Tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ Barack Obama, là một người da

đen. 50 năm về trước, không ai trên thế gian có thể tưởng tượng

rằng một người da đen có thể đứng ngang hàng với người da

trắng để tranh vào chức vị nguyên thủ quốc gia. Người da đen

được xem là 'công dân hạng hai' trên một đất nước mà hiến pháp

nêu rõ quyền tự do và bình đẳng. Quyền của những người 'bị lưu

đày trên chính quê hương mình' đã được giành lấy với giá khá

đắt. Một trong những người da đen đã đem máu mình mà đổi lấy

quyền này, ấy là Mục Sư Martin Luther King. Ông đã không ngại

lên tiếng nói mạnh mẽ của mình để đòi hỏi quyền tự do và bình

đẳng, hậu quả là ông bị giết vào ngày 4.4.1968 khi chưa đầy 40

tuổi.

Ngày 28 tháng 8 năm 1963, tại thủ đô Washington, Mục Sư

Martin Luther King đã nói lên tiếng nói thay cho người dân da đen.

45 năm qua rồi, diễn từ của ông vẫn còn đẫm chất thời sự đối với

những đất nước phồn vinh vật chất nhưng cũng còn tràn đầy bất

công. Sau đây là một trích đoạn 6 phút trong diễn từ dài 17 phút.

Tôi thấy nhói trong lòng khi đọc bài này mà thay thế "một trăm

năm" bằng "ba mươi năm", "Hoa Kỳ / Mỹ" bằng "Việt Nam / Việt",

"người Da Đen" bằng "người dân đen".

TÔI CÓ MỘT ƯỚC VỌNG...

Cách đây 100 năm, một người Mỹ vĩ đại, người mà hôm nay ta

đang đứng dưới bóng mát biểu trưng tại đây ( Washington ), đã

ký bản Tuyên Ngôn Giải Phóng. Nghị quyết trọng đại đó xuất hiện

như một tia hy vọng cho hàng triệu người nô lệ Da Đen từng bị

đốt cháy trong ngọn lửa bất công. Nó xuất hiện như một bình

minh tươi sáng sau một đêm tù đày dài dằng dặc.

Nhưng một trăm năm sau, người Da Đen vẫn chưa được tự do.

Một trăm năm sau, cuộc sống của người Da Đen vẫn còn trói chặt trong gông cùm của kỳ thị và xiềng xích của phân biệt đối xử. Một

trăm năm sau, người Da Đen vẫn còn sống trên hoang đảo nghèo

đói giữa một đại dương mênh mông của phồn vinh vật chất. Một

trăm năm sau, người Da Đen vẫn còn vất vưởng trên các góc

đường của xã hội Hoa Kỳ và cảm thấy bị lưu đày trên chính quê

hương mình. Vì thế, hôm nay chúng ta đến đây để nói lên tình

trạng nhục nhã của thân phận mình.

Theo một nghĩa nào đó, chúng ta đã đến thủ đô quốc gia để lãnh

tiền ghi trên tấm chi phiếu của mình. Khi các kiến trúc sự của nền

Cộng Hòa này viết lên những ngôn từ tuyệt diệu trong Hiến Pháp

và Tuyên Ngôn Độc Lập, thì họ đã ký một chi phiếu đầy hứa hẹn

mà mọi người dân Mỹ có quyền thừa hưởng. Chi phiếu đó là một

lời hứa rằng mọi người - vâng, da đen cũng như da trắng - sẽ

được bảo đảm các quyền bất khả xâm phạm, ấy là quyền sống,

quyền tự do và quyền theo đuổi hạnh phúc.

