HAI MƯƠI NĂM SAU

Vào năm 1993, tài sản đồ sá»™ của ngÆ°á»i bố giàu được chia cho con cái và cháu chắt của ông. Trong vòng hàng trăm năm tá»›i, những ngÆ°á»i thừa kế tài sản của NgÆ°á»i sẽ không phải no lắng vá» tiá»n bạc. Mike đã tiếp nhận những tài sản kinh doanh chính yếu đã xuất sắc phát triển, mở rá»™ng vÆ°Æ¡ng quốc tài chính của ngÆ°á»i bố giàu - má»™t vÆ°Æ¡ng quốc mà NgÆ°á»i đã lập lên từ hai bàn tay trắng. Tôi đã chứng kiến vÆ°Æ¡ng quốc đó từ ngày đầu thành lập cho đến khi nó phát triển mạnh trong suốt cuá»™c Ä‘á»i tôi.

Tôi đã phải mất 20 năm má»›i đạt được những gì mà tôi nghÄ© là phải mất khoảng 10 năm. “Má»™t triệu Ä‘o la đầu tiên kiếm được bao giá» cÅ©ng khó khăn nhất.â€

NhÆ°ng khi hồi tưởng lại, tôi nhận thấy kiếm được má»™t triệu đó đầu tiên không khó, mà khó khăn ở chá»— giữ được số tiá»n và bắt nó làm việc lại cho bạn. Tôi có thể vá» hÆ°u năm 1994 ở tuổi 47, hoàn toàn tá»± do vá» tài chính. NhÆ°ng vá» hÆ°u sá»›m vá»›i tôi không thích bằng đầu tÆ° nhÆ° má»™t tay lão luyện. Có thể cùng tham gia đầu tÆ° vá»›i Mike và ngÆ°á»i bố giàu là mục đích của tôi. Cái ngày Mike và ngÆ°á»i bố giàu bảo tôi là không đủ Ä‘iá»u kiện đầu tÆ° năm 1973, là má»™t ngày quan trá»ng của cuá»™c Ä‘á»i tôi, và cÅ©ng là má»™t ngày tôi đặt ra mục tiêu trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện cho mình.

DÆ°á»›i đây là khoản đầu tÆ° được coi nhÆ° giành cho nhà đầu tÆ° đủ Ä‘iá»u kiện và lão luyện

1. Gá»i vốn đầu tÆ°

2. Các gói đầu tư địa ốc và hợp tác có trách nhiệm hữu hạn.

3. Chứng khoán niên yết ra công chúng lần đầu (IPO - mặc dù hình thức này má»i nhà đầu tÆ° Ä‘á»u có thể mua nhÆ°ng không phải Ä‘á»… tiếp cận vá»›i khoản này)

4. Gá»i vốn trÆ°á»›c khi niên yết ra công chúng lần đầu.

5. Sát nhập doanh nghiệp; mua lại doanh gnhiệp.

6. Cho vay vốn để đầu tư kinh daonh

7. Các quỹ bảo hiểm tài chính.

Äối vá»›i nhà đầu tÆ° trung bình, các hình thức đầu tÆ° trên mang quá nhiá»u tính rủi ro. Rủi ro ở đáy không phải là do bản chất của các khoản đầu tÆ° đó, mà do ngÆ°á»i đầu tÆ° trung bình không có kiến thức,

kinh nghiệm hay khoản tiá»n dÆ° để có thể hiểu rõ cÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng của hình thức đầu tÆ° này. Hiện tại, tôi hoàn toàn ủng há»™ SEC trong việc bảo vệ hạn chế nhà đầu tÆ° không đủ Ä‘iá»u kiện đối vá»›i những hình thức đầu tÆ° ấy, bởi vì chính tôi đã phạm nhiá»u lá»—i lầm và tính toán sai trong con Ä‘Æ°á»ng há»c há»i của mình.

Ngày nay, tôi Ä‘ang đầu tÆ° vào những khoản đầu tÆ° ấy nhÆ° má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện. Và những ngÆ°á»i đầu tÆ° trên thế giá»›i đầu tÆ° tiá»n của há» vào chính những hình thức đầu tÆ° đó.

Mặc dù đôi khi tôi bị lá»—, nhÆ°ng lợi nhuận kiếm được từ những khoản đầu tÆ° thành công khác dÆ° sức trang trải khoản lá»— ấy. Tôi đạt được mức lợi nhuận 35% là chuyện bình thÆ°á»ng, nhÆ°ng ít khi đạt được mức lợi nhuận 1.000% . Tôi tập trung đầu tÆ° vào những khoản đó bởi vì chúng rất sôi Ä‘á»™ng và nhiá»u thách thức. Äó không phải là chuyện Ä‘Æ¡n thuần mua 100 cổ phiếu này bán Ä‘i 100 cổ phiếu khác. CÅ©ng không phải là chuyện quan tâm đến mức cao thấp của tá»· số p/e.

Quyển sách này không nói vá» các khoản đầu tÆ°. Quyển sách này nói vá» bản thân nhà đầu tÆ°. CON ÄƯỜNG

Quyển sách này không bàn vá» các khoản đầu tÆ°, mà chủ yếu nói vá» ngÆ°á»i đầu tÆ° và con Ä‘Æ°á»›ng trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện. Quyển sách này giúp bạn khám phá bản thân mình để Ä‘Æ°a ra con Ä‘Æ°á»ng đạt đến 3K: Kiến thức – Kinh nghiệm - Khoản đầu tÆ° dồi dào.

Quyển I Ä‘á» cập đến con Ä‘Æ°á»ng há»c há»i của tôi khi còn nhá». Quyển II bàn bạc đến tích luỹ kinh nghiệm của tôi khi đã trưởng thành từ 1973 đến 1994. Quyển sách này được viết trên cÆ¡ sở những bài há»c tôi thu thập được từ những thá»±c tế sống Ä‘á»™ng, và chuyển thành những bài há»c tích luỹ đó thành 3K để có thể trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện.

Vào năm 1973, toàn bá»™ vốn liếng của tôi chỉ có 3.000 đô la để đầu tÆ° không há» có má»t chút kiến thức hay kinh nghiệm thá»±c tế nào. Äến năm 1994, tôi đã trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện.

Cách đây hÆ¡n 20 năm, gnÆ°á»i bố giàu đã nói: “CÅ©ng nhÆ° có rất nhiá»u kiểu nhà khác nhau dành cho ngÆ°á»i giàu, ngÆ°á»i nghèo và ngÆ°á»i trung lÆ°u, các khoản đầu tÆ° cÅ©ng vậy. Nếu con muốn đầu tÆ° vào những khoản mà ngÆ°á»i giàu đầu tÆ°, con không phải chỉ giàu mà thôi. Con cần phải trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện, chứ không chỉ má»™t ngÆ°á»i giàu bá» tiá»n đầu tÆ°. â€

5 GIAI ÄOẠN TRỞ THÀNH MỘT NHÀ ÄẦU TƯ LÃO LUYỆN

NgÆ°á»i bố giàu đã chia chÆ°Æ¡ng trình phát triển của tôi thành 5 giai Ä‘oạn riêng biệt mà tôi sẽ thể

hiện qua các bài há»c ở các chÆ°Æ¡ng trong quyển sách này. Năm giai Ä‘oạn đó là:

1. Bạn có sẵn sáng trở thành nhà đầu tư chưa?

2. Bạn muốn trở thành nhà đầu tư loại nào?

3. Làm thế nào xây dựng cho mình công việc kinh doanh vững mạnh?

4. Ai là nhà đầu tư lão luyện? ,và

5. Trả lại

Quyển sách này được viết dÆ°á»›i hình thức hÆ°á»›ng dẫn, chứ không Ä‘Æ°a ra má»™t câu trả lá»i cụ thể. Mục đích của quyển sách này nhằm giúp cho bạn hiểu những câu há»i nào cần hiểu. NgÆ°á»i bố giàu nói: “Con không thể dạy cho ai đó trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện. NhÆ°ng má»™t ngÆ°á»i có thể há»c há»i để trở thành nhà đầu tÆ° lão luyện. Äiá»u đó cÅ©ng giống nhÆ° việc tập xe đạp vậy. Ta không thể dạy con xe đạp, nhÆ°ng con vẫn có thể há»c cách đạp xe. Tập xe đạp đòi há»i phải chụi nhiá»u rủi ro, phải dám thá»­, sá»­a dần và có hÆ°á»›ng dẫn rõ ràng. Äầu tÆ° cÅ©ng nhÆ° thế. Nếu con không muốn chấp nhận rủi ro, con sẽ nói là con không muốn há»c, làm thế nào ta có thể dạy con được.â€

Nếu bạn muốn tìm sách vá» mách nÆ°á»›c đầu tÆ°, cách làm giàu chụp giá»±t hay má»™t bí quyết đầu tÆ° nào đó của ngÆ°á»i giàu, thế thì quyển sách này không giành cho bạn. Quyển sách này Ä‘á» cập đến quá trình há»c há»i hÆ¡n là đầu tÆ° Ä‘Æ¡n thuần. Äối tượng của quyển sách là những ngÆ°á»i muốn há»c há»i vỠđầu tÆ°, những ngÆ°á»i tá»± tìm kiếm cho mình má»™t con Ä‘Æ°á»ng làm gầu riêng riêng iá»n hÆ¡n là Ä‘i tìm má»™t con Ä‘Æ°á»ng làm giàu bàng phảng, trÆ¡n tru.

Nếu mục đích của bạn là sá»± há»c hởi và tìm kiếm, bạn sẽ nhận thấy năm giai Ä‘oạn của ngÆ°á»i bố giầu chíng là năm giai Ä‘oạn mà những nhà đầu tÆ° tá»· phú trên thế giá»›i đã trải qua. Bill Gates cha đẻ tập Ä‘oàn Microsoft, Warren Buffet là nhà đầu tÆ° giàu nhất của Mỹ; Thomas Edison - ngÆ°á»i sáng lập tập Ä‘oàn General Electric, tất cả há» Ä‘á»u Ä‘i qua những giai Ä‘á»™an phát triển này. CÅ©ng chính những giai Ä‘oạn đó các nhà triệu phú, tá»· phú trẻ tuổi của nghành công nghiệp Internet hay “chấm com†hiện Ä‘ang trải qua ngay trong lứa tuổi 20 hoặc 30. Sá»± khác nhau duy nhất giữa hai thế hệ đó là trong thá»i đại thông tin khác thành niên đó qua 5 giai Ä‘oạn ấy nhanh hÆ¡n. Và có lẽ bạn cÅ©ng có thể làm được chuyện đó.

BẠN CÓ DÃM LÀM MỘT PHẦN CỦA CUỘC CÃCH MẠNG HAY KHÔNG?

Những gia đình thật sá»± giàu có đã ra Ä‘á»i trong thá»i đại công nghiệp. Äiá»u đó cÅ©ng Ä‘ang xảy ra trong thá»i đại thông tin ngày nay.

Hiện tại, tôi nhận thấy có má»™t hiện tượng tÆ°Æ¡ng phản là xã há»™i chúng ta càng có nhiá»u thanh niên trở thành triệu phú hay tá»· phú trong Ä‘á»™ tuổi 20, 30 và 40, trong khi vẫn có những ngÆ°á»i 40 tuổi hay hÆ¡n

sống chật vật trên từng đồng lÆ°Æ¡ng ít á»i của mình. Nguyên nhân của khoảng cách này chính là sá»± giao cảm giữa thá»i đại công nghiệp và thá»i đại thông tin. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói rằng khi thá»i cÆ¡ thích hợp đến, má»™t ý tưởng có thể đạt được má»™t sức mạnh quyá»n lá»±c vô song. Và cÅ©ng chẳng có gì hại hÆ¡n khi má»™t ngÆ°á»i nào đó vẫn khÆ° khÆ° bám giữ những tÆ° tưởng suy nghÄ© đã lá»—i thá»i.

Äối vá»›i bạn, quyển sách này có thể là má»™t cách nhìn vá» những tÆ° tưởng cÅ© và tìm kiếm những tÆ° tưởng má»›i mẻ đối vá»›i sá»± giàu có. Quyển sách cÅ©ng có thể là má»™t mô – típ để đổi Ä‘á»i bạn. Sá»± đổi Ä‘á»i đó có thể là má»™t bÆ°á»›c chuyển biến triệt để và quyết liệt giống nhÆ° sá»± lá»™t xác xã há»™i nhÆ° thá»i đại công nghiệp nhÆ°á»ng vị trí lịch sá»­ cho thá»i đại thông tin. Quyển sách cÅ©ng có thể là tầm gÆ°Æ¡ng soi chiếu lại chính bạn để bạn có thể tá»± tìm ra má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i tài chính má»›i cho cuá»™c Ä‘á»i mình. Quyển sách sẽ giúp bạn tập cách suy nghÄ© nhÆ° má»™t nhà kinh doanh và má»™t nhà đầu tÆ° hÆ¡n là má»™t ngÆ°á»i làm công hoặc má»™t ngÆ°á»i làm tÆ°.

Tôi đã mất rất nhiá»u năm để Ä‘i qua những giai Ä‘oạn đó, và hiện tôi vẫn còn trong cuá»™c hành trình ấy. Sau khi Ä‘á»c quyển sách này, bạn có thể xem xét việc Ä‘i qua 5 giai Ä‘oạn này, hoặc bạn có thể cho là con Ä‘Æ°á»ng phát triển đó không phù hợp vá»›i mình. Tuy nhiên, nếu bạn chá»n Ä‘i qua 5 giai Ä‘oạn, cuá»™c hành trình sẽ nhanh hay chậm hoàn toàn tuỳ thuá»™c vào bạn. Hãy lên nhá»› quyển sách này không dạy cho bạn cách làm giàu nhanh. Sá»± chá»n lá»±a có lên Ä‘i qua quá trình phát triển tính cách cá nhân và hiểu biết của mình hay không, bạn có thể quyết định ngay sau khi Ä‘á»c hết phần 1 của quyển sách - phần chuẩn bị tÆ° tưởng và tinh thần trÆ°á»›c khi bạn đặt đôi chân bé bá»ng của mình lên cuá»™c hành trình kỳ diệu đó.

BẠN CÓ SẴN SÀNG TRỞ THÀNH NHÀ ÄẦU TƯ CHƯA?

NgÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng nói: “Tiá»n sẽ là bất cứ thứ gì con muốn.†à của ông là tiá»n xuất bản từ chính tÆ° tưởng và suy nghÄ© của mình. Nếu má»™t ngÆ°á»i hay nói: “Kiếm tiá»n không dá»… tí nào cả†thế thì ngÆ°á»i đó có thể sẽ kiếm tiá»n khó khăn thật. Nếu ngÆ°á»i khác nói: “Ồ tôi sẽ không bao giá» giàu đượcâ€, hoặc “Làm giàu thật khóâ€, Những Ä‘iá»u đó có thể trở thành số phận thá»±c sá»± của ngÆ°á»i đó. Còn nếu má»™t ngÆ°á»i nói : “Cách duy nhất làm giàu là làm việc cá»±c nhá»câ€, ngÆ°á»i đó có thể làm việc quần quật thật. Nếu má»™t ngÆ°á»i nói: “Nếu tôi có nhiá»u tiá»n, tôi sẽ bá» vào ngân hàng bởi vì tôi không biết làm gì vá»›i nó cảâ€, có thể Ä‘iá»u ấy sẽ xảy ra y nhÆ° vậy. Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy có biết bao nhiêu ngÆ°á»i trên thế giá»›i hiện Ä‘ang suy nghÄ© và hành Ä‘á»™ng y nhÆ° thế. NgÆ°á»i bố giàu từng cảng cáo tôi việc chuẩn bị tinh thần trở thành má»™t nhà đầu tÆ° lão luyện cÅ©ng giống nhÆ° quá trình chuẩn bị tâm lý trong cuá»™c chinh phục đỉnh núi Everest hay xuống tóc Ä‘i tu. Ông so sánh hài hÆ°á»›c nhÆ° thế, thế nhÆ°ng ông muốn tôi lÆ°u ý không lên coi nhẹ tý nào vá» chuẩn bị tÆ° tưởng để làm giàu. Ông nói vá»›i tôi: “Sá»± bắt đầu của con y nhÆ° ta. Con khởi sá»± mà trong tay không có má»™t đồng nào cả. Những gì con cả chỉ là niá»m tin mãnh liệt và má»™t Æ°á»›c mÆ¡ làm giàu khát khao bá»ng cháy. Mặc dù có biết bao ngÆ°á»i mÆ¡ Æ°á»›c Ä‘iá»u đó, nhÆ°ng ít ai có thể biến nó thành hiện thá»±c. Hãy tập trung suy nghÄ© và chuẩn bị tâm lý của mình bởi vì con sẽ há»c cách đầu tÆ° mà rất ít

ngÆ°á»i được cho phép đầu tÆ°. Con sẽ nhìn thấy thế giá»›i đầu tÆ° từ bên trong nó chứ không phải từ bên ngoài. Có biết bao con Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i dá»… dàng hÆ¡n và những cách đầu tÆ° nhẹ nhàng hÆ¡n cho con chá»n lá»±a. Cho nên, hãy suy nghÄ© thật kỹ và hãy sẵn sàng nếu con biết chá»n nó là con Ä‘Æ°á»ng của chinh cuá»™c Ä‘á»i con.â€

CHƯƠNG II VUN ÄẮP NỀN MÓNG TÀI SẢN

Vào năm 25 tuổi, tôi đã vỡ lẽ ra những Ä‘iá»u mà hồi còn nhá» tôi không hiểu hết những gì ngÆ°á»i bố giàu đã dạy cho tôi. Tôi đã nhận ra trong suốt thá»i gian dài đó, ông đã lo chăm bẵm vun đắp ná»n móng tài sản của mình. Ông bắt đầu lập nghiệp từ khu phố nghèo của thành phố, sống đạm bạc, lo kinh doanh, mua địa ốc và tập chung thá»±c hiện theo kế hoạch của mình. GiỠđây, tôi má»›i hiểu rõ kế hoạch của ngÆ°á»i bố giàu là trở thành đại phú. Lúc Mike và tôi lên cấp ba, ông đã phát triển hệ thống tài sản của mình ra những khu vá»±c lân cận của Hawaii, mua lại các công ty làm ăn yếu kém và tích luỹ địa ốc. Khi chúng tôi vào đại há»c, ông trở thành má»™t trong những nhà đầu tÆ° có tầm cỡ ở Hono – Lulu và các khu vá»±c khác nhau ở Waikiki. GiỠđây, ông và gia đình Ä‘ang tận hưởng những trái lành quả ngá»t của bao công sức lao Ä‘á»™ng của mình. Thay vì sống trong khu nghèo nhất ở vùng ngoại ô thành phố, ông đã dá»n vào khu dân cÆ° giàu nhất ở Hono Lulu bá» ngoài, gia đình ông trông chẳng có vẻ gì giàu có so vá»›i các nhà hàng xóm khác. Thế nhÆ°ng, tôi thừa biết Mike và bố của anh rất giàu bởi tôi đã được ông cho xem các bản báo cáo tài chính đã được kiểm toán mà không phải ngÆ°á»i nào cÅ©ng được ông cho xem.

Trong khi đó, bố ruá»™t của tôi vừa má»›i thất nghiệp. Lúc ông ở đỉnh cao của sá»± nghiệp cÅ©ng chính là lúc ông cÅ©ng bị guồng máy chính trị ở tiểu bang Hawaii nghiá»n nát. Bố tôi đã mất hết má»i thứ mà ông đã làm việc cật lá»±c má»›i đạt được chỉ vì ông đã giúp vận Ä‘á»™ng tranh cá»­ cho đối thủ của xếp ông. Ông không có má»™t ná»n tảng tài sản nào. Mặc dù ông đã 52 tuổi trong khi tôi chỉ 25 tuổi, nhÆ°ng chúng tôi lại có cùng má»™t Ä‘iểm xuất phát vá» tài chính. Cả hai chúng tôi Ä‘á»u không có tiá»n. Chúng tôi Ä‘á»u có bằng đại há»c. Có thể kiếm được má»™t công việc ổn định, nhÆ°ng chúng tôi không há» có má»™t tí tài sản thá»±c nào trong tay. Äêm hôm ấy, nằm trằn trá»c lặng lẽ trong doanh trại, tôi biết tôi Ä‘ang có má»™t cÆ¡ há»™i hiếm có trong tay để chá»n hÆ°á»›ng Ä‘i cho cuá»™c Ä‘á»i mình. Sở dÄ© tôi cho đó là hiếm bởi vì rất ít có cÆ¡ há»™i chứng kiến, so sánh hai cuá»™c Ä‘á»i khác nhau của hai ngÆ°á»i bố, và từ đó chá»n cho mình má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i đúng. Sá»± chá»n lá»±a đó đối vá»›i tôi thật không dá»… và không nên khinh thÆ°á»ng má»™t tí nào.

NHá»®NG KHOẢN ÄẦU TƯ CỦA NGƯỜI GIÀU

Mặc dù đêm đó vô số ý tưởng quay cuồng trong đầu tôi, nhÆ°ng chỉ có má»™t ý tưởng đã làm phấn khích tôi hÆ¡n hẳn là có những khoản đầu tÆ° giành cho ngÆ°á»i giàu nhÆ° những khoản đầu tÆ° giành cho má»™t ngÆ°á»i khác. Khi tôi còn nhá» và làm việc cho ngÆ°á»i bố giàu, ông chỉ luôn Ä‘á» cập đến việc xxay dá»±ng kinh doanh. GiỠđây khi ông đã trở lên giàu có, tất cả những gì ông quan tâm là những khoản đầu tÆ° giành cho ngÆ°á»i giàu. Sau bữa ăn trÆ°a, ông đã giải thích vá»›i tôi: “Lý do duy nhất khiến ta xây dá»±ng kinh doanh là vì việc kinh doanh có thể giúp ta mua tài sản và ta có thể tham gia vàonhững khoản đầu tÆ° của ngÆ°á»i giàu. Không có kinh doanh, ta sẽ không thể nào đủ sức đầu tÆ° vào những khoản của ngÆ°á»i giàu con ạ.â€

NgÆ°á»i bố giàu sau đó nhấn mạnh đến sá»± khác nhau giữa má»™t ngÆ°á»i làm công và má»™t chủ doanh nghiệp Ä‘i mua đầu tÆ°. Ông nói: “Äa số các khoản đầu tÆ° giành cho ngÆ°á»i làm công Ä‘á»u rất mắc. Thế nhÆ°ng đối vá»›i công việc kinh doanh, ta Ä‘á»u có thể mua những khoản đầu tÆ° đó.†Tôi không hiểu rõ lắm câu nói của ông, nhÆ°ng tôi tin sá»± khác nhau là rất quan trá»ng. GiỠđây, tôi trở lên hết sức tò mò và nôn nóng muốn biết được sá»± khác nhau đó. Äêm ấy, tôi cứ mong chá» trá»i mau sáng để có thể gá»i Ä‘iện lại cho ngÆ°á»i bố giàu. Và tôi đã mang những từ “cÆ¡ há»™i đầu tÆ° giành cho ngÆ°á»i giàu†êm ái đó vào giấc mÆ¡ của mình.

NHỮNG BÀI HỌC TIẾP TỤC

Khi tôi gá»i cho ông sáng hôm sau, ông đã sẵn sàng dạy tôi tiếp ông đã gần giao hết việc kinh doanh cho Mike và vá» hÆ°u sá»›m thay vì chÆ¡i gôn cả ngày ông muốn làm má»™t thứ gì khác có ý nghÄ©a hÆ¡n.

Chúng tôi hẹn nhau ăn trÆ°a ở má»™t nhà hàng dá»c bá» biển Waikiki. Thá»i tiết hôm đó thật tuyệt vá»i, những ánh nắng ấm áp tràn xuống bá» biến xanh dụi dàng, êm ả. Tôi mặc quân phục khi đến gặp ông vì ngay sau buổi hẹn đó tôi phải bay trở vá» căn cứ ngoài biển khÆ¡i.

NgÆ°á»i bố giàu gật đầu bảo tôi ngồi và há»i: “Thế sau khi hết hạn quân ngÅ© năm tá»›i con dá»± định sẽ

làm gì?â€

“Ba ngÆ°á»i bạn phi công của con đã tìm được việc vá»›i các hãng hàng không mặc dù tình hình kinh tế hiện nay rất khó khăn nhÆ°ng há» có thể tìm được cho con má»™t việc làm nhá» những mối quan hệ của há».â€

“Thế con Ä‘ang suy nghÄ© sẽ làm việc cho má»™t hãng hàng không à?†ông há»i.

Tôi chầm chập gật đầu. “Ồ,†đó là những gì con Ä‘ang làm, và Ä‘ang suy nghÄ©. Mức lÆ°Æ¡ng khá tốt còn các khoản phúc lợi thì không chê được. HÆ¡n nữa, lịch trình bay của con khá kín,†tôi nói. “Sau cuá»™c chiến đó, con đã trở thành má»™t phi công khá giá»i. Nếu con có cÆ¡ há»™i bay thêm má»™t năm nữa vá»›i má»™t hãng hàng không nhá» con có thể đảm nhiệm những chuyến phi cÆ¡ vận tải hạng nặng.â€

“Thế đó là những gì con sẽ làm Æ°?†ông há»i.

“Không đâu bố,†tôi trả lá»i. “Không bao giá» kể từ khi từ sau bữa cÆ¡m trÆ°a hôm qua tại căn nhà má»›i Mike, và nhất là sau những chuyện đã xảy vá»›i bố của con. Äêm hôm qua con đã trằn trá»c không ngủ được, và con cứ suy nghÄ© mãi vá» những Ä‘iá»u bố nói vỠđầu tÆ° con biết nếu con có má»™t công việc ổn định vá»›i má»™t hàng hàng không nào đó, con vẫn có thể trở thành má»™t nhà đầu tÆ° đủ Ä‘iá»u kiện. NhÆ°ng con cÅ©ng nhận ra rằng cả Ä‘á»i con sẽ không bao giá» Ä‘i xa hÆ¡n lúc đó.â€

NgÆ°á»i bố giàu lặng lẽ gật đầu. “Thế những gì ta nói đã gõ trúng tim con,†ông khẽ nói.

“Äúng nhÆ° vậy bố à,†tôi trả lá»i. “Con đã hồi tưởng lại những bài há»c mà bố đã dạy cho con hồi nhá». Bây giá» con đã lá»›n, và những bài há»c đó có ý nghÄ©a thật má»›i mẻ vá»›i con.â€

“Thế con nhá»› được những gì?†ông há»i.

“Con nhá»› bố đã cắt lÆ°Æ¡ng 10 xu má»™t giá» của con, và bắt con làm việc không công,†tôi trả lá»i. “Con nhá»› bài há»c đó chính là không lên xa vào sá»± nghiệp ngập đối vá»›i tiá»n bạc.â€

NÆ°á»i bố giàu mỉm cÆ°á»i và nói: “Bài há»c đó thật không dá»… dàng chút nào.â€

“Äúng vậy đó bố.†tôi trả lá»i. “NhÆ°ng bài há»c đó cÅ©ng thật tuyệt vá»i. Bố ruá»™t của con đã nổi giận vá»›i bố đấy. NhÆ°ng giỠđây, bố con lại Ä‘ang sống không lÆ°Æ¡ng. Sá»± khác nhau duy nhất là bố con đã 52 tuổi trong khi hồi ấy con chỉ má»i 9 tuá»i. Sau bữa hôm qua, con đã tá»± thá» vá»›i mình không bao giá» sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i chỉ biết bám vào sá»± ổn định công việc chỉ vì con cần má»™t đống lÆ°Æ¡ng để sinh sống. CÅ©ng vì thế, con cÅ©ng sẽ không chắc việc ở hãng hàng không đâu. Và vì thế con mong gặp bố hôm nay. Con muốn ôn lại các bài há»c của bố, làm thế nào bắt đồng tiá»n làm việc cho mình mà con không làm việc suốt Ä‘á»i vì tiá»n. NhÆ°ng lần này, con há»c vá»›i bố nhÆ° má»™t ngÆ°á»i lá»›n cÆ¡. Bố hãy làm cho bài há»c khó hÆ¡n và chi tiết hÆ¡n. â€

“Con còn nhá»› bài há»c đầu tiên của ta là gì không?â€

cho há»â€

“NgÆ°á»i giàu không làm việc vì tiá»n,†tôi đáp. “NhÆ°ng ngÆ°á»i giàu biết cách bắt đồng tiá»n làm việc

Má»™t nụ cÆ°á»i rạng rỡ trên khuân mặt ông. Ông biết tôi đã lắng nghe và nhá»› lá»i ông dạy. “Tốt lắm,†ông đáp. “Äó chính là ná»n tảng để trở thành nhà đầu tÆ°. Tất cả những nhà đầu tÆ° Ä‘á»u phải há»c cách bắt đồng tiá»n làm việc cho mình.â€

“Äó chính là Ä‘iá»u con muốn há»c, bố à,†tôi đáp. “Con muốn há»c há»i và muốn truyá»n lại cho bố

con những kinh nghiệm của bố. Tình hình của bố con hiện giá» rất tệ và làm lại má»i thứ ở tuổi 52.†“Ta biết, ta biết con ạ.†NgÆ°á»i đáp

Vào buổi đẹp trỠđó, những bài há»c đầu tÆ° của tôi đã bắt đầu. Những bài há»c nối tiếp nhau thành năm giai Ä‘oạn, và ở má»—i giai Ä‘oạn tôi lại càng hiểu biết hÆ¡n vá» quá trình tÆ° duy của ngÆ°á»i bố giàu cÅ©ng nhÆ° kế hoạch đầu tÆ° của ông. Những bài há»c đã bắt đầu từ việc chuẩn bị sẵn sàng vá» mặt tinh thần và khả năng kiểm soát bản thân, bởi vì chi khi ấy đầu tÆ° má»›i thá»±c sá»± hiệu quả. Äầu tÆ° là quá trình bắt đầu và kết thúc vá»›i việc kiểm soát của bản thân mình.

Äêm đó, tôi đã bắt đât chuẩn bị cho mình vá» mặt tinh thần khi chá»n lá»±a giữa sá»± ổn định làm ăn lâu dài – nhÆ° theo lối sống của ngÆ°á»i bố nghèo của tôi, và sá»± vun đắp ná»n móng tài sản cho mình – theo lối sống của ngÆ°á»i bố giàu. Äó là sá»± lá»±a chá»n sẽ trở lên giàu, nghèo hay trung lÆ°u.

CHƯƠNG 3 BÀI HỌC ÄẦU TƯ Sá» 1

SỰ LỰA CHỌN

Những bài há»c đầu tÆ° của ngÆ°á»i bố giàu bắt đầu. “Khi nói đến tiá»n bạc và đầu tÆ°, má»i ngÆ°á»i có ba nguyên nhân hay lá»±a chá»n cÆ¡ bản là:

1. An toàn

2. Thoải mái

3. Giàu có

Ông tiếp tục giải thích: “Cả ba sá»± lá»±a chá»n đó Ä‘á»u quan trá»ng. Sá»± khác nhau trong cuá»™c sống của má»—i ngÆ°á»i chủ yếu là do sá»± lá»±a chá»n nào Æ°u tiên trÆ°á»›c.†Ông giảỉ thích rằng hầu hết má»i ngÆ°á»i khi đầu tÆ° tiá»n bạc của mình Ä‘á»u theo thứ tá»± đó. Nói cách khác, khi há» quyết định vá» tiá»n bạc, an toàn là Ä‘iá»u quan trá»ng nhất, rồi má»›i đến sá»± thoải mái tiếp sau đó là giàu có. Chính vì vậy, hầu hết má»i ngÆ°á»i an toàn lên thứ tá»± Æ°u tiên nhất. Má»™t khi há» có má»™t nghá» nghiệp ổn định và vững chắc, há» má»›i tập trung đến sá»± thoải mái. Chá»n lá»±a cuối cùng đối vá»›i phần lá»›n ngÆ°á»i giàu cóâ€

NgÆ°á»i bố giàu đã nói: “Ai ai cÅ©ng mÆ¡ Æ°á»›c có được giàu có, nhÆ°ng đó không phải là sá»± lá»±a chá»n hàng đầu của há». CÅ©ng chính vì lá»±a chá»n thứ tá»± Æ°u tiên đó mà chỉ có 3 ngÆ°á»i trong 100 ngÆ°á»i Mỹ là giàu. Nếu sá»± giàu có phá vỡ sá»± thoải mái hay gây cảm giác không an toàn, phần lá»›n má»i ngÆ°á»i sẽ không nghÄ© đến việc làm giàu nữa. Äiá»u đó cÅ©ng giải thích tại sao nhiá»u ngÆ°á»i chuyên Ä‘i tìm kiếm sá»± đầu tÆ° chụp

giá»±t. NgÆ°á»i nào đặt sá»± an toàn thoải mái lên hàng đầu thÆ°á»ng cố tìm cách làm giàu nhanh, dá»… dàng, không có rủi ro và tiện lợi. Rất ít ngÆ°á»i trở lên đầu tÆ° giàu có nhá» khoản đầu tÆ° may mắn, nhÆ°ng những ngÆ°á»i này thÆ°á»ng mất hết tiá»n mà thôi.â€

GIÀU CÓ HOẶC HẠNH PHÚC

Tôi thÆ°á»ng nghe nhiá»u ngÆ°á»i nói. “Tôi thà hạnh phúc hÆ¡n là giàu có.†Riêng tôi, tôi không bao giá» hiểu nổi câu nói đó cả vì tôi đã trải qua lúc giàu nghèo trong cuá»™c sống. Trong cả hai tình huống đó, tôi Ä‘á»u có những lúc hạnh phúc và không hạnh phúc. Tôi không hiểu nổi má»i ngÆ°á»i lại cho rằng phải lá»±a chá»n giữa hạnh phúc và giàu có.

Khi tôi suy nghÄ© vá» bài há»c này, tôi chiêm nghiệm ra rằng thá»±c sá»± Ä‘iá»u mà những ngÆ°á»i ấy muốn nói chính là giàu có.†Äó là vì má»™t khi những ngÆ°á»i ấy không có cảm giác an toàn và thoải mái, há» sẽ không có hạnh phúc. Riếng tôi, tôi thà chấp nhận bấp bênh rồi sau đó trở lên giàu có. Tôi đã từng nghèo, từng giàu, có hạnh phúc và không có hạnh phúc. Thế nhÆ°ng, tôi có thể chắc chắn má»™t Ä‘iá»u vá»›i bạn rằng khi tôi nghèo và không hạn phúc, sá»± bất hạnh đó càng tệ hÆ¡n khi tôi giàu có và không hạnh phúc.

Tôi cÅ©ng không thể hiểu nổi câu nói: “Tiá»n bạc không làm cho tôi hạnh phúc.†Mặc dù câu nói ấy có thể đúng ở má»™t khía cạnh nào đó, nhÆ°ng tôi vẫn luôn cảm thấy không thoải mái khi trong túi tôi không có tiá»n.

Vào năm 1973, tôi đã xếp thứ tá»± các lá»±a chá»n:

1. Giàu có

2. Thoải mái

3. An toàn

Trên khía cạnh tiá»n bạc và đầu tÆ°, cả ba lá»±a chá»n này Ä‘á»u quan trá»ng. Xếp thứ tá»± chúng là má»™t quyết định rất cá nhân mà bạn phải làm trÆ°á»›c khi bắt đầu đầu tÆ° vào cÆ¡ há»™i nào đó NgÆ°á»i bố nghèo của tôi đã chá»n: “an toàn’ là mục tiêu trên hết.

CHƯƠNG 4

BẠN NHÌN THẤY THẾ GIỚI NÀO?

Má»™t trong những sá»± khác nhau nổi bật giữa ngÆ°á»i bố giàu và ngÆ°á»i bố nghèo của tôi là cách nhìn vá» thế giá»›i của má»—i ngÆ°á»i. NgÆ°á»i bố nghèo luôn coi thế giá»›i là má»™t sá»± khan hiếm vá» tiá»n bạc, được phản ánh trong những câu nói nhÆ° thế này của ông: “Con nghÄ© tiá»n má»c trên cây à?â€, hoặc “Con nghÄ© là bố được làm bằng tiá»n hay sao?â€, hoặc “Ta không mua nổi thứ ấy đâu.â€

Khi ở bên cạnh ngÆ°á»i bố giàu, tôi lại nhận thấy cách nhìn của ông vá» thế giá»›i hoàn toàn khác hẳn. Ông có thể nhìn thấy má»™t thế giá»›i thật nhiá»u tiá»n, và do đó ông hay phát biểu những câu nói đại loại thế này: “Äừng lo lắng vá» tiá»n bạc nếu chúng ta biết làm những Ä‘iá»u đúng, lúc nào chúng ta cÅ©ng kiếm được nhiá»u tiá»n cả,†hoặc “Äừng vì không có tiá»n mà con lại cho rằng con không mua nổi thứ con không muốn.â€

Vào năm 1973, trong má»™t lần dạy tôi vá» tiá»n bạc ông nói: “Chỉ có hai vấn Ä‘á» vá» tiá»n bạc mà thôi. Má»™t là không có đủ tiá»n. Hai là có quá nhiá»u tiá»n. Thế con muốn gặp vấn Ä‘á» nào vá» tiá»n bạc đây?â€

Trong những lá»›p đầu tÆ° do tôi dạy, tôi thÆ°á»ng dành nhiá»u thá»i gian cho Ä‘á» tài này. Phần lá»›n nhiá»u ngÆ°á»i xuất thân từ những gia đình giàu có, không gặp khó khăn thiếu thốn vá» tiá»n bạc. Vì tiá»n là má»™t ý tưởng, má»™t khái niệm cho nên nếu bạn cứ quan niệm là không lúc nào mình có đủ tiá»n, thì thá»±c tế cuá»™c Ä‘á»i của bạn sẽ xảy ra y nhÆ° vậy. Má»™t trong những thuận lợi mà tôi có được chính là có cÆ¡ há»™i trả qua mà sống thá»±c tế vá»›i hai gia đình có hai vấn Ä‘á» khác hẳn nhau vá» tiá»n bạc. Và tôi dám cam Ä‘oan vá»›i bạn là cả hai hiện trạng tiá»n bạc đó Ä‘á»u không tốt cả.

NgÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng bình luận vá» má»™t hiện tượng thÆ°á»ng gặp trong xã há»™i: “Nhiá»u ngÆ°á»i bá»—ng trở lên giàu sụ - chẳng hạn nhÆ° thừa kế má»™t gia tài kếch sù, hoặc chúng số Ä‘á»™c đắc, Ä‘á»u thÆ°á»ng nghèo trở lại. Äó là do vá» má»™t tâm lý, những ngÆ°á»i ấy trÆ°á»›c đây chỉ biết có má»™t thế giá»›i không có đủ tiá»n. Và khi sài hết gia tài từ trên trá»i rÆ¡i xuống đó, há» lại quay trở vá» vá»›i thế giá»›i trÆ°á»›c đây của há»: Má»™t thế giá»›i không có đủ tiá»n.â€

Má»™t trong những vận Ä‘á»™ng lá»›n nhất trong Ä‘á»i tôi chính là làm sao xoay chuyển quan niệm má»™t thế giá»›i không có đủ tiá»n của mình. Kể từ năm 1973 kể vá» sau, ngÆ°á»i bố giàu đã dạy cho tôi cách suy nghÄ© vá» tiá»n bạc, phÆ°Æ¡ng cách làm việc và đạt được mục tiêu làm giàu. NgÆ°á»i bố giàu thật sá»± tin rằng những ngÆ°á»i nghèo vẫn hoàn nghèo Ä‘Æ¡n giản là vì há» chỉ biết má»™t thế giá»›i tồn tại trÆ°á»›c mắt há». Ông nói: “Những gì con thấy vá» tiá»n bạc trong tâm tưởng của con cÅ©ng chính là những gì con thấy vá» tiá»n bạc thá»±c sá»± ngoài Ä‘á»i. Con sẽ không thể làm thay đổi cuá»™c Ä‘á»i thá»±c của con nếu nhÆ° con không thay đổi trÆ°á»›c hết thế giá»›i ná»™i tâm của con vá» tiá»n bạc.â€

NgÆ°á»i bố giàu đã tóm lược những nguyên nhân vá» quan Ä‘iểm khan hiá»m mà ông đã nhìn thấy từ

những thái Ä‘á»™ sống khác nhau của má»i ngÆ°á»i:

1. Bạn càng cần sá»± ổn định an toàn bao nhiêu, thì càng có sá»± khan hiếm trong cuá»™c Ä‘á»i của bạn bấy nhiêu.

2. Bạn càng cạnh tranh chừng nào, thì Ä‘á»i sống của bạn càng khan hiếm đó chính là lý do tại sao má»i ngÆ°á»i cạnh tranh nhau trong công việc, trong khen thưởng Ä‘á» bạt và trong Ä‘iểm thi Ä‘ua há»c tập ở trÆ°á»ng.

3.Äể đạt được sá»± phong phú trong cuá»™c sống, má»™t ngÆ°á»i cần có nhiá»u kỹ năng hÆ¡n, sáng tạo hÆ¡n và biết hợp tác. Những ngÆ°á»i có đầu óc sáng tạo, có kỹ năng kinh doanh, tài chính, và biết hợp tác thÆ°á»ng đạt được má»™t cuốc sống dÆ° dả tiá»n bạc.

Tôi có thể nhìn thấy ngay sá»± khác nhau đó cho cách sống của hai ngÆ°á»i bố. NgÆ°á»i bố ruá»™t của tôi luôn khiến khích tôi chÆ¡i an toàn và tìm kiếm sá»± ổn định an toàn. Trong khi đó ngÆ°á»i bố giàu lại khuyến khích tôi phát triển kỹ năng và sá»± sáng tạo.

Trong những lần dò chuyện vá» Ä‘á» tài khan hiếm đó ngÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng lấy ra má»™t đồng xu và nói vá»›i tôi: “Khi má»™t ngÆ°á»i nói†Tôi không có khả năng mua nổi nó , ‘ngÆ°á»i ấy chỉ thấy có má»™t mặt của đồng tá»n khi con biết đặt câu há»i’ làm thế nào tôi có thể mua nổi nó? ‘,đó chính là lúc con bắt đầu nhìn ra mặt bên kia của đồng tiá»n. Vấn đỠở chá»—, ngay cả khi má»i ngÆ°á»i thấy được mặt bên kia của đồng tiá»n Ä‘i nữa, há» chỉ nhìn thấy bằng mất thÆ°á»ng của mình. Chính vì vậy, ngÆ°á»i nghèo chỉ thấynhững gì ngÆ°á»i giàu làm trên bá» mắt mà không thấy được những suy tính trong đầu của há». Nếu con muốn thật sá»± thấy được mặt bên kia của đồng tiá»n, con cần phải được những gì Ä‘ang diá»…n ra trong đầu của má»™t ngÆ°á»i con ạ.â€

ChÆ°Æ¡ng 5: Bài há»c đầu tÆ° số 3: Tại sao đầu tÆ° thÆ°á»ng rối rắm?

Má»™t ngày ná», tôi Ä‘ang ngồi đợi ông bố giàu trong phòng làm việc trong khi ông Ä‘ang bận Ä‘iện thoại. Ông nói những câu thật lạ tai, đại loại nhÆ°: “Thế anh chÆ¡i dài ngày hôm nay à?â€, “Nếu lãi suất đặc biệt thì hạ mức chênh lệch ra sao?â€, “Äược rồi, được rồi. Bây giá» thì tôi hiểu tại sao anh lại Ä‘i mua hợp đồng quyá»n mua bán hai chiá»u để giữ được nhÆ° mức cÅ©?â€, “Anh tính chÆ¡i ngắn cổ phiếu đó à? Tại sao lại không dùng hợp đồng quyá»n mua cổ phiếu?â€.

Khi ông buông Ä‘iện thoại, tôi liá»n nói:â€Con chẳng hiểu những gì bố nói trên Ä‘iện thoại cả. Äầu tÆ° thật là rối rắm khó hiểuâ€.

Ông mỉm cÆ°á»i: “Những gì ta nói không phải thá»±c sá»± là đầu tÆ° con ạâ€.

NgÆ°á»i bố giàu lại mỉm cÆ°á»i và nói: “TrÆ°á»›c hết, những ngÆ°á»i khác thÆ°á»ng quan niệm vỠđầu tÆ° rất khác nhau. Chính Ä‘iá»u đó làm cho đầu tÆ° có vẻ rối rắm khó hiểu đó con. Thế nhÆ°ng những gì mà hầu hết má»i ngÆ°á»i gá»i là đầu tÆ° Ä‘á»u chẳng phải là đầu tÆ°. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u Ä‘á» cập đến những khía cạnh khác nhau, nhÆ°ng há» lại tưởng rằng mình Ä‘á»u Ä‘ang nói vá» cùng má»™t Ä‘á» tàiâ€.

“Gì vậy bố?â€, tôi thắc mắc không hiểu được, “Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u cùng Ä‘á» cập đến những khía cạnh khác nhau, nhÆ°ng há» lại tưởng rằng mình Ä‘ang cùng Ä‘á» cập vá» má»™t Ä‘á» tài? Con không hiểuâ€.

NgÆ°á»i bố giàu phá lên tiếng cÆ°á»i thật to. Và bài há»c bắt đầu.

“ÄẦU TƯ CÓ à NGHĨA KHÃC NHAU Äá»I VỚI NHá»®NG NGƯỜI KHÃC NHAU†Khi ngÆ°á»i bố giàu bắt đầu bài há»c ngày hôm đó, ông đã lặp Ä‘i lặp lại câu nói ấy.

DÆ°á»›i đây là tóm tắt những gì tôi đã rút ra từ bài há»c quan trá»ng đó.

NHá»®NG NGƯỜI KHÃC NHAU ÄẦU TƯ VÀO NHá»®NG THỨ KHÃC NHAU

• Má»™t số ngÆ°á»i đầu tÆ° bằng chính sách con thật nhiá»u. Có má»™t đại gia đình chính là má»™t phÆ°Æ¡ng cách đảm bảo cuá»™c sống của há», sau này khi vá» già hỠđược các con cái của mình chăm sóc.

• Má»™t ngÆ°á»i đầu tÆ° vào ná»n há»c vấn tốt, có má»™t công việc ổn định và nhiá»u phúc lợi. Bản thân há» và những kỹ năng có được trở thành tài sản của chính há».

• Má»™t ngÆ°á»i đầu tÆ° vào những tài sản bên ngoài.

Khoảng 45% dân số nÆ°á»›c Mỹ Ä‘á»u có cổ phiếu ở các công ty. Tá»· lệ này càng lúc càng tăng khi má»i ngÆ°á»i nhận ra sá»± an toàn ổn định trong công việc cÅ©ng nhÆ° khả năng làm việc suốt cuá»™c Ä‘á»i.

• Có cổ phiếu, trái phiếu, quỹ há»— tÆ°Æ¡ng, bất Ä‘á»™ng sản, bảo hiểm, hàng hóa, tiá»n tiết kiệm, đồ sÆ°u tập, kim loại quý hiếm, quỹ bảo đảm, v.v...

• Má»—i má»™t nhóm trên lại được phân loại thành nhiá»u nhóm nhá», chẳng hạn: Cổ phiếu có thể được chia thành những nhóm nhá» sau:

1. Cổ phiếu thông thÆ°á»ng

2. Cổ phiếu ưu đãi

3. Cổ phiếu có bảo hành

4. Cổ phiếu các công ty nhá»

5. Cổ phiếu các tập đoàn

6. Cổ phiếu chuyển đổi

7. Cổ phiếu kỹ thuật

8. Cổ phiếu ngành

9. Vân vân và vân vân

Bất động sản có thể được chia thành những nhóm nhỠsau:

1. Nhà ở

2. Văn phòng cho thuê

3. Trung tâm thương mại

4. Chung cÆ°

5. Nhà kho

6. Bến bãi

7. Äất sản xuất

8. Äất sản xuất gần Ä‘Æ°á»ng lá»™

9. Vân vân và vân vân

Quỹ hỗ tương có thể chia thành những nhóm nhỠsau:

1. Quỹ chỉ số

2. Quỹ tăng trưởng năng động

3. Quỹ khu vực

4. Quỹ thu nhập

5. Quỹ đóng

6. Quỹ cân bằng

7. Quỹ trái phiếu nhà nước

8. Vân vân và vân vân

Bảo hiểm có thể được chia thành những nhóm nhỠsau:

1. Bảo hiểm nhân thá» trá»n Ä‘á»i, định kỳ hay biến đổi.

2. Bảo hiểm toàn bộ, hay toàn bộ biến đổi.

3. Bảo hiểm há»—n hợp (vừa trá»n Ä‘á»i vừa theo định kỳ trong cùng má»™t chính sách).

4. Bảo hiểm tá»­ vong ngÆ°á»i đầu, ngÆ°á»i thứ hai hoặc ngÆ°á»i cuối cùng.

5. Bảo hiểm sử dụng để trợ vốn hợp đồng mua bán.

6. Bảo hiểm sử dụng cho tăng trưởng quản trị và các khoản thưởng khác trong chi trả ngay.

7. Bảo hiểm sá»­ dụng để chi trả các khoản phúc lợi hÆ°u trí không Ä‘iá»u kiện.

8. Bảo hiểm sá»­ dụng các khoản phúc lợi hÆ°u trí không Ä‘iá»u kiện.

9. Vân vân và vân vân

• Có nhiá»u sản phẩm đầu tÆ° khác nhau dùng cho mục đích khác nhau. Äó là lý do Ä‘á» tài đầu tÆ° thÆ°á»ng rối rắm khó hiểu.

CÓ NHIỀU CÔNG CỤ ÄẦU TƯ KHÃC NHAU

NgÆ°á»i bố già thÆ°á»ng dùng từ “kiểu†để ám chỉ cho những kỹ thuật, phÆ°Æ¡ng pháp hoặc công thức mua bán, trao đổi hay giữ các sản phẩm đầu tÆ°.

- Mua, giữ và cầu nguyện (chơi dài).

- Mua rồi bán (trao đổi).

- Bán rồi mua (chơi ngắn).

- Quyá»n mua và quyá»n bán.

- Giữ trung bình chi phối đồng đô.

- Môi giá»›i (trao đổi không kiếm lá»i).

- Tiết kiệm.

Nhiá»u ngÆ°á»i đầu tÆ° được phân loại theo kiểu đầu tÆ° và hình thức đầu tÆ° của há».

- Tôi là ngÆ°á»i mua bán chứng khoán.

- Tôi đầu cơ vào địa ốc.

- Tôi sÆ°u tầm các đồng tiá»n quý hiếm.

- Tôi mua bán các quyá»n hợp đồng Future hàng hoá.

- Tôi là ngÆ°á»i mua bán hàng ngày.

- Tôi tin tưởng vào tiá»n gá»­i ngân hàng.

Äó chính là ví dụ vá» các loại đầu tÆ° khác nhau, sản phẩm đầu tÆ° chuyên biệt và các kiểu đầu tÆ° khác nhau của há». Tất cả những Ä‘iá»u đó càng làm tăng sá»± rối rắm của đầu tÆ°, bởi vì núp dÆ°á»›i thuật ngữ “đầu tư†những ngÆ°á»i ấy chỉ thá»±c sá»± là:

- Những kẻ cỠbạc

- Những tay đầu cơ tích trữ

- Những ngÆ°á»i mua bán

- Những ngÆ°á»i tiết kiệm

- Những kẻ mơ mộng

- Những kẻ thất bại

CHẲNG CÓ AI LÀ KẺ SÀNH SỎI MỌI THỨ

“Äầu tÆ° có ý nghÄ©a khác nhau đối vá»›i những ngÆ°á»i khác nhauâ€, ngÆ°á»i bố giàu nói. “Không có ai sành sá»i vá» má»i thứ bởi vì có rất nhiá»u sản phẩm đầu tÆ° và kiểu đầu tÆ° khác nhauâ€.

MỌI NGƯỜI ÄỀU CÓ MỘT KHUYNH HƯỚNG RIÊNG CỦA MÃŒNH

Má»™t ngÆ°á»i thÆ°á»ng chÆ¡i chứng khoán sẽ nói, “Cổ phiếu là hình thức đầu tÆ° tuyệt vá»i nhấtâ€. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘am mê địa ốc sẽ nói, “Bất Ä‘á»™ng sản chính là ná»n tảng của má»i sá»± giàu cóâ€. Còn má»™t ngÆ°á»i không Æ°a vàng sẽ phát biểu: “Vàng là má»™t thứ hàng hoá đã quá lá»—i thá»iâ€.

Và nếu nhÆ° bạn thêm vào đó các kiểu đầu tÆ° khác nhau, chắc chắn bạn sẽ bị rối ngay. Má»™t số ngÆ°á»i cho rằng: “Hãy Ä‘a dạng hoá. Äừng bá» hết má»i quả trứng bạn có trong má»™t cái tổâ€. Thế nhÆ°ng những ngÆ°á»i khác nhÆ° Warren Buffet – nhà đầu tÆ° vÄ© đại nhất của nÆ°á»›c Mỹ chẳng hạn, lại nói: “Äừng Ä‘a dạng hoá. Hãy bá» hết quả trứng bạn có vào trong má»™t cái tổ và theo dõi nó cẩn thậnâ€.

Tất cả những khuynh hÆ°á»›ng rất cá nhân của những ngÆ°á»i được gá»i là chuyên gia đầu tÆ°, càng làm cho

đầu tư trở thành một đỠtài rắc rối và hết sức khó hiểu.

CÙNG MỘT THỊ TRƯỜNG NHƯNG CÓ NHIỀU HƯỚNG KHÃC NHAU

Má»—i ngÆ°á»i có má»™t cái nhìn, cách đánh giá khác nhau vá» hÆ°á»›ng chuyển Ä‘á»™ng của thị trÆ°á»ng và tÆ°Æ¡ng lai ná»n kinh tế thế giá»›i, Ä‘iá»u này càng làm cho việc đâu tÆ° thêm rối rắm. Nếu bạn thÆ°á»ng xem các chuyên mục tài chính trển tivi, bạn sẽ thấy má»™t vị chuyên gia nào đó hùng hổ phát biểu: “Thị trÆ°á»ng đã quá nhiá»u rồi. Trong vòng sáu tuần tá»›i, chúng ta sẽ sụp đổ†Thế nhÆ°ng chỉ mÆ°á»i phút sau má»™t vị chuyên gia khác lại xuất hiện trên màn hình và trấn an: “Thị trÆ°á»ng sẽ còn Ä‘i lên nữa. Sẽ không có khủng hoảng xảy raâ€.

NHẬP CUỘC TRỄ

Má»™t ngÆ°á»i bạn gần đây đã há»i tôi: “Cứ má»—i lần tôi nghe thấy má»™t cổ phiếu hấp dẫn nào đó, khi tôi nhảy vào mua là giá thị trÆ°á»ng lại sụp. Äiá»u đó chẳng khác nào tôi Ä‘i mua ở giá cao và ngày hôm sau, cổ phiếu được giao là hấp dẫn đó lại bắt đầu tụt giá. Tại sao tôi cứ luôn bị nhập cuá»™c trá»… vậy anh?â€.

Má»™t than phiá»n khác mà tôi thÆ°á»ng nghe là: “Cổ phiếu ấy giảm giá nên tôi bán Ä‘i. Thế mà qua ngày hôm sau, nó leo lên trở lại. Tại sao vậy?â€.

Tôi gá»i đó là hiện tượng “nhập cuá»™c trễ†hoặc hiện tượng “bán quá sá»›mâ€.Vấn Ä‘á» vá»›i đầu tÆ° thÆ°á»ng ở chá»— má»™t khi cổ phiếu hay má»™t quỹ đầu tÆ° nào đó được đánh giá, xếp hạng số má»™t trên thị trÆ°á»ng trong vòng hai năm qua thÆ°á»ng là cổ phiếu đó, hay quỹ đó đã được các nhà đầu tÆ° thá»±c sá»± kiếm lá»i rồi. Những ngÆ°á»i ấy đã biết nhảy vào cuá»™c chÆ¡i ngay từ đầu và biết nhảy ra khi ở mức giá cao nhất. Äối vá»›i tôi, chẳng có gì đáng sợ hÆ¡n khi nghe má»™t ngÆ°á»i nào đó huênh hoang: “Tôi mua cổ phiếu ở mức giá 2 đô và hiện Ä‘ang là

35 Ä‘o.†Những câu chuyện nhÆ° thế, hay những mách nÆ°á»›c nhÆ° thế chẳng làm cho tôi được lợi lá»™c gì cả mà chỉ làm tôi kinh khiếp. Äó chính là lý do tại sao mà ngày nay má»—i khi tôi nghe câu chuyện kiếm tiá»n hay làm giàu nhanh chóng nhÆ° thế trên thị trÆ°á»ng tôi chỉ lặng lẽ bá» Ä‘i mà không cần phải nghe thêm gì cả. Äối vá»›i tôi, những Ä‘iá»u đó không phải là đầu tÆ° thá»±c sá»±.

ÄÂY CHÃNH LÀ Là DO TẠI SAO ÄẦU TƯ LẠI TRỞ NÊN Rá»I RẮM PHỨC TẠP

NgÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng nói: “Äầu tÆ° sở dÄ© trở nên rối rắm, phức tạp bởi vì nó là má»™t Ä‘á» tài rá»™ng lá»›n. Nếu con nhìn quanh con sẽ thấy má»i ngÆ°á»i đầu tÆ° vào những thứ khác nhau. hãy nhìn những thiết bị Ä‘iện

trong nhà con xem. Chúng chính là những sản phẩm của những công ty mà ngÆ°á»i khác bá» tiá»n vào đầu tÆ°. Nguồn Ä‘iện mà con Ä‘ang sài chính là từ má»™t công ty Ä‘iện lá»±c cung cấp mà ngÆ°á»i ta đầu tÆ° vào. Má»™t khi con hiểu được Ä‘iá»u đó con sẽ nhìn ra cùng má»™t bức tranh đối vá»›i chiếc xe của con, bình ga, vá» xe, dây

thắt an toàn, cây gạt nÆ°á»›c, bá»™ Ä‘á» máy, Ä‘Æ°á»ng xá, các giải phân cách trên Ä‘Æ°á»ng, lon nÆ°á»›c ngá»t, đồ đạc ná»™i thất, trung tâm thÆ°Æ¡ng mại, cao ốc văn phòng, ngân hàng, khách sạn, v.v... Tất cả những thứ đó sở dÄ© xuất hiện và tồn tại do má»™t ngÆ°á»i nào đó đã đầu tÆ° sản xuất ra chúng, làm cho sản phẩm hàng hóa xã há»™i

phong phú và Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i ngày má»™t văn minh. Äó má»›i chính là đầu tÆ° thá»±c sá»± đấy con ạâ€.

Và ngÆ°á»i bố giàu đã kết thúc bài há»c của mình vỠđầu tÆ° vá»›i câu nói thế này, “Äối vá»›i hầu hết má»i ngÆ°á»i

đầu tÆ° là má»™t vấn Ä‘á» phức tạp và rối rắm chỉ bởi vì những gì mà má»i ngÆ°á»i gá»i là đầu tÆ° không phải là

đầu tÆ° thá»±c sá»±â€.

Trong những chÆ°Æ¡ng tiếp theo ngÆ°á»i bố già đã hÆ°á»›ng dẫn tôi giảm bá»›t sá»± phức tạp khó hiểu của đầu tÆ°

và chỉ cho tôi thấy đầu tư thực sự là gì.

Äể có khởi đầu thuận lợi vá» tài chính

Lá»i Giá»›i Thiệu

Ngày nay, trong thá»i đại công nghệ thông tin, giáo dục đóng vai trò hết sÆ°c quan trá»ng .Nguyên tắc của những thá»i trÆ°á»›c Ä‘i há»c, ra trÆ°á»ng kiếm việc làm, Ä‘eo bám sá»± ổn định lâu dài của công việc, dành dụm tiá»n gá»­i tiết kiệm và hi vá»ng vá» hÆ°u được xã há»™i chăm lo đã lá»—i thá»i. Cái thá»i “Gừng càng già càng cay “đã qua rồi. Thá»i đại này đòi há»i chúng ta phải không ngừng há»c há»i để nâng cao kiến thức và trình Ä‘á»™. Chúng ta phải chịu trách nhiệm trÆ°á»›c cuá»™c sống của mình vì ngày nay chúng ta có rất nhiá»u sá»± lá»±a chá»n. Những gì ta đã há»c được là quan trá»ng, nhÆ°ng không quan trá»ng bằng tốc Ä‘á»™ chúng ta há»c há»i, thay đổi và thích nghi vá»›i lượng thông tin má»›i . Chúng ta đã thấy nhiá»u tấm gÆ°Æ¡ng của những ngÆ°á»i trẻ trên thế giá»›i biết lắm bắt cÆ¡ há»™i và đã thành công trong thá»i kỳ có nhiá»u thay đổi. HỠđã trở thành tỉ phú (Bill Gates ), hay ở tưổi U45 làm giám đốc của Tập Ä‘oàn lá»›n nhÆ° AOL, Time Warrner

Ná»n kinh tế ngày nay Ä‘ang cần những ngÆ°á»i trẻ có khả năng Ä‘á»™t phá bằng sá»± linh hoạt, sáng tạo hÆ¡n là những con ngÆ°á»i chỉ há»c theo khuôn mẫu. NhÆ° vậy, liệu việc giáo dục ở trÆ°á»ng không thôi có cung cấp đủ những gì cần thiết để chúng ta bÆ°á»›c vào Ä‘á»i thành công trong cuá»™c sống và thích nghi vá»›i sá»± thay đổi hay không? Liệu trÆ°á»ng há»c có trang bị đủ kiến thức vá» tài chính để chúng ta có thể làm giàu? Và chúng ta hãy nhá»› rằng cho dù chúng ta có rât nhiá»u tiá»n nhÆ°ng thiếu kiến thức để làm giàu được; rằng ngân hàng không đòi há»i há»c bạ mà há» muốn xem bản báo cáo tài chính của chúng ta. Há» muốn biết thành tích vá» tài chính của chúng ta chứ không cần biết chúng ta há»c giá»i nhÆ° thế nào. Do vậy, việc bố mẹ truyá»n đạt cho chúng ta thành công và giàu có.

Quyển sách này sẽ cung cấp những kiến thức và bí quết quí báu để chúng ta tá»± tin bÆ°á»›c vào thế giá»›i thá»±c thế giá»›i chúng ta phải đối đầu khi ra trÆ°á»ng, quyển sách này đăc biệt dành cho những ai:

- Muốn có khởi đầu thận lợi vỠtài chính trong cuộc sống để làm giàu,

- Muốn phát hiện và phát huy tài năng của mình,và

- Muốn trở thành ngÆ°á»i há»c suốt Ä‘á»i. “TIỀN BẠC LÀ Là TƯỞNGâ€

Khi tôi còn bé, ngÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng nói : “Tiá»n bạc là ý tưởng. Tiá»n bạc có thể là bất kỳ thứ gì con muốn.Nếu con nói, ‘Con sẽ chẳng bao giá» giàu,’ thì hẳn là con không trả nổi.â€

NgÆ°á»i bố thông thái của tôi lại nói nhiá»u vá» giáo dục.

Có phải má»—i đứa trẻ sinh ra Ä‘á»u giàu có và giá»i giang không? Má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© là có thể nhÆ° vậy và cÅ©ng có má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© là không thể. à kiến của bạn ra sao?

CHƯƠNG 1 Má»i Ä‘Æ°a trẻ sinh ra Ä‘á»u thông minh và giàu có

Cả hai ngÆ°á»i bố của tôi là những ngÆ°á»i thầy có ảnh hưởng rất lá»›n đến tôi . Cả hai Ä‘á»u tin rằng tất cả má»i đứa trẻ sinh ra dã có sẵn thông minh và giàu có. Há» là những ngÆ°á»i thầy vÄ© đại vì há» tin vào sá»± bá»™c lá»™ tài năng của đứa trẻ.

Từ education (giáo dục) xuất phát từ tiếng Latin educare, có nghÄ©a là “làm bá»™c lá»™ raâ€. Không may là nhiá»u ngÆ°á»i trong chúng ta ký ức vá» giáo giục chỉ là những năm há»c dài, khổ sở vá»›i những kỳ thi, những bài kiểm tra, để nhồi nhét má»™t đống kiến thức vào đầu, và rồi quên béng mất những gì đã há»c được. Hai ngÆ°á»i bồ của tôi thÆ°á»ng nói rất ít, chá» tôi há»i khi muốn tìm hiểu Ä‘iá»u gì má»›i trả lá»i. Hoặc há» há»i tôi, để xem tôi biết đến đâu,thay vì chỉ nói cho tôi biết những gì há» biết.

Mẹ tôi cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i thầy lá»›n và tấm gÆ°Æ¡ng sáng cho tôi. NgÆ°á»i thầy của tôi vá» lòng yêu thÆ°Æ¡ng, lòng tốt và sá»± quan tâm đến ngÆ°á»i khác. chẳng may mẹ tôi mất sá»›m lúc má»›i bốn mÆ°Æ¡i tám tưổi . Mẹ Ä‘au ốm liên miên, vật lá»™n vá»›i má»™t trái tim Ä‘au yếu từ cÆ¡n sốt thấp khá»›p hồi bé. Chính sá»± ân cần, yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i khác bất chấp Ä‘au bệnh của mẹ đã dạy tôi má»™t bài há»c sống Ä‘á»™ng. Rất nhiá»u lần tôi bị tổn thÆ°Æ¡ng và muốn trả miếng lại ngÆ°á»i khác,thì tôi lại nghÄ© vá» mẹ và nhá»› ra phải tốt bụng… thay vì giận dữ. Và đối vá»›i tôi, đó là bài há»c quan trá»ng mà tôi cần nhá»› hằng ngày.

NHỮNG BÀI HỌC TỪ BỠVÀ MẸ

Có cả bố và mẹ làm thầy nhÆ° thế là rất may mắn đối vá»›i tôi. Tôi to con và nặng hÆ¡n hầu hết những đứa trẻ cùng lứa khác. Mẹ tôi luôn lo ngại tôi á»· thế bá»± con Ä‘i bắt lạt bạn bè, nên mẹ đã ép tôi phát triển thành dạng mà ngày nay ngÆ°á»i ta hay gá»i là thỠđế. Mẹ muốn tôi tốt bụng và nhân ái nhÆ° ngÆ°á»i,nên tôi đã theo thế. Năm cuối lá»›p má»™t, tôi Ä‘em há»c bạ vá» nhà, trong đó thầy giáo ghi: “Robert cần mạnh mẽ hÆ¡n. Tất cả những em trai khác hay trêu chá»c em mặc dù em to con hÆ¡n các em đó nhiá»u!â€

Khi mẹ tôi xem há»c bạ, bà không có ý kiến gì. Bố tôi Ä‘i làm vá» và Ä‘á»c nó, ngÆ°á»i nổi Ä‘iên. “Những đứa khác trêu chá»c con là sao? Tại sao con để cho chúng trêu chá»c? Con là thỠđế hả?†NgÆ°á»i la mắng và để ý đến những nhận xét vá» hành vi của tôi chứ không mấy để ý đến Ä‘iểm số. Khi tôi giải thích vá»›i bố là tôi chỉ nghe theo lá»i dạy của mẹ, bố quay sang mẹ và nói: “Há»c cách đối phó vá»›i chuyện bị ức hiếp là quan trá»ng đối vá»›i tất cả trẻ con, nếu không khi lá»›n lên chúng sẽ hay bị ức hiếp. Tốt bụng cÅ©ng là má»™t cách đối phó vá»›i những đứa hay bắt nạt, nhÆ°ng nhÆ° vậy là phản tác dụng vá»›i lòng tốt không được trân trá»ng.â€

Quay sang tôi, bố há»i: “Còn con cảm thấy thế nào khi bị bạn trêu chá»c?â€

Ràn rụa nÆ°á»›c mắt, tôi trả lá»i: “Con cảm thấy khiếp sợ. Con cảm thấy bÆ¡ vÆ¡, hoảng loạn. Con không muốn đến trÆ°á»ng. Con muốn chống trả, nhÆ°ng con cÅ©ng muốn là má»™t đứa trẻ ngoan nhÆ° bố mẹ muốn vậy. Con ghét bị gá»i là “thằng mập†và “thằng khá»â€ hay bị trêu chá»c. Con ghét nhất là đứng chịu trận. Con cảm thấy mình là thỠđế. Thậm chí mấy bạn gái còn cÆ°á»i con vì con chỉ biết đứng khóc. Con biết con có thể đánh lại tụi nó. Tụi nó chỉ là mấy đứa hay kiếm chuyện vá»›i ngÆ°á»i khác, và tụi nó thích kiến chuyện vá»›i con vì con là đứa to con nhất trong lá»›p. Má»i ngÆ°á»i nói đừng đánh chúng vì con lá»›n hÆ¡n, nhÆ°ng con ghét đứng chịu trận. Con Æ°á»›c gì mình có thể làm gì đó. Tụi nó biết con sẽ không làm gì hết nên tụi nó má»›i chêu chá»c con trÆ°á»›c mặt những đứa khác hoài. Con muốn thá»™p cổ và đấm tụi nó.â€

“Äược rồi, đừng đánh chúng. NhÆ°ng bằng bất cứ cách gì có thể được, con phải cho chúng biết rằng con sẽ không chịu để bị chá»c ghẹo nữa. Con Ä‘ang há»c má»™t bài há»c rất quan trá»ng vá» lòng tá»± trá»ng và há»c cách đứng lên vì lẽ phải. Äừng đánh chúng. Hãy nghÄ© ra cách cho chúng biết là con sẽ không để bị bắt nạt nữa.â€

Tôi ngừng khóc. Tôi cảm thấy khá hÆ¡n nhiá»u và lấy lại Ä‘Æ°Æ¡c phần nào dÅ©ng cảm và tá»± tin. Bây giá» tôi đã sãn sàng quay trở lại trÆ°á»ng há»c.

Hôm sau, bố mẹ tôi bị má»i vào trÆ°á»ng vì tôi đã ấn hai tên ‘đại bàng’ xuống vÅ©ng bùn sau khi đã kiên nhẫn yêu cầu chúng thôi trêu chá»c tôi, nhÆ°ng chúng vẫn cứ tiếp diá»…n.

Từ đó trở Ä‘i, năm há»c của tôi dá»… chịu hÆ¡n nhiá»u. Tôi đã có má»™t chút tÆ° tin, tôi đã có được sá»± nể trá»ng trong lá»›p, và cô bạn xinh nhất lá»›p trở thành bạn gái của tôi. NhÆ°ng thú vị nhất là hai ‘đại bàng’ cuối cùng cÅ©ng trở thành bạn của tôi. Tôi đã há»c được cách sống hoà mình bằng sá»± mạnh mẽ thay vì sợ hãi dai dẳng.

Mấy tuần sau, tôi đã há»c thêm được má»™t số bài há»c đáng giá trong cuá»™c sống từ cả bố và mẹ tôi. Tôi há»c được rằng trong cuá»™c sống không có câu trả lá»i đúng hoặc sai. Tôi há»c được rằng trong cuá»™c

sống, chúng ta có sá»± chá»n lá»±a, và má»—i chá»n lá»±a có má»™t hệ quả. Nếu chúng ta không thích chá»n lá»±a này và hệ quả của nó thì chúng ta có thể tìm kiếm má»™t chá»n lá»±a khác vá»›i má»™t hệ quả dá»… chịu hÆ¡n. Từ vụ vÅ©ng bùn, tôi đã nghiệm ra tầm quan trá»ng của cả tốt bụng, nhân ái từ mẹ, và mạnh mẽ, chuẩn bị chống trả từ bố. Tôi đã há»c được rằng quá nhiá»u cái này hoặc cái khác, hoặc chỉ cái này mà không phải cái khác có thể làm ra tá»± hạn chế mình. Giống nhÆ° quá nhiá»u nÆ°á»›c có thể làm chết má»™t cái cây Ä‘ang khô héo, con ngÆ°á»i chúng ta có khuynh hÆ°á»›ng Ä‘i quá xa vá» má»™t hÆ°á»›ng này hoặc hÆ°á»›ng khác. Tối hôm chúng tôi từ phòng hiệu trưởng vá» nhà, bố tôi nói: “Rất nhiá»u ngÆ°á»i sống trong má»™t thế giá»›i trắng Ä‘en hoặc đúng sai. Rất nhiá»u ngÆ°á»i sẽ khuyên con, ‘đừng bao giỠđánh trả’, và cÅ©ng có những ngÆ°á»i khác nói, ‘đánh trả Ä‘i’. NhÆ°ng con cần nhá»› cái chính để thành công trong Ä‘á»i là: Nếu con phải đánh trả, con phải biết chính xác đánh khó khăn thế nào. Äể biết Ä‘iá»u đó đòi há»i phải thông minh hÆ¡n nhiá»u so vá»›i việc nói, ‘đừng đánh trả’, hay ‘đánh trả Ä‘i.’ â€

Bố tôi thÆ°á»ng nói: “Thông minh thá»±c sá»± là biết cái gì tÆ°á»ng tận và thoả đáng hÆ¡n là chỉ Ä‘Æ¡n giản biết cái gì là đúng hoặc sai.†Là má»™t đứa trẻ sáu tuổi, tôi đã há»c được từ mẹ rằng tôi cần phải tốt bụng và hoà nhã… nhÆ°ng tôi cÅ©ng há»c được rằng không lên quá tốt bụng và hoà nhã. Từ bố tôi, tôi há»c sá»± mạnh mẽ, nhÆ°ng tôi cÅ©ng nghiệm ra rằng tôi cần phải thông minh, sá»­ dụng đúng sức mạnh của mình. Tôi đã thÆ°á»ng nói rằng đống tiá»n có hai mặt. Tôi chÆ°a bao giá» thấy đồng tiá»n má»™t mặt. NhÆ°ng tất cả chúng ta thÆ°á»ng hay quên Ä‘iá»u đó. Chúng ta thÆ°á»ng nghÄ© mặt chúng ta Ä‘ang đứng trên đó là mặt duy nhất hoặc là mặt phải. Khi đó, chúng ta có thể thông thái, chúng ta có thể biết sá»± thật của chúng ta, nhÆ°ng chúng ta cÅ©ng có thể giá»›i hạn sá»± thông minh của mình.

Có lần má»™t thầy giáo của tôi nói: “Thượng đế cho chúng ta chân phải và chân trái. Thượng đế không cho chúng ta chân phải và chân sai. Con ngÆ°á»i tiến lên bằng cách bÆ°á»›c chân phải trÆ°á»›c rồi đến chân trái. NgÆ°á»i nào nghÄ© rằng há» luôn luôn phải cÅ©ng giống nhÆ° nguá»i chỉ có chân phải. Há» nghÄ© há» Ä‘ang tiến lên, nhÆ°ng thông thÆ°á»ng há» Ä‘ang bị lẩn quẩn trong vòng tròn.â€

Chúng ta Ä‘ang ở trong má»™t thá»i đại Công nghệ thông tin và các bạn trẻ có thể “thạo thá»i†hÆ¡n bố mẹ mình, nhÆ°ng chúng ta có thể há»c để thông minh hÆ¡n bằng chính thông tin và cảm xúc của chúng ta. Chúng ta cần phải há»c từ cả bố và mẹ mình, bởi vì má»›i thông tin nhiá»u hÆ¡n, chúng ta cần phải thông minh hÆ¡n má»›i sá»­ lý hết được.

CHƯƠNG 2 Con bạn là một thiên tài?

Bá» TÔI ÄÃ TIN RẰNG MỌI ÄỨA TRẺ SINH RA ÄỀU CÓ TIỀM NÄ‚NG

Tôi luôn tin rằng bố tôi là má»™t há»c sinh rất có tài. NgÆ°á»i là má»™t ngÆ°á»i mê Ä‘á»c sách, má»™t cây viết vÄ© đại, má»™t nhà hùng biện xuất chúng, và là má»™t ngÆ°á»i thầy lá»›n. Thá»i Ä‘i há»c NgÆ°á»i luôn đứng đầu và nằm trong ban cán sá»± lá»›p.NgÆ°á»i tốt nghiệp thủ khoa Äại há»c Hawaii,và sau đó đã trở thành má»™t hiệu trưởng trẻ nhất trong lịch sá»­ của Hawaii. NgÆ°á»i được má»i là nghiên cứu sinh ở các trÆ°á»ng Äại há»c Stanford, Chicago và Tây Bắc. vào cuối thập niên 80,NgÆ°á»i được các đồng nghiệp bầu là má»™t trong hai nhà giáo dục hàng đầu trong lịch sá»­ giáo giục cá»™ng đồng 150 năm qua của Hawaii và được cấp bằng tiến sÄ© danh dá»±. Măc dù tôi gá»i NgÆ°á»i là bố nghèo bởi vì ngÆ°á»i luôn coi thÆ°á»ng tiá»n bạc làm ra, nhÆ°ng tôi rất hãnh diện vì ngÆ°á»i.NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói: “Ta không quan tâm đến tiá»n bạc. Ta sẽ không bao giá» giàu.â€và những lá»i đó trở thành những lá»i tiên chi đúng nhÆ° ý ngÆ°á»i.

