Mùa thu nm 1939, nhà th¡ Huy C­n, chàng trai 20 tuÕi, nhân lúc i ¿n b¿n Chèm, éng bên bÝ nam nhìn c£nh sông HÓng mênh mông trÝi n°Ûc bao la ã hình thành bài th¡ Tràng giang . ây không chÉ là bài th¡ tiêu biÃu, g¯n liÁn vÛi tên tuÕi cça nhà th¡ Huy C­n mà còn là bài th¡ ·c s¯c trong trào l°u th¡ lãng m¡n giai o¡n 1930 1945.

Tràng Giang mang không khí °Ýng thi, cÕ kính và th¥m «m màu s¯c Ph°¡ng ông. Nó có ph§n khác l¡ so vÛi r¥t nhiÁu thi ph©m cça các thi s) cùng thÝi ang háo héc ón nh­n luÓng gió Tây ph°¡ng, nhiÇt tình v­n dång thà th¡ sonet cça Pháp Õi mÛi th¡ ViÇt Nam. Tuy v­y Tràng giang tuyÇt nhiên không bË coi là ci . Ngay c£ Ñi vÛi hôm nay, nó ã tëng v°ãt qua ba ph§n t° th¿ k÷, tëng song hành vÛi r¥t nhiÁu bài th¡ hay cça nhiÁu xu h°Ûng, trào l°u nghÇ thu­t khác nhau, song giá trË cça Tràng giang v«n không hÁ bË suy gi£m. Có thà xem ây là mÙt ví då iÃn hình chéng minh r±ng sñ tr°Ýng tÓn cça mÙt bài th¡ không phå thuÙc vào viÇc nó °ãc vi¿t b±ng thà th¡ gì, hình théc nào? Séc sÑng cça nó chính là ß hÓn vía nhà th¡, mÙt cá thà mà soi vào ó ng°Ýi ta th¥y °ãc tâm th¿ cça thÝi ¡i.

Tràng giang có ngh)a sông dài, cå thÃ ß ây là sông HÓng, nh°ng tác gi£ không ·t tên bài th¡ là sông dài, mà là Tràng giang vì séc biÃu ¡t cça Tràng giang sâu s¯c h¡n, không chÉ vÁ âm h°ßng trang trÍng cÕ kính mà còn tái hiÇn mÙt không gian khoáng ¡t vô cùng vô t­n cça thiên nhiên vi trå.

Tràng giang tr°Ûc h¿t là mÙt bài th¡ thiên nhiên, nh°ng cái ích cça nó là m°ãn thiên nhiên, thông qua thiên nhiên à bày tÏ niÁm hoài nhÛ quê h°¡ng và tâm tr¡ng cça ng°Ýi trí théc tr°Ûc thÝi cuÙc.

Thiên nhiên vëa là tác nhân kh¡i nguÓn c£m xúc vëa là ph°¡ng tiÇn biÃu ¡t. Thiên nhiên tr£i dài, xuyên suÑt và °ãc s¯p x¿p theo hÇ thÑng Ñi l­p. MÙt bên là nhïng hình £nh cao lÛn, rÙng dài, bao la kó v) mang chiÁu kích vi trå: sông dài , trÝi rÙng , mây cao , núi b¡c , bÝ xanh , bãi vàng . MÙt bên là nhïng hình £nh, sñ v­t nhÏ bé, ¡n s¡, tr¡ trÍi, trôi nÕi, v­t vÝ: con thuyÁn , cçi mÙt cành khô , cÓn nhÏ gió ìu hiu , bèo d¡t , chim nghiêng cánh nhÏ & HÇ thÑng hình £nh Ñi l­p này t¡o nên sñ liên t°ßng vÁ thân ph­n con ng°Ýi nhÏ bé,b¡ v¡, b¥t lñc, buông xuôi, không Ënh h°Ûng, nh° bèo d¡t hàng nÑi hàng không bi¿t vÁ âu, nh° cçi mÙt cành khô l¡c m¥y dòng. ây là tâm tr¡ng chung cça nhiÁu thanh niên trí théc thÝi b¥y giÝ, khi dân tÙc chìm trong bóng êm nô lÇ, mà hÍ ch°a tìm th¥y con °Ýng i. Tâm tr¡ng này in ­m trong th¡ giai o¡n tr°Ûc cách m¡ng tháng tám. L°u TrÍng L° c£m nh­n thân ph­n nh° con nai vàng ng¡ ngác . Xuân DiÇu cing r¡i vào tr¡ng thái cça con cò trên ruÙng cánh phân vân . Còn TÑ Hïu thì thÑt lên:

Bâng khuâng éng giïa ôi dòng n°Ûc

ChÍn mÙt dòng hay à n°Ûc trôi .

