H. Glucose Niệu

· Mẫu bất kì: (-)

· Mẩu 24h: <0,3g

· Tổng quan: Glucose xuất hiện trong dịch lọc cầu thận và được tái hấp thụ tại ống lượn gần. Nếu nồng độ đường máu vượt quá khả năng hấp thu của ống thận đường sẽ xuất hiện trong nước tiểu. Sự tái hấp thu đường của ống thận qua cơ chế vận chuyển chủ động nhằm đáp ứng nhu cầu cơ thể để duy trì nồng độ thích hợp của glucose. Nồng độ đường máu tại mức ngừng hấp thu của ống thận được gọi là ngưỡng thận. Lúc ấy nồng độ Glucose trong khoảng 160-180mg/dl

· Giải thích: Xét nghiệm đường niệu để tằm soát tiểu đường, hình thành chuẩn đoán tiểu đường và theo dõi mức độ kiểm soát đường huyết. Nồng độ đường máu cao mà không bị bệnh tiểu đường xảy ra ở một số bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng tái hấp thu của ống thận như rối loạn chức năng tuyến giáp, tổn thương hệ thần kinh trung ương.

· Gợi ý về lâm sàng:

(1)Tăng đường niệu xuất hiện trong:

o Tiểu đường

o Rối loạn tuyến giáp (độc giáp)

o HC cushing, to đầu chi

o Rối loạn hệ thần kinh trung ương(tổn thương não)

o Giảm tải hấp thu ống thận (Hội chứng Fanconi)

o Thai kỳ với tiểu đuơngf tiềm tàng.

(2)Tăng các đường khác:

o Lactose: thai kỳ, không dung nạp lactose, thời kỳ cho con bú.

o Galactose: tiểu galctose do di truyền

o Xylose: sử dụng nhiều trái cây

o Fructose: do không dung nạp fructose, rối loạn chức năng gan

o Pentose: do di truyền

*Các yếu tố ảnh hưởng:

1.Các yếu tố ảnh hưởng cho xét nghiệm que nhúng

o Acid ascorbic cho kết quả (+) giả

o Lượng lớn keton cho kết quả (+) giả

2.Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm Clinitest:

o Acid ascorbic

o Tyrosin

o Acid nalidicxic, cephalosporin, penicillin, probenecid

o Lượng lớn protein niệu

1. Gắng sức, NMCT, xét nghiệm sau bữa ăn thịnh soạn và xét nghiệm sau tiêm glucose tĩnh mạch có thể cho kết quả sai

2. Nhiễm bẩn mẫu nước tiểu với chất tẩy trắng hoặc H2O2 có thể làm kết quả không chính xác

3. Kết quả (-) giả nếu mẫu nước tiểu để ở nhiệt độ phòng trong giai đoạn dài, glucose sẽ bị ly giải nhanh.

I. Keton Niệu

· Bình thường (-)

· Tổng quan: Ketone là sản phẩm của quá trình chuyển hóa mỡ và acid béo, bao gồm 3 chất chính yếu: aceton, hydroxybutyric acid, acd acetoaxetic, hai chất sau nhanh chóng chuyển thành aceton, nên aceton là chất chủ yếu để xét nghiệm. Ở người khỏe mạnh, ketone được hình thành ở gan và được chuyển hóa hoàn toàn vì thế chỉ có một lượng không đáng kể xuất hiện trong nước tiểu. Tuy nhiên khi chuyển hóa Cacborhydrat bị biến đổi một lượng lớn keton được hình thành bởi vì chất béo trở thành chất bị đốt cháy tạo nhiên liệu thay cho cacborhydrat. Khi con đường chuyển hóa của cacborhydrat bị rối loạn các mảnh vở cacbon từ chát béo và protein chuyển thành một lượng keton bất thường. Tăng lượng keton trong máu gây mất cân bằng điện giải, mất nước và nếu không điều trị sẽ gây toan chuyển hóa và cuối cùng sẽ dẫn đến hôn mê.

· Giải thích: sự hiện diện quá nhiều keton trong nước tiểu kết hợp với tiểu đường hoặc biến đổi quá trình chuyển hóa cacbonhydrat một vài chế độ thức ăn làm lượng cacbonhydrat thấp và giàu lượng mỡ và protein có thể tạo ra keton trong nước tiểu. Xét nghiệm keton niệu ở bệnh nhân tiểu đường có thể cung cấp chẩn đoán sớm của hôn mê nhiễm keton acid do tiểu đường.

· Chỉ định xét nghiệm Ketone

1. Tầm soát ketone niệu thường xuyên được làm cho bệnh nhân nhập viện, bệnh nhân tiền phẫu phụ nữ mang thai, trẻ em và bệnh nhân tiểu đường.

2. Đái tháo đường

o Xét nghiệm keton niệu được chỉ định xét nghiệm cho bất kì bệnh nhân nào có tăng đường niệu và đường máu.

o Khi ngưng insulin chích chuyển sang dạng uống thuốc hạ đường huyết sự tăng keton niệu trong 24h sau khi ngưng isulin thường được đánh giá là đáp ứng kém với thuốc hạ đường huyết uống.

o Xét nghiệm nước tiểu ở bệnh nhân tiểu đường đang điều trị thuốc hạ đường huyết nên làm đều đặn về xét nghiệm glucose và ketone bởi vì thuốc hạ đường huyết uống không giống như insulin không kiểm soát được đường huyết khi có biến chứng cấp xảy ra như nhiễm trùng nặng.

o Xét nghiệm keton có khả năng chẩn đoán phân biệt giữa hôn mê do đái tháo đường và choáng do insulin (hạ đường huyết do insulin).

3.Toan Chuyển Hóa

o Xét nghiệm keton thường để đánh giá mức độ nặng của toan chuyển hóa và theo dõi đáp ứng đáp ứng điều trị.

o Đánh giá keton nước tiểu thường cung cấp đánh giá chác chắn về toan chuyển hóa ….

o Keton xuất hiện trong máu thường xuất hiện trước khi tăng keton trong máu

o Thai kỳ suốt giai đoạn mang thai phát hiện sớm keton rất quan trọng vì những keton acid là một yếu tố nổi bật gây tử thai.

*Gợi ý lâm sàng:

1. keton niệu xuất hiện bất kì lúc nào khi có tăng lượng mỡ chuyển hóa giảm nhập cacbonhydrat hoặc chế độ ăn giầu mỡ.

Tình trạng này xảy ra trong các trường hợp sau:

o Tiểu đường

o Bệnh lý dự trữ glycogen

o Tiểu đường do thận

2.Do chế độ ăn

o Nhịn đói

o Chế độ ăn giàu chất béo

o Nôn ói kéo dài

o Chán ăn

o Chế độ ăn nghèo carbohydrat

o Sản giật

3.Tăng chuyển hóa

o Cường giáp

o Sốt

o Mang thai hoặc thời kì tiết sữa