Truyện Xuân Hương (Tiếng Triều Tiên: 춘향전/ 春香傳 (Xuân Hương Truyện)/ Chun Hyang Jeon) là tiểu thuyết khuyết danh, niềm tự hào của nhân dân Triều Tiên, ra đời khoảng thế kỷ 18 thời vua Lý Anh Tổ (Tiếng Triều Tiên: 영조/ 英祖/ Yeongjo, 1724-1776).

Nội dung của Xuân Hương truyện rất có thể đã lưu truyền qua nhiều thế hệ trong dân gian và được các nghệ nhân kể lại bằng loại hình diễn xướng sân khấu Panxôri, một dạng văn xuôi có nhịp điệu, với tên gọi Xuân Hương ca. Dựa trên Xuân Hương ca, một số tác giả thuộc tầng lớp trí thức Triều Tiên đã sáng tạo nên Truyện thơ Xuân Hương bằng chữ Hán vào khoảng những năm 1754. Sau đó nhiều tác giả khác đã sáng tác Xuân Hương truyện viết bằng hệ chữ quốc văn Hangeul có nhịp điệu. Tác phẩm còn nhiều dị bản hiện được lưu giữ: 30 bản chép tay, 7 bản gỗ, 60 bản in kẽm. Bản do Lee Sang Bo, giáo sư khoa Ngữ văn trường Đại học Kukmin chú giải, in lần đầu tiên năm 1984 và đã tái bản lần thứ 8, là văn bản được phổ biến rộng rãi ngày nay.

Nội dung

Xuân Hương truyện có một quy mô tự sự trung bình tập trung xoay quanh tình yêu giữa Xuân Hương và công tử Lý, nhưng bao gồm nhiều chủ đề khác nhau với nội dung có ý nghĩa xã hội rộng lớn, là sự kết hợp những truyện kể lưu truyền đương thời như truyện kể liệt nữ, truyện kể mật sứ, truyện kể thân oan, truyện kể tình yêu. Câu truyện được kết cấu thành 5 đoạn theo trình tự: phát đoạn - triển khai - nguy biến - đỉnh điểm - kết mạt, thể hiện qua năm chương của tác phẩm:

Gặp gỡ

Câu chuyện bắt đầu với triều vua Lý Túc Tông, sự thanh bình phồn vinh của đất nước lan tỏa khắp nơi. Tại huyện Nam Uôn tỉnh Dân La có kỹ nữ nổi tiếng Nguyệt Mai, 40 tuổi mà chưa có con nên rất sầu não. Nàng cùng với chồng cầu tự tại một ngôi chùa và nhờ đó có thai, sinh ra một người con gái đặt tên là Xuân Hương. Xuân Hương càng lớn càng xinh đẹp, nàng yêu thích đọc sách và rất am hiểu thi thư âm luật.

Bấy giờ tại Sam Châng Đông quan huyện Lý Hàn Lâm có con trai tuổi đôi tám, diện mạo phi thường và trí tuệ rất uyên bác. Trong ngày xuân tươi đẹp, chàng cùng người hầu đến Ô dak ngoạn cảnh. Như có duyên phận từ kiếp trước, Xuân Hương cùng với nàng hầu cũng đi chơi đu tại đó và đôi trai tài gái sắc đã gặp nhau. Cảm tài mến sắc, tình yêu giữa hai người đã nhen nhóm. Xuân Hương khéo léo khước từ sự nồng nhiệt của chàng Lý và hẹn chàng tới thăm nhà.

Tình yêu

Sau khi chàng Lý chia tay Xuân Hương về nhà, lòng bâng khuâng lưu luyến nhớ mong không lúc nào nguôi. Chàng bước vào phòng học mà bên tai luôn văng vẳng tiếng Xuân Hương, và trong mắt in đậm vẻ đẹp của nàng. Chàng nóng lòng chờ buổi tối tới nhà Xuân Hương như đã ước hẹn.

Tại nhà Xuân Hương, chàng Lý ngỏ lời. Mẹ nàng viện dẫn luân thường đạo lý để mong chàng đưa cha mẹ đến cầu hôn. Nhưng chàng Lý bộc lộ tình cảm sâu xa và lời thề chung thủy của mình khiến mẹ Xuân Hương cảm động, bà cũng nhớ lại giấc mơ đêm trước và hiểu rằng giữa chàng với con gái mình đã có duyên tiền định. Sau bữa ăn mà chàng Lý cùng Xuân Hương uống chén rượu hợp hoan, mẹ chàng cùng người hầu ra ngoài để lứa đôi ở lại. Chàng cùng nàng đối đáp thơ phú và thành thân với nhau.

Ly biệt

Ngày nối ngày trôi qua trong hạnh phúc, song đắng cay bắt đầu kéo đến. Cha chàng Lý được bổ nhiệm và gia đình phải chuyển đến Kinh thành. Chàng Lý đau xót vì phải chia tay người yêu và chia sẻ tâm tư với mẹ nhưng bị quở trách nặng nề. Mẹ chàng viện lý do con nhà quan địa phương không thể lấy con gái kỹ nữ làm vợ vì sau này không có tương lai. Trong niềm đau khổ tột cùng, chàng đến nhà Xuân Hương. Xuân Hương và mẹ nàng hết sức tuyệt vọng trước sự chia ly và sự trớ trêu của thân phận. Chàng Lý dứt áo ra đi, tình yêu vẫn sâu nặng trong lòng và lời thề hẹn trở lại với Xuân Hương vẫn vững như non cao. Ngày tháng trôi qua, chàng quyết chí học hành thi cử và định trước là nếu đỗ đạt được bổ nhiệm sẽ làm quan tại địa phương.

