Bài cảnh ngày hè
Văn: Cảnh Ngày Hè
Đề bài : Cảm nhận của anh chị về bài thơ Cảnh ngày hè
Bài làm
Nguyễn Trãi là đại thi hào dân tộc, người anh hùng cứu quốc thuở “Bình Ngô’. Là danh nhân văn hóa của Đại Việt, thơ chữ Hán hay cũng như thơ chữ Nôm của Nguyễn Trãi đều đẹp đẽ sâu sắc, là biểu tượng cao quý của nền văn hiến Việt Nam. Tập thơ Quốc  m thi tập
của Nguyễn Trãi hiện còn hơn 254 bài thơ được chia ra nhiều loại, nhiều đề tài khác nhau. Phần lớn những bài thơ trong Quốc  m thi tập là không có nhan đề .Bài thơ “Cảnh ngày hè” là bài 43/61 thuộc phần Bảo Kính Cảnh giới .Các bài thơ trong mục này có nội dung giáo huấn trực tiếp nhưng bài thơ “Cảnh ngày hè” lại đậm chất trữ tình ,nó là tâm hồn của tác giả hòa vào thiên nhiên cảnh vật để thưởng thức bức tranh ngày hè và tình yêu tha thiết với thiên nhiên cảnh vật.

Đề tài về mùa hè, “Cảnh ngày hè” được nói đến nhiều trong thơ văn dân tộc. Như trong thơ của Hồ Xuân Hương ,trong thơ của nguyễn Khuyến đều viết về mùa hè rất hay .Bài thơ này của Nguyễn Trãi là một thi phẩm khá tiêu biểu .Nó nói lên cảnh sắc mùa hè của làng quê và nỗi ước mong của nhà thơ.Ngay từ câu thơ đầu tiên đã nói lên hoàn cảnh sống của thi nhân “hồi hóng mát thuở ngày trưởng” Đằng sau vần thơ là hình ảnh của 1 cụ già tay cầm quạt giấy đang đi dạo mát, lúc bấy giờ nhà thơ không còn bị ràng buộc bởi vòng danh lợi mà thú vui nơi ruộng vườn ,làm bạn với cây cỏ hoa lá nơi quê nhà. “Ngày trường ‘ là ngày dài ,”rồi” là rỗi rãi thong thả nhàn hạ trong công việc lẫn tâm hồn .Câu thơ thể hiện một nếp sinh hoạt nhàn nhã trong buổi ngày dài lấy việc hóng mát là niềm vui để thoải mái thư thái tâm hồn .Có lẽ nhà thơ viết bài thơ này khi đã lui về ở ẩn tại Côn Sơn. Cảnh sắc ngày hè trước hết là bóng cây hòe ,lá hòe xanh thẫm, xanh lục. Cành lá xum xuê um tùm,lá’ đùn đùn ‘ lên thành từng chùm từng đám xanh tươi tràn đầy sức sống “Hòe lục đùn đùn tán rợp giương “ Tán hòe tỏa bóng mát che rợp cả sân ,ngõ.Những tán cây xòe ra như những chiếc ô căng tròn. Mỗi từ ngữ trong câu thơ là một nét vẽ màu sắc tạo hình gợi tả sức sống của cảnh vật đồng quê trong những ngày hè. Ngôn ngữ thơ rất bình dị, hàm súc và hình tượng .Cái tài năng và tinh tế của Nguyễn Trãi đó là nhà thơ đã sử dụng từ “đùn đùn” .Người đọc như cảm nhận được tán lá đang đùn dầy lên.Câu thơ rất động và gợi một sức sống căng tràn lan tỏa. Cây hòe vốn được trồng nhiều ở làng quê vừa làm cảnh vừa tỏa bóng mát, hòe nở hoa vào mùa hè và màu vàng. Trong văn học , hòe được gắn liền với điển tích “giấc hòe””sân hòe” .Ở những bài thơ khác, Nguyễn Trãi cũng sử dụng cây hòe trong bài thơ của mình “Lại có hoa hòe chen bóng lục” “Đằng đẵng ngày chầy giương tán đùn đùn bóng rợp phủ màn hòe” (Vịnh cảnh ngày hè) .Tiếp đó là khóm thạch lựu ở hiên nhà trổ hoa rực rỡ  “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ” >Thức chỉ màu trong cành lá xanh biếc thì đóa hoa lựu như những chiếc đèn lồng phóng ra chiếu ra phun ra những tia lửa đỏ chói rực rỡ . Từ phun đc tg dùng rất gợi . trong truyện kiều cũng có câu ‘Đầu tường lửa lựu đơm bông “. Từ đầu tường ,phun thức đỏ đến lửa lựu lập lòe là một quá trình sáng tạo ngôn ngữ thi ca. Nhà thơ Nguyễn Trãi thiên về sức sống căng tràn của cây lựu đang phun ra màu đỏ .Còn nhà thơ Nguyễn Du thiên về màu sắc. Đó là vẻ đẹp đa dạng của ngôn ngữ thi ca .Sen hồng trong ao đã bắt đầu nở hoa thơm ngát “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương “.Sen là biểu tượng cho cảnh sắc mùa hè ở làng quê. hoa sen bắt đầu tỏa hương