Ngày xửa ngày xưa, có hai chị em cùng cha khác mẹ, gần trạc tuổi nhau. Tấm là con vợ cả. Cám là con vợ lẻ. Mẹ Tấm mất từ hồi Tấm còn bé, mấy năm sau đó cha Tấm cũng qua đời. Tấm ở với dì ghẻ là mẹ Cám.

Mụ dì ghẻ này rất cay nghiệt. Ngày qua ngày bà ta bắt Tấm phải làm hết việc nhà cho đến mọi việc nặng nhọc: hết chăn trâu, cắt cỏ, gánh nước, đến thái khoai, vớt bèo, ban đêm lại còn xay lúa giã gạo mà không hết việc. Trong khi đó Cám được mẹ nuông chiều, suốt ngày rong chơi, không phải làm việc nặng.

Hôm nọ, bà ta đưa cho hai chị em mỗi người một cái giỏ bảo ra đồng xúc tép, và nói:

- Hễ đứa nào bắt được đầy giỏ tép thì ta sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ.

Tấm vốn chăm chỉ và quen mò cua bắt ốc nên chỉ một buổi là bắt được đầy giỏ vừa cá, vừa tôm, vừa tép. Cám thì đủng đỉnh lội chơi hết ruộng nọ đến ruộng kia, mãi đến chiều vẫn không được gì, thấy giỏ của Tấm đã đầy, Cám nghĩ ra một kế liền bảo chị:

- Chị Tấm ơi, chị Tấm! Đầu chị lấm bùn hết rồi kìa, chị mau đi hụp cho sâu gội đầu sạch sẽ, kẻo về mẹ mắng.

Tấm thật thà, tin là thật, bèn xuống ao lội ra chỗ sâu tắm gội. Cám thừa dịp trút hết tôm tép của Tấm vào giỏ của mình rồi ba chân bốn cẳng chạy về nhà trước. Tấm gội đầu xong, bước lên bờ thì thấy chỉ còn giỏ không, không dám về nhà vì sợ dì mắng, Tấm ngã quỵ xuống đất ngồi bưng mặt khóc nức nở.

Nghe tiếng khóc của Tấm, Bụt liền hiện lên hỏi:

- Vì sao con khóc?

Tấm kể lại hết sự tình cho Bụt nghe, Bụt bảo:

- Thôi con hãy nín đi! Con thử nhìn vào trong giỏ xem còn gì nữa không?

Tấm nhìn vào giỏ rồi nói:

- Dạ chỉ còn một con cá bống.

Bụt dặn dò Tấm:

- Con đem con cá bống ấy về thả xuống giếng mà nuôi. Mỗi bữa, con mang cho bống một ít cơm. Mỗi lần cho ăn con nhớ gọi thế này:

"Bống bống bang bang
Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta
Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người."

Không gọi đúng như thế thì nó không lên, con nhớ lấy!

Nói xong Bụt biến mất. Tấm về nhà làm theo lời dặn của Bụt, thả bống xuống giếng. Rồi từ hôm ấy trở đi, cứ mỗi bữa ăn, Tấm đều để dành cơm, giấu đem ra cho bống. Mỗi lần nghe Tấm gọi, bống lại ngoi lên mặt nước đớp từng hạt cơm mà Tấm ném xuống. Người và cá ngày một quen nhau, bống ngày càng lớn lên trông thấy.

Thấy Tấm thường mang cơm ra giếng, mụ dì ghẻ sinh nghi, bèn sai Cám đi rình. Cám nấp ở bụi cây gần bờ giếng nghe Tấm gọi bống, bèn nhẩm thuộc rồi về kể lại cho mẹ nghe. Tối hôm ấy mụ dì ghẻ lấy giọng ngọt ngào bảo với Tấm:

- Con ơi con! Làng đã bắt đầu cấm đồng rồi đấy. Mai con đi chăn trâu, phải chăn đồng xa, chớ chăn đồng nhà, làng bắt mất trâu.

Tấm vâng lời, sáng hôm sau đưa trâu đi ăn thật xa. Ở nhà, mẹ con Cám mang bát cơm ra giếng, cũng gọi y như Tấm gọi. Bống vừa ngoi lên mặt nước, mẹ Cám đã chực sẵn, bắt lấy bống đem về nhà làm thịt ăn.

