũ trang. Cả những tên què cụt cũng khoác áo giáp và cầm vũ khí.

Chúng bò qua chân những người uống rượu như những con cua lớn.

Nhóm thứ ba, ầm ĩ nhất, nhộn nhất, đÃ'ng đảo nhất, ở giữa là một thanh niên lố bịch khoác áo giáp nặng.

Hắn gà o:

- Hoan hÃ'! Hoan hÃ'! HÃ'm nay là lần dụng võ đầu tiên của tÃ'i. †n mà y! TÃ'i là ăn mà y! Các bạn ơi, tên tÃ'i là Jehan Frollo. TÃ'i là phong lưu mã thượng. Hỡi những người anh em, chúng ta sẽ là m một cuộc ra quân tuyệt đẹp. Niềm vui muÃ'n năm! Chúng ta là những chà ng dũng cảm.

Vây hãm nhà thờ, phá cửa, lÃ'i cÃ' gái ra, cứu cÃ' ấy ra khỏi bà n tay các quan tòa. Chúng ta sẽ là m những việc ấy nhanh hơn thời gian một thị trưởng chén một thìa súp. Sự nghiệp của chúng ta là chính nghĩa, chúng ta sẽ cướp sạch nhà thờ Đức Bà . Thế là xong tất. Chúng ta sẽ treo cổ Quasimodo. Các bạn biết Quasimodo chứ?

Các bạn đã trÃ'ng thấy hắn bở hơi tai với chiếc chuÃ'ng lớn và o ngà y lễ Hạ trần chứ?

Đám đÃ'ng cười rộ lên hoan hÃ'.

- CÃ' gái Esmeralda tội nghiệp là chị em của chúng ta. Phải cứu cÃ' ấy ra khỏi nhà thờ. - Một người bÃ'-hê-miêng nói.

- CÃ' ấy còn ở trong nhà thờ Đức Bà khÃ'ng?

- Một người khác nói.

- Còn. Chính xác là như thế!

- Nà o, các bạn ơi! Đi giải thoát cÃ' ta! -Người ta la lên từ tứ phía.

Clopin Trouillefou đã phân phát xong vũ khí. Hắn ra ngoà i tiệm uống một lát, sau khi đã gà o lên như sấm: "Nửa đêm".

Nghe tiếng hÃ' ấy, tất cả đám ăn mà y, nam, nữ, trẻ con, nhà o ra khỏi tiệm. Tiếng reo hò, tiếng vũ khí, tiếng sắt thép va nhau ầm ĩ.

Cái sân của những kỳ quặc tối om, khÃ'ng một ánh lửa. Song nó khÃ'ng vắng vẻ. Một đám đÃ'ng đà n Ã'ng, đà n bà nói khe khẽ. Tiếng rì rà o như đà n ong. Trong bóng tối lập lòe đủ thứ vũ khí, Clopin trèo lên một hòn đá. Hắn hÃ':

- Và o hà ng!

Rậm rịch trong bóng tối, đám đÃ'ng vÃ' tận xếp thà nh hà ng. Mấy phút sau, Clopin lại cất cao giọng:.- Đi qua Parisim lặng. Khẩu lệnh là : Ngọn lửa nhỏ trong cuộc chơi rong. Đến nhà thờ Đức Bà mới được đốt đuốc. Tiến lên!

Mười phút sau, các kỵ binh của đội tuần tra bỏ trốn, thất kinh trước dòng người dà i, đen, im phắc, đổ về phía cầu Pont-au-Change qua các phố quanh co cắt tứ tung khu phường lớn Qua-tier des Halles.

Cũng đêm ấy Quasimodo khÃ'ng ngủ. Hắn vừa đi tuần lần cuối quanh nhà thờ. Hắn khÃ'ng để ý thấy phó giám mục đi qua, gần hắn, nhìn hắn cà i then, khóa cửa lớn, với hà m ý nà o đó.

Dom Claude có vẻ đăm chiêu hơn thường lệ.

Ã"ng luÃ'n luÃ'n hà nh hạ Quasimodo, nhưng mặc cho Ã'ng đối xử thÃ' bạo, đÃ'i khi đánh đập nữa, khÃ'ng gì có thể lay chuyển được sự phục tùng, sự nhẫn nại, sự chịu đựng tận tụy của gã kéo chuÃ'ng trung thà nh. Gã chịu đựng tất cả những lời chửi bới, dọa dẫm, đòn roi từ phía phó giám mục, khÃ'ng một lời ta thán, oán trách, than phiền. Cùng lắm là gã lo lắng nhìn theo Dom Claude lên cầu thang tháp.

Đêm đó, sau khi đã đưa mắt nhìn những quả chuÃ'ng tội nghiệp bị bỏ rơi, gã leo lên đỉnh tháp phía Bắc, đặt đèn xuống, nhìn thà nh phố Paris.

Thời đó, có thể nói Paris khÃ'ng được thắp sáng.

Nó như là một đống lộn xộn những mảng tối sẫm bị ngắt đoạn từng chỗ bởi khúc quanh trắng nhờ của dòng sÃ'ng Seine.

Nhìn chân trời bồng bềnh sương mù và bóng tối bằng con mắt độc nhất, gã kéo chuÃ'ng cảm thấy một mối lo ngại khó tả. Từ nhiều ngà y nay, gã cảnh giác đề phòng. Gã thấy nhiều người, mặt mũi dữ dằn, rình mò quanh nhà thờ, cứ nhìn lên chỗ trú ẩn của cÃ' gái trẻ. Gã nghĩ có một âm mưu gì đó chống lại cÃ' gái tội nghiệp. Hắn hình dung đến sự hằn học của dân chúng đối với cÃ' cũng như đối với gã. Rất có thể sẽ có điều gì đó xảy ra. Bởi vậy hắn lên gác chuÃ'ng canh gác cẩn mật như một con chó trung thà nh.

Thình lình khi nhìn sục sạo thà nh phố bằng con mắt sắc của mình, hắn thoáng thấy hình như có cái gì là lạ phía cảng sÃ'ng. Hắn tăng cường chú ý. Có một đám cử động có vẻ như tiến về thà nh phố. Khi Quasimodo đã hết cách phỏng đoán thì hắn thấy đám cử động kia hiện ra gần hắn hơn. Cuối cùng, mặc dầu đêm tối rất dà y, hắn thấy đoà n người đổ về trước nhà thờ Đức Bà , chỉ một loáng đã tỏa ra khắp quảng trường..Lập tức nỗi sợ hãi trở lại, ý nghĩ về một cuộc âm mưu chống cÃ' gái Ai Cập lại hiện ra trong tâm trí. Hắn mơ hồ cảm thấy một tình thế bạo lực đang đến gần, tăng dần. Có cần đánh thức cÃ' gái Ai Cập dậy khÃ'ng, cho cÃ' trốn chạy?

Bằng lối nà o? Phố xá bị vây kín. Nhà thờ thì giáp lưng và o sÃ'ng, khÃ'ng có tà u, khÃ'ng có lối thoát. Chỉ có một giải pháp: bị giết trước cửa nhà thờ, chống cự cho đến khi có cứu viện. Nếu phải đến nước ấy cũng khÃ'ng quấy giấc ngủ của Esmeralda. CÃ' gái tội nghiệp sẽ thức dậy trước khi chết cũng khÃ'ng muộn. Sau khi đã quyết định như thế, Quasimodo quan sát "kẻ thù" bình tĩnh hơn.