Và ó là lý do cça n×i buÓn, cô ¡n mà ng°Ýi ta gÍi là tâm bÇnh cça thÝi ¡i. N×i buÓn ¥y th¥m sâu vào c£m quan nghÇ thu­t trß thành lý t°ßng th©m mù, chi phÑi ho¡t Ùng sáng t¡o cça các nhà th¡ lãng m¡n. Trong bài th¡ Tràng Giang cça Huy C­n n×i buÓn là âm h°ßng chç ¡o, bao trùm. N×i buÓn d°Ýng nh° n±m trong b£n thânœ

ž

¢

ž

¼

Ò

ÎÐÒÔ$&(*' ¶ ¸ º æèêì46vxz|4-J- && &&&^&'&¨&ª&è&ê&ì&î&î'ð'ò'ô'<(>(@(B(()*),).)v)x)º)¼)¾)À)²,',¶,êÛêÛêÄê¬êÛêÛêÛêÛêÛêÛêÛ¬Û¬Û¬ÛêÛê¬êªêÛ¬Û¬Û¬Û¬ÛêÛêÛ¬Û¬ÛêÛêÛ¬Û¬Û¬ÛêÛêÛêU/hç)§h†{6B*CJ OJQJ]^JaJ ph-hç)§h†{0JB*CJ OJQJ^JaJ phhç)§h†{B*CJ aJ ph)hç)§h†{B*CJ OJQJ^JaJ phCž

¢

ÐÔ&*¶ º èì6x| &&'&ª&ê&î&ð'ô'>(B(*).)x)¼)À)÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷ $a$gd†{ :ý t¡o v­t:

Sóng gãn tràng giang buÓn iÇp iÇp

& ..ThuyÁn vÁ n°Ûc l¡i, s§u trm ng£,

& Sông dài trÝi rÙng b¿n cô liêu

N×i buÓn ¥y choán h¿t c£ không gian, thÝi gian bi¿n không gian thành mÙt vi trå hoang v¯ng và t)nh l·ng và thÝi gian ng°ng Íng.

N¯ng xuÑng, trÝi lên sâu chót vót

B§u trÝi nh° thà bË ©y lên cao, sâu th³m không thà nhìn th¥y áy. B§u trÝi hoang vu nh° hÓn ng°Ýi, còn m·t ¥t thì

Mênh mông không mÙt chuy¿n ò ngang

Không c§u gãi chút niÁm thân m­t

Giïa sông n°Ûc mênh mông không có con ò, không có chi¿c c§u à gãi lên chút hy vÍng vÁ mÙt b¿n bÝ khác, v°ãt thoát khÏi thñc t¡i. Không gian tuyÇt Ñi t)nh l·ng. Không có mÙt âm thanh nào phát ra thành ti¿ng. Sóng gãn nh¹, gió ìu hiu, bÝ bãi l·ng l½, chÉ có thé âm thanh të ký éc xa xm dÙi vÁ tâm t°ßng thành niÁm khát khao, thành câu hÏi: âu ti¿ng làng xa vãn chã chiÁu .

Hi¿m có bài th¡ nào cùng mÙt lúc sí dång hàng lo¡t të láy nh° Tràng giang: iÇp iÇp , song song , l¡ th¡ , ìu hiu chót vót , lÛp lÛp , dãn dãn là nhïng të có °u th¿ diÅn t£ cá tính cça sñ v­t, t¡o nên nhËp iÇu, âm h°ßng cça lÝi th¡ và do ó bÙc lÙ s¯c thái tình c£m cça nhà th¡. Và cing hi¿m có bài th¡ nào °a c£ mÙt hÇ thÑng thiên nhiên vÛi nhiÁu hình £nh, sñ v­t nh° Tràng giang . L¡ ß ch× các y¿u tÑ thiên nhiên sñ v­t h§u nh° không liên k¿t vÛi nhau. Nó tÓn t¡i, v­n Ùng mÙt cách Ùc l­p, cô l», rÝi r¡c nh° cing tñ mình ©n vào n×i niÁm riêng , do ó càng làm gia tng ß con ng°Ýi c£m giác cô ¡n, b¡ v¡, không °ãc n°¡ng tña, che á. Trong hoàn c£nh ¥y con ng°Ýi th°Ýng tìm n¡i bám víu, tìm ch× dña tinh th§n, mÙt nguÓn an çi. N¡i ¥y là quê h°¡ng

LÛp lÛp mây cao ùn núi b¡c,

Chim nghiêng cánh nhÏ: bóng chiÁu sa

Lòng quê dãn dãn vÝi con n°Ûc

Không khói hoàng hôn cing nhÛ nhà.

Bóng chiÁu, hoàng hôn ã trß thành thÝi gian tâm lý trong th¡ kim cÕ. ó là kho£ng thÝi gian cuÑi ngày ang d§n chuyÃn sang êm; nhïng tâm t° l¯ng Íng cho n×i nhÛ trào lên, nh¥t là n×i nhÛ quê h°¡ng luôn th°Ýng trñc au áu trong tâm hÓn thi nhân.

Nhà th¡ Thôi HiÇu tëng vi¿t:

Quê h°¡ng khu¥t bóng hoàng hôn

Trên sông khói sóng cho buÓn lòng ai

Tr°Ûc con sông dài mênh mông, nhà th¡ Huy C­n nh° Óng c£m vÛi n×i lòng nhÛ quê cça Thôi HiÇu ông thú nh­n vÛi mình: Không khói hoàng hôn cing nhÛ nhà .

V­y là n×i buÓn cça nhà th¡ °ãc c¯t ngh)a §y ç h¡n. ó không ph£i n×i buÓn vu v¡, vô cÛ, mà là n×i buÓn trong s¡ch thanh cao. N×i buÓn ¥y không làm cho con ng°Ýi trß nên y¿u uÑi, bi låy, mà nuôi d°áng trong ta nhïng tình c£m ¹p, nhïng khát vÍng lÛn lao và tình yêu quê h°¡ng ¥t n°Ûc./.