Hàng ngày khi tiếp xúc với lớp học, Cônxtanchin Xêmiônôvích trong mọi trường hợp luôn cố gắng làm cho các em học sinh lớp mười hiểu là các em không còn bé bỏng gì và cũng đã đến lúc phải suy nghĩ về bản thân, về chỗ đứng của mình trong cuộc sống. Trong giờ học, anh không bao giờ cắt ngang khi học sinh đang trả lời, không nhận xét, và nếu có em nào nói sai, anh không sửa mà đề nghị một em khác sửa cho bạn. Khi xảy ra những cuộc tranh luận thì anh hướng dẫn cẩn thận.

Càng ngày các em càng thấy bị công việc chung thu hút, trong mọi việc họ đều tỏ ra tự lập… Lúc đầu hơi khó khăn vì chưa quen, nhưng lại cảm thấy rất thú vị. Một số em theo lời của Tamara như gặp một hiện tượng thần bí: Nhờ những bài giảng, những buổi nói chuyện của thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích, mà khi đọc lại những tác phẩm đã được nhiều lần “mổ xẻ và phân tích”, các em nhận thấy những quyển sách quen thuộc, buồn tẻ ấy ánh lên những sắc màu diệu kỳ và rực rỡ. Các em có cảm giác như đó là những viên đá quý lạnh lùng, không màu sắc, nhờ bàn tay khéo léo của thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích đã khắc nên nhưng góc cạnh thần tiên mà những viên đá chán ngắt kia bỗng nhiên biến thành những hạt kim cương lóng lánh.

Ba hôm trước đây, bà hiệu trưởng Natalia Dakharốpna đến lớp dự giờ học văn. Bà ra hiệu cho cả lớp ngồi xuống, nhanh nhẹn đi về phía cuối lớp và ngồi xuống bàn cuối cùng. Việc đến thăm của bà hiệu trưởng đối với các em không phải là điều mới lạ, nhưng tất cả đều có ý chờ đợi xem thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích sẽ xử sự ra sao. Trong chín năm học ở trường này, các em từng chứng kiến nhiều lần sự “xâm phạm lãnh thổ của lớp” như các em thường nói. Đến thăm lớp nào là ban thanh tra của Sở và Phòng giáo dục, các phòng ban khác, những người theo dõi việc thực tập quy chế, những học viên hàm thụ, sinh viên thực tập đã tổ chức nhiều buổi giảng công khai và trong những trường hợp như vậy, khi có mặt các quan khách, thường thường giáo viên xử sự khác hẳn ngày thường. Một số cô giáo vì ngượng nê giảng kém hơn ngày thường. Những người dự lớp tưởng nhầm rằng mình đang dự một giờ học bình thường như những giờ học khác. Không những chỉ có giáo viên, mà chính học sinh cũng xử sự khác khi có mặt người ngoài. Các em không nói chuyện riêng, bằng mọi cách tỏ ra là mình đang chăm chú nghe giảng. Trong lớp tự nhiên hình thành một khối liên minh giữa thầy và trò. Và khối liên minh đó nhằm chống lại những người đến “thăm lớp”.

Natalia Dakharốpna ngồi đến cuối giờ, nhưng sau khi bà vào lớp mấy phút các em đã không còn để ý đến sự có mặt của bà, trừ Anhia Alếcxêêva đang ngồi cạnh bà. Sự có mặt của bà không làm ảnh hưởng gì đến giờ học, và không hiểu tại sao vì thế mà các em cảm thấy rất hài lòng.

Sự say mê văn học đã thể hiện một cách nhanh chóng và bất ngờ. Các em không có đủ thì giờ để học những môn khác. Điều đó bắt đầu làm cho mọi người thấy lo lắng. Cả lớp hy vọng chờ đợi ở “bộ ba” những hành động cương quyết. Thế nào “bộ ba” đó cũng phải nghĩ ra cách gì chứ vì thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích đã trao cho họ công tác giáo dục lớp. Nhưng “bộ ba” chưa có sáng kiến gì, mặc dù giờ nghỉ nào cũng thấy lớp trưởng, bí thư chi đoàn và chủ nhiệm tờ báo tường biến đâu mất, hình như để bàn luận việc gì ấy. Trong khi Cachia biết giữ bí mật, không để ai thấy có điều gì khác thường, thì Tamara và nhất là Giênhia trong suốt thời gian cuối lúc nào cũng tỏ ra lo lắng và có vẻ bí mật.