Đám đÃ'ng mỗi lúc một đÃ'ng hơn. Duy họ rất ít là m ầm ĩ. Các cửa sổ nhà trong phố và tại quảng trường vẫn đóng kín.

Bất chợt, một luồng sáng bật lên. Trong chốc lát bảy tám ngọn đuốc bùng lên trên đầu người. Quasimodo thấy rõ một đoà n người đáng sợ gồm đà n Ã'ng, đà n bà rách rưới, vũ trang bằng hái, bằng giáo, dao quắm, mũi mâu - hà ng nghìn mũi lấp lánh. Đó đây những cái chĩa đen bằng chạc cây tạo nên những cặp sừng có mặt người ghê sợ.

Gã nhớ mơ hồ đám dân đen nà y, nhận ra những bộ mặt, và i tháng trước đây đã tung hÃ' gã là giáo hoà ng của những thằng Điên. Quasimodo lượm cái đèn, xuống mái bằng giữa những ngọn tháp, để nhìn gần hơn và suy tính cách bảo vệ.

Đến cổng nhà thờ, Trouillefou dà n quân. Dù khÃ'ng chờ đợi một cuộc chống cự nà o, hắn vẫn muốn phải thận trọng, giữ trật tự để có thể đương đầu với một cuộc tấn cÃ'ng bất ngờ của đội tuần phòng.

Trong các thà nh phố thời Trung cổ, một cuộc tấn cÃ'ng như thế nà y khÃ'ng phải là hiếm, vì cái mà chúng ta gọi là cảnh binh thời đó khÃ'ng có.

Những bố trí đầu tiên đã xong, chúng ta phải nói vì vinh dự của đạo quân hà nh khất, mọi mệnh lệnh của Clopin đều được thi hà nh trong im lặng, với một sự chính xác đáng phục. Clopin, tên cầm đầu xứng đáng, trèo lên lan can trước nhà thờ, cất cao giọng khà n khà n và ngỗ ngược, tay vung cây đuốc:

- Người chị em của chúng ta bị kết án sai lầm là dùng ma thuật, đang ẩn nấp trong nhà .thờ. Người ta phải dà nh cho chị chốn nương náu và sự an toà n, song nghị viện muốn bắt lại chị và ngà y mai tại quảng trường Grève, sẽ treo cổ chị, nếu Thượng đế và những người hà nh khất án binh bất động. Chúng ta muốn cứu cÃ' gái vÃ' tội.

Chẳng may Quasimodo lại khÃ'ng nghe được những lời phát biểu bằng một giọng dõng dạc, u uất và hoang dã ấy. Một gã ăn mà y đưa cho Clopin một lá cờ. Hắn trịnh trọng cắm cờ giữa hai nền đường.

Xong việc, hắn ngoái lại, đưa mắt nhìn đạo quân của hắn, đÃ'ng đảo, hung hãn, mắt lóe lên gần như những mũi giáo. Ngừng lại một lát, hắn hÃ':

- Tiến lên, các con! Và o việc đi!

Ba mươi người khỏe mạnh ra khỏi hà ng, vai mang búa, kìm và những thanh sắt. Họ tiến và o cửa chính nhà thờ, bước lên bậc thềm và ngồi xổm trước vòm cửa. Một đám đÃ'ng ăn mà y khác theo sau để giúp hoặc chỉ để nhìn họ. Mười một bậc thềm của cửa nhà thờ ngổn ngang những người.

Nhưng cái cửa vẫn đứng vững.

- Ma quỷ! Nó rắn chắc và cứng đầu xiết bao!

- Một người kêu lên.

- Can đảm lên các bạn! - Clopin nói. - TÃ'i lấy đầu ra đánh cuộc lấy một chiếc già y vải rằng các bạn sẽ mở được cửa trước khi một tên gác nhà thờ nà o thức dậy. Kìa! TÃ'i nghĩ ổ khóa đã long ra.

Một tiếng rầm khủng khiếp cắt ngang lời Clopin. Hắn nhìn lại. Một thanh dầm lớn vừa rơi từ trên trời xuống, đè bẹp một tá ăn mà y trên bậc thềm. Nó nảy tiếp xuống sân, tiếng như tiếng đại bác, đánh gẫy chân những tên ăn mà y đang dạt ra, hoảng loạn. Trong chớp mắt, sân nhà thờ đã sạch bóng người. Bản thân Clopin cũng lui ra, cách nhà thờ một quãng đáng kể.

- TÃ'i vừa thoát nạn. - Jehan kêu toáng. - TÃ'i cảm thấy tiếng gió bên tai.

KhÃ'ng thể nói hết được sự kinh ngạc pha sợ hãi mà thanh dầm đã gieo và o đầu lũ đạo tặc.

Chúng đứng lặng mấy phút, mắt ngước lên trời.

- Đó là hơi hướng của ma thuật. - Một tên nói.

- Đó là mặt trăng ném thanh củi nà y xuống chúng ta đấy. - Một tên khác nói..Nhưng chẳng đứa nà o cắt nghĩa được phiến gỗ từ đâu rơi xuống.

Sau phút bà ng hoà ng ban đầu, Clopin tìm được cách giải thích, nghe ra cũng xuÃ'i tai đồng bọn.

- Phải chăng là bọn phụ tá linh mục chống cự lại? Phá sạch đi! Phá sạch đi! Phá sạch!

- Phá sạch! - Lũ cuồng khấu, điên giận gà o thét. Chúng bắn nỏ như mưa và o mặt tiền nhà thờ.

Dân là nh ở cạnh nhà thờ thức giấc. Các cửa sổ mở ra. Những mũ nồi đêm, những bà n tay cầm nến hiện ra bên các cửa sổ.

Clopin hÃ':

- Bắn và o cửa sổ!

Lập tức các cửa sổ đóng sập lại. Các thị dân tội nghiệp vừa sợ hãi nhìn cảnh tượng, quay vội và o với vợ, toát mồ hÃ'i. Họ tự bảo:

khÃ'ng biết có cuộc khiêu vũ quay cuồng của ma quỷ trên sân nhà thờ hay cuộc tấn cÃ'ng của bọn Bourguignon như năm 64.

- Phá sạch! - Lũ ăn mà y lại rống lên, nhưng chúng khÃ'ng dám đến gần. Chúng chỉ nhìn nhà thờ, nhìn súc gỗ. Súc gỗ khÃ'ng động đậy. Tòa nhà thờ vẫn giữ vẻ bình thản và hoang vắng. Có một cái gì là m lạnh xương sống lũ ăn mà y.

Trouillefou hÃ' lớn:

- Và o việc đi. Phá cửa!

KhÃ'ng một ai nhúc nhích.

- Bọn họ sợ một thanh dầm, Clopin ạ. - Một lão già nói.

- Thủ lĩnh à , khÃ'ng phải chúng tÃ'i sợ cái dầm mà là cái cửa chằng chịt những thanh sắt là m phiền chúng tÃ'i. Kìm chẳng ăn thua gì.

- Vậy phải là m gì để phá tung nó ra?

- Chúng tÃ'i cần một súc gỗ phá cửa.

Trouillefou chạy đến thanh dầm, đặt chân lên:

- Đây là một cái. Bọn phụ tá linh mục đã gửi cho chúng ta đấy.

Hắn chà o nhà thờ một cách ngộ nghĩnh.

