Nhiệm vụ nặng nề nhất của ngành Ngân hàng trong năm 2013 là giải quyết nợ xấu, đưa vốn ra nền kinh tế. Nhận định này được các chuyên gia của IDG Vietnam đưa ra trong bối cảnh hệ thống ngân hàng Việt Nam bộc lộ nhiều yếu kém và phải đương đầu với tỷ lệ nợ xấu cao nhất trong khu vực (chiếm 8,82% tổng dư nợ). Vì thế, vấn đề quản trị ngân hàng và quản lý rủi ro, song hành với việc đẩy mạnh tiến trình tái cấu trúc sẽ tiếp tục là các thách thức trong năm 2013.

Xu hướng tái cấu trúc...

Năm 2012 và trong những tháng đầu năm 2013, dư luận đã chứng kiến nhiều vụ sáp nhập, mua bán (M&A) nằm trong kế hoạch tái cơ cấu của các ngân hàng Việt Nam, như thương vụ sáp nhập ba ngân hàng: Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB), Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa (TinNghiaBank) và Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đệ Nhất (Ficombank); Thương vụ Ngân hàng Thương mại cổ phần Nhà Hà Nội (Habubank) sáp nhập vào Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội (SHB); Thương vụ Ngân hàng Eximbank đại diện cho nhóm cổ đông lớn mua thâu tóm Sacombank; và thương vụ Mizuho Corporate Bank mua 15% cổ phần của Vietcombank với giá 567 triệu USD và Tokyo-Mitsubishi UFJ mua 20% cổ phần của Vietinbank với giá 743 triệu USD.

Nhiều chuyên gia tài chính dự đoán, năm 2013 sẽ tiếp tục là năm M&A “rộ” trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam. Theo chuyên gia tài chính Mạc Quang Huy (Tác giả của cuốn Cẩm Nang Ngân hàng Đầu tư), xu hướng tái cơ cấu, đặc biệt là việc M&A các ngân hàng, sẽ diễn ra mạnh trong năm 2013 xuất phát từ hai yếu tố chính: Thứ nhất, M&A là một nội dung của chương trình tái cơ cấu lĩnh vực ngân hàng theo chủ trương của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) để hướng tới một hệ thống ngân hàng lành mạnh hơn, hiệu quả hơn. Trong bối cảnh giải quyết nợ xấu của hệ thống ngân hàng hiện nay, có khả năng Chính phủ sẽ cho phép ngân hàng nước ngoài mua một tỷ lệ sở hữu đáng kể ở một số ngân hàng nhỏ, đủ để kích thích các thương vụ M&A; Thứ hai, M&A hiện đang là xu thế trong quá trình hội nhập quốc tế và M&A trong lĩnh vực ngân hàng đang diễn ra mạnh mẽ ở các nước đang phát triển. Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ bởi hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện khá tản mạn. Thực tế, một số ngân hàng cũng đã xác định chiến lược phát triển bài bản của mình thông qua M&A để hình thành những định chế tài chính có sức cạnh tranh hơn.

Không chỉ các ngân hàng nhỏ nằm trong diện tái cơ cấu thực hiện M&A mà các ngân hàng lớn cũng đang tìm kiếm đối tác phù hợp để hợp nhất, nhằm đẩy mạnh phát triển, mở rộng quy mô và nâng cao vị thế cạnh tranh. Giai đoạn hiện nay được xem là cơ hội để thực hiện chiến lược này khi chủ trương tái cơ cấu ngân hàng của NHNN đang được đẩy mạnh. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng cũng tăng cường việc tìm kiếm đối tác ngoại, thu hút thêm nguồn vốn, củng cố năng lực tài chính để tái cơ cấu và phát triển tốt hơn.

Song hành với động thái sáp nhập các ngân hàng yếu kém, thay đổi nhân sự cũng là một hoạt động nằm trong diện tái cấu trúc ngân hàng. Trong quý I/2013, một loạt ngân hàng đã thông báo thay đổi nhân sự cao cấp. Điển hình là, bà Dương Thị Mai Hoa - nguyên Tổng giám đốc Ngân hàng Quốc tế (VIB) vừa nhận nhiệm vụ mới là Tổng giám đốc khối Ngân hàng doanh nghiệp, Ngân hàng Hàng Hải (Maritime Bank). Hồi tháng 1/2013, cùng với việc chấm dứt hợp đồng lao động với ông Nguyễn Mạnh Quân, Ngân hàng Thương mại cổ phần Phát triển thành phố Hồ Chí Minh (HDBank) cũng đã bổ nhiệm ông Lê Xuân Vũ vào vị trí Phó tổng giám đốc. Ông Vũ từng giữ chức Phó tổng giám đốc Ngân hàng Kỹ thương Việt Nam (Techcombank). Trước đó, từ năm 2012, nhân sự ngành Ngân hàng đã có đợt xáo trộn khi lần lượt 18 ngân hàng thay Tổng giám đốc, chưa kể những nhân sự cấp cao khác. Ngoài ra, rất nhiều ngân hàng đồng loạt mời Tổng giám đốc ngoại để tận dụng kinh nghiệm quốc tế và khả năng quản trị trong thời kỳ khủng hoảng. Các chuyên gia dự đoán, xu hướng này vẫn tiếp diễn đến cuối năm khi yêu cầu tái cấu trúc còn nhiều việc phải làm.