Đến chiều Tấm dắt trâu về, sau khi ăn xong Tấm lại mang cơm ra giếng, Tấm gọi nhưng chả thấy bống ngoi lên như mọi khi. Tấm gọi mãi, gọi mãi, cuối cùng chỉ thấy một cục máu nổi lên mặt nước. Biết là có chuyện chẳng lành, Tấm òa lên khóc. Bụt lại hiện lên hỏi:

- Tại sao con lại khóc?

Tấm kể sự tình cho Bụt nghe, Bụt bảo:

- Con bống của con, người ta đã ăn thịt mất rồi. Thôi con hãy nín đi! Rồi về nhặt xương nó, kiếm 4 cái lọ bỏ vào, đem chôn xuống dưới 4 chân giường con nằm.

Tấm trở về theo lời Bụt đi tìm xương bống, nhưng tìm mãi các xó vườn góc sân mà không thấy đâu cả. Một con gà thấy thế, kêu lên:

- Cục ta cục tác! Cho ta nắm thóc, ta bới xương cho!

Tấm bốc nắm thóc ném cho gà. Gà chạy vào bếp bới một lúc thì thấy xương ngay. Tấm bèn nhặt lấy bỏ vào 4 cái lọ và đem chôn dưới chân giường như lời bụt dặn.

Ít lâu sau nhà vua mở hội trong mấy đêm ngày. Trên các nẻo đường, già trẻ gái trai trong làng đều nô nức dập dìu tuôn về kinh như nước chảy. Hai mẹ con Cám cũng sắm sửa quần áo đẹp để đi trẩy hội. Thấy Tấm cũng muốn đi, mụ dì ghẻ nguýt dài, sau đó mụ lấy một đấu gạo trộn lẫn với một đấu thóc, bảo Tấm:

- Khi nào nhặt riêng gạo và thóc ra hai đấu thì mới được đi xem hội.

Nói đoạn, hai mẹ con Cám xúng xính vận quần áo đẹp lên đường đi trảy hội. Tấm tủi thân òa lên khóc. Bụt lại hiện lên hỏi:

- Tại sao con khóc?

Tấm chỉ vào cái thúng, thưa rằng:

- Thưa dì con bắt phải nhặt thóc ra thóc, gạo ra gạo, rồi mới được đi xem hội. Nhưng lúc nhặt xong thì hội đã tan mất rồi, chẳng còn gì để mà xem nữa ạ.

Bụt bảo: "Thôi con đừng khóc nữa. Con mang cái thúng đặt ra giữa sân, để ta sai chim sẻ xuống nhặt giúp cho."
- Dạ... nhưng ngộ nhỡ chim sẻ ăn hết, thì khi về con sẽ bị đòn mất.

- Con cứ bảo chúng nó thế này:

"Rặt rặt (con chim sẻ) xuống nhặt cho tao
Ăn mất hạt nào thì tao đánh cho
Thì chúng nó sẽ không ăn của con đâu."

Bụt vừa dứt lời, ở trên không có một đàn chim sẻ đáp xuống sân nhặt thóc ra một bên, gạo ra một bên. Chúng lăng xăng ríu rít, chỉ trong chốc lát đã nhặt xong, không vơi một hạt nào. Nhưng khi gạo đã nhặt xong, bầy chim sẻ bay đi rồi, Tấm lại nức nở khóc. Bụt lại hiện lên bảo:

- Nguyên do vì sao con lại khóc?

- Dạ nhìn con rách rưới quá, sợ rằng người ta không cho con vào xem hội.

- Con hãy đào những cái lọ xương bống đã chôn ngày trước lên thì sẽ có đủ những thứ con cần để con đi trẩy hội.

Tấm vâng lời, đi đào các lọ lên. Tấm đào lọ thứ nhất thấy toàn quần áo đẹp, lọ thứ hai lấy ra được một đôi hài thêu hoa, lọ thứ ba thì thấy có một con ngựa bé tí, nhưng vừa đặt con ngựa xuống đất bỗng chốc nó đã hí vang lên và biến thành ngựa thật. Đào đến lọ cuối cùng thì Tấm lấy ra được một bộ yên cương xinh xắn.