Rõ ràng ngày nay Hoa Kỳ đã không trả tiền cho chi phiếu đó khi

công dân da màu đến lãnh. Thay vì thực hiện bổn phận thiêng

liêng này, Hoa Kỳ đã trao cho người Da Đen một chi phiếu không

tiền bảo chứng, một chi phiếu có ghi là 'không đủ tiền trả'. Nhưng

chúng ta không chấp nhận tin rằng ngân hàng Công Lý đã bị phá

sản. Chúng ta không chấp nhận tin rằng không có đủ tiền trong tủ

sắt to lớn chứa đựng các cơ hội trên đất nước này. Vì thế, chúng

ta đến đưa chi phiếu để rút tiền, yêu cầu người ta chi trả cho

mình sự phong phú của Tự Do và sự an toàn của Công Lý.

Chúng ta cũng đến thánh địa này để nhắc lại cho Hoa Kỳ tính

chất cấp bách mãnh liệt của hiện trạng hôm nay. Đây không còn

là lúc đưa ra những lời xoa dịu hay những liều thuốc an thần là sẽ

giải quyết dần dần. Đã đến lúc phải thực hiện lời hứa về Dân

Chủ. Đã đến lúc chúng ta đứng dậy từ thung lũng tối tăm và đau

đớn của kỳ thị để bước vào con đường tươi sáng của Công Bình.

Đã đến lúc đưa dân tộc chúng ta ra khỏi vũng lầy bất công đến

một miền đất vững chắc của Tình Huynh Đệ. Đã đến lúc rồi ! ...

...Hôm nay tôi có một ước vọng.

Tôi ước mơ rằng một ngày kia, mọi thung lũng sẽ được lấp đầy,

mọi núi đồi được bạt thấp, nơi lồi lõm được san bằng, khúc quanh

co đuợc uốn ngay, và vinh quang của Thiên Chúa sẽ tỏ hiện cho

mọi người phàm nhìn thấy.

Đó là niềm hy vọng của chúng ta. Đó là niềm tin mà tôi đem theo

trở về Miền Nam. Với niềm tin đó, chúng ta có thể rút ra từ ngọn

núi tuyệt vọng một phiến đá hy vọng. Với niềm tin đó, chúng ta có

thể biến đổi những tiếng đả kích chói tai trên quê hương này

thành một bản giao hưởng đầy tình huynh đệ. Với niềm tin đó,

chúng ta có thể cùng làm việc với nhau, cùng cầu nguyện với

nhau, cùng chiến đấu với nhau, cùng đi tù với nhau, và cùng

đứng dậy để đòi hỏi tự do, vì biết rằng một ngày kia mình sẽ

được tự do.

Đấy là ngày mà mọi người con Chúa sẽ hát lên với một ý nghĩa

mới: "Quê hương ơi, vùng đất tự do ngọt ngào, xin ca ngợi Người

! Đất nước mà cha ông đã chết, đất nước đáng tự hào ơi ! Hãy để

cho tự do vang lên từ mọi núi đồi."...

...Khi chúng ta cho phép tự do vang lên, khi chúng ta để cho nó

vang lên từ mọi làng xóm, từ mọi tỉnh thành, bấy giờ chúng ta có

thể làm cho ngày giải phóng mau đến hơn, ngày mà mọi người

Con Chúa, cả đen lẫn trắng, cả Do Thái lẫn Dân Ngoại, cả Tin

Lành lẫn Công Giáo, sẽ nắm tay nhau mà hát lên bài Thánh Ca

lâu đời của người Da Đen: "Cuối cùng đã được tự do, cuối cùng

đã được tự do ! Cảm tạ Thiên Chúa Toàn Năng ! Cuối cùng chúng

ta đã được tự do !"

Tác giả MARTIN LUTHER KING

"Chẳng thà bị mất mạng vì sự trả thù của những con thú đàn áp

đó, nhưng không thể mất quyền đòi hỏi công lý nghiêm minh" -

Mukhtar Mai.

Ngày 24-10 và 6-11-2005, báo Tuổi Trẻ điện tử đã đăng hai bản

tin rất đáng ca ngợi ở mục Thế Giới, và cũng rất đáng để độc giả

suy ngẫm hay tìm hiểu thêm. Bản tin thứ nhất viết về trường hợp

bà Mukhtar Mai ở Pakistan bị cưỡng hiếp tập thể. Bản tin thứ nhì

viết về giải thưởng "Người Phụ Nữ Trong Năm", do tạp chí

Glamour ở Mỹ trao cho bà Mukhtar Mai.