thơm ngát cũng là thời điểm mùa hè đã đến .Nguyễn trãi đã chọn cây hòe ,thạch lựu, sen hồng để tả và đưa vào cảnh sắc ấy vô cùng xinh đẹp mà bình dị .Nhà thơ đã gắn tâm hồn mình với cảnh vật ngày hè, thả hồn mình vào khung cảnh thiên nhiên để tâm hồn thư thái thoải mái .Thiên nhiên trong thơ Ức Trai rất hữu tình và thân thuộc, cỏ cây gần gũi mến yêu “Ao cạn vớt bèo cấy muống/ Trì thanh phát cỏ ương sen”(Thuật hứng số 24).Mùa hè rất đẹp và rộn ràng trong khúc nhạc đồng quê ngoài tiếng tu hú ,tiếng sáo diều còn có tiếng ve , tiếng cười nói lao xao rất đời thường “Lao xao chợ cá làng ngư phù/Dắng dỏi tịch vẻ lẩu tịch dương “.Sau khi tả màu sắc và sức sống của các cây nhà thơ đã nói đến âm thanh của mùa hè,nói đến khúc nhạc của đồng quê. Tiếng lao xao từ bên kia chợ cá ,một làng chài xa vọng lại. Đó là tín hiệu của cuộc sống rất dân dã ,đầy muối mặn và mồ hôi .Nhà thơ lắng nghe nhịp sống đời thường ấy với bao  niềm vui.Lao xao là từ láy tượng thanh gợi tả sự ồn ào nhộn nhịp đến từ một cuộc sống no đủ.Hòa điệu với tiếng lao xao của chợ cá là tiếng ve vang lên rộn rã nhịp nhàng.Cầm ve tả âm thanh ve kêu như tiếng đàn cầm .Dắng dỏi là inh ỏi - âm thanh của tiếng ve trầm bổng ngân vang xa .Ngôi lầu buổi xế chiều trở nên náo động rộn ràng nhà thơ lấy tiếng ve để đặc tả khung cảnh buổi chiều mùa hè ở làng quê lúc hoàng hôn buông xuống .Nắng đã tắt mà tiếng ve vẫn còn ngân vang .Câu thơ đã đặt trong thế đối lập, lấy cái độc để tả cái tĩnh là một nét vẽ đầy tinh tế làm nổi bật cái không khí êm ả của một buổi chiều hè nơi thôn dã.Trở về với Côn Sơn nhà thơ đã từng bồi hồi”Trong tiếng cuốc kêu xuân đã muộn” Giờ đây thi sĩ lại thả hồn trong khúc ca dân dã “ Cầm ve “ của buổi chiều tà, tiếng ve lúc hoàng hôn thường gợi nhiều bâng khuâng .Vì ngày tàn màn đêm đang dần buông xuống nhưng với Nguyễn Trãi đã trở thành bản đàn ve, nhạc khoan trầm bổng “dắng dỏi” vang xa làm cho khung cảnh làng quê bỗng rộn ràng lên niềm vui .Bức tranh ‘ngày hè’ đc tả bằng rất nhiều giác quan , nhà thơ đã thả hồn vào ko gian cảnh vật.Tâm hồn cũng như hòa nhập đồng điệu vs thiên nhiên cảnh vật.”Dễ có Ngu Cầm đàn một tiếng/Dân giàu đủ khắp đòi phương’.Dễ có nghĩa là đáng lẽ có Ngu Cầm là đàn thần của vua Thuấn , khúc đàn ấy gẩy lên nhân dân đc sống trong hạnh phúc thanh bình . Câu kết cảm xúc trữ tình đc diễn tả bằng một điển tích ,phản ánh một khát vọng cao đẹp của nhà thơ .Ức Trai chân thành bày tỏ hãy để cho ta cây đàn thần vua Thuấn, ta sẽ gảy lên khúc Nam Phong cầm mong cho mọi nhà mọi chốn khắp phương trời đc ấm no. Hai câu kết toát lên một tình yêu lớn ,nhà thơ lúc nào cũng hướng về nhân dân ,mong ước và hy sinh phấn đấu cho hạnh phúc của nhân dân .Trong thơ của Nguyễn Trãi thì câu kết luôn là sự hội tụ bừng sáng những tư tưởng tình cảm cao cả đẹp đẽ vì thế mà câu kết đã để lại trong tâm hồn người đọc những ấn tượng sâu sắc”Bui một tấc lòng ưu ái cũ/Đêm ngày cuồn cuộn nước triều Đông’

Bài thơ cảnh ngày hè thể hiện cái đặc sắc tinh tế của tâm hồn Nguyễn Trãi. Đó là một tâm hồn nhạy cảm trước thiên nhiên cảnh vật. Nhà thơ đã thể hiện thành công sáng tạo thể thơ thất ngôn xen lẫn câu thơ lục ngôn .Từ ngữ hình ảnh gần gũi ,quen thuộc và dân dã.Sử dụng thành công thủ pháp đối lập ,điệp từ ,tất cả đã tạo nên bài thơ hay.Tác giả đã gửi gắm một tình yêu thiên nhiên nồng hậu một tấm lòng thiết tha với cuộc sống một điều mong ước tốt đẹp cho hạnh phúc của nhân dân.Khi học xong bài thơ cảnh ngày hè chúng ta thêm trân quý cs thiên nhiên và yêu thương con người .