Tấm mừng quá vội tắm rửa rồi mặc quần áo mới vào. Trong phút chốc Tấm trở nên xinh đẹp, cưỡi lên lưng ngựa phóng như bay đến kinh thành. Nhưng khi ngựa phi qua một cây cầu đá để vào thành, chiếc hài của Tấm bỗng tuột khỏi chân rơi xuống nước, không kịp nhặt. Khi ngựa dừng lại ở trong hội, Tấm lấy khăn gói chiếc giầy còn lại rồi chen vào biển người.

Khi đoàn xa giá chở vua đi đến chân cầu. Hai con voi ngự dẫn đầu đoàn bỗng nhiên cắm ngà xuống đất kêu rống lên, không chịu đi qua cầu. Vua thấy vậy, bèn sai quân lính tìm kiếm xung quanh xem có gì lạ không, quân lính lập tức bủa vây tìm kiếm, phát hiện trên mặt nước có một chiếc hài thiêu hoa, họ liền vớt lên trình cho Vua xem. Vua ngắm nghía chiếc hài hồi lâu không chán và tấm tắc khen: "Chiếc hài này quả thật tinh xảo, lần đầu tiên Trẫm mới nhìn thấy một chiếc hài đẹp sắc xảo đến vậy! Người đi chiếc hài này chắc hẳn phải là trang tuyệt sắc".

Vua liền truyền lệnh: mời tất cả những người con gái đi xem hội ướm thử hài, hễ ai đi vừa chiếc hài thì sẽ được vua lấy làm vợ.

Đám hội bỗng trở nên náo nhiệt, các bà, các cô chen nhau đến chỗ thử giầy. Nhưng chẳng có ai đi vừa cả. Mẹ con nhà Cám cũng vào ướm thử hài cầu may, nhưng không tài nào vừa được.

Khi mẹ con Cám vừa bước ra thì gặp Tấm, Cám ghé tai nói nhỏ với mẹ:

- Mẹ ơi, ai như chị Tấm cũng đi thử hài đấy!

Mụ dì ghẻ bĩu môi:

- Con nỡm, chuông khánh còn chẳng ăn ai nữa là mảnh chĩnh vứt ngoài bờ tre!

Đến lượt Tấm, khi nàng vừa đặt chân vào chiếc hài thì vừa như in. Nàng mở khăn lấy chiếc hài còn lại đi vào, 2 chiếc giống nhau như đúc. Bọn lính hầu vỗ tay hò reo vui mừng. Lập tức vua sai đoàn tuỳ tùng rước nàng vào cung. Tấm bước lên kiệu trước con mắt ngạc nhiên, ganh tỵ và hằn học của mẹ con Cám.

Tấm tuy sống sung sướng trong hoàng cung, nhưng vẫn không quên ngày giỗ cha. Nàng xin phép vua cho về thăm nhà và sửa soạn cỗ cúng cha giúp dì. Mẹ con Cám thấy Tấm trở về ngoài mặt thì ra vẻ mừng rỡ nhưng trong bụng lại ghen ghét đố kị, tìm cách hại nàng. Nghĩ ra được kế hay, mụ dì ghẻ bảo Tấm:

Truyện cổ tích Tấm Cám: mẹ con Cám hại Tấm- Cha con rất thích ăn cau têm trầu. Để tỏ lòng hiếu thảo với cha, con hãy trèo lên cây cau sau nhà hái một buồng cau to nhất để cúng cha.

Tấm vâng lời trèo lên cây cau, trèo lên tới sát buồng cau, thì ở dưới đất, mẹ con Cám cầm dao đốn gốc. Thấy cây rung chuyển, Tấm hỏi:

- Dì làm gì dưới gốc thế?

- Gốc cau lắm kiến, dì đuổi kiến để nó khỏi lên đốt con.

Tấm chưa kịp xé buồng cau, thì cây cau đã đổ. Tấm ngã lộn cổ xuống ao chết.