Triển vọng phụ thuộc vào xử lý nợ xấu

Bên cạnh xu hướng tái cơ cấu, việc xử lý nợ xấu là mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng trong năm 2013, sau đó mới đến chỉ tiêu tăng trưởng, lợi nhuận. Theo một số lãnh đạo ngân hàng, những khó khăn của năm 2012 đã khiến nhiều ngân hàng giảm lãi hoặc lỗ, đến năm 2013 tình hình còn xấu hơn và đến năm 2014 mới có thể hồi phục. Phần lớn chuyên gia nhận xét, triển vọng ngành Ngân hàng năm nay trông chờ khá nhiều vào kết quả của việc xử lý nợ xấu. Theo Tổng giám đốc Vietcombank, ông Nguyễn Phước Thanh: “Nhiệm vụ nặng nề nhất của ngành Ngân hàng năm 2013 là giải quyết nợ xấu, đưa vốn ra nền kinh tế. Tuy tỷ lệ nợ xấu đang giảm mạnh, song, nhiều chuyên gia cho rằng, khối nợ xấu chưa có nguồn xử lý vẫn lên tới gần 90.000 tỷ đồng”.

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành Ngân hàng năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo, năm 2013, ngành Ngân hàng phải tập trung đưa vốn ra nền kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân tiếp cận được tín dụng để tăng trưởng. Đây cũng là mục tiêu mà ngành Ngân hàng đặt ra trong năm 2013.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình khẳng định, năm 2013, NHNN sẽ kiểm soát tăng trưởng tín dụng theo định hướng tăng trưởng tín dụng cả năm 2013 khoảng 12%, nhưng linh hoạt điều chỉnh theo diễn biến và tình hình thực tế. Bên cạnh đó, NHNN cũng sẽ không kiểm soát tỷ trọng cho vay đối với lĩnh vực không khuyến khích, tiếp tục cho phép các tổ chức tín dụng tự quyết định cho vay ngắn hạn bằng ngoại tệ. Tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành thực hiện các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ thị trường, chuyển đổi cơ cấu tín dụng theo hướng tập trung vốn cho sản xuất hàng xuất khẩu, nông nghiệp, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tăng nguồn thu từ phát triển dịch vụ ngân hàng.

Hiện nay, việc gia tăng nguồn thu từ dịch vụ để bù đắp lợi nhuận từ tín dụng đang sụt giảm là điều mà ngân hàng nào cũng nhận thấy và muốn làm. Từng ngân hàng cũng đang cố gắng gia tăng tính ưu việt cho sản phẩm, thị phần cho mình. Chuyên gia tài chính ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu nhận định: “các ngân hàng có thể cân nhắc đẩy mạnh hoạt động cung cấp dịch vụ cho các đối tượng khách hàng, bao gồm cả doanh nghiệp và dân chúng, chẳng hạn như hoạt động chuyển tiền, tài trợ xuất nhập khẩu, bảo lãnh, tư vấn… tất cả những dịch vụ đó nếu phát triển tốt sẽ giúp bù lại được cho lợi nhuận sụt giảm của lĩnh vực tín dụng. Năm nay, nhiều ngân hàng sẽ đẩy mạnh hoạt động dịch vụ”.

Hiện các ngân hàng thương mại Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển dịch vụ ngân hàng trực tuyến với nhiều tiện ích vượt trội. Theo đó, với dịch vụ này, khách hàng tiết kiệm được thời gian, chi phí, hơn nữa nhiều tiện ích được đảm bảo an toàn, bảo mật. Ngân hàng phát triển dịch vụ này có thể thu hút thêm khách hàng, góp phần tăng doanh thu. Trong quý III/2012, theo nghiên cứu của IDG- BIU (Business Intelligence Unit), số lượng người sử dụng dịch vụ Internet Banking tăng 35% so với năm 2010, 40 ngân hàng cho rằng họ có các dịch vụ Internet Banking và số lượng các ngân hàng tuyên bố cung cấp dịch vụ Mobile Banking cũng tăng lên đến 18 ngân hàng. Dự kiến, năm 2013, xu hướng dịch vụ ngân hàng trực tuyến sẽ phát triển mạnh về Internet Banking, Home Banking và Mobile Banking. Xu hướng ngân hàng liên kết với các công ty viễn thông, trung tâm mua sắm, siêu thị, các nhà phân phối hàng tiêu dùng cũng ngày càng nở rộ. Ngoài ra, thị trường thanh toán điện tử Việt Nam cũng đang tăng tốc nhanh chóng.

Mặc dù, nhìn nhận thị trường ngân hàng năm 2013 sẽ tiếp tục đối mặt với những thương vụ M&A, nhân sự biến động mạnh, lợi nhuận giảm, nợ xấu tăng nhưng các chuyên gia nhấn mạnh, không nên quá bi quan. Theo ông Võ Tấn Hoàng Văn - Phó tổng giám đốc Ernst & Young Việt Nam, năm 2013, nếu thị trường phục hồi thì ngân hàng sẽ dễ dàng đạt những chỉ số tốt. Hy vọng, với xu hướng tái cơ cấu hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu, tập trung đưa vốn ra nền kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân tiếp cận được tín dụng để tăng trưởng, hệ thống ngân hàng Việt Nam có thể vực dậy và phát triển mạnh mẽ trở lại trong năm 2013.