Ông Giáo HiÇp nói: "Ông chç nói có lý. Ông c£ H¡n hÓi tr°Ûc céng cÏi song th³ng ngay l¯m, bi¿t th°¡ng ng°Ýi ho¡n n¡n. Ông không có làm viÇc chi ác; mà cô NgÍc cing không có ti¿ng tm gì. Có cái ông Phç Cù ó Õng không kà TÕ QuÑc Óng bào gì h¿t, Õng báo thiên h¡ trÍc §u. Có l½ con Õng hÓi nhÏ tríu theo m¹. Tình yêu cça m¹ không thà ·t vào ông chÓng già °ãc, nó trút h¿t cho éa con th¡, bßi v­y m¹ con dan díu vÛi nhau, rÓi con theo tánh n¿t tâm hÓn cça m¹. T¡i v­y nên ng°Ýi ta mÛi nói con nhÝ éc m¹. Mà ß Ýi ng°Ýi l¡i nói cây ¯ng mà sanh trái ngÍt, bßi v­y cha hÓi tr°Ûc hung ác mà c­u Khánh bây giÝ hiÁn lành, viÇc ó cing th°Ýng có".

Bà Hòa ß ch¡i ¿n 10 giÝ rÓi bà vÁ ·ng xe i r°Ûc s¯p nhÏ.

BuÕi chiÁu con i hÍc rÓi, bà i qua nhà bà NgÍc ·ng chË em nói chuyÇn ch¡i.

Bà NgÍc mëng quá, bà nh¯c chuyÇn cô Lý qua ngç hÓi hôm bà nói:

- Có cháu Lý qua ngç tôi h¿t buÓn và bÛt nhÛ th±ng Khánh. ChË làm ¡n tÑi nay cho cháu ào qua ngç, hai cháu thay phiên vÛi nhau mà ngç bên tôi, °ãc nh° v­y tôi cám ¡n anh chË lung l¯m.

- °ãc mà. HÓi sÛm m¡i tôi có vô thm cha s¯p nhÏ. Tôi có cho Õng hay c­u Khánh i Qui Nh¡n. Ông ch¯t l°ái mà than cho ph­n cô, Õng sã cô buÓn. Tôi có nói c­u Khánh có c­y vã chÓng tôi vÛi hai con nhÏ ß nhà chm nom an çi dùm bà m¹ c­u. Tôi c£m Ùng nên tôi héa ban êm tôi chia bÛt mÙt éa qua bên n§y hÍc rÓi ß ngç luôn vÛi cô. Ông chËu l¯m. Ông nói làm nh° v­y cho cô vui lòng.

- ThiÇt m¥y lÝi cháu Lý nói vÛi th±ng Khánh hôm qua tôi c£m quá. Cháu biÃu Khánh i làm viÇc bÕn ph­n ëng có lo cho ß nhà. ChË em cháu héa s½ chm nom sn sóc tôi cing nh° bà m¹ thé nhì v­y. M¥y lÝi ¥y hàm súc tình ngh)a vô cùng. Tôi có °ãc hai éa con gái nh° v­y thì ch¯c tôi h¿t buÓn. Mà n¿u hai cháu yêu tôi nh° m¹, ngh)a là chia bÛt cho tôi mÙt mÛ th°¡ng yêu sß hïu cça chË, v­y chË có phiÁn hay không?

- Không. Hai éa nó có mÙt bà m¹ thé nhì nh° cô v­y thì chúng nó càng thêm vinh diÇu, chúng nó có thêm ng°Ýi khôn ngoan thanh nhã th°¡ng yêu mà d¡y d× chúng nó thì tôi mëng l¯m chÛ phiÁn là sao.

- Tôi cám ¡n chË. Tôi muÑn biÃu hai cháu kêu tôi b±ng má hai, chÛ ëng kêu dì hai nïa. ChË b±ng lòng hay không?

- B±ng lòng.

- Ô! Tôi có ph°Ûc quá! V­y cing nh° tôi tìm con nhÏ cça tôi l¡i °ãc rÓi.

- Con nhÏ nào sao cô nói nó ch¿t?

Bà NgÍc l¡ líng rÓi nói:"Ph£i! Ch¯c nó ch¿t m¥t, ch¿t hÓi còn trong tháng. T¡i tôi th°¡ng nó quá, tôi buÓn r§u nên sanh bËnh. May có th±ng Khánh nó làm tôi bÛt buÓn chÛ không thì tôi ch¿t lâu rÓi. Nay may g·p chË th°¡ng tôi, chË cho ào vÛi Lý xem tôi nh° m¹ thì tôi vui quá, ch¯c të rày s¯p lên tôi h¿t bËnh".

Bà Hòa sã bà NgÍc buÓn r§u, lãng trí, nên kéo bà nÍ trß l¡i c£nh thñc t¿ mà nói:

- Cô nên ki¿m th¿ mà gi£i buÓn, i ch× n§y ch× kia ch¡i cho khÏe trí, chÛ låc åc ß trong nhà hoài không nên. Cô muÑn i lên Bình Ph°Ûc xem ch× ß hÓi nhÏ và vi¿ng mÓ m£ ông bà hay không?

- MuÑn l¯m chÛ. Ng·t ch× ó h»o lánh quá, i làm sao °ãc. M¥y nm nay tôi có dám léo vÁ ó âu.

- Cha b§y tr» nói lúc n§y nghe nói ã yên rÓi.

- Ã thçng th³ng coi.

- Ông nói nh° chË em mình muÑn i thì Õng i theo Õng hÙ tÑng ·ng coi công cuÙc trÓng mía và làm °Ýng ra sao.

- N¿u có i thì cing chÝ h¿t mùa m°a, chÛ lúc n§y °Ût át quá. Chëng ó mía g§n Ñn mình mÛi th¥y trúng mùa hay th¥t.

- Chëng nào cô muÑn i thì cho tôi hay. Vã chÓng tôi s½ °a cô i. Ông muÑn coi công cuÙc làm n thà nào à ·ng Õng chÉ b£o cho cô làm chÛ cô bÏ phú cho hÍ làm hÍ giñt h¿t.

- ThiÇt tôi ngán quá, tôi không muÑn làm chi h¿t chË à.

- N¿u cô sã cñc, cô không muÑn làm, thì chË em mình hùn vÑn vÛi nhau rÓi tôi i làm cho.

- Có làm viÇc chi cing ãi th±ng Khánh tôi nó vÁ kìa chÛ nó i tôi buÓn quá tôi không muÑn tính gì h¿t.

Bà Hòa cing nh° chÓng bà, c£ hai Áu hng hái ho¡t Ùng ·ng làm giàu thêm. Bà th¥y bà NgÍc tinh th§n tr§m tÇ quá, không muÑn làm sanh lãi không ham c¡nh tranh vÛi Ýi, thì bà bÏ d¹p viÇc trÓng mía và °¡ng tính l­p th¿ chïa bËnh tinh th§n giúp cho b¡n rÓi s½ hay. Bà khuyên bà NgÍc ho·c i ch¡i cho khuây lãng ho·c ph£i làm viÇc ·ng lo l¯ng, ph£i ch¡i ph£i làm mÛi trí gi£i, chÛ cé ß nhà n±m êm hoài, trí tñ nhiên nhÛ nhïng chuyÇn không vui, Ã phiÁn não chÓng ch¥t thêm trong lòng luôn luôn lâu ngày rÓi ph£i sanh bËnh.

Bà NgÍc suy ngh) cho lÝi cça bà Hòa nói ó là úng nên khuyên bà Hòa vÁ thay áo và d·n sÑp ph¡ bên nhà ëng i r°Ûc s¯p nhÏ, rÓi trß qua ây l¥y xe cça bà, chË em i r°Ûc s¯p nhÏ ch¡i.

ChiÁu bïa ó trÝi tÑt, hai bà biÃu sÑp ph¡ ch¡y ch­m ch­m, chÝ r°Ûc Tòng rÓi l¡i tr°Ýng thuÑc r°Ûc ào vÛi Lý ç h¿t và ch¡y i ch¡i ¿n tÑi mÛi vÁ. Bà NgÍc vui v» nói të rày s¯p lên bïa nào trÝi tÑt bà s½ i r°Ûc dùm m¥y cháu cho, r°Ûc ·ng i ch¡i cho khÏe trí.

êm ó cô ào qua ngç nhà bà NgÍc, cô hay nói chuyÇn h¡n cô Lý, bßi v­y bà NgÍc càng vui h¡n.

Të ây vÁ sau, ào vÛi Lý thay phiên nhau êm nào cing có mÙt cô qua ngç bên nhà bà NgÍc. Nm ba bïa thì bà r°Ûc con cça bà Hòa mÙt l§n, r°Ûc rÓi chß i ch¡i. Chúa Nhñt ào vÛi Lý ph£i vô Bà ChiÃu mÙt l§n thm cha. Nh°ng thm mÙt buÕi, còn mÙt buÕi thì qua ch¡i vÛi bà NgÍc, rÓi bà l¥y xe chß hai cô i ch¡i, bà ki¿m Ó mua mà cho, khi mua bóp, khi mua giây, khi mua hàng tÑt ·ng may áo, còn bánh trái, thì l§n nào i cing Áu có mua h¿t .... Chúa nhñt bà l¡i th°Ýng b¯t hai cô qua n c¡m vÛi bà, làm ri¿t rÓi hai cô cing nh° con chung cça hai nhà, hai m¹ Áu vui lòng, mà hai con cing th£o thu­n.

C­u Khánh ra tÛi Qui Nh¡n thì c­u gßi th¡ vÁ cho m¹ hay mÙt cái và riêng cho cô ào mÙt cái, khuyên m¹ ëng buÓn và c­y ào vÛi Lý làm ¡n an çi dùm cho m¹ vui. RÓi ó m×i tu§n hai nhà Áu có °ãc th¡ cça Khánh luôn luôn, mà °ãc th¡, tr£ lÝi liÁn, th¡ bên nhà bà Hòa thì khi cô ào vi¿t khi cô Lý vi¿t.

ào mua hai khuôn ki¿ng thiÇt ¹p mà lÙng hình cça hai b¡n Khánh và Hoài, ·t trên bàn vi¿t à t°ßng nhÛ hai b¡n tr» ph£i bÏ hÍc ·ng m·c nhung y xông l°Ût lao khÕ hiÃm nguy, k» ß góc biÃn ch°n trÝi, ng°Ýi xông pha trong khói lía, lo làm tròn ph­n sñ nam tí. Vì lòng kính ái ó mà ào và Lý êm ngày Áu lo làm cho bà NgÍc vui v» mà chÝ con, d§u cñc nhÍc cho m¥y cing không nao, miÅn là giï v¹n lÝi héa vÛi b¡n. Mà bà NgÍc ch³ng khác nào ng°Ýi chìm ghe °¡ng l·n håp giïa vÝi, g·p cái gì bà cing níu, nên bà eo theo hai cô mà ·t t¥t c£ th°¡ng yêu cça bà, th¿ thì hai cô làm sao mà nguÙi l¡nh cho °ãc.

Trót ba bÑn tháng tình thân ái buÙc ch·t hai nhà, mà tin vui v» ngoài Qui Nh¡n cing v«n °a vÁ Áu Áu hoài, bßi v­y bà NgÍc °ãc sÑng giïa an nhàn, mà ào và Lý cing vui vÛi nhiÇm vå.

TrÝi °¡ng thanh b¡ch tình cÝ gió °a mÙt cåm mây áng m·t nhñt làm u ám g§n xa. MÙt buÕi tr°a ào vÛi Lý i hÍc vÁ, th¥y mÙt phong th¡ cça Khánh gßi vÁ n±m trên bàn vi¿t ch°a ai mß. Cô ào chåp mß ra rÓi cùng Lý éng Íc chung.

Bà NgÍc l¥y béc th¡ chót mà Íc l¡i mÙt l§n rÓi bà nói: "ThiÇt hÓi nãy tôi trách hai éa nó không bi¿t th°¡ng tôi, lÝi trách ó oan cho hai éa gái tô#i quá. Hai éa nó th°¡ng tôi l¯m nên chúng nó mÛi d¥u tôi chÛ. Tôi au trái tim, n¿u hôm Khánh bË ¡n, mà chË hay là hai éa nó qua cho tôi hay liÁn, tôi kinh hÓn lo sã, trái tim tôi ngëng, tôi có thà ch¿t °ãc. Bïa nay Khánh m¡nh rÓi chË mÛi cho hay. May quá! Tôi cám ¡n h¿t séc, cám ¡n chË, mà cing cám ¡n hai éa nhÏ nïa. ChË Ã m¥y th¡ n§y cho tôi m°ãn ·ng tôi Íc l¡i ch¡i. HÓi nãy chË nói Khánh °ãc thng th°ßng xéng áng bây giÝ tôi mÛi hiÃu ý chË. Mà nó nói nó có th¹o m·t ch¯c nó ¿ vã. Ði! MiÅn còn sÑng là may, có th¹o h¡i gì mà lo".

Bà Hòa c°Ýi mà nói: "C­u Khánh nói ch¡i, chÛ sao l¡i ¿ vã. Tr£ nã nam nhi mÛi °ãc hai cái th¹o ó. Quý l¯m chÛ, ai mà dám chê".

