Cô Marina Leopoldovna hoặc như các học sinh gọi sau lăng là Marina (Gọi người lớn chỉ bằng tên thôi, là khi có quan hệ thât mật trong gđình hoặc có ý coi thường, thiếu lễ độ - ở đây vừa thân mật vừa coi thường) tiến hành bài giảng cơ bản bằng tiếng Đức và đòi hỏi học sinh cũng phải trả lời bằng tiếng Đức. Cô giáo cho rằng những học sinh lớp mười cần phải nắm vững ngoại ngữ và sử dụng thông thạo.

Để trở thành học trò cưng của cô Marina Leopoldovna chỉ cần giả vờ không nhìn thấy cô giáo, và cứ nói chuyện với nhau bằng tiếng Đức. Mánh khóe đó được tất cả học sinh lớp mười áp dụng trong mọi trường hợp và có một hôm đến phiên trực của cô Marina Leopoldovna, cả lớp tổ chức một buổi thảo luận sôi nổi. Cô giáo đến gần lớp xem thử tại sao ồn, thì cô nghe thấy các em tranh luận với nhau bằng tiếng Đức. Vừa ngạc nhiên, vừa sung sướng, cô rón rén rời khỏi nơi đó để các em tiếp tục việc thực tập tiếng được tự nhiên. Từ đó lớp mười trở thành lớp cưng của cô giáo.

Trước kia, cô giáo bàng quan với cuộc sống riêng của từng em học sinh và ít quan tâm đến công việc của lớp. Nhưng sau trường hợp kể trên cô trở nên quá nhiệt tình, theo lời các em học sinh nói “quan tâm quá mức đến mọi việc” ngay cả khi không ai cần hỏi đến cô.

Sau khi cô Zanaida Dmitrievna chuyển đi, cô Marina Leopoldovna không biết vì sao, nhưng tin chắc rằng người ta sẽ trao cho cô làm cô giáo chủ nhiệm lớp mà cô cưng nhất và nóng lòng chờ đợi điều đó.

Sự xuất hiện của thầy Constantin Sergheevich và việc bố trí thầy làm giáo viên chủ nhiệm lớp mười là một đòn đánh mạnh vào lòng tự ái của cô Marina Leopoldovna. Cô cho rằng đây là sự ác cảm riêng của bà hiệu trưởng đối với cô, vì thế mà ngay từ lần gặp gỡ đầu tiên với thầy giáo mới, cô đã không ưa thầy.

Giờ Đức văn bắt đầu như thường lệ từ khâu hỏi bài. Nina Sarina bị gọi lên bảng. Em đang phân tích sự nghiệp sáng tác của Hainơ – nhà thờ Đức nổi tiếng, người hơi đu đưa qua lại, mắt nhìn xuống sàn nhà.

-Đủ rồi! Ngồi xuống. Tôi cho em điểm bốn, - Cô Marina Leopoldovna nói bằng tiếng Đức.

Nina tròn xoe mắt, tay đặt lên ngực, thở phào nhẹ nhõm.

-Rita Krưlova! – Cô giáo gọi và đi nhanh về phái cuối lớp. Trong nháy mắt, tờ giấy mà các bạn đang cố nhịn cười và chuyền cho nhau xem, vừa đến chỗ Nadia đã nằm gọn trong tay cô giáo.

Cô giáo đi nhanh về bàn, liếc nhìn người học sinh đang đỏ mặt vì xấu hổ, quay sang nói với Rita bằng tiếng Đức.

-Em hãy viết cho tôi câu phức không có liên từ…

Rita quay lưng lại và sau một phút, trong sự im lặng tuyệt đối, tiếng phấn ấn xuống bảng kêu kin kít. Marina Leopoldovna ngồi xuống và đặt trước mặt tờ giấy vừa tịch thu được.

Đó là một bức biếm họa. Một người đàn ông quá gầy gò, cao lênh khênh với khuôn mặt dữ tợn đang vung gậy chỉ vào ba cô gái đang quỳ dưới đất. Trên chiếc gậy có đề: “Tự giáo dục”. Thoạt nhìn cô Marina đã nhận ra ngay thầy giáo mới. Ai đã vẽ thật là giống. Trông ba cô gái rất dễ nhận ra là Catia Ivanova, Jenia Smirnova và Tamara Krapchenco.

-Nadia, thế này nghĩa là thế nào? – Cô Marina Leopoldovna hỏi bằng tiếng Nga.

