BÀI THỨ 1
人生百藝

文學為先

儒士是珍

詩書是寶

Nhân sinh bách nghệ

(Nghĩa là trăm nghề đều do người đời sinh ra cả)

Văn học vi tiên

(Văn học hàng đầu của quốc gia vốn quý của dân tộc)

Nho sĩ thị trân

(Học trò là những mầm non yêu quý của dân tộc)

Thi thư thị bảo

(Sách vở là tinh hoa của bậc Thánh hiền quý như vàng)

DIỄN CA

Nhân xem cuộc sống đang thì

Nếu không nghề nghiệp lấy gì nuôi thân

Văn chương vốn qúy rất cần

Học hành cốt để vinh thân sau này

Nghìn kinh vạn quyển trong tay

Cố công mài thép có ngày nên kim

....................

BÀI THỨ 2
古者聖賢

易子而教

德荇純和

擇為師友

Cổ giả thánh hiền

(Những bậc thánh hiền ngày xưa)

Dịch tử nhi giáo

(Trao đổi con cho người khác dậy dỗ)

Đức hạnh thuần hoà

(Mong con thấm nhuần tính nết hiền tốt)

Trạch vi sư hữu

(Chọn thày chọn bạn cho con)

DIỄN CA

Đời xưa những bậc thánh hiền 

Dậy con mà cũng kiêm thêm thày ngoài

Mong con nên đức nên tài

Thày hay thì lại phải nài trò ngoan

Thấm nhuần đức hạnh cho toàn

Học thày học bạn đàng hoàng hẳn hoi

Làm cho rạng rỡ giống nòi

Con Hồng cháu Lạc đời đời vẻ vang

………………….

BÀI THỨ 3
養而不教

乃父之過

教而不嚴

乃師之惰

學問不勤

乃子之惡
Dưỡng nhi bất giáo

(Nuôi con mà kém phần dậy dỗ)

Nãi phụ chi quá

(Thế là lỗi tại người cha)

Giáo nhi bất nghiêm

(Dậy học trò mà không nghiêm)

Nãi sư chi noạ

(Thế là lỗi ở bậc làm thày)

Học vấn bất cần

(Học trò vào lớp không lo chăm chỉ học hành)

Nãi tử chi ác

(Đấy là đứa học trò hư hỏng)

DIỄN CA

Nuôi con chẳng dậy đến nơi

Đời cha tắc trách con thời sinh hư

Học trò dốt nát văn từ

Tại thày nhu nhược quá ư lơ là

Vào trường chợp mắt bỏ qua

Ấy là những đứa thứ ba học trò

Công nuôi công dậy đều to

Cả hai đều biết so đo đồng đều

....................

BÀI THỨ 4
後從先覺

監古知今

Hậu tòng tiên giác

(Nghĩa là người biết sau nhờ ở người biết trước)

Giám cổ tri kim

(Nghĩa là xét việc đời xưa mà biết việc đời nay)

DIỄN CA

Người sau hiểu rõ căn nguyên

Là nhờ người trước đã xuyên qua rồi

Việc xưa đã trải mấy đời

Đến nay kinh nghiệm ta thời suy ra

Khôn từ trong cửa khôn ra

Trường đời đã dậy cho ta nhiều bài

....................

BÀI THỨ 5  
學有三心

不可失一

父母厚實

子學勤敏

嚴師作成

Học hữu tam tâm

(Nghĩa là người học trò cần có ba điều)

Bất khả thất nhất

(Nghĩa là không thể thiếu xót phần nào)

Phụ mẫu hậu thật

(Nghĩa là cha mẹ chất phát thật thà)

Tử học cần mẫn

(Nghĩa là con cái học hành cần mẫn siêng năng)

Nghiêm sư tác thành

(Nghĩa là há chẳng phải thày giỏI trò ngoan sao

DIỄN CA 

Ba điều cốt yếu trong tâm

Không thể thiếu sót một phần nào đây

Mẹ cha phúc hậu thế này

Hẳn là con cháu mai này khôi nguyên

Khuyên ai chí ở cho bền

Ơn thày dậy dỗ đã nên con người

BÀI THỨ 6
人有三情

可事如一

非父不生

非君不榮

非師不成

Nhân hữu tam tình

(Nghĩa là người ta sống trên đời có 3 cái ơn)

Khả sự như nhất

(Ba điều ấy nên chọn lấy một) 

Phi phụ bất sinh

(Không có cha thì không có mình)

Phi quân bất vinh

(Không có vua thì mình không có vinh hiển)

Phi sư bất thành

(Không thày không làm nên sự nghiệp)  

DIỄN CA

Người ta sống ở trên đời

Ba điều ân nghĩa ta thời phải ghi

Một lòng tâm niệm như y

Không cha hồ dễ có chi thân mình

Không vua mình chẳng nên vinh

Không thày há dễ gì mình làm nên

Trong ba điều ấy còn thêm

Chữ trung chữ hiếu phải xem hàng đầu
....................

BÀI THỨ 7
有道德者

子孫聰明

無道德者

子孫愚眛

Hữu đạo đức giả

(Nghĩa là những người đạo đức mà lại tích thiện)

Tử tôn thông minh

(Con cháu thông minh giỏi giang)

Vô đạo đức giả

(Nghĩa là những người kém phần đạo đức)

Tử tôn ngu muội

(Con cháu ngu si)

DIỄN CA

Người mà đạo đức thấm nhuần

Trước thềm hoè quế dự phần vinh quang

Người mà ăn bậy nói quàng

Hẳn là con cháu phải mang vụng về

Giọt sau giọt trước đúng ghê

Trồng chanh há lại ăn lê được nào

....................

BÀI THỨ 8

養男不教

不如養驢

養女不教

不如養豬

Dưỡng nam bất giáo

(Nghĩa là nuôi con trai mà không dậy dỗ)

Bất như dưỡng lư

(Thà chẳng bằng nuôi con lừa)

Dưỡng nữ bất giáo

(Nuôi con gái không dậy dỗ)

Bất như dưỡng trư 

(Không bằng nuôi con heo)

DIỄN CA 

Sinh con mà chẳng dậy khôn

Dùi mài kinh sử sớm hôm theo đò

Con gái nay đã hết thời

Tam tòng tứ đức việc đời chẳng siêng

Cửu canh tần tảo thường xuyên

Dong công ngôn hạnh chính chuyên đủ đường

Nếu không dậy bảo cho tườn

Thà nuôi con vật để tương trợ mình

Hai đường một nhục một vinh 

Tự mình tạo lấy cho mình trách ai
....................

BÀI THỨ 9 

教訓之初

先守禮法

不知問答

是謂愚癡

Giáo huấn chi sơ

(Nghĩa là dậy dỗ con cái buổi ban đầu)

Tiên thủ lễ pháp

(Nghĩa là biết thế nào là lễ phép gọi dạ bảo vâng)

Bất tri vấn đáp

(Nghĩa là không biết đối đáp thưa gởI kính già yêu trẻ)

Thị vi ngu si

(Nghĩa là dậy con người ngu si đần độn)

DIỄN CA

Dậy con từ thủa còn thơ

Dậy vợ từ thủa bơ vơ mới về

Vào thưa ra gởi đề huề

Biết đường giao tế mọi bề hẳn hoi

Kính già yêu trẻ lựa lời

Nếu mà thất lễ suốt đời ăn năn

Người khinh khinh cả nước mình

Đi thưa về gởi phân minh mới là

....................

BÀI THỨ 10
不教而善

非聖而何

教而後善

非賢而何

教而不善

非愚而何

困而知之

非智而何

Bất giáo nhi thiện

(Nghĩa là không học mà đã biết trước rồi)

Phi Thánh nhi hà

(Nghĩa là bậc Thánh nhân đấy)

Giáo nhi hậu thiện

(Nghĩa là học mà hiểu biết được)

Phi Hiền nhi hà

(Nghĩa là bậc Hiền nhân)

Giáo nhi bất thiện

(Nghĩa là học mà không đạt được điều gì)

Phi ngu nhi hà

(Nghĩa là chẳng phải hạng ngu dốt đó sao)

Khốn nhi tri chi

(Nghĩa là gặp lúc nguy khốn mà biết xử trí)

Phi trí nhi hà

(Nghĩa là đây chẳng là bậc trí thức sao)

DIỄN CA

Người mà chẳng học vẫn hay

Thì là bậc thánh xưa nay vẫn tường

Người mà thông suốt từ chương

Là bậc hiền triết ta thường kính tôn

Dùi mài đèn sách sớm hôm

Thế mà tích thiện còn quên thì là

Ngu đần thực chẳng nói ngoa

Gặp lúc nguy khốn liệu mà gỡ ra

Cùng thông xử sự khéo mà

Là người trí thức rõ ra rành rành

BÀI THỨ 11
有田不耕

倉廩虛空

有書不教

子孫頑愚

倉廩空兮

歲時乏食

子孫愚兮

禮義全無

Hữu điền bất canh 

(Có ruộng mà bỏ hoang không cầy cấy)

Thương lẫm hư không 

(Có thóc lúa đâu mà để vào kho)

Hữu thư bất giáo 

(Có sách mà không chịu đọc)

Tử tôn ngoan ngu

 (Nghĩa là những đứa con thuộc loại ngu ngốc)

Thương lẫm không hề

 (Có thóc gạo trong kho không dùng)

Tuế thời phạp thực

 (Nghĩa là năm tháng con cháu chịu đói khát)

Tử tôn ngu hề

 (Nghĩa là con cháu đã ngu si đần độn)

Lễ nghĩa toàn vô

 (Nghĩa là đã vậy nên không hiểu gì là lễ nghĩa)

DIỄN CA

Ruộng đồng thẳng cánh bỏ hoang 

Thóc đâu mà chứa kho tàng rỗng không 

Sách mà đọc chẳng được thông 

Con cháu dốt nát ăn không ngồi rồi 

Trong kho gạo chẳng đầy nồi 

Quanh năm đói khổ suốt đời lầm than 

Cháu con vất vả gian nan 

Lễ nghĩa quên hết mọi đàng còn đâu

Người đời xưa đã có câu

Phú sinh lễ nghĩa từ lâu rồi mà

Trông người lại ngẫm đến ta

Cùng nòi cùng giống con nhà Lạc Long
....................

BÀI THỨ 12
凡人不學

冥如夜行

聽書如聳

望字如盲

Phàm nhân bất học

(Nghĩa là sinh ra kiếp con người mà không học)

Minh như dạ hành

(Nghỉa là mù mờ như đêm tối)

Thính thư như tủng 

(Nghe truyện không lọt vào tai)

Vọng tự như manh

(Coi chữ như mù, chỉ thấy giấy trắng mực đen)

DIỄN CA

Đã sinh ra kiếp con người

Ai không đi học thì đời bỏ đi

Trong đầu mờ mịt biết gì

Nghe truyện như điếc như si đấy mà

Trông vào quyển sách mắt hoa

Thánh kinh hiền truyện đọc hoà sao đây

Rõ ràng là kẻ ngu ngây

Không thày hồ dễ gì mày làm nên

....................