Pakistan, còn được gọi là Hồi Quốc, sát cạnh Ấn Độ, cho tới nay

vẫn còn lưu giữ hai đặc tính xã hội cổ đại: một là áp chế phái nữ;

hai là phép vua thua lệ làng. Phụ nữ ở đây là nạn nhân trực tiếp

và trường kỳ của cả hai tập quán thiếu văn minh và vô nhân vị đó.

Họ không được đi học và không có quyền phát biểu trước đám

đông. Họ thường xuyên bị sử dụng để khất nợ hay trừ nợ. Họ vẫn

còn bị trừng trị bằng cách ném đá tới chết (gọi là karo-kari), về

những tội danh được phán xét tùy tiện bởi các tiên chỉ trong làng,

nhân danh bảo vệ chữ "danh dự" của cả làng. Đặc biệt là từ sau

cuộc đảo chánh 1977 của tướng Zia ul-Haq, các đạo luật Hudood

và Qisas-Diyat đã trở thành tai ương cho phái nữ ở đây. Theo

luật Hudood, một phụ nữ bị cưỡng hiếp phải trình làng 4 nhân

chứng phái nam để minh chứng sự kiện, bằng không thì bị coi là

quan hệ nam nữ bất chính (nhiều phần là sẽ chịu án ném đá). Còn theo luật Diyat thì thân nhân của người bị giết có hai chọn

lựa trước khi khiếu nại với cảnh sát: hoặc là tha thứ cho kẻ sát

nhân, hoặc là nhận tiền tử và miễn tố.

Trường hợp của bà Mukhtar Mai bi thảm hơn người ta có thể

mường tượng. Em trai 12 tuổi của bà bị nghi ngờ là có đi dạo với

một tiểu thơ thuộc một thị tộc quyền thế trong làng Meerwala, hồi

giữa năm 2002. Hội đồng tiên chỉ Jirga của làng nhóm họp và

phán quyết hình phạt theo quy luật "mắt trả mắt, răng trả răng":

Vấn đề "xúc phạm thế tộc" này chỉ có thể giải quyết bằng cách

cho phía quyền chức được phép cưỡng hiếp tập thể đối với bà

Mukhtar Mai để gỡ huề tiếng thơm cho dòng dõi của họ. Bốn

người bên kia thực hiện xong luật trả thù đó trước mặt 200 người

khác, còn buộc bà phải đi bộ về nhà trong tình trạng lỏa thể trước

công chúng cả làng.Hầu hết những nạn nhân bị cưỡng hiếp ở đây đã nín lặng và

chọn cái chết cho đỡ nhục. Bà Mukhtar Mai không vậy. Bà không

thể cúi đầu trước một băng đảng lão làng cường quyền vô đạo.

Nỗi nhục bị hiếp nhỏ hơn nỗi nhục đồng lõa với cầm thú. Bà

không thể dung dưỡng tội ác bằng sự câm nín. Bà quyết định

đưa nội vụ ra ánh sáng công lý, cho dù bà là người mù chữ.

Quyết định này đã gây chấn động toàn cõi Pakistan, và xuất hiện trên trang nhất làng báo quốc tế. Đây không chỉ đơn thuần là một

vụ hình sự. Bà Mukhtar Mai đã đơn phương thách thức lại cả một

hệ thống luật pháp cổ hủ, một truyền thống tộc trưởng toàn trị,

một tập quán áp chế phi nhân, và một bức màn húy kỵ bao che

tội ác bằng cách nhân danh "tiếng tốt" của địa phương. Bà cho

rằng: "Chẳng thà bị mất mạng vì sự trả thù của những con thú

đàn áp đó, nhưng không thể mất quyền đòi hỏi công lý nghiêm

minh". Và bà đã thắng, nhờ dư luận hậu thuẫn cho lẽ phải. Bà đã

dùng số tiền bồi thường để xây cất hai ngôi trường cho trẻ em gái

ngay tại địa phương, với sự hỗ trợ của những mạnh thường

quân, từ cả bên ngoài lãnh thổ Pakistan. Bà được thế giới biết

đến qua lời phát biểu chân tình: "Giáo dục chính là sức mạnh...