Bà NgÍc kéo gÑi mÝi bà Hòa n±m nói chuyÇn ch¡i. Hai bà n±m h¿t rÓi bà NgÍc nói: "Tôi xin th°a thiÇt vÛi chË, tôi là ng°Ýi x¥u sÑ, bßi v­y m·c d§u ngày tr°Ûc cha tôi g£ tôi cho mÙt vË Phç hàm. Mua nhà l§u cho tôi ß, s¯m xe h¡i cho tôi i ch¡i; chëng cha tôi ch¿t cha tôi à l¡i cho tôi c£ triÇu b¡c m·t vÛi nhà cía v°Ýn ¥t và lò °Ýng cuÙc làm n sanh lãi c£ chåc muôn nïa. SÑng trong c£nh Ýi giàu sang nh° v­y ó, l½ thì tôi sung s°Ûng an vui h¡n ng°Ýi ta. Ng·t tôi có mÙt tâm sñ chua cay au Ûn nó làm cho tôi ß trong nhà thì buÓn lòng th¥t chí, ra ngoài °Ýng thì hÕ vÛi thiên h¡, th¹n vÛi chË em, nên tôi không h°ßng mùi phú quý °ãc, trót g§n hai m°¡i nm, tôi kà Ýi tôi là Ýi h° hÏng, thân tôi là thân à cho hÍ vui ch¡i, trë con tôi ra, trong nhà không ai l¥y tình yêu thành thiÇt mà yêu tôi, ngoài °Ýng ai cing ngó tôi vÛi c·p m¯t khinh khi oán ghét. Vì v­y nên tôi rút cÕ ß trong nhà không muÑn ra khÏi cía, ôm lòng au khÕ g°ãng sÑng ·ng nuôi d¡y con mà thôi, không bi¿t ham muÑn sñ chi h¿t. BuÓn bñc mà không nói ra °ãc, vì không có ai bi¿t th°¡ng tôi mà tôi than thß. M¥y nm nay nhÝ có chË vÁ ß g§n, chË vÛi m¥y cháu làm quen rÓi qua l¡i ch¡i vÛi tôi nên tôi quên °ãc n×i lòng chút ít. Të ngày th±ng Khánh tôi i làm ph­n sñ công dân cça n°Ûc ViÇt, tôi nh­n th¥y chË vÛi hai cháu ào và Lý thiÇt có lòng th°¡ng tôi, không thèm kà viÇc chi h¿t. Nay có c¡ hÙi th±ng Khánh ch¿t håt, tôi càng th¥y tình yêu cça chË và hai cháu Ñi vÛi tôi là tình yêu thành thiÇt, yêu tñ trong thâm tâm chÛ không ph£i yêu ngoài môi. Tôi c£m quá ...".

Bà NgÍc ng­p ngëng, bà ngÓi d­y bà thß mÙt h¡i dài và éa n°Ûc m¯t mà nói ti¿p: "B¥y lâu nay tôi không g·p mÙt ng°Ýi thân bi¿t th°¡ng tôi, ·ng tôi than thß cho nh¹ bÛt n×i lòng au khÕ cça tôi. Nay tôi °ãc bi¿t chË yêu thiÇt tình, tôi muÑn thÑ lÙ niÁm riêng cça tôi cho chË hiÃu nh°ng vì ái ng¡i sã chË hiÃu rÓi chË chê c°Ýi khinh bÉ, nên hÕm nay tôi då dñ hoài tôi không dám nói".

Bà Hòa cing ngÓi d­y mà nói: "Làm chË em vÛi nhau ã h¡n ba nm rÓi cô còn nghi bång tôi hay sao? Cô ã cho hai nhà nh° mÙt, cô ã yêu con cça tôi nh° con cça cô. Tôi cing v­y. N¿u có viÇc chi cô buÓn thì tôi cing buÓn, cô lo thì tôi cing lo vÛi cô. Sao cô l¡i nghi tôi chê c°Ýi khinh bÉ. N¿u cô có sa ch°n s£y b°Ûc, tôi nâng á không nÕi thì tôi ph£i buÓn r§u, chÛ tôi ná lòng nào mà chê c°Ýi, cô chÛ nên ng¡i".

Bà NgÍc ngó bà Hòa mà nói nho nhÏ:

- Tôi có mÙt viÇc kín, hai m°¡i m¥y nm nay tôi không dám nói cho mÙt ng°Ýi nào bi¿t. Nay tôi tin bång chË, v­y à tôi nói cho chË nghe. Nh°ng tôi xin chË bi¿t rÓi thì à bång, ëng nói l¡i vÛi anh, nhét là ëng nói cho ào vÛi Lý bi¿t, hai cháu khinh r» h¿t kính m¿n tôi nïa.

- ChË em mình lÛn tuÕi, cô có viÇc buÓn r§u cô nói cho tôi nghe ·ng tôi ki¿m th¿ gá s§u cho cô, chÛ con nít nó bi¿t gì âu mà tôi nói vÛi nó.

- Tôi mÓ côi m¹ sÛm quá, tôi khao khát tình yêu dan díu. Cha tôi m¯c b­n rÙn vÛi cuÙc làm n nên ít g§n tôi, Khi tôi °ãc 12 tuÕi thì em xuÑng gßi trong Nhà tr¯ng cho tôi n hÍc. Chëng tôi °ãc 18 tuÕi mÛi em tôi vÁ. Tuy có mÙt mình tôi nên cha tôi c°ng tôi l¯m, song tình yêu cça cha Ñi vÛi con gái không ph£i nh° tình yêu cça m¹. M¹ con kh¯ng khít nhau, tình yêu mÛi m·n nÓng. Cha tôi c°ng tôi nên mua xe h¡i à cho tôi i ch¡i. Tôi t­p lái xe trong ít tháng tôi lái giÏi. NhiÁu khi tôi lái xe i ch¡i mÙt mình không c§n sÑp ph¡ theo. Lúc ß hÍc d°Ûi Sài Gòn tôi có mÙt ng°Ýi b¡n gái tên là cô Kim, chË em kh¯ng khít vÛi nhau l¯m. Chëng tôi có xe h¡i hÅ xuÑng Sài Gòn thì tôi ghé thm cô Kim ß vÛi cha m¹ trong Bàn CÝ. V£ cô Kim có mÙt ng°Ýi anh tên Tr§n trung Chánh lÛn h¡n tôi mÙt tuÕi, £nh hÍc giÏi ghê l¯m, tôi tÛi thm cô Kim th°Ýng tñ nhiên quen vÛi anh Chánh. Quen rÓi nói chuyÇn l§n l§n tôi vÛi anh Chánh yêu nhau. Ban §u yêu vÛi con m¯t, lâu lâu trao th¡ mà bày tÏ n×i lòng. ã có cô Kim làm trung gian, l¡i tôi °ãc thong th£ lái xe h¡i i ch¡i mÙt mình, chË cing hiÃu tôi vÛi ph°¡ng tiÇn nh° v­y tôi vÛi anh Chánh g·p gá nhau không có chi khó. Tôi vÑn khao khát tình yêu, bây giÝ g·p °ãc tình yêu ¯m uÑi làm sao d±n lòng dè d·t cho °ãc. Tôi thÁ thÑt héa h¹n vÛi anh Chánh, hÅ anh hÍc xong rÓi thì anh ph£i c­y mai mà nói c°Ûi tôi. Tôi khÝ kh¡o nên say mê ái tình mà không kà th¿ tình, bßi v­y khi anh Chánh hÍc l¥y ç hai b±ng tú tài rÓi. Cha m¹ £nh c­y mai nói mà c°Ûi tôi thì rçi cha tôi °¡ng buÓn lo vÁ sñ ng°Ýi ta áp ch¿ buÙc ph£i d¹p lò °Ýng, l¡i trÓng mía ph£i bán cho hãng. Cha tôi nhét Ënh không chËu g£, viÇn l½ r±ng cha tôi b­n viÇc ß ngoài nên c§n ph£i có tôi trong nhà mà coi sóc viÇc nhà. ChË th¥y khÕ hay ch°a?

- KhÕ l¯m.

- Cha tôi nói vÛi ng°Ýi ta nh° v­y, còn tôi thì cha tôi nói r±ng vì sñ nghiÇp lÛn lao, cuÙc làm n °¡ng tråc tr·c, n¿u ph£i g£ tôi l¥y chÓng thì cha tôi lña ng°Ýi thông th¡o, tráo trß hay tính toán giÏi, cha tôi mÛi g£, ·ng sau có ç trí mà giï sñ nghiÇp cho tôi, chÛ g£ cho con trai mÛi lÛn lên d§u hÍc giÏi mà không th¡o cuÙc làm n thì ph£i s¡t nghiÇp.

- M¥y ông già x°a vì chËu cñc khÕ mà l­p ra sñ nghiÇp nên lo gìn giï cho vïng chÛ sao.

- Tôi th¥t vÍng tôi buÓn quá. Ng·t lúc ó cha tôi cing buÓn, °¡ng lo làm ¡n và biÃu m¥y chåc ng°Ýi trÓng mía éng chung vô ·ng kêu nài vÁ sñ ng°Ýi ta áp ch¿. Cha tôi ¿n âu cing Áu bË ng°Ýi ta bác ¡n. Ông gi­n Õng m°Ûn tr¡ng s° kiÇn. BÍn thñc dân gi­n hÍ bày m°u th¿ nào không hiÃu mà ít ngày Sß M­t thám Pháp sai ng°Ýi lên b¯t cha tôi vÛi chú BiÇn TÑ em vÁ Sài Gòn mà giam. Tôi ch¿t i¿ng trong lòng. Tôi ch¡y xuÑng cho ông Tr¡ng S° hay. Ông hÏi thm rÓi nói ng°Ýi ta toan buÙc tÙi cha tôi vÁ tÙi xúi dân khu¥y rÑi cuÙc trË an. Ông gi­n l¯m. Ông biÃu tôi vÁ yên lòng, Ã Õng lo cho. Ông s½ vi¿t bài báo mà ph£n kháng ch¿ Ù thñc dân áp béc và n¿u hÍ gi£i cha tôi qua Tòa Án thì Õng s½ biÇn hÙ, không có tÙi gì mà sã. Tuy v­y mà tôi cing lo quá, hÍ giam cha tôi vÛi chú BiÇn TÑ h¡n nía tháng rÓi hÍ mÛi th£ cho vÁ. Cha tôi nói nhÝ ông Phç Cù lên b¯t cha tôi hôm tr°Ûc ó tra xét Õng bi¿t cha tôi vô tÙi nên Õng xin th£ cha tôi vÁ, Õng l¡i héa Õng giúp séc v­n Ùng dùm cho cha tôi ti¿p tåc trÓng mía làm °Ýng nh° ci, khÏi m¥t quyÁn lãi. Không hiÃu là nhÝ ông Tr¡ng s° hay là nhÝ ông Phç ó, mà nghe cha tôi °ãc khÏi tù tÙi thì tôi mëng. MÙt bïa tôi xuÑng Sài Gòn ki¿m anh Chánh, mà cho £nh hay, có ý khuyên £nh bÁn chí mà chÝ, bÁ nào tôi cing giï lÝi héa h¹n trm nm vÛi £nh. Nào dè anh Chánh ã qua tây mà hÍc rÓi. Cô Kim nguÙi l¡nh vÛi tôi quá. Cô nói cha tôi chê nghèo không chËu g£ nên anh Chánh xin hÍc bÕng ·ng qua Pháp mà hÍc y khoa. Cha m¹ cça anh Chánh l¡i tÏ lÝi khinh bÉ cha tôi, nói cha tôi là h¡ng tr°ãt phú Ã anh Chánh i hÍc l¥y b±ng Bác S) rÓi £nh c°Ûi vã giàu sang b±ng m°Ýi tôi cho mà coi. Tôi vëa hÕ th¹n vëa th¥t tình, nên vÁ nhà n±m dàu dàu ít bïa téc tçi quá nên muÑn bËnh.

- Giàu có l¡i a tình, g·p c£nh nh° v­y làm sao mà không téc tçi. Có ng°Ýi cuÓng tri hÍ tñ v­n kìa chÛ. Cô ©n nh«n mà sÑng tÛi ngày nay là may l¯m v­y.

- ThiÇt v­y, tôi không ch¿t °ãc là vì có mÙt cha mÙt con, tôi th°¡ng cha tôi quá, nên tôi không ná ch¿t. Të khi cha tôi °ãc th£ vÁ thì ông Phç Cù ó lên bàn tính công chuyÇn vÛi cha tôi hoài, nm ba bïa lên mÙt l§n, khi thì Õng chß cha tôi i, khi thì Õng ß n c¡m ·ng nói chuyÇn.

- Ông làm tÛi ông Phç ch¯c Õng lÛn tuÕi chÛ.

- Ph£i. Tóc Õng ã iÃm b¡c, tuÕi ã quá bÑn m°¡i lm, song Õng còn m¡nh m½ l¯m. Mà có viÇc n§y mÛi thiÇt là khÕ chË à. Hay anh Chánh i Tây rÓi tôi mÛi bi¿t trong bång tôi có thai nghén, có thai ít nào °ãc vài ba tháng.

- Cha ch£, rÓi làm sao?

- KhÕ quá! Tôi không dám cho cha tôi bi¿t. Còn cô Kim vÛi cha m¹ cô thì ã khinh bÉ cha con tôi, n¿u tôi cho hay thì hÍ chê c°Ýi thêm chÛ hÍ th°¡ng yêu gì. Tôi bÑi rÑi n ngç không °ãc. Trong mÙt tháng m·t mày chao vao. Tôi cé b­n áo dài mà d¥u cái bång. Cha tôi là àn ông nên không à ý. Nh°ng tôi th¥y ß trong nhà hoài ch³ng sÛm thì muÙn th¿ nào cing bà chuyÇn, thiên h¡ hay x¥u hÕ, cha tôi gi­n cha tôi ­p ch¿t, bßi v­y tôi m°ãn ch°Ûc au, tôi xin cha tôi cho tôi theo mÙt chË em quen lên à L¡t m°Ûn nhà ß lâu lâu mà d°áng séc. Cha tôi cho liÁn. Cha tôi giao cho tôi mÙt sÑ b¡c, ·ng tôi m°Ûn biÇt thñ mà ß cho rÙng rãi, r°Ûc mÙt bác s) coi m¡ch và sn sóc thuÑc men, m°Ûn ng°Ýi n¥u n, i chã và cho phép tôi ß bao lâu cing °ãc, à cha tôi ß nhà lo v­n Ùng mà cçng cÑ cuÙc làm n cho êm rÓi s½ biÃu sÑp ph¡ lên r°Ûc tôi vÁ. Trong mình có tiÁn b¡c nhiÁu, tôi lên à l¡t m°Ûn nhà ß riêng và m°Ûn àn bà ß phåc dËch. Khí h­u tÑt trí °ãc yên, tôi l¥y séc khÏe l¡i liÁn, chÉ còn buÓn vÁ sÑ ph­n vô duyên và hÑi h­n tÙi m¥t n¿t. Trong nm ba tu§n tôi gßi th¡ vÁ cho cha cé nói n ngon ngç khÏe và th¡ nào cing xin ß lâu lâu. Cha tôi có tr£ lÝi cing không biÃu tôi vÁ. Tôi ß trÃn h¡n 5 tháng tôi quen vÛi mÙt cô må, tôi c­y cô chëng tÛi kó sanh ¿n nhà sanh cho tôi chÛ tôi không chËu n±m nhà b£o sanh. Cô sµn lòng. Cô l¥y tiÁn s¯m sµn Ó c§n dùng rÓi tÛi ngày tÛi giúp tôi sanh mÙt éa con gái.