Sau khi Ä‘á»c cuốn Dạy Con Làm Giàu tập 1,nhiá»u ngÆ°á»i đã nói: “Ta không quan tâm đến tiá»n bạc. Ta sẽ không bao giá» giàu.†Và những lá»i đó trở thành những lá»i tiên tri đúng nhÆ° ý NgÆ°á»i.

Sau khi Ä‘á»c cuốn Dạy Con Làm Giàu tâp 1, nhiá»u ngÆ°á»i đã nói: “Giá nhÆ° tôi Ä‘á»c Ä‘Æ°Æ¡c sách này hai mÆ°Æ¡i năm trÆ°á»›c.†Rồi má»™t số ngÆ°á»i há»i: “Tại sao ông không viết nó sá»›m hÆ¡n?â€. Câu trả lá»i của tôi là: “Bởi vì tôi đợi cho bố tôi mất tôi má»›i viết.â€Tôi biết quển sách sẽ làm NgÆ°á»i Ä‘au lòng nếu NgÆ°á»i Ä‘á»c thấy khi còn sống… nhÆ°ng trong thâm tâm mình, tôi nghÄ© NgÆ°á»i ủng há»™ những bài há»c mà tất cả chúng ta có thể há»c từ cuá»™c Ä‘á»i của NgÆ°á»i.

IQ LÀ GÌ?

Khi bạn nói ai đó có IQ rất cao, thì có nghÄ©a là gì? IQ của bạn thể hiện Ä‘iá»u gì? Có phải có IQ cao sẻ đảm bảo rằng bạn sẽ thành công? Có phải nếu bạn có IQ cao thì hẳn là bạn sẽ giàu có?

Khi tôi há»c lá»›p bốn, cô giáo thông báo vá»›i cả lá»›p: “Các em, chúng ta tá»± hào vì có má»™t thiên tài trong lá»›p. Bạn ấy là má»™t cậu bé đầy tài năng, và bạn ấy có IQ rất cao.â€Rồi cô tiếp tục thôi đó chính là má»™t trong những bạn thân nhất của tôi, Andrew, là má»™t trong những há»c xinh thông minh nhất mà cô từng dạy.Chúng tôi hay gá»i Andrew là Andy Kiến, vì cậu nhá» con và Ä‘eo cặp kính dày cá»™p nên bá»™ dạng giống nhÆ° má»™t con kiến. Bây giá» chúng tôi đã gá»i nó là “Andy Kiến Trí Tuệâ€

Chẳng hiểu IQ có nghÄ©a là gì,tôi giÆ¡ tay lên và há»i cô: “ThÆ°a cô, IQ là gì ạ?†Cô giáo lắp bắp má»™t chút và trả lá»i: “IQ là chỉ số thông minh.â€

“Dạ, nhÆ° thế nghÄ©a là gì ạ?â€

Má»™t lần nữa cô lại lăp bắp, vá»›i má»™t chút kiên nhẫn. “Tôi đã bảo vá»›i em nếu em không biết định nghÄ©a Ä‘iá»u gì thì em nên tìm hiểu trong từ Ä‘iển. Giá» em hãy kiếm quyển từ Ä‘iển và tá»± tra lấy.â€

“Dạ,†tôi nhe răng cÆ°á»i trả lá»i khi nhận ra cô cÅ©ng không biết định nghÄ©a. Nếu cô biết,cô hẳn đã tá»± hào nói cho cả lá»›p nghe. Chúng tôi biết là khi cô không biết Ä‘iá»u gì đó, cô thÆ°á»ng không bao giá» thừa nhận Ä‘iá»u đó ngoại trừ việc bảo tá»± chúng tôi tìm hiểu.

Cuối cùng sau khi tra từ “chỉ số thông minh†trong từ Ä‘iển, tôi Ä‘á»c to định nghÄ©a lên. Tôi Ä‘á»c: “Chỉ số thông minh - má»™t thÆ°Æ¡ng số của sá»± so sánh mức thông minh thá»±c tế và mức thông minh theo lứa tuổi, được xác định bằng cách lấy tuổi trí tuệ của ngÆ°á»i đó, theo kết quả của má»™t bài kiểm tra IQ, chia cho tuổi sinh há»c tăng trưởng hàng năm (Tuổi Ä‘á»i) của ngÆ°á»i đó nhân cho 100.â€Khi Ä‘á»c xong định nghÄ©a,tôi ngÆ°á»›c lên và nói: “Em vẫn chÆ°a hiểu được.â€

Nản lòng, cô giáo cao giá»ng nói: “Em không hiểu vì không muốn hiểu. Nếu em không hiểu thì em cần nghiên cứu thêm.â€

“NhÆ°ng cô là ngÆ°á»i nói nó quan trá»ng,†tôi phản công. “Nếu cô nghÄ© nó có quan trá»ng, thì ít ra có thể nói cho chúng em nghe nó là gì và tai sao nó quan trá»ng.â€

Luc đó, Andy Kiến đứng lên và nói: “tôi sẽ giải thích nó cho cả lá»›p.†Nó ra khá»i bàn và tiến lên bảng.Rồi nó viết lên bảng:

IQ =

18 (Tuổi trí tuệ)

18 (Tuổi Ä‘á»i)

x 100 =180

“NgÆ°á»i ta nói tôi là má»™t thiên tài bởi vì tôi 10 tuổi nhÆ°ng có Ä‘iểm kiểm tra IQ rất cao, ngang bằng vá»›i mức thông minh của má»™t ngÆ°á»i 18 tuổi.â€

Cả lá»›p ngồi im má»™t lúc để tiêu hoá thông tin mà Andy vừa Ä‘Æ°a lên bảng. “Nói cách khác, nếu bạn không tăng cÆ°á»ng há»c há»i thì khi bạn già Ä‘i IQ của bạn sẽ bị giảm,†tôi nói.

“Äó là cách tôi có thể giải thích,â€Andy nói. “Tôi có thể là má»™t thiên tài ngày hôm nay, thế nhÆ°ng nếu tôi không nâng sá»± hiểu biết của mình, IQ của tôi sẽ giảm dần má»—i năm, đó những gì phÆ°Æ¡ng trình này cho thấy.â€

“Bạn sẽ là má»™t thiên tài ngày hôm nay nhÆ°ng là má»™t thằng đần ngày mai,†tôi lẩm bẩm và cÆ°á»i to.

tá»›.â€

“Rất buồn cÆ°á»i. nhÆ°ng đúng vậy. Tuy vậy tá»› vẫn không lo lắng vá» việc cậu có thể đánh bại được

“Tá»› sẽ trả Ä‘Å©a sau giá» há»c. Tá»› sẽ gặp cậu ở sân bóng chày rồi chúng ta sẽ xem ai có IQ cao hÆ¡n.â€Tôi cÆ°á»i và cả lá»›p cÅ©ng cÆ°á»i theo. Andy Kiến là má»™t trong những ngÆ°á»i bạn thân của tôi.Tất cả chúng tôi Ä‘á»u biết rằng nó thông minh,và chúng tôi biết nó không phải là má»™t vận Ä‘á»™ng viên xuất sắc. Dù nó không để đánh bóng và bắt bóng, nhÆ°ng nó vẫn là má»™t phần quan trá»ng của chúng tôi .xet cho cùng, cả đám Ä‘á»u tán thành truyện đó.

IQ TÀI CHÃNH LÀ GÃŒ?

Vậy thì làm cách nào Ä‘o được IQ tài chính của má»™t ngÆ°á»i? có phải chúng ta Ä‘o chúng bằng giá trị

chi phiếu, thu nhập ,loại xe hay căn nhà của chúng ta?

Mấy năm trÆ°á»›c, tôi há»i ngÆ°á»i bố giàu xem IQ tài chính là gì.

NgÆ°á»i nhanh chóng trả lá»i: “Chỉ số thông minh tài chính không phải Ä‘o qua số tiá»n con kiếm được, mà qua số tiá»n con giữ được và việc nó giúp ích cho con nhÆ° thế nào.â€

Vá» sau ngÆ°á»i bổ sung thêm định nghÄ©a vá» IQ tài chính. Có lần, NgÆ°á»i nói: “IQ tài chính của con tăng vì khi càng già thì tiá»n bạc càng Ä‘em lại cho con sá»± tá»± do hÆ¡n, hạnh phúc hÆ¡n, mạnh mẽ hÆ¡n, và nhiá»u lá»±a chá»n hÆ¡n trong cuá»™c sống.†NgÆ°á»i tiếp tục giải thích rằng nhiá»u ngÆ°á»i kiếm được nhiá»u tiá»n khi há» có tuổi, nhÆ°ng Ä‘iá»u đó chỉ làm cho há» càng ít tá»± do hÆ¡n, nghÄ©a là có nhiá»u hoá Ä‘Æ¡n nặng đô hÆ¡n cần thanh toán. NhÆ° vậy ngÆ°á»i đó phải làm việc cật lá»±c hÆ¡n để thanh toán chúng. Theo ngÆ°á»i, nhÆ° thế không phải là ngÆ°á»i có đầu óc kinh tế. NgÆ°á»i đã thấy nhiá»u ngÆ°á»i làm ra được hàng đống tiá»n, nhÆ°ng tiá»n đó lại chẳng làm cho há» hạnh phúc hÆ¡n. NgÆ°á»i nói: “Tại sao phải làm việc cho đồng tiá»n và chịu bất hạnh? Nếu con phải làm việc vì đồng tiá»n, thì hãy tìm cách làm việc thoải mái và hạnh phúc. Äó má»›i là đầu óc kinh tế.â€

Vá» sức khoẻ, NgÆ°á»i nói: “Có nhiá»u ngÆ°á»i làm việc cật lá»±c vì tiá»n và bán dần bán mòn sức khoẻ của mình. Tại sao phải làm thế? Äó không phải là cách làm giàu. Há» nghÄ© đến việc làm lụng cá»±c khổ để kiếm tiá»n hÆ¡n là làm thế nào để có những niá»m vui trong cuá»™c sống.â€

Vá» sá»± lá»±a chá»n, NgÆ°á»i nói thế này: “Bố biết khu vá»±c hạng nhất trên máy bay cÅ©ng cấp cánh cùng lúc vá»›i khu vá»±c hạng thÆ°á»ng. Äiá»u đó không thành vấn Ä‘á». Vấn đỠở chá»— con chá»n vé bay hạng nhất hay vé bay hạng thÆ°á»ng? Hầu hết những ngÆ°á»i dùng vé hạng thÆ°á»ng không có sá»± lá»±a chá»n. Có tiá»n là có quyá»n, bởi vì càng nhiá»u tiá»n càng có nhiá»u chá»n lá»±a. â€

Những bài há»c vá» hạnh phúc được ngÆ°á»i càng nhấn mạnh khi vá» già. Càng vá» cuối Ä‘á»i, có được nhiá»u tiá»n hÆ¡n mong Æ°á»›c, ngÆ°á»i bắt đầu lặp Ä‘i lặp lại: “Tiá»n bạc không làm cho con hạnh phúc. Äừng bao giá» nghÄ© con sẽ hạnh phúc khi con trở nên giàu có. Nếu con không hạnh phúc khi Ä‘ang làm giàu, thì hẳn là khi giàu hay nghèo, cÅ©ng hãy đảm bảo là con Ä‘ang được hạnh phúc.â€

NgÆ°á»i bố giàu thích được tá»± do thoải mái làm việc và tá»± do chá»n ngÆ°á»i làm việc chung. NgÆ°á»i thích tá»± do mua bất cứ thứ gì mình muốn. NgÆ°á»i thích có sức khá»e, hạnh phúc và những sá»± lá»±a chá»n. NgÆ°á»i thích có khả năng tài chính để làm từ thiện theo ý nguyện. Và thay vì than vãn vá» những nhà chính trị và cảm thấy bất lá»±c không thay đổi được hệ thống thì ngÆ°á»i lại khiến những nhà chính trị tìm đến để xin lá»i khuyên (và hy vá»ng vào sá»± đóng góp của ngÆ°á»i cho chiến dịch vần Ä‘á»™ng). NgÆ°á»i thích có quyá»n lá»±c thông qua những ngÆ°á»i đó. NhÆ°ng Ä‘iá»u ngÆ°á»i tâm đắc nhất là thá»i gian rảnh rá»—i mà tiá»n bạc đã Ä‘em lại cho ngÆ°á»i. NgÆ°á»i thích giành thá»i gian nhìn ngắm những đứa con lá»›n lên và theo Ä‘uổi những dá»± án mà ngÆ°á»i thích, dù nó có Ä‘em lại lợi nhuận hay không. Cho nên ngÆ°á»i bố giàu của tôi Ä‘o IQ tài chính của mình bằng thá»i gian hÆ¡n là bằng tiá»n bạc. Những năm cuối Ä‘á»i là những năm tháng vui thú nhất bởi vì ngÆ°á»i giành phần lá»›n thá»i gian để chi tiá»n thay vì cố gằng giữ chúng. Có vẻ nhÆ° ngÆ°á»i có nhiá»u niá»m vui khi chi tiá»n ra nhÆ° má»™t mạnh thÆ°á»ng quân hay nhÆ° má»™t nhà đầu tÆ°. NgÆ°á»i sống má»™t cuá»™c sống giàu có, hạnh phúc và rá»™ng lượng. Quan trá»ng nhất là ngÆ°á»i đã có má»™t cuá»™c sống hoàn toàn tá»± do, và đó là cách ngÆ°á»i Ä‘o IQ tài chính của mình.

SỰ THÔNG MINH LÀ GÌ?

Bố ruá»™t của tôi, má»™t nhà lãnh đạo trong nghành giáo dục và là má»™t thầy giáo có tài,cuối cùng đã trở thành gia sÆ° riêng cho Andy Kiến. Andy thông minh và há»c lá»›p cao hÆ¡n tôi thay vì há»c lá»›p năm. Bố mẹ cậu ấy đã bị nhiá»u áp lá»±c phải để cậu nhảy nhiá»u lá»›p,trong khi há» muốn cậu vẫn há»c đúng tuổi.Vì bố ruá»™t tôi cÅ©ng là má»™t thiên tài, má»™t ngÆ°á»i đã tốt nghiệp chÆ°Æ¡ng trình bốn năm đại há»c chỉ trong hai năm, nên ngÆ°á»i đã hiểu rằng Andy Ä‘ang trải qua Ä‘iá»u gì và đã tôn trá»ng nguyện vá»ng của bố mẹ cậu. NgÆ°á»i đồng ý vá»›i bố mẹ Andy là cậu nên hoàn thiện thể chất và tình cảm hÆ¡n là lên trÆ°á»ng há»c hay cao đẳng há»c vá»›i những xinh viên gấp đôi tuổi. Cho nên, sau khi há»c chÆ°Æ¡ng trình tiểu há»c vá»›i những đứa trẻ bình thÆ°á»ng,Andy sẽ đến bố tôi, má»™t thanh tra giáo dục và dành buổi trÆ°a để há»c vá»›i ngÆ°á»i. Và tôi đến chá»— ngÆ°á»i bố giàu và bắt đầu chÆ°Æ¡ng trình để há»c nâng cao kiện thức vá» tài chính của mình.

Thật lạ, những ngÆ°á»i bố bá» thá»i gian ra để dạy con của ngÆ°á»i khác. Trong cuá»™c sống nhiá»u bậc cha mẹ Æ°u tiên thá»i giá» của mình để dạy thể thao, nghệ thuật, âm nhạc , khiêu vÅ© , nghá» thủ công, kỹ năng kinh doanh, và nhiá»u thứ nữa cho ngÆ°á»i khác. Tất cả những ngÆ°á»i lá»›n Ä‘á»u là ngÆ°á»i thầy theo cách này hay cách khác…Là ngÆ°á»i lá»›n, trúng ta là những ngÆ°á»i thầy qua việc làm của chúng ta hÆ¡n là qua lá»i nói. Khi cô giáo của chúng tôi thông báo vá»›i cả lá»›p Andy là má»™t thiên tài IQ cao,có nghÄ©a là cô cÅ©ng nói vá»›i

chúng tôi những trò còn lại không phải là thiên tài. Tôi vá» nhà há»i bố định nghÄ©a của ngÆ°á»i vá» sá»± thông minh. Câu trả lá»i của ngÆ°á»i thật Ä‘Æ¡n giản. NgÆ°á»i chỉ nói thế này: “thông minh là khả năng vượt trá»™i để phân biệt má»i chuyện tốt hÆ¡nâ€

NhÆ° biết tôi không hiểu nên ngÆ°á»i giải thích thêm. NgÆ°á»i há»i: “con có biết từ thể thao nghÄ©a là gì không ?â€

“Chắc chắn con biết. Con khoái thể thaoâ€

“Tốt. Có gì khác nhau giữa đá bóng, golF và lÆ°á»›t ván không?â€

“DÄ© nhiên là có ạ. Có sá»± khác nhau rất lá»›n giữa các môn thể thao này.â€

“Tốt. NhÅ©ng sá»± khác nhau này được gá»i là những sá»± phân biệt. “à bố là những sá»± phân biệt tÆ°Æ¡ng tá»± khác biệt ?â€

Bố tôi gật đầu.

“Cho nên con có thể kể ra càng nhiá»u sá»± khác biệt giữa sá»± vật gì đó thì con càng thông minh à ?â€

tôi tiếp tục há»i.

“Äúng rồi,â€bố tôi trả lá»i. “con giá»i thể thao hÆ¡n Andy… nhÆ°ng Andy há»c giá»i hÆ¡n con. NghÄ©a là Andy há»c tốt nhất bằng cách Ä‘á»c và con hoc tốt nhất bằng cách làm. Vì thế Andy thấy thoải mái khi há»c trong lá»›p còn con thấy thoải mái khi há»c ở sân vận Ä‘á»™ng. Andy sẽ há»c lịch sá»­ và khoa há»c nhanh chóng và con sẽ tiếp thu nhanh môn bóng chày và bóng đá.â€

Tôi đứng lặng Ä‘i má»™t lúc. Bố tôi để tôi đứng đó má»™t hồi. Cuối cùng tôi tỉnh chí lại và nói: “cho nên con há»c bằng cách chÆ¡i còn Andy há»c bằng cách Ä‘á»c sách.â€

Một lần nữa bố tôi gật đầu.

Tôi tiếp lá»i : “khi cô giáo con nói rằng Andy là má»™t thiên tài, có nghÄ©a là cậu ta giá»i hÆ¡n con trong việc há»c bằng cách Ä‘á»c, còn con giá»i hÆ¡n trong việc há»c bằng cách làm.â€

“Ừ,†bố tôi tán thành.

“Vậy con cần phải tìm những gì cần há»c thích hợp nhất vá»›i cách há»c của con.â€

Bố tôi gật đầu đồng ý. “Con vẫn cần phải há»c bằng cách Ä‘á»c, nhÆ°ng có vẻ nhÆ° con sẽ há»c nhanh hÆ¡n bằng cách làm.Trên nhiá»u phÆ°Æ¡ng diện, Andy gặp vấn Ä‘á» là cậu có thể Ä‘á»c chứ không thể làm, cậu ta có thể thấy thá»±c tế cuá»™c sống là má»™t nÆ¡i khó thích nghi hÆ¡n con. Cậu vẫn giá»i khi còn ở trong môi trÆ°á»ng

khoa há»c và giáo dục. Và đó là lý do cậu chật vật khi ở ngoài sân bóng chày hoặc khi nói truyện vá»›i những đứa trẻ khác. Bố nghÄ© thật tuyệt khi con và các bạn rủ cậu cùng vào Ä‘á»™i bóng. Con sẽ dạy cho cậu những thứ mà trong sách giáo khoa không bao giá» dạy… những môn há»c và những kÄ© năng cá»±c kỳ quan trá»ng để thành công trong cuá»™c Ä‘Æ¡i.â€

“Andy là má»™t ngÆ°á»i bạn tốt. NhÆ°ng nó thích Ä‘á»c sách hÆ¡n chÆ¡i bóng chày. Còn con thích chÆ¡i bóng chày hÆ¡n Ä‘á»c sách. Nó thông minh hÆ¡n khi ở trong lá»›p, nhÆ°ng không có nghÄ©a là nó thông minh hÆ¡n con. IQ cao của nó có nghÄ©a là nó có tài há»c bằng mắt. Con cấn phải tìm cách phân biệt nhanh hÆ¡n để con có thể há»c nhanh hÆ¡n… theo cách tốt nhất đối vá»›i conâ€.

NHÂN LÊN BẰNG CÃCH CHIA BA

NgÆ°á»i bố há»c thức của tôi nói: “CÅ©ng nhÆ° má»™t tế bào sinh sản bằng cách chia đôi… trí thông minh cÅ©ng vậy. Khi chúng ta chia má»™t chủ Ä‘á» ra làm 2, chúng ta đã làm tăng sá»± thông minh của mình lên. Nếu sau đó chúng ta lại chia, thì ta có bốn, và chí thông minh của chúng ta đã được nhân lên bốn lần… nhân lên bằng cách chia ra. ‘Äó gá»i là cách há»c lượng tử’ chứ không phải ‘cách há»c tuyến tính’. â€

Tôi gật đầu, nhÆ° hiểu ra tôi nói: “Khi con chÆ¡i bòng chày lần đầu, con không biết gì nhiá»u. NhÆ°ng con mau chóng phát hiện ra sá»± khác nhau giữa đánh bóng, chạy vá» chá»—. Có phải đó là Ä‘iá»u bố muốn nói trí thông minh của con tăng lên bằng cách Ä‘Æ°a ra những phân biệt tốt hÆ¡n?â€

“Äúng vậy. Không phải con tá»± thấy mình tiến bá»™ khi con há»c nhiá»u hÆ¡n sao?†“Rất đúng. Andy há»c rất giá»i nhÆ°ng cậu ta không thể chạm vào bóng.â€

“Andy có thể biết sự khác nhau giữa chặn bóng và chạy vỠchỗ, nhưng nó không thể thực hiện

được cú nào cả.â€

“Và đó là vấn Ä‘á» vá»›i việc đánh giá má»™t ngÆ°á»i chỉ thÆ°á»ng qua việc há»c tập xuất sắc của ngÆ°á»i đó. Thông thÆ°á»ng ngÆ°á»i há»c xuất sắc không thành công lắm trong cuá»™c sống thá»±c tế.â€

“Tại sao vậy ạ?†tôi há»i.

“Äó là má»™t câu há»i hay mà bố không có câu trả lá»i. Bố nghÄ© bởi vì những nhà sÆ° phạm chủ yếu chú trá»ng vào những kỹ năng trí tuệ chứ không phải kỹ năng thá»±c hành. Bố cÅ©ng nghÄ© là những nhà sÆ° phạm phạt ngÆ°á»i ta vì sá»± phạm lá»—i, và nếu con sá»± bị phạm lá»—i, con sẽ không làm được gì cả. Chúng ta Ä‘ang ở trong hệ thống giáo dục chú trá»ng quá nhiá»u vào sá»± cần thiết của việc phải làm đúng và sợ bị sai. Chính sách đó đã ngăn cản ngÆ°á»i ta hành Ä‘á»™ng. Tất cả những gì chúng ta há»c được là thông qua hành

Ä‘á»™ng. Ở trÆ°á»ng đầy những ngÆ°á»i có thể nói vá»›i con tất cả những gì con có thể biết vá» bóng chày, nhÆ°ng há» không thể chÆ¡i bóng chày được.â€

CÓ BAO NHIÊU DẠNG TÀI NÄ‚NG KHÃC NHAU?

Äầu thập niên 80, trong quyển sách Frame ò Mind (Khung trí tuệ), Howard Gardner đã xác định bảy dạng tài năng khác nhau trong lÄ©nh vá»±c.

1. Há»c tập: Äó là khả năng Ä‘á»c viết bẩm sinh của má»™t ngÆ°á»i, là má»™t năng lá»±c quan trá»ng bởi vì nó là má»™t trong những cách cÆ¡ bản nhất để con ngÆ°á»i thu thập và chia sẻ thông tin. Nhà báo, nhà văn, luật sÆ°, giáo viên thÆ°á»ng được trá»i ban cho dạng tài năng này.

2. Tính toán: Là dạng tài năng liên quan đến dữ liệu số. Má»™t nhà toán há»c hiển nhiên được trá»i ban tặng cho dạng tài năng này. Má»™t kỹ sÆ° được đào tạo chính quy có thể cần phải giá»i ở cả hai dạng tài năng này.

3. Không gian: Äây là dạng tài năng thÆ°á»ng gặp ở những ngÆ°á»i có đầu óc sáng tạo, nhÆ° nghệ sÄ©, nhà thiết kế. Má»™t kiến trúc sÆ° giá»i phải có ba dạng tài năng trên bởi vì nghá» nghiệp của hỠđòi há»i cả từ ngữ, con số, và thiết kế sáng tạo.

4. Thể lá»±c: Äây là dạng tài năng thÆ°á»ng gặp ở nhiá»u vận Ä‘á»™ng viên và vÅ© sÆ°. Nhiá»u ngÆ°á»i tuy không há»c giá»i ở trÆ°á»ng nhÆ°ng có tài này. Nhiá»u lúc ngÆ°á»i có tài này bị hút vá» hÆ°á»›ng kinh doanh địa ốc hay máy móc. Há» có lẽ thích các sưởng má»™c hay các lá»›p há»c nấu ăn. Nói cách khác, há» là những thiên tài khi mắt thấy, tay chạm và làm má»i thứ. Má»™t ngÆ°á»i thiết kế có thể cần có cả bốn dạng tài năng trên.

5. Ná»™i tâm: Dạng tài năng này thÆ°á»ng được gá»i là “Thông minh trong cảm xúc†(hay thông minh tâm hồn). Äó là những gì chúng ta tá»± nói vá»›i bản thân, nhÆ° khi chúng ta sợ hay giận dữ. Thông thÆ°á»ng, ngÆ°á»i ta không thành công ở má»™t số mặt nào đó không phải vì thiếu kiến thức mà bởi vì há» sợ thất bại. Ví dụ, tôi biết nhiá»u ngÆ°á»i thông minh sáng láng, há»c thÆ°á»ng đạt Ä‘iểm cao nhÆ°ng lại kém thành công trong cuá»™c sống, lý do là há» sợ phạm sai lầm hay thất bại.

Tôi hoàn toàn chắc chắn rằng hầu hết chúng ta Ä‘á»u đã trải nghiệm sức mạnh của cảm xúc vượt xa lý trí, đặc biệt khi chúng ta sợ hãi mất cả ý trí hoặc chúng ta nói Ä‘iá»u gì đó mà chúng ta không nên nói.

Tôi đồng ý rằng sá»± thông minh cảm xúc là má»™t tài năng quan trá»ng nhất trong tất cả các dạng tài năng tôi nói vậy là ví ná»™i tâm là sá»± kiểm soát của chúng ta đối vá»›i những gì chúng ta nói vá»›i bản thân. Äó là tôi nói chuyện vá»›i chính tôi và bạn nói chuyện vá»›i chính bạn.

6. Giao tế: Äây là dạng tài năng tìm thấy ở những ngÆ°á»i có tài ăn nói. Chẳng hạn nhÆ° những nhà giao tế, các ngôi sao ca nhạc, nhà thuyết giáo, nhà chính trị, nghệ sÄ©, ngÆ°á»i tiếp thị bán hàng và những ngÆ°á»i dẫn chÆ°Æ¡ng trình.

7. Môi trÆ°á»ng: Äây là dạng tài năng giúp gắn kết con ngÆ°á»i vá»›i má»i thứ xung quanh há». Dạng này thÆ°á»ng có ở những nhà nông lá»›n, các nhà huấn luyện thú, các nhà địa hải dÆ°Æ¡ng há»c và những ngÆ°á»i quản lý công viên.

Nếu chia nhỠcác dạng tài năng cơ bản trên bằng cách phân biệt rõ hơn, ta có thể có đến hơn ba mươi dạng tài năng.

NGƯỜI THẤT BẠI TRONG HỌC TẬP

NgÆ°á»i nào há»c không giá»i ở trÆ°á»ng, ngay cả khi há» rất chăm chỉ, thì thÆ°á»ng không có tài há»c tập. Những ngÆ°á»i này không thể há»c bằng cách ngồi ì má»™t chá»—, nghe giảng, hoặc Ä‘á»c sách. Há» chắc chắn là có năng khiếu trong lÄ©nh vá»±c khác.

Bố ruá»™t tôi rõ ràng có tài há»c tập, đó là lý do ngÆ°á»i có kỹ năng Ä‘á»c, viết rất tốt và có IQ cao. NgÆ°á»i cÅ©ng là má»™t nhà giao tế tài năng.

Còn ngÆ°á»i bố giàu lại có tài tính toán. Và ngÆ°á»i còn là má»™t diá»…n giả rất giá»i và rất có tài giao tiếp. NgÆ°á»i có hàng trăm nhân viên thích làm việc cho ngÆ°á»i. NgÆ°á»i cÅ©ng không e ngại nói vá» rủi ro, Ä‘iá»u đó có nghÄ©a là tài năng ná»™i tâm của ngÆ°á»i cÅ©ng rất mạnh. Nói cách khác, ngÆ°á»i có khả năng tập chung rất cao vào các chi tiết gắn liá»n vá»›i khả năng thấp nhận rủi ro trong đầu tÆ°; và ngÆ°á»i có khả năng xây dá»±ng các công ty mà ngÆ°á»i ta thích vào làm.

NgÆ°á»i bố ruá»™t của tôi tuy rất có tài, nhÆ°ng ná»—i sợ bị thu lá»— tiá»n bạc chính là má»™t Ä‘iểm yếu của ngÆ°á»i. Khi ngÆ°á»i cố gắng bắt đầu sá»± nghiệp kinh doanh, sau đó bị thua lá»—, ngÆ°á»i Ä‘au lòng và quay trở vá» Ä‘i làm công. Má»™t Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i chủ doanh nghiệp phải có, đặc biệt khi bắt tay xây dá»±ng má»™t doanh nghiệp mà không có tiá»n là tài năng trong ná»™i tâm.

NgÆ°á»i bị té ngã và biết đứng lên được gá»i là ngÆ°á»i vững vàng, ngoan cÆ°á»ng hay quả quyết. NgÆ°á»i giảm làm những Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i khác thấy kinh hãi được gá»i là có khí phách hay dÅ©ng cảm. Má»™t ngÆ°á»i phạm sai lầm, nhÆ°ng giám chấp nhận sai lầm đó và xin lá»—i, được gá»i là ngÆ°á»i khiêm tốn… đó cÅ©ng là dạng tài năng khác.

TẠI SAO CÓ NHá»®NG NGƯỜI THÀNH CÔNG HÆ N NGƯỜI KHÃC?

Vào cuối thập niên 1930 má»™t nghiên cứu trên những ngÆ°á»i thành đạt của viện Carnegie cho thấy, trình Ä‘á»™ chuyên môn kỹ thuật chiếm đến 15% trong thành công của má»™t ngÆ°á»i. Nói cách khác, má»™t số tiến sỹ thành công hÆ¡n những ngÆ°á»i khác không nhất thiết vì há» há»c trÆ°á»ng nào hay há»c thông minh đến đâu. Tất cả chúng ta Ä‘á»u biết ngÆ°á»i há»c giá»i ở trÆ°á»ng và rất thông minh, chÆ°a hẳn đã thành công trong cuá»™c sống. Khi bạn nhìn vào 7 dạng tài năng khác nhau, bạn có thấy có nhiá»u lý do khác nhau để má»™t ngÆ°á»i thành công. Nói cách khác, bạn có thể phân biệt rõ ná»n tảng của sá»± thông minh.

Má»™t nghiên cứu khác được tiến hành trên 3000 ông chủ qua phá»ng vấn trả lá»i câu há»i: “Hai kỹ năng hàng đầu mà bạn tìm kiếm khi tuyển nhân viên là gì?â€. Sáu kỹ năng được Ä‘á» cập nhiá»u nhất là: Thái Ä‘á»™ tốt; kỹ năng giao tíêp tốt; kinh nghiệm làm việc; những ý kiến của cÆ¡ quan cÅ©; những kỹ năng được huấn luyện ra sao; tổng thá»i gian đến trÆ°á»ng.

Một lần nữa, thái đỠvà kỹ năng giao tiếp lại được xếp cao hơn năng lực vỠchuyên môn trong việc xác định một việc làm thành công.

PHÃT HIỆN RA NÄ‚NG KHIẾU CỦA BẠN VÀ TRỞ THÀNH MỘT NGƯỜI CÓ TÀI.

Bố tôi biết rằng việc ngồi yên trong phòng, nghe giảng, Ä‘á»c sách và Ä‘á»c những môn mà không vận Ä‘á»™ng cÆ¡ thể không phải là cách há»c tốt nhất của tôi. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói: “Ta không tin bất kỳ đứa con nào của ta sẽ há»c giá»i ở trÆ°á»ngâ€. NgÆ°á»i biết là tất cả trẻ con không há»c cùng má»™t kiểu. Má»™t ngÆ°á»i chị của tôi là hoạ sỹ tài ba, sắc sảo vá» màu sắc và bố cục. Bây giá» chị ấy làm việc nhÆ° má»™t hoạ sỹ thÆ°Æ¡ng mại. NgÆ°á»i chị khác của tôi là má»™t nữ tu sÄ© và rất yêu thiên nhiên. Anh trai tôi là má»™t há»c giả giá»i. Anh thích làm và há»c vá»›i hai bàn tay mình. ÄÆ°a anh má»™t cái tua - vít là anh muốn .chữa chữa má»i thứ. Anh cÅ©ng là má»™t nhà giao tiếp tài ba, đó là lý do anh làm việc tại ngân hàng Máu. Anh thích trấn an những ngÆ°á»i bồn chồn lo lắng và Ä‘á» nghÄ© của há» hiến máu để cứu ngÆ°á»i khác. Còn tôi tôi sẽ nói rằng ná»™i tâm của tôi rất tốt Ä‘iá»u đó cho phép tôi vượt qua ná»—i sá»± hãi và hành Ä‘á»™ng. Äó là lý do tôi thích làm má»™t ngÆ°á»i phụ trách hãng buôn và má»™t nhà đầu tÆ°. Tôi đã há»c cách thống trị ná»—i sợ và chuyển chúng thành sá»± hào hứng.

Bố tôi thông minh đủ để khuyến khích con mình nhận ra được năng khiếu của ta và chá»n cách há»c cho riêng chúng. Khi ngÆ°á»i phát hiện ra là tôi thá»±c sá»± quan tâm đến tiá»n bạc, chủ nghÄ©a tÆ° bản và kinh tế há»c những môn mà ngÆ°á»i không Æ°a, ngÆ°á»i khuyến khích tôi tìm những thầy giáo có thể dạy tôi những mà ngÆ°á»i không Æ°a, ngÆ°á»i khuyến khích tôi tìm nhÆ°ng thầy giáo có thể dạy tôi nhÆ°ng môn đó. Vả dó là lý do ở tuổi nên chín, tôi bắt đầu há»c há»i từ ngÆ°á»i bố giàu. Mặc dù ngÆ°á»i bố ruá»™t của tôi tôn trá»ng ngÆ°á»i bố giàu, nhÆ°ng há» không đồng quan Ä‘iểm vá»›i nhau trong nhiá»u vấn Ä‘á». Bố ruá»™t tôi biết ràng nếu má»™t đứa trẻ thích thú má»™t môn há»c nào, thì đứa trẻ đó có cÆ¡ há»™i tốt hÆ¡n để phát hiện ra tài năng bẩm sinh

của nó. NgÆ°á»i cho phép tôi há»c những môn tôi Æ°a thích mặc dù ngÆ°á»i không đặc biệt thích môn đó . Và khi tôi không đạt Ä‘iểm cao ở trÆ°á»ng, ngÆ°á»i không buồn, mặc dù NgÆ°á»i là má»™t lãnh đạo trong ngành giáo dục.

NgÆ°á»i biết rằng mặc dù trÆ°á»ng há»c là quan trá»ng, nhÆ°ng đó không phải là nÆ¡i tài năng của tôi Ä‘Æ°Æ¡c nhận ra. ngÆ°á»i biết nếu trẻ con há»c và làm những gì chúng Æ°a thích thì chúng sẽ nhận ra những tài năng của chúng và sẽ thành công. NgÆ°á»i biết và nói chúng tôi thông minh, mặc dù chúng tôi thÆ°á»ng bị Ä‘iểm thấp ở trÆ°á»ng. là má»™t nhà giáo có uy tín, NgÆ°á»i biết rằng giáo dục thá»±c sá»± là làm bá»™c lá»™ lăng khiếu của trẻ ra, chứ không phải nhồi nhét thông tin vào.

BẢO VỆ NĂNG KHIẾU CỦA CON BẠN.

Bố tôi rất nghiêm túc trong viêc bảo vệ năng khiếu của tất cả những đứa con. NgÆ°á»i biết rằng trÆ°á»ng há»c chỉ phát hiện ra được năng khiếu giao tiếp. NgÆ°á»i quan tâm đến tôi bởi vì tôi là má»™t đứa trẻ hiếu Ä‘á»™ng và ghét những môn há»c từ tÆ°, chán ngắt. NgÆ°á»i biết tôi có khẳ năng tập trung ngắn và sẽ gặp rắc rối khi Ä‘i há»c. Vì những lý do đó, ngÆ°á»i khuyến khích tôi chÆ¡i thể thao và há»c há»i ở ngÆ°á»i bố giàu. NgÆ°á»i muốn tôi vẫn rất năng Ä‘á»™ng và há»c má»™t môn mà tôi rất hứng thú để đảm bảo sá»± tá»± tin của tôi, Ä‘iá»u nay có liên quan mật thiết đến việc giữ cho năng khiếu của tôi nguyên vẹn. NgÆ°á»i đã áp dụng nhÆ° vậy vá»›i anh chị em tôi.

Khi xem truyá»n hình nếu chúng ta cảm thấy chán, chúng ta chỉ việc nhấn nút và xem chÆ°Æ¡ng trình khác hứng thú hÆ¡n buồn thay, con cái chúng ta lại không có được cÆ¡ há»™i đó ở trÆ°á»ng há»c.

