"Tôi không có tài năng gì đặc biệt. Tôi chỉ có sự tò mò đầy nhiệt huyết."(Albert Einstein)Tôi đã luôn biết đam mê của mình là gì. Tôi yêu thích việc viết lách, nó đemlại cho tôi niềm vui. Mỗi khi trút được suy nghĩ, cảm xúc của mình xuốnggiấy, hoặc khi diễn đạt được chính xác cảm giác của mình bằng từ ngữ, tôiluôn cảm thấy một niềm thỏa mãn, hân hoan vô tận.Vậy nên tôi bối rối mất vài giây khi Phương bảo với tôi rằng: "Em khôngbiết đam mê của mình là gì chị ạ."Em bảo: Từ nhỏ đến lớn em học giỏi đều tất cả các môn. Khi đi thực tập vềmảng nhân sự em thấy mình làm tốt và em cũng có hứng thú với việc tiếpxúc với con người, trò chuyện, tuyển dụng, đào tạo. Bây giờ em đang làm vềmarketing, em cũng thấy thích và làm cũng tốt, quảng bá truyền thông chosản phẩm, tiến hành các chiến dịch quảng cáo. Em thấy đặt mình vào vị trínào em cũng có thể xoay xở được. Nhưng em lại thấy có cái gì đó sai sai vớibản thân. Vì em không rõ đam mê của mình là gì.Tôi bật cười: "Chắc là vì em thông minh và khả năng giải quyết vấn đề củaem khá tốt, nên ở đâu em cũng làm được cả."Em bảo: "Vâng. Nhưng vấn đề là mọi người vẫn thường nói: hãy theo đuổiđam mê, rồi thành công sẽ theo đuổi bạn. Em không có đam mê, liệu rồi emcó được thành công hay không?"Đến lúc này thì tôi hết cười.Câu nói kinh điển này đã tạo nên ấn tượng tiêu cực trong đầu cô bé sinh viênmới ra trường. Nó khiến cô suy diễn theo chiều hướng khác, rằng chỉ cần cóđam mê là thành công sẽ ở ngay trước mặt.Dĩ nhiên, đam mê là điều cần thiết để thành công. Vì sự nhiệt huyết, niềmsay mê trong lúc ta làm điều mình thích sẽ giúp ta vượt qua khó khăn dễdàng hơn. Nhưng đừng nghĩ rằng là chỉ cần có được đam mê thì sẽ thànhcông. Nó là yếu tố cần, nhưng không phải là yếu tố đủ.Vì sao?Là một người lựa chọn sống với đam mê, tôi nhận ra rằng: nếu có đam mêmà không có kiên trì nỗ lực, thì làm gì cũng sẽ thất bại. Bất kỳ công việc nàocũng sẽ có điểm mình thích làm, điểm mình không thích. Ngay cả khi đanglàm công việc mà mình đam mê thì cũng có những ngày cực kỳ hứng khởi,và những quãng thời gian với vô vàn khó khăn. Có một câu nói vui là:"Người ta không hề biết rằng cỏ phía bên kia đồi trông xanh hơn, có thể bởivì chỉ toàn là phân nằm ở dưới cỏ."Những điều thử thách, gian khó, mệt mỏitrong bất kỳ loại công việc nào cũng đều tồn tại. Điều quan trọng là cam kếtvới việc mình làm. Cam kết để đẩy mình qua những khoảng thời gian khókhăn. Cam kết để dốc hết sức mình vượt lên trở ngại. Cam kết để ráng thêmchút nữa ngay cả khi đã rã rời. Và cam kết với mục tiêu, nhằm vào mục tiêumà hướng tới.Đam mê là cái ban đầu. Nhưng ý chí, nghị lực vượt khó, sự kiên trì của bảnthân là những nguyên liệu khác của chiếc bánh thành công. Ta phải kết hợptình yêu và nỗ lực vào những việc mình làm, để vượt qua thử thách. Thànhtựu không thể nào có được nếu thiếu sự kiên cường, sự kiên nhẫn, ngoài sởthích và đam mê.Đam mê cũng không phải tự dưng mà có. Nó là điểm giao thoa sở thích vàtiềm năng. Từ hai chất xúc tác đó, người ta tiếp tục cọ xát, mài giũa, học tậptrau dồi, tìm kiếm cơ hội, làm việc thực hành. Đến một lúc nào đó nó sẽ pháttriển thành thiên hướng nghề nghiệp của con người. Nếu có đam mê, nhưngkhông rèn luyện, không làm việc, không tìm tòi phát triển, thì tiềm năngchẳng bao giờ hé nở.Và khi đã biết được đam mê của mình là gì rồi, thì cũng không phải là tất cả.Phải tìm loại công việc phù hợp với đam mê của mình. Ví dụ, viết lách là sởthích và cũng là sở trường của tôi. Mà viết thì có bao nhiêu là loại, viết báo,viết sách, copywriter, blogger... Đâu phải tất cả các loại hình ngành nghềtrên đều phù hợp với bản thân. Nếu tôi chọn làm copywriter, có thể tôi sẽhằng ngày lê xác đến sở làm, chán ngán vắt kiệt bộ não ra để nghĩ đượcnhững từ ngữ, câu nói đắt giá cho sản phẩm của khách hàng. Nhưng nếu tôitheo nghề viết sách, thì tôi lại thăng hoa dù phải dành hàng giờ để vạch rakhung sườn cho quyển sách sắp viết, hoặc thức khuya dậy sớm tìm kiếm tàiliệu cho quyển sách của mình. Hai loại công việc cùng liên quan đến đam mêviết lách nhưng lại đem đến độ thỏa mãn khác nhau.Và ngay cả khi nghĩ rằng mình