- Cám ơn nhé, các phụ tá linh mục.

Hà nh động yêng hùng ấy lại có tác dụng tốt.

Lũ ăn mà y lấy lại can đảm. Hai trăm cánh tay lực lưỡng nâng thanh dầm lên như một chiếc lÃ'ng. Chúng giận dữ ném và o cái cửa lớn mà chúng đã thử lay chuyển. Trong ánh đuốc lờ mờ của những tên ăn mà y rọi xuống sân, phiến gỗ dà i được chúng vừa chạy vừa lao và o cửa nhà thờ tưởng chừng như một con quái vật có nghìn chân, tấn cÃ'ng và o khối đá khổng lồ.

Bị thanh dầm tÃ'ng và o, cái cửa nửa bằng sắt kêu vang như một cái trống cực lớn. Toà n bộ nhà thờ rung chuyển. Đúng lúc đó một trận mưa những hòn đá lớn từ trên cao trút xuống bọn tấn cÃ'ng. Chúng cà ng đánh và o cửa điên cuồng hơn mặc cho những hòn đá đập vỡ sọ nhiều đứa, bên phải và bên trái.

Người chết, kẻ bị thương đổ máu, thoi thóp dưới chân bọn tấn cÃ'ng. Giận sÃ'i lên, chúng cà ng tấn cÃ'ng khÃ'ng ngừng. Thanh dầm tÃ'ng và o cửa đều đều. Độc giả có lẽ cũng đoán được rằng cuộc kháng cự bất ngờ ấy là do Quasimodo.

Sự tình cờ đã phục vụ gã điếc dũng cảm.

Khi xuống đến mái bằng giữa các tháp, đầu óc lộn xộn, gã chạy dọc theo hà nh lang, đi đi, lại lại như người điên. Từ trên cao gã trÃ'ng thấy lũ ăn mà y đÃ'ng đặc, đâm bổ và o nhà thờ. Gã nảy ra ý kiến trèo lên gác chuÃ'ng rung chuÃ'ng báo động. Nhưng chưa kịp kéo chuÃ'ng thì cái cửa cơ hồ sắp bị phá toang. Là m thế nà o bây giờ?

Gã chợt nhớ ra ban ngà y thợ đã đến sửa tường, sửa xà và mái nhà . Một ý nghĩ lóe lên.

Tường thì bằng đá, mái bằng chì, xà bằng gỗ.

Quasimodo chạy đến chiếc tháp. Trong phòng đầy vật liệu. Có hà ng đống đá xây, hà ng đống cuộn chì, hà ng bó mè, những chiếc xà cửa lở, hà ng đống gạch vụn. Một kho vũ khí hoà n chỉnh.

Thời gian gấp gáp. Phía dưới, những chiếc kìm, chiếc búa hối hả. ý thức về sự hiểm nguy nhân lên gấp mười sức lực của gã. Gã nâng một chiếc xà nặng nhất, dà i nhất, lùa qua cửa sổ tò vò, lao xuống vực sâu. Từ trên cao sáu mươi bộ chiếc xà to tướng, va và o tường, là m gẫy, vỡ các tượng, quay tròn mấy vòng như cánh cối xay gió, vút và o khÃ'ng trung rồi rơi xuống đất.

Quasimodo trÃ'ng thấy bọn ăn mà y tán loạn, khi phiến gỗ rơi xuống. Lợi dụng lúc chúng hoảng loạn, gã xếp đống gạch vụn, đá xây, cả túi đồ nghề của thợ xây trên thà nh lan can chỗ gã vừa lao thanh dầm.

Bởi thế khi lũ ăn mà y đang phá cửa thì một trận mưa đá xây trút xuống. Tuồng như là ngÃ'i nhà thờ tự vỡ trên đầu chúng..Quasimodo lúc đó cũng sợ. Gã cúi xuống, đứng lên, cúi xuống lại đứng lên với một sự hối hả khÃ'ng thể ngờ. Cái đầu to dị dạng của hắn thò qua lan can. Một hòn đá rơi xuống, một hòn nữa, lại một hòn nữa. Nhưng bọn ăn mà y khÃ'ng nản chí.

Đã hơn hai mươi lần cái cửa dà y rung lên dưới sức nặng của thanh phá cửa bằng gỗ sồi, được sức hà ng trăm con người nhân lên. Những tấm gỗ cửa kêu răng rắc. Những hình chạm trổ bay tứ tung. Cái cửa nảy lên trên khung cửa mỗi lần va chạm mạnh.

Trận mưa đá khÃ'ng đủ để đẩy lùi những kẻ tấn cÃ'ng.

Giữa phút hiểm nghèo ấy, Quasimodo nhận thấy phía dưới lan can có hai ống máng bằng đá, xuÃ'i dà i xuống tận cửa lớn. Gã chạy đi tìm củi trong cái ổ tồi tà n của gã, xếp những bó dui, mè và những cuộn chì trên bó củi - những vũ khí gã chưa sử dụng đến - đặt gọn giữa hai lỗ ống máng và châm lửa đốt.

Trong khi ấy, đá khÃ'ng rơi xuống nữa. Bọn ăn mà y cũng khÃ'ng nhìn lên cao nữa mà xúm xít quanh chiếc cửa lớn đã dúm dó nhưng vẫn còn đứng đó. Chúng run rẩy đợi một cú va đập lớn, cú va đập sẽ phá tung cửa.

Thình lình, giữa lúc chúng túm tụm lại để đánh cú cuối cùng, đứa nà o đứa nấy nín thở, căng bắp thịt dồn và o cú đánh quyết định thì một sự việc khủng khiếp, còn khủng khiếp hơn thanh dầm, nổ ra. Những đứa chết khÃ'ng còn kêu nữa, những đứa còn sống lơ láo nhìn. Hai dòng chì lỏng tuÃ'n xuống từ trên nóc nhà thờ, còn đặc quánh hơn cả tiếng hò la. Những tên sắp chết, nửa người bị cháy xém, giãy giụa, rống lên vì đau đớn. Xung quanh hai dòng chì chính ấy còn vÃ' và n những giọt mưa chì khủng khiếp bay tứ tung trên đầu bọn tấn cÃ'ng.

Tiếng kêu la xé ruột. Chúng chạy tán loạn, kẻ can trường nhất cũng như kẻ nhút nhát nhất.

Lần thứ hai, sân nhà thờ lại vắng người.

Mọi con mắt đều hướng lên phía trên nhà thờ. Cái chúng trÃ'ng thấy thật kỳ lạ. Trên đỉnh tháp cao nhất, một ngọn lửa lớn bốc cao giữa hai gác chuÃ'ng. Những tia lửa cuộn xoáy. Một ngọn lửa lớn lộn xộn, giận dữ, gió cuốn lên từng mảng trong mà n khói mù mịt. Phía dưới ngọn lửa ấy, hai máng nước như hai miệng quỷ phun ra khÃ'ng ngừng trận mưa bỏng dẫy..Một sự câm lặng kinh hoà ng giữa đám ăn mà y. Chỉ nghe tiếng kêu báo động của những phụ tá linh mục bị nhốt trong tu viện.

Những tên ăn mà y đầu sỏ rút và o dưới một cái cổng họp bà n. - KhÃ'ng thể và o được. - Chúng nghiến răng nói.

