Câu 7. Tiền tệ xuất hiện như thế nào trong lịch sử phát triển của sản

xuất và trao đổi hàng hóa? Bản chất và chức năng của tiền tệ?

1. Lịch sử ra đời của tiền tệ và bản chất của nó.

Tiền tệ xuất hiện là kết quả của quá trình phát triển của sản

xuất và trao đổi hàng hóa, và cũng là kết quả của quá trình phát

triển các hình thái giá trị của hàng hóa.

Hình thái giá trị đầu tiên là hình thái giản đơn hay ngẫu nhiên.

Người sản xuất làm ra sản phẩm dùng không hết (như lúc được

mùa chẳng hạn), thừa ngẫu nhiên, đem trao đổi và ngẫu nhiên

gặp một loại hàng hóa nào đó; việc trao đổi diễn ra theo một tỷ lệ

cũng ngẫu nhiên và giản đơn: hàng đổi lấy hàng.

Ở hình thái này, hàng hóa thứ nhất (aHA) biểu hiện giá trị của

nó ở hàng hóa thứ hai (bHB), còn hàng hóa thứ hai đóng vai trò là

vật ngang giá.

Khi phân công lao động xã hội phát triển đến mức độ nào đó,

chủng loại hàng hóa trao đổi trên thị trường nhiều hơn, thì một hàng

hóa có thế gặp và trao đổi với nhiều hàng hóa khác.

Đó là hình thái giá trị mở rộng.

Khi phân công lao động xã hội phát triển hơn nữa, làm cho sản

xuất hàng hóa cũng phát triển, trao đổi hàng hóa trở nên thường

xuyên và phổ biến hơn. Để cho sự trao đổi được thuận lợi, người ta

chọn một hàng hóa nào đó làm vật ngang giá chung.

Đó là hình thái chung của giá trị. Vật ngang giá chung có thể

trao đổi trực tiếp với một hàng hóa bất kỳ. Nó trở thành môi giới,

thành phương tiện để trao đổi. Khi sản xuất và trao đổi hàng hóa

phát triển hơn, thị trường được mở rộng, người ta chọn bạc và

vàng làm vật ngang giá chung là thuận lợi hơn cả. Lúc đó, hình

thức tiền của giá trị ra đời.

Khi bạc và vàng cùng được dùng làm chức năng tiền tệ thì chế

độ tiền tệ gọi là chế độ song kim. Khi chỉ còn vàng độc chiếm vai

trò tiền tệ thì chế độ tiền tệ được gọi là chế độ bản vị vàng.

Khi tiền tệ xuất hiện, thế giới hàng hóa phân ra hai cực: một

phía, là các hàng hóa thông thường; một phía là hàng hóa đóng vai

trò tiền tệ. Như vậy, tiền tệ là một loại hàng hóa đặc biệt, dùng

làm vật ngang giá chung cho tất cả các hàng hóa, là sự thể hiện

chung của giá trị và lao động xã hội, nó biểu hiện quan hệ sản

xuất giữa những người sản xuất hàng hóa do quá trình phát triển

lâu dài của sản xuất và trao đổi hàng hóa tạo ra. Đó là nguồn gốc

và bản chất của tiền tệ.

2. Chức năng của tiền tệ.

Tiền tệ có năm chức năng:

a) Thước đo giá trị

Tiền tệ làm được thước đo giá trị vì bản thân nó cũng là một

hàng hóa, cũng có giá trị như các hàng hóa khác. Để làm được

thước đo giá trị, mỗi quốc gia có một đơn vị tiền tệ nhất định.

Giá trị của mỗi hàng hóa được biểu hiện bằng một số tiền nhất

định, đó là giá cả của hàng hóa.

Giá trị là cơ sở của giá cả, nhưng do quan hệ cung cầu, giá cả có

thể lên xuống xung quanh giá trị. Tuy vậy, xét trong phạm vi toàn

xã hội trong thời gian nhất định thì tổng số giá cả bằng tổng số giá

trị của hàng hóa.

b) Phương tiện lưu thông

Làm phương tiện lưu thông, tiền tệ đóng vai trò môi giới, trung

gian trong trao đổi hàng hóa và dưới hình thức tiền mặt. Nó vận

động theo công thức H-T-H (H = hàng; T = tiền).

Số lượng tiền này được xác định bằng quy luật lưu thông tiền tệ

như sau:

c) Phương tiện cất trữ

Khi làm chức năng này, tiền tệ rút khỏi lưu thông và đi vào

"kho" cất trữ. Tiền cất trữ phải có đủ giá trị. Người ta thường cất

trữ vàng và bạc.

d) Phương tiện thanh toán

Kinh tế hàng hóa phát triển đến một trình độ nào đó sẽ sinh ra

việc mua bán chịu. Khi đó, tiền có chức năng làm phương tiện

thanh toán: trả tiền mua chịu, trả nợ...

Chức năng này càng phát triển, càng làm tăng thêm sự phụ

thuộc lẫn nhau giữa những người sản xuất và trao đổi hàng hóa.

e) Tiền tệ thế giới

Khi trao đổi hàng hóa vượt khỏi biên giới một quốc gia, quan hệ

buôn bán giữa các nước hình thành, thì tiền tệ làm chức năng tiền

tệ thế giới.

Tiền tệ là sản phẩm khách quan của lịch sử phát triển sản xuất

và trao đổi hàng hóa. Nó là loại hàng hóa đặc biệt, đóng vai trò vật

ngang giá chung, làm được nhiều chức năng phục vụ cho sản xuất

và trao đổi hàng hóa. Trong xã hội có giai cấp, giai cấp thống trị

thường sử dụng tiền tệ làm công cụ phục vụ cho lợi ích của giai cấp

mình.