Sự tỉnh thức giúp làm dịu cơn đau thể xác như thế nào?

Nhờ thực tập, sự tỉnh thức làm cho tâm trở nên an tịnh và vững chãi. Điều này đem lại nhiều lợi ích, vì khi chúng ta trải qua những khó chịu về thể xác, tâm trí ta thường nổi lên những cơn sóng cảm xúc và suy nghĩ căng thẳng, chúng giống như lớp bùn mờ đục khiến ta không thể nhận ra điều gì. Với sự tỉnh thức, "lớp bùn" đó sẽ lắng xuống để chúng ta có thể nhìn thấy rõ ràng mọi sự, cho phép chúng ta xác định những cảm xúc và suy nghĩ nào đang hiện diện trong tâm trí mình vào lúc này. "À, đây là sự tức giận." "Đây là sự sợ hãi." "Đây là một ý nghĩ đầy lo lắng về tương lai." Với cái nhìn rõ ràng hơn này, chúng ta có thể khéo léo lựa chọn cách đối phó với những cảm xúc và suy nghĩ ấy, những lựa chọn sẽ làm giảm bớt toàn bộ sự đau đớn của ta.

Những cảm xúc căng thẳng. Phản ứng thông thường của chúng ta với những đau đớn thể xác là các hình thức kháng cự và chán ghét, chẳng hạn như thất vọng hay tức giận. Bằng cách thực tập tỉnh thức, chúng ta có thể ngăn chặn những phản ứng theo thói quen đó bằng những phản ứng khéo léo hơn.

Ví dụ, nếu chúng ta đang đau đớn, sự chán ghét dưới hình thức thất vọng có thể khởi lên. Chúng ta có hai sự lựa chọn. Chúng ta có thể để cho những phản ứng theo thói quen đó được ấp ủ và trở nên mạnh mẽ hơn; điều này không chỉ làm tăng nỗi thống khổ tinh thần, mà thường thì nó còn làm tăng những đau đớn thể xác bởi vì các cơ bắp xung quanh chỗ đau sẽ co cứng lại để đáp ứng với sự thất vọng của chúng ta. Hoặc là, chúng ta có thể hồi đáp sự thất vọng bằng việc chấp nhận nó một cách tỉnh thức và bắt đầu chuyển hướng tâm thức của ta tới lòng từ ái đối với bản thân mình. (Xét cho cùng, ai mà chẳng có lúc phải thất vọng?)

Một khi chúng ta bắt đầu đối xử với bản thân bằng tâm từ ái, chúng ta có thể bình tĩnh và nhẹ nhàng kiểm tra các cảm giác thực tế đang diễn ra trên thân thể. Đau đớn không phải là một khối thuần nhất. Chúng ta có thể cảm thấy những cơn sóng cảm giác, trong đó cũng có cả những cảm giác dễ chịu. Chúng ta có thể nhận thấy một chút nóng nực, một chút rộn ràng, một chút ngứa ngáy. Sử dụng sự tỉnh thức để kiểm tra những cảm giác thể chất sẽ làm bộc lộ bản chất vô thường của chúng. Điều này giúp phá vỡ cảm giác cho rằng cái toàn thể hiện tại của ta chỉ là sự đau đớn khó chịu.

Khi đã nhận thấy rằng các cảm giác thân thể đang liên tục thay đổi, chúng ta cũng có thể hiểu ra rằng sự thất vọng của mình cũng vô thường. Nó đã sinh khởi nhưng rồi nó sẽ trôi đi. Chỉ riêng nhận thức này thôi cũng đã làm suy yếu sự đeo bám của nó với chúng ta.

Những hình mẫu suy nghĩ căng thẳng. Trong một khóa tu thiền vào thập niên 90, Ni sư Ayya Khema đã nói với chúng tôi, "Hầu hết những suy nghĩ chỉ là rác rưởi, nhưng chúng ta lại luôn tin tưởng vào chúng." Tỉnh táo nhận biết về những tình tiết được chúng ta thêu dệt từ sự đau đớn thể xác giúp cho tâm ta an tịnh và vững chãi, khiến cho lớp bùn lắng xuống và chúng ta có thể thấy những suy nghĩ một cách rõ ràng hơn. Sau đó, chúng ta có thể đưa ra một sự lựa chọn. Chúng ta có thể tiếp tục mù quáng tin tưởng vào những suy nghĩ này hoặc chúng ta có thể bình tĩnh đánh giá tính đúng đắn của chúng. Liệu bạn có chắc rằng mình sẽ không bao giờ tìm lại hạnh phúc hay là bạn đã làm tan nát đời sống của người hôn phối của mình? Ngay từ ban đầu trong sự bệnh hoạn của chính mình, tôi đã tin vào cả hai suy nghĩ này, nhưng cả hai điều đó chưa bao giờ trở thành sự thật.

Buông bỏ những tình tiết đầy căng thẳng có ít hoặc không có cơ sở thực tế là một sự khuây khỏa lớn. Đến mức là một nụ cười cũng có thể xuất hiện trên gương mặt bạn khi bạn nhận ra những tình tiết éo le mà tâm trí có thể thêu dệt. Đúng như một vị giảng sư Phật học là Jack Kornfield thường nói, "Tâm không biết đến sự xấu hổ."

Tỉnh thức làm cho tâm trở nên an tịnh và vững chãi; nhờ vậy, chúng ta có thể phản ứng khéo léo hơn với những cảm xúc và suy nghĩ căng thẳng. Đến lượt mình, sự phản ứng khéo léo này lại làm dịu nỗi đau thể xác vì ta không chồng thêm nỗi khổ tinh thần vào đấy. Đúng như vị thiền sư rất thẳng thắn là ngài Joko Beck đã phát biểu: "Điều khiến cho cuộc sống trở nên quá đáng sợ là chúng ta đã để cho mình bị cuốn theo trong cái đống rác rưởi của cái tâm thức hỗn loạn của mình. Chúng ta không phải làm như vậy."

Tỉnh thức là phương thuốc tốt nhất để đừng làm điều đó.

Nguồn: Toni Bernhard, Mindfulness: Potent Medicine for Easing Physical Suffering.

Bản tiếng Việt © 2011 Đỗ Hoàng Tùng

Bản tiếng Việt © 2011 Phát triển Cá nhân

Toni Bernhard là giáo sư Luật học tại University of California trong suốt 22 năm kể từ lúc nhận bằng Tiến sĩ Luật năm 1982. Từ năm 1992, bà bắt đầu nghiên cứu và thực hành Phật giáo. Bắt buộc phải về hưu sớm vì bị bệnh mãn tính vào năm 2004, bà cảm thấy tuyệt vọng và tự dày vò mình vì có cảm tưởng đã làm tan nát cuộc sống của người bạn đời. Sau khoảng năm sáu năm đau khổ, bà quay lại với thiền quán và nhận ra phương pháp này là phương thuốc hữu hiệu để giảm đau đớn thể xác. Bà chia sẻ kinh nghiệm của mình qua tác phẩm How to Be Sick: A Buddhist-Inspired Guide for the Chronically Ill and their Caregivers (tạm dịch: Cách Nằm Bệnh: Một hướng dẫn được gợi hứng từ Phật học dành cho những người bệnh kinh niên và người chăm sóc họ) được xuất bản vào năm 2010 bởi Wisdom Publications.