- Chúng mà y có trÃ'ng thấy con quỷ kia đi qua, đi lại trước ngọn lửa khÃ'ng? - Một tên nói.

- Đúng là thằng kéo chuÃ'ng, thằng Quasimodo.

- Clopin nói. Hắn giậm chân. - KhÃ'ng có cách gì phá cửa à ? Chúng ta phải cuốn cờ như một lũ đầy tớ à ? Chúng ta bỏ mặc người chị em chúng ta bị treo cổ ngà y mai sao? Giáo đồ Jehan đâu?

- Thưa thủ lĩnh Clopin, hắn kia! - Một tên cướp nhìn ra phố.

- Pluto thật đáng khen. Hắn kéo gì đằng sau thế nhỉ?

Đúng là Jehan. Hắn chạy bán sống bán chết trong điều kiện bộ y phục nặng chịch của hắn cho phép. Hắn kéo lê một chiếc thang dà i trên đường, thở phì phò, như một con sên bám và o cọng cỏ, dà i hơn nó đến hai mươi lần.

- Thắng lợi rồi! - Tên giáo đồ kêu lên. -Đ Ã¢y là cái thang của bọn phu bốc dỡ ở bến Saint-Landry.

Clopin lại gần hắn:

- Con ta, ngươi là m gì với cái thang nà y?

- Nó trong tay tÃ'i rồi. TÃ'i biết nó ở đâu.

Trong nhà kho của tên phó phán quan của nhà thờ.

- Phải. Nhưng ngươi muốn là m gì? - Clopin hỏi.

Jehan nhìn hắn, láu lỉnh và nhâng nháo. Y bật ngón tay. Lúc ấy trÃ'ng y thật oai vệ.

- TÃ'i muốn gì à ? Ã'ng có trÃ'ng thấy hà ng tượng như một lũ đần kia khÃ'ng? Kia kìa, trên ba cái cửa ấy.

- Có, vậy thì sao?

- Đó là phòng tranh các vua.

- Cái đó thì có ích gì cho ta?

- Hãy đợi đấy. Đầu phòng tranh có một cái cửa chỉ cà i then. Với cái thang nà y, tÃ'i sẽ leo lên đấy. TÃ'i sẽ và o được trong nhà thờ.

- Con ta, để ta lên trước.

- KhÃ'ng đâu, anh bạn. Cái thang nà y là của tÃ'i. Ã'ng sẽ lên thứ hai.

Jehan chạy trên quảng trường, kéo theo cái thang, kêu toáng lên:

- Giúp ta, các chà ng trai..Chỉ một loáng cái thang được dựng lên, tựa và o lan can.

Lũ ăn mà y xúm xít dưới chân thang định leo lên. Nhưng Jehan giữ vững quyền của mình, đặt chân lên bậc thang trước tiên. Đường lên khá dà i, Jehan leo chậm chạp, một tay nắm bậc thang, tay kia cầm nỏ. Bọn ăn mà y theo sau. TrÃ'ng hà ng lưng mặc áo giáp trườn trong bóng tối, tưởng như một con rắn vẩy thép, xÃ'ng và o nhà thờ.

Cuối cùng tên giáo đồ đã leo tới phòng tranh.

Hắn nhanh nhẹn trèo và o, cho là mình là m chủ nhà thờ, hắn reo lên vui mừng. Chợt hắn sững lại như hóa đá. Hắn thoáng thấy Quasimodo sau một pho tượng, nấp trong bóng tối, mắt nảy lửa.

Trước khi tên vây hãm thứ hai đặt chân và o hà nh lang, gã gù ghê gớm nhảy đến đầu thang, khÃ'ng nói khÃ'ng rằng, bà n tay cực khỏe, nắm đầu hai tên vừa leo lên, nâng bổng lên, đẩy cái thang xa tường. Cái thang đu đưa một lát, giữa tiếng kêu gà o khiếp sợ. Quasimodo, với một sức mạnh phi phà m, ném cái dây đầy ăn mà y rơi xuống quảng trường. Cái thang bị đẩy ra sau, lắc lư như do dự, rồi bất thình lình rơi thẳng đứng xuống nền đường cùng với lũ kẻ cướp.

Tiếng kêu giận dữ và đau đớn tiếp theo tiếng reo chiến thắng.

Quasimodo, trơ trơ, tì khuỷu tay và o lan can, đứng nhìn.

Jehan Frollo ở và o một tình thế căng thẳng.

Trong lúc Quasimodo đùa nhả với cái thang thì Jehan chạy đến một cửa ngầm, hắn tưởng là mở. Nhưng gã điếc khi và o phòng tranh đã đóng lại. Jehan đà nh nấp sau một pho tượng bằng đá.

Lúc đầu Quasimodo khÃ'ng đề phòng nhưng khi quay đầu lại gã giật bắn người. Gã trÃ'ng thoáng thấy tên giáo đồ Jehan chuẩn bị một đòn dữ dội, nhưng gã điếc đứng yên lặng.

Jehan nói:

- ồ, ồ, có gì mà ngươi nhìn ta dữ thế? - Vừa nói tên giáo đồ ranh ma vừa chuẩn bị cây cung của hắn. - Quasimodo! Ta sắp đổi tên cho ngươi.

Người ta sẽ gọi ngươi là thằng mù.

Mũi tên lao đi, rít gió và cắm phập và o cánh tay trái của gã mù. Quasimodo xem như một vết xước. Gã nhổ mũi tên, bình thản tì đầu gối bẻ đÃ'i mũi tên rồi vứt xuống đất. Jehan khÃ'ng đủ.thì giờ để bắn phát thứ hai, Quasimodo thở phì phò, chồm lên tên giáo đồ như con cà o cà o.

Trong bóng tối mờ mờ chập chờn ánh đuốc, người ta trÃ'ng thấy một vật kinh khủng.

Quasimodo nắm hai tay Jehan đang giãy giụa điên cuồng vì cảm thấy nguy rồi. Tay phải gã điếc chầm chậm xé rời từng mảnh một cách thê thảm trang bị của hắn: kiếm, dao găm, mũ, áo giáp, băng tay...

Khi tên giáo đồ đã bị hoà n toà n tước vũ khí, bị lột trần, bấy bớt trong bà n tay ghê gớm kia, hắn khÃ'ng nói gì mà cười lên sặc sụa một cách táo tợn và cất tiếng hát một bà i hát phổ biến khi đó với sự dũng cảm vÃ' tâm của đứa trẻ mười sáu. Nhưng hắn khÃ'ng kịp hát hết. Bằng một bà n tay, Quasimodo nắm cẳng hắn, quay tròn trên vực thẳm như quay một cái súng cao su.

Tiếng hộp sọ va và o tường vỡ ra và một vật gì rơi xuống nhưng được một phần ba đường thì dừng lại, vướng và o gờ của tòa kiến trúc. Đó là một thân người mắc lủng lẳng ở đó.

Một tiếng thét kinh hãi cất lên trong đám ăn mà y.

Clopin hÃ':

- Trả thù!

- Phá sạch! - Đám đÃ'ng đáp lại.

- Xung phong! Xung phong!

Tiếng rú thét dị thường. Cái chết của tên giáo đồ đã là m bùng lên một sự hăng hái cuồng nộ trong đám quần chúng.