BÀI THỨ 13
幼而勤學

長則施行

正心修身

齊家治國

Ấu nhi cần học

(Lúc nhỏ cần chăm chỉ học)

Trưởng tắc thi hành

(Lúc lớn đem sở học ra thi hành)

Chính tâm tu thân 

(Rèn tâm sửa mình cũng như thiện quả

Tề gia trị quốc  

(Nhà yên nước thịnh)

DIỄN CA

Gắng công đèn sách dùi mài

Ngày sau thành đạt trổ tài giúp dân

Dằn lòng sửa tính tu thân

Nhà yên, nước thịnh muôn phần vẻ vang
....................

BÀI THỨ 14
士修於家

自鄉而國

科目朝爵

有讀書人

Sĩ tu ư gia

(Nghĩa là kẻ sĩ sửa sang việc nhà) 

Tự hương nhi quốc

 (Nghĩa là từ việc làng đến việc nước)

Khoa mục triêu tước 

 (Nghĩa là những người đỗ đạt ra làm quan)

Hữu độc thư nhân

 (Nghĩa là những người có đọc sách cả)

DIỄN CA

Sửa sang việc họ việc nhà

Đấy là kẻ sĩ của ta trong làng

Những người đỗ đạt làm quan

Bởi vì chăm học bảng vàng đề tên.
....................

BÀI THỨ 15
貧而勤學

可以立身

富而勤學

益榮其名

開卷有益

志者竟成

Bần nhi cần học

 (Nghĩa là nghèo mà chăm chỉ học hành)

Khả di lập thân 

 (Nhờ đó mà lập nên sự nghiệp)

Phú nhi cần học

(Nghĩa là giầu mà chăm chỉ học hành)

Ích vinh kỳ danh

 (Nhờ đó mà địa vị càng cao)

Khai quyển hữu ích

 (Đọc sách rất có ích lợi vô cùng)

Chí giả cánh thành

 (Có chí ắt sẽ thành công)

DIỄN CA

Nghèo mà cố chí học hành

Làm nên sự nghiệp rạng danh tông đường 

Giầu mà học hết từ chương

Danh vọng, địa vị bước đường càng cao 

Sách xưa đọc được phần nào

Mở mang trí tuệ dạt dào tâm tư 

Ếch còn ngồi đọc Châu thư

Huống chi người lại chịu thua vật à
....................

BÀI THỨ 16
博學廣聞

其智益明

不恥下問

義理益精

獨學無友

孤陋寡聞

Bác học quảng văn

(Nghĩa là học vấn càng rộng)

Kỳ trí ích minh

(Nghĩa là trí tuệ càng thêm thông sáng)

Bất sỉ hạ vấn 

(Nghĩa là không thẹn mình khi giao tiếpvới kẻ dưới

Nghĩa lý ích tinh

(Tình nghĩa càng sâu rộng thêm ra)

Độc học vô hữu

(Học mà không có bạn trao đổi)

Cô lậu quả văn

(Nghĩa là ý văn nông cạn lời lẽ khôngsâu xa)

DIỄN CA 

Học mà càng rộng càng cao

Trí tuệ minh mẫn quát bao đủ điều

Kẻ trên người dưới noi theo

Đổi trao học vấn mọi chiều nông sâu 

Khổng Tử, Hạng Thác gặp nhau 

Chuyện trò trao đổi mấy câu để đời

Học mà không bạn đua đòi

Lời văn eo hẹp ếch ngồi trong hang
....................

BÀI THỨ 17
人有五倫

綱常為首

不知綱常

何異禽獸

蜂蟻有主

況於人乎

三綱九疇

古今不易

Nhân hữu ngũ luân

(Nghĩa là người đời có năm luân thường)

Cương thường vi thủ

(Nghĩa là cương thường là đầu của giềngmối)

Bất tri cương thường

 (Nghĩa là người mà không biết đếncương thường)

Hạ dị cầm thú 

(Nghĩa là có khác gì loài chim muông)

Phong nghĩ hữu chủ 

(Con ong cái kiến còn có trên dưới)

Huống ư nhân hồ

(Nghĩa là huống chi là con người)

Tam cương cửu trù

(Nghĩa là ba giềng chín mối)

Cổ kim bất dịch 

(Nghĩa là từ xưa đến nay vẫn không thayđổi)

DIỄN CA

Người đời tôn trọng năm luân 

Cương thường rất trọng rất cần cho ta 

Nếu không thông suốt thì là

Chẳng bằng cầm thú còn ra giống gì

Hãy xem ong kiến bé ti

Mà còn trên dưới uy nghi rõ ràng

Huống hồ người ở trần hoàn

Ba giềng chín mối không màng mẻ chi

Sống còn như thế khác gì

Túi cơm giá áo còn chi là người 

Xưa nay hồ dễ đổi dời

Ngũ luân còn mãi để người suy tôn
.................... 

BÀI THỨ 18 
為君止敬

為身止忠

為父止慈

為子止孝

為兄止愛

為弟止龔

為婦止和

朋友止信

長幼止謙

鄉党止和

鄰旁止讓

Vi quân chỉ kính 

(Nghĩa là chỉ ở mực kính)

Vi thân chỉ trung

(Nghĩa là làm tôi chỉ ở mực trung)

Vi phụ chỉ từ

(Làm cha chỉ mức từ)

Vi tử chỉ hiếu

(Làm con chỉ ở mức hiếu)

Vi huynh chỉ ái

(Làm anh chỉ ở mức yêu mến)

Vi đệ chỉ cung

(Làm em chỉ ở mức cung kính)

Vi phụ chỉ hoà 

(Làm vợ chỉ ở mức thuận)

Bằng hữu chỉ tín

(Nghĩa là bè bạn chỉ ở mức tín)

Trưởng ấu chỉ khiêm 

 (Nghĩa là lớn nhỏ chỉ ở mức khiêm nhường)

Hương đảng chỉ hoà

 (Làng xóm chỉ ở mức hoà mục)

Lân bàng chỉ nhượng 

 (Lối xóm chỉ ở mức nhường nhau)

DIỄN CA

Làm vua phải kính phải tôn

Làm tôi thì phải sớm hôm trung thành

Làm cha thì phải hiền lành

Làm con đạo hiếu cho minh mới là

Làm anh thì phải ái da

Làm em thì phải cung hoà mới hay

Làm chồng hoà nhã như vầy

Làm vợ thuận thảo mới hay gia đình

Bạn bè chữ tín chớ khinh

Lớn, nhỏ, bác ái thật tình đáng khen

Xóm làng hoà mục mới nên

Láng giềng thì phải khiêm nhường mới hay

Ai mà giữ được như vầy

Cương thường đạo cả ở đây đó mà

Trông người mà ngắm lại ta

Một dầy một mỏng cũng là một thôi

Ở đời nên biết mùi đời ...
....................

BÀI THỨ 19
行者讓路

耕者讓畔

過闕則下

過廟則趨

Hành giả nhượng lộ

(Nghĩa là đi đường nên nhường lối cho người đi gấp)

Canh giả nhượng bạn

(Nghĩa là cầy ruộng nhường lối chongười đi qua)

Quá khuyết tắc hạ

(Qua đền đài thì nên xuống ngựa)

Quá miếu tắc xu

 (Nghĩa là qua miếu thì nên đi lẹ) 

DIỄN CA

Đi đường nhường bước cho nhau

Cầy ruộng nhường lối cho trâu ra vào

Qua đình xuống ngựa cởi bao

Qua đền rảo bước nhìn vào làm chi

Ấy là theo phép lễ nghi

Người trên đâu có trách chi đến mình
....................

BÀI THỨ 20
出入起居

非禮不整

言語飲食

非禮不肅

Xuất nhập khởi cư

(Nghĩa là ra vào ngồi đứng)

Phi lễ bất chỉnh

(Nghĩa là nếu không giữ lễ không nghiêm trang)

Ngôn ngữ ẩm thực

 (Khi ăn uống lúc nói năng)

Phi lễ bất túc

 (Nếu không giữ lễ thì không được chỉnhtề)

DIỄN CA

Khi ăn ở lúc ra vào

Càng nhiều lễ nghĩa càng cao phẩm bình

Người mà vô lễ đáng khinh

Thật là dơ dáng dạng hình khó coi

Sao cho rạng rỡ giống nòi

Con nhà văn hiến đời đời nêu gương

BÀI THỨ 21
修身寡欲

勤儉齊家

禁止奢華

須防後用

Tu thân quả dục

 (Nghĩa là sửa mình thì nên ít dục vọng)

Cần kiệm tề gia

 (Nghĩa là cần kiệm là đạo tề gia có phéptắc)

Cấm chỉ xa hoa

 (Nghĩa là không nên xa xỉ lãng phí tiềnbạc)

Tu phòng hậu dụng

 (Nghĩa là dự phòng mai mốt cần dùngđến)

DIỄN CA

Sửa mình nên bớt dục đi

Tề gia thì phải chi ly từng đồng

Ngăn ngừa mọi sự lông bông

Dành tiền để lại chi dùng ngày mai

Chỉ lo không đức không tài

Không lo không đứng, không ngồi vào đâu

.................... 

BÀI THỨ 22

得榮思辱

居安思危

道高德重

不恥齊衣

Đắc vinh tư nhục

 (Nghĩa là được vinh hiển hãy nhớ đến lúc sa cơ)

Cư an tư nguy

 (Nghĩa là được ở yên ổn phòng lúc có biến động)

Đạo cao đức trọng

 (Nghĩa là người có đạo cao đức trọng)

Bất sỉ tề y

 (Nghĩa là mặc áo xấu cũng không ai chêmình)

DIỄN CA

Mùa đông mà sắm áo the

Phòng khi nực nội mùa hè sang năm

Mưa dầm gió rét căm căm

Vẫn đan chiếc quạt lăm lăm đề phòng

Khi vinh nhớ đến lúc cùng

Ở yên thì nhớ long đong ngày nào

Những người đức trọng tài cao

Không hổ áo rách tự hào mình sang

....................

BÀI THỨ 23
積穀防饑

積衣防寒

儉則常足

靜則上安

謹備防奸

養子防老

Tích cốc phòng cơ

 (Nghĩa là chứa thóc gạo phòng lúc đói)

Tích y phòng hàn

 (Nghĩa là may áo đề phòng lúc rét lạnh)

Kiệm tắc thường túc

 (Nghĩa là dè xẻn thường đủ dùng)

Tĩnh tắc thượng an 

(Nghĩa là bình tĩnh thường yên ổn)

Cẩn bị phòng gian

 (Nghĩa là cẩn thận đề phòng kẻ gian)

Dưỡng tử phòng lão

 (Nghĩa là nuôi con phòng khi về già)

DIỄN CA

Chứa thóc gạo phòng khi đói kém 

May áo quần đợi đến đông sang

Không nên tiêu phí ăn hoang

Hẳn là no đủ đàng hoàng như ai

Lòng bình tĩnh được hoài yên ổn

Cổng ngõ rào phòng trộm vào nhà

Nuôi con phòng lúc tuổi già

Những câu ngạn ngữ cũng là châm ngôn

....................

BÀI THỨ 24
事親既孝

子亦孝之

Sự thân ký hiếu

 (Nghĩa là bổn phận mình phải hiếu thảo với cha mẹ)

Tử diệc hiếu chi

 (Nghĩa là con mình cũng hiếu thảo với mình) 

DIỄN CA

Mình đã hiếu thảo mẹ cha

Giọt sau giọt trước chẳng hoà nhỏ sai

Những người bố thí tiền tài

Hẳn là con cháu ngày mai sang giầu

....................

