Đêm Hà Nội không trăng không sao, tối ghê gớm như cái tối của một ngàn đêm cô đặc lại. Mưa rả rích. Trời rét căm căm.

Vũ nghiêng đầu, cố viết cho xong đơn thuốc cuối để sớm mai gửi cho đội liên lạc của Trung đoàn bộ. Mực đen theo đường bút thấm vào lớp giấy ngà ngà, để lại hàng chữ nắn nót như in của người y tá trẻ tuổi. Cuộc chiến đấu đã đến hồi ác liệt nhất. Gió khẽ cào vào bức phên trước mặt, mang lại một thoáng giật mình, nhắc anh về những ngày đầu nổ súng.

Những ngày đầu của tuổi thơ anh.

Hạ, 1960...

Bom! Bom! Thằng Mỹ nó thả bom rồi! Tiếng gầm của động cơ máy bay xé rách từng cuộn mây, để lại phía sau nền trời đỏ ối như màu đồng. Đất dưới chân bị hun nóng như lửa Hỏa Diệm Sơn. Hai đứa trẻ vội vã nhặt mấy thứ đồ chơi nằm la liệt dưới đất, nắm chặt tay nhau, gắng sức chạy thật nhanh về hầm trú ẩn.

Đứa nhỏ hơn gục đầu lên vai đứa lớn, tay vẫn chưa buông con búp bê cỏ được mấy anh bộ đội trú nhờ tết cho. Nghiến răng kèn kẹt, nó quát:

"Tiên sư mấy thằng mũi lõ! Thù này không trả được thì tên em không phải Khôi!"

Đứa lớn nắm tay em chặt hơn, ánh mắt kiên định nhìn thẳng về phía trước.

"Nhất định phải trả."

Đứa bé tên Khôi hai tay bó gối, và trong cái giọng nói ngây ngô con nít kia bắt đầu đâm chồi một cái gì đó già dặn, một cái gì đó như là khát vọng lớn nhất cuộc đời.

"Anh Vũ, em muốn đi đánh Tây."

Vũ trả lời, mắt vẫn xa xăm:

"Nhưng mà thằng Tây nó to lắm, em nhỏ như vậy làm sao đánh chúng nó được?"

"Rồi em sẽ lớn lên, sẽ mạnh hơn cả chúng nó, sẽ đánh cho đến khi chúng nó khóc gọi mẹ thì thôi."

"Ừ đúng rồi, Khôi của anh là giỏi nhất."

Rúc vào lòng Vũ, Khôi nghiêng đầu hỏi:

"Vũ này, anh có mong muốn gì không?"

Vũ quay đầu nhìn em, nhìn dáng vẻ gầy gò ốm yếu của em, gương mặt hốc hác vì đói ăn của em, và cả ánh mắt sáng bừng cái niềm tin trong trẻo của em nữa. Anh có ước muốn gì không? Có chứ. Có bao nhiêu? Nhiều lắm, nhiều đến mức anh cũng không kể hết, và liệu rằng đôi vai em có đủ sức để thực hiện được cái điều nhỏ nhoi mà anh sắp nói ngay đây, chỉ một điều thôi?

"Anh muốn bầu trời ngoài kia thôi đỏ."

Từ nhỏ anh đã ghét màu đỏ. Màu đỏ của ánh chớp máy bay, của lửa nòng súng, của bom đạn, của chiến tranh, của mồ hôi nước mắt, của cả bầu trời mỗi lần tiếng kẻng báo động vang lên ầm ĩ một vùng. Anh thích màu xanh hơn. Màu xanh yên bình hơn, mềm mại hơn, nhẹ nhàng hơn. Màu xanh mới là màu của bầu trời mà anh hằng nghe trong những câu chuyện bà kể. Màu xanh mới là màu của cuộc đời anh.

Anh muốn bầu trời ngoài kia thôi đỏ. Anh muốn hòa bình, anh muốn độc lập, anh muốn tự do. Em có làm được không, em ơi?

Khôi ôm anh chặt hơn, khúc khích cười:

"Vậy thì em sẽ làm phi công! Lái máy bay lượn trên trời như chim chóc, lái máy bay bắn chết cha ba thằng Tây. Nghe thích quá phải không?"