Điên cuồng, họ tìm được những cái thang, châm thêm đuốc. Sau ít phút, Quasimodo hoảng hốt thấy đà n kiến đáng sợ nà y trà n lên tứ phía, tấn cÃ'ng và o nhà thờ. Ai khÃ'ng có thang thì leo lên bằng dây thắt nút. Ai khÃ'ng có dây thì trèo lên nhờ gờ của các pho tượng. Sự giận dữ là m cho những bộ mặt man rợ nà y đỏ gắt. Những vầng trán xám xịt của chúng nhễ nhại mồ hÃ'i.

Tất cả những cau có, những xấu xí nà y bủa vây Quasimodo.

Quảng trường bập bùng hà ng nghìn bó đuốc như sao. Cảnh tượng hỗn độn nà y, trước khi bị vùi trong bóng tối, bỗng bừng lên như cháy trong ánh lửa. Sân nhà thờ rực lên, rọi ánh sáng lên trời. Đống lửa trên sân thượng vẫn cháy, chiếu ánh sáng ra xa, chiếu và o thà nh phố. Bóng của những tòa tháp khổng lồ phóng to lên, trùm lên mái nhà của Paris. Trong ánh sáng chúng tạo.thà nh những khoảng tối. Paris dường như bị chấn động. Tiếng mõ xa xa rền rĩ. Bọn ăn mà y vừa hú lên, thở hắt ra, chửi bới, vừa leo lên. Quasi-modo bất lực trước quá đÃ'ng kẻ thù, lo sợ cho cÃ' gái Ai Cập khi thấy những bộ mặt giận dữ của chúng mỗi lúc một đến gần chỗ ẩn của cÃ'.

Gã cầu mong có một điều kỳ bí từ trời cao xảy ra.

Gã vặn tay, thất vọng.

Chương 14

Châteaupers cứu nguy

Gã điếc bị vây hãm tứ phía, nếu khÃ'ng mất hết can đảm thì cũng mất hết hy vọng có thể cứu được cÃ' gái Ai Cập. Gã chạy như mất trí trong phòng tranh. Nhà thờ Đức Bà sắp bị bọn ăn mà y chiếm. Bất thình lình tiếng vó ngựa dồn dập vang lên từ các phố lân cận. Một dãy dà i đuốc, một toán kỵ binh đÃ'ng đặc với giáo và yên cương, những tiếng kêu giận dữ đổ và o quảng trường như một cơn lốc.

- Pháp quốc! Pháp quốc! Chém chết những con lợn biển! Châteaupers đến cứu nguy!

Lũ ăn mà y hoảng sợ, quay đầu chạy.

Quasimodo, vì khÃ'ng nghe tiếng chỉ thấy những lưỡi gươm trần, những bó đuốc, những mũi giáo. Dẫn đầu đoà n kỵ binh, gã nhận ra đại úy Phoebus. Bọn ăn mà y thì hoảng loạn, kinh hoà ng, đứa khá nhất cũng rối bời..Đó là quân đội nhà vua đến.

Lũ ăn mà y chống cự một cách tuyệt vọng.

Cuộc hỗn chiến giáp lá cà thật đáng sợ. Kỵ binh của nhà vua, ở giữa là Phoebus de Châteaupers, chiến đấu dũng cảm, khÃ'ng một chút lơi tay. Bọn ăn mà y, vũ trang kém, sùi bọt mép, cắn. Đà n Ã'ng, đà n bà , trẻ con lao và o lưng ngựa, cổ ngựa, bám riết lấy. Toán khác lấy đuốc đập và o mặt các cung thủ.

Một người có một cái liềm to bản, sáng loáng, phạt chân ngựa. TrÃ'ng hắn thật đáng sợ.

Mỗi một đòn, hắn lại tạo ra xung quanh một vòng tròn lớn những chân tay bị chặt đứt. Hắn tiến lên chậm rãi, bình tĩnh, đầu lắc lư, hơi thở điều hòa, như một người thợ gặt tấn cÃ'ng và o một đồng lúa. Đó là Clopin Trouillefou. Hắn đã mệt.

Cuối cùng bọn ăn mà y phải chịu thua.

Chúng mở đường máu qua hà ng ngũ của những người lính tấn cÃ'ng. Chúng trốn chạy tứ phía, để lại trên sân nhà thờ hà ng đống xác chết.

Quasimodo chiến đấu ngoan cường; khi thấy cảnh chạy trốn kia thì hắn quỳ gối giơ hai tay lên trời, say sưa vì vui sướng. Gã chạy bay như con chim đến gian xà lim mà hắn đã chiến đấu dũng cảm để khÃ'ng cho ai đến gần.

Lúc lũ ăn mà y đánh chiếm nhà thờ thì Esmeralda đang ngủ. Tiếng ầm ầm mỗi lúc một to và tiếng kêu lo sợ của con dê đã đánh thức cÃ'. CÃ' nhỏm dậy, nghe ngóng. ánh lửa và tiếng ồn à o là m cho cÃ' sợ hãi. CÃ' chạy ra khỏi buồng kín của mình.

Quang cảnh của quảng trường, sự lộn xộn trong cuộc tấn cÃ'ng ban đêm, cái đám người ghê sợ kia, tất cả khiến cÃ' nghĩ tới một cuộc chiến tranh bí mật. CÃ' chạy trốn, kinh hoà ng, chúi và o xà lim của mình.

Dần dần, nỗi sợ ban đầu tan dần. CÃ' quỳ gối, đầu gục trên thà nh giường, tay chắp trên đầu, lo lắng, run sợ, khóc nức nở. CÃ' cầu xin Chúa: Con cầu xin Đức Mẹ, che chở.

CÃ' quỳ khấn như thế rất lâu.

Giữa cơn lo lắng ấy, cÃ' nghe tiếng ai đi bên mình. Hai người và o buồng cÃ', một người xách đèn, cÃ' kêu lên yếu ớt.

- Đừng sợ. TÃ'i đây. - Tiếng nói đó cÃ' khÃ'ng lạ gì.

- Ai đấy?.- Pierre Gringoire, chồng em.

Cái tên ấy là m cÃ' yên tâm. CÃ' ngước mắt lên và nhận ra người ấy. Nhưng bên cạnh anh ta là một bộ mặt chùm kín vải đen.

- A! - Gringoire trách. - Djali còn nhận ra anh trước em.

Quả vậy, khÃ'ng chờ Gringoire xưng tên, khi Gringoire vừa và o, con dê nhỏ đã âu yếm giụi và o đầu gối anh, hÃ'n lấy hÃ'n để.

- Ai đi với anh đấy? - CÃ' gái Ai Cập khẽ hỏi.

Người mặc đồ đen, sắp lại gần Gringoire.

Anh nói:

- Đúng thế. Anh quên đi mất. Chúng ta vội quá mà . Em yêu, tính mạng em và Djali đang bị đe dọa. Người ta định bắt lại em, chúng ta đến để cứu em. Hãy theo chúng ta.

- Thật thế sao? - CÃ' gái kêu lên, hoảng hốt.

- Rất đúng thế! Đi đi, nhanh lên em!

CÃ' gái lắp bắp:

- Em rất muốn, nhưng tại sao bạn anh chẳng nói gì thế?

- Đừng quan tâm đến anh ta.