Nadia đứng dậy, mắt nhìn xuống đất, im lặng.

-Chị trả lời ngay! Thế nghĩa là thế nào?

-Thừa cô … đó là … bực biếm họa thân thiện ạ.

-Thế bức biếm họa này thì có dính dáng gì đến giờ Đức văn?

Nadia nhướn lông mày và nháy mắt lia lịa vì ngạc nhiên.

-Sao lại tiếng Đức ạ? … Thưa cô, em có nói gì dính dáng đến tiếng Đức đâu ạ.

-Thôi đi, chị đừng có giả vờ không hiểu nữa!

Đối với những học sinh cũ, cô Marina Leopoldovna vẫn gọi là “em” và ogị tên để tỏ sự thân mật. Đối với các em mới vào trường học sau chiến tranh thì cô gọi bằng chị và gọi họ. Cô giáo biết Nadia Erefeeva từ hồi học lớp năm. Hôm nay cô lại gọi Nadia bằng “chị”, chứng tỏ là cô giáo bực tức đến tột độ và sẽ có những hậu quả không lấy gì làm thú vị lắm chờ đời Nadia.

Jenia Smirnova không kìm được nữa.

-Thưa cô, bạn Nadia không có lỗi ạ. Bức ký họa để cho báo tường đấy ạ. Em đã đưa cho Nadia xem. Em xin lỗi cô… - Jenia khó khăn lắm mới chọn được từ để nói bằng tiếng Đức.

-Càng không hay cho em. Tiện đây, tôi nghe nói em cùng Catia và Tamara được trao nhiệm vụ giáo dục lớp này có phải không? – Cô giáo nói, - thì cứ giáo dục đi! Nhưng xin các em tránh cho kiểu … dùng quả đấm để đàn áp nhé… Đánh bốc là môn thể thao của nam giới.

Câu cuối cùng làm cho cả lớp ngạc nhiên. Rita giật mình đánh rơi cả phấn. Marina Leopoldovna đưa mắt nhìn Ania Alechxeeva nhưng cô không nói gì thêm.

Khi giờ học kết thúc, Nadia đuổi theo cô giáo ở hành lang để xin lại cô bức vẽ.

-Em sẽ nhận lại bức ký họa nhưng không phải ở tôi! – Cô Marina Leopoldovna trả lời một cách lạnh lùng.

Trong phòng cô giáo chật ních, Constantin Sergheevich có cảm giác sự chật chội đó do đồ đạc và vô số bàn ghế trong phòng gây nên. Từ sáng sớm những chiếc ghế đã đĩnh đạc đứng vây quanh chiếc bàn dài phủ dạ xanh. Khi cô giáo đến thì những chiếc ghế bắt đầu du ngoạn và chắn hết các lối đi. Trên bàn cũng trở nên chật chội vì những chiếc cặp, những túi xách, những đống sách vở ngổn ngang. Cả những chiếc tủ được kê sát vào nhau cũng bị những chiếc bản đồ cuộn tròn nhét xen vào giữa, càng gây cảm giác chật chội. Chỉ có một bên tường tương đối thoáng đãng. Cạnh đó có kê một chiếc đi văng, bên trên là tờ báo tường và một tấm bản với vô số thông báo.

Đại đa số cô giáo sau giờ lên lớp tụ tập về đây. Constantin Sergheevich để ý lắng nghe những câu chuyện họ trao đổi với nhau, tìm hiểu những bạn đồng nghiệp của mình. Hôm qua bà trưởng phòng giáo vụ Varvara Timofeevna đã giới thiệu anh với hội đồng giáo viên. Họ đã tiếp nhận anh vào như một thành viên bình đẳng với mọi người trong tập thể, còn tất cả những cái khác sẽ phụ thuộc ở chính bản thân anh mà thôi.

-Thế còn tôi, tôi biết làm gì với một vị phụ huynh như thế? – Constantin Sergheevich nghe thấy giọng một cô giáo kể, - Tôi mời ông bố đến vì con gái ông đã nhận hàng loạt điểm hai, nhưng ông lại tỏ ra bất lực. “Tôi không hiểu, ông nói – tại sao nó lại không học được? Không có cái gì nó muốn mà không được cả? Cần có xe đạp? Sẵn sàng! Tôi không thể hiểu nổi tại sao nó lại không học được?” – Cô giáo bắt chước người bố đưa hai tay ra, dáng bất lực. Nghe cô kể chuyện, hầu như ai cũng buồn cười.