Cuối cùng thì nội dung của bảng “Lời hứa danh dự” đã được thống nhất và hiện nay Tamara đang cố gắng thể hiện ra giấy. Cô đã nghĩ ra hai phương án mẫu để vẽ ra hai cái khung: một cái cho bố, một cái cho mình. Phía trên vầng dương đang tỏa nắng, trong ánh sáng diệu kỳ đó lấp lánh chữ “CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN”. Phía dưới, ở góc bên trái một công nhân tay cầm quyển sách, nách kẹp một chiếc compa. Đây là khung của bố. Khung cho mình, Tamara vẽ một nữ sinh mặc đồng phục, tay xách cặp. Phía bên phải cô vẽ một cành lá sồi.

Bố cô ngắm nghía cái khung một hồi lâu:

- Được đấy! – Ông nói và nở một nụ cười hài lòng

Chiều hôm ấy, Giênhia và Cachia đến

- Thế nào, Tamara? – Giênhia sốt ruột hỏi từ ngoài cửa.

- Xong rồi! Vào đây.

Vừa vào phòng, các cô nhìn thấy ngay trên bàn “Lời hứa danh dự” và lặng lẽ ngắm nghía.

- Không còn chê vào đâu được! Đẹp quá! – Cachia khen – Có điều phải vẽ thêm lên ngực cô học sinh chiếc huy hiệu thanh niên Cômxômôn nữa.

- Có cảm hứng khích lệ mà lại, - Giênhia thêm vào

- Đúng rồi! Từ trên trời rơi xuống đấy – Tamara làu bàu, có vẻ bình thản đối với những lời trầm trồ khen ngợi của bạn – Còn lời đâu? Cần phải xem lại một lần nữa xem được chưa: có viết hết được vào cái khung này không…

Giênhia vội vã rút từ chiếc cặp ra một tờ giấy gập đội viết kín chữ

LỜI HỨA

Chỉ có thể trở thành người cộng sản khi ta tự làm giàu trí nhớ của mình bằng những kiến thức mà nhân loại đạt được

V.I.Lênin

Để xây dựng cần phải có vốn hiểu biết và nắm vững khoa học, để có vốn hiểu biết – cần phải học tập, học tập một cách bền bỉ, nhẫn nại

I.V.Stalin

Tất cả những gì tốt đẹp nhất mà tôi có được là nhờ ơn sách vở…

M.Goocki

Trong năm nay chúng ta sẽ kết thúc năm học cuối cùng ở bậc Phổ thông. Con đường của chúng ta đã rõ ràng và hạnh phúc mà chúng ta có đợc ngày hôm nay là do cha ông chúng ta đã đổ biết bao xương máu. Sự nghiệp trong tay chúng ta!

Để trở thành những con người xây dựng chủ nghĩa cộng sản toàn năng, chúng ta cần phải học tốt. Học với tất cả sức lực và khả năng chúng ta có. Chúng ta xin hứa điều đó.

Nhiệm vụ của chúng ta là – Không có một điểm ba nào trong năm hoc cuối cùng này.

Điểm ba là sự lười biếng! Điểm hai là nhục nhã!

Chúng ta hứa sẽ giúp các bạn học kém để cho tập thể lớp chúng ta sẽ là một trong những lớp tốt nghiệp dẫn đầu của thành phố Lêningrát. Chúng ta có thể làm điều đó và nhất định sẽ làm được.

Sau đó chừa một quãng trống để các em ký tên ngay dưới lời hứa.