Gringoire nắm tay cÃ'. Người bạn lượm cái đèn, đi phía trước. Nỗi sợ hãi là m cho cÃ' gái choáng váng. CÃ' để cho hai người dẫn đi. Con dê chạy theo. Nó nhảy cẫng lên, vui mừng vì được gặp lại Gringoire. Nó trượt chân, loạng choạng nhiều lần. Họ nhanh chóng xuống cầu thang tháp, đi qua nhà thờ đầy bóng tối và hoang vắng, ra ngoà i. Người cầm đèn đi thẳng đến bờ sÃ'ng. Một chiếc thuyền con được giấu kín. Người kia ra hiệu cho Gringoire và cÃ' gái xuống thuyền.

Con dê cũng đi theo. Người kia xuống sau cùng.

Đoạn anh cắt dây buộc thuyền, đẩy xa bờ bằng một cây sà o dà i, cầm hai mái chèo, ra sức chèo ra giữa sÃ'ng.

Việc đầu tiên là Gringoire đặt con dê trên đầu gối. Anh ngồi phía sau thuyền. Người lạ mặt gây cho cÃ' gái một nỗi sợ khó giải thích, nên cÃ' đến ngồi bên nhà thơ.

Khi triết gia của chúng ta thấy chiếc thuyền lắc lư, anh vỗ tay và hÃ'n con dê giữa cặp sừng.

- Ã'i, thế là cả bốn chúng ta thoát nạn!

Chiếc thuyền bơi chầm chậm đến bờ phải.

CÃ' gái nhìn người lạ mặt với một nỗi sợ ngấm.ngầm. Chỉ thấy bóng hắn lờ mờ phía trước trong bóng tối, như một bóng ma.

Con thuyền sắp tới bờ bên kia thì Gringoire nhận xét:

- ồ, ồ, tiếng ồn à o cà ng rộ lên ở mạn trên.

Thật vậy, tiếng huyên náo tăng lên quanh nhà thờ. Họ lắng nghe và thấy khá rõ tiếng reo chiến thắng. Thình lình hà ng trăm bó đuốc là m lóe lên những mũ sắt chiến binh đang tỏa ra trên nhà thờ, khắp các tầng, trên các tháp, các phòng tranh, dưới các vòm. Những bó đuốc kia hình như tìm cái gì. Chẳng bao lâu, tiếng hò reo bay rõ rà ng đến tai những kẻ chạy trốn:

- Đứa con gái Ai Cập! Con phù thủy! Giết chết con Ai Cập!

CÃ' gái khốn khổ gục đầu và o bà n tay. Người lạ mặt ra sức chèo và o bờ như điên dại. Triết gia của chúng ta nghĩ ngợi. Anh Ã'm chặt con dê và o lòng. Anh nghĩ: con dê sẽ bị treo cổ nếu nó bị bắt lại và như thế thì thật tệ hại.

Tiếng va đập mạnh báo cho họ thuyền đã cập bờ.

Tiếng huyên náo thê thảm đầy thà nh phố.

Người lạ mặt đứng lên, lại gần cÃ' gái, muốn nắm tay cÃ' đỡ xuống thuyền. CÃ' đẩy hắn ra, níu lấy tay Gringoire đang bận bịu vì con dê, nên gần như đẩy cÃ' ra. Tức thì cÃ' tự mình nhảy ra khỏi thuyền. CÃ' bối rối đến mức chẳng còn biết mình là m gì nữa.

CÃ' đứng sững sờ một lúc, nhìn dòng nước.

Khi định thần lại, cÃ' thấy mình đang ở một mình trên bến, cạnh người lạ mặt. Lợi dụng lúc đổ bộ, Gringoire đã lủi mất cùng con dê.

CÃ' gái Ai Cập tội nghiệp rùng mình thấy mình trơ ra cùng với con người nà y. CÃ' muốn kêu lên, gọi Gringoire, nhưng khÃ'ng một lời nà o thoát ra từ miệng cÃ'. CÃ' cảm thấy bà n tay người lạ mặt đặt trên tay cÃ'. Răng cÃ' đánh cầm cập.

Người lạ mặt khÃ'ng nói một lời. Ã'ng ta nắm tay cÃ' bước rảo về phía quảng trường Grève. Lò xo trong người cÃ' bỗng chùng hẳn. CÃ' để mặc cho mình bị kéo đi. CÃ' nhìn bốn phía, khÃ'ng một người qua lại. Bến tà u hoà n toà n vắng vẻ.

Người lạ mặt vẫn lÃ'i cÃ' đi, im lặng như thế, nhanh như thế. CÃ' khÃ'ng nhận ra đã đi qua những đâu. Qua một cửa sổ sáng đèn, bất thần cÃ' cứng người, kêu to:

- Cứu tÃ'i với!.Người mặc áo đen chẳng nói một lời. Anh ta túm chặt cÃ', bước rảo hơn. CÃ' khÃ'ng chống cự nữa, theo hắn, rã rời.

Thỉnh thoảng cÃ' hỏi:

- Ã'ng là ai?... Ã'ng là ai?...

Hắn khÃ'ng trả lời.

Họ đi dọc bến tà u đến một chỗ khá rộng, mờ mờ ánh trăng. Đó là Grève, giữa quảng trường có một cây thập tự đen dựng đứng. Đó là giá treo cổ. CÃ' nhận ra tất cả và biết mình đang ở đâu.

Người lạ mặt quay về phía cÃ', bỏ mũ trùm đầu ra.

- ồ... - CÃ' lắp bắp, sợ tưởng hóa đá... - TÃ'i biết ngay lại là hắn.

Đó là linh mục. Ã'ng như một con ma. Đó là tác dụng của ánh trăng. Dưới ánh trăng mọi thứ trÃ'ng đều như bóng ma.

Hắn nói:

- Nghe đây những điều tÃ'i sắp nói với cÃ'. -CÃ' rùng mình khi nghe tiếng nói sầu thảm ấy...

- Đây là Grève, điểm cuối cùng. Có một lệnh của nghị viện bắt cÃ' trở lại đoạn đầu đà i. TÃ'i vừa cứu cÃ' khỏi bÃ7921 n tay họ. Nhưng họ đang đuổi theo cÃ'. TrÃ'ng kìa!

Hắn chỉ tay về phía thà nh phố. Tiếng ồn à o lại gần. Binh lính chạy trên cảng sÃ'ng đối diện.

- CÃ' thấy chúng đuổi theo cÃ' chứ? TÃ'i có thể cứu cÃ' hoà n toà n. TÃ'i đã chuẩn bị tất cả.

Tất cả là tùy ý cÃ' thÃ'i.

Hắn chạy và kéo cÃ' chạy theo. Hắn đến thẳng giá treo cổ, chỉ tay. Hắn nói lạnh lùng:

- Chọn đi giữa hai đằng.

CÃ' giằng ra khỏi tay hắn, ngã xuống chân giá treo cổ. CÃ' quay đầu nhìn linh mục qua vai:

- Cái đó là m cho tÃ'i đỡ khiếp hãi hơn Ã'ng.

Hắn thét lên dữ dội như một tên khốn nạn bị áp sắt nung đỏ và o người. Hắn nghiến răng nói:

- Vậy thì chết đi!

Hắn lay mạnh cÃ', đi nhanh đến tháp Tour-Roland, lÃ'i cÃ' xềnh xệch trên lề đường. Tới nơi, hắn gọi to:

- Gudule! Gudule! Đứa con gái Ai Cập đây!

Trả thù đi!

Bất thình lình cÃ' gái thấy bị nắm chặt khuỷu tay. Một cánh tay xương xẩu thò ra ngoà i lỗ cửa sổ tò vò, nắm lấy cÃ' như một gọng kìm..