Nếu được giáo dục, người ta sẽ biết cách đấu tranh để bảo vệ lấy

mình".

Nhưng không được bao lâu, những bị can trong vụ cưỡng dâm

gỡ huề thế giá đó lần lượt được phóng thích vì nhiều lý do mơ hồ.

Bà Mukhtar Mai lại phải tiếp tục đấu tranh để đưa vụ kiện lên tới

tòa án tối cao, kể cả việc kêu gọi phụ nữ xuống đường. 14 tay vũ

phu phải vào tù trở lại là điều cần thiết cho xã hội. Nhưng cần

thiết hơn nữa là nguyên cả xã hội phải tỉnh thức và đồng lòng bài

trừ tội ác đã lưu cửu thành truyền thống. Lẽ phải bấy giờ không ở

bên cạnh bà nữa. Lẽ phải đã được chia đều cho đám đông. Lẽ

phải đã thông đường bằng sức mạnh quần chúng tuy ôn hòa

nhưng quyết liệt. Vụ việc bấy giờ đã lan rộng ra tới tầm quan trắc

của thế giới. "Mukhtar Mai đã trở thành biểu tượng cho phụ nữ toàn cầu về

lòng dũng cảm chống lại bất công trong xã hội", bà Nisha Varia của tổ chức Quan Sát Nhân Quyền Quốc Tế nhận định như vậy.

Bà Mukhtar Mai đã được tuần báo Time-Asia của Mỹ vinh danh là

Nữ Kiệt Á Châu (4-10-2004). Hệ thống truyền thông toàn quốc

ABC của Mỹ đã xiển dương bà là Nhân Vật Trong Tuần (21-10-

2005). Cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton đã trang trọng giới thiệu bà

trước dàn cử tọa sáng danh tại hội trường Lincohn ở New York

(2-11-2005), trong dịp tạp chí Glamour vinh danh bà Mukhtar Mai

là "Nhân Vật Nữ Của Năm 2005".

Ngay cả việc xuất cảnh để đi nhận các giải thưởng, bà Mukhtar

Mai cũng đã gặp những trở ngại phiền phức của một cơ chế

nhũng nhiễu. Tuy nhiên, chính quyền Pakistan sau cùng cũng

phải đổi mới thủ tục hành chánh và quan niệm đối ngoại để bà

sang Mỹ. Điều đó tốt, nhưng không quan trọng bằng những cải

cách xã hội mà chính quyền Pakistan đã phải bắt đầu thực hiện

và phải sớm hoàn tất trong thời gian tới, dưới áp lực quần chúng

trong nước và sự chú mục của cả thế giới.

Chủ bút Cindi Leive của tạp chí Glamour cho biết tiêu chuẩn để

đoạt giải phải là người "tin rằng nữ giới có thể thực hiện bất kỳ

điều gì mà mình quyết tâm, và bà Mukhtar Mai đã biểu dương

đầy đủ những phẩm chất đó hơn bất kỳ ai khác".

Quyết tâm đầu tiên của bà Mukhtar Mai là bẻ gãy thói quen

im lặng và chịu đựng của những người bị đàn áp: Phải nói

lên khát vọng để cách tân xã hội.

Quyết tâm gióng tiếng của bà đã làm thay đổi cả lịch sử nữ quyền

ở Pakistan. Bà không chỉ làm gương cho quần chúng đứng lên

đòi quyền làm người và giành lại nhân phẩm. Bà còn giáo dục cả

một chính quyền đang nắm nguyên vẹn hệ thống công an, quân

đội và tư pháp trong tay phải hành xử sao cho xứng đáng là

những con người.

Đặng Huy Lực

(Copy từ blog của anh Đinh Tấn Lực)