Người cộng sản khác những người khác bởi họ có một phẩm chất tốt đẹp là lời nói không tách rời việc làm, - và khi đã nói và đã hứa, thì dù cho thân thể có tan nát ra thành từng mảnh, cũng phải làm. Cái đó gọi là làm việc và hành động theo kiểu bônsêvích

X.M.Kirốp

- Lẽ nào bây giờ công việc của chúng ta lại không tiến triển được? – Cachia nói

- Các bạn ơi. Thế là chúng ta phải ký tên đầu tiên đấy – Giênhia nhắc

- Dĩ nhiên rồi? Đây, bút mực ở đây này, bạn ký trước đi! – Tamara bảo Giênhia

- Sao lại là mình nhỉ? Bạn ký trước đi.

- Đấy… lại kỳ kèo mặc cả! Thôi, đưa đây tôi bắt đầu vậy! – Cachia giành lấy bút – Thế, thế… Nghĩa là những chuyện mang ra và “chắc là” xin gác sang một bên! Đành phải thúc ép vậy. Nghe không? Chúng mình phải gương mẫu không thì mất hết cả uy tín và chẳng được việc gì ngoài sự nhục nhã ra, - cô nói một cách chậm rãi và ký vào.

Giênhia cầm lấy bút và suy nghĩ

- Bạn còn nghĩ gì đấy? Mọi việc đã quyết định cả rồi! – Tamara nói

- Để cho bạn ấy làm quen với nội dung một tí chứ… – Cachia cười khẩy – Bây giờ bạn ấy mới được đọc lần đầu mà lại.

- Tôi còn thuộc lòng là đằng khác – Giênhia ngập ngừng rồi bỗng thở dài – Ôi! Rồi còn phải tuyên truyền, vận động… Các bạn biết không, cần phải gọi từng bạn một đến ký tên chứ không thì lại tranh cãi, bàn ra…

- Bạn cứ ký đi đã! – Cahia cắt ngang. Giênhia thở dài một lần nữa rồi ký

- Đành phải cố gắng vậy – cô rên rỉ

- Thôi đi, đừng có giả vờ nữa – Tamara phát cáu. Bạn hầu như không có con ba nào thì phải

- Nói như thật! Thế hôm nay cô Marina chẳng cho tôi một con hai là gì. Quên rồi à?

- Đó là do cô ấy… bực quá

Tamara ký tên một cách cương quyết, không hề lưỡng lự. Cô học khá và không ngại khó.

- Thế giao Larixa cho ai bây giờ? – cô hỏi các bạn – Bạn này có thể làm hỏng việc của chúng ta đây. Tôi nghĩ, hay là giao cho Xvétlana?

- Không được đâu. Xvétlana nó còn bận nhiều việc nhà lắm, - Giênhia nói đỡ cho bạn – Cứ để Tamara nhận giúp bạn ấy vậy.

- Thôi đi, tôi không muốn dính đến cái bà vừa lười vừa dốt ấy đâu! – Tamara cáu kỉnh trả lời – Hay là ta giao cho Valia?

- Valia thì không ổn đâu! Hay ta đề nghị Nhina vậy? – Cachia gợi ý

- Đúng rồi! - Giê nhia tán thành – Còn Crưlôva Rita thì giao cho Nhina. Hai bạn ấy ở gần nhau.

- Lại cãi nhau cho mà xem! – Tamara phản đối

- Không sao, không sao đâu! Thế chúng ta có phải người lớn không hay là còn bé bỏng quá? Sắp là các cô dâu rồi còn gì – Giênhia nói và giơ tay ra dáng điệu rất khôi hài, làm cả bọn phì cười

- Tôi nhận Liđa – Tamara nói

- Liđa không cần giúp

- Ai bảo thế! Có lúc cần đấy. Lúc nào nổi cơn lên thì vứt cả học hành đấy. Các bạn không biết tính cô ấy đâu.