BÀI THỨ 25
奉養禮儀

莫避污穢

父母在堂

不可遠遊

Phụng dưỡng lễ nghi

 (Nghĩa là phụng dưỡng cha mẹ theo lễ nghi)

Mạc tị ô uế

 (Nghĩa là không tị hiền đồ dơ bẩn)

Phụ mẫu tại đường

 (Nghĩa là cha mẹ còn ở chung nhà)

Bất khả viễn du

 (Nghĩa là không nên bỏ đi xa)

DIỄN CA

Sớm chiều phụng dưỡng mẹ cha

Những thứ ô uế cùng là bẩn dơ

Không hề biếng nhác bao giờ

Phiền lòng cha mẹ phải nhờ người ta

Mẹ cha hiện ở trong nhà

Đi thưa về gởi mới là con ngoan

....................

BÀI THỨ 26
身体髮膚

受之父母

不敢毀傷

孝之始也

Thân thể phát phu

 (Nghĩa là xương, tóc, lông, da mình)

Thụ chi phụ mẫu

 (Nghĩa là đều do cha mẹ sinh ra)

Bất cảm hủy thương

 (Không nên hủy bỏ)

Hiếu chi thủy dã

 (Nghĩa là thế mới là người con biết nghĩsâu xa)

DIỄN CA

Mình mẩy thịt da

Cha mẹ sinh ra

Không nên hủy hoại

Hiếu thảo đấy mà

Bất hiếu mẹ cha

Chơi bời lêu lổng

Mất nết mất na

Quá đà hư hỏng

....................

BÀI THỨ 27

立身行道

揚名於後

以顯父母

孝之終也

Lập thân hành đạo

(Biết sửa mình hành đạo)

Dương danh ư hậu

 (Nghĩa là tiếng khen về sau)

Dĩ hiển phụ mẫu

 (Nghĩa là thơm lây đến cha mẹ)

Hiếu chi chung dã

 (Nghĩa là con co hiếu với cha mẹ mãi vềsau)

DIỄN CA

Biết sửa mình con thêm hành đạo

Đã nên danh còn tạo đức thêm

Mẹ cha cũng được tiếng khen

Là người đại hiếu gồm kiêm đức tài
....................

BÀI THỨ 28

欲和上下

忍字為先

君臣忍之

國勢保全

父母忍之

自全其道

夫婦忍之

令子不孤

Dục hoà thượng hạ

 (Muốn cho trên dưới vui vẻ cả)

Nhẫn tự vi tiên

 (Lấy cái nhịn đặt lên hàng đầu)

Quân thần nhẫn chi

 (Vua tôi mà áp dụng chữ nhẫn)

Quốc thể bảo toàn

(Quốc gia vững mạnh)

Phụ mẫu nhẫn chi

(Cha mẹ mà áp dụng chữ nhẫn)

Tự toàn kỳ đạo

 (Thì gia đạo hoà thuận yên vui)

Phu Phụ nhẫn chi

 (Vợ chồng mà áp dụng chữ nhẫn)

Linh tử bất cô

 (Nghĩa là con cái khỏi phải bơ vơ)

DIỄN CA

Muốn cho trên dưới thuận hoà

trước tiên chữ nhẫn phải là nêu cao

Vua tôi mà nhẫn thì sao

Quốc gia hưng thịnh kẻ nào dám sang

Mẹ cha mà nhẫn thì an

Gia đạo vui vẻ hoàn toàn lắm thay

Vợ chồng mà nhẫn thì hay

Con cái không phải đêm ngày cô đơn

Chữ nhẫn là chữ tượng vàng

Hễ ai nhẫn được thì càng sống lâu.

....................

BÀI THỨ 29
兄弟忍之

家中無害

朋友忍之

其情不疏

自身忍之

人人愛樂

Huynh đệ nhẫn chi

 (Nghĩa là anh em nhường nhịn nhau)

Gia trung vô hại

 (Nghĩa là trong nhà vui vẻ)

Bằng hữu nhẫn chi

 (Bạn bè mà nhẫn được)

Kỳ tình bất sơ

 (Tình bạn không phai lạt)

Tự thân nhẫn chi

 (Tự mình mà nhẫn được)

Nhân nhân ái lạc

 (Tất cả mọi người đều vui)

DIỄN CA 

Anh em như thễ tay chân

Nếu mà nhẫn được thì hay vô ngần

Bạn bè thân thiết vô ngần

Nếu mà nhẫn được mười phần đẹp thay

Tự mình mà nhẫn ai tầy

Mọi người tôn kính bậc thầy khoái chưa
.................... 

BÀI THỨ 30 
家中賭博

男女皆惡

家中有琴

女子必淫

家中有棋

男子必衰

家中有制

男女守禮

Gia trung đổ bác

 (Nghĩa là trong nhà chứa cờ bạc)

Nam nữ giai ác

 (Con cái đều hư)

Gia trung hữu cầm

 (Trong nhà đàn hát tối ngày)

Nữ tử tất dâm

 (Con gái hư hỏng)

Gia trung hữu kỳ

 (Trong nhà chứa cờ)

Nam tử tất suy

 (Con trai lười biếng)

Gia trung hữu chế

 (Trong nhà nề nếp)

Nam nữ thủ lễ

 (Con cái lễ phép)

DIỄN CA 

Trong nhà cờ bạc dông dài

Gái trai mất nết hư hoài gian dâm

Trong nhà đàn hát ầm ầm

Làm ăn biếng nhác chỉ chăm nghe đàn

Gia đình lễ giáo chu toàn

Cháu con ngoan ngoãn nhịp nhàng gửi thưa

Trời còn lúc nắng lúc mưa

Việc gì thì cũng một vừa phải thôi

BÀI THỨ 31

事無大小

無得爭衡

財產分明

圴級群眾

Sự vô đại tiểu

(Nghĩa là không có việc lớn việc nhỏ)

Vô đắc tranh hành

(Nghĩa là không nên tranh dành nhau)

Tài sản phân minh

(Nghĩa là của cải chia đều rõ ràng)

Quân cấp quần chúng

(Nghĩa là ai nấy đều có phần)

DIỄN CA

Việc dầu lớn nhỏ

Rành rẽ chỉ rõ

Tiền bạc phân minh

Tất cả đều có...
..........  

BÀI THỨ 32

莫受珠玊

愛子孫賢

和睦為先

成為美俗

Mạc thụ châu ngọc

(Đừng tham châu báo)

Ái tử tôn hiền

(Thích con cháu khôn ngoan)

Hoà mục vi tiên

(Hoà thuận là hơn)

Thành vi mỹ tục

(Nghĩa là gìn giữ lấy nết tốt) 

DIỂN CA

Trên đời châu ngọc quý ai tầy

Tham tiếc làm chi những báu này

Chỉ thích con hiền cùng cháu giỏi

Thói thuần nết tốt thật là hay
..........  

BÀI THỨ 33

婚姻擇配

先齊家風

清潔閨房

主饋頻藻

寡言謹厚

執順唱隨

Hôn nhân trạch phối

(Cưới vợ nên chọn kỹ)

Tiên tế gia phong

(Trước tiên phải biết việc trong gia đình)

Thanh khiết khuê phòng

(Nghĩa là việc buồng the phải thủy chung)

Chủ quỹ tần tảo

(Nghĩa là mọi việc phải tinh khiết cẩn thận)

Quả ngôn cẩn hậu

(Nói năng giữ lời, dè dặt từng tiếng nói)

Chấp thuận xướng tùy

(Chiều theo ý chồng)

DIỄN CA

Cưới vợ thì phải xem tông

Tam tòng tứ đức có thông mới là

Trước là hiểu việc tề gia

Khuê phòng tiết sạch gia hoà lại trong

Tảo tần việc phải nằm lòng

Già mồm cãi lại thì không ra gì

Sao cho trọn đạo xướng tuỳ

Đẹp người đẹp nết dung nghì nêu gương
..........

BÀI THỨ 34

德荇表儀

不須顏色

子資母德

女出宮妃

子孝孫慈

妻賢子貴

Đức hạnh biểu nghi

(Nghĩa là nết na cẩn thận đáng làm gương mẫu)

Bất tu nhan sắc

(Không cần đẹp mặt mà chỉ chần nết na)

Tử tư mẫu đức

(Con trai nhờ đức của mẹ)

Nữ xuất cung phi

(Con gái lấy chồng sang)

Tử hiếu tôn từ

(Con hiền cháu thảo)

Thê hiền tử quý

(Vợ đẹp con khôn trên đời là quý)

DIỄN CA

Người có nết na

Tâm địa hiền hoà

Làm gương làm mẫu

Rạng rỡ con nhà

Trai nhờ ơn mẹ

Gái đội đức cha

Vẹn vẽ hài hoà

Cửa nhà thịnh vượng

..........

BÀI THỨ 35

孽妻敗嗣

妒婦亂家

巧譎是邪

驕訛是詐

婦人內助

盛衰之由

Nghiệt thê bại tự

(Vợ dữ không có con nối dõi)

Đố phụ loạn gia

(Vợ hay ghen làm hại nhà chồng)

Xảo quyệt thị tà

(Nghĩa là xảo quyệt thật là láu cá)

Kiêu ngoa thị trá

(Chua ngoa thường hay lừa gạt)

Phụ nhân nội trợ

(Nghĩa là bổn phận đàn bà phải tề gia nội trợ)

Thịnh suy chi do

(Nghĩa lả việc thịnh suy đều do tay đàn bà)

DIỄN CA

Câu ca cửa miệng người ta

Vợ dữ mất họ chẳng ngoa chút nào

Hà Đông sư tử mà gào

Để cho gia đạo lao đao chẳng lành

Chua ngoa dối trá đủ vành

Điêu toa, nịnh bợ, đành hanh lắm mà

Đã sinh ra kiếp đàn bà

Tề gia nội trợ mới là đảm đang
..........

BÀI THỨ 36

賢女敬夫

癡人畏婦

Hiền nữ kính phu

(Gái ngoan biết nể chồng)

Si nhân uý phụ

(Trai ngu mới sợ vợ)

DIỄN CA

Gái ngoan trọn đạo cùng chồng

Vào thưa ra gởi một lòng đoan trang

Làm cho rạng rỡ huyên đường

Gia đình hoà thuận cương thường êm ru

Làm trai sợ vợ thật đồ ngu

Coi vợ hơn trời bởi cái u

Sư tử Hà Đông mà rống họng

Cụp tai nẹp gối quá ông từ
..........

BÀI THỨ 37

不正之女

羞以為妻

不中之人

羞以為臣

Bất chính chi nữ

(Nghĩa là người đàn bà bất chính)

Tu dĩ vi thê

(Nghĩa là không nề lấy làm vợ)

Bất trung chi nhân

(Làm bầy tôi mà bất trung)

Tu dĩ vi thần

(Không nên dùng người này)

DIỄN CA

Có chồng mà lại mê trai

Họ hàng khinh bỉ mỉa mai chê cười

Làm tôi mà chẳng vâng lời

Bất trung còn để tiếng đời về sau

..........

