I- QuátrìnhđổimớinhậnthứccủaĐảngvềnềnkinhtếthịtrườngquacác
Đại hội Đảng VI,VII,VIII,IX,X
1. TưduycủaĐảngvềkinhtếthịtrườngtừĐạihộiVIđếnĐạihộiVIII
Thứnhất:KTTTkhôngphảicáiriêngcócủaCNTBmàlàthànhtựuchungcủa nhân loại:
- KTHH ra đời từ KTTN, KTTTlà giai đoạnphát triển caocủa KTHH
- KTHHlàhìnhthứctổchứckinhtếxãhộimàsảnphẩmcủaquátrình dùngđể thoả mãn nhu cầucủa con người thông qua trao đổi, mua bán
- KTTTlàphươngthứctổchức,vậnhànhnềnkinhtế,làphươngtiệnđiềutiếtkinh tếlấycơchếthịtrườnglàmcơsởđểphânbổcácnguồnlựckinhtếvàđiềutiết mối quan hệ giữa người với người
- KTHHvàKTTTgiốngnhauvềbảnchất(đềuchịusựđiềutiếtcủacơchếthị trường)và nguồn gốc(xuất phát từ KTTN vàsự phân công lao động xãhội)
- KTHHvàKTTTkhácnhauvềtrìnhđộpháttriển:KTTTpháttriểnsaunênvới trìnhđộcaohơn,KTHHcóđầurathôngquathịtrườngnhưngđầuvàothìchưa chắc,trong khi KTTTcó cả đầu ra và đầuvào thông qua thị trường
-> Tómlại:KTTTtồntạivàpháttriểnlàtấtyếukháchquan,nókhôngphảilàsản phẩmriêngcủaCNTBmàlàthànhtựuchungcủanhânloạinhưnghiệnnaycó nhiều mô hình KTTTkhác nhau (KTTTtự do, KTTTxã hội)
Thứ hai: KTTTcòn tồn tại khách quan trong thời kì quá độ lên CNXH
- Tính tất yếu khách quan phải pháttriển KTTTtrong thời kì quá độ lên CNXH
+ KTTTlà 1 kiểu tổ chức kinh tế, là trình độ phát triển caocủa KTHH
+ KTTTđốilậpvớiKTTN,chứkhôngphảilàđặctrưngbảnchấtcủa1chếđộkinh tế cơbản của xã hội
+ KTTTtồn tại ở nhiều phương thức sản xuấtkhác nhau
+ Trongthờikìquáđộcónhữngcơsởkinhtếlàđiềukiệntồntạivàpháttriểncủa
KTTTvà phát triển KTTTlà cầnthiết cho quá trình xâydựng CNXH
-> Vì vậy mô hình phát triển tổng quát của nước ta là: “pháttriển KTHH nhiều thành phầntheođịnhhướngXHCN,vậnhànhtheocơchếthịtrườngcósựquảnlícủa nhà nước”
- Đặctrưng của mô hình:
+ Cácđơnvịkinhtếcóquyềntựchủtrongsảnxuấtkinhdoanh,cạnhtranhvàhợp tácvới nhau
+ Cácđơnvịkinhtếlựachọnlĩnhvựckinhdoanhvàphươngántổchứcsảnxuất theo sựhướng dẫn của thị trường
+ Nhànướcquảnlínềnkinhtếđểđịnhhướng,dẫndắtcácthànhphầnkinhtế,tạo môitrườngthuậnlợichosảnxuấtkinhdoanhbảođảmhàihòagiữapháttriển kinh tế và pháttriển xã hội
Thứ ba: Sự cần thiết phải sửdụng kinh tế thị trường để xây dựng XH ở nước ta Kinhtếthịtrườngcóvaitròtolớntrongpháttriểnkinhtếxãhộivìđặctrưng chung củaKTTT:
- Cácchủ thể kinh tế có tính độc lập,có quyền tự chủ trong sảnxuất kinh doanh