Chung thủy

Quan huyện mới đến nhậm chức tại Nam Uôn tên là Biên Hak Đô. Ông ta là người có tài nhưng lại rất trăng hoa và sống không có đạo đức. Vừa đến Nam Uôn ông ta bèn triệu tập tất cả các kỹ nữ về với mình. Biết tiếng Xuân Hương, ông ta lệnh cho các người hầu đưa nàng về. Quan huyện mê mẩn trước sắc đẹp của Xuân Hương và dùng mọi biện pháp từ dụ dỗ đến đe dọa để cầu hôn với nàng, nhưng nàng cương quyết chối từ. Tức giận, y đã dùng hình phạt trượng tàn khốc và giam nàng vào ngục. Máu và nước mắt của nàng tuôn chảy như hồng lưu thủy ở Đào Nguyên, nhưng nàng vẫn cương quyết giữ mình trung trinh. Mọi người cảm động rơi lệ vừa thương vừa phục nàng. Trong ngục tối, Xuân Hương vừa khóc vừa than thở với bài Trường thán ca, sau đó mệt quá nàng ngủ thiếp đi. Trong cơn mộng mị nàng thấy gương vỡ, hoa đào rơi rụng và ngỡ mình sắp chết. Nhưng sau đó được một thầy bói phán rằng đó là điềm lành và hồng phúc lớn sẽ đến với nàng.

Tái ngộ

Tại Seoul, chàng Lý suốt ngày dùi mài kinh sử. Nỗ lực của chàng đã được đền đáp với bảng vàng Trạng nguyên trong khoa thi Thái Bình. Chàng Lý vinh quy bái tổ về tỉnh Dân La làm Mật sứ. Chàng lệnh cho các tư lại và người hầu sắp đặt công việc, còn chàng cải trang thành người ăn xin vừa đi vừa vãn cảnh. Khi tới Nam Uôn, chàng thăm dò và được biết Xuân Hương vẫn giữ lòng trinh, nhưng đang nguy khốn trong ngục tù. Chàng tìm đến nhà Xuân Hương và nói dối rằng con đường công danh của chàng đã đứt gánh khiến mẹ nàng hết sức oán giận. Sau đó, chàng Lý cùng mẹ Xuân Hương đến ngục thăm nàng. Gặp lại người yêu mừng vui xen lẫn tủi hổ, Xuân Hương như chết ngất khi thấy chàng trong hình trạng một người ăn mày.

Ngày hôm sau, trong buổi mừng thọ của quan huyện, chàng Lý mật sứ vẫn trong vai kẻ ăn mày đến dự. Khi những người dưới quyền của chàng vừa đến, chàng Lý giơ cao Mã bài khiến mọi người run sợ, đồng thời ra lệnh bắt quan huyện và những kẻ dưới quyền của y để trừng phạt. Chàng gặp lại Xuân Hương trong tình yêu lớn lao và niềm hạnh phúc vô bờ.

Sau khi thanh tra các tỉnh, chàng Lý trở lại Seoul cùng với Xuân Hương. Nhà vua biết chuyện đã bổ nhiệm chàng chức vụ mới và ban cho Xuân Hương danh hiệu “Trinh liệt phu nhân”. Những năm tháng sau này chàng Lý liên tục thăng chức tại triều đình và cùng vợ sống hạnh phúc trăm năm.

Ý nghĩa tác phẩm

Là một ca khúc của tình yêu lứa đôi trong nỗ lực chiến đấu chống bất bình đẳng và áp bức, Xuân Hương truyện một mặt thể hiện tình yêu say đắm, táo bạo vượt ra ngoài khuôn khổ lễ giáo phong kiến đương thời, một lễ giáo ràng buộc con người trong những quan niệm khe khắt về tình dục và môn đăng hộ đối, mặt khác khẳng định lý tưởng đạo đức lành mạnh, màu sắc vị tha đầy nữ tính và bản lĩnh thủy chung bất chấp cường quyền bạo lực của Xuân Hương. Tác phẩm cũng ca ngợi chàng Lý đã giữ lời thề vàng đá của mình, sau khi thành đạt đã trở lại giải thoát người yêu và đưa nàng về kinh. Tình yêu của họ thấu cảm trời xanh và làm rung động lòng người, khiến vua Lý Túc Tông đi ngược lại luật lệ triều đình và phong “Trinh liệt phu nhân” cho con gái một người kỹ nữ, khiến hạnh phúc đời đời bền chặt và vinh hoa phú quý gắn kết cuộc đời hai người.

Trên phương diện nghệ thuật, tiến trình văn học viết hóa Xuân Hương ca có một ý nghĩa lớn lao mang tính quy luật. Qua những thử thách lâu dài của thời gian, những người nghệ sĩ dân gian và văn nhân trí thức đã cùng sáng tác nên kiệt tác bất hủ tiêu biểu cho cả một truyền thống văn học. Tính chất tự sự của tích truyện truyền miệng, phong cách trữ tình của cá nhân các nghệ sĩ, bút pháp kể truyện và miêu tả con người kết hợp giữa điển nhã bác học và chất hài hước thô tục bình dị của dân gian khiến tác phẩm thực sự là tổng hòa của văn hóa bình dân và tính hàn lâm bác học. Với rất nhiều dị bản còn lưu lại, với rất nhiều tích truyện còn lưu truyền trong nhân dân, với sự chuyển thể thành nhiều kịch bản và tác phẩm điện ảnh trong thời hiện đại, Xuân Hương truyện xứng đáng trở thành tinh thần của đất nước, trở thành biểu tượng “quốc hồn, quốc túy” đối với dân tộc trên bán đảo Triều Tiên, không một tác phẩm nào khác về sau có thể có được vị trí của nó