CÁI CHẾT CỦA CON MỰC
Người ta định giết Mực đã lâu rồi. Mực là con già hơn trong hai con chó củanhà. Nhưng cũng là con nhiều nết xấu. Nó tục ăn: đó là thường. Nó nhiềuvắt: cái ấy đủ khổ cho nó. Nó cắn càn ấy là cái khổ của bọn ăn mày. Nhưngnó lại sủa như một con gà gáy: cái này thì không thể nào tha thứ được. Thoạttiên người ta định ngày chết cho nó vào dịp Thanh Minh. May cho nó hômấy bà chủ nhà bị ốm. Rồi thì là Tết tháng năm. Bỗng nhiên đứa con út của bàươn mình: bà phải kiêng để lấy sữa lành cho con bú. Sau cùng người ta nhấtđịnh thịt nó vào rằm tháng bảy ai ốm mặc. Nhưng lần nầy Mực vẫn còn thoátnạn là vì nhờ có Du. Người con cả xa xôi ấy vừa viết thư báo chẳng bao lâusẽ về. Bà mẹ mừng như tìm được một vật quý bị rơi và bà nhất định lùi ngàyxử con Mực lại.
Bây giờ thì Du về rồi. Chiều hôm qua con người phóng đãng ấy đã khệ nệxách cái vali rất nặng bước vào sân, miệng mỉm cười và mặt đỏ. Cái nhàtranh, mấy cây cau hình như vừa đứng thẳng hơn lên để chào chàng. Rồi đếnlũ em ầm ỹ đẩy mành chạy òa ra, và bà mẹ mừng quá cười và khóc. Nhưngkẻ lên tiếng trước nhất là con Mực. Con chó già nua ấy rít lên cái thứ tiếnggà gáy của nó và chạy lại Du. Bà mẹ thét lên và lũ em chửi những câu thôtục. Du bỡ ngỡ nhìn mọi người.
- Hình như mẹ không được khoẻ, ồ các em đã lớn cả rồi: Thanh, Tú, đứa nàođây? à, Thảo con chuột nhắt, trông Thảo xinh quá nhỉ? à! con Mực, vẫn conchó ngày ấy đấy à?... trông nó già đi tệ!...
Con chó đã nhận ra người chủ cũ. Nó đứng lặng vẫy đuôi, đầu cúi xuống, haimắt nhèm ươn ướt nhìn đất như tủi phận. Du thương hại: đó là người bạnlặng lẽ thui thủi bên chàng những năm xưa khi đêm vắng, chàng ngồi nhìntrăng mà mơ mộng. Chàng muốn cúi xuống vuốt ve. Nhưng nó bẩn ghê gớmquá, lông rụng từng mảng, thịt trắng lộ ra có nơi sần mụn nữa. Dáng điệu thìgià nua, có vẻ buồn và len lén như phòng bị một cách yếu ớt. Không cònnhững cái vẫy đuôi mạnh dạn những cái nhìn rất bạn bè và những cái hítchân vồ vập như khi một con chó đã vui và không ngờ vực. Du thấy lòngnằng nặng. Chàng đưa chân chạm khẽ vào con chó để tỏ tình thương. Conchó vẫy đuôi mạnh hơn nhưng len lén lánh ra: dáng điệu một kẻ sợ hãi cốcười với người nó sợ. Và tức khắc nó vặn vẹo mình và rít lên một tiếng ngắnvà to; đứa em tưởng anh đá hụt trả thù cho anh bằng một cái đá mạnh vàosườn con vật. Nó lấm lét lảng dần cũng không dám chạy một cách thẳng thắnđể đi trốn nữa. Du trách em:
- Sao Tú ác thế?
- Cần gì, đến mai giết thịt cho anh ăn đấy.
Du thấy cái vui đoàn tụ giảm hẳn đi một nửa.
Hình ảnh con chó ghẻ với cái buồn mơ hồ cứ lảng vảng trong óc chàng mãimãi. Sáng hôm sau lúc ăn cơm chàng thoáng thấy nó đi qua, đầu cúi mắtnhìn nghiêng như những người giả trá. Chàng muốn gọi nó vào kẹp nó vàogiữa hai bàn chân và vừa ăn vừa vẩy cho nó miếng cơm chung một bát.
Nhưng mà không thể được: dịu dàng quá là yếu tâm hồn, và ai hiểu đượcrằng mình lại có thể yêu thương một con chó bẩn ghê gớm như thế được?
Bữa ăn xong, con Hoa cầm bát cơm ra: một tay nó xách cái thúng như để rồixếp bát. Thấy được ăn, tất cả thú tính của con Mực hoàn toàn nổi dậy. Nónhảy tới vẫy đuôi hếch mõm nhìn và đợi. Cơm vừa đổ xuống nó vội vàngchúi mõm ăn ngay. Miếng chưa qua cổ thì cái thúng đã chụp quanh trênmình. Nó rít lên, vùng mạnh; nhưng Hoa đã tì cả người lên cái thúng rồi, vàcon Mực bị thu gọn ở trong vừa vặn đến nỗi không còn giẫy và kêu được. Lũtrẻ con réo ầm lên. Người ta lấy sẵn dao thớt và dây để trói. Phần mở thúngđã đành phải về Du: ông chủ đi vắng, cả nhà chỉ có chàng là đàn ông, màkhông lẽ đi mượn hàng xóm trói giùm một con chó đã úp gọn gàng chỉ việchơi hé cạp thúng lên, hễ chó thò đầu ra thì một đứa em đặt gậy lên cổ nó đểchân chàng dận xuống. Nhưng tay chàng thấy run run. Và khi con chó vừathò đầu ra thì nó quẫy luôn một cái mạnh, vùng ra được.