-Cũng không có gì đáng buồn cười lắm! – Thầy Vaxili Vaxilievich nói với nụ cười như có lỗi.

-Dĩ nhiên là buồn cowfi quá đi chứ! Sao nó lại không học được? Cứ bỏ từ “Không” đi, thì ông ta sẽ có câu trả lời! – Cô Natalia Nicolaevna gần như vui mừng nói.

Thầy Vaxili Vaxilievich nhìn cô giáo trẻ dạy môn tâm lý học mới ra trường khongả một năm nay có vẻ trách móc.

-Riêng tôi nghĩ điều đó thật đáng buồn… Thật đáng buồn, bởi vì thường thường bọn ăn bám và lười biếng còn có tác động xấu đối với các em học sinh yêu lao động nữa, - ông phản đối cũng với nụ cười như có lỗi trên môi.

-Vâng, ở lớp nào cũng có những học sinh như vậy – cô Anna Vaxilievna nhận xét. – Hôm qua tôi cũng có nói chuyện với một bà mẹ. Cả một tiếng đồng hồ bà chứng minh với tôi là con gái bà là một cô bé đặc biệt: rất nóng tính, rất nhạy cảm! VÀ nếu bắt cô ta rèn luyện ý chí thì sẽ ảnh hưởng đến thần kinh…

-Thực ra thì sao?

-Đó là một cô gái bình thường như mọi người. Rất hiếu động, hay gây gổ, còn sức khỏe của cô ta thì ai cũng có thể ghen tị với cô được!

-Các đồng chí! Thế còn chúng ta có thể nói gì được với những bậc cha mẹ, với những gia đình có thói quen đánh giá điểm bằng tiền? – Cô Doia Petrovna hỏi.

-Cô con gái cưng nhận được điểm năm – thưởng cho năm rúp. Điểm bốn – ba rúp. Điểm ba – không thưởng gì. Họ gọi đó là sự khuyến khích tích cực. Họ còn nói với tôi rằng biện pháp đó đã giúp con gái họ học ngày càng tốt hơn, và tôi không tài nào thuyết phục họ, làm cho họ hiểu rằng chính họ đã giáo dục nên một con người tham lam, ích kỷ.

-Cô bé sẽ làm cho họ hiểu khi cô lớn lên, - có người nào đó nói xen vào

-Vâng… nhưng lúc đó thì đã muộn quá rồi!

Cô Marina Leopoldovna bước vào phòng giáo viên. Cô lấy từ trong quyển sổ điểm ra bức biếm họa và phàn nàn khá to để mọi người đều nghe rõ.

-Tôi thật ngạc nhiên vì sự thay đổi đột ngột của lớp học này!

Cho sổ điểm vào chỗ cũ, cô giang rộng tay ra đặt bức biếm hoạ lên bàn.

-Anh Constantin Sergheevich, xin mời anh thưởng thức, - cô bực tức nói.

Anna Vaxilievna ngồi gần đấy, ghé sát bức họa, đôi lông mày của cô nhướn lên ngạc nhiên. Đôi môi cô khẽ giật, cố giữ cho nụ cười khỏi bật lên.

-Đây là tác phẩm của Tamara? – Cô hỏi.

-Tôi lấy được ở Nadia.

Constantin Sergheevich đến cạnh bàn đưa tay cầm bức họa. Trong khoảng khắc nào đó phòng giáo viên trở nên im lặng, chờ đợi. Tất cả những người có mặt đều biết, nếu Marina Leopoldovna đã nổi giận thì ắt là có chuyện, và họ đang nóng lòng chờ đợi xem việc gì sẽ xảy ra.

Thầy giáo đột nhiên bật cười. Cái cười của anh thật chân thành và cởi mở làm cho Marina Leopoldovna rất đỗi ngạc nhiên và cô Anna Vaxilievna không nín được cũng phải bật cười. Anh nói:

-Thật là có tài! Bác thử xem, bác Vaxili Vaxilievich, em ấy đã phác được những nét thật chính xác, giống tôi quá!

Thầy hóa học cầm lấy bức họa, nheo mắt lại và bắt đầu ngắm nghía.

-Anh thấy buồn cười à? – Cô Marina Leopoldovna hỏi với sự ngạc nhiên cố ý. – Tôi không hiểu nổi… Đây là sự xúc phạm đến uy tín của anh! Mà không phải làm hại đến uy tín của chỉ riêng anh.