BÀI THỨ 38

女知守節

猶士守身

賢妻家寶

賢臣國珍

Nữ tri thủ tiết

(Con gái biết giữ trinh tiết)

Do sĩ thủ thân

(Như người có học giữ mình)

Hiền thê gia bảo

(Vợ hiền là báu vật trong nhà)

Hiền thần quốc trân

(Tôi hiền là báu của nước)

DIỄN CA

Gái thời phải giữ tiết trinh

Cũng như kẻ sĩ giữ mình chẳng ngoa

Vợ hiền là báu trong nhà

Tôi hiền là báu quốc gia hàng đầu

Người xưa thường vẫn cơ cầu

Nhà yên nước mạnh sang giầu bền dai
..........

BÀI THỨ 39

男貴忠勤

女貴貞順

Nam quý trung cần

(Con trai quý ở nết trung hậu và chăm chỉ)

Nữ quý trinh thuận

(Con gái qúy nhất ở nết na trinh tiết)

DIỄN CA

Tôi trung rường cột quốc gia

Siêng năng chăm chỉ học là đỗ cao

Xưa nay những bậc anh hào

Trung quân ái quốc dạt dào tình thương

Gái thì quý nhất đảm đương

Tảo tần khuya sớm cương thường hẳn hoi

Chữ trinh chữ thuận học đòi

Nêu gương hiền phụ giống nòi Lạc Long
..........

BÀI THỨ 40

教婦初來

教子攖孩

Giáo phụ sơ lai

(Nghĩa là dậy vợ từ lúc mới về nhà mình)

Giáo tử anh hài

(Dậy con từ lúc còn thơ)

DIỄN CA

Dậy vợ từ lúc mới về

Tam tòng tứ đức chớ nề đơn sai

Vào thưa ra gửi rõ bài

Công dung ngôn hạnh đức tài phải siêng

Thịnh suy hai chữ chu tuyền

Gia đình hoà thuận vợ hiền con ngoan

Dậy con từ thủa cưu mang

Chữ trung chữ hiếu đảm đang mọi bề

Sớm hôm đèn sách gần kề

Trước thềm hoè quế đề huề sinh tươi
..........

BÀI THỨ 41

欲不可縱

欲縱成災

樂不可極

樂極生哀

Dục bất khả túng

(Nghĩa là lòng dục vọng không nên quá tham)

Dục túng thành tai

(Ham dục vọng nhiều thì mang hoạ)

Lạc bất khả cực

(Vui quá cũng không nên)

Lạc cực sinh ai

(Vui quá hoá buồn phiền)

DIỄN CA

Sắc dục quá đam mê

Nhiều khi thành tai hoạ

Thấy vui chẳng nên ham

Nhỡ đến chỗ bậy bạ

Nhà tan nước mất vì đâu

Trụ Vương, Đát Kỷ yêu nhau thế nào

Khi vui quá chén rượu đào

Đêm xưa Tất Trác làm sao bị cùm
..........

BÀI THỨ 42

女勿貪財

男勿貪色

色易殺人

財易殺身

Nữ vật tham tài

(Nghĩa là con gái không nên tham của) 

Nam vật tham sắc

(Con trai không nên tham sắc đẹp)

Sắc dị sát nhân

(Nghĩa là cái đẹp dẫn đến chết người)

Tài dị sát thân

(Của cải dễ gây đến giết người)

DIỄN CA

Gái mà tham của dễ hư

Xưa Kiều tham của để Từ chết oan

Trai mà mê sắc khỏi bàn

Vua Đường mất nước bởi nàng Quý Phi

Sắc tài hai chữ tuỳ nghi

Biết mà sử dụng có gì đáng lo
..........

BÀI THỨ 43

術詐遺之

子孫者亡

道德遺之

子孫者昌

本固枝長

留傳萬代

Thuật trá di chi

(Nghĩa là để của phi nghĩa cho con)

Tử tôn giả vong

(Con cháu sẽ thất bại)

Đạo đức di chi

(Nghĩa là để đức lại cho con)

Tử tôn giả xương

(Nghĩa là con cháu sẽ thịnh vượng)

Bản cố chi trường

Nghĩa là gốc to thì cành dài)

Lưu truyền vạn đại

(Nghĩa là lưu truyền mãi mãi về sau)

DIỄN CA

Đời người để của cho con

Con chẳng được hưởng mà còn mang tai

Thi ân bố đức hoài hoài

Cháu con tận hưởng dài dài về sau

Người đời xưa đã có câu

Cha bòn con rải từ lâu đấy mà

Gốc to cành lá rườm rà

Chính tà hai lẽ liệu mà xét suy
..........

BÀI THỨ 44

不孝者三

無後為大

有親不愛

有兄不敬

求他愛敬

豈可得乎

Bất hiếu giả tam

(Nghĩa là bất hiếu có ba điều)

Vô hậu vi đại

(Không có con nối dõi)

Hữu thân bất ái

(Nghĩa là có cha mẹ mà không kính yêu)

Hữu huynh bất kính

(Có anh mà không kính trọng)

Cầu tha ái kính

(Nghĩa là đừng mong gì ai kính nể mình)

Khởi khả đắc hồ

(Nghĩa là cứ nhìn thì sẽ rõ)

DIỄN CA

Trên đời bất hiếu có ba điều

Không con nối dõi kể là tiêu

Cha mẹ anh em đều chẳng kính

Chắc gì thiên hạ có người theo

Trên đời vô số người như thế

Cha mẹ anh em bỏ tuột chèo

Vác mặt khinh đời ra dáng kẻ

Lấy gương nhìn lại mặt mình coi
..........

BÀI THỨ 45

子果賢矣

今雖貧賤

後必富貴

子不肖矣

今雖富貴

後必貧賤

Tử quả hiền hỹ

(Nghĩa là làm con mà hiếu thảo với cha mẹ)

Kim tuy bần tiện

(Ngày nay tuy có nghèo hèn)

Hậu tất phú quý

((Sau này sẽ giầu sang)

Tử bất tiếu hỹ

(Nghĩa là làm con bất hiếu với cha mẹ)

Kim tuy phú quý

(Ngày nay dù giầu sang)

Hậu tất bần tiện

(Nghĩa là sau này sẽ nghèo khó)

DIỄN CA

Làm con hiếu thảo mẹ cha

Nay tuy nghèo khó mai hoà giầu sang

Làm con bất hiếu trái ngang

Giờ tuy có hẳn núi vàng cũng hư

Đạo trời chí công vô tư

Non hôm già buổi chẳng dư phần nào
..........

BÀI THỨ 46

骨肉貧者

情不可疏

Cốt nhục bần giả

(Nghĩa là thân thích dẫu nghèo)

Tình bất khả sơ

(Nghĩa là tình nghĩa không phai lạt) 

DIỄN CA

Anh em thân thích bần cùng

Nghĩa tình vẫn giữ một lòng như xưa

Ngoài đời dù lắm gió mưa

Nhưng trong tình nghĩa thân sơ chẳng hề
..........  

BÀI THỨ 47

他人富貴

心不可惡

Tha nhân phú qúy

(Nghĩa là người ta giầu sang)

Tâm bất khả ố

(Tâm ta không ganh ghét)

DIỄN CA

Người giầu bên cạnh nhà ta

Quyết không có chút lòng tà ghét ghen

..........

BÀI THỨ 48

取重於人

是重其身

Thủ trọng ư nhân

(Nghĩa là đem lòng kính trọng người ta)

Thị trọng kỳ thân

(Nghĩa là mình tự trọng lấy mình)

DIỄN CA

Đem lòng kính trọng người ta

Thì là kính trọng mình mà lại khôn
..........

BÀI THỨ 49

莫效小人

惡人勝己

可效君子

成人之美

Mạc hiệu tiểu nhân

(Nghĩa là đừng bắt chước phường tiểu nhân)

Ố nhân thắng kỷ

(Nghĩa là thường ghét người ta hơn mình)

Khả hiệu quân tử

(Nghĩa là kính trọng người quân tử)

Thành nhân chi mỹ

(Nghĩa là giúp người làm việc thiện) 

DIỄN CA

Tiểu nhân chớ có nên gần

Nhẹ phần đạo đức nặng phần cheo leo

Đạo người quân tử nên theo

Giúp mình được tốt mọi điều sớm trưa
..........

BÀI THỨ 50

笱無野人

莫養君子

笱無君子

莫治野人

Cẩu vô dã nhân

(Nghĩa là nếu không có người quê mùa)

Mạc dưỡng quân tử

(Thì ai nuôi người quân tử)

Cẩu vô quân tử

(Nghĩa là nếu không có người quân tử)

Mạc trị dã nhân

(lấy ai trị kẻ quê mùa này)

DIỄN CA

Nếu không có bác canh điền

Gạo đâu nuôi bậc thánh hiền đế đô

Không người quân tử ai lo

Việc nhà việc nước biết mò ra sao

Dân gian có câu ca dao

Sấm phải nhờ sứa mới cao tinh thần

Người quân tử kẻ tiểu nhân

Đều có trách nhiệm tinh thần hổ tương

BÀI THỨ 51

居則擇鄰

交則擇友

患難相救

過失相規

Cư tắc trạch lân

(Nghĩa là ở thì nên chọn láng giềng)

Giao tắc trạch hữu

(Nghĩa là chơi thì nên chọn bạn)

Hoạn nạn tương cứu

(Gặp hoạn nạn thì nên giúp đỡ nhau)

Quá thất tương quy

(Có lỗi lầm nên khuyên bảo nhau)

DIỄN CA

Ở thì nên chọn láng giềng

Chơi thì chọn bạn thật hiền mà chơi

Lỡ khi tắt lửa tối trời

Tương thân tương trợ tiền tài cho nhau

Lỡ khi sốt mặt váng đầu

Đem lời khuyên nhủ bằng câu thật thà

Nêu cao chữ nhẫn chữ hoà

Xóm giềng qua lại bên nhà thăm non
..........

BÀI THỨ 52

用人勿疑

疑人勿用

用人不謹

害隨而至

小人失意

起為仇讎

Dụng nhân vật nghi

(Đã tin người thì nên dùng)

Nghi nhân vật dụng

(Không tin thì đừng dùng)

Dụng nhân bất cẩn

(Dùng người không cẩn thận)

Hại tuỳ nhi chí

(Hại đến sau lưng)

Tiểu nhân thất ý

(Nghĩa là kẻ tiểu nhân bất mãn)

Khởi vi cừu thù

(Nghĩa là sẽ trở thành người thù hằn)

DIỄN CA

Tin nhau thì hãy nên dùng

Chưa tin thì hãy đề phòng dò xem

Dùng mà không cẩn cho nên

Ắt là hoạ đến kế bên đấy mà

Tiểu nhân thất ý hẳn là

Sinh ra thù nghịch chẳng qua mếch lòng
..........