RÙA VÀ THỎ

Bố tôi thích câu chuyện ngụ ngôn Rùa và Thá».NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói vá»›i con gái: “Có những bạn há»c ở trÆ°á»ng thông minh, nhanh nhẹn hÆ¡n các con ở môt vài mặt nào đó. NhÆ°ng không có nghÄ©a là há» dẫn đầu trÆ°á»›c các con. Hãy luôn nhá»› câu chuyện rùa và thá».Nếu các con há»c hành theo tiến Ä‘á»™ của mình và cứ há»c mãi thì con sẽ vượt qua mặt những kẻ há»c nhanh nhÆ°ng rồi ngÆ°ng lại. ÄÆ¡n giản bởi vì má»™t đứa trẻ có Ä‘iểm cao ở trÆ°á»ng không có nghÄ©a là đứa trẻ có cuá»™c sống. nên nhá»›, ná»n giáo dục thật sá»± sẽ bắt đầu khi con ra trÆ°á»ng.†đó là cách khuyến khích của bố tôi để con cái trở thành ngÆ°á»i há»c suốt Ä‘á»i nhÆ° ngÆ°á»i.

IQ CỦA BẠN CÓ THỂ GIẢM.

Tôi nghiệm ra rằng cuá»™c sống là má»™t bài há»c phải há»c không ngừng. CÅ©ng giống nhÆ° má»™t con thá» nằm ngủ, nhiá»u ngÆ°á»i sẽ nằm ngủ sau khi ra trÆ°á»ng. Trong cuá»™c sống thay đổi đến chóng mặt ngày nay, thái Ä‘á»™ nhÆ° vậy phải trả giá rất đắt. Hẵy kiểm tra lại công thức xác định IQ:

Tuổi trí tuệ

IQ= x 100 tuổi Ä‘á»i

Bằng cách tính đó, IQ của bạn sẽ giảm vì tuổi Ä‘á»i của bạn má»—i năm má»—i tăng. Äó là lý do câu chuyện vá» rùa và thá» của bố tôi luôn đúng. Khi bạn há»p mặt bạn bè thá»i trung há»c, bạn luôn có thể nhận ra những con thá» ngủ gật trên Ä‘Æ°á»ng. Rất nhiá»u lần hỠđã là những sinh viên được bầu là “Tài năng trẻâ€â€¦ nhÆ°ng bây giá» hỠđã không còn dược nhÆ° vậy nữa. há» quên sá»± giáo dục ngoài Ä‘á»i diá»…n ra sau khi ra trÆ°á»ng.

PHÃT HIỆN RA NÄ‚NG KHIẾU CỦA CON BẠN

“Con bạn là má»™t thiên tài â€. tôi nghÄ© là vậy và tôi hy vá»ng bạn cÅ©ng nghÄ© thế. Thá»±c ra, có lẽ con bạn có nhiá»u năng khiếu khác nhau. Vấn đỠở chá»—, ná»n giáo dục hiện tại của chúng ta chỉ phát hiện ra má»™t dạng năng khiếu thôi. nếu năng khiếu của con bạn không phải là năng khiếu do giáo dục phát hiện, con bạn có thể cảm thấy ngu dốt ở trÆ°á»ng thay vì thấy mình thông minh. tệ hại nhất là năng khiếu đó có thể bị lá» Ä‘i hoạc có thể bị cản trở phát huy trong ná»n giáo dục. Tôi biết có nhiá»u đứa trẻ bị làm cho cảm thấy kém thông minh bởi vì chúng bị so sánh vá»›i những đứa trẻ khác. Thay vì phát hiện ra từng năng khiếu riêng của má»—i đứa trẻ thì chúng ta lại áp dụng má»™t tiêu chuẩn chung vá» IQ cho má»i đứa trẻ. Trẻ con Ä‘i há»c vá»›i cảm giác mình không thông minh. Ä‘iá»u nay sẽ gây bất lợi lá»›n trong cuá»™c sống. Ä‘iá»u quan trá»ng các bậc bố mẹ cần làm là xác định năng khiếu bẩm sinh của con mình ngay những năm tháng đầu Ä‘á»i, khuyến khích phát triển những năng khiếu Ä‘o, và bảo vệ chúng khá»i “năng khiếu cào bằng †của ná»n giáo dục. NhÆ° bố của tôi từng nói vá»›i các con .“ná»n giáo dục của chúng ta được thiết kế để dạy trẻ con nhÆ°ng buồn thay nó không được thiết kế để dạy tất cả má»i đứa trẻ.â€

Khi ngÆ°á»i ta há»i tôi có nghÄ© tất cả má»i trẻ con Ä‘á»u thông minh không, tôi đáp: “Tôi chÆ°a từng thấy đứa trẻ nào mà không háo hức tò mò há»c há»i. tôi chÆ°a từng thấy đứa trẻ nào phải được bảo há»c Ä‘i há»c nói. Tôi chÆ°a từng thấy đứa trẻ nào té ngã trong khi há»c Ä‘i mà lại không muốn đứng nên lại và nói trong khi mặt úp suống sàn, ‘Con lại thất bại nữa rồi. Con nghÄ© là con không bao giá» há»c Ä‘i được.’ Tôi chỉ thấy những đứa trẻ té lên té xuống nhÆ°ng cuối cùng vẫn đứng lên và bắt đầu Ä‘i Ä‘uợc , rồi sau đó còn chạy nữa. Trẻ con là những xinh linh bé bá»ng có khả năng há»c há»i rất cao. Tuy nhiên, tôi cÅ©ng đã gặp ná»™t số đứa trẻ rất ngán trÆ°á»ng há»c hoặc tức giận khi ra trÆ°á»ng, hoặc ra trÆ°á»ng vá»›i cẳm giác thất bại, hoặc ra trÆ°á»ng vá»›i lá»i thá» không bao giá» Ä‘i há»c nữa .â€

Hiển nhiên, đối vá»›i những đứa trẻ này, chuyện gì đó đã xảy ra vá»›i sá»± yêu thích há»c há»i tá»± nhiên của chúng từ khi sinh ra cho đến khi há»c song. ngÆ°á»i bố há»c thức của tôi đã nói: “Má»™t công việc quan

trá»ng nhất của các bậc cha mẹ là phát hiện và phát huy năng khiếu của con mình và giữ lòng Ä‘am mê há»c há»i của nó sống mãi, dặc biệt nếu đứa trẻ đó không thích trÆ°á»ng há»c.†Nếu bố tôi đã không làm vậy, có lẽ tôi đã ra trÆ°á»ng trÆ°á»›c khi tốt nghiệp từ lâu rồi. NgÆ°á»i đã giữ cho ngá»n lá»­a há»c tập của tôi cháy mãi, và luôn tìm cách khuyến khích tôi phát triển năng khiếu của mình. Tôi đã ở lại trÆ°á»ng, mặc dù tôi ghét trÆ°á»ng há»c!

CHƯƠNG 3 CHO CON SỨC MẠNH-TRƯỚC KHI CHO CON TIỀN

Má»™t ngày ná», đứa bạn cùng lá»›p –Richie má»i tôi đến nghỉ cuối tuần tại nhà nghỉ ở bãi biển của gia đình nó. Tôi cảm Ä‘á»™ng lắm, Richie là má»™t những đứa giàu nhất lá»›p, và ai cÅ©ng muốn kết bạn vá»›i nó. Và tôi lại may mắn nhận được lá»i má»i đến nhà nghỉ bá» biển của nó, trên mảnh đất riêng cách nhà tôi khoảng

45km.

Mẹ giúp tôi chuẩn bị hành lý và cảm Æ¡n bố mẹ của Richie có du thuyá»n riêng và rất nhiá»u đồ chÆ¡i hiện đại. Chúng tôi chÆ¡i từ sáng đến tối. Lúc bố mẹ Richie Ä‘Æ°a tôi vá» nhà lại, da tôi đã rám nắng, lòng phấn khởi và đầy cảm kích.

Mấy hôm sau, ở đâu tôi cÅ©ng cứ huyên thuyên vá» những ngày cuối tuần đó. Tôi kể vá» những trò chÆ¡i, những món đồ chÆ¡i, chiếc du thuyá»n, những món ăn ngon, và ngôi nhà tuyệt đẹp ven biển. Äến ngày thứ tÆ° cả nhà tôi ngán đến tận cổ khi nghe những chuyện đó. Tối thứ năm, tôi há»i bố mẹ xem chúng tôi có thể mua má»™t ngôi nhà ngoài bãi biển gần nhà của Richie không. chỉ có thế mà bố tôi nổi dận lôi đình “Bốn ngày nay, tất cả những gì cả nhà nghe được là mấy ngày nghỉ cuối tuần của con ở nhà nghỉ ngoài bãi biển của nhà Richie. Ta mệt má»i vì nghe ba cái thứ đó rồi. bây giá» con muốn chúng ta mua má»™t ngôi nhà bãi biển. Con nghÄ© bá»™ ta in ra tiá»n hả? ta chỉ có khả năng thanh toán hết hoá Ä‘Æ¡n và giữ cho cả nhà còn cÆ¡m để mà ăn.Ta còng lÆ°ng làm lụng suốt ngày cho cả nhà có đủ cÆ¡m ăn áo mặc và thanh toán hết hoá Ä‘Æ¡n tính tiá»n hàng tháng. Nếu con muốn sống nhÆ° Richie thì sao không qua ở bên đó luân Ä‘i?â€

Khuya đó, mẹ rón rén vào phòng tôi. Trên tay mẹ là má»™t trồng phong bì. Ghé ngồi xuống giÆ°á»ng tôi, bà nói: “bố con Ä‘ang căng thẳng vá» tài chính.â€

Tôi nằm đó trong bóng đêm, rối tung vi những cảm giác lẫn lá»™n và ngÆ°á»›c nhìn mẹ. là đứa bé má»›i chín tuổi, tôi đã buồn, sốc, giận, và thất vá»ng. Tôi không có ý chá»c giận bố. Tôi biết chúng tôi Ä‘ang trong giai Ä‘oạn khó khăn vá» kinh tế. Tôi chỉ muốn chia sẻ má»™t chút vá»›i cả nhà vá» liá»m hạnh phúc của tôi và vá» bức tranh của má»™t cuá»™c sống tốt đẹp… má»™t cuá»™c sống mà tiá»n bạc có thể Ä‘em lại… má»™t cuá»™c sống mà có lẽ chúng tôi cÅ©ng khao khát đạt được.

Mẹ bắt đầu cho tôi xem những hoá Ä‘Æ¡n, rất nhiá»u con số được đánh dấu Ä‘á». “Chúng ta đã rút quá số tiá»n gá»­i trong ngân hàng, những hoá Ä‘Æ¡n này chÆ°a thanh toán và còn má»™t số hoá Ä‘Æ¡n đã trá»… hạn hai tháng.â€

“Tại sao:â€Tôi há»i, gần nhÆ° nài nỉ má»™t sá»± giải thích nào đó. “Chúng ta xài quá nhiá»u, nhÆ°ng bố con lại không kiếm ra nhiá»u tiá»n đến thế. Và mẹ của bố, bà ná»™i con, lại Ä‘á» nghị chúng ta gá»­i tiá»n để giúp đỡ há». bố con vừa nhận được thÆ° hôm nay, và bố con rất lo lắng vì chúng ta cÅ©ng Ä‘ang gặp khó khăn. Chúng ta không thể trả nổi những thứ ma bố mẹ Richie có thể trả.â€

“NhÆ°ng tại sao?â€

“Mẹ không biết tại sao. Mẹ chỉ biết chúng ta không thể trả nổi những thứ nhÆ° há». Chúng ta không giàu nhÆ° há». Bây giá» thì nhắm mắt và ngủ Ä‘i con.Ngày mai con phải Ä‘i há»c rồi, và con cần phải há»c thật giá»i nếu con muốn thành công trong cuá»™c sống. Nếu con có há»c vấn cao thì con có thể giàu nhÆ° bố mẹ Richie.â€

“NhÆ°ng bố có há»c vấn cao, mẹ cÅ©ng có há»c vấn cao,†tôi cãi lại. “vậy tại sao chúng ta không giàu? tất cả những gì chúng ta có là má»™t đống hoá Ä‘Æ¡n chÆ°a trả nổi. con không hiểu nổi.â€

“Äừng bận tâm, con yêu. Äừng lo nghÄ© vá» tiá»n bạc. Bố mẹ sẽ giải quyết vấn Ä‘á» tiá»n bạc. Sáng mai con phải Ä‘i há»c, nên con cần phải ngon giấc tối nay.â€

Lúc bấy giá» tôi chín tuổi và gặp đứa bạn há»c nhÆ° Richie, tôi biết đó là sá»± khác biệt lá»›n giÅ©a gia đình tôi và nhiá»u gia đình của cácc bạn há»c. Trong dạy con làm giàu tập 1, thật may là tôi được há»c ở trÆ°á»ng tiểu há»c của những đứa trẻ giàu thay vì trÆ°á»ng tiểu há»c của những đứa trẻ nghèo hay trung lÆ°u. Có những đứa bạn con nhà giàu trong khi gia đình mình nợ ngập đầu, và ở vào Ä‘á»™ tuổi nhạy cảm đó, nhận thức này trở thành má»™t bÆ°á»›c ngoặc trong Ä‘á»i tôi.

CÓ PHẢI CẦN CÓ TIỀN MỚI LÀM RA TIỀN KHÔNG?

Má»™t trong những câu há»i thưòng xuyên nhất mà tôi nhân được là : “có phải cần có tiá»n má»›i làm ra tiá»n không?â€

Câu trả lá»i của tôi là: “Không, không phải vậy.Tiá»n bạc đến từ ý tưởng của bạn bởi vì tiá»n bạc chỉ

là ý tưởng.â€

Má»™t câu há»i khác là: “Tôi đầu tÆ° thế nào nếu tôi không có tiá»n? Làm sao tôi có thể đầu tÆ° khi thậm chí tôi không thể trả nổi những hoá Ä‘Æ¡n của mình ?â€

Tôi biết rằng vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i câu trả lá»i của tôi là không thoả mãn, trong khi há» Ä‘ang tìm kiếm những câu trả lòi vá» cách nhanh chóng kiém má»™t vài đồng bạc để há» có thể đầu tÆ° và tiến lên trong Ä‘á»i. tôi muốn ngÆ°á»i ta biết rằng há» có quyá»n lá»±c và khả năng để có tiá»n nhÆ° ý muốn… nếu há» muốn và sức mạnh đó không có trong tiá»n bạc, không có ở bên ngoài con ngÆ°á»i há». sức mạnh đó có trong ý tưởng của há»â€¦ sức mạnh của ý tưởng. đáng mừng là chuyện đó không cần dùng đến tiá»n bạc… nó chỉ cần sá»± sẵn lòng thay đổi má»™t vài ý tưởng, và bạn có thể đạt được sức mạnh và tiá»n bạc, thay vì để cho tiá»n bạc khống chế bạn.

NgÆ°á»i bố giàu của tôi thÆ°Æ¡ng nói: “ngÆ°á»i ta nghèo vì há» có những ý tưởng nghèo. hầu hết những ngÆ°á»i nghèo có ý tưởng vá» tiá»n bạc và cuá»™c sống tÆ° bố mẹ của há». vì chúng ta không được dạy dá»— gi cả vá» tiá»n bạc ở trÆ°á»ng há»c, nên ý tưởng vá» tiá»n bạc được chuyá»n tÆ° bố mẹ sang con cái, qua nhiá»u thế hệ. â€

Mặc dù lúc đó tôi không hiểu tại sao nhà Richie giàu hÆ¡n nhà tôi, nhÆ°ng mấy năm sau thì tôi hiểu ra. nhả Richie biết cách bắt tiá»n làm viêc cho há», và há» chuyá»n lại kiến thức đó cho con cái. Richie vẫn Ä‘ang rất giàu và sẽ còn giàu nữa. Ngày nay, bất cứ khi nào chúng tôi gặp lại nhau chúng tôi vẫn là những ngÆ°á»i bạn thân thiết nhất , và đã hÆ¡n bốn mÆ°Æ¡i năm kể từ khi chúng tôi kết bạn vÆ¡i nhau. ThÆ°á»ng 5 năm chúng tôi má»›i gặp nhau má»™t lần, thế mà cứ nhÆ° là má»›i gặp nhau hôm qua vậy. Bây giá» tôi đã hiểu tại sao nhà cậu ấy giàu hÆ¡n nhà tôi; tôi thấy cậu chuyá»n đạt lại kiến thức đó cho con mình. NhÆ°ng không những chuyá»n lại cách “kiếm tiá»nâ€, cậu còn chuyá»n đạt lại sức mạnh vá» tiá»n bạc. và đó là sức mạnh vá» tiên bạc… chứ không chỉ tiá»n, khiến ngÆ°á»i ta giàu có. sức mạnh vá» tiá»n bạc – đó là Ä‘iá»u mà tôi muốn quyển sách này chuyá»n đạt lại cho bạn để bạn có thể chuyá»n đạt lai cho con cháu.

NGUỜI GIÀU KHÔNG CẦN TIỀN.

Mặc dù ngÆ°á»i bố giàu cho những đứa con khác của ngÆ°á»i má»™t khoản tiá»n, nhÆ°ng ngÆ°á»i không cho MiKe đồng nào cả, và ngÆ°á»i không trả tiá»n không cho chúng tôi khi chúng tôi làm việc cho ngÆ°á»i. NgÆ°á»i nói: “cho má»™t đứa trẻ tiá»n, đó là con đã dạy nó làm việc cho đồng tiá»n thay vì há»c cách làm ra đồng tiá»n.â€

Bây giá» tôi không nói là bạn nên bắt con minh làm việc không công. Và tôi cÅ©ng không nói là đừng cho bá»n trẻ tiá»n.tôi sẽ không ngá»› ngẩn đến Ä‘á»™ bảo bạn nói vá»›i con của bạn những gì, vì rằng má»—i đứa trẻ má»—i khác và má»—i nhà má»—i cảnh. Äiá»u tôi Ä‘ang nói là tiá»n bạc đên tù ý tưởng. Có má»™t câu nói rất quen thuá»™c là: “Má»™t cuá»™c hành trình hàng ngàn dặm bắt đầu bằng má»™t bÆ°á»›c chân Ä‘Æ¡n giản.†má»™t câu nói chính xác hÆ¡n sẽ là: “Má»™t cuá»™c hành trình hàng ngàn dặm băt đầu bằng ý tưởng tạo nên cuá»™c hành trình .†Äối vá»›i tiá»n bạc, nhiá»u ngÆ°á»i bắt đầu cuá»™c hành trình trong Ä‘á»i há» bằng những ý tưởng nghèo nàn hoặc nhÆ°ng ý tưởng hạn chế há» sau này trong cuá»™c Ä‘á»i.

KHI NÀO BẠN DẠY CON VỀ TIÊN BẠC?

Tôi thÆ°á»ng được há»i: “Ở Ä‘á»™ tưổi nào thì tôi nên bắt đầu dạy con vá» tiá»n bạc?â€

Câu trả lá»i của tôi là: “khi con bạn bắt đầu quan tâm đến tiá»n.â€Tôi có má»™t ngÆ°á»i bạn có đứa con 5 tuổi. Giả dụ tôi có má»™t tá» 5 đôla hoặc má»™t tá» 20 đôla và há»i thằng bé: “con muốn cái nào?†thì thằng bé sẽ chá»n cái nào?NgÆ°á»i tôi há»i luôn trả lá»i không chút ngập ngừng: “tá» 20 đôla.â€Tôi đáp lại: “Chính xác, thậm chí má»™t đứa trẻ 5 tuổi cÅ©ng hiểu sá»± khác biệt giữa má»™t tá» 5 đôla và 20 đôla.â€

NgÆ°á»i bố giảu lấy 10 cent má»—i giá» cho việc dạy tôi cách làm giàu. NgÆ°á»i đã không làm Ä‘iá»u đó chỉ để dạy tôi chuyện tiá»n nong. Tôi yêu cầu được há»c làm giàu, tôi không chỉ muốn há»c vá» tiá»n nong. Nếu đứa trẻ không thật sá»± muốn há»c làm giàu, thì hiển nhiên bài há»c nên khác Ä‘i. má»™t trong những lý do mà ngÆ°á»i bố giàu cho những đứa con khác tiá»n tiêu là vì những đứa trẻ con đó không quan tâm đến chuyện làm giàu, nên ngÆ°á»i đã dạy há» những bài há»c khác vá» tiá»n. Mặc dù những bài há»c khác nhau, ngÆ°á»i vẫn dạy há» có được sức mạnh vá» tiá»n bạc thay vì phí cả Ä‘á»i chạy theo nhu cầu vá» tiá»n bạc. NgÆ°á»i đã nói: “Con càng nhuá»i tiá»n bao nhiêu thì con càng ít sức mạnh bấy nhiêu.â€

GIá»®A CHÃN TUá»”I VÀ MƯỜI LÄ‚M TUá»”I

Nhiá»u nhà tâm lý giáo dục đã nói vá»›i tôi rằng lứa tuổi từ 9 đến 15 tuổi rất quan trá»ng trong sá»± phát triển của má»™t đứa trẻ. Tôi không phải là má»™t chuyên gia vá» sá»± phát triển của trẻ em cho nên hãy xem những lá»i của tôi nhÆ° những hÆ°á»›ng dẫn chung chung chá»› đừng xem đó nhÆ° má»™t kinh nghệm chuyên môn. Má»™t chuyên gia từng tiếp súc đã nói rằng ở khoảng 9 tuổi, trẻ con thÆ°á»ng phá vỡ má»™t số Ä‘iá»u mà bố mẹ áp đặt và tá»± tìm cho mình má»™t con Ä‘Æ°á»ng riêng. Tôi biết rằng Ä‘iá»u đó đúng vá»›i tôi bởi vì năm nên 9, tôi bắt đầu làm việc vá»›i ngÆ°á»i bố giàu. Tôi muốn thoát khá»i thế giá»›i thá»±c tại của bố mẹ tôi, nên thế tôi cần má»™t cá tính má»›i.

Má»™t chuyên gia khác đã nói rằng ở Ä‘á»™ tuổi này, trẻ con phát triển những gì mà chúng gá»i là “phÆ°Æ¡ng pháp để thành côngâ€. Äó chính là ý tưởng của má»™t đứa trẻ vá» cách mà sẽ tồn tại tốt nhất và thành công. Nói cách khác, nếu má»™t đứa trẻ nghÄ© rằng nó há»c giá»i ở trÆ°á»ng và tốt nghiệp danh dá»± nếu má»™t đứa trẻ không há»c giá»i ở trÆ°á»ng hoặc không thích trÆ°á»ng há»c, đứa trẻ có thể tìm má»™t phÆ°Æ¡ng pháp khác.

Chuyên gia này cÅ©ng nêu má»™t số Ä‘iểm đáng chú ý vá» phÆ°Æ¡ng pháp để thành công, rằng mâu thuẫn giữa bố mẹ và con cái bắt đầu khi phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của má»—i đứa trẻ không giống vá»›i của bố mẹ. Và những vấn Ä‘á» gia đình nảy sinh khi các bậc bố mẹ bắt đầu áp đặt phÆ°Æ¡ng pháp của há»

lên con trẻ mà không tôn trá»ng phÆ°Æ¡ng pháp của con. Bố mẹ trÆ°á»›c tiên cần phải nắng nghe kỹ lưỡng phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của con mình.

Chuyên gia này cÅ©ng rằng nhiá»u ngÆ°á»i lá»›n gặp rắc rối lúc vá» già khi há» nhận ra rằng những phÆ°Æ¡ng pháp mà hỠđặt ra cho bon trẻ không thành công đối vá»›i há» nữa. Nhiá»u ngÆ°á»i lá»›n sau đó đã thay đổi công việc hoặc nghá» nghiệp. má»™t số khác thì tiếp tục cố gắng làm cho phÆ°Æ¡ng pháp cá»­a mình có hiệu lục trở lại. còn nhÆ°ng ngÆ°á»i khác thất vá»ng, nghÄ© là mình đã thất bại trong cuá»™c Ä‘á»i, thay vì nhận ra phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của minh đã không còn phù hợp nữa. Nói cách khác, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng hạnh phúc nếu phÆ°Æ¡ng pháp của mình thành công. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng thấy bât hạnh vá»›i cuá»™c sống nếu cảm thấy mệt má»i vì phÆ°Æ¡ng pháp của mình, hoặc phÆ°Æ¡ng pháp đó không còn phù hợp nữa, hoặc phÆ°Æ¡ng pháp của mình không đạt được.

Chương 4. Nếu con muốn giàu thì con phải làm bài tập ở nhà

Cả bố mẹ tôi và bố mẹ Mike Ä‘á»u không ngừng nhắc nhở chúng tôi làm bài tập ở nhà. Má»™t lần nữa, sá»±

khác biệt ở chá»— há» không đòi há»i phải làm cùng loại bài tập. “Con làm bài tập ở nhà chÆ°a?†mẹ tôi há»i.T

“Con sẽ làm ngay khi chÆ¡i xong trò này.â€

“Con chÆ¡i đủ rồi đấy! Giá» thì nghỉ Ä‘i và cầm sách vở xem. Nếu con không đạt Ä‘iểm cao thì con sẽ không vào đại há»c được, rồi há» làm sao kiếm được việc làm tốt nổi?â€

“Dạ, dạ. Con sẽ nghỉ chơi nhưng mà để con mua thêm một khách sạn nữa.

“Nghe lá»i mẹ và ngÆ°ng chÆ¡i ngay Ä‘i. Bố biết con thích chÆ¡i nhÆ°ng đến lúc con phải há»c rồi.â€

Äó là giá»ng của bố tôi, nghe có vẻ không vui. Tôi biết tôi phải dừng ngay thay vì năn nỉ. Äiá»u này khiến tôi mất mấy ngôi nhà xanh be bé, và tài sản khiến tôi tích góp khi chÆ¡i. Tôi sắp sá»­a thao tác đúng được má»™t dãy phố. NhÆ°ng tôi biết bố tôi nói đúng. Tôi sẽ có má»™t tiết kiểm tra vào ngày mai mà tôi chÆ°a há»c gì cả.

Äó là cái thá»i tôi hoàn toàn bị cá» tỉ phú mê hoặc. Tôi chÆ¡i trò đó từ năm tám tuổi cjp đến năm mÆ°á»i bốn tuổi, khi tôi bắt đầu chÆ¡i bóng cho Ä‘á»™i của trÆ°á»ng trung há»c. Mặc dù không còng chÆ¡i cá» tỉ phú nhÆ° trÆ°á»›c nữa, nhÆ°ng không bao giá» tôi bị mất lòng Ä‘am mê vào nó, và má»™t khi tôi đã đủ lá»›n, tôi bắt đầu chÆ¡i trò đó ngoài Ä‘á»i thật.

XÂY NHỮNG TOÀ NHÀ TỪ NGƯỜI BỠGIÀU CỦA TÔI

Sau khi có nhận thức mạnh mẽ và đúng đắn, má»™t trong những toà nhà quan trá»ng nhất để Ä‘i đến sá»± giàu có là bài tập ở nhà.

Có nhiá»u buổi thứ bảy, thay vì rong chÆ¡i cùng bạn bè hay chÆ¡i môn thể thao nào đó thì tôi ngồi lại văn phòng của ngÆ°á»i bố giàu, há»c ngóc ngách của việc Ä‘iá»u hành công việc kinh doanh và những kỹ năng cần thiết để trở thành má»™t nhà đầu tÆ°.

Má»™t hôm, ngÆ°á»i bố giàu há»i Mike và tôi: “Các con có biết tại sao ta sẽ luôn giàu hÆ¡n những ngÆ°á»i làm việc cho ta không?â€

Mike ngồi phá»—ng ngÆ°á»i ra má»™t lúc, rà soát trong đầu để tìm câu trả lá»i xác đáng nhất. Cuối cùng, tôi đánh bạo trình bày câu trả lá»i mà tôi nghÄ© là hiển nhiên. “Bởi vì bố làm ra nhiá»u tiá»n hÆ¡n há»â€, tôi nói

“Ừ, Mike nói, gật đầu tán thành.†Bố làm chủ công ty, và bố quyết định trả lÆ°Æ¡ng cho bố bao nhiêu và há»

bao nhiêu.â€

NgÆ°á»i bố giàu lắc lÆ° ngÆ°á»i trên ghế, mỉm cÆ°á»i. “Äược đúng là ta quyết định trả lÆ°Æ¡ng cho má»—i ngÆ°á»i bao nhiêu. NhÆ°ng sá»± thật là ta được trả lÆ°Æ¡ng thấp hÆ¡n nhân viên của ta.â€

Cả Mike và tôi nhìn ngÆ°á»i bố giàu sá»­ng sốt. “Nếu bố làm chủ công việc kinh doanh này, htì sao lại có nhân viên nào được trả lÆ°Æ¡ng hÆ¡n bố được?†Mike há»i.

NgÆ°á»i đáp: “Bởi vì khi con má»›i khởi nghiệp, tiá»n mặt luôn eo hẹp, và ngÆ°á»i chủ thÆ°á»ng là ngÆ°á»i cuối cùng được lãnh lÆ°Æ¡ng.â€

“à bố là nhân viên luôn là ngÆ°á»i được lãnh lÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c tiên?†Mike há»i.

NgÆ°á»i bố giàu gật đầu. “Äúng nhÆ° vậy. Và không chỉ há» lãnh lÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c tiên mà há» còn lãnh lÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c ta.â€

“NhÆ°ng tại sao lại nhÆ° vậy?†tôi há»i. “Tại sao lại làm chủ má»™t doanh nghiệp nếu bố lãnh lÆ°Æ¡ng sau cùng và bết bát nhất?â€

“Bởi vì đó là những gì má»™t chủ doanh nghiệp thÆ°á»ng cần phải làm trÆ°á»›c tiên nếu anh ta muốn xây dá»±ng má»™t doanh nghiệp thành công.â€

“Äiá»u đó thật là vô lý,†tôi đáp. “Bố hãy cho con biết tại sao bố làm nhÆ° vậy Ä‘i?†“Bởi vì những nhân viên làm việc vì tiá»n, và ta làm việc để xây dá»±ng má»™t tài sản.†“Cho nên khi doanh nghiệp này phát triển hÆ¡n. LÆ°Æ¡ng của bố tăng lên?â€

“Có thể đúng hoặc không. Ta nói Ä‘iá»u này bởi vì ta muốn các con biết được sá»± khác biệt giữa tiá»n và tài sản. Ta có thể hoặc không tá»± trả lÆ°Æ¡ng cho mình cao hÆ¡n vá» sau, và ta không làm lụng cá»±c khổ vì tiá»n lÆ°Æ¡ng. Ta làm việc để xây dá»±ng cá»™t tài sản tăng vá» mặt giá trị. Có lẽ ngày nào đó ta bán doanh nghiệp này lấy hàng triệu đô la, hoặc má»™t ngày nào đó ta sẽ thuê má»™t chủ tịch Ä‘iá»u hành nó cho ta, và ta xây dá»±ng doanh nghiệp khác.â€

“Vậy là đối vá»›i bố, xây dá»±ng má»™t doanh nghiệp là xây dá»±ng cá»™t tài sản. Và tài sản đối vá»›i bố quan trá»ng hÆ¡n là tiá»n bạc,†tôi nói, cố hết sức hiểu được sá»±c khác biệt tài sản và tiá»n bạc.

“Äúng rồi. Và đó là lý do thứ hai ta lãnh lÆ°Æ¡ng ít hÆ¡n là vì ta đã có những nguồn thu nhập khác.†“à bố là bố có tiá»n từ những tài sản khác?â€

Má»™t lẫn nữa ngÆ°á»i bố giàu lại gật đầu, “Và đó là lý do ta luôn há»i các con câu há»i đầu tiên, tại sao ta luôn giàu hÆ¡n nhân viên ta, bất chấp những ai kiếm tiá»n nhiá»u nhất từ lÆ°Æ¡ng? Ta Ä‘ang cố hết sức dạy các con má»™t bài há»c quan trá»ng.â€

“Bố há»c gì vậy?â€

“Bài há»c là, con không làm giàu ở chá»— làm. Con làm giàu ở nhà†“Con không hiểu,†tôi than. “à bố là gì, bố làm giàu ở nhà sao?â€

“Ừ, ở chá»— làm con kiếm tiá»n. Và ở nhà con quyết định con sẽ làm gì vá»›i số tiá»n của con. Con làm gì vá»›i số tiá»n của con sau khi con kiếm ra nó sẽ làm con giàu hay nghèo.â€

“Nó giống như bài tập con làm ở nhà,†Mike nói.

“Ừ, đúng nhÆ° thế! Äó là từ ta muốn gá»i. Ta gá»i việc làm giàu là làm bài tập ở nhàâ€

“NhÆ°ng bố con Ä‘em má»™t đống bài tập ở nhà,†tôi nói nhắn nhủ nhÆ° thế. “Mà nhà con có giàu đâu?â€

“Ừ, bố con đem công việc vỠnhà, nhưng ông thực sự không làm bài tập ở nhà của ông. Cũng giống như

mẹ con làm việc nhà… đó không phải là dạng bài tập mà ta muốn nói.†“Hay làm việc vÆ°á»n,†tôi gật đầu.

“Ừ có sá»± khác nhau việc làm vÆ°á»n, những bài tập con Ä‘em vá» nhà làm, và công việc bố Ä‘em vá» nhà làm.†Rồi ngÆ°á»i bố giàu nói cho tôi Ä‘iá»u tôi không bao giá» quên: “Sá»±c khác nhau cÆ¡ bản giữa ngÆ°á»i giàu,

nghèo và trung lÆ°u là há» làm gì trong lúc rảnh.â€

“Thá»i gian rảnh của há»,†tôi nói vá»›i giá»ng hồ nghi. “à bố là gìâ€

NgÆ°á»i mỉm cÆ°á»i vá»›i Mike và tôi má»™t lúc, rồi há»i: “Các con biết công việc kinh doanh khách sạn này từ đâu? Các con nghÄ© rằng doanh nghiệp này từ trên trá»i rÆ¡i xuống không?â€

“Không,†Mike nói: “Bố mẹ bắt đầu doanh nghiệp này từ bàn ăn nhà ta. Äó là nÆ¡i tất cả má»i doanh nghiệp của bố bắt đầu kinh doanh mấy năm trÆ°á»›c đúng không?â€

Mike gật đầu: “Dạ con nhá»›. Äó là ngày tháng khó khăn của gia đình nhà ta. Chúng ta có quá ít tiá»n.†“Và hiện nay chúng ta đã có bao nhiêu cá»­a hàng rồi?â€

“Chúng ta có năm.â€

“Và có bao nhiêu khách sạn?†“Bảy ạ!â€

Khi ngồi nghe, tôi bắt đầu hiểu má»™t chút vá» những sá»± phân biệt má»›i mẻ. “Cho nên lý do khiến bố kiếm tiá»n ít hÆ¡n từ khách sạn này là bố có thu nhập từ doanh nghiệp khác?â€

“Äó là má»™t phần của câu trả lá»i. Phần còn lại trong bàn cá» tá»· phú. Các con hiểu biết rằng cá» tá»· phú là bài tập tốt nhất mà con phải làm.â€

“Cá» tỉ phú Æ°?†tôi mỉm cÆ°á»i há»i. Tôi có thể vẫn nghe thấy giá»ng mẹ tôi bảo tôi dẹp bàn cá» Ä‘i để làm bài tập ở nhà. “à bố là sao, cá» tá»· phú là bài tập ở nhà Æ°?â€

“Äể ta cho con thấy,†ngÆ°á»i bố giàu vừa nói vừa mở trò chÆ¡i được Æ°a thích nhất trên thế giá»›i. “Äiá»u gì

xảy ra khi con đi được một vòng?†“Con kiếm được 200 $,†tôi đáp.

“Nên má»—i khi con Ä‘i được má»™t vòng, cÅ©ng giống nhÆ° con tích góp tiá»n lÆ°Æ¡ng. Äúng không?†“Dạ. Con Ä‘oán vậy,†Mike nói.

“Và để thắng cuá»™c, các con phải làm gì?†ngÆ°á»i bố giàu há»i. “Con phải mua bán bất Ä‘á»™ng sản,†tôi nói.

“Äúng vậy. Và mua bất Ä‘á»™ng sản là bài tập ở nhà của con. Äó là Ä‘iá»u khiến con giàu lên chứ không phải tiá»n lÆ°Æ¡ng.â€

Mike và tôi ngồi im má»™t lúc lâu. Cuối cùng tôi đánh bạo há»i má»™t câu: “Có phải bố Ä‘ang nói tiá»n lÆ°Æ¡ng cao không làm cho bố giàu?â€

“Äúng rồi. Tiá»n lÆ°Æ¡ng không làm cho bạn giàu. Chính việc con làm vá»›i tiá»n lÆ°Æ¡ng má»›i làm cho con giàu, nghèo hay trung lÆ°u.â€

“Con không hiểu,†tôi nói: “Bố con luôn nói rằng nếu bố được tăng lÆ°Æ¡ng cao hÆ¡n, thì nhà con sẽ giàu.†“Và đó là Ä‘iá»u mà má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nghÄ©. NhÆ°ng thá»±c tế ngÆ°á»i ta càng kiếm được nhiá»u tiá»n thì há» càng lún sâu vào nợ nần. Cho nên há» làm việc cật lá»±c hÆ¡n.â€

“Tại sao thế ạ?†Tôi há»i.

“Chính vì những gì con làm ở nhà, làm trong thá»i gian rảnh. Hầu hết má»i ngÆ°á»i có má»™t kế hoạch nghèo nàn hoặc má»™t công thức nghèo nàn đối vá»›i tiá»n bạc của há» sau khi há» kiếm được.â€

“Vậy thì ta phải tìm công thức hay nhất để làm giàu được tìm thấy ngay trên bàn cở tá»· phú,†ngÆ°á»i bố

giàu nói, chỉ vào bàn cá». “Công thức nào cÆ¡?†tôi há»i. “Äược làm sao con chÆ¡i thắng?â€

“Con mua má»™t vài hecta bất Ä‘á»™ng sản, rồi con bắt đầu đặt những ngôi nhà lên đó,†Mike trả lá»i. “Bao nhiêu ngôi nhà?â€

“Bốn ạ,†tôi nói. “Bốn ngôi nhà màu xanh.â€

“Tốt! và sau khi con đã có bốn ngôi nhà xanh, con làm gì nữa?†“Con đổi bốn ngôi nhà xanh lấy má»™t khách sạn màu Ä‘á»,†tôi nói.