Sau đó các em lập danh sách cả lớp và chia thành bốn nhóm. Nếu làm việc nghiêm túc, hoặc như Tamara nói, “nếu vắt được khả năng của từng bạn ra” thì ta sẽ có thứ tự sau đây:

Có khả năng được huy chương vàng:

1. Bêlôva Valia

2. Ivanôva Xvétlana

Có khả năng được huy chương bạc:

1. Côxinxcaia Nhina

2. Craptrenco Tamara

3. Alếchxêêva Anhia

Nhóm thứ ba - cần có sự theo dõi

1. Xmianôva Giênhia

2. Sarina Nhina

3. Ácxênôva Tanhia

4. Véc si nhi na Liđa

5. Lôghinôva Raia

6. Êrôphêêva Nadia

7. Ivanôva Cachia

8. Khơlôpôva Clara

Nhóm thứ tư – cần có sự giúp đỡ

1. Crưlôva Rita

2. Chikhônôva Larixa

- Các bạn ơi! – Giênhia vui vẻ kết luận, khi thảo luận xong danh sách – Không có gì đáng sợ cả! Chúng mình muốn là nhất định sẽ làm được. Ôi! Súyt nữa mình quên! – cô kêu lên – Mình biết ai nói với cô Marina về cái tát rồi

- Ai? – Tamara hỏi

- Valia! Con em gái mình học lớp hai ấy mà, nó nghe thấy hai người nói chuyện trong giờ nghỉ.

- Giênhia đừng có lan man chuyện không đâu – Cahia nhắc - Ừ, thì nó nói! Nếu nó bịa chuyện – lúc đó thì khác – cứ để cho nó nói, nếu nó thích. Và nói chung các bạn ạ, chúng mình phải phá vỡ cái việc “đóng cửa bảo nhau” này đi thôi. Phải làm thế nào để chúng mình khỏi phải xấu hổ vì những hành động của chúng mình, mà ngược lại, chỉ có tự hào thôi.

Hôm sau họ hẹn nhau đến trường sớm hơn thường lệ và sẽ lấy chữ ký trước khi bắt đầu vào học

Cachia đến trước tiên. Em lấy khóa ở phòng hóa học và sốt ruột chờ các bạn ở chỗ giữ áo ngoài. Cửa mở ra đóng vào liên hồi và tốp năm sáu người, ba bốn người, từng đôi một hoặc một mình, các em học sinh đủ các lứa tuổi vừa vào trường ríu ra ríu rít như bầy chim non. Những em bé nhất đi cùng với mẹ, với bà hoặc với những người bảo mẫu. Ở phòng giữ áo ngoài của các em mỗi lúc càng thêm ồn ào. Các em học sinh bé chưa biết nói khẽ. Các em chỉ biết hoặc im lặng, hoặc nói to.

Một em bé dáng lanh lợi dừng lại bên cạnh Cachia, tay đung đưa chiếc cặp màu xanh, bỗng nhiên em gọi ầm lên:

- Na…đi…a! Nađia! Bạn làm gì đằng ấy mà lâu thế! Còn phải đợi bạn lâu không đấy! Nađia! Nào, nhanh lên!

- Này, em hét điếc hết cả tai chị đây này! – Cachia bảo em bé

Em bé ngước đôi mắt to lên nhìn chị học sinh lố mười và bất giác nhoẻn miệng cười.

- Chị học lớp mười cùng với chị Xvétlana phải không ạ? – Em vẫn nói to như khi nãy.

- Sao em biết?

- Chị phụ trách đội của chúng em khi còn là thiếu niên tiền phong thì chị Xvétlana hồi ấy còn học ở lớp bảy lại là phụ trách đội của chị ấy. Chính cái chị học cùng với chị đấy. Khi họp Đội chị ấy có kể về chị Xvétlana và định gọi… em bé kể một mạch

- Cái gì? Ai làm phụ trách Đội? Gọi đi đâu? Chị chẳng hiểu gì cả

Em bé trông rất buồn cười. Mải nói chuyện với em bé, Cachia không để ý là Tamara và Giênhia đã đến, cô chỉ nhìn thấy hai bạn khi họ đã gửi áo măngtô và đang lên cầu thang.

- Sao các bạn làm gì mà lâu thế? – Bí thư chi đoàn phàn nàn, và không chờ hai bạn trả lời, cô nói luôn: - Chưa cso bạn nào ở lớp đến cả. Chúng ta sẽ làm thế này nhé. Mình với Giênhia đến phòng hóa học mang theo cả “Lời hứa danh dự” đến đấy. Còn Tamara về lớp và đội. Cứ có ai xuất hiện từ xa thì bạn bảo đến chỗ bọn mình nhé. Rõ chưa? Đi nhé!