- Giácảdothịtrườngquyếtđịnh,hệthốngthịtrườngpháttriểnđầyđủvàcótác dụng là cơsở cho việc phânphối cácnguồn lực kinh tế
- Nềnkinhtếcótínhmởcaovàvậnđộngtheoquyluậtvốncócủanềnkinhtếthị trường
- Nềnkinh tếthị trường hiện đại còn có sựđiều tiết vĩ mô của nhà nước
2. TưduycủaĐảngvềkinhtếthịtrườngtừĐạihộiIXđếnĐạihộiX Đại hội IX:
- Môhình tổng quát: KTTTđịnh hướng XHCN
+ KháiniệmnềnKTTTđịnhhướngXHCNtheodhIX:1kiểutổchứcktvừatuân theoquyluậtcủakt3vừadựatrêncơsởvàchịusựdẫndắtchiphốibớicác nguyên tắcvà bản chất củaCNXH
Điểmpháttriển:quanniệmtrướcđâychỉcoiKTTTlàphươngtiện,thìhiệnnay coi KTTTvừa là phương tiện vừa là mục đích
+ Thế mạnh của thị trường là để phát triểnLLSX
+ Tính định hướng XHCN: thể hiện ở QHSX
- BảnchấtcủaKTTTđịnhhướngXHCN:khôngphảilàkinhtếkếhoạchhóatập trung,cũngkhôngphảilàKTTTTBCNvàcũngchưahoàntoànlàKTTTXHCN vì nó chưa cóđầy đủ cácyếu tố XHCN
ĐạihộiX:TínhđịnhhướngXHCNtrongpháttriểnKTTTởnướctathểhiệnqua
4 tiêu chí:
- Vềmụctiêupháttriển:nhằmthựchiện”dângiàu,nướcmạnh,xãhộicôngbằng, dânchủvàvănminh”.Thểhiệnmụctiêupháttriểnktvìconngườigpllsxptkt để nângcao đời sống chomọi người
- Phươnghướngpháttriển:pháttriểnnềnkinhtếnhiềuhìnhthứcsởhữu,nhiều thànhphầnkinhtếtrongđóKTNNgiữvaitròchủđạo,làcôngcụchủyếuđiều tiết nền kt
Đại hội X tiếp tụchoàn thiện nhận thức về sởhữu vàcácthành phần kinh tế:
+ Khẳngđịnhcó3chếđộsởhữu(toàndân,tậpthểvàtưnhân),hìnhthành5thành phần kinh tế
+ KTNNgiữvaitròchủđạo,làlựclượngvậtchấtđểnhànướcđiềutiếtvàđịnh hướng nền kinh tế
+ KTNNvàkinhtếtậpthểngàycàngtrởthànhnềntảngcủanềnkinhtếquốcdân, kinh tế tư nhân là một trong cácđộng lực củanền kinh tế
- Vềđịnh hướng xãhội vàphân phối
+ Lĩnh vực xã hội: kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và côngbằng xã hội
+ Lĩnhvựcphânphối:nhiềuhìnhthứcphânphốitrongđóphânphốitheokếtquả lao động,hiệu quảkinh tế và phúc lợi xã hội là chủ yếu
+ Vềquảnlí:pháthuy vaitròlàm chủcủanhân dân,bảođảmvai trò quảnlí củanhà nước phápquyền XHCN, dưới sựlãnh đạo của Đảng
II -Quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCNở nước ta
1. Mụctiêuvàđiểmcơbản
a. Thể chếkinh tế và thể chế KTTT
Thểchếkinhtế :làmộthệthốngcácquyphạmphápluậtnhằmđiềuchỉnhcác chủ thểkinh tế,cáchành vi sảnxuất kinh doanh và cácquan hệ kinh tế
* Nội dung củathể chế kinh tế:
- Cácđạoluật,quychế,quytắc,chuẩnmựcvềkinhtếgắnvớicácchếtàivềkinh tế
