II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN

V̀ DÂN.

2.1. Xây dựng nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động

Bản chất của nhà nước không phải xuất phát từ tên gọi. Chính quyền nhà nước là vấn

đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng, nhưng cơ bản nhất là chính quyền đó thuộc về ai? Phục

vụ cho quyền lợi của ai? Giai cấp, tầng lớp nào?

Trong quá tŕnh t́m đường cứu nước, Hồ Chí Minh đă khảo sát nhiều kiểu nhà nước để

chọn ra kiểu nhà nước khi cách mạng Việt Nam thành công theo con đường cách mạng vô sản. Nhà nước đó phải "quyền giao cho dân chúng số nhiều", hay nhà nước công nông binh trong chính cương vắn tắt năm 1930. Khi nước nhà giành độc lập Người chỉ rơ: "Nước ta là nước dân chủ, bao nhiêu lợi ích đều v́ dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân¼chính quyền từ xă đến chính phủ trung ương do dân cử ra¼.nói tóm lại quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.

Tư tưởng về nhà nước của dân, do dân, v́ dân của Hồ Chí Minh có thể hiểu theo ba nội

dung sau:

2.1.1. Nhà nước của dân

Tất cả mọi quyền lực trong nhà nước và trong xă hội đều thuộc về nhân dân. Nhất quán

với tư tưởng ấy suốt 24 năm làm chủ tịch nước, hai lần làm trưởng ban soạn thảo hiến pháp năm 1946, 1959 Hồ Chí Minh đă thể hiện trên thực tế.

 Điều 1 Hiến pháp 1945: "Nước Việt Nam là nước dân chủ cộng ḥa. Tất cả quyền binh trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt giống ṇi, gái trai, giàu nghèo, tôn giáo".

Điều 32 Hiến pháp 1946: ¼Những việc có liên quan đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra

nhân dân phúc quyết.

Đây chính là chế độ dân chủ trực tiếp và trưng cầu dân ư ở Việt Nam quan điểm này

thể hiện bản chất dân chủ của nhà nước. Nhân dân ủy quyền cho đại diện quyền lợi ư chí của ḿnh, th́ hệ quả tất yếu là nhân dân có quyền kiểm soát nhà nước, cử tri bầu ra các đại biểu và ủy quyền cho các đại biểu bàn bạc các vấn đề quốc kế dân sinh, nhưng cũng có quyền băi miễn đại biểu quốc hội và Hội đồng nhân dân nếu họ không xứng đáng với sự tín nhiệm của dân.

Hồ Chí Minh xác định vị thế của dân, dân là chủ. Dân làm chủ nghĩa là đề cập tới

quyền lợi và nghĩa vụ của dân. Trong nhà nước dân chủ, nhân dân có quyền làm bất cứ việc ǵ mà Pháp luật không cấm. Đồng thời nhân dân có nghĩa vụ tuân theo pháp luật. Nhà nước bằng mọi nỗ lực xây dựng thiết chế dân chủ để phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Những vị đại diện của dân do dân cử ra, phải thật sự làm công bộc của dân. Điều này nhắc nhở những đại biểu của dân phải làm đúng chức trách và vị thế của ḿnh không được "cậy thế" khinh dân, "quên rằng dân bầu ḿnh ra để làm việc cho dân chứ không phải là để cậy

thế với dân."

Nhà nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa do Hồ Chí Minh khai sinh 2 tháng 9 năm

1945 là nhà nước chưa từng có trong lịch sử Việt Nam hướng tới trở thành nhà nước tiến bộ nhất trong lịch sử nhân loại.

2.1.2. Nhà nước do dân

Nhà nước do dân lập nên, do dân ủng hộ, dân làm chủ. Đó là nhà nước do dân lựa chọn

bầu ra những đại biểu của ḿnh vào cơ quan quyền lực các cấp. Hoạt động của nhà nước là do dân ủng hộ, giúp đỡ để duy tŕ bộ máy. Nhân dân lại phê b́nh, giúp đỡ để nhà nước tiến bộ. V́ vậy Hồ Chí Minh nhấn mạnh tất cả các cơ quan nhà nước phải dựa vào dân, lắng nghe ư kiến của nhân dân và chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân, nhưng cũng phải làm cho dân hiểu, dân giác ngộ để thực hiện nghĩa vụ và quyền hạn của ḿnh.

Hồ Chí Minh chỉ rơ: Việc nước là việc chung, mỗi người đều phải có trách nhiệm "ghé

vai gánh vác một phần". Quyền lợi, quyền hạn luôn đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân.

2.1.3. Nhà nước v́ dân

Đó là nhà nước phục vụ lợi ích chính đáng và nguyện vọng của nhân dân không có đặc

quyền, đặc lợi, thực sự trong sạch, vững mạnh, thật sự cần kiệm liêm chính. Cụ thể:

Nhà nước phải lấy nhiệm vụ phục vụ cho lợi ích, nguyện vọng của nhân dân là mục

đích chính. Mọi đường lối, chính sách đều nhằm đưa lại quyền lợi cho dân. Đó là nhà nước phải quan tâm tới từng quyết sách việc ǵ có lợi cho dân phải hết sức làm, việc ǵ có hại cho

 dân phải hết sức tránh. Người luôn tâm niệm cả cuộc đời "chỉ có một mục đích, là phấn đấu cho quyền lợi của tổ chức và hạnh phúc của quốc dân" là làm cho dân có ăn, làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân được học hành.

Cán bộ nhà nước mới dù bất kỳ cương vị nào cũng phải là công bộc của dân. Cán bộ

nhà nước, không chỉ là người phục vụ mà đồng thời phải là người lănh đạo, hướng dẫn cho nhân dân xây dựng cuộc sống mới ấm no hạnh phúc