Ngày ấy, em đòi làm phi công vì muốn mang bầu trời xanh kia về cho người em thương nhất.

Đông, 1965...

Sáng chủ nhật. Cả ngôi làng xơ xác chổng kềnh mấy cái lán tre đã sụp mất một nửa. Bếp núc lạnh tanh. Không thấy tiếng kêu của một con lợn, con gà. Sương mù thưa loãng dần. Những tia nắng sớm màu bạc xuyên thủng lớp sương mù, trải dài trên những con đường đất đỏ gập ghềnh những hố bom.

Gió vẫn lạnh cắt da cắt thịt.

Trên đài quan sát phía tây ngôi làng do một tổ dân binh phụ trách, tiếng kẻng báo động máy bay bỗng dồn dập vang lên. Chỉ mấy phút sau, cả vùng trời Hà Nội chìm ngập trong tiếng bom, tiếng súng.

Buổi sáng thanh bình của ngôi làng đã kết thúc trong lửa máu, với hàng chục xác chết của đồng bào, cán bộ, bộ đội bị bom càn quét.

Vũ quăng bút, nhỏm dậy khỏi cái chõng tre kê trước mái hiên, vọt ra phía hầm trú ẩn.

"Anh ơi, bên này, bên này!"

Khôi đưa một bàn tay lên khỏi hầm trú ẩn, vẫy lấy vẫy để: "Anh ơi nhanh lên!"

Vũ lao xuống hầm trú ẩn. Cái lửa của bom của đạn hun nóng cả vùng trời Vũ Hà Nội.

"Mẹ cha chúng nó chứ! Em đang làm bên xưởng, chúng nó nã bom xuống như mưa. Một nửa xưởng sụp hết. Không biết có anh chị công nhân nào trong ấy không chạy kịp không..."

Khôi vừa nói vừa quệt mu bàn tay bóng những dầu qua gò má. Em vừa tròn mười ba tuổi, cái tuổi đáng lí ra phải được chơi đùa, được cắp sách đến trường, được tận hưởng những niềm vui của một đứa trẻ. Nhưng em trưởng thành sớm quá. Mười tuổi, em đã vào làm trong xưởng nguội. Đôi bàn tay con nít nhỏ bé của em đã có chai, có sạn, đôi bàn tay của những người phải làm quần quật cả ngày lẫn đêm, cầm cái búa, cái giũa, cái đục, hun mình trong cái nóng như đổ lửa của lò đúc, lò rèn.

Và cái ý định đi bộ đội của em càng to lớn, càng mãnh liệt hơn bao giờ hết.

Vũ đã mười tám. Anh không đi lính. Anh không nhập ngũ. Anh ở lại với xóm làng, với mẹ già, với con trâu gầy và cánh đồng lúa. Mười tám tuổi, Vũ nặng ba mươi sáu cân. Đọc sách trong ánh đèn dầu tù mù nhiều năm khiến anh không nhìn rõ, người ta bảo anh bị cận thị nặng, lại thiếu hạng cân, không nhận anh vào quân đội.

Đôi mắt của anh đẹp, nhưng nó lại là thứ duy nhất ngăn cản giữa anh và công cuộc giải cứu Tổ quốc.

Khôi vẫn ngồi dáng hai tay bó gối quen thuộc, lặng lẽ nhìn Vũ bước những bước nhanh và dài trong hầm trú ẩn. Em không dám hỏi anh điều gì. Mảnh bom lạc đêm qua đã găm trúng người chú ruột anh ở làng bên. Chú chết, để lại hai đứa nhỏ nheo nhóc nhờ cậy anh và mẹ trông nom. Một đứa mười tuổi, một đứa mới lên năm...

Sớm nay, hai đứa nhỏ chạy ra đầu xóm đánh đáo với mấy thằng bạn, tới giờ chưa về. Tây lại đang càn...

"Anh, ngồi xuống đã. Dứt đợt bom rồi mình đi tìm..." Giọng em ngắt quãng, khổ sở như đang van lơn: "Ngoài kia nguy hiểm quá, anh đừng ra..."

Vũ nhíu mày, bước chân càng dồn dập hơn. Giá như sáng nay anh không để hai đứa nhỏ đi chơi một mình, giá như khi nãy anh không xuống ngay hầm trú ẩn, giá như anh đã đi tìm chúng, thì giờ...