- Giữ chắc nhé. - Linh mục nói. - Đây là đứa con gái Ai Cập đã trốn thoát. Đừng thả ra.

TÃ'i đi tìm cảnh binh đây. Mụ sẽ thấy nó bị treo cổ.

CÃ' gái nhận ra mụ ẩn sĩ.

Hổn hển vì khiếp hãi, cÃ' cố giằng ra. CÃ' dúm người lại, nghe thấy mụ ẩn sĩ nói khẽ:

- A! A! A! MÃ y sắp bị treo cổ.

CÃ' quay nhìn cửa sổ con, cay đắng nói:

- TÃ'i đã là m gì bà ?

Mụ ẩn sĩ kêu lên:

- Mà y đã là m gì tao à ? A! Mà y đã là m gì tao à , con Ai Cập? Vậy thì nghe đây. Tao có một đứa con, mà y thấy khÃ'ng ? Tao có một đứa con. Một đứa con! Một đứa con gái nhỏ xinh xẻo. Agnès của tao bị lạc. Mà y thấy khÃ'ng, đứa con gái Ai Cập? Người ta đã đánh cắp con tao.

Mà y đã là m gì tao đấy.

CÃ' gái trả lời như một con cừu non:

- Chao Ã'i! Khi ấy có lẽ tÃ'i chưa sinh ra.

- ồ, có chứ! Mà y phải được sinh ra rồi. Nó có thể bằng tuổi mà y. Mười lăm năm rồi, tao ở đây. Mười lăm năm tao đau khổ. Mười lăm năm tao cầu nguyện. Mười lăm năm tao đập đầu và o bốn bức tường. Chính bọn Ai Cập đã đánh cắp con tao.

- Bà ơi! Bà ơi! - CÃ' gái tội nghiệp chắp tay, kêu lên. - Họ đến kia kìa. TÃ'i chẳng là m gì bà .

Bà muốn trÃ'ng thấy tÃ'i chết dưới mắt bà sao?

BuÃ'ng ra cho tÃ'i chạy trốn. TÃ'i khÃ'ng muốn chết như thế.

- Trả con gái Agnès cho ta. - Gudule nói tiếp. - Mà y khÃ'ng biết nó ở đâu à ? Vậy thì chết đi! Bọn Ai Cập đã ăn cắp con tao. Tao sẽ cho mà y thấy cái nà y. Đây là chiếc già y của nó, tất cả những gì tao còn lại. Mà y có thấy một chiếc giống cái nà y khÃ'ng? Nếu mà y biết, nói cho tao hay.

Cánh tay kia của mụ thò qua cửa sổ nhỏ, giơ cho cÃ' gái xem chiếc già y nhỏ.

- Cho tÃ'i xem chiếc già y ấy. Trời ơi! Trời ơi! - CÃ' gái Ai Cập run rẩy.

Cùng lúc bà n tay tự do của cÃ' mở chiếc túi nhỏ đeo trên cổ. Mụ già lầu bầu:

- A! Mà y lục tìm đạo bùa của quỷ à ?

Bất thình lình mụ ngừng bặt, run rẩy toà n thân và kêu lên từ tận cùng ruột gan của mụ:

- Con ta!.Esmeralda vừa rút từ trong túi nhỏ ra một chiếc già y con, giống hệt chiếc già y kia.

Chỉ trong một ánh chớp mụ già đối chiếu hai chiếc già y và áp và o song cửa sổ bộ mặt rạng ngời niềm vui thiên thần của mụ. Mụ kêu lên:

- Con ta! Con ta!

Esmeralda: Mẹ ơi!

Bức tường và song sắt ngăn cách hai mẹ con.

- Ã'i, bức tường! Tay con! Tay con đâu!

CÃ' gái luồn cánh tay qua lỗ cửa sổ. Bà già vồ lấy cánh tay, áp mÃ'i và o.

Bất thần bà đứng dậy, hai tay lay song cửa.

Chúng khÃ'ng lay chuyển. Bà chạy lại góc phòng tìm một phiến đá lát, tÃ'ng mạnh và o chấn song, là m cho một chiếc bị gẫy. Bằng hai tay bà bẻ hẳn và o kéo rộng hai đoạn sắt gỉ ra.

Lối đã mở, bà kéo con gái và o trong buồng.

Bà nhẹ nhà ng đặt cÃ' xuống đất.

- Con ta! Con ta! Thế là ta lại có con. Chúa lòng là nh đã trả nó cho ta.

CÃ' gái lặp lại với một sự dịu dà ng vÃ' cùng:

- Mẹ của con!

- Con gái ơi! Con thấy khÃ'ng, mẹ con ta sẽ sung sướng. - Câu nói bị ngắt quãng bởi những cái hÃ'n sÃ'i nổi.

Giữa lúc đó tiếng lanh canh của vũ khí vang lên. CÃ' gái lo sợ nhảy choà ng và o vòng tay mẹ.

- Cứu con! Cứu con! Mẹ ơi. Chúng đấy!

Bà ẩn cư tái người.

- Ã'i! Ta quên mất là chúng đang đuổi bắt con. Mẹ sẽ nói chuyện với chúng. Con hãy nấp và o góc kia. Chúng khÃ'ng trÃ'ng thấy con đâu.

Mẹ sẽ bảo là con chạy trốn rồi.

Bà vừa nói xong thì tiếng ầm ầm người, ngựa, đao, kiếm đã vây quanh xà lim. Bà đứng lên, áp mình và o lỗ cửa sổ để bịt lại.

- Nà y bà già , - viên chỉ huy nói, - chúng ta đang tìm một con phù thủy. Người ta bảo nó đang ở đây.

- Ã'ng nói đến một cÃ' gái trẻ? CÃ' ấy vừa cắn tÃ'i một miếng và tÃ'i đã phải buÃ'ng cÃ' ấy ra.

Đại úy nhăn mặt thất vọng.

Một cung thủ bỗng nói:

- Thưa đại úy, ngà i thử hỏi bà già xem tại sao song cửa sổ lại hỏng như thế?.- Nó vẫn như thế. - Bà già lắp bắp.

Tên cung thủ lại nói:

- Chà , hÃ'm qua chúng còn tạo thà nh một cây thập tự đen.

- Chuyện thật mập mờ, ám muội! - Đại úy nói.

Bà già kêu lên:

- Thưa ngà i, một chiếc xe bò đã đâm gãy song cửa.

CÃ' gái tội nghiệp từ nãy vẫn ngồi yên trong góc phòng, nín thở, khÃ'ng dám động đậy. CÃ' khÃ'ng bỏ sót một chi tiết nà o của cảnh tượng.

Mối lo sợ của mẹ đều dội và o cÃ'. Giữa lúc đó, cÃ' nghe tiếng ai đó nói với viên sĩ quan quân cảnh:

- Mẹ kiếp, thưa Ã'ng sĩ quan, cÃ'ng việc của tÃ'i, một chiến binh, khÃ'ng phải là treo cổ bọn phù thủy. TÃ'i xin để Ã'ng là m một mình. Tốt nhất là tÃ'i trở lại đơn vị của tÃ'i.

Tiếng nói ấy là của Phoebus de Châteaupers.

Anh ta ở đây, bạn cÃ', người che chở cho cÃ', Phoebus của cÃ'.