“Và đó là má»™t trong những công thức để giàu to. Ngay tại đây, trên bàn cá» tá»· phú, con có má»™t trong những công thức làm giàu trên thế giá»›i. Äó là má»™t công thức mà nhiá»u ngÆ°á»i làm theo để giàu hÆ¡n cả giấc mÆ¡ hoang Ä‘Æ°á»ng nhất của há».â€

“Bố Ä‘ang đùa vá»›i con,†tôi nóivá»›i má»™t chút hồ nghi. “Không thể Ä‘Æ¡n giản nhÆ° thế được.â€

“ÄÆ¡n giản nhÆ° vậy đó,†ngÆ°á»i bố giàu xác nhận. “Ta đã kiếm tiá»n trong nhiá»u năm từ công việc kinh doanh của ta và chỉ mua bất Ä‘á»™ng sản. Rồi việc ta làm là sống hẳn bằng thu nhập từ bất Ä‘á»™ng sản và tiếp tục xây dá»±ng doanh nghiệp. Ta càng kiếm được nhiá»u tiá»n từ doanh nghiệp thì ta càng đầu tÆ° vào bất

Ä‘á»™ng sản. Äó là công thức làm giàu cho nhiá»u ngÆ°á»i.â€

“Vậy nếu nó Ä‘Æ¡n giản nhÆ° vậy, tại sao ngÆ°á»i ta không đầu tÆ° bắt chÆ°á»›c Ä‘i?†Mike há»i. “Bởi vì há» không làm bài tập ở nhà của há»,†ngÆ°á»i bố giàu đáp.

“Không,†ngÆ°á»i bố giàu nói. “NhÆ°ng nó là công thức rất hay giúp nhiá»u ngÆ°á»i làm giàu hàng thế ká»· nay. Nó đúng vá»›i vua chúa, và ngày nay nó vẫn đúng. Chỉ có Ä‘iá»u khác biệt là con không cần là quý tá»™c má»›i làm chỉ được bất Ä‘á»™ng sản.â€

“Cho nên bố đã chÆ¡i cá» tỉ phú ngoài Ä‘á»i thá»±c? Mike há»i.

NgÆ°á»i bố giàu gật đầu. “Nhiá»u năm trÆ°á»›c, khi ta còn là má»™t cậu bé chÆ¡i cá» tỉ phú, ta quyết định rằng kế hoạch làm giàu của ta là xây dá»±ng doanh nghiệp và rồi lấy doanh nghiệp mua bất Ä‘á»™ng sản. Và đó là tất cả những gì ngÆ°á»i ta làm. Thậm chí khi chúng ta có rất ít tiá»n, ta vẫn mua được bất Ä‘á»™ng sản.â€

“Có nhất thiết là mua bất Ä‘á»™ng sản không?†tôi há»i.

“Không. NhÆ°ng khi con lá»›n lên và bắt đầu hiểu sức mạnh của các tập Ä‘oàn và luật thuế, con sẽ không hiểu tại sao bất Ä‘á»™ng sản là má»™t trong những món há»i nhất.â€

“Bố còn có thể đầu tÆ° vào đâu nữa?†Mike há»i. “Nhiá»u ngÆ°á»i thích cổ phiếu và trái phiếu.â€

“Bố có trái phiếu không?†tôi há»i.

“DÄ© nhiên là có rồi. NhÆ°ng vẫn có nhiá»u bất Ä‘á»™ng sản hÆ¡n.†“Tại sao?†tôi há»i.

“Tại vì ngân hàng của ta sẽ cho ta vay tiá»n để mua bất Ä‘á»™ng sản nhÆ°ng lại nhăn nhóâ€khó khăn khi cho ta vay để mua cổ phiếu.Cho nên ta có thể nhân tiá»n của mình lên tốt hÆ¡n bằng bất Ä‘á»™ng sản ,và luật thuế Æ°u ái cho bất Ä‘á»™ng sản hÆ¡n .NhÆ°ng chúng ta Ä‘ang gú lại Ä‘iểm mấu chốt.,,

“Äiểm mấu chốt là gì ạ’’ tôi há»i.

“Äiểm mấu chốt là,con làm giàu là ở nhà chú không phải ở chá»— làm.Ta thá»±c sá»± muốn các con hiểu Ä‘iá»u đó.Ta không quan tâm các con mua bất Ä‘á»™ng sản hay cổ phiếu, trái phiếu hay xây dá»±ng má»™t doanh nghiệp. Ta chỉ quan tâm là các con hiểu được hầu hết má»i ngÆ°á»i không làm giàu ở chá»— làm. Há» làm giàu ở nhà bằng cách làm bài tập ở nhà của há»â€.

“Con đã hiểu rồi†tôi nói.

“Vậy khi bố xong việc ở khách sạn tại đây thì bố Ä‘i đâu tiếpâ€

“Rất vui vì con đã há»i†ngÆ°á»i bố giàu nói. “Äi thôi. Hãy ra xe và chá» ta lấy xe nhé ta sẽ cho con thấy nÆ¡i ta đến sau khi xong công việcâ€

Mấy phút sau, chúng tôi đến má»™t vùng đất rá»™ng vá»›i ngôi nhà xây cạnh nhau. “Äây là 20 mẫu anh (khoảng

8hects) bất Ä‘á»™ng sản cÆ¡ bản của taâ€.

“Bất Ä‘á»™ng sản cÆ¡ bản?†Tôi bá»™p chá»™p há»i. Có lẽ tôi má»›i 20 tuổi, nhÆ°ng tôi nhìn là biết má»™t khu cho thuê giá thấp. “Chá»— này thật kinh khủng.â€

“Äược, để ta giải thích cho con nghe. Hãy nghÄ© những ngôi nhà này nhÆ° những ngôi nhà màu xanh trong nhà tỉ phú. Các con thấy chÆ°a.â€

Mike và tôi chầm chậm gật đầu cố hết sức mÆ°á»ng tượng ra. Những ngôi nhà không gá»n gàng sạch sẽ nhÆ° những ngôi nhà trong bàn cá». “Vậy những khách sạn màu đỠđâuâ€. Chúng tôi gần nhÆ° đồng thanh há»i. Rồi sẽ có. NhÆ°ng nó không phải là má»™t khách sạn màu Ä‘á». Mấy năm nữa thị trấn nhá» bé của ta sẽ phát triển theo hÆ°á»›ng này. Thành phố đã thông báo kế hoạch xây dá»±ng má»™t sân bay ở đầu kia ở mảnh đất này. Cho lên những ngôi nhà và mảnh đất này sẽ nằm giữa thị trấn và sân bay.

Con hiểu ra rồi. Rồi khi thá»i Ä‘iểm đến ta sẽ phá tất cả ngôi nhà cho thuê này ra và chuyển mảnh đất này thành khu công nghiệp nhẹ. Và rồi ta sẽ kiểm soát má»™t trong mảnh đất giá trị của thị trấn này.

“Rồi bố sẽ làm gìâ€.

Ta sẽ theo công thức giống nhÆ° vậy. Ta sẽ mua thêm những ngôi nhà màu xanh và khi thá»i Ä‘iểm đến chuyển chúng thành khách sạn màu Ä‘á» hoặc má»™t khu công nghiệp nhẹ hoặc má»™t khu dân cÆ° hoặc bất cứ thứ gì mà thành phố cần vào lúc đó. Ta không phải là ngÆ°á»i thông thái lắm, nhÆ°ng ta biết cách theo Ä‘uổi má»™t kế hoạch thành công. Ta làm việc vất vả, và làm bài tập ở nhà của mình.â€

Khi Mike và tôi mÆ°á»i hai tuổi, ngÆ°á»i bố giàu bắt đầu trở thành má»™t trong những ngÆ°á»i giàu nhất Hawaii. Không tẩu được mảnh đất công nghiệp đó, NgÆ°á»i bố giàu còn tậu được cả má»™t mảnh đất ở bãi biển, bằng cách áp dụng công thức giống nhÆ° vậy. Ở tuổi 34, ngÆ°á»i đã chuyển tiếng tăm má»™t doanh nhân không tiếng tăm thành má»™t doanh nhân giàu có, đầy quyá»n lá»±c.

Trong cuốn tập 1, bài há»c làm giàu của ngÆ°á»i bố giàu là không làm việc vì tiá»n, thay vào đó ngÆ°á»i bố

giàu bắt đồng tiá»n làm việc vì mình. Tôi cÅ©ng đã biết vá» Ray Kroc, ngÆ°á»i sáng lập tập Ä‘oàn MacDonald’s, ngÆ°á»i đã phát biểu: “Tôi không ở trong ngành kinh doanh hamburger. Công việc của tôi là bất Ä‘á»™ng sản. “NhÆ° má»™t thằng nhóc nhá» tuổi, tôi sẽ luôn nhá»› tác Ä‘á»™ng của việc so sánh bài há»c vá» bàn cá» tá»· phú vá»›i bài há»c trong cuá»™c Ä‘á»i thá»±c đến ngÆ°á»i bố giàu và nhiá»u ngÆ°á»i khác. Sá»± giàu có của há» thá»±c sá»± đạt được từ những gì ngÆ°á»i bố giàu gá»i là “làm bài tập ở nhà của há»â€. Äối vá»›i tôi, ý tưởng giàu có đạt được ở nhà chứ không phải ở chá»— làm là má»™t bài há»c từ ngÆ°á»i bố giàu. Bố ruá»™t tôi đã Ä‘em vá» nhà hàng đống công việc

của cÆ¡ quan, nhÆ°ng ngÆ°á»i đã làm rất ít bài tập ở nhà.

Khi tôi từ Việt Nam vá» năm 1973, tôi lập tức đăng ký má»™t khoá há»c đầu tÆ° bất Ä‘á»™ng sản mà tôi thấy quảng cáo trên Tivi. Há»c phí 385 đô la. Khoá há»c đó làm cho vợ chồng tôi thành tá»· phú, và thu nhập từ

bất Ä‘á»™ng sản mà chúng ta đã mua bằng cách sá»­ dụng công thức mà khoá há»c đó dạy đã Ä‘em lại cho chúng tôi sá»± tá»± do.

Vợ chồng tôi không cần phải làm việc nữa vì có thu nhập cố định từ việc đầu tÆ° vào bất Ä‘á»™ng sản. Cho nên khoá há»c 385 đô la đó đã trả lại cho tôi những thứ còn quan trá»ng hÆ¡n tiá»n bạc. Thông tin thu được từ khóa há»c đó đã Ä‘em lại cho vợ chồng tôi những thứ còn quan trá»ng hÆ¡n là công việc an phận thủ thÆ°á»ng. Nó đã Ä‘em lại cho chúng ta sá»± đảm bảo và tá»± do vá» tài chính. Chúng tôi làm việc vất vả tại chá»— làm và

chúng tôi cũng làm bào tập ở nhà của mình.

NhÆ° ngÆ°á»i bố giàu đã nói khi chÆ¡i cá» tá»· phú vá»›i Mike và tôi: “Các con không giàu lên ở chá»— làm, các con làm giàu lên ở nhà.â€

TRÃ’ CHÆ I ÄÃ’I HỎI NHIỀU HÆ N MỘT NÄ‚NG KHIẾU

Bố ruá»™t tôi cÅ©ng hiểu là tôi cần má»™t sá»± khích lệ, má»™t phấn thưởng khi há»c xong. NgÆ°á»i bố thông thái để biết rằng bảo tôi “Hãy đến trÆ°á»ng lấy Ä‘iểm cao để có thể làm việc làm ổn định†không phải là Ä‘á»™ng lá»±c thúc đẩy tôi yêu thích trÆ°á»ng há»c. ngÆ°á»i biết là tôi cần há»c những gì tôi muốn há»c, há»c theo cách tốt nhất đối vá»›i mình, và tôi cần có má»™t phần thưởng khuyến khích cho việc há»c của mình. Mặc dù NgÆ°á»i không thích chÆ¡i cá» tỉ phú hàng tiếng đồng hồ vá»›i ngÆ°á»i bố giàu, nhÆ°ng NgÆ°á»i vẫn thông thái đủ để biết rằng tôi Ä‘ang chÆ¡i vì những lợi ích tôi có thể đạt được từ trò chÆ¡i đó. NgÆ°á»i biết tôi có thể nhìn thấy tÆ°Æ¡ng lai mình. Äó là lý do NgÆ°á»i nói: “Hãy đến trÆ°á»ng và nhìn thế giá»›i, nhÆ°ng nếu con đậu vào má»™t trÆ°á»ng dạy há»c cho con vá» cả thế giá»›i, con sẽ thích việc há»c của mình.â€

Bố không nhận ra rằng ý tưởng này sẽ bám chặt vào đầu tôi. Äối vá»›i ngÆ°á»i, du hành vòng quanh thế giá»›i

để biết chÆ¡i cá» tá»· phú không có ý nghÄ©a gì cả. NhÆ°ng đến khi ngÆ°á»i thấy tôi thắp sáng ý tưởng vòng

quanh thế giá»›i để há»c, NgÆ°á»i bắt đầu khuyến khích tôi. NgÆ°á»i tìm ra Ä‘iá»u gì đó thu hút tôi. NgÆ°á»i bắt đầu Ä‘em nhiá»u sách vá» Ä‘i biển và du hành vòng quanh thế giá»›i… và NgÆ°á»i sá»­ dụng những gì tôi có thể thấy hoặc Ä‘ang bắt đầu thấy qua cá» tá»· phú nhÆ° má»™t sá»± khích lệ tôi há»c tiếp và chăm chỉ hÆ¡n. Ngày nay tôi Ä‘i quanh thế giá»›i chÆ¡i cá» tá»· phú bằng tiá»n thật. Mặc dù kỹ năng Ä‘á»c viết của tôi không tốt lắm, nhÆ°ng tôi đã Ä‘á»c và viết khá hÆ¡n vì ngÆ°á»i bố thầy giáo của tôi đủ thông thái tìm ra môn há»c tôi thích thay vì buá»™c tôi há»c môn tôi không Æ°a.

PHƯƠNG PHÃP ÄỂ THÀNH CÔNG

Má»™t trong những Ä‘iá»u quan trá»ng nhất tôi đã há»c từ cá» tỉ phú là phÆ°Æ¡ng pháp để thành công. Tôi biết mình phải mua bốn căn nhà màu xanh rồi chuyển nó thành má»™t khách sạn màu Ä‘á», nhÆ°ng tôi đã không biết phải làm nhÆ° thế nào. Nói cách khác, ở Ä‘á» tuổi chín và mÆ°á»i lăm tuổi, tôi đã há»c được rằng mình không có năng khiếu há»c tập nhÆ° Andy Kiến bạn tôi. Khi tôi tìm ra công thức trên bàn cá», rồi tiến lên và thá»±c sá»± nhìn thấy, chạm vào và cảm nhận được những ngôi nhà màu xanh của ngÆ°á»i bố giàu, tôi đã phát hiện ra những phÆ°Æ¡ng pháp để thành công cho mình. Tôi biết phÆ°Æ¡ng pháp ngá»i bố nghèo là há»c hành chăm chỉ, làm việc cần mẫn để có công việc ổn định và ngồi cả ngày trong phòng làm việc – không phải là má»™t phÆ°Æ¡ng pháp giành cho tôi. Vậy cÅ©ng may. NhÆ°ng tôi đã nói, má»—i đồng xu Ä‘á»u có hai mặt. Mặt rủi ở chá»—15 tuổi, những lá»i doạ dẫm nhÆ° “Nếu con không chăm chỉ há»c hành thì con sẽ không thành công dược,†đã có ảnh hưởng má»™t chút và thúc đẩy tôi há»c môn mà tôi không muốn há»c.

Khi tôi nhìn vào Ä‘iểm kiểm tra thấp nhất của bá»n trẻ ngày nay, tôi tin rằng vì không ai cho há»c sinh lý do

hào hứng để há»c hành chăm chỉ mà chỉ dừng ở việc ép buá»™c chúng há»c.Tôi nghÄ© nhiá»u bạn trẻ sẽ quan

tâm hÆ¡n đến việc há»c nếu hỠđược chÆ¡i cá» tỉ phú ngay từ năm lá»›p má»™t. Nếu má»™t đứa trẻ muốn trở thành tỉ

phú, bạn vẫn có thể cung cấp cho chúng cùng má»™t chÆ°Æ¡ng trình há»c nhÆ° khi tôi còn là má»™t đứa trẻ. Äứa trẻ có lẽ thá»±c sá»± sẵn lòng há»c há»i Ä‘iá»u đó, bởi vì phần thưởng cuối cùng là sá»± hào hứng và bõ công há»c há»i.

Bằng cách chÆ¡i cá» tir phú, tôi đã tìm ra phÆ°Æ¡ng pháp thành công của mình. Tôi có thể thấy tÆ°Æ¡ng lai của tôi vào cuối cùng cuá»™c chÆ¡i. Má»™t khi tôi biết mình có thể làm được, tôi rất muốn thành má»™t tỉ phú. Äối vá»›i tôi Ä‘iá»u đó thật hào hứng và tôi sẵn sàng há»c để đạt được Ä‘iá»u đó. Tôi không có tÆ° tưởng tìm má»™t

công việc đảm bảo hay má»™t công ty hoặc chính phủ lo cho Ä‘á»i tôi. Vào tuổi 15, tôi biết mình chắc chắn sẽ giàu. Tôi không chỉ nghÄ© vậy, tôi biết là nhÆ° vậy. Khi tôi biết Ä‘iá»u đó tÆ° tưởng của tôi được nâng cao. NgÆ°á»i bố nhà giáo của tôi có thể thấy rằng tôi đã há»c tốt nhất bằng cách làm thay vì nghe và Ä‘á»c. ngÆ°á»i khuyến khích Æ°á»›c mÆ¡ du hành vòng quanh thế giá»›i của tôi và kết hợp những Æ°á»›c mÆ¡ đó vá»›i cá» tỉ phú. NgÆ°á»i không quan tâm đến Ä‘iểm số của tôi có vào được má»™t ngôi trÆ°á»ng thanh thế. NgÆ°á»i chỉ quan tâm đến việc tôi ở lại trÆ°á»ng, lấy bằng đại há»c và quan trá»ng là há»c tiếp.

DẠY Dá»– NHá»®NG ÄỨA TRẺ GIÀU CÓ VÀ THÔNG MINH

Vào đầu năm 2000, má»™t trong những công ty hàng đầu mạng lÆ°á»›i Marketing đã má»i tôi đến nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i mà há» gá»i là “thế hệ tiếp nối†vỠđầu tÆ°. Tôi không biết há» là những ngÆ°á»i thế nào và chỉ được biết rằng há» là những ngÆ°á»i trẻ có bố mẹ thành công trong tiếp thị kinh doanh. Khi tôi há»i tại sao há» cần há»c vỠđầu tÆ°, câu trả lá»i là: “Bởi vì hầu hết các bạn trẻ sẽ được thừa kế công việc kinh doanh hàng triệu dola, và có khi hàng tỉ đô. Chúng tôi đã và Ä‘ang dạy há» những kỹ năng kinh doanh, và hiện nay chúng tôi cần ông dạy há» những kỹ năng đầu tÆ°.†Vá»›i câu trả lá»i đó, tôi biết tại sao tôi được má»i nói chuyện vá»›i há». Tôi có hai ngày ở má»™t khu nghỉ mát để nói chuyện vá»›i 73 bạn trẻ, tuổi 15 đến 35, vá» tầm quan tròn của đầu tÆ°. Thật dá»… chụi vì không có câu há»i đại loại nhÆ°: “Tôi đào đâu ra tiá»n đầu tÆ°?†ngÆ°á»i bố giàu của tôi từng nói: “Chỉ có hai dạng vá» vấn Ä‘á» tiá»n bạc. Má»™t là không đủ tiá»n, và hai là quá dÆ° tiá»n.†Và những bạn trẻ này gặp phải vấn Ä‘á» thứ hai.

Vào ngày thứ hai, tôi đã để ý thấy những bạn trẻ này quá khác biệt. Há» không giống nhÆ° bạn trẻ khác tôi từng gặp trÆ°á»›c đây. Những bạn trẻ tuổi đôi mÆ°Æ¡i này cÅ©ng có thể tổ chức buổi nói chuyện vá» tiá»n bạc,

kinh doanh, và đầu tÆ° nhÆ° những ngÆ°á»i trưởng thành nói chuyện vá»›i nhau chứ không phải nhÆ° những bạn trẻ nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i lá»›n. Tôi đủ già để sinh ra há», và tôi thÆ°á»ng cảm thấy nhÆ° thể là mình Ä‘ang nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i ngang hàng qua má»™t bàn há»p lá»›n. Rồi tôi nhận thấy các bạn trẻ này được lá»›n lên trong môi trÆ°á»ng kinh doanh, nhiá»u ngá»i trong đó Ä‘ang quản lý lÆ°u lượng tiá»n mặt khá lá»›n những mục đầu tÆ° còn lá»›n hÆ¡n cả tôi. Tôi cảm thấy đúng và nhá» bé, vì sá»± giàu có há» Ä‘ang sở hữu chứ không phải vì sá»± kiêu kỳ của há». Há» không chỉ thoải mái vá»›i ngÆ°á»i lá»›n mà há» còn thoải mái nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i lá»›n vá» tiá»n bạc và kinh doanh. Tôi đã từng gặp má»™t số bạn trẻ trÆ°á»›c đây, má»™t số chỉ có 14 tuổi, đứng trÆ°á»›c 40.000

ngÆ°á»i và Ä‘á»c diá»…n văn rung Ä‘á»™ng cả phòng.

Khi tôi trở vá» sân bay, tôi nhận thấy rằng ngÆ°á»i bạn thân nhất của tôi, Mike cÅ©ng đã được truyá»n đạt nhiá»u kinh nghiệm nhÆ° vậy. Tôi nhận ra rằng anh đã há»c chăm chỉ hÆ¡n ở trÆ°á»ng đại há»c vì phần thưởng cuối khoá há»c ở trÆ°á»ng là má»™t công việc kinh doanh hàng triệu đô. Tôi nhận ra rằng tôi cÅ©ng có may mắn có được má»™t ngÆ°á»i bố, đã làm việc ở nhà và có thá»i giá» dạy dá»— con trai của NgÆ°á»i và tôi những kỹ năng sống có thể áp dụng trong thá»±c tế.

Khi tôi bảo ngÆ°á»i ta cân nhắc đến việc kinh doanh tại nhà - bất kỳ việc gì, từ má»™t mạng lÆ°á»›i tiếp thị cho đến má»™t chuá»—i cá»­a hàng đến việc gì ta có thể tá»± khởi nghiệp được – tôi có ý nói đến những bạn trẻ trên ngá»n núi đó.

Trong lịch sá»­ rất nhiá»u ngÆ°á»i trên thế giá»›i giàu có bằng cách khởi nghiệp ngay tại nhà. Henry Force, Michael Dell,…

Chương 5 Con bạn sẽ cần bao nhiêu phương pháp để thành công?

Nhìn lại cuá»™c Ä‘á»i của ngÆ°á»i bố giàu và ngÆ°á»i bố nghèo, tôi nhận ra ai thành công hÆ¡n ai Ä‘Æ¡n giản vì ngÆ°á»i đó có nhiá»u phÆ°Æ¡ng pháp để thành công hÆ¡n.

Bạn của tôi – Adrrian – đã làm việc nhiá»u năm cho tập Ä‘oàn lá»›n và vào đầu năm 1990 cô đã nghỉ việc.

Vá»›i sá»± cầu tiến và muốn tá»± mình kinh doanh, Adrian đã mua lại quyá»n kinh doanh má»™t đại lý du lịch bằng tiá»n để dành và tiá»n nghỉ việc từ công ty cÅ©. Khi cô Ä‘iá»u hành đại lý của mình, các công ty hàng không bắt đầu cắt giảm tiá»n hoa hồng trên má»—i vé mà đại lý bán được. Tiá»n hoa hồng trÆ°á»›c kia là 800$, nay chỉ còn

100$, thậm chí có lúc 50$. Cô Ä‘ang đối mặt vá»›i việc đóng cá»­a đại lý, và lần này cô hết sạch tiá»n tiết kiệm và không nhận được xu nào tiá»n nghỉ việc từ đại lý của mình. Cô Ä‘ang rao bán đại lý du lịch của mình, nhÆ°ng giá cả của nó đã sụt thê thảm vì hoa hồng giảm.

Tôi tin rằng má»™t trong những đại lý khiến cho Adrian túng thiếu lúc vá» già là cô không đủ phÆ°Æ¡ng pháp để thành công chuẩn bị sẵn cho cuá»™c Ä‘á»i . Andrian không phải là ngÆ°á»i duy nhất tôi biết Ä‘ang phải chật vật bởi vì cô thiếu phÆ°Æ¡ng pháp để thành công. Có nhiá»u ngÆ°á»i há»c giá»i nhÆ°ng ra trÆ°á»ng không tìm phÆ°Æ¡ng pháp để thành công.

CON BẠN CẦN 3 PHƯƠNG PHÃP TÓI THIỂU ÄỂ THÀNH CÔNG

Có 3 phÆ°Æ¡ng pháp cÆ¡ bản mà má»™t đứa trẻ cần phải há»c để thành công trong việc và tài chính trên Ä‘Æ°á»ng

Ä‘á»i:

Má»™t phÆ°Æ¡ng pháp trong há»c tập Má»™t phÆ°Æ¡ng pháp trong công việc Má»™t phÆ°Æ¡ng pháp trong tài chíng

PHÃT HUY MỘT PHƯƠNG PHÃP ÄỂ THÀNH CÔNG TRONG HỌC TẬP

Giai Ä‘oạn từ lúc má»›i sinh ra đến 15 tuổi rất quan trá»ng; đó là thá»i gian trẻ con tìm kiếm và phát huy má»™t phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập của mình. Nếu má»™t đứa trẻ thích thú há»c hành có kết quả tốt thì đứa trẻ đó sẽ pháp huy được phÆ°Æ¡ng pháp há»c giá»i. Nếu trẻ chật vật trong những năm đầu Ä‘á»i thì chúng sẽ tá»± tin mặc cảm vá»›i bạn bè cùng trang lứa và những năm cắp sách tá»›i trÆ°á»ng là má»™t cá»±c hình. Äứa trẻ

có cảm thấy mình “ngu xuẩn†và thấy không thể sống nổi trong hệ thống giáo dục. Chúng bắt đầu bị gán những biệt danh tệ hại nhÆ° “Chậm phát triển†thay vì được gá»i bằng những từ mỹ miá»u nhÆ° “tài năngâ€, “sáng láng†hay “có năng khiếuâ€. Là má»™t ngÆ°á»i lá»›n tôi ghét cho những biệt danh xấu. Bạn có nghÄ© những đứa trẻ 11, 12 tuổi thích những biệt danh nhÆ° vậy?

Hệ thống đánh giá kết quả há»c tập là má»™t lý do nữa để trẻ thấy ít an toàn vá» mặt giáo dục. Trên đồ thì của hệ thống, nếu có 10 đứa trẻ thì có 2 đứa trẻ lên Ä‘Æ°á»ng cong, 2 đứa đáy Ä‘Æ°á»ng cong, 6 đứa ở giữa. Thông thÆ°á»ng, trong các cuá»™c kiểm tra năng lá»±c há»c tập, tôi thÆ°á»ng đánh giá là thuá»™c 2% ở trên vá» tiá»m năng nhÆ°ng 2% thuá»™c ở dÆ°á»›i Ä‘iểm số. NgÆ°á»i bố nhà giáo của tôi thÆ°á»ng đánh giá: “Há»c sinh đúng là má»™t hệ thống loại trừ hÆ¡n là má»™t hệ thống giáo dục.†Vá»›i tÆ° cách là má»™t ngÆ°á»i bố, ông có trách nhiệm giữ cho tôi được an toàn vá» tinh thần cảm xúc, và giúp tôi tránh khá»i hệ thống loại trừ.

Sá»° THAY Äá»”I NÄ‚M CHÃN TUá»”I

Triết lý giáo dục của nhà giáo dục hàng đầu – Rudolf Steiner – đã kết hợp chặt chẽ trong các trÆ°á»ng há»c Waldorf, được đánh giá là má»™t trong những hệ thống trÆ°á»ng há»c phát triển nhanh nhất thế giá»›i hiện nay. Steiner thÆ°á»ng nói và viết vỠ“sá»± thay đổi năm chín tuổiâ€. Sá»± khám phá của ông là khoảng Ä‘á»™ 9 tuổi, trẻ em bắt đầu tách khá»i tính cách của bố mẹ và tá»± hình thành tính cách của mình. Steiner đã khám phá ra rằng đây thÆ°á»ng là má»™t giai Ä‘oạn trẻ con cảm thấy cô Ä‘á»™c. Äứa trẻ bắt đầu tìm kiếm “cái tôi†của nó trong cái “chúng tôi, chúng ta†của gia đình. Trong giai Ä‘oạn này, đứa trẻ cần há»c những kỹ năng sống thá»±c tế. Vì lý do này, những đứa trẻ há»c tập ở hệ thống Wanldorf vào Ä‘á»™ tuổi này sẽ dạy trồng vÆ°á»n, xây nhà

chòi, bánh mì nÆ°á»›ng, và những thứ giống nhÆ° vậy. Không phải là chúng há»c nghá» cho tÆ°Æ¡ng lai mà chúng há»c kỹ năng này đảm bảo cho cá nhân rằng chúng có thể tồn tại được. Äứa trẻ cần biết rằng chúng có thể tồn tại trong giai Ä‘oạn này để kiếm đặc Ä‘iểm riêng của mình. Nếu chúng không phát triển được má»™t cảm giác an toàn nào trong giai Ä‘oạn này thì hậu quả có thể ảnh hưởng lên các Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng và lá»±a chá»n cho tÆ°Æ¡ng lai của chúng. Hiển nhiên, má»—i đứa trẻ phản ứng lại sá»± khủng hoảng tính cách này khác nhau,

và đó là lý do tại sao những quan sát và cảm nhận cẩn thận của các bậc phụ huynh lại cần đến vậy. Má»™t thầy giáo vá»›i 30 há»c sinh không thể nhận ra đượ từng lá»±a chá»n và nhu cầu khác nhau của các há»c sinh mình ở Ä‘á»™ tuổi này.

NgÆ°á»i bố há»c thức của tôi không tán thành công trình nghiên cứu của Rodolf, nhÆ°ng ông công nhận giai Ä‘oạn phát triển này trong cuá»™c Ä‘á»i đứa trẻ. Khi NgÆ°á»i ấy để ý thấy rằng tôi không há»c giá»i ở trÆ°á»ng, và tôi bị Andy Kiến ảnh hưởng đến thế nào khi tôi thông báo rằng Andy là thiên tài còn tôi không, ngÆ°á»i bằt

đầu quan sát và hÆ°á»›ng dẫn tôi má»™t cách tÆ°á»ng tận hÆ¡n. Äó là lý do NgÆ°á»i khuyến khích tôi chÆ¡i thể thao nhiá»u hÆ¡n. NgÆ°á»i biết rằng Andy há»c bằng cach Ä‘á»c và tôi cÅ©ng có thể trở thành công trong há»c tập theo cách riêng tôi. NgÆ°á»i muốn tôi tìm ra cách để giữ được sá»± tá»± tin trong trÆ°á»ng há»c, nagy cả khi qua thể thao hÆ¡n là qua các môn lý thuyết.

Gia đình tôi cÅ©ng gặp vấn Ä‘á» vá» tiá»n bạc vào thá»i Ä‘iểm tôi 9-10 tuổi. Tôi Ä‘oán là ngÆ°á»i bố há»c thức đã nhận ra rằng sá»± thiếu khả năng kiếm tiá»n của NgÆ°á»i đã ảnh hưởng đến tôi nhÆ° thế nào. NgÆ°á»i biết rằng tôi thÆ°á»ng thấy mẹ ngồi khóc trÆ°á»›c hoá Ä‘Æ¡n cần trả. Tôi nghÄ© NgÆ°á»i biết rằng tôi có lẽ sẽ tìm kiếm thấy

má»™t phong cách khác hẳn NgÆ°á»i, và tôi đã làm vậy. Tôi đã bắt đầu há»c vá»›i ngÆ°á»i bố giàu băn 9 tuổi. Nhìn lại, tôi tá»± tìm ra câu trả lá»i có thể giúp gia đình trong giai Ä‘oạn khó khăn vá» tài chính này. Rõ ràng là tôi Ä‘ang tìm kiếm má»™t tính cách không giống bố mẹ tôi.

PHƯƠNG PHÃP CỦA ADRIAN NGƯỢC VỚI PHƯƠNG PHÃP CỦA TÔI

Bởi vì trÆ°á»›c đây Adrian há»c tập tốt ở trÆ°á»ng nên tôi khuyên cô trở vá» trÆ°á»ng để há»c má»™t lÄ©nh vá»±c má»›i . PhÆ°Æ¡ng pháp há»c tập của tôi khác vá»›i của Adrian . Äó là phÆ°Æ¡ng pháp tôi đã há»c lúc 9 tuổi – tìm má»™t chuyên gia giá»i và há»c bằng cách làm . Ngày nay tôi vẫn tìm những chuyên gia giá»i để há»c há»i . Tôi tìm những chuyên gia giá»i đã làm những việc tôi muốn làm , hoặc nghe há» nói vá» những gì hỠđã làm . Tôi cÅ©ng Ä‘á»c , nhÆ°ng đó là cách sau cùng . Thay vì trở vá» trÆ°á»ng để há»c kinh doanh , tôi tá»± xây dá»±ng công ty cho mình , bởi vì tôi há»c bằng cách làm hÆ¡n là há»c bằng cách ngồi trong lá»›p . Tôi tìm kím má»™t chuyên gia giá»i , hành Ä‘á»™ng, sai lầm , và tìm sách hoặc băng nói vá» những sai lầm tôi mắc phải để há»c há»i từ những sai lầm . Ví dụ, khi bắt đầu chiến dịch tiếp thị - má»™t trong những công việc của tôi - bị thất bại , tôi vào má»™t phòng há»c lá»›n và tìm cách để có câu trả lá»i má»›i mẻ . Ngày nay , là má»™t nhà tiếp thị khá giá»i … nhÆ°n tôi sẽ không được nhÆ° vậy nếu tôi chỉ ngồi trong lá»›p , Ä‘á»c sách và nghe giảng từ những ngÆ°á»i thầy không có công ty nào để làm chủ cả.

Má»—i đứa trẻ sẽ có môt phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘á»™c đáo riêng để thành công trong há»c tập . Việc của bố mẹ là quan sát và há»— trợ đê chúng chá»n được phÆ°Æ¡ng pháp há»c tập tốt nhất . Nếu đúa trẻ há»c không giá»i Æ¡e trÆ°á»ng , hãy gần gÅ©i vá»›i trẻ hÆ¡n để há»— trợ nó tìm cách tốt nhất để há»c giá»i .

Nếu con bạn há»c giá»i và thichÆ° Ä‘i há»c , thì bạn thật hạnh phúc . Hãy để chúng vượt trá»™i hÆ¡n và tận hưởng Ä‘iá»u đó . Nếu chúng không thích trÆ°á»ng há»c , hãy làm cho chúng biết rằng chúng vẫn còn có tài năng , và khuyến khích chúng tìm ra cách há»c trong má»™t hệ thống chỉ cần có má»™t tài năng . Nếu chúng có thể làm được, chúng sẽ đạt được những kỹ năng để có thể tồn tại trong thế giá»›i thá»±c, má»™t thế giá»›i đòi há»i nhiá»u tài năng khác nhau để tồn tại. Äó là những gì mà bố tôi muốn tôi làm. NgÆ°á»i khuyến khích tôi tìm ra phÆ°Æ¡ng cách há»c tập cho mình, mặc dù thá»±c tế tôi ghét những gì tôi há»c. Äó là má»™t sá»± rèn luyện chuẩn bị cho

cuộc sống thực tế sau này.

SỰ TỰ NHẬN THỨC BỊ ĂN MÒN

Tôi nói rằng nợ nần và mất cảm giác an toàn vá» tài chính có thể làm ăn mòn sá»± tá»± nhận thức vá» tài chính của má»™t ngÆ°á»i. Nói cách khác, nếu bạn có quá nhiá»u thất bại vá» tài chính hoặc cảm thấy sa lầy trong việc cần sá»± an toàn trong công việc và trang trải má»i thứ, thì sá»± tá»± nhận thức vá» tài chính của bạn có thể bị đông đặc. Äối vá»›i chuyện há»c hành cÅ©ng vạy, nếy chúng ta nói rằng đứa trẻ không thông minh nhÆ° những đứa trẻ khác thì chúng có cảm giác ghét chuyện há»c. Nếu không có sá»± ủng há»™ của bố tôi, tôi có thể đã

nghỉ há»c từ lâu chỉ vì không ai muốn cảm giác ngu đần. Tôi biết mình không dốt. Tôi biết mình chỉ chán ngán những môn Ä‘ang há»c ở trÆ°á»ng thôi. Tuy nhiên, những Ä‘iểm số tồi tệ ở trÆ°á»ng của tôi vẫn bắt đầu ăn mòn sá»± tá»± nhận thức vá» há»c hành của tôi. Chính ngÆ°á»i bố thông thái của tôi giúp tôi qua khá»i giai Ä‘oạn khó khăn trong cuá»™c Ä‘á»i.

Dù cho con bạn có há»c giá»i hay không, hãy quan sát và khuyến khích chúng tìm ra phÆ°Æ¡ng pháp há»c tập, bởi vì má»™t khi chúng ra trÆ°á»ng và bÆ°á»›c và Ä‘á»i, sá»± giáo dục của chúng má»i thá»±c sá»± bắt đầu.