BÀI THỨ 53

小人自驕

恃才矜己

無惡小人

是為君子

財上分明

是為丈夫

Tiểu nhân tự kiêu

(Kẻ tiểu nhân thì hay tự kiêu tự đại)

Thị tài căng kỷ

(Nghĩa là ỷ tài khoe mình)

Vô ố tiểu nhân

(Đừng nên ghét họ)

Thị vi quân tử

(Thế mới gọi người quân tử)

Tài thượng phân minh

(Nghĩa là tiền bạc rõ ràng)

Thị vi trượng phu

(Nghĩa là thế mới là người trượng phu)

DIỄN CA

Lối kiêu căng tiểu nhân là thế

Cậy đức tài kiếm kế khoe hay

Ai mà nhẫn nhục cho tầy

Rõ ràng quân tử lòng ngay hoà mình

Tiền bạc lại phân minh rành rẽ

Không khoe khoang là kẻ trượng phu

Trên đời ba sáu đường tu

Khéo tu mọi việc êm ru khó gì
..........

BÀI THỨ 54

貧而無諂

富而無驕

清貧常樂

濁富多憂

勿恃富貴

自輕其貧

恃富輕貧

守錢虜耳

Bần nhi vô siểm

(Nghĩa là nghèo mà không a dua)

Phú nhi vô kiêu

(Giầu mà không khoe khoang)

Thanh bần thường lạc

(Nghèo khó vẫn vui)

Trọc phú đa ưu

(Giầu sang lo nghĩ nhiều)

Vật thị phú qúy

(Nghĩa là chớ cậy mình giầu sang)

Tự khinh kỳ bần

(Nghĩa là khinh người nghèo khó)

Thị phú khinh bần

(Đừng cậy mình giầu có mà khinh người)

Thủ tiền lỗ nhĩ

(Nghĩa là mình là cái nôi đựng tiền ích gì)

DIỄN CA

Nghèo mà chẳng học đua đòi

Giầu mà nhũn nhặn là người khôn ngoan

Thanh bần thường dễ vui an

Còn hơn trọc phú lắm tiền nhiều lo

Mình giầu cậy ở nhà to

Kẻ nghèo ở cái chuồng bò cũng xong

Chẳng qua lòng chửa hiểu lòng

Mình là cái túi để nong tiền vào

Cuộc đời như giấc chiêm bao

Tỉnh ra mới thấy ai nào hơn ai
..........

BẢI THỨ 55

窮人勿罵

窮寇勿追

鳥窮則飛

犬窮則吠

人貪財死

鳥貪食亡

饑寒切身

不顧廉恥

Cùng nhân vật mạ

(Nghĩa là người cũng không nên chửi mắng)

Cùng khấu vật truy

(Nghĩa là giặc đến đường cùng chớ nên theo)

Điểu cùng tắc phi

(Nghĩa là chim cùng đường thì bay)

Khuyển cùng tắc phệ

(Chó đến đường cùng thì cắn lại)

Nhân tham tài tử

(Người tham của thì chết)

Điểu tham thực vong

(Chim tham mồi thì mắc lưới)

Cơ hàn thiết thân

(Nghĩa là đói khổ bực mình)

Bất cố liêm sỉ

(Nghĩa là chẳng kể gì đến liêm sỉ nữa)

DIỄN CA

Không nên đuổI giặc đường cùng

Không nên mắng kẻ dâm khùng làm chi

Chim cùng cất cánh bay đi

Chó cùng cắn bậy có khi hại mình

Người tham của chết đáng khinh

Chim tham mồi mắc lưới rình chụp ngay

Việc đời có dở có hay

Bụng đói cật rét khó bầy sỉ liêm
..........

BÀI THỨ 56

自先責己

而後責人

含血噴人

先污我口

Tự tiên trách kỷ

(Nghĩa là trước nên trách mình đã)

Nhi hậu trách nhân

(Sau mới trách người)

Hàm huyết phún nhân

(Nghĩa là ngậm máu phun người)

Tiên ô ngã khẩu

(Nghĩa là trước tiên dơ miệng mình đã)

DIỄN CA

Trước tiên mình hãy trách mình

Dần dà rồi sẽ phân minh trách người

Những ai thêu dệt chuyện người

Thối mồm đời tặng những lời mỉa mai

..........

BÀI THỨ 57

惡言出口

凶神鋻臨

善念于心

吉身自現

Ác ngôn xuất khẩu

(Nghĩa là lời dữ nói ra)

Hung thần giáng lâm

(Hung thần liền tới)

Thiện niệm vu tâm

(Nghĩa là việc thiện trong lòng)

Cát thân tự hiện

(Nghĩa là thần linh ghi chép)

DIỄN CA

Một lời đạo đức nói ra

Thần minh chứng giám lòng ta thật thà

Những điều bạc ác bàn qua

Hung thần ác qủy hồn ma theo liền

Ở đời vô sự là tiên

Việc mình mình biết chẳng phiền đến ai
..........

BÀI THỨ 58

積善逢善

積惡逢惡

仔細思量

天地不錯

人厚遇厚

處處相逢

謀深禍深

冤冤相報

若遲不報

時身未到

種瓜得瓜

種豆得豆

天網恢恢

蔬而不漏

Tích thiện phùng thiện

(Nghĩa là làm lành gặp lành)

Tích ác phùng ác

(Làm ác gặp ác)

Tử tế tư lường

(Xét kỹ lại mà xem)

Thiên địa bất thác

(Trời đất chẳng lầm lẫn đâu)

Nhân hậu ngộ hậu

(Nghĩa là nhân đức gặp đức nhân)

Xứ xứ tương phùng

(Nghĩa là ở đâu cũng gặp được cả)

Mưu thâm hoạ thâm

(Nghĩa là mưu càng sâu thì hoạ càng lớn)

Oan oan tương báo

(Nghĩa là oán vay oán trả)

Nhược trì bất báo

(Nghĩa là bằng chậm chưa trả)

Thời thân vị đáo

(Nghĩa là ngày giờ chưa đến đó thôi)

Chủng qua đắc qua

(Nghĩa là trồng dưa được dưa)

Chủng đậu đắc đậu

(Trồng đậu ăn đậu)

Thiên võng khôi khôi

(Nghĩa là lưới trời lồng lộng)

Sơ nhi bất lậu

(Nghĩa là thưa mà không lọt) 

DIỄN CA

Làm lành thì lại gặp lành

Làm ác gặp ác xoay quanh đồng đều

Phải nên xét kỹ mà theo

Trời đất không lẫn ít nhiều vẫn cân

Nơi xa cho đến chốn gần

Chỗ nào cũng có lòng nhân đức từ

Mưu sâu thì họa càng dư

Oán thì trả oán ân thì trả âm

Tuỳ theo thiện ác giả chân

Tháng ngày đã định thời thần đã ghi

Trồng dưa trồng đậu khác chi

Lưới trời lồng lộng trốn đi đằng nào

 .......... 

BÀI THỨ 59

皇天不負

有讀書人

皇天不負

有道心人

皇天不負

有好心人

Hoàng thiên bất phụ

(Nghĩa là trời chẳng quên ai)

Hữu độc thư nhân

(Nghĩa là người học trò chăm chỉ)

Hoàng thiên bất phụ

(Nghĩa là trời chẳng quên ai)

Hữu đạo tâm nhân

(Nghĩa là người có lòng đạo đức)

Hoàng thiên bất phụ

(Nghĩa là trời chẳng quên ai)

Hữu hảo tâm nhân

(Nghĩa là những người có lòng tốt)

DIỄN CA

Trời nào phụ kẻ có nhân

Trời nào phụ kẻ thi ân rất nhiều

Trời nào phụ kẻ đạo kiêu

Trời nào phụ kẻ đọc nhiều thi kinh

Có không ở tại lòng mình

Làm lành thì lại gặp lành khác chi
..........

BÀI THỨ 60

傷人之語

反傷其身

用心不良

豈無果報

父母行惡

遺害子孫

Thương nhân chi ngữ

(Nghĩa là lời nói mà hại đến người)

Phản thương kỳ thân

(Nghĩa là trở lại hại mình)

Dụng tâm bất lương

(Nghĩa là dụng tâm chẳng lành)

Khởi vô qủa báo

(Nghĩa là sao cho khỏi bị qủa báo)

Phụ mẫu hành ác

(Nghĩa là cha mẹ làm điều dữ)

Di hại tử tôn

(Nghĩa là để hoạ lại cho con cháu)

DIỄN CA

Lời nói mà hại đến người

Có khi phản lại ngay nơi thân mình

Mưu mô gây chuyện chẳng lành

Trời kia qủa báo rành rành chả sai

Mẹ cha ác độc dài dài

Cháu con ắt phải è vai gánh mà

Đạo trời lồng lộng không xa

Lưới thưa mà chẳng lọt ra việc nào

..........

BÀI THỨ 61

禍福無門

惟人所召

欲知禍福

先看子孫

自家而知

何必問誰

Họa phúc vô môn

(Nghĩa là hoạ phúc không có hình dáng)

Duy nhân sở triệu

(Nghĩa là do con người ta vời nó đến)

Dục tri họa phước

(Nghĩa là muốn biết cái họa phước ấy)

Tiên khán tử tôn

(Nghĩa là hãy xem con cháu trong nhà)

Tự gia nhi tri

(Nghĩa là tự nhà mình mà biết)

Hà tất vấn thùy

(Nghĩa là không cần phải hỏi ai nữa)

DIỄN CA

Trên đời hoạ phước có không

Tự mình vời đến sâu nông cỡ nào

Muốn thấy hoạ phước ra sao

Thì xem con cháu anh hào hay không

Gia đình hoà thuận vợ chồng

Can gì phải hỏi đến ông thày nào
.................

BÀI THỨ 62

剋深太甚

沉病難醫

謀慮多思

精神耗竭

陰謀嫁禍

陰有鬼神

益己害人

明有王憲

人心如鐵

官法如爐

文法不孤

殺人者死

Khắc thâm thái thậm

(Nghĩa là người nào lòng dạ sâu sắc)

Trầm bệnh nan y

(Nghĩa là khi mắc bệnh rất là khó chữa)

Mưu lự đa tư

(Người nào mưu tính nhiều bề)

Tinh thần hao kiệt

(Nghĩa là sức lực đã mỏi mệt)

Âm mưu giá hoạ

(Nghĩa là mưu ngầm gieo vạ cho người)

Âm hữu qủy thần

(Nghĩa là có qủy thần soi xét)

Ích kỷ hại nhân

(Nghĩa là ích mình mà hại người)

Minh hữu vương hiến

(Nghĩa là đã có phép vua hỏi tội)

Nhân tâm như thiết

(Nghĩa là lòng người như sắt)

Quan pháp như lô

(Nghĩa là phép quan như lò lủa)

Văn pháp bất cô

(Nghĩa là văn án không có thiên vị bên nào)

Sát nhân giả tử

(Nghĩa là giết người thì phải đền mạng)

DIỄN CA

Ai mà sâu sắc nước đời

Đến khi mang bệnh khó vời thuốc thang

Mưu sâu thỉ hoạ lại càng

Tinh thần mỏi mệt còn mang bệnh tà

Âm mưu giá họa người ta

Qủy thần biên chép ở toà diêm vương

Ích mình mà hại người lương

Phép vua phép nước có thương đâu nào

Lòng người như sắt khó bào

Phép quan như lửa dạt dào chẩy ra

Văn từ án chẳng bỏ qua

Giết người đền mạng ấy là luật chung

 .................