- Con gái hay sao?

- Ph£i. Con gái m¡nh m½ l¯m.

- æa! M¡nh m½ sao nm tr°Ûc cô nói nó ch¿t trong tháng.

- Tôi nói m¥t, chÛ tôi không nói ch¿t.

- A! Tôi hiÃu l§m! Sao mà m¥t?

- Ã thçng th³ng rÓi tôi s½ nói tÛi. Tôi » lén nên không dám khai sanh; nh°ng tôi tính nuôi nó rÓi ngày sau tôi s½ dñng khai sanh cho nó. Tôi ·t tên Lý và theo hÍ tôi.

- A! ChuyÇn thiÇt kó! ChË em mình hÓi ó không bi¿t nhau mà sao l¡i hiÇp ý mà ·t tên con trùng vÛi nhau?

- Bßi v­y chëng quen vÛi chË, tôi nghe kêu cháu Lý, tôi nhÛ con tôi quá. Sanh mÙt nm vÛi nhau, con tôi nm nay cing lÛn nh° cháu Lý ó.

- Thôi, cô nói ti¿p coi, rÓi sao mà m¥t?

- Con nhÏ sanh °ãc 22 ngày tôi cho bú sïa bò, nó khéa khao dÅ th°¡ng quá. Thình lình anh sÑp ph¡ em xe nhà lên r°Ûc tôi vÁ. Anh trao th¡ cça cha tôi. Khßi §u cha tôi nói l­t ­t cho tôi hay ·ng tôi mëng, nhÝ có ông Phç Cù v­n Ùng dùm nên sñ cha tôi kêu nài °ãc th¯ng lãi hoàn toàn. Cha tôi °ãc quyÁn tñ do trÓng mía làm °Ýng bán nh° ci, l¡i còn có quyÁn kiÃm soát các lò °Ýng hiÇn hïu trong vùng nïa. V­y sß lãi cça cha tôi khÏi m¥t chút nào mà có l½ °ãc thêm nïa, cha tôi d¡y tôi ph£i lên xe mà vÁ liÁn ·ng coi sóc viÇc nhà vì cha tôi m¯c lò °Ýng vÛi sß mía. Tôi bÑi rÑi h¿t séc. Xe h¡i lên r°Ûc t¡i sao mà không vÁ? i nghÉ d°áng séc ã h¡n sáu tháng rÓi, l¥y cÛ gì mà xin ß nïa? Mà à L¡t m°Ûn ng°Ýi ta nuôi thì làm sao mà tÛi lui mà thm vi¿ng? Con là máu thËt bÏ nó mà vÁ mÙt mình, s½ th°¡ng nhÛ chËu sao nÕi?

- ViÇc cça cô khó xí thiÇt.

- Khó quá. Tôi kêu anh sÑp ph¡ mà nói có vÁ thì tôi ph£i thâu x¿p mÍi viÇc, tr£ nhà cía, thôi m°Ûn ng°Ýi ß, tính tiÁn b¡c cho thanh thÏa rÓi mÛi vÁ °ãc. V­y anh c¥t xe n no rÓi i ch¡i. ôi ba bïa tôi thanh toán mÍi viÇc rÓi s½ vÁ. ¢nh th¥y con nhÏ £nh hÏi con ai v­y. Tôi nói có chË giá chÓng nên nghèo quá, sanh con chË nuôi không nÕi, chË ki¿m ng°Ýi chË cho ·ng l¥y chút Énh tiÁn mua g¡o mà n. Tôi Ùng lòng l¡i th¥y con nhÏ dÅ th°¡ng; nên tôi xin tôi nuôi ch¡i. Tôi giúp cho chË mÙt trm Óng b¡c, chË cám ¡n h¿t séc.

- Cô nói nh° v­y nghe xuôi quá.

- Anh sÑp ph¡ tin hay không tôi không bi¿t. Nh°ng tôi th¥y £nh chúm chím c°Ýi, rÓi £nh i ch¡i. êm ó tôi ngh) cái thuy¿t cça tôi bày mà dÑi ó có lý. em con nhÏ vÁ rÓi tôi cing nói vÛi cha tôi nh° v­y, có l½ cha tôi cing tin. Tôi nhét Ënh em nó vÁ. VÁ ph§n tôi thì nhÝ bác s) tiêm thuÑc tôi Ï da nß thËt, tôi trang iÃm thêm chút Énh thì không còn dáng àn bà » mà sã ng°Ýi ta dË nghË. Tôi tr£ nhà cía, cho tiÁn chË ß, s¯p ·t âu ó xong xuôi h¿t, mua mÙt cái r°¡ng mây ñng mÁn t£ áo khn, cùng v­t liÇu cça con nhÏ vô rÓi tr°a bïa sau nïa mÛi lên xe mà vÁ, tính vÁ lÑi sáu b£y giÝ s½ tÛi nhà, không c§n vÁ sÛm. ThiÇt lúc ch¡ng v¡ng xe mÛi vÁ tÛi. Trong nhà ã Ñt èn rÓi. Cha tôi nghe xe vô sân thì b°Ûc ra éng ngó. Th¥y tôi bÓng con nhÏ b°Ûc lên thÁm. Cha tôi ng¡c nhiên hÏi con cça ai v­y. Tôi làm gan c°Ýi và áp m¡nh d¡n: "Con cça ng°Ýi nghèo hÍ nuôi không nÕi, hÍ em bán ·ng l¥y tiÁn mua g¡o n. Th¥y con nhÏ dÅ th°¡ng, l¡i muÑn giúp cho k» nghèo ói nên con cho hÍ mÙt trm rÓi con b¯t éa nhÏ nuôi ch¡i. M¥y tháng nay ß nhà cha m¡nh h£ cha?". Tôi vëa nói vëa bÓng em i luôn vô nhà. Cha tôi i theo và nói: "Ch¡i cái gì kó cåc v­y? Mua chim cò hay mèo chó mà ch¡i thì có lý, chÛ gái ch°a có chÓng, i v¯ng h¡n nía nm rÓi bÓng con vÁ thiên h¡ hÍ dË nghË mà mang x¥u chÛ ch¡i. em nó mà cho ng°Ýi khác nuôi, nh° không ai chËu lãnh, thì em giao cho nhà nuôi mÓ côi cho hÍ tiÁn ch¯c hÍ lãnh". Th¥y cha tôi gi­n, tôi không dám cãi. Cha tôi bÏ i ra ngoài. Tôi kêu chË b¿p m°ãn n¥u n°Ûc sôi rÓi tôi khu¥y sïa cho con nhÏ bú. ChË b¿p dÍn c¡m mÝi tôi n, nói cha tôi n hÓi chiÁu rÓi. Con nhÏ bú rÓi ngç. Tôi bÓng nó vô phòng tôi mà à nó trong mùng ·ng tôi i n c¡m. Cí chÉ cça cha tôi làm cho tôi lo buÓn quá, n giÑng gì °ãc. Nh°ng sã gia dËch trong nhà hÍ nghi, tôi không dám khóc và ph£i ráng nuÑt nía chén rÓi rút vô phòng. Tôi ngÓi nhìn con tôi, n°Ûc m¯t tôi tuôn d§m dÁ. Tôi th§m ngh) ch¯c t¡i tôi làm gái mà không bi¿t giï ti¿t trinh, nên trÝi Ph­t mÛi ph¡t tôi ph£i chËu au khÕ nh° v§y. Cha tôi h§m hë quá, tôi không thà à con tôi trong nhà mà nuôi °ãc. Mà em nó i âu bây giÝ? N¿u tôi xa con tôi, thì ch¯c tôi ch¿t chÛ sÑng làm sao °ãc. MÙt bên là cha mÙt bên là con, hai bên Áu chung mÙt máu thËt vÛi tôi. Tôi th°¡ng Óng h¿t. Tôi không bi¿t ph£i vì bên nào mà bÏ bên nào. Tôi th¥y cuÙc sÑng cça tôi të ây là mÙt chu×i ngày £o não sÑng ·ng chËu buÓn th£m chÛ vui s°Ûng gì.

- Nghe cô thu­t chuyÇn tôi Ùng lòng quá. Tôi g·p hoàn c£nh cça cô ó, thiÇt tôi cing không bi¿t liÇu làm sao. Ch¯c cô bÓng con nhÏ em giao cho bên nÙi nó rÓi hÍ bÏ l¡c m¥t hay sao?

- Không °ãc chË à. Tôi cing có ngh) tÛi cách ó, mà tôi nh¯m không tiÇn. HÍ ghét cha con tôi quá hÍ th°¡ng yêu gì con tôi mà hÍ lãnh hÍ nuôi. HÍ bÏ, hÍ không thèm nhìn cho tôi mang x¥u mà tr£ thù ch¡i, tôi càng hÕ th¹n thêm nïa. Không °ãc. Ví d§u hÍ có lãnh hÍ nuôi i nïa, vì hÍ ghét cha con tôi, ho·c hÍ dùng éa con nhÏ ó làm b±ng cÛ mà bia cái x¥u cça tôi, ho·c hÍ hât hçi nó tÙi nghiÇp. Mà em con giao cho nhà nuôi mÓ côi mà nuôi, càng tÙi nghiÇp h¡n nïa, con có cha m¹ còn sÑng ç h¿t, cha hÍc giÏi có danh, m¹ có c¡m tiÁn chÛn chß. Mà bÏ nó sÑng chung vÛi ám con nít hoang àng v¥t v£ tôi nhÛ tÛi tôi chËu không nÕi. Còn em nó mà c­y bà con ho·c ng°Ýi quen trong xóm nuôi dùm, tôi cho ng°Ýi ta tiÁn và tôi tÛi lui mà thm vi¿ng thì thiên h¡ bi¿t cái nhåc cça tôi h¿t, thôi thì à trong nhà mà nuôi cing v­y, giao cho ng°Ýi khác làm chi. Tôi tính l©n qu©n không có °Ýng ra, nên tôi ôm con n±m mà khóc, khuya rÓi ng°Ýi nhà óng cía i ngç h¿t. Cha tôi kêu tôi ra ngoài biÃu tôi ngÓi rÓi nghiêm nghË nói: " Cha nhét Ënh rÓi. Sáng mai con ph£i em éa nhÏ mà cho ng°Ýi khác nuôi, không °ãc à trong nhà, kó l¯m. Cha biÃu con ph£i nghe lÝi". Tôi bi¿t tánh ông già tôi nghiêm, mà l¡i g¯t l¯m. Thuß nay trong nhà có viÇc chi hÅ ông quy¿t Ënh thì ph£i làm theo, không ai dám cãi, bßi v­y tôi nghe ông d¡y thì tôi khóc òa mà nói.

- TÙi nghiÇp con l¯m cha à. Con nuôi con nhÏ hÕm nay con th°¡ng nó l¯m, con không ành giao cho ng°Ýi khác nuôi.

- Cha biÃu ph£i bÏ. Con ëng có cãi. Cha ã héa g£ con cho ng°Ýi ta rÓi. N¿u con à mà nuôi lòng thòng thiên h¡ dË nghË ai mà thèm c°Ûi con.

- TrÝi ¡i! Cha héa g£ con cho ai? Con không chËu l¥y chÓng âu.

- Sao l¡i không chËu l¥y chÓng? HÅ chÓng c°Ûi rÓi thì con °ãc ng°Ýi ta b©m d¡, gÍi con là bà Phç liÁn, cha °¡ng tr£ giá mua mÙt cái nhà l§u d°Ûi Sài Gòn cho vã chÓng con ß, sang trÍng quá, con còn làm núng?

- Bà Phç gì?

- Cha ã héa g£ con cho ông Phç Cù, là ân nhân cça cha.

- Ph£i ng°Ýi lên b¯t cha em xuÑng giam rÓi sau cha vÁ ng°Ýi ó lên n c¡m nói chuyÇn vÛi cha m¥y l§n ó hay không?

- Ph£i. Ng°Ýi ó a.

- TrÝi ¡i! Ng°Ýi ó tóc b¡c, tuÕi áng cha cça con mà g£ n×i gì?

- MÛi bÑn m°¡i ngoài, ch°a tÛi nm m°¡i mà già c£ gì. Ã cha nói cho con nghe. Cha nhÝ ông Phç Cù céu nên cha khÏi tù tÙi, rÓi ông còn v­n Ùng cho cha ti¿p tåc trÓng mía làm °Ýng nh° ci, cha khÏi th¥t lãi, mà còn °ãc thêm quyÁn kiÃm soát m¥y lò °Ýng nhÏ trong vùng nïa. Ông là ¡i ân nhân cça nhà mình. Cha Án ¡n m¥y chåc ngàn ông cing không chËu l¥y, Õng chÉ xin c°Ûi con mà thôi.

- Ông khôn l¯m. Ông bi¿t cha có tiÁn b¡c nhiÁu, có sñ nghiÇp lÛn lao mà cha sanh có mÙt mình con. Cha Án ¡n Õng l¥y làm chi. Ông c°Ûi con ·ng Õng ôm h¿t b¡c tiÁn sñ nghiÇp cça cha mÛi no chÛ.

- Con ëng có nói d¡i nh° v­y. Ông cing có tiÁn b¡c nhiÁu, chÛ ph£i Õng nghèo cñc gì hay sao. Mà chánh cha cing muÑn g£ con cho Õng là ng°Ýi lÛn tuÕi th¡o Ýi sµn khôn ngoan, bi¿t m°u k¿. Con ph£i có ng°Ýi chÓng nh° v­y mÛi ç tài trí mà giï sñ nghiÇp cho con. G£ con cho h¡ng trai tr» nó ham ch¡i bÝi, bi¿t xài phí, chÛ có hiÃu cuÙc Ýi, có th¡o viÇc gì âu mà k¿ nghiÇp cho cha °ãc. Con ëng có cãi cha ph£i bÏ éa con nhÏ mà °ng ông Phç, tr°Ûc con Án ¡n cho cha sau con có ng°Ýi giï sñ nghiÇp cho bÁn vïng.

Tôi bi¿t cha cça tôi lo chm chú làm giàu, có lãi thì mëng, th¥t lãi thì téc. Tôi không thà l¥y lÝi mà cãi °ãc nên tôi ph£i nói thiÇt:

- Th°a cha, con thú thiÇt vÛi cha éa nhÏ n§y là con cça con. Con không thà bÏ nó mà °ng ông Phç Cù °ãc.