NHá»®NG Má»I QUAN TÂM CỦA NGƯỜI Bá» THÔNG THÃI CỦA TÔI

Má»™t vài năm trÆ°á»›c, ngÆ°á»i bố nhà giáo của tôi cố thá»­ thay đổi hệ thống. NgÆ°á»i biết rằng những đứa trẻ khác nhau thì có năng khiếu khác nhau. NgÆ°á»i cÅ©ng nhận ra rằng hệ thống là má»™t dạng “má»™t cỡ cho tất cả má»i ngÆ°á»iâ€, hệ thống này chỉ thích hợp vá»›i khoảng 30% trẻ và đúng là đáng sợ đối vá»›i những đứa trẻ còn lại. NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói: “Lý do hệ thống giáo dục không thay đổi là vì nó không thiết kế để thay đổi. Nó là má»™t hệ thống được thiết kế để tồn tại vÄ©nh cá»­u.â€

Hầu nhÆ° ai cÅ©ng biết các thầy cô Ä‘ang cố hết sức để dạy bá»n trẻ. Vấn Ä‘á» là ở chá»—, má»™t hệ thống nhÆ° Ä‘á»

cập ở trên chỉ sẽ làm chậm chúng ta thay vì thay đổi thúc đẩy chúng. Äối vá»›i tôi đó là hệ thống cứng nhắc Äó là má»™t công ty duy nhất mà tôi biết không cung cấp nổi cho khách hàng. Thay vì nói chúng ta có má»™t hệ thống đáng chán thì há» nói: “Con cái bạn chậm quá†hoặc “Các giáo viên có sá»± yếu kém trong việc giảng dạy.†NhÆ° tôi đã nói, đó là Ä‘Æ¡n vị duy nhất đổ lá»—i cho khách hàng những sai lầm của chính mình. TrÆ°á»›c đây ngÆ°á»i bố ruá»™t tôi nhận ra rằng đó là má»™t hệ thống có những rạn nứt kinh khủng bên trong. NgÆ°á»i rất bá»±c khi phát hiện ra hệ thống giáo dục được hầu hết các nÆ°á»›c nói tiếng anh áp dụng là má»™t hệ thống giáo dục có nguồn gốc hàng trăm nÆ°á»›c ở Phổ. NgÆ°á»i rất bá»±c khi phát hiện ra hệ thống không phải

là dạy trẻ em há»c mà là tạo ra ngÆ°á»i lính và ngÆ°á»i làm thue. Má»™t hôm ngÆ°á»i nói vá»›i tôi: “Lý do chúng ta có từ ‘nhà trẻ’ trong má»™t hệ thống giáo dục là vì hệ thống của chúng ta có nguồn gốc hàng trăm năm trÆ°á»›c từ Phổ, từ ‘nhà trẻ’ là theo tiếng Phổ. Nói má»™t cách khác, má»™t nhà trẻ để chính quyá»n giáo dục, hoặc

‘truyá»n bá’. Äó là má»™t hệ thống được thiết kế để lấy Ä‘i trách nhiệm giáo dục khá»i bố mẹ và duỵ trẻ em cách phục vụ tốt nhất cho nhu cầu và mong muốn của chính quyá»n.â€

TỪ SAMURAI ÄẾN BÃC SĨ ÄẾN THẦY GIÃO

Bên ná»™i tôi có truyá»n thống chiến đấu, nhiá»u ngÆ°á»i thuá»™c samurai trong thá»i đại phong kiến Nhật. NhÆ°ng sau giao thÆ°Æ¡ng vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây được Commodore Perry mở ra, hệ thống của chế Ä‘á»™ phong kiến bắt đầu

tàn lụi. Gia đình bên ná»™i tôi bắt đầu bá» con Ä‘Æ°á»ng samurai và trở thành những bác sÄ© y khoa. Ông ná»™i tôi được định sẵn để trở thành má»™t thầy thuốc, nhÆ°ng ông đã bỠđến Hawaii, ông đã phá vỡ dây chuyá»n. Mặc dù ông ná»™i tôi không phải là má»™t bác sÄ©, nhÆ°ng bố tôi vẫn mong được vào trÆ°á»ng y, nhÆ°ng ông cÅ©ng lại phá vỡ dây chuyá»n đó.

Khi tôi há»i bố tôi tại sao ngÆ°á»i không làm bác sÄ© NgÆ°á»i trả lá»i: “Lúc bố tôi còn há»c trung há»c, bố tôi bắt đầu há»i tại sao nhiá»u bạn Ä‘á»™t nhiên nghỉ há»c giữa chừng. Hôm trÆ°á»›c bạn bố còn đó, hôm sau đã thấy không còn trong lá»›p. Bố bắt đầu tìm hiểu vá» ban giám hiệu. Bố sá»›m phát hiện ra rằng đồn Ä‘iá»n mía Ä‘Æ°á»ng và trồng thÆ¡m (dứa) yêu cầu các trÆ°á»ng há»c đánh rá»›t ít nhất là 20% trẻ di cÆ° từ châu Ã. Äó là cách đảm bảo là há» có má»™t Ä‘á»™i ngÅ© công nhân thủ công thất há»c ổn định. Máu bố sôi lên khi nhận ra Ä‘iá»u đó, và bố quyết định bÆ°á»›c vào lÄ©nh vá»±c giáo dục thay vì vào y tế. Bố muốn đảm bảo rằng tất cả má»i đứa trẻ Ä‘á»u có cÆ¡ há»™i được giáo dục nhÆ° nhau. Và bố sẵn sàng đấu tranh vì Ä‘iá»u đó.â€

Bố tôi đã đấu tranh cả Ä‘á»i để thay đổi hệ thống và cuối cùng ná»— lá»±c của ông bị đánh bại. Gần cuối Ä‘á»i, ông được công nhận là má»™t trong hai nhà sÆ° phạm hàng đầu trong lịch sá»­ 150 năm của ná»n giáo dục ở Hawaii. Mặc dù NgÆ°á»i được những ngÆ°á»i trong hệ thống công nhận vì lòng can đảm, nhÆ°ng hệ thống nhìn chung vẫn cong nhÆ° cÅ©. NhÆ° tôi đã nói, đó là hệ thống được thiết kế cho sá»± tồn tại hÆ¡n là sá»± thay

đổi. Äiá»u đó không có nghÄ©a là hệ thống đã không làm việc tốt cho nhiá»u ngÆ°á»i. Nó là má»™t công việc xuất sắc cho khoảng 30% số ngÆ°á»i làm việc tốt trong hệ thống. Vấn đỠở chá»—, hệ thống hiện nay đã được đào tạo từ hàng trăm năm trong thá»i đại nông nghiệp, thá»i đại trÆ°á»›c cả xe hÆ¡i mà bay,… Äó là hệ thống mạnh hÆ¡n cả khủng long và dai nhÆ° cá sấu. Äó là lý do bố tôi khó chụi hÆ°á»›ng dẫn cách há»c ở nhà, NgÆ°á»i

thÆ°á»ng nói vá»›i các con: “Äiểm cao không quan trá»ng bằng việc phát hiện ra năng khiếu của các con.†Nói cách khác, má»i đứa trẻ Ä‘á»u khác nhau. Tuỳ bố mẹ có chụi khó quan sát những cách giúp con há» há»c tốt hay không há»— trợ con trong việc phát triển phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập.

Bất cứ khi nào tôi thấy những đứa trẻ là tôi thấy ngay những thiên tài nhá» tuổi hào hứng há»c há»i. Mấy năm sau, có khi tôi lại thấy những đứa trẻ thần đồng đó Ä‘ang chán há»c và tá»± há»i tại sao chúng bị ép buá»™c những Ä‘iá»u mà chúng cảm thấy không thích hợp. Nhiá»u há»c sinh cảm thấy bá» sỉ nhục vì chúng xếp loại dá»±a trên cùng môn mà chúng không há» Æ°a thích và rồi bị gán cho là thông minh hay không thông minh. Má»™t anh bạn trẻ nói vá»›i tôi: “Chẳng phải là cháu thông minh. Chỉ vì cháu không quan tâm thôi. TrÆ°á»›c hết hãy nói cho cháu biết tại sao cháu không nên quan tâm đến những môn há»c đó và cháu có thể sá»­ dụng kiến thức đó nhÆ° thế nào rồi, rồi cháu sẽ há»c tốt môn đó.â€

Vấn Ä‘á» này quan trá»ng hÆ¡n cả chuyện Ä‘iểm cao Ä‘iểm thấp. NgÆ°á»i bố thông thái của tôi dÄ© nhiên đã nhận ra là Ä‘iểm số có thể ảnh hưởng đến tÆ°Æ¡ng lai của má»™t há»c sinh má»™t cách tích cá»±c hay tiêu cá»±c, nhÆ°ng NgÆ°á»i cÅ©ng không quan tâm đến sá»± ảnh hưởng của Ä‘iểm kém có thể có trên sá»± tá»± nhận thức và tá»± tin của má»™t há»c sinh. NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói: “Nhiá»u đứa trẻ bÆ°á»›c vào trÆ°á»ng vá»›i sá»± hào hứng há»c há»i nhÆ°ng chẳng bao lâu khi ra trÆ°á»ng chỉ há»c được việc chán ghét há»c hành. †Lá»i khuyên của NgÆ°á»i là: “Nếu má»™t vị bố

mẹ có con ghét phải Ä‘i há»c, việc quan trá»ng nhất là đảm bảo cho con mình duy nhất duy trì sá»± yêu thích há»c há»i bẩm sinh. Hãy phát hiện ra năng khiếu bên trong con bạn, hãy phát hiện ra những gì mà con quan tâm muốn há»c, và giữ lại cho chúng luôn hào hứng trong chuyện há»c, ngy cả không phải trong há»c tập†Thá»±c tế là ngày nay trẻ há»c nhiá»u hÆ¡n chúng ta trÆ°á»›c kia. Nếu không vậy, chúng sẽ bị rá»›t lại trong 2 phÆ°Æ¡ng pháp để thành công kế tiếp, sẽ được Ä‘á» cập trong chÆ°Æ¡ng tiếp theo. Äó là lý do mà theo tôi, việc phát triển phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập của con bạn ở nhà quan trá»ng hÆ¡n nhiá»u so vá»›i Ä‘iểm số chúng nhận được ở trÆ°á»ng. NhÆ° cả hai ngÆ°á»i bố đã nói: “Việc giáo dục thá»±c sá»± của bạn bắt đầu khi bạn ra trÆ°á»ng và bÆ°á»›c vào Ä‘á»i.â€

Chương 6. Con bạn trở nên vô dụng khi tới 30 tuổi?

Khi tôi còn nhá», bố mẹ tôi đã Ä‘Æ°a ra hÆ°á»›ng Ä‘i tÆ°Æ¡ng lai của tôi là Ä‘i há»c, tốt nghiệp ra trÆ°á»ng, tìm má»™t việc làm và trở thành má»™t ngÆ°á»i làm thuê trung thành, cố hết sức để thăng tiến dần trong công ty và làm ở đó khi tá»›i nghỉ hÆ°u. Sau khi nghỉ hÆ°u tôi sẽ nhận được chiếc đồng hồ vàng và chÆ¡i golf trong má»™t há»™i những ngÆ°á»i nghỉ hÆ°u nào đấy, và thÆ°á»ng lái xe ra vá» trogn ánh hoàng hôn.

“GỪNG CÀNG GIÀ CÀNG CAY!â€

à tưởng có má»™t công việc làm trá»n Ä‘á»i là ý tưởng của thá»i đại công nghiệp. Từ năm 1989, khi bức tÆ°á»ng Berlin sụp đổ và WWW xuất hiện và phổ biến khắp nÆ¡i trên thế giá»›i cùng luật lệ thuê mÆ°á»›n đã thay đổi. Theo đó, luật “gừng càng già càng cay†(đối vá»›i việc kinh doanh) – đúng vá»›i thá»i đại công nghiệp; nay trong thơì đại thông tin, Ä‘iá»u đó đã đảo lá»™n.

Chính vì vậy mà nhu cầu vá» phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập của đứa trẻ ra Ä‘á»i, nhằm giúp nó thay đổi những gì Ä‘ang diá»…n ra . PhÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập phải được thá»±c hiện tốt và phát triển cùng nhịp vá»›i những thay đổi của phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong nghá» nghiệp của đứa trẻ. Nói cách khác, rất nhiá»u khả năng con cái bạn sẽ lạc hậu khi bÆ°á»›c vào tuổi 30; và chúng cần phải há»c má»™t phÆ°Æ¡ng pháp má»›i để thành công trong công việc, hầu đáp ứng thay đổi thị trÆ°á»ng lao Ä‘á»™ng. Hay, nếu con bạn nghÄ© vá» má»™t nghá» nghiệp suốt Ä‘á»i, không chụi há»c há»i và chuẩn bị tốt cho những thay đổi nhanh

chóng thì cứ mỗi năm trôi qua con bạn sẽ càng có nguy cơ bị rớt lại sau.

ÄIỂM Sá» CAO KHÔNG CÓ à NGHĨA NHIỀU LẮM

TÆ°Æ¡ng lai không thuá»™c vỠđứa trẻ ra trÆ°á»ng vá»›i Ä‘iểm số cao, mà rÆ¡i vào bàn tay của trẻ có phÆ°Æ¡ng pháp há»c tập tốt nhất và những ý tưởng thiên vá» khoa há»c má»›i nhất. Quan trá»ng hÆ¡n là việc há»c nhÆ° thế nào để có Ä‘iá»m cao, đứa trẻ cần há»c cách há»c; há»c cách thay đổi; và há»c cách thích nghi nhanh hÆ¡n. Tại sao vậy? Äó là vì rất nhiá»u trong số những kỹ năng các ông chủ và các doanh nghiệp cần nhân viên có để trả lÆ°Æ¡ng cao cho há» trong tÆ°Æ¡ng lai lại thÆ°á»ng không được há»c ở trÆ°á»ng ngày nay. Hãy cứ nhìn vào bầu không khí kinh doanh ngày nay, ngÆ°á»i được đòi há»i nhiá»u nhất là ngÆ°á»i am hiểu vá» mạng Web - má»™t lÄ©nh vá»±c không được dạy tại trÆ°á»ng. NgÆ°á»i ít được đòi há»i hÆ¡n là những ngÆ°á»i thuá»™c vá» thế hệ của tôi, ngÆ°á»i muôố có

lÆ°Æ¡ng cao nhÆ°ng lại nằm ngoài rìa thá»i đại Công nghệ thông tin. Sá»° KHAN HIẾM NHÂN CÔNG

Nói vá» những ngÆ°á»i trở lên thừa thãi trong tình hình khan hiếm nhân công thì quả là lạ. Những ngÆ°á»i bạn vô tÆ° của tôi nói rằng: “Ừm, ngá»™ nhỡ tôi già Ä‘i và có hạn chế vá» kỹ năng vi tính thì sao? Có rất nhiá»u

công việc mà, và tôi có thể ra giá bất cứ đâu tôi muốn làm.â€

Sở dÄ© có sá»± khan hiếm nhân công Ä‘Æ¡n giản là vì ná»n kinh tế chúng ta Ä‘ang bùng nổ. Hàng tỉ đôla đổ vào công ty có nguy cÆ¡ sẽ không còn hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh trong vòng vài năm nữa. Khi nhiá»u công ty èo uá»™t vá» kỹ thuật bắt đầu ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng vì hết tiá»n, thì thị trÆ°á»ng sẽ má»™t lần nữa lại bị ngập lụt bởi vô số

công nhân. Và khi những công ty đóng cửa thì kéo những ngành kinh doanh khác đóng cửa theo. BAO NHÊU TUỔI THÌ QUà GIÀ.

Trong chuyến Ä‘i Autralia gần đây, bạn tôi, Kelly Richie trao cho tôi má»™t bản foto tá» West Autralia, má»™t tá» bào địa phÆ°Æ¡ng. “Anh Ä‘á»c Ä‘i,†Kelly bảo, “Bài bào này tóm tắt Ä‘iá»u mà bao năm rồi anh cố nói vá»›i má»i ngÆ°á»i để biết xem ‘bao nhiêu tuổi là quá già’. Nó xác định tuổi hiện tại của má»—i ngÆ°á»i gắn vá»›i nghá»

nghiệp của há».†Trang báo số ngày 08-4-2000 chạy tít lá»›n BẠN ÄANG VƯỢT QUA NÓ? Bài báo còn kèm theo những tấm hình chụp má»™t ngÆ°á»i thiết kế đồ hoạ trẻ, má»™t vận Ä‘á»™ng viên thể dục dụng cụ, má»™t luật sÆ° và má»™t ngÆ°á»i mẫu thá»i trang. DÆ°á»›i hình của từng ngÆ°á»i Ä‘á»u có câu chú thích bằng chữ in hoa, đậm nhÆ° sau:

1. Nhà thiết kế đồ hoạ: sử dụng trong vòng 30 năm.

2. Vận động viên thể dục dụng cụ: sử dụng trong vòng 14 năm.

3. Luật sư: sử dụng trong vong 35 năm.

4. NgÆ°á»i mẫu: sá»­ dụng trong vòng 25 năm.

Nói rõ hơn, trong những ngành nghỠkể trên khi bạn ngấp nghé tới những tuổi đó tức là bạn đã quá già

rồi. Bài báo mở đầu bằng câu chuyện vá» má»™t ngÆ°á»i mẫu khôgn còn là siêu mẫu làm ra 2000 Ä‘ola má»™t tuần nữa. Ở tuổi 28 cô thất nghiệp. Bài báo giải thích kỹ hÆ¡n:

Nhiá»u nghá» có gắn những sợi dây báo Ä‘á»™ng nghá» nghiệp căng mặt đất - ở những cá»™t mốc 20,25,30 hay 40. Cho dù những sợi dây này được căng ở đâu thì cÅ©ng phải cách tuổi nghỉ hÆ°u rất xa. Äiá»u đó có thể là do cÆ¡ thể: nhan sắc của ngÆ°á»i mẫu tàn tạ, những vòng Ä‘o không còn chuẩn xác nhÆ° trÆ°á»›c nữa. Có thể là do

trí nữa nhà toán há»c ngày càng hay tính toán sai; những nhà quảng cáo đại tài không còn ý tưởng đáng đồng tiá»n bát gạo nữa. Có thể liên quan đến sức chụi Ä‘á»±ng: những chủ ngân hàng cà những luật sÆ° kiệt quệ, ly dị, kiệt sức (hay cả ba) vào lúc 40 tuổi. Äiá»u đó không có nghÄ©a là bạn không bao giá» làm việc nữa, nhÆ°ng cÆ¡ há»™i để tiến đến đỉnh cao đã trôi qua. Bạn sẽ là má»™t kẻ vỠđích sau.

Bài báo tiếp:

Cài thá»i mà bạn khởi nghiệp lúc 20 tuổi, làm việc cần mẫn trong nhiá»u năm và từ từ nhích lên địa vị cao hÆ¡n cho đến khi đáp đến gần 55 hay 60 đã qua lâu rồi. Sá»± thật ngày nay là nếu bạn không làm được Ä‘iá»u

đó trÆ°á»›c 40 tuổi thì bạn sẽ không bao giá» làm được nữa. Và trong má»™t số ngành nghá», bạn sẽ biết được lúc 20 hay 25 tuổi mình có cần bắt đầu nghÄ© đến khởi nghiệp trong bụi rậm bằng ngành kinh doanh máy xén cá» hay không. Các thành phồ lá»›n đầy những nhà thiết kế già Ä‘ang vẽ vá»i vá»› vẩn, Ä‘ang nhào nặn vài cái bình gốm, hay thậm chí Ä‘ang Ä‘iá»u hành má»™t tiệm bánh ở địa phÆ°Æ¡ng.

Bà Di rachiger – giám đốc phụ trách việc làm của Äại há»c Melbourne – nói rằng khuynh hÆ°á»›ng sá»± nghiệp ngày nay – lên đến đỉnh Ä‘iểm ở 40 và bắt đầu tuá»™t dốc tại đó, có nghÄ©a là ngÆ°á»i ta cần làm việc vá»›i tâm trí hÆ°á»›ng tá»›i má»™t công việc khác và dành thá»i gian để đào tạo lại hoặc để đào tạo lại hoặc để tiếp thu phục

vụ công việc má»›i. Bà bói má»™t số ngành nghá», kể cả nghá» thiết kế đồ hoạ được coi là trẻ và hàng đầu, cần phải loại trừ những ngÆ°á»i trên 40.

Thế Ä‘iá»u gì xảy ra cho những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng già ấy? Bài báo viết:

Trong những ngành bấp bênh, và có nhịp thay đổi nhanh nhÆ° thế, má»—i ngÆ°á»i lính thÆ°á»ng có khuynh hÆ°á»›ng là má»™t Melissa - trẻ đầy tham vá»ng, và sẵn sàng làm 12 giá» má»™t ngày.

Những ngÆ°á»i Æ°u tú nhất trong số những lao Ä‘á»™ng lá»›n tuổi thÆ°á»ng luân chuyển bên trong bá»™ máy quản lý. NhÆ°ng những ngÆ°á»i còn lại cầm chắc sẽ bị đẩy ra ngoài. Tháng 9 vừa qua, má»™t công ty máy tính ra tuyển ngÆ°á»i chuyên xá»­ lý sá»± cố chÆ°Æ¡ng trình. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, má»i bá»™ hồ sÆ¡ vòng phá»ng vấn Ä‘á»u được tô vẽ má»™t cách đẹp đẽ bằng tất cả những tiêu chuẩn cần phải có cho từng chi tiết má»™t của những kỹ năng máy tính. Và dÄ© nhiên, tất cả các ứng viên Ä‘á»u có khả năng làm công việc đó, nếu được cho cÆ¡ há»™i. Vậy thì, những ngÆ°á»i phá»ng vấn làm nhÆ° thế nào để “phân biệt vàng thauâ€?

Rất Ä‘Æ¡n giản. “Chúng toi chỉ việc nhìn vào ngày tháng năm sinh của má»™t ứng cá»­ viên và chia há» ra thành viên trên 35 và dÆ°á»›i 35,†những ngÆ°á»i trong cuá»™c tiết lá»™. “Và chúng tôi vứt ‘những ngÆ°á»i trên 35’ vào chồng hồ sÆ¡ bị loại†Cách làm đó rõ ràng là không thuyết phục lắm, nhÆ°ng vá» mặt nào đó đã dá»±a theo thuyết Ä‘Æ¡n giản của Dawinâ€

Những ngÆ°á»i thích hợp thì tồn tại, và thất bại cho những ngÆ°á»i già.

LÀM VIỆC CẬT Lá»°C VỚI CÔNG VIỆC KHÔNG Lá»I THOÃT (KHÔNG HƯỚNG TIẾN THÂN) Kelly Richie Ä‘Æ°a tôi bài báo BẠN ÄANG VƯỢT QUA NÓ? bởi vì nhiá»u năm liá»n tôi thÆ°á»ng nói vá»›i những há»c trò của mình: “Hầu hết má»i ngÆ°á»i làm theo lá»i khuyên của bố mẹ há» - ‘đi há»c lấy Ä‘iểm cao và tìm việc’. Äó là má»™t ý nghÄ© lạc hậu, má»™t ý nghÄ© thá»i đại công nghiệp. Vấn Ä‘á» là những ngÆ°á»i làm theo lá»i khuyên đó rốt cuá»™c bị kẹt trong má»™t công việc không lối thoát. Có thể hỠđược Ä‘iểm cao, có công ăn việc làm ổn định, kiếm được rất nhiá»u tiá»n, nhÆ°ng vấn Ä‘á» là, công việc không Ä‘i cÅ©ng vá»›i má»™t cái thang.â€

Có những ngÆ°á»i vẫn Ä‘ang làm việc, có thu nhập khá, nhÆ°ng trí óc cà thể xác há» mệt má»i rã rá»i, không ít ngÆ°á»i đã kiệt quệ… và không há» có thang để trèo ra hay leo lên đỉnh. Ở đâu đó trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, hỠđụng

vào sợi dây nghá» nghiệp hồi nào không hay. Trong khi há» vẫn có công ăn việc làm hoặc vẫn còn có doanh nghiệp thì Ä‘á»™t nhiên cái thang trên đỉnh bá»—ng biến mất. Tôi có nhiá»u bạn bè há»c giá»i trong trÆ°á»ng, sau khi ra trÆ°á»ng và đạt đến má»™t mức Ä‘á»™ thành công nào đó ở tuổi dÆ°á»›i 40, nhÆ°ng rồi sá»± nhiệm màu trong công

việc chá»±ng lại và phía đồi bên kia đã hiện ra. Trong những trÆ°á»ng hợp này, tôi tin là phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong nghá» nghiệp đã không còn tác dụng, bởi vì phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập cÅ©ng đã ngừng rồi. Nói cách khác, bạn bè tôi vẫn còn Ä‘ang sá»­ dụng cùng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp để há»c tập thành công, và phÆ°Æ¡ng pháp đó Ä‘ang ngừng toả phép màu trong công việc.

GIÀU CÓ Ở TUá»”I 40 VÀ KHÃNH KIỆT Ở TUá»”I 47

Tôi có má»™t ngÆ°á»i bạn há»c ở lá»›p rất giá»i thá»i trung há»c. Sau đó anh vào há»c má»™t trÆ°á»ng đại há»c danh giá. Anh gia nhập câu lạc bá»™ golf của cha mình, cÆ°á»›i má»™t cô vợ - cha cô cÅ©ng sinh hoạt ở cùng câu lạc bá»™ - có con, và giá» con cái anh há»c ở ngôi trÆ°á»ng tÆ° ngày xÆ°a anh há»c.

Sau vài năm làm việc, tích luỹ chút kinh nghiệm và chÆ¡i golf vá»›i những ngÆ°á»i thành đạt, anh có tên trong những giao dịch nhà đất rất lá»›n. GÆ°Æ¡ng mặt tÆ°Æ¡i cÆ°á»i của anh đã xuất hiện trên trang bìa tạp trí kinh doanh địa phÆ°Æ¡ng cà anh được ca tụng là má»™t trong những nhà kinh doanh hàng đầu của thế hệ anh. Khi đến 40 tuổi, anh đã an vị cuá»™c Ä‘á»i. Vào cuối thập niên 1980, thị trÆ°á»ng nhà đất Hawaii bá»—ng xấu Ä‘i khi Nhật rút tiá»n đầu tÆ° của há» ra khá»i bang này, và anh mất gần hết gia tài của mình. Anh và vợ chia tay vì anh ngoại tình, và bây giá» anh phải cÆ°u mang hai gia đình. Anh tán gia bại sản, ở tuổi 47 vá»›i những hoá Ä‘Æ¡n khổng lồ cần phải trả.

Tôi gặp anh cách đây vài tháng. Anh đã bÆ°á»›c qua tuổi 50, đã hồi phcụ phần lá»›n những mất mát và thậm chí còn có má»™t ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i má»›i. NhÆ°ng dẫu anh khẳng định rằng má»i sá»± vẫn ổn và anh Ä‘ang làm tốt,

tôi vẫn thấy lửa tắt. Có cái gì đó đã thay đổi bên trong, anh thậm chí còn làm việc quyết liệt hơn để duy trì hình ảnh những năm quá khứ của mình. Hình như anh có cẻ bồn chồn và yếm thế hơn.

Má»™t lần trong bữa ăn tối, ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i của anh nói vá»›i chúng tôi vá» việc kinh doanh internet má»›i mà cô vừa khởi sá»±. Cô rất hào hứng, doanh nghiệp của cô Ä‘ang phát đạt và nhận được hợp đồng từ khắp nÆ¡i trên thế giá»›i. Äá»™t nhiên anh bạn tôi sá»­ng cồ lên, hình nhÆ° anh đã uống quá nhiá»u và áp lá»±c nhiá»u và áp lá»±c bên trong Ä‘ang rạn nứt cái vá» bá»c bên ngoài lạnh lùng của anh. Rõ ràng, bá»±c bá»™i vá»›i sá»± thành công má»›i mẻ

của cô, hay vá»›i sá»± kém thành đạt của mình, anh cao giá»ng: “Cô làm sao mà làm tốt được? Cô đã không há»c đại há»c. Và cô không quen biết những ngÆ°á»i danh tiếng nhÆ° tôi.â€

Khi Kim vá» nhà khuya hôm đó, cô nói vá» sá»± mất bình tÄ©nh Ä‘á»™t ngá»™t của anh: “Xem ra anh ấy Ä‘ang cố làm cho phÆ°Æ¡ng pháp để thành công xÆ°a cÅ© của mình hoạt Ä‘á»™ng và hình nhÆ° nó chẳng hiệu nghiệm gì cả.â€

Tôi gặt đầu và nghiệm tá»›i Ä‘iá»u mà nhà báo West Australia gá»i là “chạm tá»›i sợi dây báo Ä‘á»™ng nghá» nghiệpâ€. Tôi nghÄ© đến ngÆ°á»i thanh niên phòng nhân sá»± đống lý lịch ra làm những ứng viên trên 35 tuổi và những ngÆ°á»i dÆ°á»›i 35. Tôi nghÄ© vá» Adrian, ngÆ°á»i bạn bị giảm biên chế đã mua má»™t đại lý du lịch và giá» Ä‘ang há»c trÆ°á»ng luật, chá» ra trÆ°á»ng ở tuổi 57. Tôi nghÄ© đến NgÆ°á»i bố thông thái, ngÆ°á»i tin vào sức mạnh của ná»n tảng giáo dục tốt, dù sá»± giáo dục tốt rốt cuá»™c cÅ©ng không cứu được ngÆ°á»i. Cuối cùng, thoát khá»i những ý nghÄ© riêng tÆ°, tôi nói vá»›i Kim: “Có vẻ nhÆ° những ý tưởng kinh doanh cÅ© đối nghịch vá»›i những ý tưởng má»›i.

“Anh Ä‘oán chắc là những ý tưởng kinh doanh của cô ấy má»›i hÆ¡n của anh ấy?†Kim há»i.

Tôi gật đầu. “Chúng ta hãy bá» Ä‘i từ kinh doanh. NhÆ° vậy là cô ấy có những ý tưởng má»›i còn anh ấy vẫn vận hành trên những ý tưởng mà anh trau dồi ở trÆ°á»ng phổ thông. Há» chỉ hÆ¡n nhau vài tuổi nhÆ°ng những ý tưởng của cô ấy má»›i… tuy không Ä‘á»™c đáo nhÆ°ng vá»›i cô chúng má»›i, tÆ°Æ¡i tắn và phấn khích, vì vậy cô cÅ©ng không Ä‘á»™c đáo và anh đã giữ chúng suốt 40 năm qua!â€

“Äúng vậy. Những ý tưởng, đặc biệt là phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của hỠđã trở lên lạc hậu,†tôi đáp. “Anh ấy thức dậy và Ä‘i làm, nhÆ°ng thay vì là má»™t ngÆ°á»i tiến bá»™ và sáng tạo vá»›i những ý tưởng má»›i, thì anh bây giá» vá»›i những ý tưởng cÅ© trong khi chỉ má»›i 50 tuổi. Vấn Ä‘á» là anh ấy đã già và đã lạc hậu từ cách đây mÆ°á»i năm mà không há» hay biết. Anh vẫn tiếp tục vá»›i những phÆ°Æ¡ng pháp cÅ© và không sẵn sàng thay đổi phÆ°Æ¡ng pháp của mình. Ngày nay anh tất bật ngược xuôi khắp thành phố vá»›i bản lý lịch trong tay và Ä‘au tranh công ăn việc làm vá»›i ngÆ°á»i còn rất trẻ.â€

“Vậy, lá»i khuyên ‘hãy há»c Ä‘i và lấy Ä‘iểm cao’ là lá»i khuyên tốt kho anh còn nhá»,†Kim nói, “nhÆ°ng lại là lá»i khuyên xấu khi anh trưởng thành.â€

“Vấn Ä‘á» là anh ấy bị mắc bẫy ở trong ngay chính phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của mình mà không há» hay biết,†tôi nói nhá» nhẹ. “Anh ấy không nhận ra rằng lá»i khuyên tốt trong quá khứ là lá»i khuyên xấu hiện tại, và vì tÆ°Æ¡ng lai của anh thật u ám.â€

“Anh vẫn giữ phương pháp cũ,†Kim đáp lại.

“Và còn tiếp tục dùng nó nữa… Nó càng ít hiệu quả thì anh ấy càng bất an, và anh lại càng khuyến khích những ngÆ°á»i khác làm theo lá»i khuyên của anh – theo phÆ°Æ¡ng pháp của anh - mặc dù, đối vá»›i anh nó chẳng có tác dụng gì cả.â€

“Tôi nghÄ© anh kẹt ở hai nÆ¡i. Thứ nhất, anh ấy bị kẹt ở chá»— phÆ°Æ¡ng pháp để thành công của mình không có tác dụng nên chán nản và mệt má»i… nhÆ°ng anh vẫn tiếp tục. Thứ hai, anh ấy bị kẹt trong quá khứ, lúc

anh ấy thành công nhất. Và vì phÆ°Æ¡ng pháp của mình có hiệu quả cao, nên anh ấy muốn tái khẳng định vá»›i chính mình rằng ngày nay anh Ä‘ang muốn làm Ä‘iá»u đúng đắn.â€

“Vì vậy anh nói cho tất cả má»i ngÆ°á»i làm Ä‘iá»u anh đã làm. Thậm chí nó đã hết hiệu nghiệm.â€

“Anh ấy chÆ°a nhận ra nó đã hết tác dụng. khi bạn ra trÆ°á»ng, không ai trao cho bạn tấm bản đồ chỉ Ä‘Æ°á»ng tá»›i thành công. Má»™t khi dấu vết biến mất, Ä‘a số chúng ta lại cố công lần mò tìm Ä‘Æ°á»ng qua khi rừng rậm, hy vá»ng sẽ tìm lại được dấu vết. Có ngÆ°á»i tìm lại được, có ngÆ°á»i không. Khi không tìm được dấu vết má»›i bạn thÆ°á»ng ngồi nghÄ© vá» lối cÅ©. Äó là cuá»™c sống thá»±c.â€

NHá»®NG à TƯỞNG DÃNH CHO CÃC BẬC Bá» MẸ

Cách đây má»™t vài năm, tôi xem má»™t chÆ°Æ¡ng trình truyá»n hình, trong đó các bà mẹ mang con cái tá»›i sở làm để khoe chúng làm được gì. NgÆ°á»i dẫn chÆ°Æ¡ng trình xoáy vào tình tiết đó và nói: “Äây là má»™t ý tưởng hoàn toàn má»›i - mẹ dạy con gái hãy là ngÆ°á»i làm thuê tốt trong tÆ°Æ¡ng lai.â€

Tôi thốt lên: “Ôi! Má»™t ý tưởng cÅ© mèm!â€

Khi nói chuyện vá»›i những thanh niên ngày nay, tôi thÆ°á»ng há»i há» xem há» Ä‘ang theo phÆ°Æ¡ng pháp để

thành công của ao - của hỠhau của bố mẹ?

Vào thá»i của tôi, ở thập niên 1960, các ông bố bà mẹ dạy con rằng: “Hãy há»c Ä‘i, đạt Ä‘iểm cao và tìm việc làm ổn định.†Tôi rất sợ Ä‘iá»u này. Sở dÄ© há» dạy con mình nhÆ° thế vì nhiá»u ngÆ°á»i trong số há» lá»›n lên trong thá»i kỳ Äại khủng hoảng, má»™t thá»i kỳ công ăn việc làm rất hiếm hoi. Do vậy, ná»—i sợ thất nghiệp, sợ không cói đủ tiá»n luôn ám ảnh há» má»™t cách sâu sắc.

Ngày nay bạn nhìn quanh sẽ thấy khắp nÆ¡i Ä‘á»u có bảng “Thông báo tuyển dụngâ€. Những ông chủ ráo riết tìm bất cứ ai biết Ä‘á»c biết viết, vui vẻ, biết mỉm cÆ°á»i và có thể huấn luyện được. Mặc dù những kỹ năng kỹ thuật khá quan trá»ng nhÆ°ng nhiá»u đóng góp khác còn có ý nghÄ©a đối vá»›i các ông chủ hÆ¡n. Mặc dù có hàng hà sa số công ăn việc làm, nhÆ°ng tôi vẫn nghe những ngÆ°á»i trẻ lạp Ä‘i lặp lại vá»›i con há» cÅ©ng vá»›i vẻ hãi hùng, những lá»i bố mẹ hỠđã nói vá»›i há»: “hãy Ä‘i há»c, đạt Ä‘iểm cao và tìm việc làm.â€

Khi tôi nghe ai đó nói: “NhÆ°ng chúng ta cần phải có công ăn việc làm ổn địnhâ€, tôi nói: “hãy từ từ nào, bình tÄ©nh lại hít thở và nhìn quanh. Có rất nhiá»u công việc Ä‘ang chá» bạn. Thá»i kỳ khủng hoảng đã qua, Internet ngày nay càng phát triển mạnh. Hãy thôi trút xuống những lá»i khuyên cÅ© kỹ lạc hạu. Ngày nay, nếu bạn muốn có việc làm an toàn, ổn định bạn có thể tìm được. Vậy, hãy ngừng má»™t chút và suy nghÄ©.†Có ngÆ°á»i bình tÄ©nh, có ngÆ°á»i không. Äa số những ngÆ°á»i tôi gặp Ä‘á»u sợ không có việc làm, không có tiá»n đóng góp tiá»n nhà, má»™t số ngÆ°á»i không thể nghÄ© sáng suốt được vì những ná»—i sợ do bố mẹ truyá»n lại.

Má»™t trong những Ä‘iá»u quan trá»ng nhất bố mẹ có thể làm là ngừng lại, suy nghÄ© đến tÆ°Æ¡ng lai, hÆ¡n là Ä‘Æ°a ra những lá»i khuyên dá»±a vào kinh nghiệm cÅ©.

TÔI CẦN PHẢI NGỪNG LÀM ÄIỀU TÔI GIỎI

Khi tôi nghỉ hÆ°u vào năm 1974 lúc đó tôi 47 tuổi, câu há»i “Mình sẽ làm gì trong quãng Ä‘á»i còn lại?†đè nặng tâm trí tôi. Thay vì nghỉ ngÆ¡i má»™t năm, tôi quyết định làm Ä‘iá»u được gá»i là “đầu tÆ° lại†bản thân. Tức là tôi cần thay đổi phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập và trong công việc của mình. Nếu tôi không làm, tôi sẽ giống má»™t võ sÄ© già trở lại đấu trÆ°á»ng sau má»™t năm vắng bóng. Bằng cách đầu tÆ° lại bản thân, tôi không làm Ä‘iá»u giá»i và thích làm. Äiá»u đó có nghÄ©a là tôi phải dừng dạy kinh doanh và đầu tÆ°.

Äể đầu tÆ° lại mình, tôi cần phải há»c những Ä‘iá»u má»›i, cần thiết cho bản thân để thay đổi cách làm cÅ© của mình. Äể làm được Ä‘iá»u đó, tôi tạo ra má»™t trò chÆ¡i để dạy những gì tôi đã há»c cách viết, má»™t môn tôi từng rá»›t hai lần ở trÆ°á»ng phổ thông. Ngày nay tôi được biết đến nhÆ° má»™t nhà văn hÆ¡n bất cứ ngành nghá» nào khác tôi từng làm. Nếu không có phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập, công việc và trong tài chính, tôi đã không dám mạo hiểm chuyển đôit cuá»™c Ä‘á»i mình. Mà nếu tôi không chuyển hÆ°á»›ng tôi sẽ thành vô dụng ở tuổi 47,s ẽ gặm nhấm quãng Ä‘á»i còn lại bằng lỳ ức vá» những ngày huy hoàng đã xa.