- Cáctổchứckinhtế,cáccơquanquảnlínhànướcvềkinhtếvàcơchếvậnhành nền kinh tế
ThểchếKTTT :làmộttổngthểbaogồmcácquytắc,luậtlệvàhệthốngcácthực thể,tổchứckinhtếđượctạolậpnhằmđiềuchỉnhcáchoạtđộnggiaodịch,trao đổi trên thị trường
* NộidungcủathểchếKTTT:Cácquytắcvềhànhvikinhtếdiễnratrênthị trường
- Cáchthức thực hiện cácquy tắc nhằm đạt được mục tiêu hay kết quảmong muốn
- Cácthị trường -nơi cáchàng hóađược giao dịch, traođổi
Thể chếKTTT định hướngXHCN:
- Cáchhiểuthứnhất :làthểchếKTTTtrongđócácthiếtchế,côngcụvànguyên tắcvậnhànhđượctựgiáctạolậpvàsửdụngđểpháttriểnLLSX,cảithiệnđời sốngnhândânvì mụctiêudângiàu, nướcmạnh,xã hộicông bằngdânchủ vàvăn minh
- Cáchhiểuthứhai:thểchếKTTTđịnhhướngXHCNlàcôngcụhướngdẫncho cácchủthểtrongnềnkinhtếvậnđộngtheođuổimụctiêukinhtếxãhộitốiđa, chứ không đơn thuần làmụctiêulợi nhuậntối đa
b. Mục tiêu hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN
Mục tiêu cơ bản (dài hạn)
- LàmchothểchếphùhợpvớinhữngnguyêntắccơbảncủathểchếKTTT,thúc đẩynềnkinhtếpháttriểnnhanh,hiệuquả,bềnvững,hộinhậpkinhtếquốctế thànhcông,giữvữngđịnhhướngXHCN,xâydựngvàbảovệvữngchắctổquốc Việt NamXHCN
- Mụctiêu này hoàn thành cơbản vào năm 2020
- Từngbướcxâydựngđồngbộhệthốngphápluật,đảmbảochonềnkinhtếphát triển thuận lợi
- Đổimớimôhìnhtổchứcvàphươngthứchoạtđộngcủacácđơnvịsựnghiệp công
- Pháttriểnđồngbộ,đadạngcácloạihìnhthịtrườngcơbảnthốngnhấttrongcả nước, từng bước hội nhập với thị trường khu vựcvà thế giới
- Giảiquyếttốthơnmốiquanhệgiữapháttriểnkinhtếvớipháttriểnvănhóa,xã hội và bảovệ môi trường
- Nângcaohiệulực,hiệuquảcủacơquanquảnlínhànướcvàpháthuytốtvaitrò củacáctổ chức mặt trận, đoàn thể trong tổ chức kinh tế xã hội
c. Quan điểmvề hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN
- Nhậnthứcđầyđủ,tôntrọngvàvậndụngđúngcácquyluậtkháchquancủa KTTT,thônglệquốctế,phùhợpvớiđiềukiệnViệtNam,đảmbảotínhđịnh hướng XHCN
- Đảmbảotínhđồngbộcủacácbộphậncấuthànhthểchế,cácyếutốthịtrườngvà cácloạithịtrường;giữathểchếkinhtếvàthểchếchínhtrị,xãhội;giữanhà nước, thị trường và xã hội
- KếthừanhữngthànhtựutrongpháttriểnKTTTvàkinhnghiệmtổngkếtthực tiễnđổimớiởnướcta,chủđộngtíchcựchộinhậpkinhtếquốctế,đồngthờigiữ vững độc lập chủquyền quốc gia
- Chủđộng,tíchcựcgiảiquyếtcácvấnđềlíluậnvàthựctiễnquantrọng,bứcxúc, có bướcđi vững chắc,vừalàm vừa tổng kết kinh nghiệm