thích công việc đó, thì cũng không có nghĩađó nên là công việc mà ta sẽ làm cả đời. Rất ít ai tìm được công việc mìnhyêu thích vào tuổi đổi mươi, để rồi gắn bó với nó đến cuối đời. Cuộc sốngluôn luôn thay đổi. Con người cũng vậy. Có thể bây giờ tôi thỏa mãn và hàilòng với việc viết sách. Nhưng biết đâu sau này tôi lại muốn thử sức ở mảngbáo chí thì sao? Miễn là công việc đó phù hợp với hướng đi và sở thích củatôi trong thời điểm đó. Cho nên, cứ sau mỗi chặng đường trong cuộc sống, talại phải dừng lại xác định tiếp hướng đi, rồi tiếp tục. Sau một thời gian vớimột loại hình công việc, nếu đã thấy đủ, cứ mạnh dạn khám phá bản thân ởcông việc khác. Miễn công việc đó vẫn liên quan đến đam mê của mình.Nhưng để nói cho tròn vẹn, thì đam mê chỉ mới là một nửa câu chuyện.Theo các tài liệu tư vấn về hướng nghiệp, công thức về công việc phù hợpnhư sau:Công việc phù hợp = Sở thích Khả năng Giá trị công việc Cá tính Nhu cầuthị trườngCòn theo một mô hình hướng nghiệp khác, thì đam mê chỉ là một phần nhỏ.Mô hình này được thiết kế bằng sự giao nhau giữa bốn vòng tròn: Điều bạnlàm giỏi, Điều bạn yêu thích, Điều thế giới cần, và Điều bạn có thể được trảcông. Khoảng giao nhau giữa Điều bạn làm giỏi và Điều bạn thích là Đammê. Khoảng giao nhau giữa Điều bạn thích và Điều thế giới cần là Sứ mệnh.Khoảng giao nhau giữa Điều thế giới cần và Điều bạn có thể được trả côngđược gọi là Nghề nghiệp. Giao nhau giữa Điều bạn có thể được trả công vàĐiều bạn làm giỏi là Chuyên môn. Và phần chung nhỏ xíu của bốn khoảnggiao nhau: Đam mê, Sứ mệnh, Nghề nghiệp, Chuyên môn mới chính là côngviệc lý tưởng, là mục đích cuộc đời của mỗi người.Nhưng nếu không biết rõ đam mê của mình, thì nên đi theo lối nào bây giờ?Câu trả lời là: Hãy đi theo sự tò mò của bạn.Tác giả Elizabeth Gilbert có viết trong quyển sách Big Magic (tạm dịch:Phép thuật to lớn) rằng: "Rất nhiều người không biết chính xác đam mê củahọ là gì, hoặc họ có nhiều đam mê, hoặc họ có thể đang trải qua một sự thayđổi về đam mê khi bước qua nửa bên kia của cuộc đời - tất cả những điềunày có thể khiến họ cảm thấy bối rối, bất lực và lo sợ." Trong trường hợpnày, lời khuyên của bà là: Theo đuổi sự tò mò của bạn. Bà viết: "Trên thựctế, sự tò mò chỉ hỏi một câu hỏi cực kỳ đơn giản: Có cái gì khiến bạn cảmthấy hứng thú không? Bất kể là cái gì? Dù chỉ là một chút? Đó là đầu mối.Nó có thể trông chẳng là gì cả, nhưng đó là đầu mối. Hãy đi theo đầu mốiđó. Tin tưởng nó. Xem sự tò mò sẽ dẫn bạn đến đâu."Bạn đang thích tìm hiểu về giáo dục ư? Hãy đọc thêm sách và tài liệu, thamgia các hội thảo, các chương trình về giáo dục. Bạn đang có hứng thú vớingành du lịch ư? Hãy tự lên kế hoạch cho một chuyến du lịch bụi, trảinghiệm du lịch dưới góc độ một du khách, hay thử làm hướng dẫn viên dulịch miễn phí cho các du khác nước ngoài. Bạn có tò mò về công việc kinhdoanh? Hãy thử khởi đầu nho nhỏ bằng việc buôn bán một mặt hàng gì đó,quần áo, mỹ phẩm, bất kỳ thứ gì mà bạn thấy thích. Bản thân ElizabethGillbert sau khi viết xong một loạt sách hồi ký từ Ăn, Cầu Nguyện, Yêu, đếnLàm lành với hôn nhân, thì bà cảm thấy cạn kiệt ý tưởng, không biết quyểnsách tiếp theo của mình là gì. Nhưng tại thời điểm đó, bà cảm thấy tò mò vềcông việc làm vườn, và thử trồng trọt một số cây trong nhà. Từ sự tò mò đó,bà nghiên cứu thêm, đào sâu hơn, để rồi viết nên một quyển tiểu thuyết vềmột nhà thực vật học và tình yêu với cây cối có tên là The signature of allthings (tạm dịch: Dấu hiệu của mọi vật). Quyển sách đã nằm trong danh sáchbán chạy nhiều tuần liên tiếp của tờ báo The New York Times sau khi pháthành.Sự tò mò có thể dẫn lối bạn đến đam mê, đưa bạn qua ngưỡng của của sựquen thuộc, đến những con đường lạ, vào những khu vườn bí mật. Hoặc nócó thể dẫn bạn tới một nơi đồng không mông quạnh hoàn toàn trống rỗng.Nhưng đi theo một lối nào đó còn tốt hơn là đứng yên bối rối. Hãy đi theo sựtò mò hiện tại. Để nó dẫn ta đi. Hãy thử đến cùng với nó. Rồi nếu thấy nókhông phải dành cho mình, thì có thể tạm biệt sự tò mò đó mà theo đuổi điềutò mò khác. Trên chặng đường đó, thì bạn đã học được rất nhiều so với đứngyên.