CÔNG Ä‚N VIỆCH LÀM ÔNT ÄỊNH GÓP PHẦN NHƯ THẾ NÀO CHO CUỘC Sá»NG GIA ÄÃŒNH? Bố mẹ ngày nay cần nhìn xa trông rá»™ng hÆ¡n trong việc há»c và tìm công ăn việc làm của con cái, vì chúng thông minh hÆ¡n. Chúng đã thấy được ảnh hưởng của công ăn việc làm ổn định đối vá»›i cuá»™c sống gia

đình, và chúng thấy bố mẹ chúng có công việc làm nhÆ°ng không có cuá»™c sống. Äó không phải là tÆ°Æ¡ng

lai mà con cái muốn. Äể trở thành bố mẹ thành công vá»›i mối quan hệ tốt đẹp vá»›i con cái mình, các bậc bố mẹ phải nhìn vào quả cầu pha lê, nhÆ°ng không phải của há» mà là của con cáo. Phải chia sẻ tầm nhìn vào tÆ°Æ¡ng lai, hÆ¡n là bắt ép con cáo theo quan Ä‘iểm vá» tÆ°Æ¡ng lai của mình.

Tôi đã thấy nhiá»u tranh luận giữa bố mẹ và con cái vá» phÆ°Æ¡ng pháp để thành công. Ví dụ, bố mẹ nói: “Con phải Ä‘i há»câ€, con cái lại bảo: “Con muốn ra khá»i trÆ°á»ngâ€. Äể có mối quan hệ thành công, bô mẹ phải thấy và hiểu được tầm nhìn của con cái, bởi vì rõ ràng ná»n giáo dục không tốt không phải là má»™t phần của tầm nhìn đó. Ở thá»i Ä‘iểm này, tôi không khuyên bố mẹ cứ để mặc kệ con cái muốn làm gì thì làm. Äiá»u tôi muốn nhấn mạnh là: bố mẹ cần nhìn xa hÆ¡n là cấp ghép phÆ°Æ¡ng pháp để thành công đã có

tác dụng mỹ mãn với mình vào đầu con cái. Tôi biết không dễ, nhưng tôi nghĩ như thế vẫn tốt hơn là xung

Ä‘á»™t.

Khi bố mẹ nhìn thấy Ä‘iá»u con cái nghÄ©, và hÆ°á»›ng Ä‘i của chúng thì việc thông tin giữa bố mẹ và con cái tốt hÆ¡n và bố mẹ sẽ chỉ dẫn cho chúng. Thật là vô ích khi bố mẹ nghiêm khắc bảo “Bố mẹ không muốn con làm nhÆ° thếâ€, nhÆ°ng bá»n trẻ cứ sẽ làm hoặc đã làm nhÆ° thế rồi. Chia sẻ quan Ä‘iểm và làm giảm thiểu sá»± va chạm trong phÆ°Æ¡ng pháp để thành công giữa bố mẹ và con cái đóng vai trò quan trá»ng trong sá»± hÆ°á»›ng dẫn dài hạn.

Má»™t khi đã có thông tin liên lạc, tôi nghÄ© bố mẹ nên chia sẻ vá»›i con cái ở Ä‘iểm chúng thích làm nhiá»u nghá» trong cuá»™c sống hÆ¡n là má»™t nghá» suốt Ä‘á»i. Má»™t khi nắm bắt được ý tưởng ấy, con cái sẽ Ä‘á» cao việc há»c suốt Ä‘á»i hÆ¡n. Khi đó, nó sẽ hiểu được tại sao cần phải phát triển phÆ°Æ¡ng pháp để thành công trong há»c tập để thành công trong há»c tập, và tại sao tá»›i trÆ°á»ng là quan trá»ng. Tôi nghÄ© Ä‘iá»u này không quan trá»ng vì tôi không nghÄ© bất cứ bố mẹ nài lại muốn con cái mình bị kẹt trong má»™t công việc không lối thoát, và “gừng càng gì càng cay.â€

So sánh những ý tưởng

Thá»i đại công nghiệp Thá»i đại công nghệ thông tin

Việc làm ổn định, theo bằng cấp Công việc tá»± do, công ty ảo Trả lÆ°Æ¡ng theo thâm niên Trả lÆ°Æ¡ng theo kết quả làm việc Má»™t công việc Có nhiá»u nghá»

Làm việc cho tới tuổi nghỉ hưu Nghỉ hưu sớm

Chạy theo chiếc kim đồng hồ Làm việc khi có cảm hứng

TrÆ°á»ng há»c Những cuá»™c thảo luận Bằng cấp Tài năng ná»™i lá»±c thật sá»± Kiến thức cÅ© Những ý tưởng má»›i

Kế hoạch nghỉ hưu của công ty Bản lý lịch hồ sơ tự quản lý

Kế hoạch nghỉ hÆ°u nhà nÆ°á»›c Không cần Ä‘iá»u này

Kế hoạch chăm sóc sức khoẻ của chính phủ Không cần

Làm việc ở công ty Làm việc tại nhà

Tóm lại, bạn và con bạn sec có nhiá»u sá»± lá»±a chá»n hÆ¡n bố mẹ bạn. Những sá»± lá»±a chá»n của thá»i đại công nghệ thông tin. Äiá»u mấu chốt là, ngày nay có nhiá»u sá»± lá»±a chá»n hn, và con cái bạn biết Ä‘iá»u đó. Thách thức ở đây là phải ủng há»™ trÆ°á»ng há»c, và bố mẹ chuẩn bị cho con cái có những kỹ năng há»c tập để chúng có càng nhiá»u sá»± lá»±a chá»n càng tốt. Tôi nghÄ©, chẳng có bố mẹ nào lại muốn con mình dừng chân ở ngay hiệu bán giày vì nó đã làm theo lá»i khuyên “Äi há»c thật tốt để có công ăn việc làm ổn định:. Ngaàynya con cáo cần được giáo dục tốt hÆ¡n thế.

MỘT LỜI NHẮN NHỦ CUá»I CÙNG

Trong má»™t lá»›p há»c dành cho ngÆ°á»i lá»›n, khi tôi nói vá»›i há» rằng chính lá»i khuyên “đi há»c thật tốt để có công ăn việc làm ổn định†đã sập bẫy, thì nhiá»u cánh tay giÆ¡ lên và yêu cầu giải thích rõ hÆ¡n. Nhiá»u ngÆ°á»i đã hiểu rõ đó là lá»i khuyên tốt cho đứa trẻ, nhÆ°ng là xấu đối vá»i ngÆ°á»i lá»›n… nhÆ°ng há» vẫn muốn biết nhiá»u hÆ¡n. Má»™t há»c viên há»i: “Bằng cách nào mà có công ăn việc làm lại khiến ta sập bẫy?â€

“Má»™t câu há»i hay,†tôi nói. “Không phải công ăn việc làm khiến ta sập bẫy, mà chính lá»i nhấn mạnh Ä‘i kèm vá»›i lá»i tuyên bố ‘đi há»c để có công ăn việc làm’ đã bẫy bạnâ€

Lá»i nhắn Ä‘i kèm? Má»™t há»c viên há»i. “Lá»i nhấn mạnh đó là g솓Lá»i nhấn mạnh đó: “Hãy cẩn thận và đừng có phạm lá»—i đóâ€

Äể có sức mạnh vá» tài chính

Lá»i Giá»›i Thiệu

Ngày nay, trong thá»i đại công nghệ thông tin, giáo dục đóng vai trò hết sÆ°c quan trá»ng .Nguyên tắc của những thá»i trÆ°á»›c Ä‘i há»c, ra trÆ°á»ng kiếm việc làm, Ä‘eo bám sá»± ổn định lâu dài của công việc, dành dụm tiá»n gá»­i tiết kiệm và hi vá»ng vá» hÆ°u được xã há»™i chăm lo đã lá»—i thá»i. Cái thá»i “Gừng càng già càng cay “đã qua rồi. Thá»i đại này đòi há»i chúng ta phải không ngừng há»c há»i để nâng cao kiến thức và trình Ä‘á»™. Chúng ta phải chịu trách nhiệm trÆ°á»›c cuá»™c sống của mình vì ngày nay chúng ta có rất nhiá»u sá»± lá»±a chá»n. Những gì ta đã há»c được là quan trá»ng, nhÆ°ng không quan trá»ng bằng tốc Ä‘á»™ chúng ta há»c há»i, thay đổi và thích nghi vá»›i lượng thông tin má»›i . Chúng ta đã thấy nhiá»u tấm gÆ°Æ¡ng của những ngÆ°á»i trẻ trên thế giá»›i biết lắm bắt cÆ¡ há»™i và đã thành công trong thá»i kỳ có nhiá»u thay đổi. HỠđã trở thành tỉ phú (Bill Gates ), hay ở tưổi U45 làm giám đốc của Tập Ä‘oàn lá»›n nhÆ° AOL, Time Warrner

Ná»n kinh tế ngày nay Ä‘ang cần những ngÆ°á»i trẻ có khả năng Ä‘á»™t phá bằng sá»± linh hoạt, sáng tạo hÆ¡n là những con ngÆ°á»i chỉ há»c theo khuôn mẫu. NhÆ° vậy, liệu việc giáo dục ở trÆ°á»ng không thôi có cung cấp đủ những gì cần thiết để chúng ta bÆ°á»›c vào Ä‘á»i thành công trong cuá»™c sống và thích nghi vá»›i sá»± thay đổi hay không? Liệu trÆ°á»ng há»c có trang bị đủ kiến thức vá» tài chính để chúng ta có thể làm giàu? Và chúng ta hãy nhá»› rằng cho dù chúng ta có rât nhiá»u tiá»n nhÆ°ng thiếu kiến thức để làm giàu được; rằng ngân hàng không đòi há»i há»c bạ mà há» muốn xem bản báo cáo tài chính của chúng ta. Há» muốn biết thành tích vá» tài chính của chúng ta chứ không cần biết chúng ta há»c giá»i nhÆ° thế nào. Do vậy, việc bố mẹ truyá»n đạt cho chúng ta thành công và giàu có.

Quyển sách này sẽ cung cấp những kiến thức và bí quết quí báu để chúng ta tá»± tin bÆ°á»›c vào thế giá»›i thá»±c thế giá»›i chúng ta phải đối đầu khi ra trÆ°á»ng, quyển sách này đăc biệt dành cho những ai:

- Muốn có khởi đầu thận lợi vỠtài chính trong cuộc sống để làm giàu,

- Muốn phát hiện và phát huy tài năng của mình,và

- Muốn trở thành ngÆ°á»i há»c suốt Ä‘á»i. “TIỀN BẠC LÀ Là TƯỞNGâ€

Khi tôi còn bé, ngÆ°á»i bố giàu thÆ°á»ng nói : “Tiá»n bạc là ý tưởng. Tiá»n bạc có thể là bất kỳ thứ gì con muốn.Nếu con nói, ‘Con sẽ chẳng bao giá» giàu,’ thì hẳn là con không trả nổi.â€

NgÆ°á»i bố thông thái của tôi lại nói nhiá»u vá» giáo dục.

Có phải má»—i đứa trẻ sinh ra Ä‘á»u giàu có và giá»i giang không? Má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© là có thể nhÆ° vậy và cÅ©ng có má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© là không thể. à kiến của bạn ra sao?

Phần 1: Sức mạnh đòn bẩy của trí óc

Sức mạnh đòn bẩy mạnh nhất đó là trí óc của chúng ta. Vấn Ä‘á» của loại đòn bẩy này là nó có thể làm việc theo ý của bạn hoặc cÅ©ng có thể chống lại bạn. Nếu bạn muốn vá» hÆ°u sá»›m và giàu, Ä‘iá»u đầu tiên bạn cần làm là sá»­ dụng sức mạnh của trí óc bạn để làm bạn giàu. Khi nói đến tiá»n bạc, nhiá»u ngÆ°á»i dùng sức mạnh của trí óc hỠđể làm há» nghèo thêm.

NhÆ° ngÆ°á»i cha giàu nói: â€Sá»± khác nhau lá»›n nhất giữa ngÆ°á»i giàu và ngÆ°á»i nghèo là ngÆ°á»i nghèo thÆ°á»ng hay nói “Tôi không mua nổi nó†nhiá»u hÆ¡n ngÆ°á»i giàuâ€. Trong phần này bạn sẽ thấy sá»± khác nhau giữa lá»i nói giàu và lá»i nói nghèo, lá»i nói nhanh và lá»i nói chậm. Bạn sẽ biết làm thế nào để thay đổi tÆ°Æ¡ng lai tài chính bằng cách thay đổi lá»i nói bạn sá»­ dụng và cách bạn suy nghÄ©. Nếu bạn thay đổi lá»i nói của bạn và suy nghÄ© theo cách ngÆ°á»i giàu, vá» hÆ°u sá»›m và giàu sẽ trở nên dá»… dàng.

Chương 1: Làm thế nào để vỠhưu sớm và giàu

Tiếp theo câu chuyện làm thế nào vợ tôi, Kim, ngÆ°á»i bạn tốt nhất của tôi, Lary, và tôi bắt đầu cuá»™c hành trình từ chá»— phá sản cho đến giàu có và vá» hÆ°u trong vòng 10 năm. Tôi kể câu chuyện này để khuyến khích những ai Ä‘ang trong nợ nần hoặc cần chút tá»± tin để bắt đầu cuá»™c hành trình vá» hÆ°u sá»›m. Khi Kim và tôi bắt đầu, chúng tôi gần hết tiá»n, không còn chút tá»± tin và lún sâu trong nợ. Chúng tôi có toàn nợ. Äiá»u khác biệt là những gì chúng tôi làm vá»›i những món nợ này.

Cuộc hành trình bắt đầu

Tháng 12 năm 1984, Kim, bạn tôi, Larry Clark và tôi Ä‘ang trượt tuyết ở Vancouver, British Columbia. Tuyết rất dày và trượt tuyết rất thú vị mặc dầu rất lạnh. Buổi tối, ba chúng tôi ngồi gần nhau trong cabin giữa những cây thông cao. Ngồi giữa đống lá»­a má»—i đêm, chúng tôi thảo luận kế hoạch của chúng tôi trong tÆ°Æ¡ng lai. Chúng tôi có những hy vá»ng rất cao nhÆ°ng lại rất ít tiá»m lá»±c. Kim và tôi Ä‘ang trong những đồng đôla cuối cùng và Larry Ä‘ang trong quá trình xây dá»±ng má»™t công ty khác. Những

cuá»™c thảo luận của chúng tôi kết thúc rất khuya, má»—i đêm. Chúng tôi thảo luận vá» những cuốn sách mà chúng tôi đã Ä‘á»c và những cuốn phim đã xem. Chúng tôi đã nghe các cuốn băng cát sét giáo dục Ä‘em theo và thảo luận những bài há»c ấy.

Vào ngày đầu năm, chúng tôi Ä‘á» ra mục tiêu cho năm má»›i. NhÆ°ng năm nay, mục tiêu của chúng tôi khác trÆ°á»›c. Larry muốn làm nhiá»u hÆ¡n thay vì Ä‘á» ra mục tiêu cho năm tá»›i. Anh ta muốn Ä‘á» ra mục tiêu thay đổi cuá»™c Ä‘á»i của chúng tôi. Anh ấy nói: “Tại sao chúng ta không viết má»™t kế hoạch để tất cả chúng ta được tá»± do tài chínhâ€.

Tôi lắng nghe những lá»i anh ta nói, nhÆ°ng Ä‘iá»u đó không thích hợp vá»›i tình trạng của tôi lúc đó. Tôi đã mÆ¡ má»™ng vá» Ä‘iá»u đó và biết má»™t ngày nào đó tôi sẽ làm được. NhÆ°ng ý tưởng tá»± do tài chính luôn luôn là ý tưởng của tÆ°Æ¡ng lai, không phải hôm nay…â€Tá»± do tài chính Æ°?†Tôi nói.

Larry nói:â€Chúng ta đã nói vá» nó nhiá»u lần rồi. NhÆ°ng tôi nghÄ© đây là lúc không phải nói, không phải mÆ¡ má»™ng, hãy bắt đầu tiến hành Ä‘i. Hãy viết xuống. Má»™t khi ta viết xuống, chúng ta biết phải làm gì. Má»™t khi chúng ta viết xuống, chúng ta sẽ há»— trợ lẫn nhau trong cuá»™c hành trìnhâ€.

Gần hết tiá»n, Kim và tôi đã nhìn nhau và nói: “Äó là ý kiến hay nhÆ°ng tôi nghÄ© tôi nên tập trung vào việc làm sao để tồn tại vào năm tá»›iâ€. Tôi vừa má»›i thất bại doanh nghiệp túi nylon Velcro. Sau khi phá sản vào năm 1979, tôi đã mất 5 năm để xây dá»±ng lại nó và sau đó lại bá» nó. Tôi bá» là vì doanh nghiệp đã thay đổi má»™t cách trầm trá»ng. Chúng tôi đã không còn sản xuất ở Mỹ. Äể cạnh tranh vá»›i các đối thủ khác, chúng tôi di dá»i nhà máy sang Trung Quốc, Äài Loan và Hàn Quốc. Tôi bá» doanh nghiệp là vì tôi không thể tiếp tục sá»­ dụng ý tưởng bóc lá»™t công nhân để làm giàu cho mình. Doanh nghiệp đã bá» tiá»n vào túi tôi nhÆ°ng tâm hồn tôi bị tổn thÆ°Æ¡ng. Tôi cÅ©ng đã mất má»™t số ngÆ°á»i bạn là cá»™ng sá»± của tôi. Tôi đã ra Ä‘i vá»›i má»™t phần chia ít á»i. Tôi không thể tiếp tục làm việc trong má»™t công ty mà tâm hồn tôi bị cô lập và vá»›i những cá»™ng sá»± mà tôi không thể nói chuyện được. Tôi không tá»± hào vá» việc tôi ra Ä‘i, nhÆ°ng tôi biết đây là lúc để ra Ä‘i. Tôi đã ở đó 8 năm và há»c được thật nhiá»u. Tôi đã há»c làm sao để xây dá»±ng má»™t doanh nghiệp, làm sao để huá»· bá» má»™t doanh nghiệp và làm sao để xây dá»±ng lại nó. Mặc dù tôi đã ra Ä‘i vá»›i má»™t số ít tiá»n, nhÆ°ng tôi đã Ä‘i vá»›i những bài há»c và kinh nghiệm vô giá.

“Cố lênâ€, Larry nói,â€Các bạn nhút nhát rồi. Thay vì đặt mục tiêu trong má»™t năm, hãy đặt mục tiêu lá»›n trong nhiá»u năm. Hãy Ä‘i đến tá»± doâ€.

“NhÆ°ng chúng tôi không có nhiá»u tiá»n. Bạn biết chúng tôi đã bắt đầu má»™t lần nữa. Tất cả những Ä‘iá»u chúng tôi muốn làm là tồn tại trong 6 tháng tá»›i hay 1 năm tá»›i. Làm sao chúng tôi nghÄ© vá» tá»± do tài chính khi trong đầu tôi bây giá» chỉ nghÄ© vá» tồn tạiâ€. Má»™t lần nữa tôi bị sốc và yếu Ä‘uối nhÆ° thế. Sá»± tÆ° tin trong tôi đã xuống rất thấp.

Larry tiếp: “Tôi không nói là vá» hÆ°u trong năm tá»›i. Tôi nói là lên kế hoạch vá» hÆ°u bây giá» Ä‘i. Hãy viết xuống mục tiêu, nghÄ© ra má»™t kế hoạch và sau đó tập trung vào ý tưởng đó. Hầu hết má»i ngÆ°á»i không nghÄ© vá» việc vá» hÆ°u cho đến khi quá trễ…hoặc há» lên kế hoạch vá» hÆ°u khi 65 tuổi. Tôi không muốn nhÆ° thế. Tôi muốn sống. Tôi muốn giàu. Tôi muốn du lịch khắp thế giá»›i khi còn trẻ để thích thú nóâ€

Và tôi ngồi đó lắng nghe Larry và bất thình lình, tôi nhá»› lại lá»i của ngÆ°á»i cha giàu: “Thá»­ thách lá»›n nhất của con là sá»± thiếu tá»± tin và sá»± lÆ°á»i biếng. Chính hai Ä‘iá»u này đã định nghÄ©a và giá»›i hạn con là ai. Nếu con muốn thay đổi con thì con phải vượt qua sá»± thiếu tá»± tin và sá»± lÆ°á»i biếng. Hai Ä‘iá»u này kiá»m hãm con là ngÆ°á»i nhá» bé và phủ nhận cuá»™c sống mà con muốn. Chẳng có ai cản Ä‘Æ°á»ng con ngoại trừ con lòng tin của con. Không thay đổi thì dá»… dàng. Hầu hết má»i ngÆ°á»i chá»n cách giữ nguyên cuá»™c sống hiện tại suốt Ä‘á»i. Nếu con vượt qua được sá»± thiếu tá»± tin và lÆ°á»i biếng, con sẽ tìm thấy cách cá»­a Ä‘i đến tá»± do â€.

NgÆ°á»i cha giàu đã nói vá»›i tôi Ä‘iá»u này trÆ°á»›c khi tôi rá»i Hawai để bắt đầu cuá»™c hành trình. Ông biết tôi rá»i Hawai vì Ä‘iá»u tốt. Ông biết tôi rá»i gia đình và má»™t nÆ¡i tôi cảm thấy rất ấm cúng. Ông biết tôi mạo hiểm để Ä‘i vào thế giá»›i mà không có chút bảo đảm an toàn nào. Bây giá» chỉ sau 1 tháng sau buổi nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i cha giàu, ngồi trên đỉnh núi tuyết này, tôi cảm thấy yếu Ä‘uối, bị tổn thÆ°Æ¡ng, không an toàn và lắng nghe ngÆ°á»i bạn thân nói những Ä‘iá»u tÆ°Æ¡ng tá»±. Tôi biết đây là lúc để trưởng thành hoặc từ bá» và trở vá» nhà. Äó là lúc để lá»±a chá»n. Tôi có thể để sá»± tá»± tin và lÆ°á»i biếng trong tôi chiến thắng hoặc tiếp tục Ä‘i tá»›i và thay đổi sá»± nhận thức. Äó là lúc để Ä‘i tá»›i hoặc Ä‘i lùi.

Tôi trở lại nói chuyện vá»›i Larry vá» tá»± do tài chính và nhận ra anh ta không thật sá»± nói vá» tá»± do. Vào lúc đó, tôi nhận thấy vượt qua sá»± thiếu tá»± tin và lÆ°á»i biếng là Ä‘iá»u quan trá»ng nhất tôi có thể làm. Nếu tôi không vượt qua được, cuá»™c Ä‘á»i tôi sẽ Ä‘i lùi lạiâ€.

“OK. Hãy làm Ä‘iá»u đó. Hãy lên kế hoạch tá»± do tài chínhâ€

Äó là ngày đầu năm 1985. Vào năm 1994, Kim và tôi đã tá»± do. Larry tiếp tục xây dá»±ng doanh nghiệp, đó là má»™t trong những doanh nghiệp phát triển nhanh nhất trong năm 1996. Larry nghỉ hÆ°u năm

1998 khi 46 tuổi sau khi bán công ty và nghỉ xả hơi một năm.

Làm thế nào tôi thá»±c hiện Ä‘iá»u đó?

Má»—i khi tôi kể câu chuyên này, tôi thÆ°á»ng được há»i: “Làm thế nào ông thá»±c hiện Ä‘iá»u đó?â€.

Tôi trả lá»i: “ Không phải tôi làm nhÆ° thế nào, mà tại sao tôi làm. Nếu không có cái tại sao, cái nhÆ° thế nào trở nên bất khả thi“.

Tôi có thể giải thích làm thế nào tôi , Kim và Larry được nhÆ° vây, nhÆ°ng tôi đã không. Làm sao nào chúng tôi làm được không quan trá»ng. Nếu cần, tôi chỉ nói Ä‘Æ¡n giản rằng trong khoảng thá»i gian

1985 đến 1994, Kim, Larry và tôi tập trung vào ba con Ä‘Æ°á»ng của ngÆ°á»i cha giàu đã dạy để Ä‘i đến giàu có, là:

1. Phát triển kỹ năng vỠdoanh nghiệp

2. Phát triển kỹ năng quản lý tiá»n bạc

3. Phát triển kỹ năng đầu tư

Có rất nhiá»u cuốn sách viết vá» các chủ Ä‘á» này, nhÆ°ng tôi nghÄ© quan trá»ng hÆ¡n là tại sao tôi đã làm

Ä‘iá»u đó, là bởi vì tôi muốn thách thức sá»± thiếu tá»± tin, lÆ°á»i biếng và quá khứ của tôi.

Tranh luận với bản thân

Äêm ấy, trên đỉnh núi, lắng nghe Larry, tôi bản thân tôi tranh luận vá»›i anh ấy. Má»—i khi anh ấy nói:

â€Hãy đặt mục tiêu, viết xuống má»™t kế hoạchâ€. Tôi nghe trong tôi muốn những Ä‘iá»u nhÆ°:

1. â€NhÆ°ng tôi không có tiá»nâ€

2. “Tôi không làm nổiâ€

3. “Tôi nghÄ© vá» nó sang năm, khi tôi và Kim ổn địnhâ€

4. “Larry không hiểu tình cảnh của tôiâ€

5. “Tôi cần nhiá»u thá»i gianâ€

Vì sao tôi quyết định vỠhưu sớm

Có bao nhiêu ngÆ°á»i trong số các bạn có dịp nói vá»›i bản thân mình “Tôi mệt má»i lắm rồi?†Vâng, vào ngày năm má»›i đó, ngồi quanh đống lá»­a vá»›i Kim và Larry, tôi đã mệt má»i và đã quyết định là phải thay đổi. Äó không phải là sá»± thay đổi vá» mặt trí óc, mà má»™t sá»± thay đổi sâu tận trong tôi. Äó là lúc cho sá»± thay đổi lá»›n và tôi biết tôi có thể thay đổi vì tôi khám phá vì sao tôi muốn Ä‘iá»u ấy:

1. Tôi đã gặp rắc rối quá nhiá»u vá» tài chính. Tôi đã đôi lần giàu có vá»›i công ty ví nylon, nhÆ°ng sau khi phá sản, tôi gặp rắc rối lần nữa. Tôi vẫn chÆ°a giàu có và đây là lúc để trở nên giàu.

2. Tôi quá mệt khi ở mức trung bình. Mặc dù khi ở trÆ°á»ng, thầy giáo thÆ°á»ng nói: “Robert là há»c sinh sáng sủa nhÆ°ng không chú ý vào chính mình. Suy cho cùng, cậu ấy chỉ là há»c sinh trung bình “

3. Khi tôi lên tám, tôi vá» nhà và nhìn thấy mẹ tôi ngồi khóc trên bàn ăn. Bà khóc vì chúng tôi còn má»™t núi hoá Ä‘Æ¡n chÆ°a trả. Cha tôi đã làm tất cả để kiếm tiá»n, nhÆ°ng là má»™t giáo viên, ông không thành công vá» tài chính. Ông thÆ°á»ng nói: †Äừng lo, tôi sẽ gánhâ€. NhÆ°ng ông đã không. Cách mà cha tôi đã gánh là ông quay lại trÆ°á»ng, làm việc nhiá»u hÆ¡n, và chá» tiá»n lÆ°Æ¡ng hàng năm tăng lên. Trong lúc đó, hoá Ä‘Æ¡n cứ chất đóng và mẹ tôi cảm thấy cô Ä‘Æ¡n nhiá»u hÆ¡n vì không ai lo nổi. Cha tôi không thích thảo luân vá» tiá»n bạc và nếu có chỉ là sá»± nổi giận.

4. Má»™t lý do nữa là vợ tôi, Kim. Tôi đã gặp ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i tuyệt vá»i và cô ấy cùng tôi cuá»™c hành trình tài chính này.

Tôi đã viết những Ä‘iá»u này vào mảnh giấy và cất ở má»™t nÆ¡i bí mật. Những ai đã Ä‘á»c cuốn sách thứ 2 của tôi, Rich dad’s Cashflow Quadrant, có thể nhá»› rằng má»i việc còn tệ hÆ¡n khi chúng tôi rá»i đỉnh núi ấy. Tôi bắt đầu cuốn sách bằng câu chuyện Kim và tôi đã sống trong xe hÆ¡i trong 3 tuần khi hết sạch tiá»n. Má»i chuyện không tốt hÆ¡n vì chúng tôi quyết định vá» hÆ°u giàu, đó là lý do tại sao chúng tôi tiếp tục.

Nhiá»u năm trÆ°á»›c tôi đã há»c má»™t Ä‘iá»u : Ä‘am mê là sá»± kết hợp của yêu và ghét. Nếu không có sá»± Ä‘am mê, thật khó mà hoàn thành bất cứ việc gì. NgÆ°á»i cha giàu thÆ°á»ng nói: “Nếu con muốn cái gì, hãy Ä‘am mê nó. Sá»± Ä‘am mê mang lại sá»± sống cho con. Nếu con muốn thứ gì con không có, hãy khám phá vì sao con yêu cái con muốn có và vì sao con ghét cái con không muốn không có. Khi con kết hợp hai ý tưởng đó, con sẽ tìm thấy năng lượng để lấy được bất cứ thứ gì con muốnâ€.

Tôi Ä‘á» nghị bạn hãy viết má»™t danh sách những Ä‘iá»u yêu và ghét vào chá»— trống dÆ°á»›i đây. Có thể bạn sẽ sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i vá»›i nhiá»u sá»± Ä‘am mê hÆ¡n. Hãy ngồi xuống và khám phá Ä‘iá»u bạn yêu và ghét. Hãy viết xuống. Viết xuống mÆ¡ Æ°á»›c, mục tiêu và kế hoạch của bạn để được tá»± do tài chính, vá» hÆ°u sá»›m, càng sá»›m càng tốt. Má»™t khi đã được viết xuống, bạn có thể Ä‘Æ°a cho má»™t ngÆ°á»i bạn xem để có thể há»— trợ bạn thành công. Hãy nhìn vào mảnh giấy vá»›i những mÆ¡ Æ°á»›c, mục tiêu và kế hoạch má»™t cách thÆ°á»ng xuyên, luôn nói vá» nó, tìm kiếm sá»± há»— trợ và sẵn sàng không ngừng há»c há»i , má»i chuyện sẽ bắt đầu diá»…n ra.

Má»™t lá»i chú thích, Tôi nghe nhiá»u ngÆ°á»i nói: “Tiá»n không mang lại hạnh phúcâ€. Câu nói ấy phần nào đúng. NhÆ°ng tiá»n có thể mua được thá»i gian để tôi làm những Ä‘iá»u tôi yêu thích và trả tiá»n cho ngÆ°á»i khác làm những Ä‘iá»u tôi không thích.

Chương 2: Tại sao phải vỠhưu càng sớm càng tốt

Sau gần 10 năm làm việc cá»±c nhá»c và rắc rối, tôi đã tá»± do tài chính vào năm 47 tuổi. Năm đó,

1994, má»™t ngÆ°á»i bạn đã gá»i cho tôi và nói: “Hãy xả hÆ¡i ít nhất má»™t năm sau khi bán các doanh nghiệp†“Má»™t năm à?†Tôi trả lá»i.â€Tôi định nghỉ xả hÆ¡i cả Ä‘á»i còn lại của tôiâ€

“Không đâu?†Nyhl nói. Nyhl là má»™t thành viên của má»™t nhóm đã xây dá»±ng má»™t vài công ty lá»›n, trong số đó có MTV và CMT vào những năm 1980. Sau khi xây dá»±ng và bán Ä‘i vài công ty, anh nghỉ hÆ°u năm 41 tuổi. Chúng tôi làm bạn và anh Ä‘ang dạy tôi bài há»c vá» nghỉ hÆ°u. “Trong vòng 3 tháng, bạn sẽ chán và bạn sẽ bắt đầu xây dá»±ng má»™t công ty khácâ€, anh nói. “Äiá»u khó nhất đối vá»›i bạn là chẳng có việc gì làm. Vì vậy tôi khuyên bạn hãy Ä‘á» ra mục tiêu má»›i, chá» trong má»™t năm trÆ°á»›c khi bắt đầu má»™t công ty má»›i.â€

Tôi cÆ°á»i và cố gắng cam Ä‘oan vá»›i anh rằng tôi không có ý định bắt đầu má»™t công ty má»›i. Tôi nói: “Tôi nghỉ hÆ°u rồi. Tôi không phải trở lại làm việc. Lần sau bạn gặp tôi , bạn sẽ không nhận ra tôi dâu. Tôi không mặc áo khoác hay để tóc ngắn nữa. Tôi sẽ trông nhÆ° tên lang thang trên bãi biểnâ€

Nyhl nghe tôi nói, nhÆ°ng anh nhấn mạnh cho tôi. Anh muốn tôi nghe và hiểu những gì anh muốn nói. Sau buổi nói chuyện dài anh bắt đầu nói thận trá»ng: “Rất ít ngÆ°á»i có cÆ¡ há»™i nhÆ° cậu. Mấy ai được tá»± do tài chính và chẳng có việc gì làm. Không nhiá»u ngÆ°á»i nghỉ hÆ°u giữa Ä‘á»i. Hầu hết má»i ngÆ°á»i không thể ngừng làm việc, cho dù há» rất muốn…cho dù há» ghét công việc của há»â€.

Nyhl tiếp tục giải thích rằng hầu hết các nhà doanh nghiệp Ä‘á»u bán công ty của há» và xây dá»±ng lại công ty khác ngay sau đó. Anh nói: “TrÆ°á»›c đây, tôi đã từng xây dá»±ng má»™t công ty, bán nó và ngay lập tức xây dá»±ng má»™t công ty khác. Tôi đã xây và bán ba công ty vào lúc tôi 35 tuổi. Tôi có rất nhiá»u tiá»n nhÆ°ng không thể ngừng làm việc. Tôi không biết ngừng lại là thế nào. Nếu không làm việc tôi cảm thấy mình vô dụng và lãng phí thá»i gian, vì vậy tôi làm việc chăm chỉ hÆ¡n. Sá»± chăm chỉ ấy đã cÆ°á»›p Ä‘i thá»i gian của tôi vá»›i gia đình. Rồi má»™t ngày tôi quyết định làm má»™t Ä‘iá»u gì đó khác biệt. Sau khi bán Ä‘i công ty cuối cùng và bá» hàng triệu đô trong ngân hàng, tôi nghỉ xả hÆ¡i má»™t năm. Dành trá»n má»™t năm cho gia đình là má»™t quyết định tốt nhất của tôi từ trÆ°á»›c đến nay. Không mấy ai có được niá»m vui khi có má»™t năm ngồi và nghÄ© vá» bản thân mìnhâ€

Äiá»u khó nhất mà tôi phải làm

Nyhl nói đúng. Äiá»u khó nhất khi vá» hÆ°u là chẳng có gì làm. Sau nhiá»u năm, tôi đã thức dậy vào buổi sáng mà chẳng có gì hối hả để làm. Vào tháng 9 năm 1994, tôi đã hoàn thành việc bán Ä‘i các doanh nghiệp. Tôi bá» tiá»n trong ngân hàng và mua vài căn há»™, kho hàng, tôi chính thức nghỉ hÆ°u. Lúc đó tôi 47

và vợ 37. Tôi đã hoàn toàn tá»± do tài chính, phần Ä‘á»i còn lại tôi chỉ muốn hưởng thụ. Äúng nhÆ° Nyhl nói, tôi thức dậy sá»›m, nhận ra hôm nay chẳng có kế hoạch gì. Tôi chẳng gá»i Ä‘iện cho ai và cÅ©ng không ai gá»i cho tôi. Tôi cô Ä‘Æ¡n má»™t mình chẳng biết Ä‘i đâu. Tôi cảm thấy vô dụng và lãng phí. Nyhl nói đúng, không có gì làm là chuyện khó nhất đối vá»›i tôi. Sau đó tôi và Kim đã Ä‘i du lịch ở Fiji, đó là má»™t nÆ¡i tuyệt vá»i. NÆ¡i đó tôi đã suy nghÄ© thật nhiá»u vá» bản thân mình. Tôi đã có thá»i gian nghÄ© vá» gia đình, những ngÆ°á»i bạn cÅ©, những ngÆ°á»i bạn gái cÅ© và những cá»™ng sá»± trÆ°á»›c đây. Tôi nghÄ© vá» lá»±a chá»n của tôi và tá»± há»i Ä‘iá»u gì sẽ xảy ra nếu tôi có má»™t lá»±a chá»n khác…chẳng hạn nhÆ°: Äiá»u gì sẽ xảy ra nếu tôi cÆ°á»›i cô bạn gái thá»i Ä‘i há»c? Äiá»u gì xảy ra nếu tôi không làm phi công trong cuá»™c chiến tranh Vietnam? Äiá»u gì sẽ xảy ra nếu tôi lẩn tránh cuá»™c chiến đó nhÆ° phần lá»›n các bạn tôi đã làm? Äiá»u gì xảy ra nếu tôi há»c lấy bằng Thạc sÄ© thay vì thành lập công ty túi nylon Velcro? Và quan trá»ng hÆ¡n, tôi đã há»c được gì và tôi trở thành ngÆ°á»i thế nào sau những thành công và thất bại ?

Äúng là bạn không thể thay đổi quá khứ…nhÆ°ng bạn có thể thay đổi quan Ä‘iểm của bạn vá» quá khứ. Thá»i gian đó đã cho tôi cÆ¡ há»™i dừng lại và nhìn lại cuá»™c Ä‘á»i. Có nhiá»u Ä‘iá»u tôi đã làm mà tôi không tá»± hào chút nào và tôi không muốn làm lại lần nữa. Có nhiá»u lá»—i lầm mà tôi Æ°á»›c ao tôi đã không phạm phải. Có những ngÆ°á»i bạn tốt mà tôi đã làm há» Ä‘au lòng. Trong năm ấy, tôi khám phá ra những sá»± kiện trong Ä‘á»i tôi quan trá»ng nhÆ° thế nào. Khi đó, tôi cÅ©ng đã liên lạc lại vá»›i những ngÆ°á»i bạn cÅ©, gia đình và chính bản thân tôi và cảm Æ¡n hỠđã là má»™t phần của cuá»™c Ä‘á»i tôi. Ngồi má»™t mình trên đỉnh núi, tôi đã có thá»i gian nói lá»i “cảm Æ¡n†vá»›i quá khứ của tôi và chuẩn bị cho tÆ°Æ¡ng lai.