CÃ' đứng lên. Bà mẹ chưa kịp ngăn thì cÃ' đã lao đến lỗ cửa sổ, kêu lên:

- Phoebus! Cứu em!

Phoebus khÃ'ng còn đấy. Hắn vừa phi ngựa đi đến góc phố Coutellerie.

Bà ẩn cư nhảy xổ và o cÃ' gái, gầm lên. Bà lÃ'i mạnh cÃ' ra sau, nhưng trễ quá rồi!

Đại úy reo lên:

- ‰, ê! Hai con chuột trong một bẫy chuột!

Bà ẩn cư chưa kịp nói lời nà o. Bà xÃ' mạnh cÃ' gái tội nghiệp dở sống, dở chết và o góc phòng, chạy ra đứng chắn lỗ cửa sổ. Trong dáng điệu ấy, bà dũng cảm đưa mắt nhìn tất cả lũ lính.

Bà lắc đầu nói:

- KhÃ'ng có ai! KhÃ'ng có ai!

- Có chứ! Bà biết thế. - Tên đao phủ vừa đến nói. - Để cho tÃ'i treo cổ con phù thủy. TÃ'i khÃ'ng muốn điều xấu cho bà .

Đại úy nói nghiêm khắc:

- Bà già ! Bận gì mà bà dám ngăn trở việc con phù thủy bị treo cổ?

Bà già khốn nạn cười điên dại:

- Nó là con tÃ'i.

- TÃ'i rất phiền lòng, nhưng đó là ý chỉ của đức vua..- Đức vua của Ã'ng thì bận gì đến tÃ'i? TÃ'i đã nói nó là con gái tÃ'i.

- Phá bức tường ra.

Nghe tiếng cuốc chim và chÃ'ng đâm và o pháo đà i, bà già thét lên kinh hoà ng. Bà chạy quanh buồng với một tốc độ đáng sợ. Bà khÃ'ng nói gì nữa. Mắt bà bừng lửa. Thình lình bà lấy một viên đá lát ném và o chúng. Tay bà run quá nên viên đá khÃ'ng trúng ai cả. Bà nghiến răng.

Bà lại ngồi gần con gái, lấy thân che chở cho nó, con mắt trừng trừng, bà nghe đứa con gái tội nghiệp bất động, lẩm bẩm:

- Phoebus! Phoebus!

Bất chợt bà ẩn cư thấy đá tường long ra. Bà nghe tiếng viên đại úy cổ vũ những kẻ đang là m việc.

Thấy lối và o đã mở, bà già nằm ngang, lấy thân mình bịt lối. Bà đập đầu xuống nền, kêu lên:

- Cứu tÃ'i với! Nổi lửa! Nổi lửa!

- Bây giờ, bắt lấy đứa con gái! - Viên chỉ huy hạ lệnh, khÃ'ng lay chuyển.

Bà mẹ nhìn lũ lính một cách rất đáng sợ, là m cho chúng muốn lùi lại, khÃ'ng dám tiến lên.

KhÃ'ng tên nà o nhích một bước.

Bà ẩn cư quỳ gối, vén tóc khỏi mặt rồi buÃ'ng xuÃ'i cánh tay gầy guộc, xương xẩu.

Những giọt nước mắt to trà o ra, từng giọt, từ mắt bà .

Bà cất tiếng nói van lơn, rất dịu dà ng, vẻ phục tùng, rất đau xót khiến bọn lính mủi lòng, cũng lau nước mắt.

- Thưa các ngà i! Thưa các ngà i binh sĩ! Cho tÃ'i nói một lời. Các Ã'ng thấy đấy, đây là đứa con gái thân yêu tÃ'i tưởng đã mất. Đó là cả một câu chuyện. Con tÃ'i đã là m gì các Ã'ng? KhÃ'ng gì cả. TÃ'i cũng thế. Nếu các Ã'ng biết rằng tÃ'i chỉ có nó. TÃ'i già rồi. Đó là một ân phước mà Đức Mẹ đồng trinh đã ban cho tÃ'i. Tất cả các Ã'ng đều là những người tốt. Các Ã'ng khÃ'ng biết hiện nay nó là thế nà o... Các Ã'ng thật là tốt, các Ã'ng binh sĩ. TÃ'i yêu tất cả các Ã'ng. Các Ã'ng khÃ'ng bắt con gái yêu của tÃ'i chứ? KhÃ'ng thể được... Con tÃ'i...

Tên đao phủ và các cảnh binh và o trong buồng. Bà mẹ khÃ'ng có cử chỉ kháng cự nà o. Bà lê đến con gái, Ã'm choà ng lấy cÃ'.

CÃ' kêu lên:

- Mẹ ơi! Mẹ của con. Họ đến đấy. Hãy bảo vệ con!.- Phải, tình yêu của mẹ, ta sẽ bảo vệ con. -Bà mẹ trả lời, giọng thều thà o, Ã'm chặt con gái và o lòng, hÃ'n tới tấp. Hai mẹ con cùng ở dưới đất, mẹ đè lên con, tạo ra một cảnh tượng rất thương tâm. Tên đao phủ cũng rớt nước mắt.

Hắn muốn giằng cÃ' gái ra khỏi tay bà . Hắn muốn kéo bà mẹ ra.

Hai tay bà bám lấy thắt lưng con gái, níu rất chặt. Khó lòng mà tách bà ra. Phải mấy tên lính mới bắt được Esmeralda đang ngất xỉu.

Tên đao phủ lÃ'i cÃ' gái và bà mẹ ra khỏi buồng.

Một giờ sau, cÃ'ng lý đã được thi hà nh.

Bà ẩn cư khÃ'ng sống sót nổi sau tai họa nà y.

Cả Dom Claude cũng chết thê thảm. Bị Quasimodo ném từ nóc cao nhà thờ Đức Bà xuống, hắn tan xác trên sân nhà thờ.

Phoebus de Châteaupers lấy vợ.

Quasimodo biến khỏi nhà thờ Đức Bà , sau cái chết của cÃ' gái Ai Cập và của phó giám mục.

KhÃ'ng ai trÃ'ng thấy gã nữa. Cũng khÃ'ng ai biết gã ra sao.

Trong đêm Esmeralda bị hà nh hình, theo thÃ'ng lệ, người ta hạ xác cÃ' xuống, đem đến hầm Montfaucon, nơi người ta ném xác tất cả những kẻ khốn khổ bị hà nh hình tại các giá treo cổ của Paris.

Hai năm sau, người ta thấy ở Montfaucon hai bộ xương quấn lấy nhau một cách lạ lùng.

Một trong hai bộ xương là của một người đà n bà . Còn một mảnh vải áo xưa kia mà u trắng.

Quanh cổ bộ xương có một sợi dây chuyền với một túi lụa nhỏ bị mở ra. Những vật ấy rất ít giá trị nên chắc tên đao phủ chẳng thèm lấy.

Bộ xương kia Ã'm chặt bộ xương nọ, là của một người đà n Ã'ng. Xương sống bị vẹo, đầu tụt xuống dưới xương quai xanh, một chân ngắn, một chân dà i. KhÃ'ng một khúc xương cổ nà o bị gẫy.

Chắc chắn là người nà y khÃ'ng bị treo cổ. Người nà y đã tự đến đây và chết ở đó. Khi người ta muốn tách nó ra khỏi bộ xương kia thì bộ xương tan thà nh bụi..