- H£? Con nhÏ n§y là cça con »? ThiÇt v­y hay sao?

- Th°a thiÇt v­y.

Cha tôi nÕi gi­n v× bàn éng d­y, m¯t ngó tôi l°Ým l°Ým mà nói: "TrÝi ¥t! Làm x¥u làm hÕ quá! Sanh con ·ng nó phá nhà mà! "Cha tôi bÏ mà i qua i l¡i trong nhà. Tôi ngÓi tôi khóc không dám nói gì nïa.

Cha tôi i mÙt hÓi lâu rÓi l¡i éng tr°Ûc m·t tôi, m¯t nhìn tôi trân rân. Tôi ch¯c s½ bË òn, tôi bi¿t tôi áng ph¡t nên tôi sµn sàng chËu cho cha tôi ánh chíi ·ng cha tôi ã n° gi­n, tôi không thèm kà thân tôi nïa. Nào dè tôi li¿c m¯t th¥y cha tôi éng nhìn tôi mà không r§y la l¡i hai giÍt n°Ûc m¯t ch£y xuÑng m·t. Tình c£nh ¥y làm cho tôi xúc Ùng cñc iÃm, tôi khóc ra ti¿ng. Tôi såp xuÑng vëa l¡y vëa nói: "TÙi con lÛn l¯m d§u cha ­p ch¿t, con cing °ng bång chÛ con không dám phiÁn cha. Nh°ng con cça con » nó là máu thËt cça con nên con th°¡ng nó quá. N¿u con bÏ nó thì con ph£i au Ûn trÍn Ýi, bi¿t chi vui s°Ûng nïa mà l¥y chÓng".

Cha tôi cúi xuÑng n¯m cánh tay tôi éng d­y, biÃu tôi ngÓi l¡i rÓi cha tôi kéo gh¿ ngÓi mÙt bên tôi. Bây giÝ nh¯c l¡i c£nh n§y d°Ýng nh° tôi °¡ng th¥y tr°Ûc m·t v­y mà tôi không quên chút nào h¿t. Cha tôi l¥y v¡t áo lau n°Ûc m¯t rÓi ch­m rãi nói: "TÙi con làm thiÇt lÛn l¯m, con gái chÉ có trinh ti¿t là trÍng h¡n h¿t. Con không bi¿t giï gìn con lén cha mà l¥y trai ¿n có chía, rÓi thëa lúc cha °¡ng bÑi rÑi vÁ cuÙc làm n lÛn lao cça cha con nói g¡t ·ng lên à L¡t ß mà » cho khu¥t m¯t thiên h¡. ChÛ chi con » rÓi con ki¿m ng°Ýi ß trÃn con cho phét éa nhÏ cho hÍ nuôi, con vÁ ây mÙt mình, cha không dè, thiên h¡ cing không bi¿t, thì cái h° cça con mÙt mình con chËu hÕ th§m trÍn Ýi con, cha khÏi x¥u hÕ vÛi ng°Ýi tôi tÛ trong nhà, mà ra °Ýng cha cing còn dám ngó ngay thiên h¡.

Con l¡i bÓng déa con nhÏ em vÁ nhan nh£n! X¥u hÕ quá! Con là con nhà giàu có, mà con l¥y trai ¿n chía hoang » l¡nh, Ýi con còn có giá trË gì nïa âu. Giá cça con bây giÝ không b±ng m¥y éa con gái nghèo trong xóm cha m°Ûn ánh lá mía cho cha thuß nay ó, con có ra cái gì âu. Ng°Ýi giàu sang tí t¿ ai thèm c°Ûi thé gái h° gái l¥y trai mà mong g£. Mà chÛ chi con làm qu¥y con mang x¥u mÙt mình con cho áng tÙi. Con l¡i kéo luôn cha xuÑng ving sình l§y hôi thúi nïa, con làm cho c£ ông bà cha m¹, cho c£ tông môn hÍ Cao nïa mÛi khÕ".

Cha tôi nói tÛi ó rÓi téc tíi nên khóc ngay, không nói °ãc nïa. Tôi cing khóc, l¡i khóc nhiÁu h¡n hÓi nãy nïa bßi vì cha tôi không ánh chíi, l¥y lÝi dËu ngÍt mà hài tÙi tôi, chÉ h­u qu£ tÙi ¥y, làm cho tôi thêm c£m xúc, thêm hÑi h­n.

Cha tôi biÃu tôi nín rÓi nói ti¿p: "Cha nói viÇc con làm nó nhåc cho con, mà nhåc luôn ¿n cha, nhåc cho c£ tông môn nïa, nói nh° v­y không ph£i cha muÑn Õ trút h¿t tÙi l×i cho con chËu. Cha xét mình, cha th¥y cha cing có tÙi trong ó h¿t phân nía, tÙi cha th°¡ng con, cha c°ng con quá ×i, nên mÛi ra cÛ sñ nh° v­y. Vì th°¡ng con quá, nên cha vùi §u trong cuÙc làm n, cé lo hÑt tiÁn b¡c cho nhiÁu ·ng à ngày sau con an h°ßng cho sung s°Ûng. M¹ con m¥t sÛm không ng°Ýi chm nom d¡y d× con. Vì th°¡ng con nên cha không chËu c°Ûi vã khác ·ng ng°Ýi th¿ cho m¹ con mà chm nom con. Cha l¡i cé lo làm giàu chÛ không lo d¡y d× con. Chëng con trÙng rÓi cha không cho hÍc nïa, cha l¡i c°ng con thái qua, cha s¯m xe h¡i cho con i ch¡i thong th£, cha cé út nhét tiÃn b¡c cho con, muÑn bao nhiêu cing °ãc h¿t. T¡i cái th°¡ng mù quáng, cái c°ng l×i thÝi ó nên bây giÝ con mÛi h° thân, có tiÁn b¡c nhiÁu mà không b±ng ai h¿t, thua tÛi s¯p con gái nhà nghèo, tay l¥m ch°n bùn, áo qu§n rách r°Ûi nïa.

Cha ngh) Ýi con h° hÏng, cha cing có tÙi mÙt ph§n nhiÁu. Bßi vì lòng cha th°¡ng con minh mông không có giÛi h¡n, à cho con tñ do nên con mÛi làm x¥u cho cha °ãc. Bây giÝ con có con, tñ nhiên con th°¡ng nó, cha c£n sao °ãc, v­y n¿u con không ành bÓng nó em cho ng°Ýi khác thì con à mà nuôi. Ýi cha ã tÛi méc chót rÓi ai khen ai chê cing không áng kÃ. Còn viÇc g£ con l¥y chÓng n¿u con chê ông Phç Cù già, con ki¿m coi có ng°Ýi nào xéng ôi vëa léa vÛi con, mà l¡i sang trÍng h¡n ông Phç, n¿u hÍ sµn lòng c°Ûi con làm vã, thì con biÃu hÍ tÛi ây mà nói, cha s½ g£ con cho hÍ liÁn. n ngh)a cça ông Phç Ñi vÛi cha thì cha nn nÉ vÛi ông mà Án áp cách khác. D§u ông có phiÁn ông không thèm nâng á cha nïa thì cha chËu, chÛ bi¿t làm sao ".

Cha tôi nói tÛi ó, con nhÏ tôi khóc óe lên, cha tôi biÃu tôi vô d× nó, ëng à nó khóc, chòm xóm hÍ nghe rÓi hÍ nói nhiÁu chuyÇn. Bà NgÍc ngëng ·ng rót trà mÝi khách uÑng vÛi bà. Bà Hòa nói: "Ông cå không r§y la ông nói xuôi xË mà tôi th¥y cô khó xí l¯m". Bà NgÍc nói: "Bßi v­y ¿n ó tôi muÑn b¡c §u. Thà là ánh chíi dÅ chËu h¡n. Tôi vëa khu¥y sïa cho con nhÏ bú, vëa suy ngh) viÇc cça tôi, bây giÝ nó phân ra hai iÁu riêng biÇt, thé nhét: ph£i rét bÏ con nhÏ mà làm m·t trong s¡ch cho cha tôi g£ l¥y chÓng; thé nhì ph£i °ng ông Phç Cù cho cha tôi khÏi th¥t °Ûc °ãc trÍn ¡n ngh)a l¡i sau có ng°Ýi khôn lanh thông th¡o mà giï gìn sñ nghiÇp. Tôi th°¡ng con tôi quá, bÏ làm sao °ãc. Còn °ng ông Phç thì tình yêu cça tôi ã khô héo, l¡i ông Phç lÛn áng cha tôi, làm sao tôi yêu Õng °ãc mà tôi °ng Õng. N¿u không chËu làm hai iÁu ó thì cha tôi mang ti¿ng x¥u vÛi thiên h¡, mà còn sã ông Phç Cù th¥t vÍng rÓi gây ho¡ nïa. KhÕ l¯m chË ¡i! ChÛ chi ß cái chòi trên rëng sâu, ho·c ß cù lao ngoài biÃn c£, không g§n gii vÛi ai h¿t, thì tôi âm th§m nuôi con nhÏ, hç hÉ vÛi cha già, tình hi¿u v¹n toàn, Ýi sÑng có l½ cing còn vui v» °ãc. Ng·t sÑng giïa thiên h¡, ph£i giï danh giá ph£i lo liÇu làm m·t trong s¡ch, ph£i d¥u viÇc h° hèn, d§u gian cing ph£i làm bÙ ngay, d§u x¥u xa cing ph£i tô iÃm cho ra t°¡i tÑt, t¡i v­y nên mÛi khÕ.

Con tôi ngç êm rÓi. Tôi lóng ngóng nghe trong nhà im lìm. Tôi lén b°Ûc l¡i cía buÓng mà ngó ra ngoài. èn lu lu, cha tôi n±m ngay trên ván hút thuÑc, chÛ ch°a vô mùng mà ngç. Tôi trß vô ngÓi ngó ngÍn èn mà suy ngh). Tôi bình tâm Ënh trí tính trót m¥y giÝ, quy¿t tìm cho °ãc mÑi °Ýng ph£i thoát thân, cho nh¹ bÛt tÙi l×i Ñi vÛi cha tôi. Tôi ngh) ph£i có cha tôi sanh tôi rÓi tôi mÛi sanh con tôi °ãc. Tuy trên th°¡ng cha, d°Ûi th°¡ng con, hai gánh Áu n·ng, song tôi không °ãc phép vì th°¡ng éa nhÏ còn n±m ngo nghoe mà Ã ông cha già, tóc b¡c hoa râm, rng ã rång bÙn, ph£i ôm lòng che m·t mà chËu buÓn r§u nhåc nhã. Còn thân tôi bây giÝ là gái h°, còn tÑt lành gì mà mong có chÓng tí t¿. Anh Chánh là ng°Ýi héa h¹n vÛi tôi £nh ã gi­n bÏ i m¥t rÓi, i mà ôm theo t¥m lòng oán ghét, £nh còn th°¡ng yêu gì mà trông. G·p £nh l¡i càng thêm hÕ th¹n chÛ vui v» gì mà chÝ ãi. V­y xuôi thu­n theo ý cha tôi Ënh: ph£i d¥u biÇt con tôi » và °ng làm vã ông Phç Cù, ó là con °Ýng duy nhét cho tôi thóat khÏi ving sình hôi thúi, l¡i còn °ãc chï hi¿u vÛi cha, mà có l½ cing còn °ãc ng°Ýi chÓng d§u không vëa léa xéng ôi, song cing an thân khÏi nhåc.

Ngh) tÛi con °Ýng ó tôi c£m th¥y trong lòng tôi °ãc nh¹ nhàng, trí tôi bÛt rÑi r¯m. Tôi tính s½ b°Ûc ch°n vào ó mà tìm ngã ra. Tôi lén b°Ûc l¡i cía buÓng coi nh° cha tôi còn théc thì tôi th°a cho cha tôi hay ·ng cha tôi bÛt °u phiÁn. èn v«n còn lu lu, cha tôi v«n còn n±m trên ván, nh°ng n±m im lìm ch¯c ã ngç. Tôi l»n b°Ûc l¡i g§n, th¥y cha tôi ngç mà mÙt cánh tay gác qua trán, mái tóc iÃm b¡c, hàm râu le the tôi xúc Ùng quá, l­t ­t ch¡y vô buÓng ngÓi suy ngh) nïa. Bây giÝ tôi quy¿t Ënh rÓi, tôi ph£i làm theo ý cha tôi cho cha tôi khÏi buÓn, ph­n tôi may rçi tÑt x¥u l½ nào tôi cing vâng chËu, tôi không phép då dñ nïa.

Mà d¥u biÇt con tôi vÛi cách nào?

C­y ng°Ýi quen nuôi dùm nó ·ng lâu lâu lén tÛi mà thm. Làm nh° v­y ng°Ýi ta bi¿t, thì cha con tôi cing không tránh ti¿ng x¥u °ãc.

em xuÑng Sài Gòn mà giao cho cha m¹ cça anh Chánh nuôi. Cha m¹ vÛi em gái £nh ã khinh khi oán ghét tôi. HÍ có thèm lãnh âu mà giao.

em vô nhà nuôi mÓ côi mà cho. HÍ nuôi chung vÛi tr» nhÏ hoang àng tÙi nghiÇp thân con tôi l¯m.

em ¿n ch× xa l¡ hÏi có ai chËu nuôi con nhÏ thì cho ét hÍ ·ng biÇt tích. Ngh) ¿n cách n§y tôi då dñ. i

Ž

�

4 6 ¼ ¾ :<>@|~

öø¸º~€*,ª¬v-x-Þ-à- þ !ò!ô!X#Z#Ò#Ô#Ž$�$h%j%ˆ)Š)++- -ä-æ-ž2 255È9Ê9D;F;=='B"BžC CÆOÈOÎRÐRV VbVdV-X˜X¾YÀYpgrg�gì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì)h@5›h@5›B*CJ OJQJ^JaJ ph%h@5›h@5›B*CJ OJQJ^JphUà:ö: óëÞ

„¬ù„¬ù]„¬ù^„¬ùgd@5› $a$gd@5›

¤d ¤d[$\$gd@5› ý�g'gfjhjk k€x‚xºy¼yü{þ{'|b|&~(~'~b~Z‰\‰Š‰Œ‰Î‰Ð‰HŠJŠ Š¢ŠèŠêŠFŒHŒ$�&�@ŽBŽœŽžŽ••^•'•†™ˆ™Ð™Ò™'¬¶¬,®.®¬¸®¸˜¹š¹¼º¾ºF»H»ò¼ô¼½½�½'½‚¾„¾¶¾¸¾B¿D¿RÂTÂàÃâÃêÇìÇÉÉâÉäÉTÊVÊ‚Ê„Ê$Ì&Ìê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê×ê%h@5›h@5›B*CJ OJQJ^Jph)h@5›h@5›B*CJ OJQJ^JaJ phU&Ì8Ñ:Ñl×nת۬ێÝ�Ý'åbåDëFë¾õÀõÎþÐþÐÒ 24JL ú TVDF- ->#@#Š)Œ)Ô/Ö/ì2î2Ø5Ú5¢6¤66787°9²9Æ:È:Ò:Ô:à:ô:ö:ø:;;Œ?Ž?fBhBÆCÈCdEfEÐEÒEDFFFÒFÔFÈGÊGZI\INJPJì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ìÕì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×Ê×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×ì×h@5›h@5›B*phU)h@5›h@5›B*CJ OJQJ^JaJ ph%h@5›h@5›B*CJ OJQJ^JphPhÏi tëng nhà thì ng°Ýi ta nghi ho·c ph£i ¿n làng mà làm tÝ gi¥y thì thêm khÕ. N¿u cho ng°Ýi ta tiÁn ·ng hÍ ham tiÁn mà nuôi. Nuôi nh° v­y hÍ có th°¡ng yêu gì, nhÏ thì bÏ bù ln bù lóc, còn tiÁn thì nuôi, h¿t tiÁn thì thôi, l¡i lÛn lên hÍ b¯t làm tôi làm mÍi cho hÍ, ho·c hÍ ã ·ng l¥y tiÁn mà n. Ýi con nhÏ ph£i chËu cñc khÕ, có l½ bóp mii cho ch¿t phét bây giÝ mát thân nó h¡n là à nó sÑng trong c£nh bùn than khÕ não.