BÀI THỨ 63

人無遠慮

必有近憂

Nhân vô viễn lự

(Nghĩa là người không biết lo xa)

Tất hữu cận ưu

(Nghĩa là ắt có chuyện gần)

DIỄN CA

Người mà chẳng biết lo xa

Có khi tai vạ xẩy ra đến gần
.................

BÀI THỨ 64

謹則無憂

忍則無辱

Cẩn tắc vô ưu

(Cẩn thận thì đỡ lo)

Nhẫn tắc vô nhục

(Nghĩa là nhẫn nại thì khỏi nhục)

DIỄN CA

Người mà cẩn thận vô ưu

Người mà nhẫn nại chẳng điều nhục chi
.................

BÀI THỨ 65

人間囚獄

還是無良

天下公侯

皆由有德

Nhân gian tù ngục

(Nghĩa là người nào phạm tội)

Hoàn thị vô lương

(Nghĩa là đều là người không tốt)

Thiên hạ công hầu

(Nghĩa là những bậc công hầu trong thiên hạ)

Giai do hữu đức

(Nghĩa là đều bởi có đức mà ra)

DIỄN CA

Những người tù tội

Đều bởi vô lương

Những bậc công hầu

Đức đầy hơn trượng
.................

BÀI THỨ 66

 近硃者赤

近墨者黑

賢德之人

親兒近之

終自有益

凶惡之人

斥兒遠之

自免禍患

愛賢如籣

畏惡如虎

城中失火

禍及池魚

Cận chu giả xích

(Nghĩa là gần lửa thì đỏ)

Cận mặc giả hắc

(Nghĩa là gần mực thì đen)

Hiền đức chi nhân

(Những bậc hiền tài)

Thân nhi cận chi

(Nghĩa là ta nên làm quen)

Chung tự hữu ích

(Nghĩa là sau này có việc)

Hung ác chi nhân

(Nghĩa là những người hung ác)

Xích nhi viễn chi

(Ta nên xa hẳn)

Tự miễn hoạ hoạn

(Nghĩa là sợ khi vạ lây đến mình)

Ái hiền như lan

(Nghĩa là yêu người hiền như lan qúy)

Uý ác như hổ

(Sợ kẻ dữ như sợ cọp)

Thành trung thất hoả

(Nghĩa là trong thành có lửa cháy)

Hoạ cập trì ngư

(Nghĩa là hoạ đến cả cá tôm cua)

 ………………..

DIỄN CA

Thói thường gần mực thì đen

Gần son thì đỏ đã quen miệng mà

Những người hiền đức gần ta

Sau này có lúc chan hoà điều hay

Cùng người hung dữ bắt tay

Có khi hoạ đến mình ngay đấy mà

Biết điều thì tránh cho xa

Những bậc hiền triết qúy hoà như lan

Những người hung ác gian tham

Sợ như cọp dữ những toan vồ mồi

Trong thành phát hoả ôi thôi

Ao kia cạn nước cá thời chết khô
.................

BÀI THỨ 67

危邦不入

亂邦不居

兵革之間

手身為大

Nguy bang bất nhập

(Nghĩa là nước có nguy khốn không nên đến)

Loạn bang bất cư

(Nước có loạn không nên nương mình)

Binh cách chi gian

(Nghĩa là trong khi giặc giã)

Thủ thân vi đại

(Nghĩa là giữ mình là hơn hết)

DIỄN CA
Nước loạn đừng dấn thân vào

Hễ khôn không đến nước nào đang nguy

Gặp cơn binh hoả suy vi

Giữ mình là trọng tức thì yên vui
.................

BÀI THỨ 68

小利若貪

不成大事

小事不忍

必亂大謀

Tiểu lợi nhược tham

(Nghĩa là người tham lợi nhỏ)

Bất thành đại sự

(Chẳng bao giờ làm được việc lớn)

Tiểu sự bất nhẫn

(Nghĩa là việc nhỏ mà không nhẫn được)

Tất loạn đại mưu

(Nghĩa là những việc to tác không bao giờ thành)

DIỄN CA

Người tham lợi nhỏ không thành

Việc lớn thất bại đến nhanh đó mà

Việc nhỏ không nhẫn nổi a

Mưu cao thì cũng hoá ra tuột dù
.................

BÀI THỨ 69

利不可獨

利獨則離

謀不可眾

眾謀則洩

Lợi bất khả độc

(Nghĩa là lợi chẳng nên hưởng riêng)

Lợi độc tắc ly

(Nghĩa là nếu hưởng riêng ắt sinh đố kỵ)

Mưu bất khả chúng

(Nghĩa là mưu không nên bàn chỗ đông người)

Chúng mưu tắc tiết

(Nghĩa là nhiều người biết tất lộ chuyện)

DIỄN CA
Lợi hưởng riêng mình

Mọi người đều khinh

Mưu bàn chỗ đông

Chuyện thành linh tinh

.................

BÀI THỨ 70

成事不說

意莫強求

人無妄交

足無妄走

食無求飽

居無求安

無起爭端

無鬥口舌

Thành sự bất thuyết

(Nghĩa là việc xong rồi đừng nên bàn nữa)

Ý mạc cưỡng cầu

(Nghĩa là ý chẳng gượng tìm)

Nhân vô vọng giao

(Người dữ không nên gần)

Túc vô vọng tẩu

Thực vô cầu bão

(Nghĩa là ăn chẳng cần no quá)

Cư vô cầu an

(Nghĩa là ở không cần sang quá)

Vô khởi tranh đoan

(Nghĩa là không tranh luận phải trái)

Vô đấu khẩu thiệt

(Nghĩa là không nên đấu khẩu với ai)

DIỄN CA

Chẳng nên cầu gượng ý người

Giúp mình xong việc là rồi nói chi

Người mà dữ tợn có uy

Chơi thì có lúc lâm nguy đến mình

Ăn không nên lựa quá tinh

Ở không nên kén nhà mình quá to

Không nên tranh luận nhỏ to

Giữ mình cẩn thận còn lo nỗi gì.

BÀI THỨ 71

於我善者

我亦善之

於我惡者

我有善念

善必隨之

彼既為惡

有惡人治

Ư ngã thiện giả

(Nghĩa là người tốt với mình)

Ngã diệc thiện chi

(Nghĩa là mình cũng tốt lại)

Ư ngã ác giả

(Nghĩa là người xấu với mình)

Ngã hữu thiện niệm

(Nghĩa là ta nên nghĩ lại bằng điều lành)

Thiện tất tuỳ chi

(Nghĩa là trời sẽ theo ý mình)

Bĩ ký vi ác

(Nghĩa là ai làm việc dữ)

Hữu ác nhân trị

(Nghĩa là sẽ có người ác trị lại)

DIỄN CA

Người ta mà tốt với mình

Thì mình tốt lại thật tình ngay đi

Người ta xử xấu mình gì

Mình không xấu lại như y mới là

Việc lành chớm khởi lòng ta

Thì trời chiều ý hẳn là việc nên

Hễ ai làm ác triền miên

Tất là có kẻ không hiền trị ngay

......................

BÀI THỨ 72

聞人之惡

口不得言

聞人之謗

心不足怒

Văn nhân chi ác

(Nghĩa là nghe thấy tiếng xấu của người khác)

Khẩu bất đắc ngôn

(Nghĩa là mình không nên nói lại)

Văn nhân chi báng

(Nghĩa là người khác dèm chê phỉ báng mình)

Tâm bất túc nộ

(Nghĩa là lòng không nên giận dữ)

DIỄN CA

Được nghe điều trái của ai

Mình không đọc lại để hoài trong tâm

Mình bị phỉ báng ầm ầm

Cũng đừng nổi nóng để dần dà xem

Có không đầu cuối rõ thêm

Thành tâm hối cải sẽ nên người lành

......................

BÀI THỨ 73

 惡人勿罵

窮人勿言

若起爭端

是無智盧

Ác nhân vật mạ

(Nghĩa là người dữ không nên mắng)

Cùng nhân vật ngôn

(Nghĩa là kẻ cùng đừng nên chủi mắng)

Nhược khởi tranh đoan

(Nghĩa là nếu tranh luận hơn thua)

Thị vô trí lư

(Nghĩa là như thế là không biết lo xa)

DIỄN CA

Kẻ dữ chớ nói quá lời

Người cùng cũng chẳng nói chơi ích gì

Bằng như tranh luận điều chi

Nhỡ khi quá tiếng ích gì về sau

Trên đời những chuyện ruồi bâu

Hãy nên gạt thẳng ra sau khỏi bàn

......................

BÀI THỨ 74

君子謹言

慎其言語

不干己事

莫可當頭

無益之言

自有著口

Quân tử cẩn ngôn

(Nghĩa là người quân tử cẩn thận lời nói)

Thận kỳ ngôn ngữ

(Nghĩa là cẩn thận cả từ khi ngôn ngữ)

Bất can kỷ sự

(Nghĩa là không phải việc của mình)

Mạc khả đang đầu

(Nghĩa là không nên tham dự làm gì)

Vô ích chi ngôn

(Nghĩa là lời nói thấy vô ích)

Tự hữu trước khẩu

(Nghĩa là không nên phát biểu ra làm gì)

DIỄN CA

Người khôn nói phải lựa lời

Trong khi trò chuyện phải coi thế nào

Việc người để mặc người bao

Không nên tham dự sen vào ích chi

Nói ra thấy chẳng lợi gì

Thì nên im miệng mình đi là vừa

Việc đời có sớm có trưa

Việc trời khi nắng khi mưa bất thường

......................

BÀI THỨ 75

寡言擇交

多言勿結

多言是譎

寡言是忠

一言不信

千言無用

讒言勿信

反間勿行

去食去兵

信不可去

Quả ngôn trạch giao

(Nghĩa là người nào ít nói là bạn ta)

Đa ngôn vật kết

(Nghĩa là người nói nhiều thì nên xa)

Đa ngôn thị quyệt

(Nghĩa là nói nhiều là người xảo quyệt)

Quả ngôn thị trung

(Nghĩa là người ít nói là người thật thà)

Nhất ngôn bất tín

(Nghĩa là một lời nói mà không tin)

Thiên ngôn vô dụng

(Nghĩa là muôn lời nói sau không thể tin được)

Sàm ngôn vật tín

(Nghĩa là lời nói dèm pha đừng tin)

Phản gian vật hành

(Nghĩa là kẻ đâm thọc đừng nghe theo)

Khứ thực khứ binh

(Nghĩa là bỏ việc ăn, bỏ việc quân)

Tín bất khả khứ

(Nghĩa là chữ tín không thể bỏ được)

DIỄN CA

Thói thường chọn bạn mà chơi

Những người ít nói ta thời kết giao

Những người hay nói tào lao

Ắt là xiển nịnh chớ nhào làm quen

Thật thà nói ít đáng khen

Được người như thế cũng nên lại gần

Những người hay nói lần khần

Là người xiển nịnh chớ gần làm chi

Một lời chẳng đủ tin nghi

Mọi lời cũng chẳng lợi gì cho ai

Dèm pha phỉ báng lai rai

Đâm thóc chọc gạo ai nào thèm nghe

Những điều dưới buá trên đe

Có khi phản lại khắt khe hơn nhiều

Bỏ ăn quên ngủ đủ điều

Nhưng mà chữ tín chớ liều quẳng đi

......................

