1. Xét nghiệm cận lâm sàng để phân tích mẩu nước tiểu

Đầu tiên, nét đặc trưng sinh lý của nước tiểu được lưu ý và ghi nhận. Thứ hai, một loạt xét nghiệm hóa học được thực hiện. Một que thấm có bản chất hóa học được sử dụng cho những xét nghiệm này. Kết quả chuẩn hóa đạt được nhờ quá trình nhúng que thử vào nước tiểu.Thứ ba, cặn nước tiểu được soi dưới kính hiển vi. Mặc dù có những điều kiện thuận lợi tại phòng thí nghiệm nhưng vẫn cho phép xét nghiệm nước tiểu trong một phạm vi rộng, một vài loại xét nước tiểu bằng viên, dây và que được thực hiện ngoài phòng xét nghiệm. Chúng được thực hiện và đọc trực tiếp dể dàng bởi bệnh nhân và nhân viên y tế.

Que nhúng thể hiện kết quả qua màu sắc trên giấy thấm được gắn trên que. Những thuốc thử có bản chất hóa học cung cấp nhanh đánh giá định tính về độ pH, protein, glucose, ketone, bilirubin, hemoglobin( máu), nitrite, men bạch cầu, urobilinogen, và tỷ trọng nước tiểu. Phản ứng hóa học trên que nhúng với các chất chuyên biệt trong nước tiểu tạo ra tập hợp các máu sắc có thể nhìn thấy được. Độ đậm của màu sắc tạo ra lien quan đến nồng độ các chất phản ứng trong nước tiểu.

2. Phương pháp

· Dùng mẩu nước tiểu tươi ( mới lấy trong vòng một giờ hoặc mảu được ướp lạnh)

· Đọc hoặc xem xét lại hướng dẫn sử dụng chất hóa học. Kiểm tra định kỳ những thay đổi trong phương thức xét nghiệm.

· Nhúng que vào mẩu nước tiểu đã được lắc đều, sau đó lấy que ra và so sánh màu sắc mỗi vùng thuốc thử hiện diện trên que với bản đồ màu sắc tương ứng được thiết lập sẵn.

3. Những yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm

· Nếu để que nhúng trong nước tiểu quá lâu, những giấy thấm có bản chất hóa học trên que có thể bị tan rã nên cho kết quả đọc và giá trị thiếu chính xác.

· Nếu các miếng giấy thuốc thử trên que bị trộn lẫn vào nhau sẽ cho kết quả không chính xác.Vì vậy, cần hút sạch nước tiểu còn dính lại trên mẩu giấy thấm của que.

IV. Cách lấy nước tiểu xét nghiệm

Mẩu xét nghiệm nước tiểu đạt chuẩn có thể thu thập bất kỳ thời điểm nào trong ngày , đặc biệt là vào buổi sáng còn chưa ăn. Chuẩn bị và hướng dẫn bệnh nhân làm theo những yêu cầu cần thiết khi làm xét nghiệm. Chỉ dẫn rỏ ràng và kiểm tra lại sự nắm bắt của bệnh nhân về cách lấy nước tiểu là chìa khóa đem đến kết quả tốt. Đánh giá những yếu tố gây cản trở trong khi lấy mẩu nước tiểu gồm: không thành công trong khâu hướng dẫn, lượng dịch nhập không thích hợp, những thuốc sử dụng không hợp lý có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

1.Mẩu nước tiểu bất kỳ

Đây là mẩu xét nghiệm thường làm theo yêu cầu. Cấu tạo nước tiểu thay đổi suốt cả ngày nên lấy nước tiểu tại một thời điểm bất kỳ trong ngày có thể ảnh hưởng đến kết quả. Mẩu nước tiểu đầu tiên vào buổi sáng đặc biệt có giá trị, bởi vì nó cô đặc hơn nên có khả năng phát hiện ra những bất thường khi xuất hiện nhiều những chất hữu hình. Mẩu nước tiểu được lấy sau một khoảng thời gian nhịn đói và nghỉ ngơi kéo dài nên không ảnh hưởng bởi chế độ ăn và các hoạt động sinh lý trước đó.

* Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm:

· Phân, mủ, dịch tiết của âm đạo và máu kinh có thể làm nhiễm bẩn mẩu nước tiểu.

· Nếu mẩu xét nghiệm không được ướp lạnh trong vòng một giờ kể từ khi thu thập, thì sự thay đổi về cấu tạo của nước tiểu có thể xảy ra:

A. Tăng độ pH do sự biến đổi ure thành amoni nhờ vi khuẩn tạo men urease.

B. Giảm đường do sự ly giải gluco và vi khuẩn sử dụng đường.

C. Giảm keton do sự bay hơi

D. Giảm bilirubin do tiếp xúc với ánh sáng

E. Giảm urobilinogen do sự oxi hóa của urobilinogen thành urobilin

F. Tăng nitrite do sự biến đổi nitrate của vi khuẩn.

G. Tăng số lượng vi khuẩn do quá trình sinh sản của chúng

H. Tăng tính đục do sự phát triễn của vi khuẩn và sự kết tinh của các chất không định hình.

I. Sự tan rã của tế bào và trụ hồng cầu, đặc biệt là trong nước tiểu nhiễm kiềm.

J. Thay đổi màu sắc do sự chuyển hóa hoặc sự oxi hóa nước tiểu.

2. Mẩu nước tiểu 2h hoặc 24h

a. Giải thích xét nghiệm

Một vài tình trạng bệnh lý cần mẩu nước tiểu lần hai vào buổi sáng hoặc mẩu 2h hoặc 24h để đánh giá chính xác chức năng thận. Những chất được bài tiết từ thận không tiết với tốc độ tương tự hoặc lượng chất tương tự trong các giai đoạn khác nhau trong ngày và đêm, vì vậy mẩu nước tiểu bất kỳ không cho một kết quả xét nghiệm chính xác. Để đánh giá toàn bộ protein, creatinin, điện giải nước tiểu và nhiều thông tin chính xác sẽ thu thập từ mẫu nước tiểu 2h hoặc 24h. Tất cả nước tiểu thu thập trong 24h cần được đựng trong túi bảo quản ướp lạnh.

b. Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm

· Sự thIêu khả năng thực hiện kỹ thuật lấy mẫu là nguyên nhân thường gặp đưa đến kết quả thIếu chính xác. Vì vậy, bệnh nhân nên được hướng dẫn bằng chữ viết lẫn lời nói trước khi lấy mẫu. Nếu bệnh nhân không lĩnh hội được sự hướng dẫn thì cần áp dụng những biện pháp ý nghĩa hơn để chỉ dẫn cho bệnh nhân.

· Hướng dẫn bệnh nhân cách sử dụng giấy vệ sinh sau khi đi tiểu, để lấy mẫu vào túi đựng nước tiểu 24h. Bởi vì, giấy vệ sinh khi rơi vào túi đựng sẽ làm giảm lượng nước tiểu và nhiễm bẩn mẫu xét nghiệm.