Tôi tính tÛi tính lui ¿n Óng hÓ gõ 3 giÝ, tôi mÛi quy¿t Ënh: ban êm lña °Ýng v¯ng v» lén em à nó bên lÁ vÛi mÙt béc th¡ tha thi¿t yêu c§u ai g·p con tôi thì làm ph°Ûc em vÁ d¥u mà nuôi dùm. Ph£i à theo con nhÏ mÙt sÑ tiÁn ·ng có sµn cho ng°Ýi ta nuôi. Tôi s½ c­y nuôi nó thì xin th°¡ng yêu, d¡y d× dùm ·ng chëng nó lÛn khôn thì nó bi¿t làm n, khÏi v¥t v£ cñc khÕ. SÑ tiÁn ó n¿u à nm ba trm, sã tiÁn mau h¿t, rÓi ng°Ýi ta h¿t th°¡ng yêu. V­y ph£i ính theo mÙt sÑ tiÁn cho lÛn, ·ng ng°Ýi ta nhÛ hoài, không ná h¥t hçi con tôi. Tôi nhét Ënh nh° v­y rÓi dß mùng vô n±m vÛi con,.. tôi yên trí nên tôi ngç quên ".

Bà Hòa ngÓi chm chú nghe, khi nghe cô NgÍc có chía mà c­u Khánh bÏ i Tây thì bà phát nghi bà n§y là m¹ cça cô Lý rÓi; chëng nghe tÛi bà nÍ nói sanh con gái ·t tên Lý thì 10 ph§n ã ch¯c trúng h¿t 9 ph§n. Nh°ng cé làm thinh ngÓi nghe, không chËu nói chi h¿t. ¿n khi bà NgÍc quy¿t Ënh em con mà bÏ trên lÁ °Ýng vÛi mÙt béc th¡ và mÙt sÑ b¡c lÛn c­y ai g·p thì làm ph°Ûc nuôi dùm, chëng ó h¿t nghi ngÝ gì nïa, song chúm chím c°Ýi mà thôi, chÛ cing không chËu nói ông Thái g·p éa nhÏ em vÁ nuôi, nó là con Lý bây giÝ ó; bà có ý ph£i nói chÓng hay tr°Ûc coi chÓng liÇu l½ nào chÛ bà không dám tñ chuyên.

Bà NgÍc mÛi nói ti¿p r±ng sáng bïa sau bà théc d­y m¯c làm sïa cho con bú. Chëng xong rÓi bà ra ngoài thì ông già ã i thm sß mía. ¿n tr°a cha vÁ n c¡m. Bà to nhÏ nói cho cha hay bà s½ làm y theo lÝi cha d¡y, bà không dám cãi, bà xin cha cho 5 ngàn Óng ·ng chiÁu nay bà chß con nhÏ em i m°Ûn cho ng°Ýi ta nuôi. Ông già châu mày g·c §u rÓi i vô buÓng ông mà mß tç s¯t. Ông kêu bà vô, chÉ tiÁn b¡c mà nói: "MuÑn l¥y bao nhiêu tñ ý con, miÅn nÙi buÕi chiÁu nay ph£i em con nhÏ khÏi nhà ëng có Ã lâu thiên h¡ hay bi¿t".

Bà ¿m l¥y 5 ngàn, rÓi trß vÁ buÓng ngÓi vi¿t th¡. Bà ã c°¡ng quy¿t c¯t chùm ruÙt mà qung cho tròn ¡o hi¿u vÛi cha và cho h¡p vÛi con m¯t cça thiên h¡, rÓi kéo t¥m màn che khu¥t d) vãng mà hát lÛp khác cho ng°Ýi ta xem, d§u dß, d§u hay cing ph£i hát, hát cho giÑng ng°Ýi ta mÛi gÍi là h¡p thÝi. BuÕi chiÁu ó bà tom góp Ó cça con nhÏ mà bÏ vào cái r°¡ng mua trên à L¡t ñng Ó em vÁ ó. n c¡m chiÁu rÓi bà làm sïa cho con nhÏ bú no, làm thêm mÙt ve nïa ·ng em theo. Bà thay Ó sía so¡n mà i, bà au Ûn l¯m nh°ng bình t)nh không buÓn không khóc. M·t trÝi chen l·n, bà m°ãn chË n¥u n b°ng cái r°¡ng ra à trên xe h¡i rÓi bÓng con ra ·ng th°a vÛi cha mà i. Té ra ông cha ã bÏ i âu rÓi. Bà ra mß xe à con nhÏ n±m mÙt bên rÓi n¯m tay lái cho xe i ra lÙ, c·p m¯t Ï au ruÙt gan b§m gi­p.

Bà lái xe xuÑng Bà ChiÃu rÓi qua Phú Nhu­n không th¥y ch× nào tiÇn. Bà xuÑng Sài - Gòn thì èn °Ýng ã cháy Áu h¿t rÓi. Bà nhÛ °Ýng ThË Nghè vô Bà ChiÃu hÅ tÑi thì v¯ng v». Bà mÛi i qua ó, tÛi khúc quanh ra Bà ChiÃu không có nhà cía, bà mÛi ngëng xe sát °Ýng bên lÁ, bÓng con nhÏ mà khóc. Bà hun hít con mÙt l§n chót ·ng m¹ con të biÇt. Bà l¥y ve sïa cho con bú thêm cho no. Bà à con n±m trên xe, bà b°Ûc ra b°ng r°¡ng Ó Ã trên lÁ °Ýng. Bà dá ra à bao th¡ vÛi 5 ngàn Óng b¡c trong cái mÁn lót ß d°Ûi, so¡n m¥y gói áo khn mÁn, tã, coi ç h¿t, rÓi bÓng con khóc mà hun mÙt l§n cúi cùng. Bà à con n±m trong r°¡ng, l¥y gói mÁn kê n¯p r°¡ng cho con khÏi ngÙp. Bà ch¯p tay xá bÑn phía van vái trÝi ph­t phò hÙ tánh m¡ng con bà, xui khi¿n cho ng°Ýi të thiÇn g·p em con bà vÁ nuôi cho tí t¿.

Bà bËn rËn éng khóc r¥t lâu, không ná bÏ mà vÁ. Chëng nhÛ l¡i ông cha già ß nhà, bà ph£i è lòng yêu con, dß r°¡ng dòm nó mÙt l§n nïa, rÓi éng d­y vÙi vã lên xe phñt èn mß máy mà i, xác thì lái xe vÁ Bình Ph°Ûc, mà hÓn thì vßn v¡ ß chung quanh cái r°¡ng bên lÁ °Ýng ThË Nghè. Bà NgÍc nói tÛi ó rÓi khóc. Bà Hòa nghe b¡n thu­t tình c£nh thê th£m não nÁ quá, bà Ùng lòng nên cing khóc.

Cô ào vÛi cô Lý i hÍc vÁ nghe ng°Ýi nhà nói m¹ i qua ch¡i bên n§y, nghi m¹ qua nói chuyÇn c­u Khánh, nên hai cô liÁn i qua ó ·ng sµn có m¹ mà xin l×i vÛi bà NgÍc cho rÓi. Hai cô b°Ûc vô th¥y hai bà °¡ng khóc thì hai cô vÙi éng l¡i không hiÃu có viÇc chi. Bà Hòa kêu mà nói: "Hai con vô ây. Má xin l×i vÛi má hai dùm cho con rÓi. Má Hai không gi­n âu mà sã ".

Cô ào hÏi: "V­y chÛ có viÇc chi mà hai má khóc h¿t? C­u Khánh có nói viÇc chi buÓn hay sao? ".

Bà Hòa liÁn nói: "Vui cing khóc °ãc v­y. Có viÇc chi buÓn âu con".

Bà NgÍc t°ßng bà Hòa muÑn khÏa l¥p chuyÇn buÓn bà thu­t nãy giÝ không cho hai tr» bi¿t nên bà ti¿p nói: "Th±ng Khánh bË ¡n n±m nhà th°¡ng mà hÕm nay hai con d¥u không cho má Hai bi¿t. Má Hai th¥y hai con thành thiÇt yêu má Hai, sã Má hai buÓn lo rÓi sanh bËnh. Má Hai cám ¡n l¯m, chÛ kông có gi­n hai con âu".

Bà Hòa m°ãn cÛ ph£i n c¡m sÛm ·ng i vô Bà ChiÃu, nên bà éng d­y të giã mà vÁ vÛi hai con, héa bïa sau s½ qua nói chuyÇn ch¡i nïa.

- o O o -

ñ¡c nghe bà NgÍc tÏ h¿t tâm sñ, bà Hòa khoan khoái nía mëng nía ti¿c, mëng °ãc bi¿t gÑc tích cça cô Lý, °ãc bi¿t bà NgÍc là m¹ ruÙt cça Lý, mà cing là ng°Ýi ¡n cça vã chÓng bà, nh°ng cing ti¿c là vì thuß nay vã chÓng làm n phát ¡t th°Ýng bàn tính vÛi nhau hÅ ng°Ýi nào giàu có tí t¿ tr°ng ç b±ng cÛ xác th­t mà nhìn Lý là con, thì s½ giao Lý l¡i. Bây giÝ Lý ã nên vai nên vóc hÍc théc s¯p §y ç tánh n¿t ch³ng thua ai, mình bi¿t ch¯c ch¯n bà NgÍc là m¹ cça Lý rÓi, v­y nên làm l¡ Ã mình dành luôn hay không. Con nh° v­y, mà tr£ cho ng°Ýi khác làm sao l¡i không ti¿c.

Trong lòng lÙn xÙn, bà Hòa muÑn g·p chÓng cho mau ·ng dÍ ý chÓng. n c¡m tÑi rÓi bà hÏi bïa nay tÛi phiên ai qua ngç ch¡i vÛi bà NgÍc. ào chÉ Lý. Bà c°Ýi và biÃu Lý qua cho sÛm k»o má Hai trông rÓi bà ra xe mà i Bà ChiÃu. Tòng nói bïa nay không có bài làm hay bài hÍc nên òi i theo. Bà không cho. Bà biÃu ß nhà ch¡i vÛi ào bà vô mÙt chút rÓi bà vÁ liÁn.

Ông Thái nh¯c gh¿ Ã tr°Ûc cía tiÇm ngÓi héng gió mát hút thuÑc phì phà ngó xa qua l¡i mà ch¡i. Bà Hòa vô tÛi, xe vëa ng°ng thì bà mß cía b°Ûc ra, th¥y chÓng bà liÁn nói:

- BuÕi chiÁu nay tôi nói cho cô hay rÓi. Cô c£m tình tôi vÛi hai éa nhÏ rÓi cô nói h¿t tâm sñ cça cô cho tôi nghe. ChuyÇn kó cåc l¯m nên tôi l­t ­t vô cho cha nó hay ây. Ông Giáo có ß nhà hay không?

- Ông i thm cháu, mÛi ra i ch°a °ãc 15 phút.

- TiÇn l¯m, v­y à tôi thu­t chuyÇn cho cha nó nghe.

Bà b°Ûc vô tiÇm xách mÙt cái gh¿ Ã khít mÙt bên ông mà ngÓi nói:

- Cô NgÍc ó là m¹ cça con Lý. Bïa nay nói rõ cho tôi nghe rÓi. Ch¯c ch¯n nh° v­y, không còn iÃm gì mà nghi ngÝ nïa.

- æa! Sao nm tr°Ûc cô nói vÛi má nó r±ng cô có mÙt éa con gái §u lòng, mÙt tuÕi vÛi hai éa nhÏ cça mình mà rii nó ch¿t hÓi trong tháng, nên th¥y hai éa nhÏ cça mình cô th°¡ng nhÛ con cça cô.

- Cô nói cô "m¥t". Tôi hiÃu l§m, tôi t°ßng "ch¿t m¥t". Bây giÝ cô nói rõ l¡i, té ra cô "bÏ m¥t" chÛ không ph£i ch¿t.

- A! Cô nói làm sao mà má nó dám ch¯c cô là m¹ cça con Lý?

Bà Hòa mÛi thu­t chuyÇn bà NgÍc nói hÓi chiÁu cho chÓng nghe, nhét là thu­t rõ cái o¡n sau, të lúc c­u Chánh là tình nh¡n xin c°Ûi cô NgÍc. Ông già cô không g£, c­u bÏ i Tây hÍc thêm. Cô NgÍc bi¿t có nghén i tìm Chánh, bË cha m¹ và em Chánh gi­n ghét. Cô NgÍc ki¿m ch°Ûc lên à L¡t ©n núp, sanh mÙt con gái ·t tên Lý, rÓi cha cho xe lên r°Ûc vÁ, ép buÙc ph£i gi¥u biÇt éa con nhÏ, ·ng cha g£ l¥y chÓng. Vì ph£i trÍn ¡o vÛi cha và ph£i céu danh giá, thëa lúc êm tÑi em bÏ bên lÁ °Ýng t¡i khúc quanh ThË Nghè ra Bà ChiÃu vÛi mÙt béc th¡ và 5 ngàn Óng c­y ai °ãc con nhÏ thì làm ph°Ûc d¥u mà nuôi dùm.

