Văn hóa là một khái niệm hết sức đa nghĩa, phức tạp và khó xác định, bởi nó thể hiện trong toàn bộ mọi hoạt động, mọi lĩnh vực của xh, của cộng đồng, của mỗi gia đình cho tới từng cá nhân. Thuật ngữ văn hóa là một danh từ có ý nghĩa chuyên môn trong các ngành khoa học xh nhưng trong thực tế, nó lại được dùng với những ý nghĩa không chuyên môn. Có người cho rằng: văn hóa là biết cư xử, là hiểu biết, là trình độ học vấn, là những gì mang tính nghệ thuật như hội họa, múa, điêu khắc,… và các loại hình giải trí khác.

Về mặt thuật ngữ, văn hóa bắt nguồn từ tiếng La tinh: “Cultus”-gieo trồng. Nếu là Cultus agri thì có nghĩa là gieo trồng ruộng đất, còn nếu là cultus animi thì có nghĩa là gieo trồng tinh thần hoặc sự giáo dục bồi dưỡng tâm hồn con người và văn hóa được dùng theo nghĩa này. Cụ thể như nhà triết học Anh Thomas Hobbes (1588-1679): “Lao động giành cho đất gọi là sự gieo trồng và sự dạy dỗ trẻ em gọi là gieo trồng tinh thần”.

Từ ý nghĩa văn hóa là sự gieo trồng tinh thần mà các nhà khoa học đã đưa ra những khái niệm khác nhau về văn hóa. Ta có thể kể ra 1 số khái niệm:

-          Theo dân tộc học: văn hóa là một tổng thể phức tạp, bao gồm các hiểu biết, niềm tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, thói quen và bất kì 1 năng lực nào khác mà con người thu nhận được với tư cách là một thành viên của xh.

-          Văn hóa là toàn bộ cách sống của 1 dân tộc.

-          Văn hóa là tập hợp những quan niệm, giá trị, chuẩn mực và những mục tiêu mọi người trong xh cùng nhau chia sẻ trong đời sống hoạt động hàng ngày của họ.

-          Theo triết học: văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình thực tiễn lịch sử xh và đặc trưng cho trình độ đạt được trong sự phát triển lịch sử của xh. Điều đó có nghĩa là, những gì không phải là tự nhiên, do con người sáng tạo ra thì là văn hóa, như Marx nói, văn hóa là thế giới tự nhiên thứ 2 của con người.

-          Còn đối với các nhà xhh: văn hóa là sphẩm của con người, là cách quan niệm về csống, tổ chức cuộc sống và sống csống ấy.

Như vậy, văn hóa là một khái niệm phức tạp. Trong một số trường hợp, người ta đồng nhất khái niệm văn hóa với khái niệm học vấn. Sự đồng nhất này có khi được biểu hiện trên các văn bản có tính pháp quy. Tuy nhiên, có người đạt trình độ học vấn cao nhưng trong lối sống, cách ứng xử, trong quan hệ xh vẫn cứ bị coi là thiếu văn hóa.

Cũng không thể đồng nhất văn hóa với văn minh. Văn minh là trình độ phát triển đạt đến 1 mức nhất định của xh loài người, có nền văn hóa vật chất và tinh thần với những đặc trưng riêng. Văn minh thường dùng để chỉ trình độ phát triển của nhân loại ở 1 thời kì lịch sử nào đó. Văn minh có  nội dung: đô thị, nhà nước, chữ viết và trình độ kĩ thuật.

Tóm lại, văn hóa là một trong những mặt cơ bản của đời sống xh. Nó bao gồm 1 hệ thống các giá trị, cơ cấu, kĩ thuật, thể chế, các hệ tư tưởng…được hình thành trong quá trình hoạt động sáng tạo của con người, được bảo vệ và truyển lại cho thế hệ sau. Vì vậy, văn hóa có chức năng như là một khuôn mẫu chuẩn mực quy định các hành vi xh của cá nhân. Mỗi cá nhân, muốn trở thành con người xh, muốn hòa nhập vào cộng đồng thì phải tiếp thu, tuân thủ các chuẩn mực của văn hóa.