Constantin Sergheevich nhìn thầy giáo hóa như đang chờ đợi ở ông sự đồng tình, nhưng Vaxili Vaxilievich không muốn dính đến Marina Leopoldovna, lặng thinh đưa bức vẽ cho cô giáo bên cạnh.

-Trong bức biếm họa, các em vẽ tôi, có nghĩa là chỉ phương hại đến uy tín của tôi thôi, - Constantin Sergheevich tỳ hai tay lên chiếc gậy nói. – Tôi tin chắc việc này không ảnh hưởng gì đến những cô giáo khác.

-Nếu học sinh tự cho phép mình làm những trò ngu ngốc này ngay từ những ngày đầu, thì sẽ tiếp tục như thế nào?.. Anh chưa biết đấy! Hôm qua chúng cãi nhau dữ dội và một em đã tát em kia một cái.

-Tát à? – Cô Natalia Nicolaevna sửng sốt hỏi – Không có lẽ nào bọn chúng lại có thể làm việc đó? Đã là những cô gái lớn rồi còn gì.

-Theo tôi nghĩ, đây không phụ thuộc vào ở lứa tuổi mà ở tính tình, - cô Anna Vaxilievna nhận xét rồi quay về phía cô Marina Leopoldovna hỏi: - Thế chị đã quên cái thời mà trường này còn bọn con trai à?

-Con trai là một đằng… - Cô Doia Petrovna dằn giọng. Con trai – đó là chuyện khác. Nếu chúng nó có đánh nhau thì chỉ một lúc là làm lành với nhau rồi. Còn con gái cái đó phức tạp hơn nhiều…

-Thật là một lớp đáng sợ! – Cô Natalia Nicolaevna khẽ thốt lên, nhưng thầy Vaxili Vaxilievich đã nghe thấy tiếng kêu đó. Ông bàng hoàng hỏi:

-Sao lại đáng sợ? Có cái gì ở lớp đó đáng sợ nào?

-Tất cả bọn chúng xa lạ thế nào ấy, bàng quan với mọi việc…

-Không… Chị Natalia Nicolaevna kính mến, tôi không thể đồng ý với chị được, - thầy giáo dạy hóa phản đối. - Ở lớp mười tất cả các em đều say mê học tật, đều thông minh.

-Tất cả à? – Cô Anna Vaxilievna hỏi ông có ý châm chọc.

-Tất cả không trừ một em nào, - ông Vaxili Vaxilievich trả lời một cách dứt khoát.

-Thế còn Raia, Rita thì sao?

-Cả Loghinova là một học sinh tuyệt diệu, cả Krưlova nữa! – ông vẫn bảo vệ ý kiến. – Tất cả các em, tôi có thể nói là, rất thẳng tính, còn quá cứng nhắc. Nhưng bảo là các em xấu, bàng quan… Không, tôi không nhận thấy như vậy.

-Bác Vaxili Vaxilievich ạ, tôi và bác cần đồng ý với nhau ở điểm này, - Anna Vaxilievna nói và nhìn người thầy giáo mới: - Đó là những em gái rất bình thường giống như mọi em khác, nhưng như người ta nói “không buồm, không lái” mà.

-Không, không đúng! – ông Vaxili Vaxilievich phản đối – Các em ấy sáng trí lắm! Có thể chừng mực nào đó kỷ luật trật tự hơi yếu, nhưng đó là sự hiếu động bình thường của bọn trẻ thôi…

-Ở lớp mười không có tập thể! – Cô giáo dạy toán Vaxivia Antonnovna chộp ngay lấy. Lớp không có ai cai quản, bọn trẻ được giao trách nhiệm tự quản lấy.

Constantin Sergheevich không tham gia vào câu chuyện nhưng anh chăm chú lắng nghe. Nghe nói về cái tát, anh nhớ lại ngay đôi mắt nẩy lửa giận dữ của Ania, dáng điệu hấp tấp, giọng nói run lên vì xúc động của cô bé. Trong bụng anh không tán thành ý kiến của Marina Leopoldovna, càng không đồng ý với Natalia Nicolaevna. Anh tin chắc rằng những lớp mà người ta gọi là “khó bảo” thường là có nhiều học sinh thông minh, giàu óc sáng tạo, sinh động và có bản lĩnh. Những tập thể như vậy, nếu có sự hướng dẫn đúng đắn, sẽ đạt được những kết quả xuất sắc và làm việc với các em cũng sẽ rất thú vị.