Ông Thái nghe mÛi bao nhiêu ó thì ông nói:

- Cô NgÍc nói nh° v­y thì qu£ cô là m¹ con Lý rÓi, còn nghi ngÝ giÝ nïa, m¹ nó có nói thiÇt cho cô bi¿t hay ch°a?

- Ch°a. Cô nói, tôi cé ngÓi nghe, tôi không dám nói gì h¿t. Tôi muÑn hÏi coi cha nó liÇu l½ nào, chËu cho cô nhìn con hay không rÓi tôi s½ nói, có g¥p gì âu.

- BÙ cô có hÑi h­n mà ti¿c éa con hÓi tr°Ûc hay không?

- Cô th°Ýng nói vì éa con m¥t ó mà m¥y chåc nm nay cô buÓn r§u ¿n sanh bËnh, sao l¡i nói không th°¡ng ti¿c.

- Có th°¡ng ti¿c sao të hÓi ó ¿n giÝ cô không i tìm ki¿m nó?

- Cô mÛi nói chuyÇn i bÏ con bên lÁ °Ýng ch× khúc quanh ThË Nghè, cô lái xe mà vÁ có ét ruÙt nát gan, nh° ng°Ýi sÑng mà không có hÓn. K¿ ¿n ào vÛi Lý i hÍc vÁ ch¡y qua ki¿m tôi nên ph£i ng°ng câu chuyÇn. Tôi ch°a kËp hÏi coi cô có i ki¿m hay không.

- Má nó có nói cho ào vÛi Lý bi¿t hay không?

- Không, không. Ch°a cho cô NgÍc nhìn con mà cho con Lý bi¿t sao °ãc. Cha nó chËu nói thiÇt cho cô NgÍc bi¿t, rÓi nh° cô có xin l¡i, mình giao cho cô hay không?

Ông Thái l¥y mÙt i¿u thuÑc mà ng­m, ch­m rãi qu¹t hÙt qu¹t Ñt lía mà hút ·ng suy ngh) rÓi ông mÛi nói:

- Tôi g·p cái r°¡ng trong ó có con Lý vÛi tã mÁn chn gÑi ç thé. Tôi chß vÁ nhà rÓi vã chÓng mình so¡n ra coi l¡i có nm ngàn Óng b¡c vÛi mÙt béc th¡ không ký tên, không biên Ëa chÉ, c­y bông lông ai g·p °ãc cái r°¡ng ó thì d¥u mà nuôi dùm con nhÏ, yêu c§u có hai iÁu là th°¡ng yêu và d¡y d× nó v­y thôi. Lúc ó nhà mình nghèo chí à tôi làm công trong sß Ba Son m×i ngày có 90 xu, trë chúa nhñt nghÉ không có l°¡ng. M¹ nó m¯c sanh con ào không i mua bán °ãc, l¡i có bËnh không có tiÁn uÑng thuÑc và mua sïa cho con bú. Gia tài tôi có mÙt cái xe máy cái i bán l¥y tiÁn nuôi vã con thì không ai thèm mua. °¡ng lúc nguy nan ó n¿u có mÙt trm Óng b¡c cing ç céu c£ nhà mình huÑng hÓ 5 ngàn Óng là mÙt gia tài v) ¡i thuß nay không bao giÝ mình dám m¡ °Ûc. Vã chÓng mình không ph£i thuÙc bñc thánh, tiên, hay bÓ tát nên thà n±m co mà ch¿t chÛ không chËu nh­n cça ho¡nh tài. Tñ nhiên mình có sÑ b¡c ó là b¡c cça TrÝi Ph­t cho mà céu vã chÓng mình. Vã chÓng bàn tính nhau rÓi vâng theo ý ng°Ýi vi¿t th¡ mà d¥u con Lý vÛi tiÁn b¡c mà nuôi nó và quy¿t th°¡ng yêu và d¡y d× nh° lÝi ng°Ýi ta c­y. Mình không quên r±ng nhÝ có sÑ b¡c ó mình mÛi có vÑn mà làm n sanh lãi m×i nm thêm mÙt mÛ, bây giÝ có nhà cía xe h¡i, có tiÇm bán m×i nm có lãi ¿n b¡c muôn mà còn có thêm mÙt éa con trai nïa, cái ó mÛi thiÇt quí. Cái ¡n ó mình không thà nào quên °ãc. KiÃm iÃm l¡i ba iÁu ng°Ýi ta c­y trong th¡ thì vã chÓng mình làm tròn h¿t. Tôi ra giïa Tòa nh­n con Lý vÛi con ào là con cça vã chÓng mình sanh ôi. Trót hai m°¡i m¥y nm nay mình th°¡ng yêu nuôi d°áng d¡y d× hai éa Óng nhét thÃ, hÍc thi ­u Tú Tài c£ hai rÓi ào hÍc Y Khoa, Lý hÍc Bào Ch¿ vã chÓng mình bi¿t ¡n nên lo làm theo ký thác nh° v­y, tôi t°ßng cô NgÍc à con Lý mà nuôi cô cing làm cá ó chÛ khó mà làm cho h¡n. ThiÇt nh° v­y cô NgÍc có tài gì mà làm h¡n mình °ãc. Trong vài nm nïa con Lý thi l¥y b±ng D°ãc s° rÓi mß tiÇm bán thuÑc Tây mà coi.

- Tôi ngh) tÛi cái ó nên tôi không dám mói thiÇt cho cô NgÍc bi¿t, ãi nói cho cha nó liÇu coi có nên nói thiÇt cho cô bi¿t mà giao l¡i cho cô hay là nên nín luôn.

- Nín luôn thì qu¥y l¯m. Khi mình g·p cái r°¡ng vÛi con Lý, mình th¥y Ó ¡c quí vÛi sÑ tiÁn to mình bi¿t là con nhà giàu sang, vì gia ¡o rÑi r¯m sao ó nên ng°Ýi ta ph£i m°Ûn nuôi, nh°ng sã bà chuyÇn x¥u hÕ, nên biÃu ph£i d¥u, l¡i không cho mình bi¿t là ai. Tôi ã thÇ tâm làm theo lÝi ký thác. Tôi l¡i kh©n nguyÇn TrÝi Ph­t cho tôi làm n khá, ngày sau ai em con mà bÏ ó muÑn tìm con l¡i, n¿u tôi xét ç b±ng cÛ và n¿u tôi coi ng°Ýi tí t¿ thì tôi cho nhìn. Nh° ch¯c cô NgÍc là m¹ con Lý, hÓi tr°Ûc cô em nó mà bÏ cho mình nuôi, b¥y lâu nay cô th°¡ng nhÛ nó mà r§u buÓn, bây giÝ cô muÑn xin nó l¡i, thì mình ph£i cho chÛ. M·c d§u cô bÏ con mà °ng ông Phç Cù, làm vã con ng°Ýi ác nghiÇt ó không vinh quang gì. Nh°ng mình g§n gii cô m¥y nm nay, mình d° bi¿t tâm tánh cô hiÁn lành khiêm nh°ãng, không có thói x£o trá, không lên m·t giàu sang. Có mÙt éa con trai là con cça Phç Cù, mà cô khéo rèn t­p nên nó không làm cho ai ghét °ãc. MÙt bãm hung ác áng khinh khi, áng oán ghét, hÍ ã ch¿t m¥t rÓi thì thôi, mình không c§n nhÛ ¿n làm chi. Mình không nên oán ghét luôn tÛi vã con cça hÍ, n¿u vã con hÍ không có làm iÁu chi qu¥y. Mà d§u cô NgÍc có h° hèn ch× nào, hay có tÙi l×i vÛi ai, mình cing không °ãc quên cô là vË céu tinh cça mình, nhÝ cô mà nm ó má nó mÛi sÑng mà nuôi con ào, sau l¡i sanh thêm th±ng Tòng nïa, nhÝ cô vã chÓng mình mÛi có vÑn làm n khá nh° v§y. V­y n¿u mình bi¿t ch¯c cô NgÍc là m¹ cia con Lý mà cô °¡ng ki¿m con thì mình ph£i nói thiÇt vÛi cô, chÛ d¥u sao ph£i.

- Cái ó tñ ý cha nó Ënh. Nuôi con Lý ã lÛn khôn rÓi tôi yêu m¿n nó cing nh° con tôi ». Bây giÝ trao tr£ nó cho ng°Ýi khác, thiÇt tôi ti¿c l¯m.

- Có m¥t âu mà ti¿c. Mình nuôi nó të khi nó còn Ï t¥m lót. Trót h¡n hai m°¡i m¥y nm nay nó chÉ bi¿t mình là cha m¹ nó, chÛ nó có bi¿t ai âu. D§u mình giao nó l¡i cho m¹ nó, mình không m¥t ph§n th°¡ng yêu âu mà sã. N¿u mình d¥u, rçi ngày sau l­u sñ nó bi¿t °ãc thì nó phiÁn mình ích k÷ l¥p nguÓn dét cÙi cça nó, rÓi nó h¿t ¡n l¡i sanh oán, cái ó mÛi áng ti¿c.

- Cha nó nói ph£i. V­y à sáng mai tôi s½ nói thiÇt vÛi cô NgÍc. Tôi ch¯c cô mëng l¯m.

- Khoan. Ch³ng nên g¯p l¯m. Ã tôi vÁ tôi hÏi l¡i cho kù coi nh° thiÇt trúng rÓi s½ nói. Cing ëng cho s¯p nhÏ bi¿t gì h¿t nghe hôn. Sáng mai xe °a s¯p nhÏ i hÍc rÓi m¹ nó biÃu sÑp ph¡ vô r°Ûc tôi.

Bà Hòa °ãc nghe chÓng phân ph£i qu¥y bà mÛi yên lòng mà vÁ.

Sáng bïa sau sÑp ph¡ em xe ra °a m¥y cô c­u i hÍc. Bà kêu mà d·n °a xong thì ch¡y luôn vô tiÇm cho ông i mua cây.

Xe i rÓi bà Hòa qua bà NgÍc mà nói hôm qua bà nghe b¡n thu­t tâm sñ hÓi tr°Ûc, bà xúc Ùng quá, nên hÓi hôm bà vô thm chÓng bà có than không bi¿t ai mà c­y i hÏi dÍ ·ng tìm dùm éa con gái l¡i cho b¡n. ChÓng bà héa sáng n§y ông s½ vÁ hÏi l¡i cho rành, rÓi ông s½ c­y ng°Ýi i tìm dùm cho. V­y bà mÝi b¡n qua ch¡i cho g·p chÓng bà mà nói chuyÇn.

Bà NgÍc bi¿t ông Thái là ng°Ýi ch¡n chánh àng hoàng, d§u ông có hiÃu tâm sñ cça bà không l½ ông c°Ýi chê, vì hai nhà ã thân thi¿t cùng nhau nh° mÙt. Bà liÁn i theo qua nhà bà Hòa ·ng g·p ông Thái mà c­y ông l­p th¿ tìm con bà dùm cho bà.

Hai bà ngÓi nói chuyÇn vÛi nhau mÙt lát thì xe r°Ûc ông Thái vÁ tÛi. Ông b°Ûc vô chào bà NgÍc, tÏ lÝi mëng c­u Khánh ã °ãc lành m¡nh và °ãc thng th°ßng, rÓi ông mÛi nói: "HÓi hôm m¹ s¯p nhÏ vô thm tôi b£ có than hÓi tr°Ûc cô rçi bÏ l¡c m¥t mÙt éa con gái cá tuÕi hai éa nhÏ tôi, m¥t t¡i vùng ThË Nghè. Të ¥y ¿n nay cô buÓn r§u nên sanh bËnh. M¹ nó không bi¿t ai mà c­y ki¿m dùm éa con nhÏ l¡i cho cô. Tôi nhÛ mài m¡i, lâu l¯m nên không ch¯c nm nào, tôi cing nghe ß ó có ng°Ýi g·p mÙt cái r°¡ng ban êm bÏ n±m trên lÁ °Ýng, trong r°¡ng có mÙt éa nhÏ còn sÑng hÍ mÛi em vÁ hÍ nuôi. ViÇc ó không có chi l¡, nên nghe rÓi tôi bÏ qua, không l°u ý. Bây giÝ tôi nghe m¹ s¯p nhÏ nói nh° v­y, tôi nh¡n dËp r£nh tôi ch¡y vÁ hÏi cô l¡i cho bi¿t vài chi ti¿t ·ng tôi c­y ng°Ýi dÍ d«m mà tìm dùm con cho cô. Ýi n§y thiên h¡ yêu ma l¯m hÍ nghe mình m¥t con mình tìm ki¿m, mà nhà mình có c¡m tiÁn, hÍ em con hÍ ¿n mà nói b°Ûng là éa nhÏ hÍ xí °ãc hÓi tr°Ûc cho mình nhìn ·ng hÍ xin tiÁn mà n và con hÍ °ãc sung s°Ûng t¥m thân. M¥t con hÓi nó còn nhÏ, bây giÝ nó lÛn rÓi, m·t mày t°Ûng m¡o Áu Õi khác h¿t, mình làm sao mà bi¿t ph£i hay là không ph£i mà dám nhìn. Nhìn b°Ûng thì sã l§m m°u gian, mà không nhìn thì sã m¥t c¡ hÙi. V­y cô cho tôi bi¿t coi cô m¥t em nhÏ nm nào? Lúc ¥y em °ãc bao lÛn? Lúc ó em m·c qu§n áo gì, có eo nï trang hay không? M¥t em vÛi cái r°¡ng mà trong r°¡ng có v­t gì cô nhÛ hay không? Tôi muÑn bi¿t ít iÁu ó ·ng dÅ tìm và khÏi sã bË g¡t g«m".

Bà NgÍc th¥y ông Thái thành th­t muÑn giúp bà thì bà mëng quá nên quên h¿t dè d·t bà không c§n d¥u di¿m bà vÙi vã nói:

- N¿u anh sµn lòng làm ph°Ûc ki¿m dùm con tôi thì tôi mang ¡n l¯m, không thà nào tôi dám quên.

