Câu 13: Phân tích tính độc lập tương đối và sự tác động trở lại vật chất của ý thức?
Thứ nhất, ý thức có thể thay đổi nhanh, chậm, đi song hành so với hiện thực, nhưng nhìn chung nó thường thay đổi chậm so với sự biến đổi của thế giới vật chất.
Thứ hai, Sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động thực tiễn của con người.
Thứ ba, trong sự tác động của ý thức đối với vật chất, nếu ý thức phản ánh đúng đắn bản chất, quy luật của hiện thực khách quan thì sẽ là nhân tố quan trọng dẫn đến con người hành động đúng và thành công, ảnh hưởng tích cực đến sự tồn tại và phát triển của đời sống con người. Ngược lại, nếu ý thức phản ánh không đúng bản chất, quy luật của hiện thực khách quan thì sẽ dẫn đến con người hành động sai và thất bại, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của con người.
Thứ tư, xã hội càng phát triển thì vai trò của ý thức ngày càng to lớn, nhất là trong thời đại ngày nay, thời đại thông tin, kinh tế tri thức, thời đại của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, khi mà tri thức khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.