Cao Ban Long

-         Tính vị : vị ngọt, hơi mặn, tính ôn ấm.

-         Quy kinh: đi vào kinh Thận, Tâm, Can.

-         Tác dụng: bổ nguyên dương, bồi bổ cơ thể.

Với thành phần hóa học chứa: chất keo 25%, calci photphat  30 - 0%, calci cacbonat 1%.v.v..thêm nữa lại có keratin cho nhiều acid amin, giúp duy trì và phát triển cơ thể, Cao Ban Long hiện được xem là một trong những vị thuốc quý giúp bổ sung lượng canxi hữu cơ và các dưỡng chất cần thiết giúp bồi bổ và nuôi dưỡng cơ thể. Thông thường Cao Ban Long được dùng chủ trị các bệnh hư nhược của tạng phủ, người khí lực kém, mệt mỏi, sức yếu, đau lưng mỏi gối, di tinh , tiểu đêm, mồ hôi trộm, kém ăn, chân tay nhức mỏi, đại tiện táo kết, miệng lở, sắc mặt vàng úa... ngoài ra còn hay dùng để an thai, lợi sữa, thông tắc sữa.

(*)Cách chế Cao Ban Long:

Dụng cụ chuẩn bị:

-         Một thạp lớn bằng đất nung, tráng men ở trong, cao 40 - 50 cm, rộng 30 - 35cm sức chứa 35 - 40kg sừng hươu nai( khoảng 5 yến ta, một yến ta = 6,40kg). Khi chọn thạp cần chú ý chọn thạp chịu được lửa, không dò, nứt. Hiện nay thường dùng những nồi nhôm, sức chứa lớn hơn.

-         Một, hai cái cưa nhỏ để cưa sừng.

-         Vài cái nạo bằng sắt để nạo sừng.

-         Rọ bằng tre đan chiều cao bằng chiều cao của thạp nấu hay nồi nấu.

-         Gáo để múc có kích thước nhỏ hơn miệng ống tre.

-         Đũa tre bẹt to như chiếc bơi chèo để khuấy, thường là 2 chiếc.

-         Chảo đồng lớn 1 chiếc.

-         Khăn vải mỏng để lọc 3 chiếc.

-         Nồi hay thùng thiếc để đun nước sôi.

-         Khay hay hộp hoặc mâm đồng để đổ cao.

( Đây là một số dụng cụ để tiến hành nấu mẻ 35- 40kg sừng. Nếu muốn nấu nhiều thì tăng số dụng cụ lên)

Tiến hành:

Trước khi bắt tay vào việc chuẩn bị nấu, cần đắp bếp. Thông thường để đun 1 thạp, cần có 3 miệng lò: lò chính giữa để thạp nấu gạc, một bên để đun nước sôi, bên còn lại dùng bắc chảo dùng để cô cao. Có thể là một bếp chính có 2 lỗ thông sang 2 bên. Các lỗ này có cửa để đóng lại khi chưa nấu tới.

Chọn sừng: thường người ta chọn những loại sừng to, nặng 0,8-1kg mỗi sừng, mặt ngoài sừng có màu đỏ là tốt. Những loại khác cho hiệu suất kém, và chất lượng cũng kém.

Chuẩn bị sừng: để nấu một thạp thường người ta cần:

Sừng hươu nai 36 -40kg

Rượu ta( 35-40­0­)  5 lít

Nước thường vừa đủ.

Đem chất sừng thành một đống, thường xuyên tưới nước cho thật ẩm ướt hoặc dùng bao tải sạch dấp nước đắp lên cho nước thấm vào sừng. Thường làm như  vậy một đêm để vỏ ngoài sừng được mềm. Sáng hôm sau thì đem cạo lớp vỏ đốm đen ngoài sừng.  Muốn như vây, cho 4 -5 cái sừng dựng đứng vào một vại nước lã. Khi dựng chú ý để sừng ở phía trên nước cho chỉ phủ ngập sừng, vỏ đen vàng bên ngoài, cho đến khi chỉ còn xương trắng toát là được.Cạo xong đem cưa thành từng khúc dài 5 -6cm trừ bỏ đế và xương trán. Sau đó dùng dao chẻ thành từng miếng nhỏ. Mỗi gúc gạc chẻ thành 4 -5 mảnh hay 8 mảnh  tùy theo to nhỏ. Những miếng gạc có tủy đen thì chẻ bỏ đi, chỉ lấy những miếng có tủy trắng và vàng. Chẻ xong cho vào rổ(rá) rửa sạch 2 -3 lần bằng nước lã, rồi  thì cho vào nấu.

Nấu cao: Cho gạc phơi khô vào thạp, với 5 lít rượu trộn đều. Đậy kín thạp. Cứ nửa giờ lại trộn một lần. Chừng sau 3 giờ sẽ bắt đầu nấu. Trước khi cho gạc vào thạp để nấu, cần để rọ tre đan vào giữa thạp, gạc hươu đã chẻ nhỏ xếp xung quanh, như vậy thì có thể vừa nấu vừa múc nước cao ra được.Khi cưa gạc, có thứ bột cưa ra cũng đừng bỏ đi. Ta gói vào một túi vải, tưới rượu vào, ủ chung với gạc, sau đó buộc túi chặt lại cho vào nấu chung với gạc.

Các bài thuốc thông dụng có dùng Cao Ban Long

-         Nhị long ẩm ( Hải Thượng Lãn Ông ):

Cao Ban Long                         40g

Long Nhãn                              40g

*Cách dùng: Long Nhãn cho vào nước sắc kỹ, lọc lấy nước, cắt nhỏ Ban Long cho vào khuấy và đun cho tan, uống khi còn nóng ấm.

*Công dụng: Trị lo nghĩ tổn thương tỳ vị, mất ngủ, mồ hôi trộm, sốt về chiều, đại tiện táo kết, miệng lở, sắc mặt vàng úa, phụ nữ thiếu máu, ăn kém.

-         Bổ tỳ âm tiễn ( Hải Thượng Lãn Ông ):

Bạch Truật                                        160g

Sâm Bố Chính                         80g

Thục Địa                                 40g

Can Khương                            4g

Long Nhãn                              28g

Ban Long                                 40g

*Cách dùng: Bạch Truật đem sao với sữa ( hoặc với đất nếu đi tả), Sâm bố chính sao vàng với gạo nếp, Thục địa nướng khô và can khương đem sao đen tồn tính, đem tất cả sắc với nước nhiều lần,  cô đặc thành cao, mỗi lần uống chừng 2 cốc con, dùng nước hạt sen làm thang.

·        Gia giảm:    Sôi bụng               gia               Đinh Hương        4g

                   Đại tiện lỏng         gia               Nhục Đậu Khấu   12g

                                                                   Ngũ Vị Tử            4g

*Công dụng: Trị bụng đầy tức, ợ hơi, ợ chua.