"Hai đứa nó tháo vát, chắc không sao đâu anh."

Khôi gục đầu vào hai bàn tay. Em nhớ một câu nói mà hôm trước, ông giáo làng đã đọc cho u em nghe.

Chiến tranh. Nó cướp đi những mạng sống.

Một cơn buốt dâng lên tận óc. Vì sợ. Vì căm hận.

Loạt bom dứt. Những chiếc máy bay nối đuôi nhau bay về hướng Khôi, để lại sau lưng màu trời đỏ ối.

Màu đỏ của máu.

Vũ nhảy lên khỏi hầm trú ẩn, Khôi theo sau. Khói bụi mù mịt. Cát bay như bão. Đâu đó những quả bom nổ lẻ tẻ, xới tung con đường đất vốn đã lở loét như người bị bệnh hắc lào.

"Mừng ơi! Quỳnh ơi!"

"Hai đứa ở đâu, Mừng ơi, Quỳnh ơi!"

Hai anh em gọi, la hét, giẫm chân lên từng đống gạch vụn, rơm rạ, đất đá. Loáng thoáng một hai xác người, bụng mở phanh, hoặc bị vỏ bom phạt cụt tay cụt chân. Mắt hai người vụt đỏ kè như hai con kì nhông sắp cắn nhau.

"Mả cha mấy thằng Tây!"

Khôi chửi như vậy. Và em nhìn lên bầu trời. Đỏ ối.

"Mai em sẽ làm phi công, em sẽ lái máy bay bắn chết cha chúng nó!"

Vũ đang cắm đầu chạy, không nghe thấy rõ lời em nói. Nhưng anh chợt đứng sững, chết trân như có ai vừa dùng bùa hóa anh thành tượng đá.

Trước mặt anh là hai xác trẻ con nằm sõng soài trong cái vũng lầy nhầy máu trộn với bùn đất, bốc mùi tanh tưởi đến phát sợ. Hai gương mặt con nít xanh xao, gầy còm những xương gò má. Thằng Mừng. Và thằng Quỳnh. Hai đứa em mà anh đã tiễn ra cửa hồi sáng, nhỏ giọng dặn dò đi chơi nhớ giờ về ăn cơm. Hai đứa em mà ông chú đã mất của anh nhờ cậy trông nom trong phút lâm chung hấp hối. Hai đứa em của anh. Hai đứa con của chú anh. Hai đứa trẻ vô tội mà chiến tranh đã cướp đi mạng sống.

Một giọt nước mắt đặc quánh lặng lẽ chảy xuống khóe mắt anh. Bất lực. Căm giận. Và khổ sở.

Trong một phút, anh đã ước mình có thể chết thay cho hai đứa trẻ.

Khôi đỡ vai anh, dìu anh lùi lại. Em không muốn nhìn xác thằng Mừng, thằng Quỳnh thêm nữa. Nó làm em sởn gai ốc khi nhớ lại lời của ông giáo làng.

Em đưa anh Vũ rời xa chỗ hai cái xác, đến gần một ngôi nhà còn nguyên vẹn nằm ở cuối làng. Em sẽ quay lại chôn hai thằng sau, nhưng không phải lúc này. Lúc này anh Vũ cần phải bình tĩnh lại.

"Anh..."

"Nếu sáng nay anh không để chúng nó đi chơi... Nếu như anh quay lại tìm chúng nó... Lỗi tại anh hết, tại anh hết!"

Vũ gục mặt vào hai bàn tay, đúng như cái cách mà Khôi đã làm cách đây vỏn vẹn chục phút. Đôi vai anh run lên trong sự tức giận và bất lực. Nhưng rồi anh chợt bật nhỏm dậy, hốt hoảng:

"Chết rồi, u anh! U anh sang làng bên mua vải, không biết liệu có..."

Khôi đưa tay muốn níu, nhưng với một sức mạnh không ngờ, Vũ nắm chặt cổ tay em, và kéo em đi nhanh như chạy.

Em sải chân theo anh, đầu vẩn vơ nghĩ về câu nói của ông giáo làng.

Chiến tranh, nó cướp đi những mạng sống.