Trong lớp vắng ngắt. Không có việc gì làm nên Tamara lấy quyển sách giáo khoa hóa ra, ngồi sau bàn giáo viên định bụng sẽ ôn lại một số công thức

Nhina Sarina đến. Nhina thường là một trong những bạn đến sớm nhất.

- Tamara, bạn đã ở đây rồi cơ à? – cô mừng rỡ và ngạc nhiên reo lên và đặt cặp sách lên chỗ của mình

- Đến ngay phòng hóa họa đi! Ở đấy có người đợi! – Mắt không rời khỏi quyển giáo khoa Tamara nói

- Ai?

- Sẽ biết!

- Lạ thật! Ai có thể đợi mình ở đó nhỉ? Nhina nhún vai, băn khoăn hỏi lại: Bạn không đùa đấy chứ?

- Thật đấy, không đùa đâu! Đến ngay đi. Và đừng có hỏi lôi thôi gì nữa – Tamara cau có trả lời

Nhina không hỏi tiếp nữa. Tính tò mò kích thích, cô vội đi về phía phòng hóa học. Ở đấy đúng là có người đang đợi cô

- A – a! Đến rồi kia! Chúng mình đợi bạn từ lâu rồi. Nào, đến gần đây, con chim bồ câu nhỏ của tôi ơi! – Giênhia âu yếm gọi.

- Ngồi xuống, không có lại ngất đấy, Cachia cười rồi dìu cô gái ngồi vào ghế giáo viên.

Chưa biết đầu đuôi ra sao cả, Nhina nhìn “những nhà lãnh đạo” một cách ngờ vực cho đến khi Cachia trải ra trước mặt cô bảng “Lời hứa danh dự”

- Đọc thật kỹ và ký tên vào đây!

Nhina đọc lướt thật nhanh rồi đứng dậy.

- Này, biết không… - cô sợ hãi nói – các bạn hình như quá hăng đấy… dẫn đầu trong số các lớp mười… Không được đâu!

- Thế bạn muốn chúng mình là những đứa cuối cùng ư? – Cachia hỏi – Thôi, ký đi!

- Đây không phải là chuyện đùa đâu, các bạn ạ

- Thế có ai đùa đâu!

- Mình sợ lắm…

- Thật lạ chưa! Đòan viên Thanh niên Cômxômôn mà lại sợ phải hứa học tốt. Bạn có điên không đấy? – Giênhia nổi cáu

- Thế nhỡ ra mình bị điểm hai thì sao?

- Không được có điểm hai. Bọn mình không cho phép bạn. Nào, ký đi! – Cachia nói dứt khoát, lấy bút chấm mực rồi đưa cho Nhina.

Nhina ngập ngừng cầm lấy bút, đọc lại một lần nữa “Lời hứa danh dự” rồi hồi hộp ký tên.

- Thế nào? Chưa chết chứ? – Giênhia hỏi

- Ký thì ký gì mà chẳng được, nhưng sau rồi làm thế nào? Bây giờ có lẽ mình sẽ không ngủ được mất!

Trong lúc đó, Anhia Alếchxêêva vào. Cô lặng lẽ đến bên bàn, đọc “Lời hứa danh dự”, không nói một lời nào và ký tên.

- Cuối cùng thì các bạn cũng nghĩ được ra! – cô khen các bạn và chấm một dấu chấm sau chỗ ký, có vẻ hài lòng

- Cần phải như thế chứ! Thế mới theo kiểu Cômxômôn– Cachia nói, quay về phía Nhina

- Các bạn tự viết đấy à? – Anhia hỏi

- Thế sao cơ?