BÀI THỨ 76

聽其言語

觀其眸子

白眼者凶

黑眼者善

Thính kỳ ngôn ngữ

(Nghĩa là nghe kỹ lời nói)

Quan kỳ mâu tử

(Nghĩa là nhìn kỹ bằng con mắt)

Bạch nhỡn giả hung

(Nghĩa là mắt trắng dữ tợn)

Hắc nhỡn giả thiện

(Nghĩa là mắt đen hiền lành)

DIỄN CA

Tiếng nói trong trẻo lâu dài

Là người đức hạnh hiền tài trượng phu

Con mắt trắng quải là ngu

Mắt đen lay láy hiền từ nết na

......................

BÀI THỨ 77

有心無相

相自心生

有相無心

相從心滅

順德者昌

逆德者亡

Hữu tâm vô tướng

(Nghĩa là có tâm mà không có tướng) 

Tướng tự tâm sinh

(Nghĩa là tướng tự trong lòng sinh ra)

Hữu tướng vô tâm

(Nghĩa là có tướng mà không có tâm)

Tướng tòng tâm diệt

(Nghĩa là tướng theo tâm mà mất)

Thuận đức giả xương

(Nghĩa là đức thuận thì tốt đẹp)

Nghịch đức giả vong

(Nghĩa là trái đức thì tiêu tan)

DIỄN CA

Người mà có tướng có tâm

Hẳn là phúc hậu thập phần giầu sang

Người nào tâm địa trái ngang

Thì dù tướng tốt cũng mang tiếng là

Tướng tâm hai chữ hài hoà

Mới nên tốt đẹp một nhà vẻ vang

Hãy xem đức thuận lương

Nghịch đức thì chịu tai ương dài dài

......................

BÀI THỨ 78

君子遇貧

守其禮義

小人乍富

自望輕人

Quân tử ngộ bần

(Nghĩa là người quân tử gặp lúc cùng bần) 

Thủ kỳ lễ nghĩa

(Nghĩa là biết giữ lễ nghĩa hẳn hoi) 

Tiểu nhân sạ phú

(Nghĩa là kẻ tiểu nhân mới giầu) 

Tự vọng khinh nhân

(Nghĩa là đã vội khoe mình khinh người) 

DIỄN CA

Người tốt gặp lúc cực

Càng nên giữ đạo đức

Kẻ ngu đần mới khá

Đã cậy mình hết mức

......................

BÀI THỨ 79

飲食之人

人皆賤之

好利之人

人皆惡之

Ẩm thực chi nhân

(Nghĩa là người tham ăn tục uống)

Nhân giai tiện chi

(Nghĩa là mọi người ai thấy cũng khinh bỉ)

Hiếu lợi chi nhân

(Nghĩa là những người chỉ rình thủ lợi)

Nhân giai ố chi

(Ai thấy cũng ghét)

DIỄN CA

Ham ăn chê đã đáng đời

Ham lời thì lại bị cười là tham

Việc đời rất khó luận bàn

Ham ăn ham lợi rõ ràng bị chê

......................

BÀI THỨ 80

賓來易疏

坐久易厭

Tân lai dị sơ

(Nghĩa là đến luôn thường không chuộng mấy)

Toạ cửu dị yếm

(Nghĩa là những người ngồi lâu thường bị chán)

DIỄN CA

Khách đến chơi ngồi lâu dễ chán

Đi đường dài cũng thấy nản chân

Một vừa hai phải mới xuân

Cái gì thái quá nên ngăn tức thì

BÀI THỨ 81 

以小人心

度君子腹

君子所為

小人不識

Dĩ tiểu nhân tâm

(Nghĩa là lấy lỏng kẻ tiểu nhân)

Đạc quân tử phúc

(Nghĩa là để so với bụng người quân tử)

Quân tử sở vi

(Nghĩa là hành động của người quân tử)

Tiểu nhân bất thức

(Nghĩa là kẻ tiểu nhân không thể đoán được)

DIỄN CA

Tiểu nhân bụng dạ hẹp hòi

Sao bằng quân tử lòng thời thênh thang

Ngu Công đào núi lấp hang

Những người tối dạ thấy càng chê bai

...............

BÀI THỨ 82

聖人積德

不積其財

君子謀道

不謀其食

Thánh nhân tích đức

(Nghĩa là bậc thánh nhân tích đức) 

Bất tích kỳ tài

(Nghĩa là không nên tích của cải)

Quân tử mưu đạo

(Người quân tử lo đạo)

Bất mưu kỳ thực

(Nghĩa là không lo ăn bớt)

DIỄN CA

Thánh nhân tích đức làm giầu

Không tích vàng bạc cho mau tuổi già

Quân tử lo đạo đức nhà

Không lo cơm gạo ngồi mà ăn chơi

Ai nghe cũng phải phì cười

Không tiền không gạo thánh thời treo niêu
...............

BÀI THỨ 83

非己之色

君子不淫

非己之財

君子不取

不義之富

視如浮雲

Phi kỷ chi sắc

(Nghĩa là không phải người đẹp của mình)

Quân tử bất dâm

(Nghĩa là quân tử không bao giờ phạm đến)

Phi kỷ chi tài

(Nghĩa là không phải chính tiền của mình)

Quân tử bất thủ

(Nghĩa là người quân tử không bao giờ lấy)

Bất nghĩa chi phú

(Nghĩa là lấy của phi nghĩa mà làm giầu)

Thị như phù vân

(Nghĩa là của cải ấy như mây nổi không bền)

DIỄN CA

Không nên gần vợ người ta

Mới là quân tử mới là trượng phu

Tiền tài thấy cũng coi như

Giữa đường của ấy nên từ đừng tham

Của phi nghĩa giầu với sang

Xem như mây nổi bay ngang trước hè

Đời người từ lúc khóc oe

Đến khi đầu bạc mới nhè đi tu

Dại khôn, khôn dại ai bù...
...............

BÀI THỨ 84

救急賑貧

寬則得眾

Cứu cấp chẩn bần

(Nghĩa là giúp đỡ người nghèo khó)

Khoan tắc đắc chúng

(Nghĩa là lòng rộng nhiều người ưa)

DIỄN CA

Gặp khi bão lụt thiên tai

Nên đem bố thí tiền tài cho dân

Rộng đường bác ái thi ân

Được lòng xóm láng nhân dân tôn sùng
...............

BÀI THỨ 85

平時講武

亂世讀書

君子見幾

不俟終日

Bình thời giảng võ

(Nghĩa là thời bình nên tập võ nghệ)

Loạn thế độc thư

(Nghĩa là lúc loạn lạc nên đọc sách)

Quân tử kiến cơ

(Nghĩa là quân tử biết cơ trời)

Bất sĩ chung nhật

(Nghĩa là không đợi đến ngày mai)

DIỄN CA

Thời bình tập võ thì nên

Lúc loạn đọc sách cho yên cửa nhà

Mặt trời xế bóng chiều tà

Lui về trồng cúc uống trà nghỉ ngơi
...............

BÀI THỨ 86

窮必有達

否極泰來

但患無才

不患無用

事無妄動

心無妄思

Cùng tất hữu đạt

(Nghĩa là hết bĩ đến thái)

Bĩ cực thái lai

(Nghĩa là hết tối đến sáng)

Đãn hoạn vô tài

(Nghĩa là chỉ lo mình không có năng lực)

Bất hoạn vô dụng

(Nghĩa là không lo có người biết đến)

Sự vô vọng động

(Nghĩa là tay không làm bậy)

Tâm vô vọng tư

(Lòng không nghĩ điều sằng bậy)

DIỄN CA

Xưa nay bĩ thái cùng thông

Dựa theo dịch lý trong vòng khứ lai

Chỉ lo không đức không tài

Không lo đời nỡ bỏ hoài ta đâu

Việc làm có trước có sau

Lòng không ân hận những câu chuyện gì
...............

BÀI THỨ 87

官不在愚

富不在懶

Quan bất tại ngu

(Nghĩa là chẳng phải ngu dốt là làm nên quan)

Phú bất tại lãn

(Nghĩa là không phải lười biếng mà giầu có được)

DIỄN CA

Làm quan có đức có tài

Làm giầu tiết kiệm tiêu xài không hoang
...............

BÀI THỨ 88

自知分者

不可尤人

自知命者

不可怨天

Tự tri phận giả

(Nghĩa là mình tự biết phận mình)

Bất khả vưu nhân

(Nghĩa là không nên oán trách ai)

Tự tri mạnh giả

(Nghĩa là tự biệt mạng mình)

Bất khả oán thiên

(Nghĩa là không nên oán trách trời)

DIỄN CA

Mình tự xét mình

Không nên trách ai

Thân tự ngắm thân

Đừng vội trách trời
...............

BÀI THỨ 89

知止常止

終身不恥

知足常足

終身不辱

Tri chỉ thường chỉ

(Nghĩa là nên thôi thôi ngay)

Chung thân bất sỉ

(Nghĩa là trọn đời không nên hổ thẹn)

Tri túc thường túc

(Nghĩa là biết đủ là đủ)

Chung thân bất nhục

(Nghĩa là suốt đời không hổ)

DIỄN CA

Biết đường cư xử khỏi lo

Điều gì nên bỏ thì cho dứt liền

Việc mà đừng đủ cũng nên

Suốt đời vẫn cứ gặp hên như thường
...............

BÀI THỨ 90

明明皇祖

垂訓有五

內作色巟

外作禽巟

甘酒嗜音

峻宇雕墻

有一于此

未或不忘

Minh minh Hoàng Tổ

(Nghĩa là sáng suốt thay vua Văn Vương)

Thuỳ huấn hữu ngũ

(Nghĩa là để lại cho đời 5 điều răn)

Nội tác sắc hoang

(Nghĩa là ở trong nhà mê sắc dục)

Ngoại tác cầm hoang

(Nghĩa là ra ngoài thì sát hại cầm thú)

Cam tửu thị âm

(Nghĩa là thích đàn ngọt hát hay)

Tuấn vũ điêu tường

(Nghĩa là cung điện lộng lẫy nguy nga)

Hữu nhất vu thử

(Nghĩa là có 1 trong 5 điều ấy)

Vị hoặc bất vong

(Nghĩa là cũng đủ tan cửa nát nhà)

DIỄN CA

Đời xưa vua thánh tôi hiền

Năm điều giáo huấn ta nên học mà

Đừng ham sắc dục quá đa

Đừng nghiền rượu chát, đừng hoà ngũ âm

Ra ngoài đừng giết thú cầm

Đền đài cung điện thập phần nguy nga

Năm điều mà phạm chẳng ngoa

Nhà tan nước mất như là Trụ Vương

………………….