Con Hoa tủm tỉm cười. Lũ em ngơ ngác nhìn theo con chó vừa ẳng ẳng vừachạy ở ngoài vườn. Còn Du thì mặt đỏ như gấc chín. Chàng thấy mình yếutay hơn cả con Hoa. Có lẽ nào chàng lại dịu lòng hơn cả một người con gái.
Và tự nhiên chàng giận con Mực. Người ta còn lo con Mực sợ hãi mà đi mất.
Quả nhiên suốt ngày hôm ấy nó không về. Nó vẩn vơ vườn hàng xóm, lẩn lútnhư một con chó trước khi hóa dại.
Người ta tưởng đã mất toi. Nhưng tối hôm ấy nó lần vào gầm giường rồi Dulại nghe thấy cái thứ tiếng gà gáy của nó rít lên ở phía ngõ.
Sáng hôm sau nó vẫn bỏ cơm. Trưa cũng thế. Và cứ thấy bóng người lại cúpđuôi chạy mất. Du thương hại sai người đem cơm đổ ra vườn. Một lúc sau
Mực lại gần. Nó trông trước trông sau, đưa mõm rê trên những hạt cơm rồivô giật mình chạy thẳng. Có lẽ cái kỹ niệm khủng khiếp vừa lóe ra và đậpmạnh vào thần kinh nó như luồng điện. Du thấy bồn chồn và vẩn vơ: thương, hối hận hay là thẹn.
Sau cùng thì chàng bực mình: chàng nhận ra rằng một con chó đã làm mất sựbình tĩnh của tâm hồn chàng. Và đột nhiên chàng muốn giết con Mực lắm.
Chàng muốn có đủ can đảm để giết người. Phải dám giết mà không run taykhi cần phải giết. Còn làm được trò gì nữa nếu chỉ giết mọt con chó mà tim
cũng đập?
Sự do dự đã hết rồi. Khi có một ý định thì ý định ấy chóng thành mạnh mẽ.
Du thấy lòng cứng cỏi. Ðã có lúc chàng tưởng đến cái thú dí con dao vào súcthịt giẫy lên đành đạch để máu ấm phọt vào tay. Và chiều hôm ấy khi thấycon chó ở vườn thì chàng gần như mừng rỡ. Con vật khốn nạn đói và sợ đãmệt lử đi rồi. Nó hiện ngủ bên bờ giậu. Du cầm cái gậy to rón rén lại gần.
Nhưng giơ gậy lên chàng bỗng thấy tim run một cái. Chàng tưởng như ngạtthở và ngừng lại một giây để nhìn con chó. Giấc ngủ của nó có lẽ đầy ácmộng vì thỉnh thoảng khắp mình nó lại giật lên. Du thấy lòng quả quyết tiêután hết. Nhưng con chó bỗng giật mình. Du hoảng hốt thẳng cánh vụt mạnhtrên mình nó, bụng nó thót hẳn vào rồi lại phình ra như một khối cao su. Nórống lên gượng dậy loạng choạng mấy vòng rồi chui bừa qua giậu trong khiDu vụt cuống cuồng theo xuống đất...
Ðêm đã khuya. Du lại nghe tiếng Mực rống lên. Chàng thấy toát mồ hôi vànhất định không giết con chó nữa.
Nhưng trời gần sáng chàng còn đương mơ mộng, thì đã nghe tiếng Hoa gọicuống cuồng lên. Con vật khốn nạn không biết mỏi mệt thé nào mà ngủ quênđi ngay ở giữa sân để đến nỗi bị Hoa úp được. Lần này thì người ta cẩn thậnhơn. Hai ba người nắm vào hai đầu gậy tre ngáng sẵn bên cạnh thúng rồi
Hoa mới hơi hé miệng thúng lên. Thấy sáng con Mực nhô ra ngoài cái mõmướt phì phì. Hoa nhích lên tí nữa nhưng một cái gối đã tì sẵn trên thúng. Mựclách cả cái đầu ra. Cái gậy đè mạnh xuống. Con vật khốn nạn không còn kịpkêu.
- Ðè chặt, thật chặt, đừng buông nó ra nó cắn đấy!
Du kêu lên như thế nhưng tiếng chàng đã hơi run run. Con chó phì một cáinữa: hơi thở mới thoát ra một nửa bị tắc. Cái gậy đè sát đất, mắt nó trợn lên.
Lòng đen ươn ướt cứ đờ dần rồi ngược lên lần một nửa vào mí trên. Lòngtrắng đã hơi đục. Lúc Hoa trói xong cả chân trước, chân sau và buộc mõmrồi thì con chó đã mềm ra không còn cựa quậy nữa.
Du nghẹn ngào nén khóc...
Xuân Du
Hà Nội Tân Văn
Số ra ngày 14-4-1940