- Viết tốt lắm. Có vẻ không giống là các bạn

- Không phải đâu, bọn mình mời nhà văn đến viết đấy chứ - Bí thư chi đoàn nói

- Mình cứ tưởng là Cônxtanchin Xêmiônôvích chứ - Anhia tiếp tục trêu bạn

- Thầy chưa hề biết tí gì nhé

Ba bạn nữa vào, Xvétlana, Liđa và Clara

- Nào, mình cũng không phản đối… Dẫn đầu thì dẫn đầu – Xvétlana mỉm cười nói, ký vào bản “Lời hứa danh dự”

- Các bạn nói huyênh hoang quá đấy! Giá viết khiêm tốn hơn một tí – Liđa nhận xét

- Thế nào là “khiêm tốn hơn một tí”?

- “Là một trong những lớp tốt nghiệp dẫn đầu của thành phố Lêningrát…”. Hơi quá đấy

- Thế bạn muốn chúng mình sẽ là những người xếp thứ 20 à?

- Nói chung là không nên viết những lời lẽ như thế. Chúng tôi hứa sẽ học tốt – Chỉ cần thế!

- Nghĩa là bạn không muốn ký tên chứ gì? – Cachia nói có vẻ dọa

- Không, sao lại thế? Dĩ nhiên là mình sẽ ký – Liđa uể oải nói, tay cầm lấy bút ở Xvétlana

- Đúng là phải làm như vậy!

Clara cầm bảng “Lời hứa danh dự”, thì thầm đọc và suy nghĩ

- Thật đúng là phái yếu! - Giênhia thở dài – Nào sao bạn thần người ra thế?

- Các bạn ơi, cái này phải thảo luận xem đã chứ - Clara nói. Các bạn nghĩ ra việc này là rất tốt, mình không có phản đối gì cả, nhưng mình nghĩ rằng phải đưa ra cuộc họp thảo luận dã

- Chúng ta sẽ bàn cách thực hiện như thế nào cho tốt lời hứa đó. Nào, ký tên đi!

- Gượm đã nào, Cachia…

Nhưng Cachia rất hiểu là nếu bắt đầu tranh cãi, thì hôm nay các em không thể thu thập được hết chữ ký

- Thế bạn không muốn ký tên chứ?

- Sao lại không? Mình chỉ…

- Bạn sợ cho bản thân chứ gì? – Cachia cắt ngang – Sợ làm việc à? Thế bạn ở trong đoàn làm gì? Để cho có số lượng à?

- Cái đó thì nói bậy rồi! - Clara cáu – Theo mình chưa ai phải đỏ mặt vì mình cả… Chưa nói xong, Clara đã nhớ lại cái việc xảy ra hôm thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích vừa đến. Cầm lấy bút, cô ký tên vào “Lời hứa danh dự”.

Những em khác đến phòng hóa học, đọc lời hứa ký vào và ngồi vào chỗ.

Nhina sau khi đọc xong bảng “Lời hứa” mặt đỏ ửng đưa mắt nhìn Cachia, nhưng Cachia không để cho Nhina kịp nói

- Sao đấy? Có việc gì thế? Các bạn thì chỉ thích nói thôi. Cứ ít lời nhiều việc cho!

Nhina xấu hổ, ký tên và vội về chỗ ngồi.

Tanhia Ácxênôva sau khi đọc xong nhăn nhó và không biết bắt chước ai mà lại gãi gãy

- Vâng…! Cái này khó gặm đây!...

- Nào, Tanhétca, chẳng cần phải “gặm” đâu – bỗng nhiên Cachia nói như van lơn – lẽ nào bạn ngại à?

Tanhia không nhịn được phì cười và ký tên. Thay vào Tanhia là Larixa. Các em đang sốt ruột chờ đợi xem Larixa đối với “Lời hứa danh dự” như thế nào?

- Không đâu, Cachia! – Larixa nói quả quyết – Môn toán thì mình có thể hứa được, chứ còn những môn khác thì không được đâu

- Được!

- Tôi còn là ngốc hay sao? – Larixa cáu – Không có điểm ba nào?! Có mà ốm! Tôi không ký tên đâu! Sau này các bạn lại không để cho tôi yên

- Larixa, bạn là đoàn viên Cômxômôn cơ mà – Xvétlana trách móc

- Ừ, bạn thì dễ nói, còn tôi, tôi không muốn sau này phải xấu hổ

Cachia ôm vai bạn và thân mật nói:

- Đừng sợ, Larixa. Chúng mình sẽ móc bạn đằng sau kéo đi như kéo sàlan vậy, bạn còn vượt bao đứa ấy chứ

- Kéo thế nào cơ?