- Të ó ¿n giÝ cô có i ki¿m hay là c­y ai ki¿m dùm hay không?

- Tôi có quen bi¿t vÛi ai ß vùng ThË Nghè âu mà c­y. Còn ph­n tôi thì khÕ l¯m, hôm qua tôi có tÏ thiÇt vÛi chË, mà vì tôi có d·n nên ch¯c chË không có nói l¡i vÛi anh. Khi mÛi lÛn tôi có giao tình vÛi mÙt anh hÍc sinh nghèo mà hÍc giÏi, hai àng thÁ thÑt cuÙc trm nm t¡ tóc vÛi nhau. Anh hÍc sinh thi ­u rÓi c­y mai nói mà xin c°Ûi. Cha tôi nhét Ënh không chËu g£. Anh hÍc sinh nghèo gi­n cha tôi nên xin hÍc bÕng i qua tây mà hÍc y khoa. C£ nhà £nh Áu oán ghét cha con tôi h¿t th£y. Tôi có thai nghén. Cha tôi l¡i có cuÙc lôi thôi vÁ viÇc làm n. Tôi gi£ ch°Ûc au nên xin lên à L¡t ß d°áng séc. Tôi sanh con gái mÛi °ãc 22 ngày thì cha tôi cho xe lên r°Ûc tôi vÁ, biÃu ph£i vÁ g¥p. Tôi bÓng con nhÏ vÁ. Cha tôi gi­n rÓi b¯t tÙi tôi làm nh¡ nhuÑc c£ tông môn và ép buÙc tôi ph£i bÏ biÇt con tôi ·ng cha tôi g£ tôi cho ông Phç Cù.

- Ph£i ông ó là nh¡n viên tín nhiÇm cça Sß m­t Thám Pháp hay không cô?

- Th°a ph£i. Ông lÛn tuÕi b±ng hai tuÕi tôi mà Õng l¡i có danh không tÑt lành gì. Ông có quyÁn th¿ nên ng°Ýi ta sã chÛ không ph£i th°¡ng yêu. ThiÇt lúc ó tôi khÕ tâm h¿t séc. ChiÁu hôm qua tôi có thu­t rõ cho chË nghe t¡i sao tôi ph£i vâng lÝi cha tôi, em con i bÏ ·ng l¥y chÓng, t¡i sao tôi à theo trong r°¡ng vÛi con tôi béc th¡ và 5 ngàn Óng b¡c.

- Béc th¡ cô nói viÇc chi?

- Tôi yêu c§u ai °ãc éa con tôi thì làm ph°Ûc d¥u mà nuôi dùm nó. Tôi xin th°¡ng yêu nó, lúc nó th¡ ngây thì sn sóc, chëng nó khôn lÛn thì d¡y d× dùm cho ngày sau nó khÏi v¥t v£ h° thân. Tôi vái van TrÝi Ph­t Ù m¡ng dùm con tôi, xui khi¿n cho ng°Ýi hiÁn lành g·p nó rÓi em vÁ mà nuôi.

Bà NgÍc nói tÛi ó rÓi bà khóc s°Ût m°Ût.

Ông Thái bi¿t trúng rÓi, nh°ng ông còn hÏi thêm.

- Th¡ cô có ký tên và biên ch× ß hay không?

- Th°a không. Tôi d¥u kín mà ký tên sao °ãc. Nh°ng trong th¡ cô có nói tôi ·t cho nó tên Lý và nói nó sanh °ãc 25 ngày.

- ChuyÇn o hÓi nm nào?

- Nm 1930, bßi v­y con tôi có mÙt tuÕi vÛi hai cháu bên n§y.

- V­y h£? Cô có cho nó eo v­t chi hay không?

- Có eo mÙt dây chuyÁn nhÏ có hình ông Ph­t mua trên à L¡t.

Ông Thái éng d­y ngó vã mà c°Ýi rÓi biÃu d¡y ng°Ýi nhà b¯c gh¿ b°ng cái r°¡ng à trên §u tç ó mà em ra coi. Bà hòa cing c°Ýi mà nói hÓi nãy bà có biÃu em xuÑng rÓi. Bà vëa c°Ýi vëa i vô buÓng. Bà b°ng mÙt cái r°¡ng ra à trên ván, g§n ch× bà NgÍc ngÓi mà nói: "Cô Hai coi hÓi tr°Ûc cô bÏ em nhÏ trong cái r°¡ng giÑng nh° cái r°¡ng n§y hay không?".

Bà NgÍc ngó chm chm cái r°¡ng và nói: "ê. R°¡ng tôi hÓi tr°Ûc giÑng nh° cái r°¡ng n§y, nh°ng tôi nhÛ không có ánh vec-ni".

Bà Hòa nói: "Thé n§y mÑi mÍt hay n. Ph£i s¡n vec-ni à dành lâu °ãc".

Ông Thái nói: "Cô hai dß n¯p so¡n Ó ra mà coi".

Bà NgÍc l¿t l¡i g§n, dß n¯p r°¡ng ra thì th¥y có ba bÑn gói Ó, trên l¡i có mÙt bao th¡. Bà l¥y bao th¡ c§m Íc hai hàng chï Á ngoài: "Ai g·p cái r°¡ng n§y, xin xé bao th¡ n§y ra mà Íc thì hiÃu mÍi viÇc". Bà Íc rÓi bà la lÛn: "Ý! Chï tôi vi¿t hÓi ó ây mà. Té ra r°¡ng cça tôi! Sao l¡i lÍt vào nhà anh chË?".

Vã chÓng ông Thái ngó nhau mà c°Ýi, chÛ không tr£ lÝi.

Bà NgÍc th¥y bao th¡ ã xé rÓi, bà trút ra thì có mÙt béc th¡ vÛi mÙt sãi dây chuyÁn. Bà càng la lÛn: "Th¡ cing cça tôi vi¿t ây nïa nè. Còn sãi dây chuyÁn cça con nhÏ tôi rõ ràng. Tôi mua trên à l¡t cho con tôi eo. ây có hình ông Ph­t d¹p nïa ây. Ch¯c ch¯n rÓi! Còn nghi gì nïa. Anh chË °ãc cái r°¡ng cça tôi chÛ gì. Ph£i hôn? Xin nói cho tôi bi¿t. TÙi nghiÇp tôi l¯m mà. D¥u tôi làm chi".

Ông Thái chÑng n¡nh éng ngó bà NgÍc mà áp "Chánh tôi °ãc. Tôi em vÁ nhà rÓi vã chÓng tôi nuôi të ó ¿n giÝ".

Bà NgÍc sïng sÝ hÏi: "N¿u v­y con Lý ó là con cça tôi ph£i hôn?".

Bà Hòa dành mà áp: "Ph£i. Con Lý cça tôi ó là éa nhÏ n±m trong r°¡ng, cha nó g·p nên em vÁ nuôi të hÓi ó tÛi giÝ".

Bà NgÍc l­t ­t b°Ûc xuÑng g¡ch, không kËp mang giày, ch¯p tay xá vã chÓng ông Thái, bà vëa khóc vëa nói: "V­y thì trÝi ph­t linh thiêng quá, th¥y tôi au khÕ nghe tôi van vái; Ùng lòng th°¡ng, nên khi¿n anh g·p mà em vÁ rÓi hai ông bà nuôi dùm cho tôi. Tôi Ùi ¡n hai ông bà n·ng l¯m ¿n ch¿t tôi cing không quên. Té ra con tôi ß mÙt bên ã m¥y nm rÓi, lúc sau n§y nó l¡i qua nhà tôi mà ngç nïa. V­y mà tôi có dè âu! Tôi cé th°¡ng nhÛ buÓn r§u hoài. HÓi nó mÛi qua thm tôi l§n §u, trÝi khi¿n trong lòng tôi phát nghi. T¡i chË nói hai éa nó sanh ôi nên tôi không dám hÏi kù".

Ông Thái nói: "Thôi, cô ngÓi l¡i, ngÓi rÓi s½ nói chuyÇn".

Hai bà ngÓi bên ván. Ông Thái ngÓi cái gh¿ g§n mÙt bên ó.

Bà Hòa s¯p m¥y gói trong r°¡ng ra và mß cho bà NgÍc coi. MÙt cái mÁn vuông nhÏ, mÙt gói tã, mÙt gói áo và mÙt gói vÛ, khn thì bà cho nó dùng luôn nên tiêu h¿t rÓi. Còn Ó n§y nó lÛn h¿t dùng °ãc thì bà gi·t çi làm k÷ niÇm ·ng sau cha hay m¹ nó có tìm thì bi¿t mà nhìn. Bà NgÍc nhìn nh­n Ó n§y là Ó bà s¯m cho con hÓi mÛi sanh trên à L¡t.

à cho bà NgÍc vui mëng ã thèm rÓi ông Thái mÛi kà §u uôi chuyÇn ông g·p cái r°¡ng vÛi con Lý. em vÁ nhà th¥y th¡ vÛi tiÁn b¡c vã chÓng ông bàn tính rÓi d¥u mà nuôi theo ba iÁu ký thác trong th¡. Lúc ó con ào sanh °ãc 28 ngày, sanh tr°Ûc Lý 3 bïa. Th°¡ng yêu thì vã chÓng ông ra giïa Tòa l­p khai sanh nhìn nh­n hai éa là con song thai cing à tên Lý ã ·t cho con nhÏ trong th¡. ã nhìn nh­n là con thì tñ nhiên th°¡ng hai éa Óng nhau, cho n cho m·c cing nh° nhau, rÓi cing cho chË em i hÍc vÛi nhau, không phân biÇt con ruÙt con nuôi gì h¿t. Ông nói vã chÓng ông chú trÍng làm y theo lÝi phú thác không dám sai mÙt m£y.

Bà NgÍc nói g§n nhau m¥y nm nay bà th¥y rõ hai vã chÓng Ñi vÛi ba con thì th°¡ng yêu Óng nhét thÃ, mà ba éa nó cing th°¡ng nhau nh° ruÙt thËt. T¡i v­y nên bà không dám g¡n hÏi. Bà cé nói ¡n cça vã chÓng ông Thái lÛn quá, bà không bi¿t làm sao mà Án áp cho vëa.

Ông Thái c°Ýi mà nói bà NgÍc mang ¡n vã chÓng ông mà vã chÓng ông cing mang ¡n bà n·ng l¯m. Ông mÛi thu­t lúc ¥y vã chÓng ông nguy nan áo Ã, nhÝ có 5 ngàn Óng b¡c cça bà, vã ông mÛi uÑng thuÑc h¿t bËnh, con ông mÛi có sïa bú và ông mÛi có vÑn làm n sanh lãi mà cho con n hÍc và mua nhà cía mà ß cho êm ¥m ây. n ¥y vã chÓng ông cing không quên, bßi v­y thuß nay th°Ýng mong g·p ng°Ýi m¹ cça con Lý coi nh° thiÇt bi¿t th°¡ng con và muÑn nhìn con thì ông s½ giao l¡i; n¿u ng°Ýi ta làm l¡ thì vã chÓng ông không c§n cho nhìn làm chi.

Bà Hòa ti¿p nói nm mÛi quen nhau thì bà có ý nghi. Nh°ng nghe nói con m¥t hÓi còn trong tháng bà t°ßng là ch¿t m¥t, chÛ không dè bÏ m¥t. T¡i bà NgÍc cé d¥u tâm sñ, ¿n bây giÝ mÛi nói thiÇt ra nên bà Hòa không dè bà là ng°Ýi chß con Lý em bÏ mà nói.

Bà NgÍc nói t¡i tâm sñ cça bà không tÑt lành gì, sã nói ra chË em c°Ýi càng thêm x¥u hÕ, bßi v­y trót hai m°¡i nm nay bà buÓn r§u th°¡ng nhÛ ph­n con mà sanh bËnh. May bà có thêm Khánh nên bà ph£i g°ãng g¡o làm l£ng mà sÑng ·ng nuôi d¡y con, chÛ n¿u không có Khánh thì khi ông già ch¿t rÓi, bà ã tñ v­n mà theo m¹ cha, ho·c ã c¡o §u vô chùa mà tu, ·ng chuÙc tÙi l×i vì muÑn trÍn th£o vÛi cha mà ph£i c¯t ruÙt em con bÏ giïa °Ýng, ph£i ly biÇt éa con mÛi sanh, nó còn m¥t không hay nó s°Ûng cñc không kÃ.

Bà nói mà bà khóc m°Ût, khóc rÓi bà l¡i vui c°Ýi hÛn hß mà nói: "Thôi, cái khÕ cça tôi nhÝ ¡n anh chË phá tan dùm cho tôi rÓi. Tôi h¿t buÓn r§u nïa, të rày vÁ sau ch¯c tôi m¡nh. Tôi ph£i sÑng mà vui vÛi hai éa con tôi. Tìm °ãc con Lý rÓi, thì tôi không còn buÓn gì nïa. Tôi có kh©n vái TrÝi Ph­t cho tôi tìm °ãc con thì tôi c¡o §u và n chay tr°Ýng mà t¡ ¡n TrÝi Ph­t. Tìm °ãc con Lý rÓi, tôi ph£i làm y theo lÝi nguyÇn cho khÏi tÙi l×i vÛi ¥ng thiêng liêng".

Ông Thái liÁn can: "Khoan! Tôi xin phép mà khuyên cô Hai nên ch§m ch­m mà suy ngh), ch³ng nên vÙi l¯m. Vì muÑn trÍn th£o vÛi cha già, cing c§n giï danh giá, nên cô ph£i lìa con là máu thËt cça cô. Bây giÝ cô tìm l¡i °ãc cô mëng, tñ nhiên cô nhÛ ¡n TrÝi Ph­t. Tình m¹ th°¡ng con h¡n hai m°¡i nm nay làm cho cô bét rét, bây giÝ cô muÑn bÙc lÙ vui mëng hoàn toàn à bù trë n×i niÁm au khÕ hÓi x°a. M¥y iÁu ¥y là tâm tánh tñ nhiên cça con ng°Ýi tôi hiÃu l¯m nên tôi không dám c£n. Nh°ng tôi ch¯c thuß nay cô d¥u vÛi mÍi ng°Ýi, cô không cho ai bi¿t cô bÏ con Lý ·ng l¥y chÓng. Có l½ c­u Khánh cing không dè c­u có mÙt ng°Ýi chË khác cha. Còn con Lý thì ch¯c ch¯n nó không bi¿t nó có bà m¹ nào khác h¡n vã tôi.

