Tên khai sinh: Nguyễn Kim Thành (1920-2002).

- Quê: Thừa Thiên Huế.

Sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống Nho học và yêu văn chương.  Quê hương và gia đình đã có ảnh hưởng lớn đến hồn thơ Tố Hữu.

-Ông sớm giác ngộ CM - vào Đảng khi mới 18 tuổi.

-Từng giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và nhà nước.

II. Sự nghiệp.

*Đối với T Hữu, con đường CM và con đường thơ có sự thống nhất không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường Cách mạng.

1. Tập thơ "Từ ấy":

- Tập thơ đầu tiên ứng với 10 năm đầu của chặng đường hoạt động Cách mạng.

- Tập thơ gồm 3 phần: Máu lửa, Xiềng xích, Giải phóng.

- Nội dung: Là niềm hân hoan của tâm hồn người thanh niên trẻ tuổi đang "băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời" đã gặp lý tưởngtìm thấy lẽ sống.

- Giá trị: Là chất men say lý tưởng, chất lãng mạn trong trẻo, tâm hồn nhạy cảm sôi nổi, trẻ trung của một cái tôi trữ tình mới.

2. Tập thơ ''Việt Bắc'' (1947 - 1954).

Đánh dấu bước chuyển mình mới của thơ TH trong chặng đường này:

-Nội dung:

+ Là bản hùng ca về cuộc kháng chiến 9 năm chống Pháp với những chặng đường gian lao anh hùng và thắng lợi.

 + Thể hiện thành công hình ảnh và tâm tư của quần chúng cách mạng.

  + Kết tinh những tình cảm lớn của con người Việt Nam kháng chiến mà bao trùm và thống nhất mọi tình cảm là tấm lòng yêu nước.

 -Giá trị: Là một trong những thành tựu xuất sắc của văn học chống Pháp.

3. Tập thơ "Gió lộng "(1955 - 1961).

Có sự kết hợp của cái tôi trữ tình công dân khi khai thác các đề tài lớn: Xây dựng xã hội chủ nghĩa, đấu tranh thống nhất đất nước, tình cảm quốc tế vô sản.

4. Tập thơ "Ra trận" và tập thơ "Máu và hoa".

 - Cổ vũđộng viênca ngợi cuộc chiến đấu.

 - Mang đậm tính chính luận - thời sự chất sử thi và âm hưởng anh hùng ca.

5. Các tập thơ còn lại.

III. Phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu.

1. Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình - chính trị.

 - Tố Hữu là một thi sĩ - chiến sĩ, thơ là sự thống nhất giữa cách mạng và cảm xúc trữ tình.

 - Thơ Tố Hữu khai thác cảm hứng từ đời sống chính trị của đất nước, từ hoạt động cách mạng và tình cảm chính trị của bản thân tác giả.

 - Lí tưởng cách mạng là ngọn nguồn mọi cảm hứng của nghệ thuật thơ Tố Hữu. Lí tưởng thực tiễn cách mạng ở mỗi thời kì là đề tài, chủ đề sáng tác của nhà thơ .

Ví dụ: Việt Bắc gắn liền với cuộc kháng chiến 9 năm chống thực dân Pháp.

Tố Hữu là nhà thơ Cách mạng, nhà thơ của lí tưởng cộng sản. Con đường thơ bắt đầu cùng lúc

với sự giác ngộ lí tưởng cộng sản, quá trình sáng tác nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng.

2.Thơ Tố Hữu thiên về khuynh hướng  sử thi và cảm hứng lãng mạn.

- Thơ TH tập trung thể hiện những vấn đề cốt yếu của đời  sống Cách mạng và vận mệnh của dân tộc  Cảm hứng về lịch sửdân tộc chứ không hướng về đời tư, hướng về những lẽ sống lớn tình cảm lớn, niềm vui lớn.

- Nhân vật trữ tình luôn đại diện cho những phẩm chất của giai cấp, dân tộc thậm chí là của lịch sử và thời đại.

3. Thơ Tố Hữu có giọng tâm tình ngọt ngào:

- Thơ TH  chọn cách xưng hô gần gũithân mật (bạn đời ơi, đồng bào ơi, em ơi, …).

4. Thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà.

- Về nội dung: thơ TH phản ánh đậm nét con người Việt Nam.

-Về nghệ thuật: Tố Hữu sử dụng thành công các thể thơ thuần dân tộc (thơ lục bát, thơ bảy chữ) ngôn ngữ thơ gần với lối nói quen thuộc của dân tộc, giàu nhạc điệu.

IV. Tổng kết.

-Vị trí thơ Tố Hữu: Là một thành công xuất sắc của thơ cách mạng, thơ trữ tình chính trị, kế tục truyền thống lớn của thơ ca dân tộc.

-Thơ Tố Hữu là sự kết hợp của hai yếu tố: Cách mạng và dân tộc trong nghệ thuật.

-Sức hấp dẫn của thơ Tố Hữu ở niềm say mê lí tưởng và tính dân tộc đậm đà.

PHanTICH

-Đoạn thơ đã tái hiện được không khí của cuộc chia tay đầy lưu luyến bịn rịn sau 15 năm gắn bó ân tính giữa kẻ đi người ở.  Đó là không khí ân tình của hồi tưởng, hoài niệm của ứơc vọng và tin tưởng.

