1. Nguyên nhân vàng da tắc mật:
• người lớn :
- sỏi mật
- u đầu tụy
- K gan : K tb gan , K đường mật
- Nguyên nhân khác: K bóng vater, viêm chít hẹp cơ Oddi, sẹo hẹp trong mổ OMC, hạch cuống gan đè vào OMC.
Các nguyên nhân này thường chuẩn đoán khó.
• ở trẻ em:
- jun chui ống mật
- u nang OMC
- ở trẻ sơ sinh: teo đường mật bẩm sinh.
2. nguyên nhân vàng da :
• trước gan ( do tan huyết , TB gan k biến đổi kịp toaàn bộ bilirubin tự do thành bilirubin liên hợp do đó bil tự do tăng cao trog máu )
- trẻ sơ sinh
- ngộ độc: Mg, Pb
- mật cá trắm , rắn cắn
• Tại gan ( do tt TB gan : nên khả năng hoạt động của nó giảm, sự chuyển hóa bil gián tiếp thành trực tiếp bị rối loạn )
- Viêm gan VR :B, C
- Xơ gan mãn
- Viêm gan mãn
• sau gan ( nguyên nhân cơ học: cản trở lưu thông mật ruọt gây nên ứ mật , tăng bil liên hợp )
- tắc mật do sỏi ( > 80 %)
- tắc do u bóng vater, u đường mật
- nang đường mật, teo đường mật bẩm sinh
- K túi mật, U đầu tụy, K dd, K đại tràng
3. triệu chứng vàng da tắc mật
• cơ năng :
- tam chứng charcot gồm 3 trch đau sốt vàng da xuất hiện theo thứ tự thành từng đợt và cũng mất đi theo thứ tự:
+ đau bụng : vị trí HSP or trên rốn
sỏi OMC : dữ dội , đau lan lên vai, ra sau : cơn đau quặn gan.
U nang OMC : đau dữ dội
K gan : đau ít
Teo đường mật bẩm sinh, U đầu tụy gđ muộn : k đau
Cơ chế đau : do viêm đường mật và tăng áp lực đường mật.
+ sốt: sỏi mật : sốt cao. Rét run
K gan : sốt nhẹ
U đầu tụy, u bóng vater. K đường mật, teo đường mật bẩm sinh: k sốt nhưng gđ cuối có thể sốt do nhiễm khuẩn đường mật
+ vàng da, vàng niêm mạc:
Sỏi mật: vàng xạm
U đầu tụy : vàng rơm
- trch khác :
+ phân bạc màu : tùy theo mức độ tắc mà phân có thể bạc màu hoặc trắng như matit hoặc màu bt ( nếu như k tắc hoàn toàn). Nếu phân bạc màu nhưu phân cò thì là trch đặc hiệu của vàng da tắc mật
+ nước tiểu vàng: trong nc tiểu có sắc tố mật. Vàng như nghệ hoặc sẫm màu như nc vối đặc.
+ RLTH : ỉa chảy do mât k xuống đc đường tiêu hóa, có hiện tượng lên men, ỉa chảy tăng khi ăn mỡ và lúc này phân bóng như bôi dầu
+ngứa da : càng gãi càng ngứa, dùng thuốc kháng histamine mà k đỡ, do muối mật lắng đọng ở tổ chức dưới da kích thích vào đầu mút thần kinh gây ngứa
• thực thể:
+ nhìn:
- da niêm mạc vàng ( da bàn tay, gốc lưỡi, niêm mạc mắt )
- vết chầy xước do gãi
- có thể tấhy bụng chướng
+ sờ:
- thấy túi mật căng to di động theo nhịp thở, ấn điểm túi mật rất đau ( trch đặc hiệu của vàng da tắc mật) nếu túi mật viêm xơ teo : dh Murphy (+)
- gan to ứ mật : mật độ mềm , bờ tù , nếu xơ gan mật : gan chắc, bờ sắc , có tuần hoàn bàng hệ
- lách to do tắc mật lâu ngày nên xơ gan - > tăng áp lực tĩnh mạch cửa - > ứ máu ở lách
- có thể sờ thấy u đầu tụy hay u nag ÔMC
• toàn thân :
- vàng da: da bàn tay, gốc lưỡi, niêm mạc mắt
- hội chứng nhiễm khuẩn : (do ứ mật lâu ngày làm vi khuẩn trong tá tràng trào ngược lên đường mật )
+ môi khô, lưỡi bẩn
+ sốt cao có kèm rét run
- mạch chậm ( do ứ đọng muối mật tác động lên trung khu điều hòa vận mạch ): khi bn tắc mật lâu ngày or tắc mật hoàn toàn
- xuất huyết dưới da ( do mật có chức năng hấp thu vitamin D trong lipid ở tá tràng , khi ứ mật , gan thiếu vitamin D không tổng hợp đc prothrombin, nên máu khó đông - > xuất huyết ) : thấy các vết màu tím dưới da
• cận lâm sàng:
- xét nghiệm SH máu
+ BC tăng, neutron tăng
+ bil máu tăng, chủ yếu là tăng bil trực tiếp
+ photphatase kiềm tằg
- xét nghiệm SH nước tiểu
+ sắc tố mật + muối mật tăng
+ urobilinogen giảm or mất
- siêu âm :
+ ÔMC dãn , đường mật dãn, túi mật căng to thành dày
+ hả nguyên nhân tắc mật : sỏi mật : hình đậm âm có bóng cản âm nằm trong đường mật
U đầu tụy : khối tăng âm
U đường mật : đậm âm, k có bóng cản âm
- XQ:
Chụp mật có thuốc cản quang: đánh giá kích thước, số lượng sỏi túi mật, hình dạng kích thước túi mật, hoạt động co bóp túi mật
Chụp đường mật bằng thuốc cản quang đường TM
Chụp đường mật qua xuyên gan: chỉ làm khi đường mật giãn , cho hình ảnh đường mật rõ ràng
Chụp đường mật _ tụy ngược dòng
- Chụp CT, cộng hưởng từ
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro