Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam bao quát những vấn đề cốt lõi, cơ bản nhất, trên cơ sở vận dụng và phát triểnsáng tạo học thuyết Mác - Lênin. Đó là các luận điểm về bản chất, mục tiêu và động lựccủa chủ nghĩa xã hội; về tính tất yếu khách quan của thời kỳ quá độ; về đặc điểm, nhiệmvụ lịch sử, nội dung, các hình thức, bước đi và biện pháp tiến hành công cuộc xây dựngchủ nghĩa xã hội ở nước ta. Tư tưởng đó trở thành tài sản vô giá, cơ sở lý luận và kim chỉnam cho việc kiên trì, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng ta, đồng thời gợimở nhiều vấn đề về xác định hình thức, biện pháp và bước đi lên chủ nghĩa xã hội phùhợp với những đặc điểm dân tộc và xu thế vận động của thời đại ngày nay.Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đạt được những thành tựu quantrọng, tạo ra thế và lực mới cho con đường phát triển xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Cùngvới tổng kết thực tiễn, quan niệm của Đảng ta về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủnghĩa xã hội ngày càng sát thực, cụ thể hóa. Nhưng, trong quá trình xây dựng chủ nghĩaxã hội, bên cạnh những thời cơ, vận hội, nước ta đang phải đối đầu với hàng loạt tháchthức, khó khăn cả trên bình diện quốc tế, cũng như từ các điều kiện thực tế trong nước tạonên. Trong bối cảnh đó, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và conđường quá độ lên chủ nghĩa xã hội, chúng ta cần tập trung giải quyết những vấn đề quantrọng nhất.Giữ vững mục tiêu của chủ nghĩa xã hộiHồ Chí Minh là người tìm ra con đường giải phóng dân tộc Việt Nam: Con đường độclập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội cũng chínhlà mục tiêu cao cả, bất biến của toàn Đảng, toàn dân ta. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhândân ta đã đấu tranh giành được độc lập dân tộc, từng bước quá độ dần lên chủ nghĩa xãhội. Trong điều kiện nước ta, độc lập dân tộc phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội, sau khigiành được độc lập dân tộc phải đi lên chủ nghĩa xã hội, vì đó là quy luật tiến hóa trongquá trình phát triển của xã hội loài người. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới đáp ứng được khátvọng của toàn dân tộc: độc lập cho dân tộc, dân chủ cho nhân dân, cơm no áo ấm cho mọingười dân Việt Nam. Thực tiễn phát triển đất nước cho thấy, độc lập dân tộc là điều kiệntiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vững chắccho độc lập dân tộc.Hiện nay, chúng ta đang tiến hành đổi mới toàn diện đất nước vì mục tiêu "dân giàu,nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" là tiếp tục con đường cách mạng độclập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà Hồ Chí Minh đã lựa chọn. Đổi mới, vì thế,là quá trình vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu độc lập dântộc và chủ nghĩa xã hội, chứ không phải là thay đổi mục tiêu.Tuy nhiên, khi chấp nhận kinh tế thị trường, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta phải tận dụng các mặt tích cực của nó, đồng thời phải biết cách ngăn chặn, phòng tránhcác mặt tiêu cực, bảo đảm nhịp độ phát triển nhanh, bền vững trên tất cả mọi mặt đờisống xã hội: kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa; không vì phát triển, tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá mà làm phương hại các mặt khác của cuộc sống con người.