BÀI THỨ 91

訓子義方

失孝者八

學問不勤

賭博亡身

酒色爭鬥

盜偷奔走

爭訟敗家

宗族不和

父母不愛

知過而改

亦可為賢

有過不改

失孝尤大

Huấn tử nghĩa phương

(Dậy con theo đúng lễ nghĩa)

Thất hiếu giả bát

(Có 8 điều bất hiếu)

Học vấn bất cần

(Nghĩa là một học không chăm chỉ)

Đổ bác vong thân

(Hai ham mê cờ bạc)

Tửu sắc tranh đấu

(Ba uống rượu mê gái)

Đạo thâu bôn tẩu

(Bốn trộm cắp trốn xa)

Tranh tụng bại gia

(Năm kiện tụng mất nhà)

Tôn tộc bất hoà

(Nghĩa là anh em không hoà thuận)

Phụ mẫu bất ái

(Nghĩa là không kính yêu cha mẹ)

Tri quá nhi cải

(biết lỗi mà sửa ngay)

Diệc khả vi hiền

(Nghĩa là con có thể tha thứ được)

Hữu quá bất cải

(Nghĩa là có lỗi mà không biết hối cải)

Thất hiếu vưu đại

(Nghĩa là tội bất hiếu càng to)

DIỄN CA

Dậy con theo lễ giáo nhà

Tám điều bất hiếu con đà hiểu chưa

Dùi mài đèn sách sớm khuya

Không ham cờ bạc ngăn ngừa dục dâm

Trộm cắp trốn tránh xa gần

Nay cò mai bót thập phần xấu xa

Anh em tộc nội không hoà

Cha mẹ bất kính thế là con hư

Biết lỗi mà đổi từ từ

Cũng còn có thể coi như con hiền

Có lỗi mà lại quàng xiên

Không chịu sửa đổi nết hiền còn đâu

Tám điều bất hiếu hàng đầu

Đạo làm con phải tiếp thâu cho rành
...................

BÀI THỨ 92

教女之法

先正其身

婦人妊娠

勿食惡肉

勿听哀聲

正道而行

口無邪說

飲食失節

居處失常

外感內傷

病生多滯

Giáo nữ chi pháp

(Nghĩa là phép dậy con gái)

Tiên chính kỳ thân

(Nghĩa là trước hãy sửa mình)

Phụ nhân nhâm thần

(Nghĩa là đàn bà thai nghén)

Vật thực ác nhục

(Nghĩa là đừng ăn các thịt thú dữ)

Vật thính ai thanh

(Nghĩa là đừng nghe những tiếng khóc than)

Chính đạo nhi hành

(Nghĩa là đừng nên đi đường tắt ngõ ngang)

Khẩu vô tà thuyết

(Nghĩa là miệng không nói chuyện ma qủy)

Ẩm thực thất tiết

(Nghĩa là ăn uống phải có điều độ)

Cư xử thất thường

(Nghĩa là công việc bừa bãi ngổn ngang)

Ngoại cảm nội thương

(Nghĩa là bệnh dễ cảm vào tạng phủ)

Bệnh sinh đa trệ

(Bệnh thêm trầm trọng)

DIỄN CA

Dậy con gái mấy lời giáo huấn

Trước hãy nên cẩn thận lấy mình

Đàn bà khi có nhâm thần (thai)

Chớ ăn của độc phải cần kiêng khem

Chớ nghe tiếng kêu rên vật vã

Chớ nói quàng tất tả ở ăn

Ra đường cứ thẳng bước chân

Tiện nghi nề nếp mọi phần đỡ lo

Ngừa ngoại cảm giữ cho khỏi phạm

Ngăn nội thương chẳng dám suy tư

Giữ lòng đoan chính khư khư

Trước là khoẻ mạnh sau dư tinh thần
...................

BÀI THỨ 93

女子不學

不知禮義

男子不學

不達事理

Nữ tử bất học

(Nghĩa là người con gái thường không học nhiều)

Bất tri lễ nghĩa

(Nghĩa là lễ nghĩa thường thiếu xót)

Nam tử bất học

(Nghĩa là con trai mà không chịu học) 

Bất đạt sự lý

(Nghĩa là không thông suốt thi thư)

DIỄN CA

Gái trai không học đều hư

Chẳng hiểu lễ nghĩa văn từ là chi

Sống còn như thế ích gì

Túi cơm giá áo ai thì ham chi

Trên đời những hạng ngu si

Xã hội coi rẻ như ri đáng buồn
...................

BÀI THỨ 94

讀書求理

造燭求明

子孫雖賢

不教不明

弓劍不學

不知張武

文字不學

不知書畫

藥性不學

不知醫方

禮樂不學

不知祭祀 

Độc thư cầu lý

(Nghĩa là đọc sách nên tìm nghĩa lý)

Tạo chúc cầu minh

(Đốt đuốc tìm ánh sáng)

Tử tôn tuy hiền

(Nghĩa là con cháu đâu giỏi giang)

Bất giáo bất minh

(Nghĩa là chẳng dậy sao hay)

Cung kiếm bất học

(Nghĩa là cung kiếm không học)

Bất tri trương vũ

(Làm sao biết đường múa)

Văn tự bất học

(Nghĩa là chữ nghĩa không học)

Bất tri thư hoạ

(Nghĩa là không biết chữ là gì)

Dược tính bất học

(Nghĩa là tính thuốc không học)

Bất tri y phương

(Nghĩa là không biết những bài thuốc hay)

Lễ nhạc bất học

(Nghĩa là không học sách Lễ Nhạc)

Bất tri tế tự

(Nghĩa là không biết phép thờ cúng ông bà)

DIỄN CA

Đọc sách cốt để tìm nghĩa lý

Đốt đuốc soi gợi ý sáng ra

Kiếm cung có học mới là

Tay dao tay thớt mới hoà được nhau

Chữ không học biết đâu là nét

Thuốc không sài sao biết mùi cay

Lễ mà không học thì ngây

Biết chi thờ cúng bậc thày ra sao

Con cháu dẫu tài cao đi nữa

Không học hành sao rõ văn thư

Đời cười là thế đấy ư

Mấy lời giáo huấn từ từ học đi
...................

BÀI THỨ 95

萬頃良田

不如簿藝

千金遺子

不如一經

Vạn khoảnh lương điền

(Nghĩa là ngàn mẫu ruộng tốt) 

Bất như bạc nghệ

(Nghĩa là không bằng một nghề mọn) 

Thiên kim di tử

(Ngàn vàng để lại cho con) 

Bất như nhất kinh

(Không bằng để lại một quyển sách)

DIỄN CA

Ruộng đồng thẳng cánh cò bay

Không bằng nghề mọn trong tay vẫn còn

Ngàn vàng để lại cho con

Không bằng quyển sách sớm hôm đọc hoài

Mai sau thành đạt đức tài

Giúp vua hộ nước đời đời vinh quang

摸魚兒－雁丘

Mô ngư nhi - Nhạn khâu

Mô ngư nhi - Mồ chim nhạn (Người dịch: Điệp luyến hoa)

問世間、情是何物，
直教生死相許？
天南地北雙飛客，
老翅幾回寒暑。
歡樂趣、
離別苦，
就中更有痴兒女。
君應有語，
渺萬里層雲。
千山暮雪，
只影向誰去？

橫汾路、
寂寞當年蕭鼓，
荒煙依舊平楚。
招魂楚些何嗟及，
山鬼暗啼風雨。
天也妒、
未信與，
鶯兒燕子俱黃土。
千愁萬古，
為留待騷人。
狂歌痛飲，
來訪雁丘處。

Vấn thế gian tình thị hà vật,
Trực giao sinh tử tương hứa?
Thiên nam địa bắc song phi khách,
Lão sí kỷ hồi hàn thử.
Hoan lạc thú,
Ly biệt khổ,
Tựu trung cánh hữu si nhi nữ.
Quân ưng hữu ngữ,
Diểu vạn lý tằng vân.
Thiên sơn mộ tuyết,
Chích ảnh hướng thuỳ khứ?

Hoành Phần lộ,
Tịch mịch đương niên tiêu cổ,
Hoang yên y cựu bình sở.
"Chiêu hồn" Sở ta hà ta cập,
"Sơn quỷ" ám đề phong vũ.
Thiên dã đố,
Vị tín dữ,
Oanh nhi yến tử câu hoàng thổ.
Thiên sầu vạn cổ,
Vi lưu đãi tao nhân.
Cuồng ca thống ẩm,
Lai phỏng nhạn khâu xứ

Hoành Phần lộ : chỉ nơi xưa Hán Vũ Đế từng tuần du tới tế thần, tại Phần Âm (thuộc Hà Đông, nay là phía tây nam Vạn Vinh, tỉnh Sơn Tây, do nằm ở phía nam sông Phần mà đặt tên). Năm Nguyên Đỉnh thứ 4 (119 tr.CN), trong một lần tới đây, ông có làm bài "Thu phong từ" 秋風辭, trong đó có câu "Phiếm lâu thuyền hề tế Phần hà, Hoành trung lưu hề dương tố ba, Tiêu cổ minh hề phát trạo ca, Hoan lạc cực hề ai tình đa" 汎樓船兮濟汾河，橫中流兮揚素波，簫鼓鳴兮發櫂歌，歡樂極兮哀情多 (Đi thuyền lầu chừ tới sông Phần, Ngang qua dòng chừ sóng trắng nổi lên, Tiêu trống ngân, tiếng ca chèo vang, Khi vui vẻ kết thúc, lòng buồn lại nhiều). "Hoành Phần" ở đây còn ám chỉ chim nhạn. Lý Kiệu 李嶠 đời Đường trong bài "Phần Âm hành" 汾陰行 có câu "Bất kiến chỉ kim phần thuỷ thượng, Duy hữu niên niên thu nhạn phi" 不見只今汾水上，惟有年年秋雁飛 (Không thấy ở trên sông Phần nay chỉ có, Bóng chim nhạn vẫn bay hằng năm khi thu về).

Tiêu CổChỉ tiếng nhạc tiêu trống rộn rã trong bài "Thu phong từ".

Bình sở: “Sở" ở đây là bụi cây rậm rạp, "bình sở" tức rừng hoang trải rộng. Mấy câu ở đây ý nói, chốn này là nơi xưa bậc đế vương từng tới, tiêu trống rộn rã, nhưng nay đã thành hoang vu tịch mịch, khói hoang xen lẫn.

Chiêu hồn: Tên một thiên trong "Sở từ", Tư Mã Thiên cho là Khuất Nguyên làm và nhiều học giả cho rằng để chiêu hồn Sở Hoài Vương. Ở đây được nhắc tới với ý chiêu hồn chim nhạn. Tác giả nhắc tới Hán Vũ Đế và việc chiêu hồn Sở Hoài Vương còn ký thác lòng ưu hoài cố quốc.

Sở ta:Thiên "Chiêu hồn" thường dùng chữ "ta" ở cuối mỗi câu, nhưng không mang ý nghĩa. Sau thường dùng "Sở ta" với ý nghĩa chiêu hồn

Sơn quỷ:Tên một thiên trong "Sở từ", trong đó có câu "Lôi điền điền hề vũ minh minh, Viên thu thu hề dứu dạ minh, Phong táp táp hề mộc tiêu tiêu, Tư công tử hề đồ ly ưu" 雷填填兮雨冥冥，猿啾啾兮狖夜鳴，風颯颯兮木蕭蕭，思公子兮徒離懮 (Sấm ầm ầm chừ mưa mờ mịt, Vượn hót dài chừ khỉ rú trong đêm, Gió vù vù chừ cây thê thảm, Nhớ công tử chừ trên đường đi đầy ưu tư) nên ở bài này mới viết "ám đề phong vũ".

Tao Nhân:Chỉ thi nhân, chữ do bài "Ly tao" của Khuất Nguyên