-Kết cấu: Theo lối đối đáp quen thuộc của ca dao dân ca. Không đơn thuần là lời hỏi-đáp mà là sự hô ứng đồng vọng, là sự độc thoại của tâm trạng.  Đó là cách "phân thân", "hoá thân" để bộc lộ tâm trạng được đầy đủ hơn.

-Giọng điệu: Ngọt ngào êm ái, giọng tâm tình.

2. Cuộc chia tay và tâm trạng của người đi kẻ ở.

a. Tâm trạng khi chia tay.

-Người ở lại lên tiếng trước và gợi nhắc về những kỷ niệm gắn bó suốt 15 năm.

                    "Mình về mình có nhớ ta

          Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng"

-Người ra đi cũng cùng tâm trạng ấy nên nỗi nhơ không chỉ hướng về người khác mà còn là nhớ chính mình.

-Lời hỏi đã khơi gợi cả một quá khứ đầy ắp kỷ niệm khơi nguồn cho mạch cảm xúc nhớ thương tuôn chảy.

-Nhà thơ đã sử dụng sáng tạo hai đại từ nhân xưng 'mình" và "ta".

+Trong Tiếng Việt "mình" và "ta" khi thì chỉ ngôi thứ nhất và nhiều khi lại để chỉ ngôi thứ hai hoặc chỉ chung cả hia đối tượng tham gia giao tiếp (chúng ta..

+Trong đoạn thơTố Hữu đã dùng cặp đại từ "mình-ta" với cả hian nghĩa một cách sáng tạo (mình và ta có sự hoán đổi cho nhau) để dễ dàng bộ lộ cảm xúc, tình cảm.

b. Nối nhớ da diết mênh mang với nhiều sắc thái và cung bậc khác nhau.

-Trong niềm hoại niệm, nỗi nhớ có ba phương diện gắn bó không tách rời: nhớ cảnh, nhớ người và nhớ về những kỷ niệm kháng chiến.

-Nỗi nhớ về thiên nhiên Việt Bắc:

+Thiên nhiên Việt Bắc hiện lên với vẻ đẹp đa dạng theo thời gian, không gian khác nhau (sương sớm, nắng chiều, trăng khuya ,các màu trong năm).

+Thiên nhiên trở nên đẹp hơn hữu tình hơn khi có sự gắn bó với con người (người mẹ địu con lên rẫy, người đan nón, em gái hái măng…).

-Đoạn thơ từ câu "Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi" đến câu "Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung" là đoạn thơ tả cảnh đặc sắc của Tố Hữu.

+Đoan thơ được sắp xếp xen kẽ như một câu tả cảnh lại có một câu tả người, thể hiện sự gắn bó giữa cảnh và người.

+Cảnh vật hiện lên như một bức tranh tứ bình với bốn mùa (xuân, hạ,thu, đông) trong đó mỗi mùa có nét đẹp riêng.

-Nỗi nhớ về cuộc sống và con người Việt Bắc.

+Cuộc sống thanh bình êm ả:

              "Nhớ sao tiếng mõ từng chiều

          Chày đêm nện cối đều đều suối xa"

+Cuộc sống vất vả khó khăn trong kháng chiến:

             "Thương nhau chia củ sắn lùi

          Bát cơm xẻ nửachăn sui đắp cùng"

Đó là cảnh sinh hoạt bình dị của người dân Việt Bắc. Nét đẹp nhất chính là nghĩa tình và lòng quyết tâm đùm bọc, che chở cho cách mạng hy sinh tất cả vì kháng chiến dù cuộc sống rất còn khó khăn.

-Nỗi nhớ về những kỷ niệm kháng chiến:

+Những cảnh rộng lớnnhững hoạt động tấp nập sôi động của cuộc kháng chiíen được tái hiện với bút pháp đậm nét tráng  ca:

          Những đường Việt Bắc của ta

          Đêm đêm rầm rập như là đất rung

          Quân đi diệp điệp trùng trùng

          Ánh sao đàu súng bạn cùng mũ nan

          Dân công đỏ đuốc từng đoàn

          Bước chân nát đá muốn tàn lửa bay

-Nhịp thơ thay đổi từ nhịp chậm dài sang nhịp ngắn mạnh mẽ dồn dập.

-Giọng thơ từ trầm lắng chuyển sang giọng sôi nổi náo nức.

-Nhà thơ đã tập trung khắc hoạ hình ảnh Việt Bắc-quê hương cách mạng, nơi đặt niềm tin tưởng hy vọng của cả dân tộc thành một vùng đất linh thiêng không thể phai mờ.

          Ở đâu u ám quân thù

          Nhìn lên Việt Bắc: cụ Hồ sáng soi

          Ở đâu đau đớn giống nòi

          Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền

Cảm hứng về kháng chiến về cách mạng gắn liền với cảm hứng ca ngợi lãnh tụ (Việt Bắc và cụ Hồ là một) Đây là một đặc điểm thường thấy trong thơ Tố Hữu

3. Những đặc sắc về nghệ thuật của đoạn thơ.

Việt Bắc tiêu biểu cho phong cách thơ Tố Hữu:

-Tính trữ tình-chính trị: Việt Bắc là khúc hát ân tình thuỷ chung của những người cách mạng với lãnh tụ, với Đảng và cuộc kháng chiến.

-Giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết.

-Nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc: Thể hiện ở thể thơ lục bát, kết cấu đối đáp, nghệ thuật sử dụng hình ảnh và biện pháp so sánh ẩn dụ quen thuộc của ca dao.