- Giúp đỡ bạn mà – Giênhia giải thích

- Các bạn sẽ học hộ tôi bài hay là nhắc bài

- Đừng có nói bậy nữa! – Cachia cáu – Ký ngay vào nhanh lên!

- Tôi không ký! – Larixa bướng bỉnh nói

- Đừng có mà làm cho tôi nổi khùng nhé!

- Thế bạn sẽ làm gì tôi?

- Tôi hỏi… Bạn có tin bọn tôi không?

- Bọn tôi là ai vậy?

- Tất cả. Cả cái tập thể Đoàn Thanh niên này. Vừa nói Cachia vừa đưa tay chỉ tất cả những người có mặt

- Ừ, thì tin

- Thế thì đừng do dự nữa. Ký ngay đi! Larixa cầm lấy bút lưỡng lự và trước khi ký còn dọa Cachia:

- Coi chừng đấy… Bạn sẽ chịu trách nhiệm

- Đồng ý. Mình sẽ chịu trách nhiệm, còn lại thì chịu khó học nhé

Lúc Rita vào phòng, Giênhia thì thầm với Cachia:

- “Đối tượng” này là khó xơi nhất. Mà lại không phải là đoàn viên Cômxômôn.

Nhưng Rita đã làm mọi người bất ngờ một cách thú vị. Cô đọc xong bảng “Lời hứa” nhìn thấy hầu hết các bạn trong lớp ký, cô không thốt ra lời nào, cầm lấy bút và cúi xuống bàn. Các bạn vỗ tay nhiệt liệt.

Valia xuất hiện ở ngưỡng cửa, lúng túng dừng lại, tưởng mọi người vỗ tay mình

- Valia, vào đây! Giênhia gọi. Khi bạn đến gần, Giênhia chìa bảng “Lời hứa” ra: Nào đọc đi!

- Cái gì thế?

- Thì cứ đọc đi

Trong khi đọc trên khuôn mặt Valia phảng phất một nụ cười giễu cợt. Đọc xong cô nhún vai

- Tôi không cần phải hứa. Ai học kém thì cho họ hứa – cô cắt ngang và về chỗ

- Gượm đã, đợi tí đã nào… Bạn điên rồi à? Đó là việc chung của chúng mình cơ mà! – Giênhia bực tức nói

- Xin mời! Nào tôi có ngăn cản các bạn đâu?

- Nhưng bạn lại đứng ngoài cuộc – Cachia nói

- Ngược lại! Các bạn có thể lấy điểm của tôi để tính phần trăm, nếu mà các bạn cần, chứ ký thì không. Tôi học cho tôi chứ không phải học để khoe khoang…

- Nhầm rồi! Bạn học cho Tổ quốc! – Cachia phản đối

- Toàn những từ chung chung!

- Đó là việc riêng của bạn ấy, - Anhia nói khẽ vửa đủ nghe, nhấn mạnh chữ riêng và tất cả mọi người sực nhớ ra là Valia rấy hay dùng từ đó.

Cachia không định tranh luận ngay lúc ấy với Valia vì Nađia và Raia đã đến. Người tới sau cùng của lớp là Tamara.

- Cái này để làm gì? – Raia hỏi nhún vai và không đợi trả lời, ký tên vào

Nađia vỗ tay reo:

- Ôi các bạn ơi! Thế nàu thì tôi chả bao giờ đoán ra được! Các bạn định gửi đến tòa soạn để đăng báo à?

- Chúng ta sẽ không gửi đi đâu cả. Ký tên vào đây! – Cachia giục bạn

- Gượm đã nào, Cachia… - Nađia nài và đến gần bàn. Tất cả mọi người đều biết là cô muốn hỏi ý kiến Anhia, ai cũng buồn cười

- Ký ngay đi thôi! – Anhia nói từ chỗ ngồi

- Bạn thấy nên thế à?

- Lạ chưa! Thế đầu bạn để trên cái cổ dùng để làm gì đấy? – Tamara cáu

Nađia quay lại bàn giáo viên, cầm lấy bút, nhưng trước khi ký tên còn nói như luyến tiếc:

- Thế là mình ký cuối cùng à…

Cachia đứng trên bục, giơ tay lên và khi cả lớp im lặng rồi, cô bắt đầu với một giọng trang nghiêm và cảm động:

- Các bạn, các đồng chí! Tôi muốn chúc mừng các bạn nhân dịp các bạn đa quyết định một việc hệ trọng. Nhưng phải nhớ rằng “Lời hứa” mà chúng ta đã ký vào hôm nay không phải chỉ là những lời nói hay… Đó là những lời nói mà bao giờ việc làm cũng phải đi đôi với nó. Giống như những đòan viên Cômxômôn chúng ta sẽ phấn đấu để thực hiện lời hứa. “Phải nhớ rằng bây giờ chúng ta đã bị ràng buộc bởi “Lời hứa” và phải giúp đỡ nhau. Chúng ta phải chịu trách nhiệm về tất cả chúng ta. Có thể có người cho đây là việc nhỏ mọn, không đáng kể… Tôi cho rằng nghĩ như vậy là sai. Không có việc gì là việc nhỏ mọn cả. Tất cả những việc lớn lao đều do những việc nhỏ gộp lại. Không được có một điểm ba nào trong toàn năm học – đó là nhiệm vụ cụ thể của chúng ta! Các bạn biết đấy, không có hiện tượng nào lại không có nguyên nhân cả. Hãy suy nghĩ xem, các bạn phải công nhận là lớp mình có thể học ở mức điểm bốn và điểm năm. Nếu như chúng ta có điểm ba, thì lý do thường là vì lười… Dĩ nhiên là có thể có những lý do khác, nhưng chúng ta sẽ kịp thời phát hiện, phân tích và khắc phục, các bạn hãy tin rằng điểm năm có đủ cho mọi người và các thầy, cô giáo cũng rất thích cho điểm năm…

- Thí dụ, cô Marina! – có giọng em nào vang lên

- Nếu cô không thích ai, đừng có hòng nhận được điểm năm của cô ấy

- Nhưng trong lớp ta, có ai bị cô ấy không ưa đâu? – Cachia hỏi, nhưng sực nhớ là nếu tiếp tục như thế này thì sẽ lạc đề, em vội im ngay

Nói những chuyện lặt vặt có tính chất cá nhân lúc này không ai muốn cả. Mọi người đều phấn khởi, có cảm giác như đang làm một việc lớn lao, sao em lại cho phép nghĩ đến bản thân như vậy. May sao, ngoài Giênhia ra không có ai có thể phàn nàn gì về cô Marina cả, vì vậy mà các câu hỏi của Cachia không có ai hưởng ứng.

- Nói về “trung bình chủ nghĩa” và “cái đẹp” đi – Tamara nhắc

- Khoan đã - Cachia trả lời – Lúc nào chúng mình nói chuyện với thầy Cônxtanchin Xêmiônôvích sẽ hay

- Nhưng này! Hôm nay không được tính đâu đấy nhé! – Bỗng nhiên Nađia kêu lên làm cho cả lớp bật cười

- Thế các bạn định chuyển “Lời hứa danh dự” đi đâu? – Larixa hỏi

- Chả chuyển đi đâu ca. “Lời hứa danh dự” này bọn mình định treo trong lớp

- Và tất cả các thầy các cô sẽ đọc à? – Nađia sợ hãi kêu lên

- Bạn sợ gì vậy? – Giênhia hỏi

- Cứ mặc cho mọi người đọc. Chúng mình có định ăn cắp điểm năm của họ đâu. Chúng mình sẽ lao động để kiếm những điểm năm

- Tất cả những trò đó thật chẳng thông minh chút nào! – Valia nói rõ to và tất cả quay về phía cô

Vừa lúc đó, thầy Vaxili Vaxiliêvích bước vào phòng, và câu nói của Valia không được ai trả lời. Giờ học bắt đầu.