Vấn đề đặt ra là trong quá trình phát triển vẫn giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, biếtcách sử dụng các thành tựu mà nhân loại đã đạt được để phục vụ cho công cuộc xây dựngchủ nghĩa xã hội, nhất là thành tựu khoa học - công nghệ hiện đại, làm cho tăng trưởngkinh tế luôn đi liền với sự tiến bộ, công bằng xã hội, sự trong sạch, lành mạnh về đạođức, tinh thần.Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, khơi dậy mạnh mẽ tất cả các nguồn lực, trước hếtlà nội lực để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nướcCông nghiệp hóa, hiện đại hóa là con đường tất yếu mà đất nước ta phải trải qua. Chúngta phải tranh thủ thành tựu của cách mạng khoa học và công nghệ, của điều kiện giao lưu,hội nhập quốc tế để nhanh chóng biến nước ta thành một nước công nghiệp theo hướnghiện đại, sánh vai với các cường quốc năm châu như mong muốn của Hồ Chí Minh.Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn: xây dựng chủ nghĩa xã hội là sự nghiệp của toàn dân, do Đảnglãnh đạo, phải đem tài dân, sức dân, của dân làm lợi cho dân, nghĩa là phải biết phát huymọi nguồn lực vốn có trong dân để xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.Theo tinh thần đó, ngày nay, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước phải dựa vào nguồnlực trong nước là chính, có phát huy mạnh mẽ nội lực mới có thể tranh thủ sử dụng hiệuquả các nguồn lực bên ngoài. Trong nội lực, nguồn lực con người là vốn quý nhất. Nguồn lực của nhân dân, của con người Việt Nam bao gồm trí tuệ, tài năng, sức lao động,của cải thật to lớn. Để phát huy tốt sức mạnh của toàn dân tộc để xây dựng và phát triểnđất nước, cần giải quyết tốt các vấn đề sau:- Tin dân, dựa vào dân, xác lập quyền làm chủ của nhân dân trên thực tế, làm cho chế độdân chủ được thực hiện trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người, nhất là ở địa phương, cơ sở, làm cho dân chủ thật sự trở thành động lực của sự phát triển xã hội.- Chăm lo mọi mặt đời sống của nhân dân để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.- Thực hiện nhất quán chiến lược đại đoàn kết dân tộc của Hồ Chí Minh, trên cơ sở lấyliên minh công - nông - trí thức làm nòng cốt, tạo nên sự đồng thuận xã hội vững chắc vìmục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đạiXây dựng chủ nghĩa xã hội phải biết tranh thủ các điều kiện quốc tế thuận lợi, tận dụngtối đa sức mạnh của thời đại. Ngày nay, sức mạnh của thời đại tập trung ở cuộc cáchmạng khoa học và công nghệ, xu thế toàn cầu hóa. Chúng ta phải tranh thủ tối đa các cơ hội do xu thế đó tạo ra để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế; phải có cơ chế, chính sáchđúng để thu hút vốn đầu tư, kinh nghiệm quản lý và công nghệ hiện đại, thực hiện kếthợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại theo tư tưởng Hồ Chí Minh.Muốn vậy, chúng ta phải có đường lối chính trị độc lập, tự chủ. Tranh thủ hợp tác phải điđôi với thường xuyên khơi dậy chủ nghĩa yêu nước, tinh thần dân tộc chân chính của mọingười Việt Nam nhằm góp phần làm gia tăng tiềm lực quốc gia.

Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế phải gắn liền với nhiệm vụ trau dồi bản lĩnh và bảnsắc văn hóa dân tộc, nhất là cho thanh, thiếu niên - lực lượng rường cột của nước nhà, đểkhông tự đánh mất mình bởi xa rời cội rễ dân tộc. Chỉ có bản lĩnh và bản sắc dân tộc sâusắc, mạnh mẽ đó mới có thể loại trừ các yếu tố độc hại, tiếp thu tinh hoa văn hóa loàingười, làm phong phú, làm giàu thêm nền văn hóa dân tộc.Chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch bộ máy nhà nước, đẩy mạnh đấutranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, thực hiện cần kiệm xây dựng chủ nghĩa xãhộiThực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phát huy quyền làm chủ củanhân dân cần đến vai trò lãnh đạo của một Đảng cách mạng chân chính, một Nhà nướcthật sự của dân, do dân và vì dân. Muốn vậy, phải:- Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền, một Đảng "đạo đức, văn minh". Cán bộ, đảng viên gắn bó máu thịt với nhân dân, vừa là người hướng dẫn, lãnh đạo nhân dân,vừa hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, gương mẫu trong mọi việc.- Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mạnh mẽ, của nhân dân, do nhân dân,vì nhân dân; thực hiện cải cách nền hành chính quốc gia một cách đồng bộ để phục vụđời sống nhân dân.- Bằng các giải pháp thiết thực, cụ thể, hình thành một đội ngũ cán bộ liêm khiết, tậntrung với nước, tận hiếu với dân; kiên quyết đưa ra khỏi bộ máy chính quyền những "ôngquan cách mạng", lạm dụng quyền lực của dân để mưu cầu lợi ích riêng; phát huy vai tròcủa nhân dân trong cuộc đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, giữ vững sự ổnđịnh chính trị - xã hội của đất nước.- Giáo dục mọi tầng lớp nhân dân ý thức biết cách làm giàu cho đất nước, hăng hái đẩymạnh tăng gia sản xuất kinh doanh gắn liền với tiết kiệm để xây dựng nước nhà. Trongđiều kiện đất nước còn nghèo, tiết kiệm phải trở thành quốc sách, thành một chính sáchkinh tế lớn và cũng là một chuẩn mực đạo đức, một hành vi văn hóa như Hồ Chí Minh đãcăn dặn: "Một dân tộc biết cần, biết kiệm" là một dân tộc văn minh, tiến bộ; dân tộc đóchắc chắn sẽ thắng được nghèo nàn, lạc hậu, ngày càng giàu có về vật chất, cao đẹp vềtinh thần