Ngày nay, khi nói trÆ°á»›c công chúng vá» khoảng thá»i gian này, tôi thÆ°á»ng nói: “Äiá»u tuyệt vá»i nhất của việc vá» hÆ°u sá»›m và nghỉ ngÆ¡i má»™t năm là bạn có cÆ¡ há»™i để bắt đầu cuá»™c Ä‘á»i má»™t lần nữaâ€.

MÆ°á»i tám tháng sau khi bán các doanh nghiệp và nghỉ hÆ°u, cuối cùng tôi lái xe ra khá»i những ngá»n núi phía nam Arizona. Tôi không biết tiếp theo phải làm gì… tôi chỉ biết tôi muốn làm Ä‘iá»u gì đó khác biệt. Trong máy vi tính của tôi đã có bản thảo của Rich dad poor dad và trong cặp tôi đã có bản phác hoạ của trò chÆ¡i Cashflow 101. Ná»­a Ä‘á»i còn lại của tôi bắt đầu. Lúc này tôi đã già dặn hÆ¡n, khôn ngoan hÆ¡n, thông minh hÆ¡n, ít lo lắng hÆ¡n và đáng tin cậy hÆ¡n.

Rá»i khá»i ngá»n núi vá»›i ná»­a cuá»™c Ä‘á»i má»›i bắt đầu. Tôi không còn Ä‘i theo tiếng gá»i của cuá»™c Ä‘á»i nữa, không còn theo những mong Æ°á»›c của cha me, thầy cô, bạn bè hay thá»i thÆ¡ ấu. Cuá»™c Ä‘á»i tôi bắt đầu và đây là lúc tôi dành cuá»™c Ä‘á»i cho trách nhiệm của tôi.

Và lý do chính tôi khuyên má»i ngÆ°á»i hãy vá» hÆ°u càng sá»›m càng tốt . Äiá»u đó sẽ cho bạn má»™t cÆ¡

há»™i để bắt đầu cuá»™c Ä‘á»i má»›i.

Chương 3: Làm thế nào tôi vỠhưu sớm

Mùa xuân năm 1999, tôi có má»™t buổi nói chuyện vá»›i khoảng 250 quan chức ngân hàng ở Los Angeles. Tôi là ngÆ°á»i nói đầu tiên vào buổi sáng, tôi đã bay từ Phoenix(nÆ¡i tôi sống) từ đêm hôm trÆ°á»›c. Sau bữa Ä‘iểm tâm, tôi ngồi trong phòng khách sạn và nghÄ© trong đầu chủ Ä‘á» vá» những gì phải nói vá»›i mấy ông quan chức ngân hàng này. Bình thÆ°á»ng tôi nói vá» : bản kê tài chính, sá»± hiểu biết vá» tài chính và sá»± khác nhau giữa tài sản và tiêu sản…nhÆ°ng dÆ°á»ng nhÆ° không thích hợp vá»›i những ngÆ°á»i này. Há» không phải những quan chức ngân hàng bình thÆ°á»ng, há» là những nhà cho vay. Tôi nghÄ© há» hiểu rõ vá» những kiến thức tài chính cÆ¡ bản mà tôi thÆ°á»ng nói, hay ít nhất tôi cÅ©ng hi vá»ng nhÆ° vậy.

Buổi nói chuyện của tôi theo kế hoạch là 9:30, bây giỠđã là 8:00. Tôi muốn có má»™t ý tưởng má»›i cho những ngÆ°á»i này. Ngồi trên bàn, tôi liếc nhìn tá» báo mà khách sạn đã cung cấo. Trên trang nhất là má»™t tấm hình của má»™t cặp vợ chồng ngồi trên chiếc xe đánh gôn của há» và má»™t dòng nhan Ä‘á»:â€Chúng tôi quyết định nghỉ hÆ°u sá»›mâ€.

Tá» báo giải thích kế hoạch nghỉ hÆ°u 410k của cặp vợ chồng này đã hoàn thành 10 năm trÆ°á»›c. Nhá» thị trÆ°á»ng chứng khoán bùng phát nên há» nghỉ hÆ°u sá»›m hÆ¡n 6 năm so vá»›i kế hoạch. Khi đó ngÆ°á»i chồng 59 tuổi và ngÆ°á»i vợ 56 tuổi. Tá» báo trích dẫn lá»i nói của há» â€Quỹ chung của chúng tôi đã hoạt Ä‘á»™ng khá tốt và má»™t ngày kia chúng tôi nhận ra chúng tôi là triệu phú. Thay vì làm việc thêm 6 năm, chúng tôi nghÄ© lại, bán nhà cá»­a và mua căn nhá» hÆ¡n ở khu nghỉ hÆ°u, trả thêm tiá»n từ lợi nhuận bán căn nhà vào tiá»n thế chấp, cắt giảm chi phí và hôm nay chúng tôi chÆ¡i gôn má»—i ngàyâ€

Tôi đã tìm thấy chủ Ä‘á» cho buổi nói chuyện. Äá»c xong bài báo, tôi tắm rá»­a, thay đồ và chá» những nhà cho vay. Äúng 9:30, tôi được giá»›i thiệu và lên sân khấu. Tôi chiếu lá»›n bài báo lên, bắt đầu buổi nói chuyện bằng cách chỉ vào bức anh của đôi vợ chồng và lặp lại nhan Ä‘á» :â€Chúng tôi quyết định vá» hÆ°u sá»›mâ€. Tôi chỉ ra tuổi của đôi vợ chồng và đôi dong chú thích trong bài báo. Äặt tá» báo xuống tôi nói: â€Vợ tôi , Kim, và tôi vá» hÆ°u thật sá»›m. Vào năm 1994, tôi 47 tuổi và vợ tôi 37 tuổi. Tôi nhìn quanh phòng và nhận thấy những ngÆ°á»i khác nhau vá» Ä‘á»™ tuổi Ä‘ang bị thu hút. Sau má»™t hồi im lặng, tôi tiếp: “Tôi há»i các bạn nhé…Làm thế nào mà tôi vá» hÆ°u trÆ°á»›c ông ta 12 năm…và vợ tôi sá»›m hÆ¡n 19 năm? Äiá»u gì tạo ra sá»± khác biệt?â€

Sá»± im lặng vẫn tiếp tục. Tôi đã bắt đầu má»™t cách tệ hại. Tôi biết còn quá sá»›m và tôi biết tôi đã yêu cầu thính giả phải suy nghÄ© thay vì lắng nghe. Tôi biết tôi có thể kiêu căng và tá»± phụ, so sánh sá»± nghỉ hÆ°u sá»›m hÆ¡n đôi vợ chồng trong tá» báo. NhÆ°ng tôi muốn để lại dấu ấn cho những ngÆ°á»i này và quá muá»™n để quay đầu lại. Tôi cảm thấy mình nhÆ° ngÆ°á»i há» Ä‘ang nói câu chuyện vui mà khán giả chẳng ai cÆ°á»i. Tiếp tục, tôi há»i: “Bao nhiêu ngÆ°á»i trong số bạn có kế hoạch vá» hÆ°u sá»›m?â€

Má»™t lần nữa không ai trả lá»i. Không ai giÆ¡ tay. Không khí nặng ná» trong phòng tăng lên. Tôi nhÆ° chết đứng trên sân khấu. Tôi biết tôi đã làm Ä‘iá»u gì đó quá nhanh. Nhìn xuống đám đông, tôi thấy hầu hết má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u trẻ hÆ¡n tôi. Má»™t số bằng tuổi tôi thì không ấn tượng lắm khi tôi nói vá» nghỉ hÆ°u sá»›m. Tôi há»i tiếp: “Bao nhiêu ngÆ°á»i trong số các bạn dÆ°á»›i 45 tuổi?â€.

Bất thình lình có trả lá»i. Những cánh tay chậm chạp giÆ¡ lên khắp căn phòng. Tôi Æ°á»›c khoảng 60% số ngÆ°á»i đã giÆ¡ tay để ra dấu rằng há» chÆ°a đến 45 tuổi. Thay đổi cách nói chuyện, tôi há»i đám đông: â€Bao nhiêu trong số bạn muốn vá» hÆ°u trong khoảng thá»i gian 40-50 tuổi và tá»± do tài chính trong khoảng Ä‘á»i còn lại?â€

Bây giá» những cánh tay giÆ¡ lên hăng hái hÆ¡n. Tôi bắt đầu giao thiệp tốt hÆ¡n và những thính giả bằng tuổi tôi hoặc lá»›n hÆ¡n bắt đầu lúng túng, há» nhìn những ngÆ°á»i trẻ tuổi ngang hàng. Nhận thấy sá»± không hài lòng của những ngÆ°á»i này, tôi cần phải nói Ä‘iá»u gì đó để há» không ghét.

Nhìn sang những ngÆ°á»i này tôi cÆ°á»i và nói: “Tôi xin cảm Æ¡n các nhân viên ngân hàng cho vay trên toàn thế giá»›i vì há» giúp tôi hoàn thành việc vá» hÆ°u sá»›m, chứ không phải những nhà môi giá»›i bất Ä‘á»™ng sản hay chứng khoán, cÅ©ng không phải các nhà cố vấn tài chính hay kế toán viên. Chính là các bạn, những ngÆ°á»i cho vay trên thế giá»›i, những ngÆ°á»i làm cho giấc mÆ¡ vá» hÆ°u sá»›m hÆ¡n bố tôi 20 năm thành hiện thá»±c†Nhìn quanh căn phòng, tôi thấy sá»± bá»±c bá»™i Ä‘ang bắt đầu tiêu tan và tôi có thể tiếp tục buổi nói chuyện. Tôi há»i tiếp: “Vậy làm thế nào tôi có thể vá» hÆ°u sá»›m hÆ¡n cặp vợ chồng trong tá» báo và làm thế nào các nhà cho vay nhÆ° các bạn đã giúp tôi?â€

Má»™t lần nữa là sá»± im lặng. Tôi bắt đầu nhận ra rằng há» không biết đã giúp tôi nhÆ° thế nào. Mặc dầu vẫn là sá»± im lặng nhÆ°ng lần này há» dÆ°á»ng nhÆ° đã được đánh thức. Quýêt định không há»i nữa vì sẽ khiến há» do dá»±. Tôi quay sang viết hai chữ thật lá»›n:

Nợ & Tiá»n quỹ

Trở lại vá»›i khán giả, tôi chỉ vào chữ Nợ và nói: “Tôi có thể vá» hÆ°u sá»›m hÆ¡n vì tôi dùng nợ để há»— trợ cho việc vá» hÆ°u. Còn đôi vợ chồng này, những ngÆ°á»i vá»›i chÆ°Æ¡ng trình 401k, dung tiá»n quỹ của hỠđể há»— trợ há» vá» hÆ°u. Vì vậy há» mất thá»i gian lâu hÆ¡n tôiâ€.

Dừng lại má»™t lúc, tôi muốn để há» hiểu sâu má»™t tí. Thế rồi má»™t ngÆ°á»i giÆ¡ tay và há»i: “à ông là những ngÆ°á»i trong tá» báo này dùng tiá»n của hỠđể vá» vá» hÆ°u còn ông thì dùng tiá»n của chúng tôi để vá» hÆ°uâ€

“Äúng thếâ€, tôi nói. “Tôi dùng tiá»n của các bạn và lún sâu trong nợ , còn há» thì cố gắng thoát nợâ€

“Vì vậy mà há» mất thá»i gian lâu hÆ¡n àâ€, má»™t ngÆ°á»i khác nói. “MÆ°á»i hai năm lâu hÆ¡n ông. Há» mất thá»i gian lâu hÆ¡n vì há» dùng tiá»n của há», tiá»n quỹ của chính hỠđể vá» hÆ°uâ€.

MÆ°á»i tám năm của má»™t Ä‘á»i ngÆ°á»i

Tôi cÆ°á»i, gật đầu và nói: “Äối vá»›i tôi, vá» hÆ°u ở cái tuổi 47 đã cho tôi thêm 18 năm khi so sánh vá»›i ai đó vá» hÆ°u ở tuổi 65. Và 18 năm là giá trị biết chừng nào…18 năm của tuổi trẻ? Äối vá»›i vợ tôi thì cô ấy có thêm 28 năm để được hưởng tuổi trẻ. Có bao nhiêu bạn ở đây muốn vá» hÆ°u sá»›m để được hưởng tuổi trẻ, sức sống và tá»± do…tá»± do để làm bất cứ chuyện gì bạn muốn để kiếm toàn bá»™ số tiá»n bạn cần?â€

Nhiá»u cánh tay giÆ¡ lên khắp căn phòng. Bây giá» có thêm nhiá»u nụ cÆ°á»i kèm theo những cánh tay ấy. Äúng nhÆ° mong đợi, có vài ngÆ°á»i ngồi khoanh tay trÆ°á»›c ngá»±c và gác chân lên đầu gối. Buổi nói chuyện của tôi dÆ°á»ng nhÆ° không được hài lòng bởi những ngÆ°á»i này. Những ngÆ°á»i hoài nghi thì luôn hoài nghi. DÆ°á»ng nhÆ° tôi không đụng chạm đến há» và ít nhất tôi đã cứu nguy được phần mở đầu tệ hại và má»™t số ngÆ°á»i đã đứng vá» phía tôi.

Má»™t ngÆ°á»i đàn ông dãy ghế trÆ°á»›c giÆ¡ tay và há»i: “Ông không phiá»n giải thích chút xíu làm thế

nào ông sá»­ dụng nợ và há» sá»­ dụng tiá»n quỹâ€.

“Äược thôiâ€, tôi nói và hạnh phúc khi có cÆ¡ há»™i để giải thích xa hÆ¡n. Cầm tá» báo và chỉ vào tấm hình tôi nói: “Những ngÆ°á»i này vá» hÆ°u trÆ°á»›c kế hoạch 6 năm, nếu 65 là cái mốc để vá» hÆ°u, là nhá» thị trÆ°á»ng chứng khoán làm việc tốt. Cho nên , ông ta làm tốt vì đã đầu tÆ° tiá»n của ông vào thị trÆ°á»ng. Liệu sẽ tốt hÆ¡n cho ông ấy nếu ông mượn tiá»n của ngân hàng các bạn và đầu tÆ° tiá»n của các bạn vào thị trÆ°á»ng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° thế?â€

Má»™t chút lo lắng hiện lên trên các gÆ°Æ¡ng mặt. Äiá»u tôi vừa nói đã làm há» bối rối. Má»™t chàng trai trẻ vá»›i vẻ khó hiểu đã lên tiếng: “ NhÆ°ng tôi sẽ không cho ông ấy mượn tiá»n để đầu tÆ° chứng khoán?â€

“Tại sao?†, tôi há»i.

“Bởi vì nó rất rủi roâ€, anh ta trả lá»i.

Gật đầu , tôi nói: â€Bởi vì rủi ro nên những ngÆ°á»i vá» hÆ°u này đã phải dùng tiá»n của há»..tiá»n quỹ của há». Kế hoạch hÆ°u của há», 401k, đã làm việc tốt và loại cổ phiếu há» chá»n cÅ©ng vậy. Há» làm tốt vì thị trÆ°á»ng làm việc tốt. Thị trÆ°á»ng làm việc tốt vì hàng triệu ngÆ°á»i làm tốt, hàng triệu ngÆ°á»i ấy cÅ©ng nhÆ° há» thôi, cùng làm những Ä‘iá»u nhÆ° nhau vào má»™t thá»i Ä‘iểm…vì vậy há» vá» hÆ°u sá»›m. NhÆ°ng há» mất thá»i gian lâu hÆ¡n vì há» dùng tiá»n của chính há». Thú vị ở chá»—, hỠđầu tÆ° vào ngành của các bạn, mà há» không được

cho mượn tiá»n vì nhân tố rủi ro. Ngân hàng của các bạn không cho mượn tiá»n để suy xét vá» thị

trÆ°á»ng chứng khoán , đúng không?â€

Hầu hết má»i ngÆ°á»i trong phòng gật đầu.

“Vậy ý ông là há» may mắn a`?â€, má»™t ngÆ°á»i khác há»i

“Vâng, hỠđã ở đúng nÆ¡i đúng lúc của chu kì thị trÆ°á»ngâ€, tôi nói. “Nếu chiá»u hÆ°á»›ng Ä‘i ngược lại, hỠđã không thể vá» hÆ°u sá»›m rồiâ€

“Vậy ông dùng tiá»n của chúng tôi để đầu tÆ° vào cái gì?â€

“Bất Ä‘á»™ng sảnâ€, tôi nói. “Các bạn còn cho mượn tiá»n vào việc gì nữa? Các bạn là những ngÆ°á»i cho vay, không phải à? Các bạn không phải là những nhà đầu tÆ°, phải không?â€

Má»™t ngÆ°á»i trẻ gật đầu và nói nhá»: “Chúng ta là những nhân viên ngân hàng cho vay và chúng ta cho mượn tiá»n vào bất Ä‘á»™ng sản, không phải chứng khoán, không phải khế Æ°á»›c , cÅ©ng không phải vào các quỹ chungâ€.

“NhÆ°ng không phải thị trÆ°á»ng chứng khoán tăng giá nhiá»u hÆ¡n bất Ä‘á»™ng sản trong 10 năm gần đây sao?â€, má»™t phụ nữ trẻ nói. “ Quỹ 401k của tôi đã thá»±c hiện tốt hÆ¡n nhiá»u so vá»›i các vụ đầu tÆ° bất Ä‘á»™ng sản mà tôi từng thấyâ€.

“Äiá»u đó có thể đúngâ€, tôi nói. “NhÆ°ng quỹ 401k tăng giá trị vì thị trÆ°á»ng trên đà Ä‘i lên và tăng lợi nhuận. Vậy chính sách của bạn là đầu tÆ° vào thị trÆ°á»ng Ä‘ang lên và có thể tăng lợi nhuận à?â€

“Không phải là má»™t chính sáchâ€, cô ấy trả lá»i.

“Tôi cÅ©ng vậyâ€, tôi trả lá»i. “Tôi không chỉ đầu tÆ° vì tăng lợi nhuận. Giá trị của các bất Ä‘á»™ng sản của tôi không cần phải tăng giá trị thì tôi má»›i có thể làm ra tiá»n…mặc dù má»™t số đã tăng giá rất nhanh trong cùng thá»i kỳ và không có cái nào giảm giá nhÆ° cổ phiếu hay các quỹ chungâ€.

“Vậy nếu ông đầu tÆ° để tăng lợi nhuận, thì ông đầu tÆ° vì cái gì?â€, cô ấy há»i.

“Tôi đầu tÆ° vì vòng quay tiá»n mặtâ€, tôi nói nhá». “ Quỹ 401k đã bá» vô túi các bạn bao nhiêu tiá»n má»—i tháng để các bạn tiêu xài?â€

“Chẳng có gìâ€,cô ấy nói. “Mục đích của kế hoạch vá» hÆ°u là có sá»± giảm thuế và số tiá»n đó vào tài khoản của chúng tôi. Nó không có mục đích tạo vòng quay tiá»n mặt cho chúng tôi.â€

“Bạn có sở hữu bất Ä‘á»™ng sản nào để tạo vòng quay tiá»n mặt hàng tháng cá»™ng vá»›i sá»± giảm thuếâ€, tôi há»i.

“Khôngâ€, cô ấy nói. “Những gì tôi có là kế hoạch đầu tÆ° vào các quỹ chungâ€. “Và bạn là nhân viên ngân hàng cho vay phải không?â€, tôi há»i vá»›i giá»ng trêu chá»c.

Cô ấy tiếp: “Ông mượn tiá»n của chúng tôi để mua bất Ä‘á»™ng sản. Má»—i tháng má»—i bất Ä‘á»™ng sản đó Ä‘em lại vòng quay tiá»n mặt cho ông. Ông và vợ ông có thể vá» hÆ°u vì ông có vòng quay tiá»n mặt trong khi chúng tôi thì hy vá»ng có sá»± tăng giá của các quỹ chung và hy vá»ng vá» hÆ°u sau đó…hy vá»ng thị trÆ°á»ng không khủng hoảng khi đến lúc vá» hÆ°u. Nói cách khác, tôi giúp ông vá» hÆ°u sá»›m nhÆ°ng tôi không giúp chúng tôi?â€

“Äó có thể là má»™t Ä‘iá»u tôi muốn nhắm tá»›iâ€, tôi trả lá»i. â€Và đó là lý do vì sao tôi ở đây cảm Æ¡n các bạn và ngành nghá» của các bạn vì đã đóng góp vào quỹ hÆ°u của chúng tôi. Các bạn đã đóng góp hàng triệu đô vì vậy tôi đã có thể nghỉ hÆ°u sá»›m. Tôi hy vá»ng các bạn cÅ©ng suy nghÄ© và làm nhÆ° cho chính các bạnâ€.

Buổi nói chuyện kết thúc và mặc dù há» là những quan chức ngân hàng cho vay, tôi có thể nghe những lá»i nhÆ° thế này trong đám đông:

1. “Những gì ông ấy nói quá rủi roâ€

2. “Tôi sẽ không bao giá» cho ông ta mượn tiá»n nữaâ€

3. “Ông ấy không biết ông Ä‘ang nói cái gìâ€

4. “Bạn không thể làm nhÆ° vậy hôm nay. Thị trÆ°á»ng đã khác rồiâ€

5. “Ông ta chỉ may mắn. Cứ chá» thị trÆ°á»ng khủng hoảng rồi ông ta sẽ quỳ gối năn nỉ chúng taâ€

6. “Bất Ä‘á»™ng sản quá nhiá»u rồi, sẽ sá»›m khủng hoảngâ€

7. “Biết bao nhiêu ngÆ°á»i nhÆ° ông ta phá sản vá»›i bất Ä‘á»™ng sảnâ€

8. “Nếu nợ nhiá»u quá, tôi sẽ không cho ông ta mượn tiá»n nữaâ€.

9. “Nếu ông ta vá» hÆ°u rồi, còn đến đây làm gì nữaâ€

Bài há»c của ngÆ°á»i cha nghèo

NgÆ°á»i cha nghèo của tôi thÆ°á»ng khuyên “Äến trÆ°á»ng, đạt Ä‘iểm cao, tìm công việc ổn định, làm việc chăm chỉ và tiết kiệm tiá»nâ€. Ông còn trích dẫn những câu danh ngôn nhÆ° â€Äừng là ngÆ°á»i mượn tiá»n hay là ngÆ°á»i cho mượnâ€. hoặc “Má»™t xu tiết kiệm được là má»™t xu kiếm được†hoặc “Nếu bạn không mua nổi nó thì đừng mua nó, luôn trả bằng tiá»n mặtâ€.

Cuá»™c Ä‘á»i ngÆ°á»i cha nghèo của tôi sẽ rất tốt đẹp nếu ông làm theo những lá»i khuyên của chính ông, cÅ©ng nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i, ông nói những Ä‘iá»u rất đúng nhÆ°ng ông làm không đúng. Thay vì vậy ông mượn tiá»n để mua nhà, mua xe. Ông không bao giỠđầu tÆ° vì ông luôn nói “Äầu tÆ° rất rủi roâ€. Thay vì vậy ông cố gắng tiết kiệm tiá»n…nhÆ°ng má»—i lần khẩn cấp, ông lại lấy tiá»n từ số tiá»n ấy. Ông mượn tiá»n vì những thứ làm ông nghèo và ông từ chối mượn tiá»n để có những thứ làm ông giàu. Äây là những Ä‘iá»u khác nhau tinh tế đã gây ra nhiá»u Ä‘iá»u khác biết trong Ä‘á»i ông. Bởi vì những lối suy nghÄ© và cách quản lý tiá»n bạn suốt Ä‘á»i này của ông mà ông không thể vá» hÆ°u ở tuổi 65. Äiá»u này cÅ©ng giải thích vì sao ông phải làm việc cho đến ngày ông bệnh ung thÆ° và không làm được nữa. Ông đã làm việc cá»±c nhá»c suốt Ä‘á»i và những tháng cuối Ä‘á»i ông, ông chiến đấu vì cuá»™c Ä‘á»i và căn bệnh ung thÆ°. Ông rất tốt, làm viêc chăm chỉ, dành hết Ä‘á»i để làm việc, tránh cảnh nợ nần và cố gắng tiết kiệm. Và những bài há»c vá» cuá»™c Ä‘á»i và tiá»n bạc ấy đã được ông cố gắng truyá»n lại cho tôi.

Bài há»c của ngÆ°á»i cha giàu

NgÆ°á»i cha giàu của tôi, ngÆ°á»i bạn thân nhất của cha ruá»™t tôi, đã dạy tôi những bài há»c khác hẳn vá» cách suy nghÄ© vá» tiá»n bạc. Ông thÆ°á»ng há»i và nói những Ä‘iá»u nhÆ°:

1. â€Mất bao lâu thì con tiết kiệm được 1 triệu đô?â€. Sau đó ông lại há»i: “Mất bao lâu thì con mượn được 1 triệu đô?â€

2. “Ai sẽ giàu hÆ¡n sau má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng dài? Má»™t ngÆ°á»i làm cả Ä‘á»i để tiết kiệm 1 triệu đô? Hay má»™t ngÆ°á»i biết cách mượn 1 triệu đô ở lãi suất 10% và biết cách đầu tÆ° nó để nhận 25% tiá»n lá»i má»—i năm?â€

3. “Những ngÆ°á»i nhÆ° thế nào thì ngân hàng cho mượn tiá»n? Má»™t ngÆ°á»i làm việc cá»±c nhá»c vì tiá»n hay má»™t ngÆ°á»i biết cách mượn tiá»n và bắt số tiá»n đó làm việc má»™t cách an toàn và khôn ngoan?â€

4. “Con phải là ngÆ°á»i nhÆ° thế nào và con cần phải biết những gì để vào ngân hàng và nói “Tôi muốn mượn 1 triệu đôâ€. Sau đó ngân hàng trả lá»i “Tôi có sẵn giấy tá» cho ông ký trong vòng 20 phútâ€â€

5. “Tại sao chính phủ đánh thuế tiá»n tiết kiệm của con mà lại bá»›t thuế khi con Ä‘ang nợâ€.

6. “Ai sẽ thông minh hÆ¡n vá» mặt tài chính và được giáo dục vá» tiá»n bạc? Má»™t ngÆ°á»i có má»™t triệu

đô trong khoản tiết kiệm hay má»™t ngÆ°á»i Ä‘ang nợ má»™t triệu đôâ€

7. “Ai sẽ thông minh hÆ¡n vá»›i tiá»n bạc? Má»™t ngÆ°á»i làm việc vì tiá»n hay má»™t ngÆ°á»i bắt tiá»n làm việc vì mìnhâ€

8. “Nếu con có má»™t lá»±a chá»n, con sẽ chá»n đến trÆ°á»ng và há»c cách làm việc vì tiá»n hay đến trÆ°á»ng và há»c cách bắt tiá»n làm việc vì mình?â€

9. “Tại sao ngân hàng vui vẻ cho con mượn tiá»n để suy xét vá» bất Ä‘á»™ng sản, nhÆ°ng sẽ do dá»±

khi cho con mượn tiá»n để suy xét vá» thị trÆ°á»ng chứng khoán?â€

10. “Tại sao những ngÆ°á»i làm việc cá»±c nhá»c nhất thì trả thuế nhiá»u hÆ¡n những ngÆ°á»i làm việc ít và mượn nhiá»u?†Khi nói đến việc Ä‘i làm, tiá»n bạc, tiết kiệm và nợ, hai ngÆ°á»i cha của tôi đã có những quan Ä‘iểm khác nhau rõ ràng.

NhÆ°ng Ä‘iểm khác nhau lá»›n nhất là câu nói của ngÆ°á»i cha giàu: “NgÆ°á»i nghèo và ngÆ°á»i trung lÆ°u mất nhiá»u thá»i gian để làm giàu vì há» dùng tiá»n của chính há». Nếu con muốn làm giàu, con cần biết cách sá»­ dụng tiá»n của ngÆ°á»i khác…chứ không phải của con.â€

Cảnh báo: Cuốn sách này không phải vá» mượn tiá»n và lún sâu trong nợ…mặc dù tôi sẽ thảo luận vá» cách sá»­ dụng nợ nhÆ° má»™t công cụ để vá» hÆ°u sá»›m và giàu. NhÆ° đã nói ở phần giá»›i thiệu, đòn bẩy là sức mạnh…mà sức mạnh có thể được sá»­ dụng, lạm dụng và khiếp sợ. Chúng ta nên coi nợ nhÆ° má»™t khẩu súng nạp đạn, thật cẩn thận. Nợ, nhÆ° khẩu súng nạp đạn, có thể giúp bạn nhÆ°ng cÅ©ng có thể giết bạn…bất chấp là ai Ä‘ang cầm nó.

Tôi nhấn mạnh Ä‘iá»u này vì trên trang web của tôi , má»™t thanh niên trẻ viết rằng anh đã xin thôi việc, mang ra vài thẻ tín dụng và lún sâu trong nợ để mua bất Ä‘á»™ng sản. Anh nói: “Tôi theo lá»i khuyên của Robert và lún sâu trong nợ vá»›i những nợ tốtâ€.

TrÆ°á»›c tiên, tôi chÆ°a bao giá» khuyên ai dùng thẻ tín dụng để mua bất Ä‘á»™ng sản, tôi không khuyến khích quá trình này, thật nguy hiểm. Tôi không khuyến khích vì tôi biết nhiá»u ngÆ°á»i đã dùng thẻ tín dụng để mua bất Ä‘á»™ng sản và đã phá sản. Äiá»u tôi khuyên là hãy há»c cách sá»­ dụng nợ má»™t cách khôn ngoan.

Trong khi tôi bắt đầu chÆ°Æ¡ng này bằng nói lên sá»± khác nhau giữa nợ và tiá»n quỹ, cuốn sách này không chỉ nói vá» nợ. Cuốn sách này còn nói vá» má»™t chủ Ä‘á» quan trá»ng hÆ¡n cho những ai muốn vá» hÆ°u sá»›m và giàu.

Từ ngữ quan trá»ng thứ hai

Trong phần giá»›i thiệu tôi đã viết vá» câu nói của ngÆ°á»i cha giàu: “Từ ngữ quan trá»ng nhất trong thế giá»›i tiá»n bạc là vòng quay tiá»n mặt. Từ ngữ quan trá»ng thứ hai là đòn bẩyâ€. Khi nói vá»›i các quan chức ngân hàng vá» việc dùng tiá»n của hỠđể vá» hÆ°u sá»›m, tôi thá»±c sá»± Ä‘ang nói dùng tiá»n của há» nhÆ° má»™t sức mạnh đòn bẩy.

CÅ©ng trong phần giá»›i thiệu, tôi viết rằng câu chuyện mà ngÆ°á»i cha giàu thích nhất vỠđòn bẩy là David và Goliath. Ông muốn thÆ°á»ng kể cho chúng tôi má»—i khi chúng tôi muốn nghe. Ông còn nói: “Hãy nhá»›, David đánh bại Goliath vì David hiểu công thức của sức mạnh đòn bẩyâ€.

“Con nghÄ© anh ấy dùng súng cao suâ€, tôi nói.

“Äúngâ€, ông trả lá»i. “Nằm trong tay, má»™t khẩu súng cao su là má»™t dạng của đòn bẩy. Má»™t khi hiểu được sức mạnh của đòn bẩy, con sẽ thấy nó ở má»i nÆ¡i. Nếu con muốn giàu, con phải há»c cách khai thác sức mạnh đó.†NgÆ°á»i cha giàu gõ vào đầu tôi “Ngay cả khi con là những ngÆ°á»i nhá» bé trên thế giá»›i, con có thể chiến thắng những ngÆ°á»i to lá»›n nếu con hiểu sức mạnh của đòn bẩyâ€

Khi chúng tôi lá»›n lên, ngÆ°á»i cha giàu đã tìm những ví dụ vỠđòn nhằm làm những bài há»c vá» tiá»n bạc thêm phần thú vị và ông thÆ°á»ng tìm những chủ Ä‘á» mà chúng tôi Æ°a thích để dạy chúng tôi những bài há»c ấy. Ví dụ, khi ban nhạc Beatles lần đầu tiên đến Mỹ, thập niên 60, bá»n trẻ chúng tôi rất thích, và ông đã gây ấn tượng cho chúng tôi vá» số tiá»n mà Beatles đã làm được. Trong bài há»c , ông nói: “Lý do The Beatles làm thật nhiá»u tiá»n vì há» biết dụng nhiá»u đòn bẩyâ€. Ông giải thích rằng The Beatles làm nhiá»u tiá»n hÆ¡n cả Tổng thống Mỹ, bác sÄ©, luật sÆ°, kế toán và cả ông cÅ©ng vì sức mạnh đòn bẩy vá» mặt tài chính. Ông tiếp: “The Beatles sá»­ dụng ti vi, raÄ‘io, băng Ä‘Ä©a nhÆ° đòn bẩy. Vì vậy nên há» giàuâ€.

Tôi và Mike há»i: “Ti vi, raÄ‘io, băng Ä‘Ä©a là dạng duy nhất của đòn bẩy sao?â€

“Chúng ta cần phải là siêu sao nhac rock để giàu sao?â€, tôi há»i. Tôi lúc này 16 tuổi và tôi biết ca hát không phải Ä‘iểm mạnh của tôi và nhạc cụ duy nhất tôi chÆ¡i được là chiếc raÄ‘io.

NgÆ°á»i cha giàu cÆ°á»i và nói: “Không, con không cần phải là siêu sao để giàu có và ti vi, raÄ‘io và băng Ä‘Ä©a không phải loại đòn bẩy duy nhất. NhÆ°ng nếu con muốn giàu, con phải sá»­ dụng vài dạng đòn bẩy. Sá»± khác nhau giữa ngÆ°á»i giàu, nghèo và trung lÆ°u là những dạng đòn bẩy khác nhau mà há» dùng. NgÆ°á»i giàu giàu hÆ¡n vì há» dùng các loại đòn bẩy khác và há» dùng nhiá»u những dạng đó.â€

Cuốn sách này nói vỠsức mạnh của đòn bẩy

NgÆ°á»i cha giàu thÆ°á»ng lặo Ä‘i lặp lại nhiá»u lần cho chúng tôi “Äòn bẩy tài chính là má»™t thuận lợi mà ngÆ°á»i giàu có trong khi ngÆ°á»i nghèo và trung lÆ°u thì khôngâ€. Ông cÅ©ng nói: “Äòn bẩy tài chính

là cách ngÆ°á»i giàu càng giàu hÆ¡n má»™t cách nhanh chóngâ€. Vì thế mà cuốn Rich dad poor dad tập 1 tập trung vào vòng quay tiá»n mặt, cuốn sách này sẽ tập trung vào chữ đòn bẩy để giúp bạn vá» hÆ°u sá»›m và vá» hÆ°u giàu,bạn cần sá»­ dụng vài dạng đòn bẩy. Äó là đòn bẩy, chứ không phải chăm chỉ, đã giúp tôi và Kim vá» hÆ°u sá»›m. Trong chÆ°Æ¡ng kế tiếp, cuốn sách này sẽ Ä‘i vào vài ví dụ vỠđòn bẩy.

Tôi bắt đàu chÆ°Æ¡ng này vá»›i câu chuyện vá» buổi nói chuyện vá»›i các quan chức ngân hàng và làm thế nào tôi dùng tiá»n của há» hÆ¡n là tiá»n của tôi để vá» hÆ°u sá»›m. Äó là má»™t ví dụ vá» sá»­ dụng nợ nhÆ° má»™t đòn bẩy.

Vấn Ä‘á» là đòn bẩy nhÆ° con dao hai lưỡi, có thể cắt chính bạn. Nói cách khác, má»™t ngÆ°á»i có thể

dùng đòn bẩy để tiến lên trước hoặc rơi phía sau vỠmặt tài chính.

Má»™t trong những lý do tầng lá»›p trung lÆ°u và nghèo làm việc cá»±c nhá»c, làm nhiá»u năm hÆ¡n, gặp khó khăn để trả hết nợ, trả nhiá»u thuế vì há» thiếu má»™t dạng đòn bẩy rất quan trá»ng…và đó là sá»± giáo dục vá» tài chính. Vì vậy trÆ°á»›c khi bạn chạy ra ngoài mượn nợ để đầu tÆ° vào tài sản, hãy nhá»› rằng nợ chỉ là má»™t dạng của đòn bẩy và tất cả các loại đòn bẩy Ä‘á»u có 2 cạnh rất sắt. Tôi xin lặp lại lá»i nói của ngÆ°á»i cha giàu:

“Ai sẽ thông minh hÆ¡n vá» mặt tài chính và được giáo dục vá» tiá»n bạc? Má»™t ngÆ°á»i có má»™t triệu đô trong khoản tiết kiệm hay má»™t ngÆ°á»i Ä‘ang nợ má»™t triệu đôâ€

Äiểm quan trá»ng nhất tôi muốn nói là Cuốn sách này cÆ¡ bản nói vá» Giáo dục tài chính, Và bất chấp loại đòn bẩy nào bạn dùng, trÆ°á»›c hết tôi khuyên bạn hãy há»c bất cứ loại đòn bẩy nào mà bạn thích.

NgÆ°á»i cha giàu nói: “Nếu con muốn giàu , con cần biết sá»± khác nhau giữa nợ tốt và nợ xấu, chi phí tốt và chi phí xấu, thu nhập tốt và thu nhập xấu, tiêu sản tốt và tiêu sản xấuâ€.

ChÆ°Æ¡ng này Ä‘Æ¡n thuần nói vá» dạng đòn bẩy nợ. Nếu bạn không quen thuá»™c sá»± khác biệt giữa các khái niệm này, Ä‘Æ¡n giản thế này, nợ tốt là nợ bá» tiá»n vào túi bạn má»—i tháng, nợ xấu là nợ móc tiá»n từ túi bạn má»—i tháng. Ví dụ, nợ từ các căn há»™ cho thuê của tôi bá» tiá»n vào túi tôi má»—i tháng, nợ từ căn nhà tôi Ä‘ang ở ( tôi vay tiá»n mua nhà) móc tiá»n từ túi của tôi má»—i tháng).

Sau khi xem xét danh sách này, bạn có thể nghÄ© vá» Ä‘iá»u bạn muốn làm vá»›i món nợ. Bạn có thể muốn giảm nợ xấu và nghÄ© vá» tăng nợ tốt. Nếu bạn làm việc để tăng nợ tốt, cá» há»™i của bạn để nghỉ hÆ°u sá»›m và giàu đã cải tiến tốt hÆ¡n. NhÆ°ng luôn nhá»› xá»­ lý vá»›i nợ giống nhÆ° xá»­ lý má»™t khẩu súng nạp đạn, rất cẩn thận.