Câu 4: Chủ nghĩa tư bản độc  quyền

a/ Nguyên nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền

- Sự phát triển của LLSX,dưới tác động của tiến bộ KH-KT , đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung SX hình thành các xí nghiệp tư bản quy mô lớn

- Cạnh tranh khốc liệt làm cho những tư bản nhỏ bị tư bản lớn thôn tính ,măt khác dẫn đến sự lien kết giữa các tưu bản nhỏ làm hình thành xí nghiệp tư bản quy mô lớn.

- Khủng hoảng kinh tế và sự phát triển của hệ thống tín dụng là nguyên nhân đẩy nhanh quá trình tập trung sx, đẩy nhanh qua trình hình thành các xí nghiệp tư bản quy mô lớn

à Khi các xí nghiệp tư bản lớn hình thành một mặt làm cho cạnh tranh trở nên khóc liệt hơn, hậu quả lớn hơn, mặt khác cạnh tranh khó phân thắng bại hơn,làm xuất hiện xu hướng thoả thuận giữa những tư bản lớn và độc quyền ra đời.

- Bản chất của độc quyền là lien minh giữa các tư bản lớn nhằm khống chế việc sx và tiêu thụ 1 số loại hang hoá  để thu đc lợi nhuận độc quyền cao

b/ Những đặc điểm kinh tế của CNTB ĐQ

·Tập trung sx và các tổ chức độc quyền :

Tập trung sx đến 1 mức độ nhất định trong phạm vi 1 ngành chỉ còn 1 số ít tư bản lớn thì độc quyền xuất hiện và phát triển từ thấp đến cao

·Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính :

-    Sự hình thành tư bản tài chính :

+ Quá trình độc quyền hoá diễn ra trong lĩnh vục ngân hang làm hình thành các tư bản độc quyền ngân hang. Nắm trong tay khối lượng lớn tư bản tiền tệ của xh nên tư bản ngân hang có vai trò mới : từ chỗ chỉ làm chức năng thanh toán tín dụg đi đến chỗ khống chế,xâm nhập lĩnh vực sx.

+ Song song với quá trình xâm nhập lĩnh vực sx của tư bản độc quyền ngân hang, tư bản độc quyền công nghiệp cũng xâm nhập trở lại lĩnh vực ngân hang mua cổ phiếu hoặc tham gia ban quản trị của tư bản độc quyền ngân hang thậm chí lập ra  những ngân hang riêng

-                      Vai trò của tư bản tài chính : Khống chế đời sống kinh tế, đời sống chính trị của xh

+ Khống chế đời sống kinh tế : Thông qua chế đọ “tham dự” ,chế độ “uỷ nhiệm” lập công ty mới, phát triển trái khoán, đầu cơ chứng khoán , đất đai…

+ Khống chế đời sống chính trị : chi phối đời sống chính trị của các cơ quan nhà nước biến nhà nước thành công cụ phục vụ lợi ích của tư bản độc quyền

·Xuất khẩu tư bản

- Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài, nhằm không ngừng sx và chiếm đoạt gía ttrị thặng dư cùng các khoản lợi nhuận khác ở nuớc ngoài nhập khẩu

+ Trong các nước TB phát triển do nền kinh tế bị độc quyền hoá nên TBXH tìm đc nơi đầu tư có lợi nhất gặp khó khăn ,dẫn đến xuất hiện số “TB thừa” cần tìm nơi đầu tư có lợi nhụân

+ Các nứơc lạc hậu về kinh tế thì lại cần nhập khẩu tư bản

- Xuất khẩu tư bản đc thực hiện dưới 2 hình thức chủ yếu : xuất khẩu tư bản sx và xuất khẩu tư bản cho vay

- Chủ thể thực hiện xuất khẩu tư bản bao gồm : tư bản tư nhân và nhà nước tư bản độc quỳên , Trong đó :

+ Nhà nước tư sản xuất khẩu tư bản thường hướng vào việc thưc hiện các mục tiêu chính trị , quân sự hoặc mở đuờng tạo đk thuận lơị cho đầu tư của tư bản tư nhân

+ Tư bản tư nhân : xuất khẩu tư bản nhằm mục tiêu thu lợi nhuận tối đa nên thường hướng vào những ngành kinh tế có khả năng quay vòng vốnh nhanh và thu đc lợi nhuận độc quyền cao.

c/ Sụ hoạt động cảu quy luật gía trị và quy luật gía trị thặng dư trong giai đoạn CNTB độc quyền

- Quan hệ giữa độc quyền và cạnh tranh

Độc quyền sinh ra từ cạnh tranh tụ do,nhưng ko thủ tiêu cạnh tranh mà làm cho cạnh tranh trở nên gay gắt hơn,có sự phá hoại lớn hơn và đa dạng hơn

Cạnh tranh tự do tồn tại giữa những người sx nhỏ, giữa những tư bản nhở và vừa

Xuất hiện những loại cạnh tranh mới :

   + Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền với các xí nghiệp ngoài độc quyền

   + Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền với nhau

   + Cạnh tranh trong nội bộ các tổ chức độc quyền

- Biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị và giá trị thặng dư

+ Biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị :

o  Trong giai đoạn đọc quyền , do cơ sở kinh tế là kinh tế độc quyên nên quy luật giá trị biểu hiẹn ở quy luật giá cả độc quyền .Giá cả độc quyền mà các tổ chức độc quyền áp đặt bao gồm : Giá cả độc quyền khi mua và bán

o                    Về thực chất ,giá cả độc quyền ko thoát ly và ko phủ định cơ sở của nó là giá trị

o                    Do chiếm đc vtrí độc quyền, nên các tổ chức độc quyền áp dụng giá cả độc quyền trong quá trình mua và bán sao cho thu đc lợi nhuận tối đa

+ Biểu hiện của quy luật giá trih thặng dư :

-  Các tổ chức độc quyền thao túng nển kinh tế bằng giá cả độc quyền và thu về lợi nhuận độc quyền cao. Nguồn gốc của lợi nhuận đọc quyền cao là lao động ko công của công nhân các xí nghiệp độc quyền ,một phần giá trị thặng dư của các nhà tư bản nhỏ bị mất đi do bị chèn ép trong cạnh tranh và lao động thặng dư của những người sx nhở khác. Lúc này quy luật gía trị thặng dư biểu hiện thành quy luật lợi nhuận độc quyền cao.