Bây giÝ thình lình cô nói cho con Lý hay cô là m¹ » nó, vì hÓi nó mÛi sanh cô chß nó mà bÏ nó ·ng l¥y chÓng nên hôm nay mÛi g·p nó l¡i °ãc ây. Cô nói nh° v­y nó có vui mà nhìn cô là m¹ hay không? Còn n¿u c­u Khánh không hiÃu n×i lòng au khÕ cça cô ngày tr°Ûc bây giÝ thình lình cô vi¿t th¡ cho c­u hay, cô mÛi tìm °ãc éa con gái khác cha, cô ch¯c c­u s½ vui mëng mà nhìn nh­n ng°Ýi chË nh° v­y hay không? N¿u c­u hÏi cha cça ng°Ýi chË ¥y là ai? Thuß nay ng°Ýi chË ¥y ß âu mà bây giÝ cô tìm l¡i °ãc? Tôi th¥y khó cho cô mà tr£ lÝi l¯m. V­y cô nên suy ngh) cho kù. Mëng thì Ã bång, chÛ làm g¥p quá thì tôi sã e sñ vui mëng ó nó làm rÑi trong gia ình cô mà nó còn làm gi£m lòng kính yêu cça con cô nïa".

Bà NgÍc ngÓi síng sÝ mà suy ngh) rÓi bà thß mÙt h¡i dài mà than: "Ng°Ýi ta nói th¿ gian là biÃn khÕ; °Ýng Ýi §y chông gai. ThiÇt trúng l¯m. H¡nh phúc cing khó tìm, mà tìm °ãc rÓi cing không ph£i dÅ mà h°ßng liÁn °ãc. LÝi anh khuyên tôi ó úng l¯m, tôi c£m ¡n anh vô cùng. N¿u tôi nhìn con Lý là con thì cing nh° th±ng Khánh éa nào cing hÏi duyên cÛ. Chúng nó hÏi rÓi tôi tr£ lÝi cách nào cho xuôi °ãc. N¿u tôi nói thiÇt h¿t, thì con Lý có l½ oán ghét tôi chÛ th°¡ng yêu gì. Còn th±ng Khánh thuß nay nó có bi¿t tâm sñ cça tôi âu, tñ nhiên nó h¿t th°¡ng yêu cung kÉnh tôi nïa. V­y tôi xin anh chË gi¥u dùm sñ n§y, ëng có cho con Lý bi¿t gì h¿t. Ã tôi suy ngh) ít bïa rÓi m¥y bà con mình s½ bàn vÛi nhau. R°¡ng Ó chË cing c¥t l¡i bên n§y".

Ông Thái ti¿p d·n vã kín miÇng, ëng cho Lý hay ào bi¿t sñ n§y. Ông biÃu gói Ó bÏ vô r°¡ng b°ng mà c¥t nh° ci, Ã làm v­t k÷ niÇm chung cça hai nhà, rÓi ông të giã lên xe trß vô Bà ChiÃu.

Bà NgÍc ngÓi so¡n Ó cça con hÓi nhÏ mà coi l¡i, bà mëng rá nên nói c°Ýi rÓi bà buÓn tçi nên r¡i låy. Bà xin bà Hòa cho bà m°ãn béc th¡ vÛi sãi dây chuyÁn l¡i ·ng bà c¥t trong tç s¯t, Ã nhÛ công ¡n cça vã chÓng bà nÍ céu giúp bà quá ý bà muÑn, ngh) ví d§u bà Ã Lý mà nuôi, bà không ch¯c gì bà th°¡ng yêu d¡y d× Lý cho b±ng vã chÓng bà Hòa °ãc.

Bà Hòa cing thành thiÇt tÏ lÝi cám ¡n bà NgÍc, nói ngay r±ng trong lúc nguy nan nhÝ có sÑ b¡c 5 ngàn ó mÛi thoát khÏi c£nh nghèo khÕ au Ñm rÓi làm n phát ¡t l§n l§n mÛi gây dñng sñ nghiÇp và nuôi con n hÍc °ãc nh° v§y.

Bà Hòa à béc th¡ vÛi sãi dây chuyÁn vô bao mà °a cho bà NgÍc bÏ túi, rÓi hai bà x¿p gói Ó kia l¡i tí t¿ à vô r°¡ng cho bà Hòa b°ng vô buÓng mà c¥t. Hai bà n±m nói chuyÇn ch¡i, c£ hai Áu Óng ý cho viÇc n§y là viÇc cça trÝi Ënh. TrÝi muÑn giúp c£ hai nhà, nên mÛi khi¿n ng°Ýi n§y thi¿u tiÁn thì °ãc ng°Ýi kia giúp, ng°Ýi kia sanh con mà nuôi không °ãc thì ng°Ýi n§y lãnh nuôi d¡y dùm. V­y hai nhà të rày coi nh° mÙt, chia buÓn chung vui vÛi nhau, kh¯ng khít th°¡ng yêu nhau, ëng ái ng¡i chi h¿t.

Hai bà nói chuyÇn tÛi m¥y cô c­u i hÍc vÁ, Bà NgÍc nhìn Lý m·t mày bà hÛn hß t°¡i sáng nh° trng r±m. Bà nói vÛi Lý ß nhà n c¡m mÙt mình buÓn quá, bà n không ngon, bà qua ch¡i të sÛm m¡i tÛi giÝ, bà có ý chÝ Lý vÁ ·ng bà rç Lý ho·c ào qua mÙt ng°Ýi n vÛi bà cho vui. Bà Hòa biÃu Lý i rÓi bïa khác tÛi phiên ào. Bà NgÍc vÛi con song song i ra sân mà vÁ. Bà Hòa éng ngó theo, bà chúm chím c°Ýi, trong lòng hân hoan vì ã làm °ãc mÙt viÇc ân ngh)a toàn v¹n.

Trong lúc m¹ con ngÓi n c¡m, bà NgÍc cé ngó Lý mà c°Ýi hoài. Bây giÝ bà mÛi nh­n th¥y Lý có nhiÁu iÃm giÑng bà, tay c§m ia giÑng, khi ngó lên c·p m¯t giÑng, chëng nói chuyÇn khóe miÇng giÑng, t°Ûng i yÃu iÇu giÑng mà tánh n¿t ôn hòa cing giÑng. Bà l¥y làm ti¿c °ãc g§n mÙt bên con m¥y nm rÓi mà bà không bi¿t sn sóc con nhiÁu h¡n cho thÏa tình m¹ con, Ã buÓn r§u t°ßng nhÛ hoài làm m¥t h¡nh phúc h¿t m¥y nm thiÇt là uÕng. Bà muÑn °Ûm thí lòng con nên bà nói: "Anh chË bên nhà có ph°Ûc sanh °ãc tÛi hai gái. Má Hai không có con gái ·ng hç hÉ cho vui. Má hai tính xin vÛi anh chË chia bÛt cho Má Hai mÙt gái, chia ét cho ß luôn bên n§y làm con cça Má Hai. Làm nh° v­y m×i nhà Áu có gái có trai cho vui Óng h¿t. Con sµn lòng chËu qua ß luôn vÛi Má Hai hay không".

Lý c°Ýi và áp: "Hai nhà ß khít mÙt bên nhau. ChË em con sanh ôi, thuß nay không rÝi nhau. Chia r½ bên n§y bên kia sã không nên. ChË em con phân phiên qua ngç vÛi Má Hai nh° x°a rày v­y cing °ãc rÓi. C§n gì ph£i chia riêng mÙt ng°Ýi ß luôn vÛi Má Hai, làm cho cha m¹ con buÓn, mà chË em con cing bÛt vui".

Bà NgÍc hiÃu ý con không ành bÏ vã chÓng ông Thái vÁ ß vÛi bà, bßi v­y bà bÏ qua mà nói chuyÇn khác, th§m tính à thçng th³ng tìm cách mà då, không nên vÙi mà sanh r¯c rÑi, d§u không °ãc công khai nhìn nh­n con mà mình ã °ãc g§n gii hàng ngày, Lý nói chuyÇn vÛi mình Lý x°ng con và gÍi mình là má Hai thì cing ç an çi cho mình h¿t buÓn lo nïa.

BuÕi chiÁu ó bà NgÍc qua bàn tính vÛi bà Hòa nïa; mÙt àng thì sµn lòng giao tr£ con l¡i ·ng cho rõ ràng ý thành thiÇt vëa làm ngh)a vëa Án ¡n, tin ch¯c d§u có tr£ cing không m¥t âu mà sã; còn mÙt àng thì cing muÑn °ãc chánh théc nhìn con à gá cái tÙi o¡n tình m¹ con ngày tr°Ûc, ng·t nhìn thì ph£i nói thiÇt, mà nói thiÇt thì sã ång ch¡m §u n§y, xích mích §u nÍ, bßi v­y hai bà bàn tính trót m¥y ngày mà tìm không ra °ãc mÙt ch°Ûc nào h¿t. Bà NgÍc cùng th¿ rÓi, bà ngh) ông Thái là ng°Ýi xí sñ khôn ngoan, sáng suÑt, bà rç bà Hòa i vô tiÇm mà hÏi ý ki¿n cça ông. MÙt buÕi chiÁu bà biÃu sÑp ph¡ em xe cça bà ra rÓi bà NgÍc ra r°Ûc bà Hòa i Bà ChiÃu.

BuÕi chiÁu tiÇm bán bàn gh¿ ít khách. Ông Thái thong th£ mà nói chuyÇn nhà. Ông nghe hai bà than không bi¿t làm cách nào cho m¹ con Lý nhìn nhau °ãc ¥m êm xuôi thu­n.

Ông Thái suy ngh) mÙt chút rÓi ông nói: "HÕm nay hÅ có r£nh thì tôi th°Ýng ngh) ¿n viÇc ó. ThiÇt tôi cing bí lÑi, không th¥y ngã nào ra cho °ãc vui v» rõ ràng. Cô hai ã th¥y lòng d¡ vã chÓng tôi thành thiÇt bi¿t ¡n cô nên muÑn giao con Lý l¡i cho cô ·ng m¹ con vui sum hiÇp. Con Lý khôn lÛn rÓi, hÍc ã g§n thành tài, vã chÓng tôi s¯p nhÝ nó °ãc. N¿u vã chÓng tôi có lòng ích k÷ d§u bi¿t ch¯c cô Hai là m¹ ruÙt cça Lý i nïa, vã chÓng tôi l·ng thinh không thu­t chuyÇn tôi g·p nó cho cô nghe, không em r°¡ng Ó ra cho cô nhìn, thì cô làm sao mà bi¿t nó là con cça cô. Mà d§u cô bi¿t i nïa, con Lý là con song thai cça vã chÓng tôi, có Tòa chéng nh­n khai sanh rành r½, l¡i të khi nó bi¿t nói bi¿t i thì nó chÉ bi¿t vã chÓng tôi là cha m¹ nó, chÛ nó có bi¿t cô âu, nên vã chÓng tôi âu sã cho nó nhìn cô rÓi nó theo cô mà bÏ vã chÓng tôi. Tôi không sã vã chÓng tôi m¥t ph§n kÉnh yêu cça nó âu. Tôi lo là lo cho ph­n cô Hai mà thôi, sã cô nhìn con rÓi gia ¡o không °ãc an vui mà l¡i gây c£nh lãt l¡t và xào xáo. Theo ý tôi thì Ñng tro tàn ã n±m êm mÙt ch× rÓi, nên à cho nó êm luôn không nên b°¡i xÛi cho nó bay båi. Con Lý m¥y nm nay ã quen kÉnh yêu cô Hai cing nh° nó kÉnh yêu m¹ nó, nó ã gÍi cô là má Hai cô muÑn th¥y m·t nó giÝ nào cing °ãc h¿t. Tôi t°ßng nên à nó làm éa con chung cça hai nhà, cô hiÇp vÛi vã chÓng tôi mà chm nom lo l¯ng, v­y cing °ãc, ch³ng c§n cô ph£i kà chuyÇn ci cho nó bi¿t, cing ch³ng c§n cho c­u Khánh hay rÓi công khai nhìn nh­n nó là con làm chi. Thuß nay cô Hai n nn vÁ sñ bÏ con, không bi¿t nó còn hay m¥t h° hay nên cô buÓn quá nên sanh bËnh. Bây giÝ cô hai ã tìm °ãc con rÓi, nó ß mÙt bên, nó lui tÛi hàng ngày, cô bi¿t nó không h° hèn, không cñc khÕ, cô ã yên lòng rÓi, cô vui á nh° v­y cing °ãc. Tôi ví då cho cô hai nghe: nhà cô rçi phát hÏa, cô °¡ng lo sã cháy tiêu h¿t, may TrÝi xáng xuÑng mÙt ám m°a lÛn dåt t¯t ngÍn lía mà céu cô. Lía cháy xém chút Énh, sía l¡i °ãc chÛ không h° h¡i cho l¯m. TrÝi céu cô nh° v­y cing nhiÁu l¯m rÓi. Cô tu bÕ nhà l¡i mà ß, cô không nên kêu òi thái quá, không nên trách trÝi t¡i sao không m°a sÛm mÙt chút cho nhà cô còn y nguyên, lía phát cháy t¡i cô vô ý h¡ hÏng gây ho¡, chÛ ph£i t¡i TrÝi Ñt hay sao mà trách TrÝi. Cô ph£i suy ngh) l¡i".

Bà NgÍc nghe ông Thái phân tr§n chí lý, ông chÉ lãi h¡i rõ ràng thì bà c£m phåc quá. Bà nhét Ënh áp dång ý ki¿n cça ông, Ã yên Lý làm éa con chung, không c§n công khai nhìn m¹ con làm chi cho sanh chuyÇn rÑi r¯m. Nh°ng bà xin vã chÓng ông Thái të rày m×i ngày cho phép Lý vÛi ào mÙt ng°Ýi n c¡m chung vÛi bà cho bà vui. Bà không dám xin miÇt mÙt mình Lý sã hai tr» phân bì sñ s¡ thân mà sanh xích mích.

Vã chÓng ông Thái thÏa thu­n nh° v­y cho bà NgÍc vui lòng, chÝ thÝi gian tr£i qua, cuÙc Ýi ho·c may có bi¿n Õi ¡o nhà, n¿u °ãc xuôi thu­n rÓi s½ bàn nhau l¡i.