- NângcaonănglựclãnhđạocủaĐảng,hiệulực,hiệuquảquảnlícủanhànước, pháthuysứcmạnhcủahệthốngchínhtrịtrongquátrìnhhoànthiệnthểchế KTTTđịnh hướng XHCN
2. MộtsốchủtrươngtiếptụchoànthiệnthểchếKTTTđịnhhướng XHCN
a)Thống nhất nhận thức vềnền KTTTđịnh hướng XHCN
- KTTTlà phương tiện để xây dựng CNXH
- Là cơ sởkinh tế để phát triển định hướng XHCN
- Lànềnkinhtếvừatuântheoquyluậtcủakinhtếthịtrường,vừachịusựchiphối bởi cácyếu tố để đảm bảo tính định hướng XHCN
b)Hoànthiệnthểchếsởhữuvàcácthànhphầnkinhtế,loạihìnhdoanhnghiệp và cáctổ chức sản xuất kinh doanh
- Phápluậtcầnquyđịnhvềsởhữuđểđảmbảochocácquyềnvàlợiíchcủacác chủthểsởhữu.Nhấtlàcácloạisởhữunhư:sởhữutrítuệ,cổphiếu,tàinguyên nước…
- Khẳngđịnhđấtđailàsởhữucủatoàndân,màđạidiệnlànhànước,đồngthời đảm bảovà tôn trọng cácquyền của người sử dụng đất
- Táchbiệtvaitròcủanhànướcvớitưcáchlàbộmáycôngquyềnquảnlínềnkinh tế xãhội với vai trò chủ sởhữu tài sản vốn, tách chứcnăng chủ sởhữu tài sảnvốn với chức năngquản trị kinh doanh củadoanh nghiệp
- Quyđịnhrõvềquyềncủachủsởhữuvànhữngngườiliênquanđốivớicácloại tài sản,đồng thời quy định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ củahọ đối với xã hội
- Tạocơchếkhuyếnkhíchsựliênkếtgiữacácloạihìnhsởhữu,làmchosởhữucổ phần,sởhữuhỗnhợptrởthànhhìnhthứcsởhữuchủyếucủacácdoanhnghiệp trong nền kinh tế
- Banhànhcácvănbảnpháplívềsởhữucủadoanhnghiệp,tổchức,cánhânnước ngoài tại Việt Nam
* Hoànthiệnthểchếvềphân phối: hoànthiên lậppháp,cơ chế,chínhsáchvềphân bổnguồnlựcvàphânphốilạiđểđảmbảotăngtrưởngkinhtếgắnliềnvớitiếnbộ và côngbằng xã hội
- Cácnguồnlựcphảiphânbổtheocơchếthịtrườngkếthợpvớisựquảnlícủanhà nước
- ChínhsáchphânphốivàphânphốilạiphảIđảmbảokếthợphàihòalợiích.Để thực hiện điều đó cần:
+ Đổi mới phát triển, nâng cao hiệu quảhoạt động của cácchủthể trong nền kinh tế
+ Đổimớicơchếquảnlíkinhtếcủanhànướcđểcácđơnvịsựnghiệpcônglập phát triển mạnh và có hiệu quả
c) Hoànthiệnthểchếđảmbảođồngbộcácyếutốthịtrườngvàpháttriểnđồng bộ cácloại thị trường
* Cácyếu tố của thị trường:
- Hoànthiệnthểchế về giá, cạnhtranh và kiểm soátđộc quyền trong kinh doanh
- Hoànthiệncơchếgiámsát,điềutiếtthịtrường,xúctiếnthươngmạivàđầutư phù hợp với thông lệ quốc tế
- Xâydựnghệthốngtiêuchuẩnchấtlượnghànghóa,vệsinhantoànthựcphẩm, môi trường và tăng cường kiểm trachất lượng hàng hóa dịch vụ và xử lí saiphạm
* Phát triển đồng bộ cácloại hình thị trường:
- Thị trường hàng hóa dịchvụ
- Thị trường chứng khoán
- Thị trường bảo hiểm
- Thị trường bất động sản
- Thị trường sứclao động
- Thị trường khoa học, côngnghệ
d)Hoànthiệnthểchếgắntăngtrưởngkinhtếvớitiếnbộ,côngbằngxãhộitrong từng bước, từng chính sáchphát triển và bảo vệmôi trường
- Thựchiệnchínhsáchkhuyếnkhíchlàmgiàuđiđôivớitíchcựcthựchiệngiảm nghèo,đặcbiệtởcácvùngnôngthôn,miềnnúi,vùngdântộcvàcáccăncứcách mạng trước đây
- Xâydựnghệthốngbảohiểmxãhộiđadạngvàlinhhoạtphùhợpvớiyêucầucủa
KTTTđịnh hướng XHCN
- Hoànthiệnluậtluậtpháp,chínhsáchvềbảovệmôItrường,cóchếtàiđủmạnh đối với cáctrường hợp vi phạm và thực thi tốt trong thực tế
e) HoànthiệnthểchếvàvaitròlãnhcủaĐảng,quảnlýcủanhànướcvàsựtham gia của cáctổ chứcquần chúng vào quá trình phát triển kinh tế xã hôi
- VaitròlãnhđạocủaĐảng:nghiêncứulíluậnvàtổngkếtthựctiễnđểxácđịnhrõ mô hình KTTTđịnh hướng XHCN
- Đổi mới và nâng caovai trò, hiệu lực quảnlí kinh tế củanhà nước
- Cáctổchứcquầnchúng,tổchứcchínhtrị-xãhội,tổchứcnghềnghiệpvànhân
3. Kếtquả,ýnghĩa,hạnchếvànguyênnhân
Kếtquả và ý nghĩa
- Đãchuyểnđổithànhcôngthểchếkinhtế,đườnglốiđổimớiđãđượcthểchếhóa thànhphápluật,tạorahànhlangpháplíchoKTTTđịnhhướngXHCNhình thành vàphát triển
- Chếđộsởhữunhiềuhìnhthứcvàcơcấukinhtếnhiềuthànhphầnđượchình thành
- Cácloạihìnhthịtrườngđãrađờivàtừngbướcpháttriểnthốngnhấttrongcả nước, gắnvới thị trường khu vực và thế giới
- Quảnlí thị trường của nhà nước đã cósự thay đổi
- Cầnphát triểnkinh tếvới giải quyếtcácvấn đề kinh tế xãhội
Hạn chế và nguyên nhân
* Hạnchế:
- Quátrìnhhoànthiệnthểchếkinhtếmớicònchậm,hệthốngphápluật,chính sáchchưađầyđủ,thiếuđồngbộnênchưađápứngđượcyêucầucủacôngcuộc đổi mới và hội nhập
- ĐổimớisắpxếplạikhuvựcDNNNchưađápứngđượcyêucầugâythấtthoáttài sảncủa nhà nước
- Cácyếutốthịtrườngvàcácloạihìnhthịtrườnghìnhthànhvàpháttriểncòn chậm,thiếudồng bộ
- Hiệu lực quảnlí củabộ máy quản lí nhà nước còn thấp
mới chậm, chấtlượng dịchvụ y tế, văn hóa, giáo dục còn thấp
- Môitrường chưa được giải quyếttốt
* Nguyênnhân:
- MôhìnhKTTTđịnhhướngXHCNlàmôhìnhmớinênnhậnthứcvềnóchưađầy đủ
- Nănglựcthểchếhóavàquảnlí,tổchứcthựchiệncủanhànướccònchậm,nhất là trong việc giảI quyết cácvấnđề bức xúc của xã hội
- Vaitròthamgiacủacáctổchứcquầnchúng,tổchứcchínhtrịxãhội,tổchức nghề nghiệpcòn yếu
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro