Đặt văn bản tại đây...Phần Thứ Mười Bảy:

Thiện Bất Chuyên Mỹ

Những ý kiến mà bạn tự kiếm thấy, có phải bạn tin hơn là những ý mà người Ta đặt

trong mâm bạc để dâng bạn không? Nếu bạn hiểu điều đó là đúng Mà bạn còn nhất

định bắt người khác phải theo ý bạn thì chẳng phải Là vụng về ư? Biết khéo léo dẫn

khởi vài ý rồi để cho người ta tự Kết luận lấy, chẳng là khôn hơn ư? .

Ông Adolph Seltz, ở Philadelphie, trông nom việc bán xe hơi lớn, có một Bọn người

giúp việc vừa bất tài, vừa vô quy củ. Ông có bổn phận Là gieo hăng hài trong lòng bọn

vô vọng đó. Ông bèn họp cả bọn, rồi Xin họ có nguyện vọng gì, cứ nói thẳng ra không

ngại chi hết, rồi ông Sẽ hết sức làm cho họ vừa lòng. Bọn họ bèn yêu cầu này nọ. Đến

Lượt ông, ông hỏi lại họ: "Bây giờ, các thầy cho tôi biết tôi hy Vọng ở các thầy được

những gì"? Họ đồng thanh nói: Chúng tôi xin chân Thành, ngay thẳng, lạc quan, có kết

quả là sau cuộc nói chuyện đó, Hết thảy mọi người đều làm việc với lòng can đảm và

những sáng kiến Mới lạ, và một hàng bán tăng lên một cách kỳ dị.

Ông Seltz nói: "Các người giúp việc tôi đều ký kết với tôi một tờ Hợp đồng tinh thần

và tôi giữ lời của tôi thì họ cũng quyết giữ lời Của họ. Tôi chỉ cần hỏi ý họ, đãi họ có hệ

thống, là tôi muốn gì Được nấy".

Chúng ta không ai muốn làm Việc một cách bất đắc dĩ, mà muốn rằng công việc của

ta hợp ý nguyện Và sở thích của ta. Và mong người khác biết đến những ý tưởng, nhu

Cầu ước vọng của ta. Như trường hợp của ông Eugène Wesson. Ông đã mất ăn hoa

hồng hàng ngàn mỹ kim rồi mới hiểu được chân lý đó. Ông là Một nghệ sĩ vẽ kiểu cho

các nhà sản xuất vải bông và kiểu áo. Đã Bao năm, ông kiên tâm xin vẽ giúp kiểu cho

một nhà chế tạo quan trọng Nhất ở Nữu Ước. Nhà chế tạo đó vẫn tiếp ông, nhưng

không bao giờ Mua giúp ông một kiểu nào hết, chỉ ngắm nghĩa kỹ bức vẽ của ông rồi

Nói: "Anh Wesson, những kiểu bữa nay không dùng được".

Sau nhiều lần thất bại, ông Wesson hiểu rằng phương pháp của ông dở, Và ông đã

theo vết xe của người khác rồi. Ông nhất định đi đường khác Và bắt đầu nghiên cứu

nghệ thuật dẫn dụ người. Ít lâu sau, ông nãy Ra một ý. Lựa năm sau nức phác họa còn

dở dang, ông chạy lại nhà Chế tạo và nói: "Thưa ông, tôi muốn xin ông giúp tôi một việc.

Tôi Có vài bức vẽ phác đây, xin ông cho biết tôi nên thêm bớt ra sao để Được vừa ý

ông".

Nhà chế tạo ngắm Nghía hồi lâu không nói nửa lời rồi tuyên bố: "Để tôi suy nghĩ ít

bữa".

Ông Wesson nghe lời, ba ngày sau trở lại, vâng theo lời chỉ bảo của nhà Chế tạo, về

nhà vẽ theo ý ông ta. Kết quả: tất cả những kiểu đó Đều được thu nhận.

Từ đó trở đi, ông Wesson luôn luôn được lãnh vẽ kiểu theo ý nhà chế tạo.

Nhà nghệ sĩ đó nói: "Tôi hiểu tại sao trong hàng năm trời, tôi đã Thất bại. Là vì tôi

muốn xúi ông ấy mua những bức vẽ mà tôi cho rằng Hợp ý ông. Phải làm ngược lại như

vậy mới được. Bây giờ tôi hỏi ý ông trước, nên ông có cảm tưởng rằng chính ông đã

sáng tạo ra kiểu Mà quả có vậy thật. Tôi không cần phải mất công tìm mua những kiểu

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 81

Tự ông đã đặt".

Ông Theodore Roosevelt Khi còn làm Thống đốc Nữu Ước đã có một thủ đoạn kỳ

dị: ông dùng Cách ôn hòa khiến thủ lãnh các đảng chánh trị trong tỉnh vui lòng tán

Thành những cải cách mà trước kia họ phản kháng kịch liệt.

Đây là phương pháp của ông: khi ông có một cái ghế quan trọng nào Trống, ông

mời hết các thủ lãnh lại hỏi, theo ý họ nên cử ai. Ông Roosevelt nói: Trước hết, họ được

cơ hội tiến cử một đảng viên lão Luyện của họ, cho đảng họ thêm vây cánh trong chánh

phủ. Tôi trả lời Rằng người đó có lẽ không được dân chúng ủng hộ và nếu để cử có Lẽ

thất sách.

Họ đưa ra một nhân vật Khác mà tôi không ưa lắm. Tôi trả lời có lẽ người đó không

làm hài Lòng sự mong đợi của dân chúng và như vậy dân tình sẽ thất vọng mất, Nên

tìm một người khác tài năng và tư cách đử hơn hết để giữ địa vị Đó.

Lần thứ ba, họ tiến cử một người Khá hơn nhiều, nhưng vẫn chưa được như ý.

Tôi cảm ơn họ và yêu cầu họ gắng sức một lần cuối cùng nữa. Tức Thì họ tiến cử

mọi người chính ý tôi cũng muốn chọn. Tôi hoan hỉ nhận Lời và cám ơn họ đã giúp tôi

rất đắc lực. Tôi để họ tin rằng họ Đã toàn quyền tiến cử. Rồi tôi chỉ cho họ thấy rằng tôi

đã chiều Lòng họ, và tôi tin họ sẽ tận tâm báo đáp tôi trong dịp khác. Và Để trả ơn tôi,

họ đã tán trợ những cải cách triệt để của tôi về Pháp chế.

Xin bạn nhớ kỹ điều này: Roosevelt luôn luôn hỏi ý những người cộng tác và tôn

trọng ý kiến Của họ. Mỗi lần ông bố dụng một người vào một một địa vị quan trọng, ông

để cho thủ lãnh các đảng chính trị tưởng rằng chính họ đã lựa chọn Người đó.

Một người bán xe hơi cũ Theo học lớp giảng của tôi, cũng dùng phương pháp đó để

bán một chiếc Xe hơi cho một mối hàng người xứ Tô Cách Lan. Chỉ đã đủ xe mà khách

Hàng chẳng vừa ý chiếc nào hết: xe này hở quá, xe kia kín quá, chiếc Thì đắc quá,

chiếc quái nào cũng đắc quá... Thất vọng, người bán xe Lại hỏi ý những bạn theo học

lớp giảng của tôi.

Chúng tôi khuyên nên bỏ ý muốn làm cho khách hàng tin theo mình. Nên Để họ tự

định đoạt lấy. Đừng tỏ ý kiến của mình ra nữa, trái lại Nên hỏi ý kiến của họ... Làm cho

họ tin rằng chính họ quyết định chớ Không phải ta xúi họ.

Người đó theo Lời. Gặp nhằm lúc mới mua lại được một chiếc mà có lẽ ông khách

Hàng kia sẽ vừa ý. Bèn dùng điện thoại mời ông ta lại cửa hàng để Xin chỉ bảo giùm

một việc.

Khi khách Hàng tới, người bán xe hỏi: "Ông giúp tôi được một việc không? Tôi Biết

ông sành về việc mua bán xe hơi lắm. Ông xét và thử chiếc xe Này giùm tôi. Và xin ông

cho biết, theo ý ông, chừng bao nhiêu tiền Thì nên mua".

Mặt khách hàng tươi như Hoa. Người ta đã phục tài y, lại hỏi ý kiến y. Y lái xe thử

một vòng Lớn, trở về tuyến bố: "Nếu có thể mua với giá năm ngàn thì nên lắm. Gía Đó

hời".

Thưa ông, nếu tôi mua được Giá đó, rồi để lại hầu ông, ông chịu không?

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 82

Năm ngàn đồng? Thì chịu liền chứ còn gì nữa!

Chiếc xe bán được tức thì vì chính khách hàng đã tự tính giá lấy. Cũng Nhờ phương

pháp đó mà một hãng sản xuất máy chiếu quang X, bán được Máy cho một trong những

nhà thương lớn nhất ở Brooklyn. Nhà thương đó Muốn mở một phòng chiếu quang

tuyến tinh hảo nhất nước Mỹ. Bác sĩ L. Là người được giao trách nhiệm đảm đương

công việc đó bị những nhà Thay mặt đủ các hiệu máy lại quấy rầy. Họ thi nhau ca tụng

máy của Họ.

Nhưng có một nhà sản xuất khôn Khéo hơn họ nhiều vì ông ta đã thâm hiểu khoa

dẫn dụ người. Ông viết Bức thư này cho Bác sĩ L: Xưởng chúng tôi mới phát minh một

kiểu máy Mới để chiếu quang tuyến X. Cửa hàng chúng tôi mới nhận được lô thứ Nhất.

Chúng tôi biết kiểu chưa hoàn toàn và muốn sửa chữa lại cho Thật vừa ý. Cho nên xin

Ngài nếu có thì giờ quá bộ lại xem giúp chúng Tôi để chỉ bảo cho chúng tôi cách sửa

đổi, ngõ hầu được giới chuyên Môn thâu dùng, thì chúng tôi đội ơn Ngài lắm.

Vì biết rằng Ngài rất bận việc, nên chúng tôi xin Ngài có thể gia ân giúp chúng tôi để

chúng tôi cho xe lại rước Ngài.

Bác sĩ L. nói: "Tôi nhận được bức thư đó, ngạc nhiên lắm, ngạc nhiên Mà cũng vui

nữa. Từ trước, chưa có nhà chế tạo nào hỏi ý kiến tôi Hết. Bức thư đó làm cho tôi thấy

tôi quan trọng. Tuần đó, tôi bận Việc lắm, nhưng tôi xin kiếu không dự một bữa tiệc nào

để làm vui Lòng nhà kỹ nghệ. Tôi thử máy, khi xem xét kỹ, tôi thấy máy tốt, Có giá trị.

Không ai mời tôi mua hết mà tự ý tôi, tôi ngõ ý mua về Dùng trong nhà thương của tôi".

Hồi ông Wilson làm Tổng Thống Mỹ quốc, đại tá House đã có rất nhiều ảnh Hưởng

trong các quyết định của Tổng Thống cả trong phạm vi quốc gia lẫn Quốc tế. Trong

những vấn đề quan trọng nhất, Tổng Thống Wilson cũng Thường nghe theo đại tá

House nhiều hơn cả những nhân viên trong văn Phòng Ngài.

Đại tá làm cách nào có ảnh hưởng tới bực đó? Ta nay biết rõ nhờ Đại tá đã kể tâm

sự với Một người bạn thân như sau: "Khi tôi muốn cho Tổng Thống theo ý kiến Tôi, tôi

làm như vô tình tỏ ý đó ra trước mặt Ngài, tôi gieo hạt giống Đó vào trong trí Ngài, và chỉ

nói thoáng qua đủ để Ngài nghe thấy và Suy nghĩ tới. Lần đầu tiên vì bất ngờ mà tôi

thấy giá trị của phương Pháp đó: Một bữa, tôi thăm Ngài tại Bạch ốc, tôi bày tỏ một

chính Sách cần phải áp dụng liền, nhưng xem ý Ngài không thuận. Ít ngày sau, Trong

một cơm chiều, tôi hết sức ngạc nhiên nghe Ngài đưa đề nghị của Tôi ra, nhưng bày tỏ

hoàn toàn như do sáng kiến của Ngài mà ra vậy!" Lúc đó, Đại tá có la lên: Thưa Tổng

Thống, thì chính tôi đã khuyên Ngài như vậy không? Ai kia chứ Đại tá House thì không

khi nào ngu dại Vậy. Ông không cần ai khen ông hết, ông chỉ muốn sao có kết quả là

Được. Cho nên ông để cho Tổng Thống Wilson tưởng rằng chính Ngài đã Có quyết định

đó. Hơn nữa trước công chúng, ông còn tuyến bố cho mọi Người biết chính Tổng Thống

đã có sáng kiến mới mẻ ấy.

Chúng ta nên nhớ rằng những người mà ngày mai chúng ta sẽ gặp, cũng Có những

nhược điểm như Tổng Thống Wilson... và ta nên thi hành nhũng Phương pháp của đại

tá House. Cách đây hai mươi năm thế kỷ, Lão Tử đã nói một Câu mà độc giả ngày nay

còn nên suy nghiệm: Nước suối và mưa nguồn Đều chảy xuống sông sâu bể cả là vì núi

cao mà sông và bể thấp.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 83

Thánh nhân muốn tỏ đức với thiên hạ bao giờ cũng hạ mình thấp xuống, Và muốn

tiến trước thiên hạ, bao giờ cũng tự lùi lại sau.

"Cho nên địa vị thánh nhân bao giờ cũng vượt thiên hạ, mà thiên hạ Không oán

cũng không hờn".

Vậy muốn Dẫn dụ người khác, xin bạn theo quy tắc thứ bảy là: Để cho họ tin rằng

Họ hành động hoàn toàn theo sáng kiến của họ

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 84

Phần Thứ Mười Tám:

Qui Tắc Này Sẽ Giúp Bạn

Làm Được Những Việc Dị Thường

Xin Bạn nhớ điều này: dù người hàng xóm có hoàn toàn lầm lộn nữa thì Người đó

cũng không tin rằng họ lầm, vậy đừng buộc lỗi họ, kẻ điên Nào làm như vậy cũng được.

Bạn nên rán hiểu họ. Như vậy là bạn khôn, Có đại độ và có lẽ xuất chúng nữa.

Người hàng xóm đó suy nghĩ và hành động như vậy vì họ có lý của họ. Bạn rán tìm

nguyên nhân sâu kín đó, tự nhiên bạn sẽ hiểu hành vi của Họ và có lẽ cả cá tánh của họ

nữa.

Bạn hãy thành thật gắng tự đặt mình vào địa vị họ mà nhủ: "Nếu ta ở địa vị họ, ta sẽ

có những tình cảm gì, sẽ có những phản ứng ra sao?" Như vậy bạn đỡ tốn thì giờ và đỡ

cả bực tức. Hơn nữa, bạn sẽ tiến Được một bước lớn trong nghệ thuật dẫn đạo người.

Một nhà tâm lý viết: "Thử bình tâm tự xét, bạn sẽ thấy điều mâu Thuẫn sau này: bạn

mê man chú ý tới việc riêng của bạn mà thờ ơ hết Thảy mọi việc trên thế giới. Xin bạn

nhớ kỹ rằng trên địa cầu này Ai cũng có tính đó hết. Bạn sẽ thấy như Lincoln và

Roosevelt rằng muốn Thành công trong bất cứ nghề nào trừ nghề coi ngục cần phải

hiểu quan Điểm của người khác".

Một trong những Sự giải trí mà tôi ưa nhất, là bách bộ hoặc cưỡi ngựa dạo chơi

trong Một khu rừng gần nhà tôi. Tôi thích cây sồi lắm. Cho nên tôi đau lòng Thấy mỗi

năm những cây đó bị những đám cháy tàn phá, không phải do Tàn thuốc mà do sự vô ý

của tụi con nít chơi nghịch trong rừng, bắt Chước dân mọi, xếp đá làm ông táo để nấu

nướng. Có khi cháy lan rộng Đến nỗi phải kêu lính chữa lửa tới.

Ơ Ûven rừng, có tấm bảng dọa phạt và hoặc bỏ tù những kẻ nào vô ý làm cháy

rừng, nhưng bảng đặt ở một nơi ít người đi tới, khách du Lịch khó thấy được. Cũng có

một người kỵ hiến binh đi coi rừng nhưng Chú ta không làm tròn phận sự, cho nên

những đám cháy vẫn tiếp tục. Một lần tôi chạy lại bảo một người lính rằng có đám cháy,

nhưng người Lính uể ỏai trả lời rằng đám cháy không phải ở trong khu của chú ta. Thấy

vậy, tôi phải đích thân làm công không cho chính phủ.

Ban đầu, mỗi khi tôi thấy một đám thanh niên đốt lửa cắm trại, tôi Vội chạy lại lo sợ

cho những cây quý của tôi. Tôi đe họ nên coi chừng, Chứ không thì ngồi tù, vì làm cháy

rừng. Nghĩa là tôi làm cho họ giận, Không cần tự đặt vào quan điểm của họ. Cho nên họ

bất đắc dĩ phải Vâng lời, càu nhàu oán hờn. Và có lẽ họ chỉ đợi tôi quay lưng đi để

Nhóm lửa lại, đốt cả khu rừng cho đỡ tức. May thay, lần lần tôi hiểu Bản tính con người

và trở nên lịch thiệp hơn, hiểu người hơn, đại lượng Hơn. Cho nên thấy bọn trẻ quây

quần chung quanh ngọn lửa trại, tôi lại Gần, nói: "Vui không các em? ... Các em nấu

món gì đó... Hồi nhỏ tôi Cũng như các em, cũng thích đốt lửa trong rừng lắm. Mà có lẽ

bây giờ Vẫn còn thích nữa... Nhưng các em cũng biết: đốt lửa ở đây nguy hiểm Lắm...

Anh biết, các em có ý tứ, cẩn thận lắm. Nhưng có nhiều kẻ vô ý hơn các em đốt lửa,

cũng bắt chước đốt và khi đi thì quên không đập. Rồi lửa bén tới lá khô, leo lên cây. Và

nếu chúng ta không cẩn thận, Thì khu rừng này không còn lấy một cây... Anh không ra

lệnh cho các Em đâu, không muốn quấy rầy các em đâu... Thấy các em chơi giỡn; anh

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 85

Vui lắm. Nhưng các em nên dẹp những lá khô này đi, cho nó bén lửa. Rồi khi đi về, nhớ

lấy nhiều đất phủ lên bếp nhé? Các em nghe chứ? Và lần sau, các em nên làm bếp tại

đằng xa kia, chỗ lấy cát kia. Như Vậy không nguy hiểm... Thôi cám ơn các em nhiều

lắm. Chào các em... Và các em chơi vui nhé!".

Kết quả thật Khác hẳn lần trước. Bọn trẻ vội vàng làm theo ý tôi. Không càu nhàu,

Không oán hờn gì hết, vì tôi không bắt chúng vâng lời tôi, tôi xin Chúng hợp tác với tôi,

chúng hành động là tự ý chúng. Lần này hai Bên đều hài lòng vì tôi đã biết quan trọng

điểm của chúng.

Lần sau, muốn xin bọn cắm trại có ý tứ một chút cho khỏi cháy rừng, Hoặc muốn

bán một món hàng, hoặc mời một ông bạn dự vào một việc Thiện, xin bạn hãy trầm tư

một lúc và tự hỏi: "Họ chịu làm điều mình Xin họ là vì lẽ gì?" Đành rằng như vậy mất thì

giờ một chút, nhưng Bạn sẽ được lợi nhiều vô cùng vì bạn sẽ tìm được cách cảm động

người Đó và ít khó nhọc mà kết quả mỹ mãn hơn nhiều.

Vị giáo sư dạy khoa Thương mại ở Đại học Harvard nói: "Thà đi bách bộ Hai giờ

đồng hồ trên vỉa hè trước phòng giấy của một khách hàng để Suy nghĩ, còn hơn là

bước sồng sộc ngay vào phòng đó mà không biết Rõ mình sẽ nói gì với người ta, và

không đoán trước được rằng người Ta sẽ trả lời mình ra sao".

Lời đó Quan trọng tới nỗi tôi muốn lập lại một lần nữa: "Thà đi bách bộ Hai giờ đồng

hồ trên vỉa hè, trước phòng giấy của một khách hàng để Suy nghĩ, còn hơn là bước

sồng sộc ngay vào phòng đó mà không biết Rõ mình sẽ nói gì với người ta và không

đoán trước được rằng người Ta sẽ trả lời mình ra sao".

Nếu cuốn Sách này chỉ giúp bạn mỗi một điều là làm tăng năng lực hiểu thấy Quan

điểm của người khác mà không quên quan điểm của bạn, trong bất Cứ trường hợp nào,

phải, nếu cuốn này chỉ giúp bạn được bấy nhiêu Thôi, thì nó cũng đã đánh dấu một

khoảng đường đầy ý nghĩa trong cuộc Đời làm ăn của bạn rồi.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 86

Phần Thứ Mười Chín:

Loài Người Muốn Gì?

Bạn Muốn biết một câu thần chú làm ngưng những cuộc cãi lộn, làm tan bất Bình,

gây thiện cảm và xúi giục người khác làm chăm chú nghe bạn không? .

Có ư? ... Đây câu đó đây. Trước Hết, bạn hãy nói: "Tôi không trách ông một chút

nào hết. Nếu ở vào Địa vị ông, chắn chắc tôi cũng hành động như ông".

Một câu trả lời như vậy thì đến hùm thiêng rắn độc cũng phải chịu Đi. Xin bạn đừng

ngại rằng nói như vậy mà không thành thật đâu, vì Nếu ở vào địa vị người khác tự nhiên

bạn cũng sẽ hành động như họ.

Như tên cướp Ai Capone chẳng hạn. Nếu bạn đã chịu cái di truyền về thể Chất như

y, thì bây giờ bạn cũng như y, cũng đương nằm nơi y đang nắm, Nghĩa là trong khám.Vì

chính cha mẹ y và những người chung quanh y đã làm Cho y trở thành như vậy.

Bạn không Phải là con rắn hổ chẳng hạn, thì cái lẽ độc nhất là bởi các cụ Nhà là

người chứ không phải là rắn hổ. Nếu tín ngưỡng các bạn không Cho bạn thờ con bò

hay con rắn thì chỉ do bạn không sanh trưởng trong một Gia đình Ấn độ, trên bờ sông

Brahmapoutra.

Vậy bạn được như bây giờ, cái gì cho bạn đáng tự phụ? Người khác ra Sao, đừng

chê người ta. Đừng giễu sự lầm lẫn, sự ngu muội, sự giận Dữ của họ. Trái lại nên

thương họ. Nên có thiện cảm với họ, giúp Họ nếu có thể được. Bạn nên nói như John

Wesley khi ông thấy một người Say rượu lảo đảo ngoài đường: "Nếu trời không thương,

thì ta cũng đã Như người này".

Ba phần tư người mà Bạn gặp đều thèm muốn cảm tình, khao khát được thiên hạ

hiểu mình.Bạn Làm co họ vừa lòng thì họ sẽ sùng bái bạn.

Một lần, tôi diễn thuyết trước máy truyền thanh về cô Louisa May Alott, Tác giả cuốn

Các tiểu thư. Tôi biết rằng cô đã sống và viết những Tác phẩm của cô ở Concord tại

miền Messachusrtts. Nhưng thật là vô tâm, Tôi đã nói lộn rằng tôi đã viếng nhà cô

Concord tại miền New Hampshire! Nếu tôi chỉ có một lần thì cũng không sao! Than ôi!

Tôi nói tới hai Lần... Tức thì những bức thư và dây thép ùa vào phòng tôi để chửi Tôi,

bao vây tôi như ông vò vẽ. Lời lẽ hoặc khinh bỉ, hoặc nghiêm khắc. Thứ nhất, có một bà

quê quán ở Concord, miền Messahusetts, không tiếc Lời chua ngoa, mạt sát tôi y như

tôi đã buộc tôi có Alcott là mọi ăn Thịt người ở Nouvelle Guinée vậy. Đọc thư bà ta tôi tự

nhủ: "Cảm tạ Trời Phật đã thương, không bắt tôi làm chồng con mụ này!" Tôi vội Vàng

muốn trả lời bà ta rằng: "Nếu tôi đã có một lỗi về địa lý thì Bà con có một lỗi nặng hơn

nhiều, là lỗi không được nhã nhặn chút Nào hết". Tôi muốn bắt đầu bức thư tôi bằng

câu đó. Rồi thì cho bà Ta một bài học đích đáng. Nhưng tôi dằn lòng xuống. Tôi biết

rằng bất Kỳ kẻ điên cũng đáng cự lại như vậy được và thật ra câu trả lời Đó là câu trả

lời đặc thù của hết thảy những đứa ngu. Tôi muôn vượt Lên trên bọn đó. Tôi nhất định

làm cho bà ấy đương thù ghét tôi, phải Có thiện cảm với tôi. Tôi tự nhủ: "Nghĩ cho cùng,

nếu mình ở vào địa Vị bà ta, chắc mình cũng cảm xúc như bà ta, phải rán hiểu quan

điểm Của bà ta mới được". Khi tôi với Philadephie, tôi kêu điện thoại liền Và nói với bà

đại loại như sau này: "Tôi kinh chào bà.. Mới rồi bà Có viết một bức thư cho tôi, bữa nay

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 87

tôi xin cám ơn bà".

Bà ấy nói rõ ràng từng tiếng, giọng quý phái: "Tôi được hân hạnh Hầu chuyện Ngài

vào đây". Tôi "Bà không biết tôi đâu. Tôi là Dale Carnegie. Cách đây mấy tuần, bà ta

nghe tôi diễn thuyết trong máy truyền Thanh về cô Lousia May Alcott và trong cuộc diễn

thuyết đó, tôi đã lầm Lỡ không thể tha thứ được: Tôi đã nói cô ấy sanh trường Concord,

miền New Hampshire. Thật là bậy và ngu quá. Tôi xin lỗi bà và cám ơn bà Đã mất công

viết thư chỉ bảo cho tôi".

Bà ấy."Ông Carnegie! Tôi hối nhận đã viết cho ông một bức thư như vậy. Bữa đó,

tôi đã mất hết điềm tĩnh, xin ông thứ lỗi cho Tôi." Thưa không ạ, chính tôi phải xin lỗi bà

chứ. Một đứa con nít ban tiểu học cũng Không bao giờ lầm lẫn như vậy. Tôi đã nhận lỗi

của tôi ở trên máy Truyền thanh rồi, nhưng tôi muốn thưa riêng với bà rằng tôi ân hận

Về lỗi đó lắm".

Bà ấy."Tôi quê quán ở Concord. Gia đình tôi có làm việc lâu trong chánh phủ ở miền

Messachusetts Cho nên tôi lấy làm vẻ vang về quê hương tôi lắm. Khi nghe ông nói Cô

May Alcott sanh trưởng ở miền New Hampshire, tôi buồn lắm... Nhưng tôi Thú rằng nhớ

lại bức thư đó tôi xấu hổ lắm".

Tôi. "Thưa bà, xin bà tin rằng tôi ân hận hơn bà vô cùng. Lỗi của Tôi không làm thiệt

chút chi cho miền Messachusetts, mà làm cho tôi xấu Hổ vô cùng. Thật hiếm thấy được

một người của bà, có học thức như Bà lại chịu khó viết thư chỉ bảo cho những diễn giả

trước máy truyền Thanh, tôi mong rằng bà sẽ có lòng tốt để ý tới những bài diễn thuyết

Sau này của tôi nữa..."

Như vậy, tôi Xét theo quan điểm bà ta và xin lỗi bà thì bà ta cũng xét theo quan điểm

Của tôi và xin lỗi tôi liền. Tôi được cái vui là đã tự chủ được Mình, đã dùng phép lịch sự

để đáp lại một bức thư thô lỗ. Sau cùng, Được lòng quý miến của bà tức giận mà tự ải

sao...?

Ông Sol Hurock có lẽ là người bầu hát nổi danh nhất ở Mỹ. Trong hai Chục năm,

ông điều khiển nhiều đào kép nổi tiếng... Ông thấy rằng Họ có chỗ này đặc biệt nhất là

lúc nào cũng cần người khác khen, Khuyến khích và chú trọng tới họ, cả trong những

tật lố lăng nhất Của họ. Trong ba năm trời, ông giữ được trong gánh hát của ông

Chaliapine, Một danh ca đã làm cho các khán giả sang trọng ở rạp Metropolitan Opéra

Phải say mê về giọng trầm trầm tuyễt thú của va. Nhưng "con ngựa bất Kham" đó đã

làm cho ông bầu phải bao phen bứt đầu bứt óc. Và có đủ Tật xấu, như một đứa trẻ quá

được nuông chiều, và hết sức "khó chịu", Hành hạ ông bầu đủ tình đủ tội.

Chẳng Hạn, tối nào va phải ca, thì trưa hôm đó va kêu điện thoại, nói với ông

Hurock: "Không em rồi, ông Sol ơi. Cuống họng tôi như cái bàn nạo Dừa. Không thể nào

ca tối nay được đâu!" Bạn tưởng ông Hurock tranh Biện với va sao? Không, ông đã biết

từ lâu rằng dùng lối đó với đào Kép không được.

Ông chạy ngay lại Khách sạn của Chaliapine và gặp mặt, ông than thở, giọng thành

thật, Não nùng: "Đáng tiếc cho em quá! Thật đáng tiếc! Tất nhiên là em ca Không được

rồi. Đành hủy tờ giao kèo, chớ biết sao bây giờ! Em thiệt Hai ngàn mỹ kim, nhưng so

sánh với tiếng vang lừng của em, sự thiệt thòi Đó có là bao!".

Chaliapine thở dài, Nói: "Ông rán đợi, chút nữa trở lại coi... Phải, độ năm giờ, ông

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 88

Trở lại, may ra tôi có khá hơn không".

Năm giờ, ông Hurock trở lại, vẫn có vẻ âu sầu lắm. Ông lại cố nài Xóa bỏ giao kèo

và Chaliapine lại thỏ dài nói: "Này, thôi chút nữa ông trở lại xem sao. Có lẽ nó sẽ khá

hơn".

Bảy giờ rưỡi, va chịu ca với... điều kiện là ông bầu phải báo trước Cho công chúng

hay rằng va vì bị cảm mạo, nên không được tốt giọng như Thường ngày. Ông Hurock

hứa làm như va muốn, và sau cũng dắt con "ngựa Bất kham" đó ra sân khấu để được

hoan hô như vũ bão như mọi tối.

Một nhà tâm lý trứ danh nói: Hết thảy chúng ta đều cần thiện cảm, Như được người

khác khen, hoặc khuyến khích, hoặc an ủi. Em bé đứt tay Hay u đầu, vội vàng chạy lại

chìa ra cho người lớn thấy, có khi lại Tự va đầu vào cái gì cho u lên để được người lớn

thương hại, vuồt ve. Người lớn thì kể lể dài dòng những tai nạn, bệnh tật của mình và

nhất Là nhũng chi tiết trong lúc bị mổ xẻ. Nhưng tai họa đó có thật hay tưởng Tượng

cũng vậy, loài người bao giờ cũng thích người khác thương tới Mình".

Vậy muốn cho người khác theo ý mình, ta nên Tỏ rằng ta có nhiều thiện cảm với

những ý tưởng cùng ước cọng của họ.

Đó là quy tắc chín

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 89

Phần Thứ Hai Mươi:

Gợi Những Tình Cảm Cao Thượng

Jesses James là một tên cướp "ăn hàng" trên các xe lửa và đánh phá các ngân

Hàng rồi chia tiền cho các tá điền ở chung quanh y để chuộc lại ruộng Mà họ túng thiếu

đã cầm cố. Chắn chắn y tự cho y là người có lý Tưởng cao siêu cũng như Dutch

Schultz Clowley biệt danh "Hai Súng" và Al Capone sống sau y hai thế hệ.

Thật ra, Hết thảy mọi người cả người mà bạn thấy trong gương của bạn nữa cũng

Tự ý trọng mình, và cảm thấy mình cao thượng đại độ hơn người.

Ông Pierpont Morgan nhận thấy rằng hành động của loài người có hai nguyên Do:

một nguyên do mà người ta giấu đi cái đó mới thật, một nguyên do Mà ta khai ra vì nó

có vẻ cao đẹp, đáng khen. Khi hành động, suy tính, Người ta chỉ nhớ tới nguyên do thật.

Có biết nguyên do đó, bạn cũng Chẳng cần nhắc tới làm chi. Nhưng vì con người ai

cũng nuôi một lý tưởng Trong thân tâm, nên ưa núp cái sau cái nguyên do thiện mỹ.

Vậy muốn Được lòng họ, bạn chỉ nên tán thưởng mà nhắc tới nguyên do sau thôi!.

Quy tắc đó, bạn cho rằng trong thương mại không áp dụng được chăng? Xin bạn

đọc đoạn sau này: Ông Farrell làm chủ một biệt thự. Còn bốn Tháng nữa mới hết hạn

mướn theo hợp đồng, mà người mướn đã muốn dọn Ngay đi và cố nhiều đòi hủy giao

kèo. Bốn tháng, mỗi tháng năm mươi Lăm mỹ kim! Cả mùa hè thỉ họ mướn để ở, rồi bây

giờ, bắt đầu mùa Đông, bỗng nhiên họ bỏ đi!.

Ông Farrell Nói: Trước kia, nếu gặp trường hợp đó, tôi đã chạy lại kiếm người Mướn

nhà, biểu ông ta đọc kỹ lại thể lệ trong tờ giao kèo. Tôi đã Cho ông ta hay rằng có muốn

dọn đi thì phải đóng ngay mấy tháng tiền Nhà cho hết hạn, không có, tôi sẽ đưa ra tòa

liền.

Nhưng lần này, tôi không nóng nảy, tôi suy nghĩ và định dùng một thuật Khác. Tôi lại

thăm ông Doe, người mướn nhà và nói với ông ta.

Ông Doe tôi đã nhận được thư của ông cho biết ông sẽ dọn đi, nhưng Thật tình tôi

không rằng ông sẽ đi thật.

Nhiều năm kinh nghiệm trong nghề đã giúp tôi hiểu lòng người và mới Trông thấy

ông, tôi đã biết ngay ông là một người trọng lời hứa và Danh dự. Tôi đoán sai thì đây

ông cứ chặt tay tôi đi.

"Tôi đề nghị với ông như vậy. Ông suy nghĩ vài ngày nữa, tới cuối tháng Đi. Nếu lúc

đó, lại trả tiền nhà, ông còn nhất định dọn đi thì tôi Cam đoan với ông tôi sẽ xin tuân

theo ý ông. Tôi sẽ để ông đi và tự Nhận rằng tôi đã xét lầm ông. Nhưng tôi vẫn tin chắc

rằng ông là Người giữ lời cam kết".

Rồi, mùng Một tháng sau, ông Doe lại nhà tôi trả tiền nhà và cho hay, sau khi Hỏi ỳ

bà Doe, ông quyết định ở lại.

Vì họ đã thấy rằng chỉ có cách xử trí đó là không hại danh dự thôi".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 90

Hồi sinh tiền, Lord Northcliffe, một trong những vua báo chí Anh, thấy một Trong số

báo in một tấm hình của ông mà ông không được hài lòng, ông Bèn viết thư cho chủ

nhiệm tờ báo. Có phải đề nói: "Xin ông đừng cho In tấm hình đó nữa, tôi không thích nó"

không? không. Ông gợi tới một Tình đáng kính và rất trong sạch, tình con yêu và kính

mẹ Ông nói: "Xin ông đừng để họ in tấm hình đó nữa. Thân mẫu tôi không thích nó".

John D. Rockefeller cũng theo cách đó, khi ông muốn xin nhà báo đừng chụp Hình

con ông. Ông không nói: "Tôi không muốn rằng hình của chúng nó Được in trên báo"

Không, ông gợi tới một tình cao thượng và tế nhị: Lòng muốn che chở trẻ em. Ông nói

với các nhà nhiếp ảnh rằng: "Anh Em còn lạ chi việc đó... Anh em cũng có trẻ trong

nhà... Anh em chắc Hiểu rõ rằng con nít mà đem quảng cáo quá, chỉ là làm hư chúng..".

Ông Cyrus H. K. Curtis, chủ nhiệm hai tờ tạp chí lớn nhất tại Mỹ Tin Tức chiều thứ

bảy "và" Phụ nữ nhật báo, trong bước đầu gặp nhiều Khó khăn.

Chỉ có tiền không, không Đủ dụ các văn sĩ có danh viết giúp ông được. Nhưng ông

đã khéo gợi Những tình cảm cao thượng nhất của họ. Cô Louisa May Alcott, danh lúc

Đó vang lừng, chịu viết giúp một tờ báo của ông, vì ông hứa xin đưa Tiền nhuận bút là

một trăm mỹ kim, không phải để biếu một hội từ Thiện mà cô che chở.

Nhưng ông hoài Nghi chắc cãi lại: Đối với Northcliffe, hay Rockfeller hay một nữ văn

Sĩ đa cảm thì hành động như vậy được lắm. Nhưng đối với những "quái Vật" như trong

một số những người mắc nợ tôi, thì tôi còn ngờ kết Quả lắm!.

Các ông ấy nói có lẽ đúng. Một vị thuốc không trị được hết mọi bệnh, hợp với người

này, chưa nhất Định cũng hợp với người khác. Nếu phương pháp của bạn có kết quả

thì Thay đổi nó làm chi? Còn nếu trái lại, thì cứ thí nghiệm phương pháp Trên kia đi, có

thiệt gì cho bạn đâu? .

Dù sao đi nữa, tôi tin rằng đọc câu chuyện sau này do ông James L.Thomas, Đã

theo lớp giảng của tôi kể lại, bạn sẽ thấy thú: Một hãng xe hơi Có sáu khách hàng

không chịu trả tiền sửa xe. Nói cho đúng không phải Họ không chịu trả: họ chỉ kêu nài

rằng hãng đã tính lộn mà thôi. Mà Chính họ đã ký tên bằng lòng chịu giá tiền mà hãng

đã tính với họ Trước khi sửa. Hãng biết rằng hãng tính không lộn. Nhưng hãng lại quả

Quyết nói ra như vậy. Đó là lỗi đầu tiên của hãng.

Rồi hãng dùng phương pháp này để thâu những số tiền đó. Bạn thử xét Xem có

thành công được không? .

1. Phòng kế toán sai một nhân viên lại nhà sáu ông khách hàng đó, và Không úp mở

gì hết, nói phắt ngay là đến để thâu số tiền mà khách Hàng thiếu của hãng từ lâu.

2. Nhân viên Đó còn nói rằng hãng hoàn toàn có lý, không cãi gì được nữa và như

Vậy nghĩa là khách hàng hoàn toàn lầm lộn, không còn chối gì được Nữa.

3. Nhân viên đó còn làm cho khách Hàng hiểu rằng các kỹ sư của hãng biết rõ về xe

hơi cả ngàn lần hơn Khách. Vậy thì tranh biện làm chi cho tốn công chứ? .

4. Kết quả: tranh biên nhau hoài. Bạn tin rằng phương pháp đó làm cho Người thiếu

tiền chịu trả không? Bạn tự đáp câu đó.

Vụ đó lằng nhằng như vậy và viên xếp phòng kế toán tính kiện khách Hàng thì may

sao, chuyện tới tai ông chủ. Ông này điều tra về những Khách hàng ương ngạnh đó, thì

thấy từ trước tới nay họ trả sòng phẳng Lắm. Vậy phải có khuyến điểm gì lớn trong cách

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 91

thâu tiền của phòng Kế toán đây. Ông bèn cho một người giúp việc ông là ông James L.

Thomas, Và giao cho ông này công việc khó khăn đi thâu những số tiền đó.

Ông Thomas làm như sau này, Ông nói:"

1. Tôi biết rằng hãng chúng tôi tính tiền rất đúng nhưng điều đó tôi Không nói ra. Tôi

báo trước cho khách hàng rằng tôi sẽ lại thăm họ Để biết hãng của tôi đã làm cho họ

không hài lòng vì nguyên do gì: Lầm lỡ hay sơ sót chỗ nào.

2. Tôi cho Họ biết rằng tôi saÜn lòng nghe họ giảng giải rồi sau mới cho biết ý kiến

của tôi. Hãng chúng tôi cũng có thể lầm lộn được lắm.

3. Tôi bảo họ rằng không ai biết rõ xe hơi của họ bằng họ.

4. Tôi để họ nói cho thỏa, và tỏa ra rất saÜn lòng, rất chăm chú nghe Họ.

5. Sau cùng, khi họ bình tĩnh hơn, biết Phải trái hơn, tôi mới gợi lòng chính trực và

công bằng của họ.

Tôi bảo họ: "Trước hết, tôi hoàn toàn đồng ý ông. Vụ này do lỗi Chúng tôi, một nhân

viên của chúng tôi đã quấy rầy ông và làm ông Giận. Thật đáng tiếc, và tôi thay mặt cho

hãng, xin lỗi ông. Nghe ông Giảng giải, tôi nhận thấy ông kiên tâm và công bằng lắm. Vì

tôi thấy ông có những đức tính đó, cho nên tôi mới dám xin ông giúp cho tôi Một việc là

cậy ông sửa lại đơn hàng. Thật ra, không ai làm việc đó Đúng hơn ông nữa vì ông biết

rõ công việc hơn hết. Đây là tiền sửa Chúng tôi tính như vậy đây. Xin ông tính lại, sửa

lại thật cẩn thận, Như ông là hội trưởng công ty chúng tôi vậy. Rồi ông định sao, chúng

Tôi xin theo như vậy".

Ông khách hàng Làm ra sao? Ông bằng lòng trả hết cả số tiền, một số tiền quan

trọng. Mấy khách hàng khác cũng vậy, trừ một người nhất định không trả một Đồng nào

hết. Và kết quả là sáu vị bất mãn đó, trong hai năm sau, Mỗi vị mua giùm cho chúng tôi

một chiếc xe hơi mới.

Ông Thomas kết luận "Kinh nghiệm đã dạy tôi rằng khi khách hàng không Chịu trả

một số tiền còn thiếu mà không có cách nào tính chi đích xác Được thì tốt hơn hết cứ

nhận rằng khách hàng ngay thẳng và có thiện ý đi. Nói chung, thì người mua phần nhiều

sòng phẳng chịu giữ lời. Rất Hiếm những người ra ngoài lệ đó. Và tôi tin chắc rằng có

gặp kẻ gian Lận đi nữa thì mình cứ coi họ như một người ngay thẳng, thành thật, họ Sẽ

ngượng không gian lận nữa". Vậy muốn được người khác theo ý mình Mhiều khi nên

theo quy tắc thứ mười: Gợi tình cảm cao thượng của họ.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 92

Phần Thứ Hai Mươi Mốt:

Khích Thích Thị Giác

Và Óc Tưởng Tượng Của Người

Cách Đấy mấy năm, tờ báo Philadelphie Evening Bulletin bị kẻ xấu miệng gièm Pha,

loan truyền rằng bài vở ít, quảng cáo nhiều quá, không bổ ích gì Cho độc giả hết... Phải

hành động nhất để ngưng bặt cuộc tuyên truyền Phá hoại đó! Nhưng làm cách nào bây

giờ? Tòa soạn cắt trong một số Thường tất cả những bài không quảng cáo, đã đăng

trong một ngày, xếp Đặt lại rồi in thành một cuốn sách, nhan đề là "Một ngày". Sách dày

Ba trăm lẻ bảy trang, bằng một cuốn sách đáng giá hai đồng. Vậy mà tất cả bài Vở đó

tin tức, xã luận, tiểu thuyết tờ báo đã đăng trong một hai ngày, Và bán không phải hai

đồng mà là hai xu.

Sự cải cách đó rất được hoan nghinh: người ta thấy tờ báo có vô số Bài hay.

Một cuốn đó đập vào óc người Một cách mạnh mẽ, vui vẻ rõ ràng hơn là cả đống lý

luận và con số.

Vô số xí nghiệp hành động như tờ báo đó. Những người bán máy hiệu Electrolux,

muốn cho người mua thấy rõ và tin máy đó chạy không có tiếng Động, đánh cây quẹt

cho người mua nghe thấy tiếng xòe lửa trong khi máy Lạnh đang chạy...

Một hàng bán món Được khách hàng hoan nghiênh đặc biệt, chỉ nhờ phân phát

những hóa Mục có chữ ký của một nử tài tử danh tiếng.

Một nhà quảng cáo chuyên môn đã nghiệm rằng một tủ kính bày hàng Đương

chuyển động mà ngừng lại thì số người đứng coi rút mất tám chục Phần trăm... Con

chuột Mickey mà những ai ưa hoạt họa điều biết, đã Nổi danh đến nỗi có tên trong tự

điển mới, một hãng chế tạo đồ chơi, Khéo lợi dụng tên nó mà khỏi bị vở nợ... Một công

ty hàng không chỉ Bày trong tủ kính, một hình vẽ lại đúng những bộ phận điều khiển

máy Bay kiểu Douglas mà làm cho không ngớt người tu lại coi... Trong máy truyền

Thanh, một nhà buôn kể một cuộc thi võ tưởng tượng, giữa một hàng Của nhà đó với

một món hàng của nhà khác, mà làm cho những nhà đại Lý phấn khởi lên được... Chỉ

nhờ ánh sáng của một ngọn đèn phóng Xạ sáng lực cả một cửa hàng bán kẹo, mà số

kẹo bán được tăng lên Gấp đôi... Hãng xe hơi Chrysler cho những con voi leo lên mui

xe để thiên Hạ thấy trằng mui xe chắc chắn.

Hai Người nhỏ nhất trong nghề bán hàng chung nhau viết một cuốn sách về Nghệ

thuật dụ khách hàng. Họ cho quay một cuốn phim đem chiếu trong hàng Trăm nhà buôn

lớn: những người bán hàng coi phim và hiểu ngay những Điều nên làm và không nên

làm của họ.

Chứng tỏ, phô bày một chân lý chưa đủ. Phải làm cho sự thức hóa linh Động, có thú

vị và kích thích người ta nữa mới được. Chiếu bóng có Mục đích đó, truyền thanh cũng

có mục đích đó. Mà bạn cũng phải làm Như vậy mới chiếm được sự chú ý của mọi

người. Những người bán hàng Biết rõ điều đó và ta phải bắt chước họ. Một nhà chế

thuốc giết Chuột, phân phát cho những người mua buôn, một dụng cụ để bày hàng,

Trong đó hai con chuột sống. Trong tuần lễ bày hai con chuột đó ra, số Hàng bán được

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 93

tăng lên năm lần.

Một Hãng lớn nọ, chế dầu thơm phái ông James B. Boynton điều tra tình trạng Của

các mỹ thẩm như phấn son, dầu thơm, kem trên thị trường vì có người Báo trước chắc

chắn sẽ có những nhà cạnh tranh phá giá các món đó.

Nhà kinh doanh đó không bằng lòng cách ông Boynton điều tra. Ông này Kể lại:

"Ông ấy chỉ trích những phương pháp tôi đã dùng. Tôi bênh vực Những phương pháp

đó. Chúng tôi tranh biện. Sau cùng ông ta phải nhận Rằng tôi có lý, nhưng lúc đó tôi

phải ra về, không kíp cho ta biết Kết quả cuộc điều tra của tôi.

Lần Sau lại, tôi không mất công đưa con số và dẫn chứng làm chi. Tôi quyết Định

kích thích óc tưởng tượng của ông.

Vô phòng giấy của ông, tôi thấy ông đương bận nghe điện thoại. Trong Khi ông nói,

tôi rút va li của tôi trên mặt bàn: ba mươi hai Lọ kem đánh mặt, đều của những hãng

cạnh tranh mà ông biết. Trên mỗi Lọ, tôi đã dán một miếng giấy tóm tắt, một cách linh

động và rõ Ràng kết quả cuộc điều tra của tôi về thứ kem đó.

Kết quả ra sao? Tức thì hết tranh biện. Ông ta cầm một lọ rồi tới lọ Khác, đọc miếng

giấy, hỏi tôi vài câu, rồi chúng tôi trò chuyện thân Mật. Ông bằng lòng lắm. Đáng lẽ cho

tôi nói mười phút như lần trước Thôi, thì ông giữ tôi lại tối một giờ mà chúng nói vẫn

chưa hết chuyện.

Cũng là những tài liệu lần trước, nhưng lần này tôi biết kích thích Thị giác và óc

tưởng tượng của ông mà kết quả khác xa như vậy đó!".

Vậy, muốn cho người ta nghe theo bạn, bạn phải làm theo qui tắc: Kích Thích thị

giác và óc tưởng tượng của họ

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 94

Phần Thứ Hai Mươi Hai:

Khi Mọi Cách Điều Vô Hiệu

Bạn Hãy Thử Cách Này Xem Sao

Charles Schwab, người tin cẩn của Andrew Carnegie, ông vua Thép. Có một người

Đốc công để cho một thợ làm không hết số công việc đã định.

Ông Schwab hỏi người đó: Không hiểu tại sao một người có tài như thầy Mà không

làm cho nhân viên của mình có một năng lực sản xuất khá Hơn được.

Người kia đáp: Tôi cũng không Hiểu tại sao nữa. Tôi đã dùng đủ mọi chước: Hết

khuyến khích, rồi Kích thích, rồi rầy mắng, chửi rủa, dọa đuổi... vô hiệu...

Câu chuyện đó xảy ra hồi chiều, trước khi đi kíp làm đêm tới xưởng.

Ông Schwab nói: Thầy đưa tôi cục phấn. Ngày hôm nay đổ vô khuôn được Mấy lần?

Sáu lần. Chẳng nói chẳng Rằng, ông Schwab viết số sáu lên trên đất rồi đi. Khi kíp

làm đêm tới, Thấy con số, họ hỏi nghĩa gì vậy? Những người thợ khác đáp: "Ông chủ

Tới, hỏi chúng tôi hôm nay đổ khuôn được mấy lần, chúng tôi đáp sáu Lần và ông viết

số đó lên đất".

Sáng hôm sau, ông Schwab trở lại. Con số sáu hôm trước đã có ai bôi đi, Viết con

số bảy thay vào.

Khi bọn thợ Làm ngày tới, thấy con số bảy. "A! Tụi làm đêm tự cho là giỏi hơn mình

Sao! Rồi coi!" Họ hăng hái làm việc và hết ngày, họ để lại sau họ Một con số "mười"

kếch xù và ngạo nghễ. Và cứ mỗi ngày mỗi tiến như Vậy...

Lời kết luận? Đây chính lời Của ông Chales Schwab nói: "Muốn có kết quả, bạn phải

khuyến khích lòng Ganh đua, không phải lòng ganh đua tì tiện để kiếm tiền, mà một lòng

Ganh đua cao thượng hơn, lòng muốn mỗi ngày mỗi tiến, không những thắng Người mà

thắng cả chính mình nữa".

Những thử thách đố như vậy bao giờ cũng kích thích được một cách chắc Chắn

những người có tâm huyết.

Không Có một cộc thách đố như vậy, Theodore Roosevelt không khí nào làm Tổng

Thống Huê Kỳ được.

Mới đại thắng Được quân Y Pha Nho ở đảo Cu Ba về, "Kị sĩ vô úy" đó đã được bầu

ngay Làm Thổng đốc Nữu Ước. Những kẻ thù của ông kiếm chuyện rằng ông Chỉ là một

kẻ ngụ cư và như vậy không đủ điều kiện được bầu làm Thống Đốc. Ông sợ hãi muốn

rút đơn ứng cử ra. Lúc đó, Thomas Collier Platt Thách ông bằng giọng sang sảng giữa

hội nghị: "Vị anh hùng ở núi San Juan mà nhút nhát như vậy sao?" .

Roosevelt Tức khí, chịu tranh chấp. Về sau ra sao, trong sử đã chép. Không những

Lời thách đó đã thay đổi cả đời ông mà còn ảnh hưởng lớn tương lai Của quốc gia nữa.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 95

Al Smith cũng như Charles Schwab, như Platt, biết rõ năng lực vô biên của sự khêu

gợi Tức khí.

Hồi ông cón làm Thổng đốc Nữu Ước, nhà khám Sing Sing thiếu người giám đốc.

Trong công việc đó, Đã có nhiều sự lạm dụng, nhiều sự đồi bại... Phải đặt vào chỗ đó

Một người cương quyết gang thép mới được.

Nhưng kiếm ai đây? ... Al Smith cho gọi Lewis E. Lewes coi khám New Hampton Lai

khi Lawes tới, ông hỏi bằng giọng vui vẻ: "Sao? Tôi để ông làm giáo Đốc khám Sing

Sing, ông nghĩ sao? Phải có một người giỏi mới được". Lawes sững sờ, không biết đáp

sao. Ông biết rõ những nguy hiểm tại Khám Sing Sing và chức đó không vững vàng gì,

muốn yên thân phải biết Theo chiều gió chính trị.

Các ông giám Đốc khám Sing Sing không giữ chức lâu bao giờ. Có ông ở vỏn vẹn

có Ba tuần. Ông Lawes chỉ muôn một nơi nào chắc chắn. Có nên thử liều Hay không?

Ông Smith thấy Lawes do dự như vậy, ngả lưng trên ghế, mỉm Cười nói: "Này ông bạn,

tôi biết là ông sợ. Khám đó khó lắm, chỉ Có một người đại tài mới giữ vững được địa vị

ở đó".

Ông Smith đã dùng cách thách đó. Tức thì ông Laws thấy ham thích muốn Làm một

việc mà chỉ một người đại tài mới làm nổi. Ông nhận lời Và giữ chức khám Sing Sing rất

lâu. Hoạn đồ của ông rực rỡ. Ông viết Một cuốn sách: "Hai vạn năm ở Sing Sing" được

hoan nghiêng vô cùng, Diễn thuyết nhiều lần trước máy truyền thanh về đời sống trong

các Khám. Phương pháp thuần hóa tội nhân của ông đã có những kết quả Dị thường.

Harvey Firestone, nhà sáng Nghiệp một kiểu vỏ xe hơi, nói: "Tôi đã nghiệm thấy

rằng tiền bạc Không đủ ràng buộc người có tâm huyết. Họ ham mê sự mạo hiểm, sự

Tranh đấu hơn. Những kẻ ưa thành công, đều ưa những cơ hội làm rõ ràng Giá trị của

họ, những dịp để tiến tới và để thắng. Tất cả những cuộc Cạnh tranh đều chỉ có mỗi một

nguyên động lực sau này: Ý muốn vượt Kẻ khác và tỏ giá trị của mình ra".

Vậy muốn dẫn dụ những người có tâm huyết, hạng người có chân giá Trị, bạn hãy:

Thách đố họ, khêu gợi tức khí của họ.

Chú thích của dịch giả. Một độc giả đọc xong chương nầy có thể cho rằng Phương

pháp của Charles Schwab tàn nhẫn và đưa tới sự bóc lột nhẫn tâm. Phương pháp công

hiệu nào cũng như một dụng cụ tinh xảo dùng vào việc ít chung thì có lợi, trái lại thì có

hại. Mà chúng tôi tin rằng độc Giả nào hiểu thấy thuyết Đắc nhân tâm của tác giả tất

không quên Chân ngôn căn bản này: Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân như vậy không Khi

nào còn bốc lột người khác nữa. Bóc lột người thì làm sao đắc Nhân tâm được?

Mười hai cách làm Cho người khác nghe theo mình:

1. Chỉ Có một cách thắng trong một cuộc tranh biện là tránh nó đi.

2. Trọng ý kiến của người. Đừng bao giờ bảo họ rằng họ lầm.

3. Nếu bạn lầm, thì bạn vui vẻ nhận ngay đi.

4. Nên ôn tồn ngọt ngào, không nên xaÜng.

5. Đặt những câu vấn làm sao cho tự nhiên người ta phải đáp "có".

6. Để người ta nói cho thỏa thích đi.

7. Để cho họ tin rằng chính họ phát khởi ra ý kiến mà bạn đã dẫn khởi Ra cho họ.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 96

8. Thành thật gắng sức xét Theo quan điểm của người khác.

9. Thách đố, khêu gợi tức khí những người có tâm huyết.

10. Gợi tình cảm cao thượng của người.

11. Kích thích thị giác và óc tưởng tượng của người.

12. Ai cũng Thèm khát được người khác quý mến, hiểu biết và thương hại mình

nữa, vậy bạn tặng cho họ những thứ đó đi.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 97

Phần Thứ Hai Mươi Ba:

Chín Cách Sửa Tính Người

Mà Không Làm Họ Giận Giữ, Phật Ý

Nếu Bạn bắt buộc phải chỉ trích thì xin bạn bắt đầu như sau này Hồi Calvin Coolidge

còn làm Tổng Thống Hêu Kỳ, một người bạn tôi được mời lại Bạch ốc, vô phòng ông

vừa đúng lúc ông nói với cô thư ký của ông Rằng: "Chiếc áo cô bận hôm nay thật đẹp.

Cô có duyên lắm..".

Ông vốn ít nói. Chưa bao giờ người ta nghe ông khen những người giúp Việc ông

như vậy. Thật lạ lùng, thật bất ngờ, tới nỗi cô thư ký thẹn Đỏ mặt lên.

Ông Coolidge nói tiếp: "Lời tôi khen đó, cô đừng lấy làm tự phụ lắm, tôi chỉ muốn

làm vui Lòng cô thôi. Từ nay tôi muốn khi đi đánh máy, cô để ý đến những Dấu chấm

câu hơn chút nữa". Phương pháp đó tuy kém kín đáo, nhưng tâm Lý thật sâu sắc. Sau

khi được nghe lời khen rồi, ta thấy những lời trách Không khó chịu lắm.

Người thợ hớt Tóc thoa xà bông thật kỹ rồi mới cạo râu. Phương pháp đó, ông Mc.

Kinley dùng năm 1896 khi ông chuẩn bị cuộc vận động để được bầu làm Tổng Thống.

Một trong những người cộng tác với ông viết một bài diễn Văn mà người ấy tự cho rằng

hùng hồn bằng tất cả những bài của Cicéron, Démosthène và Daniel Webster hợp lại.

Vẻ tự đắc hiện trên mặt, người đó đọc cho ông Mc. Kinley nghe tác phẩm Bất hủ

của mình. Thật ra bài đó có giá trị, nhưng dùng không đúng trường Hợp, sẽ làm cho

người ta la ó phản đối, chế giễu. Ông Mc. Kinley không Muốn phạm lòng tự ái, cũng

không muốn làm cụt hứng bạn, nhưng dù Sao cũng phải chê. Ông xử trí khéo léo như

vầy, ông khen lớn: "Bài Diễn văn của anh thật hay, đáng khen lắm, không ai làm hơn

được. Trong Nhiều trường hợp, một bài như vậy cần lắm. Nhưng trong trường hợp nầy,

Nó có thật là thích hợp không? Mặc dầu lời lẽ hữu lý và ôn tồn, Ta cũng nên đoán trước

nó sẽ có tiếng vang gì trong đảng chúng ta. Anh Về nhà đi, viết cho tôi một bài khác

phỏng theo những ý kiến đầy này, Rồi anh gởi cho tôi một bản nhé".

Người kia vâng lời, theo đúng ý ông và có công giúp ông nhiều nhất Trong cuộc vận

động bầu cử đó.

Dưới Đây là một bức thư mà Tổng Thống Lincoln viết ngày 26-4-1983, trong giờ

Đen tối nhất của cuộc Nam Bắc chiến tranh. Đã 18 tháng rồi, những đại Tướng của

Ngài cầm đầu quân đội miền Bắc thua hết trận này tới trận Khác.

Thật là một cuộc đâm chém vô Lý và vô ích. Cả ngàn lính đào ngũ. Dân tình hoảng

sợ. Chính đảng Cộng Hòa cũng phản kháng, đòi Ngài từ chức. Ngài nói: "Chúng ta ở

ngay Bờ một vực thẳm. Thượng đế hình như cũng ghét bỏ chúng ta và tôi không Còn

một mầm hy vọng nào hết!".

Đại Tướng Hooker đã có những lầm lỗi nặng và Tổng Thống muốn sửa trị người

Hữu dõng vô mưu cầm vận mạng của cả một dân tộc đó. Vậy mà trước Khi chỉ trích.

Ngài khen Hooker ra sao? Lầm lỗi của Đại tướng rất nặng Mà Ngài không nói tới ngay

bằng một cách tàn nhẫn. Ngài chỉ rất ôn Tồn nói: "Ông đã làm vài việc mà tôi không

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 98

được hoàn toàn vừa ý..". Thật là nhả nhặn và lịch thiệp!

Đây Bức thư đó đây: Tôi đã để ông cầm đầu đạo binh Potomac. Khi quyết định Như

vậy, tất nhiên tôi đã căn cứ vào những lý lẽ vững vàng. Nhưng Tôi phải cho ông hay

rằng ông đã làm vài điều mà tôi không được hoàn Toàn vừa ý.

Tôi tin rằng ông là một Quân nhân can đảm và có tài dụng binh. Tự nhiên, tôi trọng

những tài Năng, đức tính đó.

Tôi cũng tin rằng ông không vừa cầm quân, vừa làm chính trị, mà như vậy là phải.

Ông Có đức tự tin, đức có quý lắm, nếu không phải là cần thiết.

Ông có cao vọng. Cao vọng mà giữ được trong những giới hạn vừa phải Thì tốt

nhiều hơn thì hại. Nhưng tôi biết rằng cao vọng của ông đã đưa ông tới sự dùng đủ mọi

cách để cản trở Đại đường Burnside, nhưng vậy ông đã làm hại lớn cho nước chúng ta

và cho một người bạn cầm quân Đáng trọng và đáng khen của ông.

Mới Rồi ông có nói tôi biết chắc như vậy rằng quân đội và chính phủ đều Cần đều

có một người độc tài cầm đầu.

Không phải là ông có ý tưởng đó mà tôi tin dùng ông. Chính ra, dù ông có ý tưởng

đó, tôi cũng vẫn có gan dùng ông. Ông cũng hiểu vậy Chứ?

Chỉ những đại tướng thắng trận Mới có thể đòi làm nhà độc tài được. Bây giờ tôi

phải xin ông thắng Trận trước đã, còn vấn đề độc tài, chúng ta sẽ bàn sau.

Chính phủ sẽ hết sức bênh vực ông, nghĩa là không hơn cũng không kém Các đại

tướng khác. Nhưng tôi ngại rằng phong trào chỉ trích và nghi Ngờ các vị chỉ huy mà ông

rải rắc trong quân đội sẽ trở lại hại ông. Tôi sẽ hết sức giúp ông để triệt cái thói đó đi.

Quân đội mà có Tinh thần đó thì ông mà Nã Phá Luân tái sinh nữa và cũng không bắt

Họ gắng sức được. Ông nên coi chừng sự hữu dõng vô mưu. Nhưng ông Phải cương

quyết, luôn luôn dụng tâm mãnh tiến và đem lại đại thắng Về cho chúng tôi".

Tôi hiểu bạn lắm. Bạn không phải là một Coolidge, một Mc. Kinley hay một Lincoln.

Điều bạn Muốn biết là làm sao áp dụng phương pháp đó vào công việc làm ăn Hàng

ngày được. Đây, xin bạn nghe chuyện ông Gaw, kiến trúc sư giúp Việc một hãng thầu

khoán lớn về nhà cửa.

Ông Gaw là một người thường như bạn và tôi. Hãng của ông cậy ông Cất ở

Philadelphie một ngôi nhà lớn, hẹn phải cho xong trong một thời Hạn nhất định. Mọi việc

đều tiến hành thuận tiện. Nhà cất gần rồi Thì thình lình nhà chế tạo những đồ đồng để

trang hoàng phía trước nhà, Cho hay rằng không giao những đồ đồng để y hẹn được.

Sao? Cả một tòa Nhà vì vậy mà phải trễ sao? Phải bồi thường lớn vì sai hẹn, sẽ lỗ Vốn

lớn, bao nhiêu sự khó khăn, mà chỉ vì mỗi một người.

Gọi điện thoại... Tranh biện... Trách mắng...Đều vô hiệu. Hãng bèn Sai ông Gaw lại

Nữu Ước, vô tận hãng để làm siêu lòng con cọp đó.

Khi ông vô phòng giấy mà chế tạo đó, ông nói: "Ông biết rằng ở Brooklyn Này,

không có ai trùng tên với ông không?"

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 99

Người kia ngạc nhiên: "Không, tôi không hay đấy". Ông Gaw tiếp: "Tôi Cũng mới

hay đây, khi kiếm địa chỉ của ông trong Điện thoại niên giám".

Nhà chế tạo lấy cuốn niên giám và tìm kiếm kỹ lưỡng, rồi nói với Một giọng tự đắc rõ

rệt: "Quả thật tên tôi hơi lạ. Họ tôi gốc ở Hòa Lan qua cư trú tại đây gần được 200 năm

rồi".

Trong vài phút, ông ta vui vẻ kể về cha mẹ và tổ tiên ông. Khi ông Ta nói xong, ông

Gaw khen nhà máy của ông ta và kết luận: Nhà máy này Vào hạng sạch sẽ nhất, khéo

tổ chức nhất trong số các nhà máy mà Tôi đã được thấy.

Nhà kỹ nghệ nói: Tôi đã suốt đời dựng nó lên, sửa sang nó, và tôi lấy làm tự đắc Vì

nó lắm... Ông muốn đi thăm các xưởng của tôi không?

Ông Gaw, từ đầu tới cuối trầm trồ khen máy móc, phương pháp làm việc, Và giảng

giải tại sao ông cho là hơn những nơi khác. Ông nhận thấy Vài bộ phận đặc biệt, nhà kỹ

nghệ khoe tự ông ta sáng tạo ra và tả Tỉ mỉ về những động tác của nó ra sao.

Sau cùng, ông ta cố mời ông Gaw dùng bữa trưa với ông ta. Bạn nhận Kỹ, từ đầu

tới đó, chưa có nửa lời về mục đích của cuộc thăm viếng.

Sau bữa, nhà kỹ nghệ nói: "Thôi nói về việc ông đi. Tất nhiên tôi Hiểu tại sao ông lại

đây rồi. Tôi không ngờ ông nói chuyện vui vẻ Như vậy. Ông có thể trở về Philadephie.

Tôi hứa với ông rằng những Đồ đồng của ông sẽ làm và giao đúng hẹn, dù tôi phải

ngưng hết thảy Những công việc khác lại".

Ông Gaw Không đòi mà được. Nhà kỹ nghệ giữ lời hứa và tòa nhà cất xong đúng

Hẹn.

Nếu ông Gaw dùng những phương Pháp kích liệt mà người ta thường dùng trong

trường hợp đó thì có trôi Chảy được như vậy không?

Vậy muốn Cải thiện người mà không làm cho người ta phật ý, giận dữ, bạn hãy: Bắt

đầu câu chuyện bằng cách tặng người đó vài lời khen thành thật.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 100

Phần Thứ Hai Mươi Bốn:

Chỉ Trích Cách Nào Mà Khỏi Gây Thù Oán?

Chales Schwab, cánh tay mặt của Andrew Carnegie, ông vua Thép, nhờ thiệp thế Và

khéo ngoại giao mà được hết thảy mọi người quý mến. Một buổi trưa, Có việc đi qua

các xưởng, ông bắt gặp một bọn thợ đương hút thuốc, Mà ngay trên đầu họ có tấm

bảng đề: "Cấm hút thuốc". Ông Schwab xử Trí ra sao? Ông có chỉ tấm bảng mà la lên:

"Các anh không biết đọc sao?" Không! Ai kìa thì xử sự vậy, chứ ông Schwab thì không

bao giờ. Ông lại Gần họ, đưa họ mỗi một điếu xì gà rồi nói: "Xin anh em vui lòng ra

ngoài Kia hút".

Bọn thợ hiểu rằng ông biết Họ đã phạm luật của xưởng nên nhắc khéo họ. Họ càng

quý mến ông, Vì chẳng những ông không đá động tới điều lệ, còn mời họ hút thuốc,

Làm cho họ cảm động mà thấy ông nể nang họ. Ai mà không mến một người Như vậy?

John Wanamaker quản lý một Cửa hàng lớn trong tỉnh Philadephie, cũng dùng

phương pháp đó. Ông có Thói quen mỗi ngày đi dạo qua hết các gian hàng của ông.

Một lần ông Thấy một bà khách đứng đợi tại một gian hàng mà chẳng ai tiếp bà Hết.

Các cô bán hàng còn mải cười giỡn, chuyện trò trong một xó. Ông Wanamaker không

nói chi hết, nhẹ nhàng tiến lại quầy hàng, đích Thân tiếp bà khách hàng, rồi đem giao

món hàng bà đã lựa cho một cô Làm công để gói lại... đoạn tiếp tục đi.

Một vị mục sư nổi danh ở Huê Kỳ, ông Lyman Abbott, khi nhận chức, phải Đăng đàn

thuyết pháp tỏ ý ai điếu và ca tụng công đức vị mục sư tiền Nhiệm mà hồi sanh tiền vốn

có tài hùng biện. Vì quyết tâm tỏ tài ông ra công gọt bài thuyết giáo của ông còn tỉ mỉ

hơn văn sĩ Flaubert Nữa. Khi viết xong ông đọc cho bà mục sư nghe.Bài đó chẳng hay

ho gì, Cũng như phần nhiều càc bài diễn văn soạn sẳn.

Bà Abbott, nếu vụng xử, ắt đã nói: "Này, mình, bài đó tệ quá... không Đâu được!...

Thiên hạ sẽ ngủ gục mất. Nó tràng giang đại hải như một Bộ bách khoa tự điển vậy.

Mình thuyết giáo đã lãu rồi mà sao còn dỡ Vậy? Thì mình cứ nói tự nhiên, dùng ngôn

ngữ của mọi người có hơn Không? Nếu mình đọc bài đó ra thì sẽ tai hại cho mình lắm

đó!..."

Bà mục sư có thể nói như vậy được. Nhưng rồi sẽ xảy ra sự chi, chắc Bạn đã đoán

được. Chính bà cũng biết vậy nữa. Cho nên bà chỉ nói rằng Bài diễn văn đó, nếu có

đăng vô Tạp chí Bắc Mỹ thì tuyệt. Nghĩa là Bà kín đáo vừa khen, vừa chê bài đó không

thích hợp với công việc Thuyết giáo.

Ông Lyman Abbott hiểu ý, Xé bài văn đã tốn nhiều công đó và chẳng cần soạn

trước, ông đăng Bài thuyết giáo.

Vậy, muốn thay đổi Hành động của một người mà không làm phật ý họ cũng không

gây thù Oán: Bạn hãy nói ý cho họ hiểu lỗi của mình.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 101

Phần Thứ Hai Mươi Lăm:

Hãy Tự Cáo Lỗi Trước Đã

Cách đây và năm cháu gái tôi, Josephine Carnegie, rời quê hương tới làm thư ký cho

tôi tại Nữu Ước. Hồi đó cháu mười chín tuổi mới ở trường ra, nghĩa là không có một

chút xíu kinh nghiệm về thương mại. Hiện nay cháu đã trở nên một trong những thư ký

hoàn toàn nhất mà tôi được biết. Nhưng hồi mới ư? ... Hồi mới thì cháu... còn cần phải

học rất nhiều.

Một hôm, tôi đã định rầy cháu, nhưng suy nghĩ lại, tự nhủ: "Khoan đi, Dale Carnegie

ạ. Tuổi anh gấp đôi tuổi nó. Anh kinh nghiệm cả vạn lần hơn nó. Anh bắt nó có quan

điểm của anh, có trí xét đoán của anh sao được, tuy rằng anh còn tầm thường lắm đấy!

Nhớ lại chút coi: hồi anh mười chín tuổi anh đã làm những chi nhỉ? Anh có nhớ đã làm

việc đó... rồi việc đó nữa không...?"

Sau khi cân nhắc kỹ một cách chân thành và vô tư, tôi phải kết luận rằng cháu

Josephine còn giỏi hơn tôi khi tôi bằng tuổi cháu, mà tôi phải thú rằng như vậy không

phải một lời khen cháu đâu. Những lần sau mỗi khi tôi bắt buộc phải rầy cháu, tôi bắt

buộc đầu như vầy: "Cháu đã lầm lỗi, nhưng có Trời Phật biết cho, hồi xưa chú còn lầm

lỗi nặng hơn cháu nhiều. Phải lớn tuổi mới biết xét đoán trước. Hồi chú bằng tuổi cháu,

chú vô lý hơn nhiều. Chú đã làm những cái bậy đến nỗi chú không dám chỉ trích một ai

hết. Nhưng, cháu thử nghỉ giá làm như vầy, có phải hơn không? ..".

Nếu ta khiêm tốn nhận trước rằng ta cũng chẳng hoàn toàn gì rồi mới trách kẻ khác,

thì kẻ đó không thấy khó chịu lắm.

Từ năm 1909, vì vương hầu khôn khéo Von Bulow đã hiểu rằng phương pháp đó rất

quan trọng. Lúc đó ông làm Tề tướng dưới triều Hoàng Đế Guillaume II, vì Hoàng Đế

cuối cùng của nước Đức, ngạo mạn, kêu căng thường tự khoe rằng lục quân và hải

quân của mình đủ sức" đánh tan lũ heo rừng".

Một chuyện lạ lùng xảy ra. Hoàng Đế tuyên bố những lời không thể tưởng tượng

được, làm rung động cả Châu Âu và vang lên khắp bốn phương trời. Những lời điên rộ

hợm hĩnh và vụng dại đó, ông tuyên bố giữa công chúng, trong khi ông qua thăm Anh

hoàng: lại cho phép tờ báo Anh Daily Telegraph công bố lên mặt báo nữa. Ông tuyên bố

rằng ông là người Đức độc nhất có cảm tình với người Anh, rằng ông sẽ tăng cường hải

quân để chống với Nhật Bản, rằng chỉ nhờ sự can thiệp của ông mà Anh quốc mời khỏi

bị đè bẹp dưới sự đô hộ của Nga, Pháp, rằng quân Anh thắng được quân Boers ở Nam

Phi là nhờ trận đồ của ông, và còn nhiều hơn nữa...

Từ một trăm năm, chưa thấy ông vua nào giữa thời bình mà tuyên bố những lời lạ

lùng như vậy. Cả châu Âu giận dữ ồn ào như bầy ong vẽ vỡ tổ. Nước Anh phẫn nộ sôi

nổi. Các nhà chính trị Đức hoảng sợ. Giữa sự kinh ngạc của mọi người, Hoàng Đế đâm

hoảng, cậy Vương hầu Von Bulow nhận giùm hết trách nhiệm thay vua. Ông muốn Tể

tướng bố cáo rằng chính tể tướng đã khuyên ông tuyên bố những lạ lùng đó.

Von Bulow cãi: Tâu bệ hạ, thần tưởng không một người nào ở Anh cũng như ở Đức,

lại có thể tin rằng thần đã khuyên Bệ hạ như vậy được. Chưa dứt lời thì Von Bulow đã

tự biết mình lỡ lời. Hoàng Đế đùng đùng nổi giận: "Thì người nói phắt rằng ngươi coi ta

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 102

ngu như lừa, đã làm những lỗi mà ngươi, ngươi không khi nào làm!" Von Bulow biết

rằng đáng lẽ phải khen trước đã rồi mới chê nhưng trể quá rồi, chỉ còn mỗi một cách với

vát là: đã lỡ chê trước thì phải khen sau vậy, và năng lực của lời khen thật mạnh, kết

quả dị thường. Tể tướng kính cẩn trả lời: Thần đâu giám có ý đó. Bệ hạ hơn thần về

nhiều phương diện. Không những hơn về vấn đề binh bị và hải quân điều đó đã đành

mà hơn cả về khoa vật lý học nửa. Thần đã từng khâm phục nghe Bệ hạ giảng về

phong vũ biểu, về vô tuyến điện tín hoặc về quang tuyến X nữa. Thần tự thấy xấu hổ, vì

chẳng biết chút chi về hóa học, về vật lý học, không thể phân tích về một vấn đề giản dị

nhất của khoa học. Nhưng bù vào đó, thần cũng biết chút ít về sử ký và có lẽ có vài đức

tính khả dĩ có thể dùng được trong chánh trị và ngoại giao? .

Hoàng Đế tươi như hoa. Von Bulow, tự nhún để khen ngợi, biểu dương người, và

Hoàng Đế đại xá cho hết, vui vẻ truyền: "Trẫm và ngươi không bổ sung lẫn cho nhau

sao?" .

Rồi Hoàng đề siết chặt tay Von Bulow, không phải một mà nhiều lần. Guillaume II đã

xúc động tới nỗi, trong ngày đó, có lần giơ hai tay quả đấm lên nói: "Nếu kẻ nào nói bất

kỳ điều gì xúc phạm tới Vương hầu Von Bulow, thì Trẫm sẽ thoi vào mặt nó!".

Von Bulow đã biết chữa lại liền.Nhưng con cáo già đó cũng đã lầm lỡ: đáng lẽ là

phải bắt đầu tự cáo những khuyết điểm của mình và ca tụng Guillaume II đã, thì ông lại

lỡ tỏ trước rằng ông chê vua vụng dại không biết giữ gìn lời nói.

Chỉ có lời nhún và khen ngợi mà Von Bulow đã làm cho ông vua kiêu căng đương bị

xúc phạm biến thành một bạn thân, tận tâm với mình. Phương pháp đó đối với một vị

Hoàng Đế còn có hiệu quả như vậy, thì bạn thử tượng đối với chúng mình đây, còn hiệu

quả tới đâu. Sựï nhũn nhặn và khâm phục, khéo dùng cho vừa phải và đúng trường

hợp, giúp chúng ta làm được những việc phi thường trong đời chúng ta.

Vậy nuốn thay đổi thái độ của một người khác mà không làm cho họ phật ý, giận dữ,

bạn phải theo quy tắc thứ ba sau này: Trước khi chỉ trích ai, bạn hảy tự thú nhận những

khuyết điểm của bạn đã.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 103

Phần Thứ Hai Mươi Sáu:

Đừng Ra Lệnh

Một Người, trong ba năm làm việc chung một phòng với nhà kinh tế học trứ Danh

Owem D. Young, người đã lập ra kế hoạch Young, nói rằng không hề Nghe thấy ông ra

lệnh cho ai hết. Ông Young chỉ bảo, đề nghị, tuyệt nhiên Không truyền lệnh. Chẳng hạn,

không khi nào ông nói: Làm cái này, Làm cái kia...Đừng làm cái này hay cái kia. Không,

ông nói: "Thầy có Thể nghiên cứu việc này được..". Thầy cho rằng như vậy nên không?

. Sau khi đọc cho người ta đánh máy một bức thư, ông thường hỏi các Người giúp việc:

Như vậy được không?. Khi người giúp việc trình ông Bản thảo một bức thư để xin ông

sửa cho, ông chỉ bảo. Có lẽ nên sửa Lại câu này như vầy....

Luôn luôn ông để cho các người giúp việc có sáng kiến, không bao giờ ông tỏ Vẻ

bắt buộc họ làm việc này việc họ theo ý ông, mà ông để họ hành Động theo ý họ. Nếu

họ lầm lẫn thì là một cơ hội cho họ tự cải.

Một cách đối đãi như vậy làm cho người ta vui lòng tự sửa mình, lại Không làm

thương tồn lòng tự ái của người ta, cho người ta nhận thấy Sự quan trọng của người ta

và như vậy người ta sẽ vui lòng cộng tác Với mình, không phản đối mình.

Vậy Quy tắc bốn để sửa lỗi người mà không làm cho họ phật ý, giận dữ là: Đừng ra

lệnh. Dùng cách đặt câu hỏi để khuyên bảo người ta.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 104

Phần Thứ Hai Mươi Bảy:

Giữ Thể Diện Cho Người

Mấy Năm trước, Công ty Điện khí ở Nữu Ước gặp một việc khó giải quyết: Làm sao

cho Charles Steinmetz chịu bỏ chức chủ sở đi được. Steinmet là Một thiên tài bậc nhất

về điện học, nhưng hoàn toàn bất tài trong Công việc chỉ huy một phòng kế toán. Công

ty sợ làm phật ý ông vì ông rất cần cho công ty mà lại dễ hờn vô cùng. Các ông giám

đốc Công ty liền thăng ông lên chức: "Kỹ sư cố vấn của công ty điện khí, Chỉ có cái

chức là mới, còn công việc vẫn là công việc cũ". Rồi Họ lựa một người khác cho chỉ huy

phòng kế toán. Steinmetz sung sướng.

Mà các vị giám đốc cũng vậy! Khéo xử một cách ngọt ngào, biết giữ Thể diện cho

Steinmt, họ đã êm ấm đạt được mục đích, không thiệt hại Chút gì hết "giữ thể diện!"

Điều đó quan trọng lắm. Vấn đề sinh tử! Vậy mà trong chúng ta. Có mấy người biết giữ

thể diện cho người khác? Chúng ta chà đạp tình cảm của người, bắt họ theo ý ta buộc

lỗi họ, Dọa dẫm ho, chúng ta rầy la con cái hay người giúp việc trước mặt bất Cứ ai,

không hề nghĩ rằng lòng tự ái của họ đang bị ta chà đạp. Mà Có khó khăn già đâu, chỉ

một chút suy nghĩ, vài lời ngọt ngào, một Lòng thành thật gắng sức quên mình và hiểu

người là đủ làm dịu hẳn Vết thương.

Lần sau, chúng ta có bắt Buộc phải làm công việc đáng ghét là đuổi một người ở

hay một người Làm công thì ta nên nhớ điều đó.

Đây Là nguyên văn bức thư một kế toán viên gởi cho tôi: Đuổi người làm Công,

không phải là một cái thú, mà bị đuổi lại càng không thú chút Nào hết. Công việc của

hãng chúng tôi có từng mùa. Cho nên bắt đầu Tháng ba là chúng tôi phải sa thải một số

nhân viên. Mãi tới gần Đây, chúng tôi vẫn báo tin buồn đó cho những người bị hy sinh

bằng cách Này: "Ông Smith, mời ông ngồi xuống. Tới mùa hết việc rồi, chúng tôi Không

có đủ công việc để cậy ông giúp... Chúng tôi đã cho ông hay Trước rằng công việc làm

chỉ tạm thời thôi..".

Nhưng người bị mất việc dù sao cũng thất vọng lắm. Họ có cảm tưởng Bị bỏ rơi và

không thèm giữ một máy may cảm tình với một hãng đã đối Đãi với họ khiếm nhã như

vậy.

Sau Này, tôi áp dụng một cách lịch sự hơn, đối đãi với họ có lễ độ hơn. Tôi cho mời

từng người vô phòng tôi sau khi suy nghĩ kỹ về công việc Họ đã giúp tôi trong cả mùa

đông, tôi nói với họ như vầy: "Ông Smith, ông đã đắc lực giúp chúng tôi. Khi chúng tôi

cậy ông đi Nữu Ước, Nhiệm vụ không phải dễ mà ông đã thành công được một cách

đánh khen, Hãng lấy làm vinh dự lắm. Ông có tài, có nhiều tương lai, dù ông làm Việc ở

đâu cũng vậy. Chúng tôi tin cậy ông và nếu có việc để nhờ ông giúp được, chúng tôi sẽ

nghĩ tới ông. Chúng tôi không quên ông..".

"Kết quả tốt hơn vô cùng. Họ không oán hờn gì hết, họ không cho rằng Họ bị chúng

tôi phản. Họ hiểu rằng nếu có công việc thì chúng tôi Tất giữ họ lại. Và khi chúng tôi cần

tới họ, họ vội vàng lại liền, Có vẻ cảm ơn chúng tôi lắm".

Ông Dwight Morrow, cựu sứ thần Mexique đã quá cố, nhạc phụ ông Lindbergh, Có

một tài dị thường là làm cho hai kẻ thù sắp đấm nhau, hòa giải Với nhau liền. Ông làm

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 105

cách nào? Ông tìm trong quan điểm của hai người, Tất cả những chỗ mà ông cho là

công bằng, ông đem phô bày ra và ca Tụng không cho ai là trái hết, dù cuộc tranh biện

kết cực ra sao cũng Vậy.

Đó là quy tắc của mọi sự trọng Tài: giữ thể diện cho người ta. Năm 1922, sau hai

thế kỷ oán thù, dân Thổ Nhĩ Kỳ quyết xua đuổi các kiểu dân Hy Lạp ra khỏi nước,

Mustapha Kémal hô hào quân lính: "Hỡi sĩ tốt, mục đích của chúng ta là Đại Trung Hải".

Chiến tranh đó giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp, là một trong những Chiến tranh cận đại đổ

máu nhiều nhất. Quân Thổ Thắng và khi hai đại Tướng Hy Lạp Tricoupis và Dionis lại

tổng hành dinh của Kémal để đầu Hàng, dân Thổ trút lời nguyền rủa lên đầu họ.

Nhưng Kémal không tỏ cho họ thấy rằng ông là người thắng, các bậc Vĩ nhân không

phí thì giờ tự đắc, khoe những thành công của mình.

Ông bắt hai tay đại tướng đó, nói: "Xin mời hai Ngài ngồi xuống đây Chắc hai Ngài

mệt lắm". Rồi sau khi nói chuyện với họ về trần mạc, ông xoa vết thương tự ái của họ:

"Tôi xin lấy tư cách một quân nhân Nói chuyện với hai Ngài cũng là quân nhân. Tôi cho

chiến tranh là một Canh bạc và những người cao tay nhất cũng có khi thua".

Vậy, cả trong nỗi vui mừng thắng trận kích thích ông, mà ông cũng không Quên quy

tắc quan trọng thứ năm sau này giữ thể diện cho người.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 106

Phần Thứ Hai Mươi Tám:

Khích Lệ Người Ta Cách Nào?

Tôi Đã được anh Pete Barlow. Anh chuyên môn dạy chó và ngựa làm trò trong

Những rạp xiếc. Tôi thích coi anh dạy chó lắm. Khi một con chó hơi tấn Tới một chút,

anh vuốt ve nó, khen nó, thưởng nó thịt, nói tóm lại Coi trọng sự thành công của nó.

Phương Pháp đó không mới mẻ gì. Tất cả những người dạy súc vật áp dụng Nó đã

nhiều thế kỷ rồi.

Tôi tự hỏi Đối với loài người sao chúng ta không dùng cách hợp lý đó? Tại sao Ta

không dùng thịt thay cho rồi lời khen thay cho lời mắng? Chúng ta nên Theo anh Pete

Barlow muốn khuyến khích ai thì dù người đó tấn tới rất ít, ta cũng nên khen.

Như vậy chúng Ta kích lệ họ cho họ tiếp tục gắng sức. Lewis E. Lawes, giám đốc

khám Sing Sing, nhận thấy rằng những lời khuyến khích có nhiều kết quả rất Tốt, cả với

tội nhân chai nhất. Ông viết trong một bức thư: "Tôi nhận Thấy rằng muốn cho tội nhân

hợp tác với tôi và trở lại con đường Lương thiện thì khen những sự gắng sức của họ, có

hiệu quả hơn là rầy, Phạt họ!" Tới bây giờ tôi chưa từng bị nhốt khám Sing Sing và

không Biết bọn tội nhân nghĩ sao. Nhưng chỉ cần ngó về quá khứ của tôi, cũng Thấy

rằng đời tôi có một đôi khi thay đổi do một lời khen hay khuyến Khích. Và bạn có như

vậy không? ... Quá khứ đầy những thí dụ chứng Minh năng lực thần diệu của lời khen.

Năm mươi năm trước, một đứa nhỏ mười tuổi làm việc trong một xưởng ở Naples.

Nó mơ mộng muốn thành một danh ca. Chẳng may, ông thầy đầu tiên Dạy nó ca làm

cho nó thất vọng: "Giọng này ca như té tai người ta". Nhưng mà nó, một người nhà quê

nghèo an ủi nó, ôm nó vào lòng, bảo Rằng bà tin chắc nó có tài và đã thấy nó tiến tới

rồi. Bà làm việc Cực khổ, nhịn ăn, nhịn mặc đi chân không, để dành tiền cho học âm

nhạc... Những lời khuyến khích của bà thay đổi hẳn đời đứa nhỏ. Chắc bạn đã Được

nghe người ta nói tới nó: tên nó là Caruso.

Thế kỷ trước, một thiếu niên ở Luân Đôn ước ao trở nên văn sĩ. Nhưng Hoàn cảnh

nó thật là trái ngược. Học thì sơ sài, cha bị giam thâu và Chính nó nghèo lắm, nhiều khi

bị "lửa cơ đốt ruột". Sau cùng, nó kiếm Được một việc làm là dán nhãn lên trên những

ve thuốc nhuộm trong Một kho hàng đầy những chuột cống. Tối, nó ngủ trên một gác

thượng Ghê tởm, sát mái nhà, cùng với bọn du côn cặn bã của thành Luân Đôn. Nó

không tin ở giá trị của nó và sợ người ta chê giễu tới nỗi Phải đợi trời tối như mực rồi

mới dám lén lú đem bản thảo bỏ vào Thùng thư. Hết bản này đến bản khác bị trừ chối.

Sau cùng, một ngày Tươi sáng tới: một chuyện nó viết được người ta nhận đăng. Đành

rằng Người ta không trả nó một xu nhỏ nào hết, nhưng nó không cần. Nhà Xuất bản

khen nó, là đủ rồi! Có người nhận rằng nó có tài rồi! Nó Sung sướng tới nỗi nó đi lang

thang ngoài phố, hai hàng lệ ròng ròng Trên má.

Từ lúc đó, nó hy vọng, tự Tín và tương lai của nó thay đổi hẳn. Nhưng nếu không có

sự khuyến khích Đó thì có lẽ nó còn làm suốt đời trong những nhà máy đầy chuột cống.

Người đó, cũng không xa lạ gì với bạn. Chính là văn sĩ Anh Charles Dickens. Nửa thế

kỷ sau, một thanh niên khác ở Luân Đôn làm việc trong một Cửa hàng bán đồ nỉ. Dậy từ

ba giờ sáng, quét tiệm, và nai lưng ra làm Mười bốn giờ một ngày. Được hai năm, chịu

không nổi, rồi một buồi sáng không Điểm tâm, bỏ nhà ra đi, cuốc bộ hai mươi cây số về

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 107

thăm bà mẹ làm quản Gia cho một chủ điền. Cậu than thở khóc lóc van lớn, thề nhất

định tự Tử, nếu cón phải bắt buộc bước chân vào cửa hàng đó nữa... Rồi cậu Viết một

bức thư dài cho ông giáo cũ, thú nhận rằng chịu không nổi Đời nữa, chỉ muốn quyền

sinh thôi. Ông giáo hồi âm, an ủi cậu, nói Cậu rất thông minh, làm việc lớn được, đời

tươi sáng và cuối thư, cho Cậu một chân giáo viên.

Những lời Khen và an ủi đó thay đổi đời và có ảnh hưởng sâu xa trong văn học

Nước Anh. Thực vậy từ hồi ấy, nhân vật đó đã viết bảy mươi bảy cuốn sách và Dùng

ngòi viết mà kiếm được trên một triệu mỹ kim. Chắc bạn văn sĩ Đó: chính là H.Gwells.

Năm 1922, ở Californie Có một thanh niên nghèo khổ, sống với vợ. Giọng chàng tốt:

chủ nhật Hát ở nhà thờ, thỉnh thoảng hát trong những lễ cưới để kiếm vài mỹ Kim.

Nhưng khó đủ ăn lắm, chàng nhất quyết xa châu thành về nhà quê Mà đời sống ít đắc

đỏ. Kiếm một cái chòi ở giữa vườn nho rồi ở đó. Tiền mướn nhà tuy chẳng là bao,

nhưng đối với chàng còn nặng quá: chàng Không trả nổi. Thiếu mười tháng tiền nhà,

chàng đành làm trong vườn nho Để trả nợ. Nhiều khi đói quá, được ít nho lót lòng

chàng mừng lắm. Chàng thất vọng đến nỗi muốn giải nghệ đi bán xe cam nhông...

Chính Lúc đó, văn sĩ Rupert Hugles nghe chàng ca, khen chàng: "Giọng anh tốt Lắm.

Anh phải lên Nữu Ước, kiếm thầy học, luyện thêm nó đi..".

Chính lời khen đó mở đầu cho quảng đường rực rỡ của chàng. Chàng dãi Bày tâm

sự với tôi như vậy. Chàng liền mượn hai ngàn rưỡi mỹ kim rồi Đi về miềm Đông. Thanh

niên đó danh ca Lawrence Tibbett.

Nếu chúng ta biết đem ra ánh sáng những tài năng sâu kín của nhũng Người xung

quanh chúng ta, thì chẳng phải là chỉ dẫn đạo, cải thiện, Phân phát họ mà thôi, ta còn

cải tạo họ nữa. Bạn cho rằng tôi nói Quá ư? Thì đây, xin bạn nghe những lời chí lý sau

này của một giáo sư William James, một nhà tâm lý có lẽ có tài nhất của châu Mỹ.

Chúng ta hiện tại ra sao, và chúng ta có thể trở thành một người ra Sao, hai trạng

thái đó khác nhau xa lắm, cũng như một người chập chờm, Nửa thức nửa ngủ, so với

một người tỉnh táo hẳn hòi vậy.

Chúng ta chỉ dùng một phần nhỏ những khả năng vật chất và tinh thần Của chúng

ta. Nói chung thì loài người sống mà bỏ phí nhiều khả năng Lắm. Có đủ các bảo vật mà

không dùng tới.

Bạn cũng có những bảo vật mà bạn không dùng tới, hoặc không biết Lợi dụng nó tới

cực độ. Trong những bảo vật đó, khả năng hiền diệu Khen ngợi người khác và khuyến

khích họ thực hiện những khả năng thầm Kín của họ. Vậy, muốn thay đổi người khác

mà không làm cho người khác Phật ý, giận dữ, bạn phải: Lấy công tâm nhận những sự

gắng sức của Họ, khen những tấn tới nhỏ nhất của họ.

Lời khen của bạn phải thành thật và đại độ.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 108

Phần Thứ Hai Mươi Chín:

Vị Trí Kỷ Giả Dụng

Một Bà bạn tôi ở Nữu Ước, bà Gent, mướn một người ở gái và hẹn chị ta Thứ hai

sau lại bắt đầu làm việc. Trong thời gian đó, bà kêu điện thoại Hỏi một người chủ cũ về

hạnh kiểm của chị ta. Người chủ đó không Được hài lòng về chị ta lắm... Nhưng khi chị

lại, bà Gent nói: Chị Nelie, Hôm nay tôi đã kêu điện thoại hỏi một chủ cũ của chị. Bà ấy

nói Ngay thẳng và đứng đắn, giỏi làm bếp và khéo săn sóc trẻ em. Nhưng Bà ấy có

thêm rằng chị không siêng năng, nhà không bao giờ lau chùi Kỹ. Riêng tôi, tôi tin rằng

bà ấy nói quá đáng. Tôi coi chị cũng biết Chị cẩn thận. Chị sửa soạn thật gọn gàng. Tôi

chắc rằng chị chăm non Nhà cửa không có chỗ nào đáng chê, cũng như cách ăn bận

của chị vậy. Rồi chị coi, chắc chắn chị sẽ vừa ý tôi lắm.

Và mọi sự được vừa ý thật. Chị Nellie muốn xứng đáng với lời khen Của bà chủ. Và

chị xứng đáng thật. Nhà cửa sạch bóng. Mỗi ngày chị Làm phụ một giờ để cọ, lau, chứ

không chịu để cho bà Gent thất vọng.

Ông hội trưởng Công ty Bsldwin sản xuất đầu xe lửa nói: "Những người Đã trọng ta,

mà ta biết mến tài họ, thì dễ chỉ huy họ lắm".

Tóm lại, nếu bạn muốn cho ai phát triển một đức tính nào, bạn nên Hành động như

đức tính đó đã là một đặc sắc rõ ràng nhất của người Đó. Shakespeare nói: "Nếu bạn

còn thiếu một đức tính, cứ xử sự như Đã có nói rồi". Muốn cải thiện một người, bạn cứ

ra vẻ tin người Đó có đức tính này đức tính nọ đi. Tỏ ra tin cậy người đó đi, khen họ Đi:

Họ sẽ gắng sức phi thường để xứng đáng với khen của bạn. Trong Cuốn "Ký ức cuộc

đời sống chung với Maeterlinck", bà Georgette Leblanc Kể chuyện một sự thay đổi dị

thường trong đời một thiếu nữ nước Bỉ. Bà nói: Tôi ăn cơm cách tại một khách sạn gần

nhà và cho một người Hầu gái đem lại nhà tôi. Tên chị là "Marie rửa chén" vì hồi mới vô

Làm, người ta để chi rửa chén. Chị xấu như qủy, mắt lé, chân đi chữ Bát, gầy giơ

xương, đần độn.

Một hôm, Trong khi đặt bàn, tôi đột ngột bảo chị: "Chị Marie, chị có rất nhiều Chỗ

đáng quý, chị có biết không?" Vì quen giấu tình cảm của mình, chị Thừ ra một lúc, câm

như hến và trơ như đá. Rồi đặt đĩa lên bàn, chị Thở dài, ngay ngô nói: "Thưa bà, thật tôi

không ngờ như vậy" Chị không Hỏi thêm một câu, lặng lẽ trở vô bếp và nhắc đi nhắc lại

lời tôi Đã nói cho mọi người nghe.

Lòng tin Của chị mạnh tới nỗi không ai nỡ chế giễu chị, mà từ hôm đó, còn Hơi nể

chị nữa. Nhưng sự thay đổi lạ lùng nhất, chính là sự biến hóa Của thâm tâm chị. Tin

chắc chắn rằng chị có nhiều chỗ đáng quý mà Không ai biết, chị hăng hái sửa soạn, trau

giồi nhan sắc đến nỗi tuổi Xuân của chị mà chi quên baÜng đi, trở lại rực rỡ trên nét mặt

chị, Và người ta không thấy chị xấu nữa.

Hai tháng sau lúc dọn nhà, chị cho tôi hay sắp thành hôn với cháu người Đầu bếp.

Chị ta nói: "Tôi sắp được sang trọng" và cám ơn tôi. Chỉ có Một câu ngắn mà thay đổi cả

đời chị ta".

Bà Georgette Leblanc đã khen chị Marie và lời khen đã thay đổi hẳn người Bàn bà

đó.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 109

Mới rồi tôi được hầu Chuyện một ông giám đốc Công ty "Exchange Buffets". Hai

mươi sáu tiệm Cao lâu họp lại thành công ty đó và cùng theo một chánh sách đặc biệt:

Lấy "danh dự" làm trọng. Trong những tiệm đó, sáng lập từ năm 1885, Không bao giờ

người ta đưa giấy tính tiền cho khách hàng hết. Bạn muốn Kêu món gì thì kêu, ăn xong

rồi, bạn tính tiền lấy, rồi khi ra, đem lại Quỹ trả. Không kiểm soát gì hết, không có thẻ gì

hết.

Tôi ngạc nhiên lắm, hỏi: Nhưng ông phải có vài người giám thị chứ? Không thể tin

hết thảy các khách ăn được.

Chúng tôi không có người giám thị nào hết ông giám đốc trả lời. Có Lẽ cũng có

người ăn quịt, nhưng chúng tôi không cần biết tới. Chúng Tôi chỉ biết rằng chánh sách

của chúng tôi hẳn có chỗ hay, nếu không Thì sao đã thịnh vượng trong nửa thế kỷ nay

được?

Tại những cao lâu đó, khách ăn được đãi như người lương thiện, biết Trọng danh

dự. Cho nên hết thảy, giàu, nghèo, ăn trộm, ăn xin... đều Muốn được xứng đáng với

lòng tin cậy của chủ tiệm. Ông Lawes, giám Đốc khám Sing Sing, còn nói: "Đối với một

quân vô lại, muốn cho được Việc, chỉ có mỗi một cách là tỏ vẻ tin cậy nó, đãi nó như

một công Dân lương thiện và đáng trọng, cứ nhận ngay rằng nó trung thực đứng Đắn.

Được bạn tin cậy, nó phỉnh mũi ra và có lẽ gắng sức để được Xứng đáng lòng tin đó".

Lời đó hay Và đúng đến nỗi tôi muốn nhắc lại đây "Đối với một quân vô lại, Muốn

cho được việc, chỉ có mỗi một cách là tỏ vẻ tin cậy nó, đãi Nó như một công dân lương

thiện và đáng trọng, cứ nhận ngay rằng nó Trung thực đứng đắn. Được bạn tin cậy, nó

phỉnh mũi ra và có lẽ gắng Sức để được xứng đáng lòng tin đó".

Vậy, muốn sửa đổi một người mà không làm cho họ phật ý, giận dữ: Bạn gây cho

người ấy một thanh danh rồi họ sẽ gắng sức để được xứng Thanh danh đó.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 110

Phần Thứ Ba Mươi:

Nên Khuyến Khích Người

Một ông bạn tôi, đã bốn chục cái xuân xanh, gần đây mới đính hôn cùng Một cô vị

hôn thê của ông khuyên ông học khiêu vũ kể cũng hơi trẻ.

Sau ông kể lễ tâm sự với tôi: Trời biết cho rằng tôi nhảy dở hết Chỗ nói. Tôi khêu vũ

theo một lối cổ từ hai mươi năm về trước. Cô Giáo dạy tôi nói thẳng cho tôi biết rằng

phải quên hết những điệu Cũ đi để bắt đầu học lại từ đầu. Cô làm tôi hoàn toàn thất

vọng. Tôi xin thôi.

Lại học một cô khác. Cô nầy lấy lòng tôi, có lẽ quá khen tôi một chút, nhưng tôi thích

Như vậy. Với một giọng tự nhiên, cô nói rằng điệu bộ của tôi có Lẽ hơi xưa, nhưng quy

tắc thì đúng, và muốn học những bài mới không Khó khăn chi hết.

Cô thứ nhứt chê Tôi mà làm tôi hết muốn học. Cô thứ nhì, trái lại, làm bộ như không

Thấy những lỗi lầm của tôi mà không ngớt khen những tiến bộ của tôi. Cô nói: Trời phú

cho ông cái giác quan về tiết điệu, ông thật là Người trời sanh ra để mà khiêu vũ.

Lương tri của tôi bảo tôi rằng trước cũng vậy mà sau này cũng còn Như vậy, tôi suốt

đời sẽ chỉ là một "thằng" khiêu vũ dở thôi. Nhưng Trong thâm tâm tôi, tôi thích tin rằng

không biết chừng lời cô đó đúng Cũng nên.

Thì cô ta ăn tiền của tôi, Phải khen tôi là sự dĩ nhiên... Nhưng nghĩ tới điều đó làm

quái gì?

Dù sao đi nữa, từ bữa cô ta cho tôi Tin rằng tôi có "giác quan về tiết điệu" thì tôi

khiêu vũ khá hơn trước Nhiều. Lời đó đã phấn phát tôi, làm cho tôi hy vọng và gắng sức

tập Cho khá thêm lên

Chê một đứa nhỏ, Một đức lang quân hay một người làm công rằng họ đần độn,

không có Một chút tài năng gì, rằng họ "bị thịt", đoảng vị, chẳng được việc gì, Không

hiểu chút chi hết, tức là diệt hết ý muốn tự cái của họ đi.

Nên thử phương pháp ngược lại. Khuyến khích họ nhiều vào: nói rằng Công việc dễ

làm lắm. Tỏ ra rằng ta tin nơi tài năng họ, rằng họ có Tài mà họ không ngờ... và bạn sẽ

thấy họ thức suốt đêm để tập tành Cho hoàn hảo.

Đó là phương pháp của Nhà diễn thuyết Lowell Thomas. Ông đó thực có khiếu, có

thiên tài dẫn Đạo người. Ông làm bạn tự tin. Ông truyền cho bạn lòng tin chắc, sự Bạo

dạn, sức mạnh, làm cho bạn thay đổi thành một người khác. Mới Rồi, tôi đi nghỉ cuối

tuần với ông bà Thomas. Trong khi củi cháy lách Tách trong lò sưởi người ta mời tôi

đánh bài brige Dánh bài "bridge" Không! Không không, không. Tôi không biết đánh!

Không biết chút chi Hết. Không thể được.

Ông Thomas bảo Tôi: Này anh Dale, đánh bridge dễ lắm mà. Chỉ cần có trí nhớ và

biết Suy xét.

Anh đã nghiên cứu về trí nhớ. Đó là sở trường của anh. Anh thử chơi đi, anh sẽ

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 111

mau biết lắm. Và, tức Thì, không kịp nghĩ ngợi gì hết, tôi ngồi vào hội, lần đó lần thứ

nhất Đời tôi. Ông Thomas chỉ cần bảo tôi có thiên tư về bài và đánh bài Dễ lắm, là tôi

liều chơi liền.

Ely Culbertson là vua bài bridge. Những sách ông viết về nó được hoan nghênh

Nhiệt liệt và dịch ra mười hai thứ tiếng. Mà ông thú với tôi rằng sở dĩ Thành một nhà

chuyên môn như vậy thì chỉ nhờ một người đàn bà khuyến Khích.

Ông đã thử đủ nghề, nhưng chưa Bao giờ có ý dạy đánh bài hết. Không những ông

đánh bài thấp mà Còn ương ngạnh tới nỗi không ai muốn đánh bài với ông.

Vậy muốn thay đổi thái độ của một người mà không làm cho người ấy Phật ý, giận

dữ, bạn phải: Khuyến khích họ, tức thì lỗi lầm gì cũng Dễ sửa, việc khó khăn gì cũng

làm.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 112

Phần Thứ Ba Mươi Mốt:

Làm Sao Cho Người Ta Vui Sướng

Làm Công Việc Bạn Nhờ Cậy

Hôm Đó vào năm 1915. Đã trên một năm, các nước ở châu Âu chém giết lẫn Nhau

ghê gớm chưa từng thấy trong lịch sử. Châu Mỹ ở tình trạng kinh Hoàng. Có thể lập lại

hòa bình được không? Không ai biết được.

Nhưng Tổng Thống Wilson nhất quyết gắng sức làm cho kỳ được. Ông sai Một mật

sứ đi hội nghị với các nhà cầm đầu châu Âu. William Jennings Bryan, Tổng trưởng nội

vụ, sứ đồ của hòa bình, nóng lòng đi lắm. Ông Thầy đó là một dịp phụng sự một lý

tưởng cao cả và lưu danh thiên Cổ. Nhưng Tổng Thống Wilson lựa một người khác, Đại

tá House, bạn thiết Của ông. Và ôntg cậy Đại tá làm công việc khó khăn là báo tin cho

Bryan hay.

Đại tá chép cuộc gặp gỡ Đó trong nhật ký của ông:"Bryan thất ý lắm, khi ông hay tin

rằng tôi Được Tổng Thống giao phó cho sự mệnh mà ông ao ước"

Tôi trả lời ông ta: "Tổng Thống nghĩ nên giữ kín cuộc vận động đó. Mà nếu ông đi,

tên tuổi của ông mà ai cũng biết, đủ làm cho người Ta chú ý tới và tự hỏi ông tới với

mục đích chi đây..".

Nghĩa là Đại tá muốn cho ông Bryan hiểu rằng người quan trọng quá, không Nên

nhận sứ mệnh đó và ông Bryan hài lòng.

Khôn khéo, lại có nhiều kinh nghiệm, Đại tá House đem thực hành một Trong những

quy tắc lớn nó điều khiển sự giao thiệp trong xã hội. Qui Tắc đó là: Làm sao cho người

khác thấy vui sướng làm công việc bạn Cậy họ.

Khi Tổng Thống Wilson mời ông Mc Adoo giúp việc trong văn phòng ông, ông cũng

áp dụng qui tắc đó, Mặc dầu điều ông cậy không phải là một sự hy sinh, mà chính là

một Sự danh dự vô cùng cho ông Mcs Adoo, ông này thấy vui thích bội phần Và kể lại

như vầy: Ông Wilson bảo tôi rằng ông sẽ sung sướng lắm, Nếu tôi chịu nhận chức Tổng

trưởng Quốc khố. Ngôn ngữ ông thật lịch Sự: ông cho tôi cảm tưởng rằng nếu tôi chịu

nhận vinh dự lớn đó, tức Thì ban cho ông một đặc ân.

Tôi biết Một diễn giả được mọi nơi mời đến diễn thuyết. Ông ta không thể làm Vừa

lòng mọi người được cho nên bắt buộc phải từ chối, nhưng ông từ Chối một cách khéo

léo đến nỗi người ta vui vẻ ra về. Ông làm cách Nào? Tất nhiên ông không nói cụt ngũn

rằng ông bận việc lắm... Không. Sau khi cám ơn và tỏ lòng tiếc không nhận lời mời, ông

vội vàng giới Thiệu một người có thể thay ông được. Nghĩa là ông để cho người kia Có

đủ thì giờ thất vọng trước sự từ chối của ông và ông làm cho Tư tưởng người đó hướng

ngay về diễn giả mà ông giới thiệu.

Ông nói: "Tại sao ông không cậy ông bạn tôi, Cleveland Rodgers, nhà Sản xuất tờ

Brooklyn Eagle? Hoặc ông Guy Hickok? Ông ấy đã viết báo Mười lăm năm ở Paris và

biết rất nhiều chuyện thú vị...Hay là ông lại hỏi ông Livingston Longfellow xem sao?

Chắc ông biết ông ấy có một phim tuyệt Đẹp về những cuộc săn bắn lớn ở Ấn Độ..".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 113

Ông Want, quản lý một nhà in lớn ở Nữu Ước, có một người thợ máy Mà nhất định

muốn sửa đổi tính tình. Anh thợ ấy phải trông nom cho một Loại máy vừa sắp chữ vừa

đúc chữ và nhiều máy khác nữa, sao cho những Máy đó chạy đêm chạy ngày mà không

hư hỏng, khỏi ngưng lại. Anh ta Phàn nàn công việc nặng nhọc quá, làm việc nhiều giờ

quá, và xin Thêm người phụ.

Ông Want không cho Thêm người phụ, cũng không rút công việc, rút giờ làm việc,

mà anh Ta vẫn vui lòng. Ông làm cách nào? Ông cho riêng anh ta một phòng giấy Với

một tấm bảng treo ở cửa đề tên và chức mới của anh: "Giám đốc Phòng giữ gìn mày

móc".

Thành ra anh Thợ máy không còn là một nhân viên hạ cấp mà ai cũng có quyền sai

Bảo nữa, nay đã nghiễm nhiên là một viên chỉ huy rồi. Người ta đã công Nhận giá trị tài

năng của anh. Tự thấy cái quan trọng và uy thế mới Của mình, anh hài lòng và tiếp tục

làm không phàn nàn chi hết.

Bạn cho vậy là con nít ư? Có lẽ là con nít thật. Mà người ta cũng đã Cho Nã Phá

Luân là dùng phương tiện con nít đó khi ông lập ra huy chương Bắc đẩu bội tinh, phân

phát một ngàn trăm năm chiếc cho lính ông và Thăng chức "Pháp quốc Thông chế" cho

48 đại tướng, gọi đội quân của ông là "Đại binh".

Ai chế giễu rằng Dùng đồ lòe loẹt vô dụng đó để thường những người đã nhiều lần

vào Sinh ra tử với ông thì ông đáp: "Loài người vẫn bị cai trị bằng những Đồ lòe loẹt

đó".

Biết cách phân phát Chức tước và uy quyền như Nã Phá Luận, thì chúng ta sẽ được

những kết Quả như vị anh hùng đó.

Trước nhà bà Gent, một nhà bạn của tôi mà tôi đã có dịp nói tới, có một bãi cỏ Đẹp

mà tụi con nít thường tới giày xéo phá phách mỗi ngày. Mắng, dọa, Dỗ dành đều vô

hiệu. Tức thì bà thay đổi chiến thuật. Bà kêu đứa Nhỏ ngỗ nghịch nhất, tặng cho chức

"thám tử" và giao kèo cho trách nhiệm Đuổi tất cả những đứa vô chơi trên bãi cỏ, bất kỳ

là đứa nào.Và Vấn đề đó giải quyết xong lập tức.

Viên "thám tử" nhóm lửa ở sau nhà, nung đỏ một thanh sắt và dọa sẽ Dí vào đứa

nhỏ nào dẫm lên vườn cỏ!

Bản tính loài người như vậy. Cho nên muốn sửa đổi một người mà không Làm cho

họ phật ý, giận dữ: Bạn phải xử trí ra sao cho người thấy sung Sướng làm công việc mà

bạn đề nghị Chín cách sửa đổi người mà không Làm cho họ phật ý giận dữ, Khi bạn

muốn sửa đổi hành vi một người Thì:

1. Trước hết thành thật khen họ vài Lờ.

2. Lấy ý mà làm cho họ nhận thấy Lỗi lầm.

3. Trước khi chỉ trích, phải tự Thú nhận lỗi của bạn đã.

4. Đừng ra lệnh, Đặt câu hỏi để ám chỉ họ.

5. Giử thể Diện cho họ.

6. Xử trí ra sao cho Họ thấy sung sướng làm công việc mà bạn đề nghị.

7. Tán dương họ, để họ gắng sức được xứng đáng với lời ta khen.

8. Khuyến khích họ cho họ thấy dễ dàng sửa đổi lỗi lầm và thấy công Việc nhẹ

nhàng.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 114

9. Công bình nhận những sự Gắng sức của họ: dù họ mới tấn tới chút ít cũng khen

họ.

Lời khuyến Khích của bạn phát thành thật và đại độ.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 115

Phần Thứ Ba Mươi Hai:

Những Bức Thư Mầu Nhiệm

Tôi Biết bạn nghĩ gì khó đọc nhan đề chương nầy. Bạn bĩu môi: Vô lý thượng Hạng!

Nồng nặc mùi quảng cáo của bọn bán cao đơn hoàn tán và của Các "mét" coi chỉ tay

đoán vận mạng! Nếu bạn nghĩ như vậy, tôi không Dám cãi. Mười lăm năm trước, có lẽ

tôi cũng nghĩ như vậy, khi đọc Một câu như vậy. Bạn hoài nghi ư? Càng tốt! Tôi yêu

những người hoài Nghi. Tôi gốc gác Missouri: như vậy bạn đủ hiểu. Tư tưởng của loài

người Sở dĩ tiến được chính nhờ bọn tò mò, nhờ các vị thánh Thomas hay ngờ Vực,

nhờ hết thảy những người không chịu tin vì chưa có những chứng Cớ rõ ràng.

Tôi muốn thành thực hỏi Bạn hai chữ "mầu nhiệm" đó dùng có đúng không? Không

không được đúng Lắm, vì còn ở dưới thực sự xa. Vài bức thư chép lại trong chương

này Đã có những kết quả mà người cho rằng bội phần mầu nhiệm kia. Và Người đó là

ai? Chính ông Ken R. Dyke, một nhà chuyên môn có danh nhất Về nghề bán hàng ở

Mỹ. Ông trước làm giám đốc thương mại tại xí nghiệp Johns Manville, hãng làm những

mái nhà phòng hỏa và bây giờ chỉ huy Phòng quảng cáo tại công ty Palmolive Peet, lại

đồng thời làm hội trưởng "Liên đoàn" các nhà quảng cáo nữa. Cứ một trăm bức thư mà

ông Dyke thường Gởi cho các tiệm bán lẻ các hóa phẩm hãng ông sản xuất, để hỏi

thăm Tình hình, thì ông chỉ nhận từ năm đến tám thư hồi âm, nghĩa là từ năm tới Tám

phần trăm. Cho nên ông cho rằng được mười lăm phần trăm đã là kỳ dị và nếu Được

hai mươi phần một trăm thì là có phép mầu nhiệm.

Vậy mà một bức thư của ông gởi đi có chép lại ở dưới đây, đã được Bốn mươi hai

phần trăm thư hồ âm! Nghĩa là mầu nhiệm tới gấp hai. Đó là những Chứng cớ mà

người ta không thể nhún vai mà không công nhận được. Vả Lại không phải chi một bức

thư đó được cái may mắn bất ngờ đó đâu, Cả chục bức thư cũng thành công như vậy.

Nguyên do ở đâu? Ông Ken Dyke đích thân chỉ cho bạn đây: Sau khi theo ông Học

những lớp giảng của ông Dale Carnegie, tôi làm cho những bức thư Tôi gởi để dò tình

hình, công hiệu tăng lên một cách lạ lùng. Tôi Hiểu rằng những lý lẽ mà tôi dùng từ

trước tới nay hoàn toàn vô ích. Tôi thực hành những quy tắc đã học được và làm cho

công hiệu Của những bưc thư tôi gởi đăng lên từ năm trăm tới tám trăm phần trăm.

Đây, bức thư mầu nhiêm đó đây. Nó làm cho người nhận được vui thích, Vì trong

thư đã xin người này giúp một việc, một việc nó làm cho người Đó thấy sự quan trọng

của mình.

Sau Mỗi đoạn thơ, tôi có bình phẩm: "Ông Blank thân mến, Ông có thể làm ơn giúp

tôi vượt một nỗi khó khăn không?" . Ta thử tưởng tượng cảnh Đó: Một người buôn bán

tầm thường ở Arizona nhận được một bức thư Của một nhà quảng cáo lớn nhất ở Nữu

Ước. Mà trong thư đó ngay từ Câu đầu, nhà quảng cáo đó cậy một việc. Tôi tưởng

tượng nhà buôn Đó tự nhủ: "... Nếu ông ta được gặp sự khó khăn, thì có thể nhờ cậy

Mình được. Mình vẫn thích giúp kẻ khác...Nào, coi xem nào, có chuyện Chi khó khăn

đấy?" . Năm ngoái, tôi đã khuyên các ông giám đốc của Công ty tôi rằng cách hiệu

nghiệm nhất để tăng số hàng bán lẻ là Mở một cuộc cố động kịch liệt suốt một năm để

bán trực tiếp và phí Tốn cuộc cố động đó do công ty sản xuất chịu hết.

Nhà bôn chắc tự nhủ: Thì đúng rồi, cố nhiên họ phải gánh những phí Tốn đó chứ, vì

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 116

họ thu cả triệu bạc lời, trong khi mình nai lưng ra làm Để kiếm từng xu... Rồi sao nữa? .

Mới rồi, tôi gởi một tờ phỏng vấn Có nhiều câu hỏi, cho một ngàn nhà đại lý đã hưởng

lời trong cuộc sống Cố động đó, và vài trăm bức thư hồi âm tôi đã nhận được chứng tỏ

Rằng các nhà đại lý rất hành lòng về cách hợp lý đó.

Cho nên chúng tôi vui lòng hơn kế hoạch cố động mới mà tôi biết rằng Sẽ làm ông

vui lòng hơn kế hoạch năm rồi nữa.

Nhưng sáng nay, ông hội trưởng của chúng tôi đã nghiên cứu với tôi Những tờ báo

về kết quả cuộc cố động trước và cậy rồi cho biết cuộc Cố động đó đã giúp cho hội tăng

gia được số hàng bán là bao nhiêu. Vì lẽ đó nên tôi phải nhờ cậy ông giúp tôi trả lời câu

hỏi đó.

Câu này tuyệt: "Tôi phải nhờ cậy ông giúp tôi trả lời câu hỏi đó". Nhà buôn ở Arizona

nghĩ rằng ông lớn đó biết điều lắm và biết suy Xét đoán của thân chủ có giá trị. Bạn nên

nhớ rằng Ken Dyke không Hề phí thì giờ khoe sự quan trọng của ông ta. Trái lại, ông vội

vàng Tỏ ra rằng ông trông cậy ở sự giúp đỡ của nhà buôn đó nhiếu lắm. Ông nhận ngay

rằng không có sự giúp đỡ ấy, ông không thể nào viết Bài báo cáo cho ông hội trưởng

được. Lời lẽ như vậy, thì làm sao nhà Buôn ở Arizona không hài lòng được? Vì dù sao

ông cũng chỉ là một người Phàm như chúng ta.

Tôi muốn xin ông Giúp tôi như vầy:

1. Biên bản đồ dính Theo đây, tổng số nóc nhà mới hoặc nóc nhà sửa lại mà ông

cho là Đã đặt làm nhờ cuộc cố động năm ngoái cho tôi biết số hàng đã bán Như vậy

tổng cộng là bao nhiêu tiền: con số ông cho càng đúng càng Hay.

Nếu ông giúp việc đó, tôi sẽ Lấy làn quý hóa lắm và mang ơn ông vô cùng. Kính

chào... Bạn nên để ý rằng, trong đoạn cuối đó, hai chữ "tôi" và "ông" quan trọng khác

Nhau. Chư õ "tôi" phải đọc nho nhỏ mà chư õ "ông" phải đọc lớn tiếng. Rồi lại không tiếc

lời cám ơn: nào "lấy làm quý hóa lắm", nào mang ơn ông vô cùng".

Bức thư thường lắm, Phải không? Vậy mà nó "mầu nhiệm" lạ lùng. Tại sao? Tại

người viết Đã xin người nhận ban cho một ân huệ nhỏ, mà như vậy tất nhiên người

Nhận thư tự thấy mình quan trọng lắm.

Chiến thuật vô hại đó luôn luôn có kết quả. Benjamin Franklin vì dùng Nó mà làm

cho một kẻ thù biến thành một bạn thân suốt đời.

Franklin hồi thiếu thời, đem hết số tiền để dành được, đặt vào một Nhà in nhỏ. Ông

được bầu làm thư ký hội đồng ở Philadephie, do đó được Độc quyền lãnh in hết thảy

những công văn trong các sở. Địa vị đó rất Lợi cho ông và ông quyết giữ nó. Chẳng

may ông có một kẻ thù trong Hội đồng, người đó là một nhà giàu có, và có quyền thế

trong tỉnh. Người đó ghét ông tới nỗi đã có lần công kích ông trước công chúng Trong

một bài diễn văn.

Cái đó mới Thật nguy hại. Cho nên Franklin quyết chinh phục được thiện cảm của

kẻ Thù. Nhưng không phải dễ. Kiếm cách thi ân với người đó sao? Không Được.

Phương pháp đó gợi lòng ngờ vực của người ta và có thể làm Cho người ta khinh bỉ

mình nữa.

Franklin Khôn ngoan, khéo léo làm, không dại dột đâu. Ông làm trái hẳn lại: Ông xin

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 117

kẻ thù ông giúp ông một việc.

Bạn cứ yên lòng: Ông không phải mượn tiền người đó đâu. Không. Ông Xin một ân

huệ mà người kia vui lòng cho, vì xin như vậy là tỏ một cách Khéo léo rằng ông khâm

phục người đó có tài cao học rộng.

Xin bạn nghe chính ông Franklin kể chuyện lại: Tôi nghe người ta nói rằng Trong tủ

sách ông ta có một cuốn sách rất hiếm quý, tôi bèn viết Cho ông vài hàng tỏ ý ước ao

được đọc cuốn sách ấy và xin ông làm ơn cho tôi mượn trong vài ngày.

Ông Ta cho mang lại nhà tôi liền và khoảng một tuần lễ sau, tôi cho người Mang trả

với một bức thư trong đó tôi tỏ ý cảm ơn ông lắm.

Khi chúng tôi lại gặp nhau ở hội nghị, ông ta trò chuyện với tôi, có Lễ độ lắm. Rồi từ

đó ông sốt sắng giúp tôi, bất kỳ trong cơ hội Nào, thành thử chúng tôi trở nên đôi bạn rất

thân cho tới khi ông Mất.

Franklin đã khuất một năm rưỡi Năm rồi mà triết lý của ông vẫn còn có kết quả dị

thường. Một người Học trò của tôi Albert B.Amsel đã áp dụng nó một cách khéo léo.

Ông Amsel làm đại lý cho một nhà bán ống chỉ và lò sưởi bằng đồng, Từ lâu nay

vẫn kiếm cơ hội bán hàng cho một xí nghiệp đúc chì lớn ở Brooklyn. Xí nghiệp đó vừa

có nhiều khách hàng, vừa được tin cậy. Nhưng ông không tiến được một bước nào hết.

Vì ông chủ xí nghiệp đó là Hạng người lạ lùng, lúc nào cũng hầm hầm, nói năng thì cực

kỳ cục Cằn thô lỗ. Ngồi sau chiếc bàn làm việc, ngậm điếu xì gà lớn ở mép, Mỗi lần ông

thấy mặt Amsel, ông ta nói như chó sủa: "Hôm nay không Mua chi hết. Đừng uổng công

làm mất thì tôi! Thôi, đi".

Nhưng một hôm ông Amsel dùng một chiến thuật khác, môt chiến thuật Mà kết quả

mà kết quả là bán một số hàng lớn, được thêm một khách Hàng thành bạn thân của ông

và sau cũng nhiều vụ làm ăn khác nữa.

Hãng ông Amsel đang điều đình để mua một chi điếm mới ở làng Queens, Tại Long

Island. Miền đó, ông chủ xí nghiệp đúc chì biết rõ lắm và Có nhiều khách hàng ở đó. Khi

ông Amsel trở lại thăm nhà doanh nghiệp, ông vội nói ngay: Thưa ông C, hôm nay tôi

không lại để cậy ông mua Hàng cho tôi đâu. Tôi chỉ xin ông chỉ giùm tôi một điều thôi...

Ông Có thể tiếp tôi một lát được không?. Hừ! sao! Ông C, vừa đáp vừa Lăn điếu xì gà

từ mép này qua mép kia. Nói thử coi! Hãng tôi tính mở Một chi điếm ở ở làng Qeens.

Mà không ai biết nơi đó rõ hơn ông. Cho Nên tôi tự tiện lại hỏi ý kiến ông. Ông nghĩ ý

định đó của tôi có Được không?. Tình thế thay đổi hẳn. Đã từ lâu nhà đức chì quen tỏ

sự Quan trọng của mình bằng giọng thô lỗ với người bán hàng cho ông và La ầm lên,

mời họ "cút". Nhưng lần này ông Amsel lại hỏi ý kiến ông. Tốt lắm! Người thay mặt cho

một hãng lớn lại hỏi ý kiến ông để về Trả lời cho những viên giám đốc của y! Ông C bèn

kéo ghế mời ngồi, Rồi trong một giờ đồng hồ ông ta diễn thuyết về những cái lợi buôn

Bán ở làng Qeens. Không những tán thành nơi lựa làm kho hàng, mà còn Vạch cho cả

một chương trình để mua cửa hàng đó, dự trữ hàng hóa và Khai trường xí nghiệp mới.

Để tỏ ra mình là một người quan trọng, ông Ta còn lại khuyên nên quản lý xí nghiệp ra

sao. Sau cùng, ông nói về Đời tư của ông, và kể lễ cả tâm sự về nỗi buồn bực trong gia

đình ông nữa... Ông Amsel nói: "Chiều hôm đó, khi từ biệt ông ta, không Những ông đặt

mua số hàng quan trọng mà còn bắt đầu thành bạn thân Của tôi nữa. Bây giờ tôi đánh

quần vợt với thằng cha mà hồi trước Chưa trông thấy tôi, y đã nhe nanh ra chỉ chực

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 118

cắn. Nguyên do sự thay Đổi đó chỉ vì tôi đã nhờ cậy ông ta một việc nó làm thỏa tính tự

Phụ của ông ta".

Chúng ta nghiên cứu Bức thư sau này nữa của Kenyke, bức thư mà trong đó chánh

sách "xin Ngài Làm ơn" được áp dụng một cách khéo léo làm sao! Cách đây vài năm,

ông Dyke thất vọng lắm vì ít khi ông nhận được hồi âm những bức thư ông gởi cho các

thân chủ: thầu khoán, thương gia, kiến trúc sư, để xin Họ cho biết tình hình buôn bán.

Thường thường một trăm bức thư mới được Một thư trả lời. Ít quá, nếu được hai bức,

ông đã cho là khá, còn Được ba bức thì thật là tốt lắm. Nếu mà một trăm bức thư thì

ông phải Cho là sự lạ.

Vậy mà bức thư sau này Được năm mươi phần trăm thư trả lời, có phải là năm lần

mầu nhiệm hơn không? Và những thư hồi âm dài tới ba trang, tràn trề tình thân ái, lòng

hăng Hái và những lời khuyên có ích! Bức thư đó đây. Bạn nhận thấy rằng Nó gần như

bức thư trên kia. Bạn đọc đi, rồi thử tưởng tượng tình cảm Của người nhận được, thử

kiếm lời lẽ tại sao bức thư đó "kết quả Năm lần hơn một phép mầu".

Ông Doe Thân ái, Ông giúp tôi một việc nhỏ được không? Đã gần một năm, tôi

Khuyên công ty tôi in một cuốn tổng mục các khí cụ và vật liệu với Cách dùng để các

kiến trúc sư dễ tra cứu. Tôi xin giở một bản sau Đây biếu ông. Đó là cuốn thứ nhất trong

loài ấy.

Nhưng những cuốn tổng mục ấy phân phát gần hết rồi. Ông giám đốc Công ty đồng

ý với tôi rằng chỉ nên tái bản nếu có chứng cớ chắc Chắn rằng cuốn đó in ra có lợi cho

chúng tôi. Chúng tôi định lập một Hợp đồng để xét xem có nên tái bản cuốn tổng mục

đó chăng, và xin ông vui lòng nhận một chân trong hội đồng đó cùng với bốn mươi chín

vị kiến trúc Sư trong các miền khác, để giúp ý kiến chúng tôi.

Để cho công việc của ông dễ dàng, tôi đã biên đằng sau bức thư nầy ít câu hỏi rất

đơn giản dị. Ông sẽ ban riêng cho tôi một ơn lớn nếu ông vui lòng trả lời những câu hỏi

đó và thêm vài lời bình phẩm mà ông cho rằng có ích rồi bỏ bức thư vào trong bao thư

có dán cò saÜn Tôi gởi theo đây.

Tôi không cần phải Thưa với ông rằng ông không chịu trách nhiệm gì về những lời

chỉ bảo Của ông hết. Vậy tôi xin để ông tự ý định đoạt xem cuốn tổng mục Nên bỏ đi,

hay nên tái bản và chúng tôi sẽ cải cách theo lời khuyên Của ông.

Dù sao cùng xin ông tin rằng Tôi hoan nghinh sự cộng sự của ông lắm... Tôi cảm tạ

ông và kính chúc ông...Giám đốc phòng thương vụ. Ken R Dyke. Và bây giờ, tôi xin dặn

Bạn điều này. Tôi do kinh nhgiệm mà biết rằng sau khi đọc bức thư đó, Có vài bạn đã

dùng phương pháp đó như cái máy thiếu hẳn về tự nhiên: Họ không dùng những lời

khen tặng thành thật mà lại dùng một lối Nịnh hót dối trá và tì tiện. Như vậy tất nhiên là

không thành công. Thật vậy, chúng ta ai cũng khát khao được người khen ngợi và quý

mến, Nhưng chúng ta rất sợ lời nịnh hót.

Tôi xin nhắc lại: những phương pháp chỉ trong cuốn này chỉ có kết quả Khi nó được

áp dụng một cách chân thành tự đáy lòng mà ra.

Những điều tôi chỉ cho bạn, không phải là những thủ đoạn, những mánh Khóe để

thành công đâu.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 119

Không. Đó Là một quan niệm mới về nhân sinh, một triết lý mới.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 120

Phần Thứ Ba Mươi Ba:

Bảy Lời Khuyên Để Tăng Hạnh Phúc Trong Gia Đình,

Chôn Sống Hạnh Phúc Gia Đình

Năm 1852, Hoàng Đế Nã Phá Luân đệ tam say mê Nữ bá tước Marie Eugénie

Ignace Augustine de Montijo, người đàn bà đẹp nhất thế giới và cưới nàng. Cận Thần

có người can gián Hoàng Đế vì lẽ không được "môn đăng hộ đối".

Nhưng Hoàng Đế nói: "Có cần chi điều đó". Cái duyên và vẻ trẻ đẹp Lộng lẫy của

nàng làm cho Hoàng Đế mê ly như gặp tiên. Trong một bài Diễn văn, Hoàng Đế nói như

thách cả nước Pháp: "Trẫm đã cưới một Người bàn bà mà Trẫm yêu và ngưỡng mộ,

như vậy còn hơn là cưới một Người mà Trẫm không được biết".

Hoàng Đế và Hoàng Hậu có đủ điều kiện để cuộc lương duyên hoàn toàn theo ý

tưởng: Sức mạnh, tiền bạc, quyền thế, vinh quang, sắc đẹp, tình yêu. Chưa bao giờ

người ta thấy hạnh phúc thiên liêng trong gia đình chói lọi Rực rỡ như vậy.

Than ôi! Chẳng bao Lâu, lửa thiêng đó chập chờn lu mờ và tắt hẳn. Nả Phá Luân đã

có Thể làm cho nàng Eugénie thành một bà Hoàng Hậu được, nhưng không có Gì ở đời

này, cả tình thương của ông, cả uy quyền của ông, có thể Thay đổi nổi tính tình người đ

àn bà đó.

Bà điên cuồng vì ghen tuông, bị nghi ngờ nó giày vò bà, làm cho đời Sống của ông

không được mảy may tự do. Bà không kể gì tới mệnh lệnh Của ông nữa, bà sồng sộc

xông vào văn phòng của ông trong khi ông Bề bộn việc nước, trong lú ông bàn kín việc

quốc gia đại sự, bà cũng Vào cho kỳ được mới nghe. Bà nhứt định không bao giờ để

ông ở một Mình hết, luôn luôn sợ ông có ngoại tình.

Thường thường bà chạy vào nhà một bà chị để phàn nàn về chồng, trút Hết tâm sự,

khóc la, đe dọa. Có lắm lần bà đạp cửa vô thư viện của ông để chửi ông nữa. Cho nên,

làm chủ mười hai tòa cung điện lộng lẫy mà Nã Phá Luân đệ tam không có lấy một cái

tủ để trốn trong đó yên Thân được.

Rồi sau xảy ra sao? Đoạn Văn sau này, trích trong cuốn sách thú vị của E.A.

Rheinhardt Nã Phá Luân Và Eugénie: bị hài kịch của một đế chính trả lời câu hỏi đó:

"Như vậy, Rốt cuộc, Nã Phá Luân có ngoại tình thật và ông luôn luôn lén lút Ra khỏi

cung, đội chiếc nón nỉ kéo sụp xuống che mắt, có độc một người Hầu cận theo sau, để

đi tới nơi hẹn hò với một giai nhân... nếu không Phải, như hồi còn hàn vi, để đi lang

thang trong kinh đô, vớ vẫn dạo Chơi trong những con đường mà các vị Hoàng Đế chỉ

được nghe tả trong sách..".

Đó, cách cư xử của bà Eugénie đưa tới hậu quả như vậy đó. Đành rằng Bà vẫn còn

là Hoàng Hậu nước Pháp. Đành rằng bà vẫn là người đẹp Nhất thế giới. Nhưng khốn

nạn thay, cả chức Hoàng Hậu và sắc đẹp đó Không đủ vãn cứu tình yêu bị ngạt trong

không khí đầy chất độc vì những Cuộc bất hòa đó.

Phải, Eugénie cũng Có thể kêu Trời như Job: Ghét của nào, Trời trao ư? Không

đâu. Chính Bà tự đem nó trút lên đầu bà vì cái máu ghen và nhũng lời đay nghiến Của

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 121

bà. Đành hanh, nhiếc móc, giày vò, thứ khí giới tại hại nhất của Diêm vương đặt ra để

tiêu diệt tình yêu. Khí giới đó chắc chắn có hiệu Quả hơn hết cũng như nọc rắn hổ vậy,

không ai thoát khỏi chết.

Hầu tước phu nhân Tolstsoi tìm thấy chân lý đó nhưng trễ quá. Lúc lâm Chung, bà

thú với con gái bà rằng, chính má đã làm cho ba các con chết. Con các bà không biết

trả lời ra sao, sa lệ. Vì biết rằng quả đúng Như vậy: Ông Tolstoi chết vì bà đã đầu độc

đời ông bằng những Lời đay nghiến cay chua không ngớt, những cuộc xung khắc bất

tận.

Mà cặp vợ chồng đó có đủ điều kiện của hạnh phúc. Tolstoi là một Văn sĩ nổi danh

nhất hoàn cầu. Ngoài vinh quang đó ra, ông bà lại giàu Sang, có địa vị quan trọng trong

xã hội và nhiều con. Không bao giờ cuộc Hôn nhân trổ bông dưới nền trời tươi sáng

hơn nữa mới đầu, hạnh phúc Của ông bà đầy đủ quá, hoàn toàn quá đến nỗi có khi cả

hai đều quỳ Gối cầu xin Thượng đế giữ gìn họ trong hoàn cảnh thần tiên đó.

Rồi thì một sự lạ lùng xảy ra. Lần đầu tiên Tolstoi biến đồi tính nết, Thành một người

khác hẳn. Ông xấu hỗ về những danh tác ông đã viết, Và bắt đầu từ những lúc đó, ông

mệt mài viết những bài thuyết giáo Về hòa bính và kêu gọi diệt trừ chiến tranh và khổ

cực cho nhân loại. Ông thú rằng hồi thiếu thời, ông đã mắc những tội lỗi không thể

Tưởng tượng được, cả tội giết người nữa và để chuộc tội, ông nhất Định theo đúng

giáo lý Ki Tô. Ông phân phát hết của cải, thề sống Trong cảnh nghèo. Ông làm lụng

ngoài đồng, chặt cây, phơi cỏ, đóng Lấy giày quét lấy phòng, ăn trong đĩa bằng gỗ, rán

yêu cả những kẻ Thù ông.

Đời của ông là một bi kịch, Mà như vậy chỉ do hôn nhân của ông. Bà xưa xa hoa,

ông thì ghét. Bà Ham danh vọng, thích được tôn trọng, thích giao du, mà ông lại không

màng Tới những thú tầm phào đó. Bà đòi có nhiều vàng, sống cuộc đời quan Trọng,

còn ông thì cho giàu có là một tội lỗi.

Trong nhiều năm, bà đay nghiến ông, thịnh nộ với ông, mạt sát ông, Vì ông in sách

phát không, không đòi quyền tác giả, mà bà thì không Muốn bỏ những món tiền đó.

Khi ông Chống lại thì bà phát cơn động kinh, lăn trên mặt đất, ngậm ở môi Một ve

thuốc phiện, thề sẽ tự tử hay đọa đâm đầu xuống giếng.

Có một chi tiết mà tôi cho là vô cùng thương tâm trong đời của ông Bà. Như tôi đã

nói, lúc mới cưới, cuộc tình duyên đó thật đẹp đẽ, Vậy mà bốn mươi tám năm sau, ông

Tolstoi đến nỗi hễ trông thấy mặt bà là chịu Không nỗi... Có khi buổi tối, bà già cô đơn

có thèm khát tình thương, Lại quỳ bên ông và xin ông đọc cho nghe những đoạn dịu

dàng cảm động Mà ông viết vô nhật ký để tặng bà, năm mươi năm về trước.

Và khi ông đọc, sống lại những ngày tươi sáng rực rỡ, bây giờ đã Tan như mây

khói, cả hai đều rơi lệ. Than ôi! Thực trạng khác xa những Mơ mộng thiếu thời một cách

độc địa làm sao!

Sau cùng năm tám mươi hai tuổi, Tolstoi không chịu nỗi sự bất hòa ghê gớm trong

Gia đình nữa và một buổi tối tháng mười năm 1910, tuyết sa đầy trời, ông Trốn bà, đi

xa, trong đêm tối và lạnh lẽo, không biết là đi về đâu.

Mười một ngày sau, ông đau phổi và chết tại một nhà ga. Lời cầu xin Cuối cùng của

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 122

ông là đừng để ông thấy mặt vợ.

Đó là Tolstoi phải chuộc những cơn giận lời dọa nát, lời trách móc Với cái giá đó.

Có lẽ độc giả tự Nhủ rằng có nhiều chỗ bà phàn nàn cũng đáng. Phải. Nhưng vấn

đề không Phải ở đóVấn đề ở chỗ này, bà phàn nàn có ích gì cho bà không? Hay Là, trái

lại chỉ làm cho tình thế đã tệ hại còn tệ hại thêm nhiều?

Khi trễ quá rồi, bà mới tự thú: "Tôi tin chắc rằng hồi đó tôi điên". Bi kịch thảm thương

nhất trong đời Lincoln cũng là cuộc hôn nhân của ông Tôi nói rõ: không phải là vụ ám

sát ông mà là cuộc hôn nhân của ông. Khi tên Both hạ sát ông Bằng một viên đạn, ông

không hay rằng người ta mới bắn ông, nhưng trong Hai mươi ba năm trời, gần như mỗi

ngày, ông được nếm những trái cây chua chát Của một duyên nợ đau khổ" như lời ông

Herndon, người bạn ông đã nói. Thật vậy, trong gần một phần tư thế kỷ bà Lincoln rút

dần mạch sống Của đời ông bằng cách kích bác, gây lộn, giày vò, đay nghiến ông.

Bà luôn luôn ray rứt, đay nghiến rằng ông chẳng được vẻ gì: nào là Lưng gù, chân

đi thì kéo lê như thằng mọi, dáng điệu cứng như que củi, Gai mắt lạ lùng.

Bà nhại dáng đi của ông rồi nghiến răng hỏi ông sao không bắt chước dáng đi lịch

sự của Bà?

Bà oán cả hai tay ông, vừa rộng Vừa vểnh ra như tai voi. Bà chê mũi ông lệch, bà

chê môi dưới ông Trề ra, bà chê ông có vẻ ốm đói, tay chân thì lớn quá mà đầu thì Nhỏ

quá!

Hai ông bà trái ngược nhau Về đủ mọi phương diện: giáo dục, tính tình, thị hiếu.

Chọi nhau hoài... Một sử giả thông thạo nhất về đời sống Tổng Thống Lincoln có viết:

"Giọng nói the thé của bà Lincoln, ở ngoài đường cũng nghe thấy, và Những cơn thịnh

nộ của bà thì điếc tai hàng xóm. Mà không phải khi bà Giận dữ chỉ là la hét mà thôi đâu,

bà còn làm hung nữa, có nhiều Chứng cớ không thể cãi được".

Chẳng Hạn, sau khi cưới, ông bà lại trọ nhà bà Farly, vợ góa một y sĩ có Nấu cơm

tháng.

Một hôm, lúc điểm tâm, ông Lincoln có một cử chỉ hoặc thốt một lời làm cho bà ta

nổi giận. Không ai nhớ ông đã làm gì, nhưng người ta thấy bà Lincoln trong lúc Cơn

điên lên đến cực điểm, liệng một tách cà phê nóng vào mặt chồng Ngay lúc đông đủ

khách trọ khác.

Lincoln Xấu hổ lắm, làm thinh ngồi trơ trên ghế trong khi bà chủ trọ đem chiếc Khăn

ướt lại chùi và quần áo cho ông.

Lòng ghen của bà Loncoln, vô lý, dữ tợn, và không thể tưởng tượng Được, đến nỗi

chỉ cần đọc những đoạn tả những cơn giận dữ, bi thảm Làm cho mất mặt trước công

chúng, phải, chỉ cần đọc những đoạn đó, Bảy mươi lăm năm sau, cũng còn thấy kinh

tởm rùng mình. Sau cùng bà hóa điên. Người ta cho rằng tánh hạnh bà như vậy, bởi vì

bà mắc bệnh thần kinh. Không thể có lời nào nhân từ hơn để xét bà nữa.

Bây giờ ta tự hỏi: Những cơn thịnh nộ đó, những lời đay nghiến đó, Cái lối bù lu bù

loa đó có cải thiện ông Lincoln chút nào không?

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 123

Một ngàn lời không. Nó chỉ giết chết tình cảm của ông đối với bà, Nó làm cho ông

suốt đời hối hận rằng đã cưới bà và chỉ muốn có mỗi Hành vi là đi khỏi nhà cho khuất

mắt.

Tại tỉnh Springfield, là nơi gia đình Lincoln, có mười ông luật sư. Vì đông Quá,

không thể kiếm ăn trong tỉnh đó được, họ phải đi ngựa từ tỉnh Ly này qua tỉnh ly khác,

theo sau ông tòa David Davis để cãi trong những Lúc ông này xử án khắp trong miền.

Nhưng trong khi bạn đồng nghiệp của ông Lincoln cứ cuốt tuần lại trở về gia đình thì

ông Lincoln không muốn Về, vì rất kinh tởm sự ở gần bà vợ. Và trong ba tháng hè và ba

tháng Thu, ông ở xa biệt, không lại vãng gần miền Springfield.

Như vậy trong nhiền năm. Đời sống trong những quán trọ nhà quê đó không Vui thú,

cũng không đủ tiện nghi, nhưng sống như vậy, ông còn thích hơn Là về nhà thấy bà

Lincoln với những cơn tam bành lục tặc của bà.

Hành vi của bà Lincoln, Hoàng Hậu Eugénie và Nữ bá tước Tolstoi có Những kết

quả như vậy. Chỉ mang lại bất hạnh phúc cho gia đình và diệt Hết nguồn ân ái mà mấy

bà quý hóa nhất. Sau khi bàn cãi trong mười một năm ở "Tòa chuyện xử các vụ lôi thôi

trong gia đình ở Nữu Ước" và nghiên Cứu cả ngàn vụ chồng bỏ nhà ra đi, bà luật sư

Bessie Hamburger tuyên Nố rằng đàn ông phải trốn vợ vì họ chán chê vợ rầy rà, gây

gổ. Như một văn sĩ đã nói: "Đàn bà đào huyệt chôn sống hạnh phúc gia đình Bằng nanh

vuốt của họ".

Vậy, thưa quý Bà, nếu quý bà muốn giữ sự vui vẻ hòa nhã trong gia đình, xin quý bà

Theo lời khuyên dưới đây: Đừng ray rứt đay nghiến chồng!

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 124

Phần Thứ Ba Mươi Bốn:

Tùy Ngộ Nhi An

Disraell Nói: "Tôi có thể làm nhiều chuyện điên lắm, nhưng có một việc mà Tôi sẽ

không bao giờ làm là cưới vợ vì tình".

Và ông giữ lời. Ở độc thân cho tới hồi ba mươi lăm tuổi, rồi cưới một người Đàn bà

giàu, góa, hơn ông mười lăm tuổi, một bà góa tóc đã bạc vì năm mươi cái Xuân xanh!

Bà biết rõ rằng Disraeli cưới bàkhông phải vì tình, mà vì Tiền. Cho nên bà chỉ nhận lời

với một điều kiện là cho bà đợi một Năm để có đủ thì giờ xét tính tình ông. Hết hạn một

năm, bà ưng. Cuộc Tình duyên đó chẳng nên thơ chút nào hết mà còn có vẻ mua bán

nữa, Phải không bạn? Vậy mà lại là một tình duyên sung sướng nhất trong Những trang

dòng tố của hôn nhân niên giám. Bà góa và giàu có, đã Không trẻ, không đẹp, cũng

chằng tài hoa gì. Trái lại, trong câu chuyện, Bà thường lầm lộn tức cười về sử ký hay

văn học sử. Chẳng hạn, bà Không biết dân Hy Lạp thịnh trước hay dân La mã thịnh

trước. Quần áo Thì lố lăng mà nhà cửa thì bày biện mới tai hại làm sao!

Nhưng cách ứng xử của chồng, thì thật là tuyệt diệu và là điều kiện Cốt yếu để gây

và nuôi hạnh phúc trong gia đình.

Bà không bao giờ tranh khôn với chồng. Khi ông về nhà sau cả một bữa Chiều mệt

mỏi vì ứng đối xã giao với các công tước phu nhân linh mẫn, ông nghe bà chuyện trò

ngây thơ mà óc được nghỉ ngơi. Lần lần gia đình ông thành một nơi thần tiên, vì nơi đó

là nơi ông thảnh thơi dưỡng sức Trong sự chiều chuộng âu yếm của vợ. Những giờ

sống bên cạnh bà vợ Đứng tuổi đó là những giờ êm đềm nhất trong đời ông.

Bà là tri kỷ của ông, vừa là bạn đồng tâm, là nguồn an ủi và là Quân sư của ông

nữa. Mỗi buỗi tối, ở Nghị viện ra ông vội về nhà Kể cho bà biết những tin tức hôm đó.

Và điều này quan trọng nhất, Dù ông lập tâm thi hành bất cứ công cuộc gì, không bao

giờ bà nghỉ Rằng ông có thể thất bại được.

Trong Ba mươi năm, ông là lẽ sống độc nhất của bà. Bà quý của cải của Bà chỉ vì

của đó làm cho đời sống của người bà yêu được dễ chịu hơn. Đáp lại tình đó, ông tìm

hết cách làm đẹp lòng bà. Ông khẩn khoản Xin nữ Anh Hoàng Victoria phong tước cho

bà và vì vậy, năm 1868, bà được Sắc phong bá tước phu nhân.

Dù bà Có lầm lỗi gì đi nữa, ông cũng không bao giờ chĩ trích bà, không bao Giờ

trách bà nửa lời, mà nếu ai cả gan chê giễu bà thì ông chồm lên Bênh vực bà một cách

chân thành dữ tợn. Bà Disraeli không phải là Một người hoàn toàn, nhưng trong ba

mươi năm, bà không ngớt nói về chồng, Khen ngợi, ngưỡng mộ ông. Kết quả? Ông

Disraeli thích nhắc lại lời này Lắm: "Trong ba mươi năm sống chung không bao giờ tôi

thấy buồn chán vì vợ Hết". Vậy mà nhiều người dám cho rằng bà đần độn vì không

thuộc sử Ký!.

Còn ông thì vẫn thường nói với Mọi người rằng bà là nhân vật quan trọng nhất trong

đời ông. Kết quả Ra sao?

Bà khoe nhiều lần với bạn Bè rằng: "Nhờ lòng âu yếm của nhà tôi mà đời tôi là một

chuỗi dài Hạnh phúc".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 125

Trong lúc vắng, ông bà Thường nói đùa nhau. Ông nói: Mình, anh cưới mình chỉ vì

của cải mình Thôi... Và bà, mỉm cười, đáp: "Phải, nhưng bây giờ giá có cưới lại Thì

mình sẽ cưới em vì tình phải không?" .

Ông chịu nhận lời đó đúng. Bà chẳng hoàn toàn chút nào hết. Đúng. Nhưng ông

Disraeli đã không ngoan và chịu an phận.

Henry James nói: "Quy tắc thứ nhất phải áp dụng trong sự giao thiệp với Mọi người

là để cho họ được sung sướng theo quan niệm của họ".

Văn sĩ Lelend Foster Wood cũng nói gần như đúng như vậy: "Muốn có một Hạnh

phúc trong gia đình, kiếm một người bạn trăm năm lý tưởng là điều Không cần mấy, cần

thiết là chính mình phải là một người bạn trăm Năm lý tưởng đã".

Vậy muốn hạnh phúc Trong gia đình, quy tắc thứ hai là: Bạn trăm năm của ta ra sao,

ta chịu Làm vậy, đừng có ý sửa đổi làm chi.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 126

Phần Thứ Ba Mươi Lăm:

Thương Nhau Chín Bỏ Làm Mười

Kẻ Thù dữ tợn nhất về chánh trị của Disraeli là Gladstone. Cả hai đều trái Ngược

nhau về mọi phương diện, nhưng có chỗ này giống nhau: Hạnh phúc Hoàn toàn trong

gia đình.

William và Catherine Gladstone sống chung với nhau 59 năm, lúa nào cũng quyến

luyến Nhau. Tôi thích tưởng tượng cảnh Gladstone, cụ Thủ tướng nghiêm trang Nhất

nước Anh, mà cầm tay vợ, nhảy múa với bà trước lò sưởi, ca: Chồng Rách rưới, vợ

lang thang. Buồn vui tranh đấu trên đàng cùng nhau. Gladstone Về chính trị, là một kẻ

thù ghê gớm cho phe đối lập. Nhưng ở trong nhà, ông không bao giờ khiễn trách ai hết.

Sáng dậy, ông xuống nhà dưới, Thấy phòng ăn vắng ngắt vì cả nhà còn ngủ, ông ca

một điệu bí mật, Luôn luôn một điệu đó, để nhắc rằng người bận việc nhất nước Anh

Ngồi ở nhà dưới một mình, đợi người ta dọn điểm tâm cho ông. Rất khôn Khéo và lễ

phép, ông không bao giờ chỉ trích việc nhà cửa hết.

Đó cũng là thuật mà Nga hoàng Cathetine dùng, bà trị vì một đế quốc Lớn nhất thế

giới từ cổ tới kim, có quyền sanh sát hàng triệu thần Dân, và cầm quyền một cách độc

ác và độc đoán, làm phí biết bao sanh Mạng trong những chiến tranh vô ích và đem bắn

cả trăm kẻ thù, không Thương hại chút chi hết. Nhưng, khi vì rủi ro, người đầu bếp làm

cháy Món thịt quay bà ta không phàn nàn, còn vui vẻ tha thứ mà ăn. Các đức Lang quân

ở Mỹ nên noi gương bà.

Dor Othy Dix mà ai cũng phải công nhận rằng rất thâm hiểu những vấn đề Về hôn

nhân, nói rằng: "Già nửa cuộc hôn nhân đã thất bại lớn". Bà nói thêm: "Biết bao chiếc

thuyền tình chở đầy hy vọng mà sau cùng Phải tan tành dưới chân mỏm đá bến Reno,

chỉ do cái thói vô ích và Tai hại vợ chồng chỉ trích lẫn nhau".

Vậy muốn giữ hạnh phúc trong gia đình, bạn nên nhớ quy tắc thứ ba: Đừng Chỉ

trích. Bạn có khi muốn rầy cháu nhỏ. Bạn tưởng tôi sẽ khuyên bạn "Không nên" sao?

Thưa không! Tôi chỉ khuyên bạn điều này: Trước khi rầy Nó, xin bạn đọc bức thư sau

này của văn sĩ Livingstone Larnod. Bức thư Đó ông viết cho con ông và đã làm cho hết

thảy những người đọc rung Động tơ lòng đến nỗi được hàng trăm tạp chí và nhật báo

đăng lại, Được đài vô tuyến truyền thanh không biết bao lần và dịch ra không biết Bao

nhiêu thứ tiếng. Nhan đề soạn đó là: "Làm cha nên nhớ..". Thật Là một người ta thú tội

với con, âu yếm cảm động và thân mật! "Con ơi! Con ngủ, mà đỏ kề trên tay, móc mây

dính trên trán. Cha mới lén Vào phòng con... Cha muốn thú tội với con: lúc nãy trong khi

đọc báo Bên phòng sách đợt sóng hối hận xâm chiếm tâm hồn cha. Cha đã hơi Nghiêm

khắc với con hôm nay. Sáng ngày, trong khi con sửa soạn sách vở Đi học, cha đã rầy

con vì con chỉ quệt chiếc khăn ướt lên đầu mũi con Thôi, cha đã mắng con vì giày con

không đánh bóng, cha đã la khi con liệng Đồ chơi của con xuống đất.

Trong lúc Điểm tâm cha lại khiển trách con nữa: con đánh đổ sữa, con nuốt vội Mà

không nhai, con tỳ khủyu tay lên bàn, con phết nhiều bơ trên bánh Quá... Khi ra đi, con

quay lại chào cha: "Thưa cha, con đi!" Và cha đã cau Mày: "Ngay người lên!".

Buổi tối, vẫn Điệu đó. Ở sở về, cha rình con ở ngoài đường. Con chơi bi, đầu gối

quỳ Trong đất cát, vớ rách hở cả thịt ra. Cha đã làm nhục con trước bạn Bè, vì bắt con

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 127

đi trước mặt cha cho tới nhà..." Vớ đắt tiền, nếu mày Phải bỏ tiền ra mua, mày mới tiếc

của mà giữ gìn nó!"

Rồi con nhớ không? Tối đến, trong khi cha đọc sách, con rón rén vào Phòng giấy

cha, vẻ đau khổ lắm. Cha ngửng lên, giọng bất bình hỏi: "Cái Gì?" .

Con không trả lời chi hết, nhưng Trong một lúc xúc động không nén lại được, con

chạy lại, bá cổ cha, ôm cha với tính sùng bái cảm động mà trời Phật đã làm nảy nở

trong Lòng con, mà sự lạnh lùng của cha không làm cho héo non được... Rồi Thì con

chạy lên cầu thang.

Này con, Chính lúc đó cuốn sách ở tay cha rớt xuống và một nỗi sợ ghê gớm Xâm

chiếm cha. Cái thói hay chỉ trích, trách mắng đã làm cho cha thành Như vậy đó: thành

một người cha gắt gỏng. Cha đã phạt con vì con còn Con nít mà cha bắt con làm như

người lớn. Không phải cha không thương Con đâu, nhưng cha đã đòi hỏi tuổi thơ của

con nhiều quá, cha đã xét Con theo tuổi kinh nghiệm của cha.

Mà Tâm hồn con đại lượng, cao thượng, trung thực biết bao! Trái tim nhỏ Của con

mênh mông như bình minh ló sau đặng đồi. Chỉ một sự hăm hở tự Nhiên lại hôn cha

trước khi đi ngủ cũng đủ chứng điều đó. Thôi, cha Con mình quên hết những chuyện

khác đi... Tối nay cha hối hận lắm, lại Ngồi mép bên gường con.

Cha biết nếu Con có nghe được những lời cha thú với con đây thì con cũng chaÜng

hiểu Chi. Nhưng, ngày mai, con sẽ thấy, cha sẽ thật là một người cha, cha sẽ Là bạn

của con, con cười cha sẽ cười, con khóc cha sẽ khóc. Và nếu Cha có muốn rầy con thì

cha sẽ mím chặt môi, và sẽ lặp đi lặp lại, Nhưng trong kinh: Con chỉ là một đứa nhỏ...

một đứa nhỏ! Cha có lỗi, Cha đã coi con như người lớn. Bây giờ nhìn con nằm trong

gường nhỏ của Con, mỏi mệt, trơ trọi, cha biết rõ rằng con chỉ là một đứa bé.

"Mới hôm qua, con nằm trong tay mẹ, ngả đầu trên vai mẹ con... Cha đã Đòi hỏi con

nhiều quá... Nhiều quá lắm..".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 128

Phần Thứ Ba Mươi Sáu:

Làm Cho Người Ở Chung Quanh Mình

Được Sung Sướng Là Điều Dễ Dàng

Bạn Có biết câu chuyện lạ lùng này không? Sau một ngày dài làm lụng khó Nhọc,

một mụ chủ trại dọn cho người giúp việc một đống cỏ khô thay Bữa chiều. Những người

này bất bình, hỏi lại mụ có phải mụ điên không, Thì mụ trả lời: "Làm sao ta biết được

rằng các chú phân biệt được Thức ăn với cỏ? Vì trong suốt hai mươi năm nay ta nấu ăn

cho mấy chú, mấy Chú có bao giờ cho ta hay rằng món các chú ăn đó không phải là cỏ

Khô đau?"

Ngày xưa các nhà quý phái ở Moscou và Saint Pétersbourg lịch thiệp hơn. Sau một

bữa tiệc nấu khéo Các ông thường gọi người làm bếp vô phòng ăn để khen ngợi họ.

Sao đối với bạn trăm năm của bạn, bạn không biết vị nể như thế như Vậy? Lần sau,

nếu món gà chiên vừa miệng bạn nên nói cho bà nhà hay, Bạn nên tỏ ra rằng: "món

miệng ăn đó không phải là cỏ khô", và luôn Tiện bạn đừng nên tiếc lời, mà nên thêm

cho bà biết là bà rất cần Cho hạnh phúc của bạn.

Disraeli, một Trong những nhà cầm quyền quan trọng nhất bên Anh, thích tuyên bố

cho Mọi người hay rằng ông mang ơn bà vợ bé của ông rất nhiều.

Tuần trước, đọc qua một tạp chí, tôi thấy một bài phỏng vấn hát bóng Eddie Cantor.

Chàng nói: "Tôi được nhờ nhà tôi nhiều hơn là được nhờ Những người khác. Khi tôi

còn nhỏ, nhà tôi là bạn thiết của tôi dẫn Dắt tôi trên con đường tình. Sau khi cưới, nhà

tôi cần kiệm từng đồng Và làm ăn cho vốn liếng sinh sôi nảy nở. Chính nhà tôi đã gầy

dựng Nên cơ nghiệp của chúng tôi. Nàng sanh được năm đứa con ngộ nghĩnh và Gia

đình chúng tôi như một tổ uyên ương. Nếu tôi đã thành công được Chút nào, toàn là do

công của nàng vậy".

Ở Hollywood, kinh đô hát bóng, những cuộc tình duyên thật bấp bênh, Đến nỗi công

ty bảo hiểm Loyds ở Luân Đôn phải "Chạy"... Vậy mà ó Có cặp rất sung sướng: là vợ

chồng kép hát Warner Baxter. Nàng bỏ tiền Đồ rực rỡ trên sân khấu để yên chử vu quy.

Nhưng không bao giờ tiếc Sự hy sinh đó hết, vì những lời chàng nói với chúng tôi: Nhà

tôi không Được khán giả vỗ tay khen nữa, nhưng đã có những lời khen ngợi của Tôi bù

lại. Sự tôn trọng sùng bái của chồng, làm cho vợ sung sướng. Và nếu vợ sung sướng

thì đáp lại, chồng cũng lại được vợ làm cho sung Sướng".

Đó, muốn hạnh phúc trong gia Đình thì theo quy tắc 4 là: Ta phải khen tài đức của

người bạn trăm năm Ta.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 129

Phần Thứ Ba Mươi Bảy:

Cái Gì Làm Cảm Động Một Người Đàn Bà?

Từ Thời thái cổ, loài hoa vẫn được dùng để tỏ lòng yêu thương. Bông có Dắt đi đâu,

nhất là lúc giữa mùa. Người ta bán cả đầu ở đường. Vậy Mà thấy mấy ông chồng vào

hạng trung lưu, bủn xỉn không dám mua biếu Bà vợ, người ta tưởng bông đắt lắm, đắt

hơn tố tâm, lan bạch ngọc Hoặc mẫu tử thảo mọc trên ngọn núi Alpes. Tại sao lại đợi

cho bà nhà Vào nằm trong nhà thương mới mua bông tặng bà? Tại sao không tặng bà

Vài bông hồng ngay tối hôm nay? Bạn là người ưa thí nghiệm. Thì đây, Bạn hãy theo tôi

mà thí nghiệm đi, rồi cho tôi hay.

Ông Cohan công việc bề bộn là vậy mà không ngày nào quên, sáng một Lần, chiều

một lần, gọi điện thoại hỏi thăm tin tức mẹ. Mà bạn tưởng Mỗi lần ông đều có tin quan

hệ cần cho bà cụ biết sao? Không! Ông Chỉ muốn tỏ ra bà cụ biết rằng lúc nào ông cũng

nhớ tới mẹ, cũng Chỉ tìm cách làm vui lòng mẹ, và hạnh phúc với sức khỏe của cụ vô

Cùng quan trọng đối với ông.

Ý nghĩa Của những cử chỉ nhỏ nhặt đó sâu xa tới như vậy. Đàn bà trong một Ngày

sinh nhật và những ngày kỷ niệm vui tươi của họ lắm. Một người Đàn ông có thể sống

suốt đời, không cần nhớ những niên nguyệt nhật Quan trọng, trừ bốn niên nguyệt nhật

sau này: 1942, năm kiếm đước châu Mỹ: 1776, năm Mỹ quốc tuyên bố độc lập, ngày

sanh tháng đẻ của vợ Và ngày tháng cưới.

Cùng lắm thì có Thể quên được hai năm trên, còn hai ngày tháng dưới thì không

bao giờ, Không bao giờ được quên.

Một ông chánh án ở tòa án Chicago đã xử bốn vạn vụ ly dị và hòa giải được 2.000

Vụ tuyên bố: "Nguyên nhân các vụ ly dị phần nhiều là những chuyện Lặt vặt. Có khi chỉ

cần ông chồng buổi sáng, khi đi làm, giơ tay lên Chào vợ một cái cũng đủ làm cho cái

hố giữa họ khỏi mỗi ngày mỗi Sâu".

Robert Browning mà cuộc hôn nhân Với Elizabeth Barrett có lẽ mặn mà nhất chưa

từng thấy, trong đời luôn Luôn dụng tâm giữ lửa thiêng ái tình. Ông săn sóc nâng niu,

kính trọng Bà vợ tật nguyền một cách luyến ái và tế nhị đến nỗi bà phải viết Câu này

cho một người chị: "Em bắt đầu tin rằng có lẽ em thật là một Nàng tiên như lời nhà em

thường nói".

Đời vợ chồng, hết ngày này qua ngày khác, chỉ là chuỗi những tiểu Tiết không nên

thơ. Nhưng trong những tiểu tiết đó, ta phải giữ một Thái độ phong nhã thì mới có hạnh

phúc trong gia đình được. Tại tỉnh Reno kinh đô cũng ly dị, người ta xử những vụ ly dị

không ngừng, từ đầu Năm đến cuối năm, mỗi tuần sáu ngày, mỗi giờ sáu vụ, nghĩa là

mười Phút một vụ. Trong các tình duyên bất hạnh đó, có bao nhiêu cuộc rẽ Thúy chia

loan, vì những bi kịch hẳn hòi? Tôi cam đoan là ít lắm. Nếu Bạn được dự những phiên

tòa đó, nếu bạn được nghe cả trăm lời chứng Của những cặp vợ chồng xấu số đó, bạn

sẽ thấy giá trị của những Tiểu tiết trong đời sống vợ chồng.

Đàn ông luôn luôn phải nhận rằng đàn bà gắng sức tô điểm nhan sắc Lắm. Mà ta lại

quên điều đó, có khi không biết tới nữa. Bạn coi hai Cặp gặp nhau ngoài đường: hai

người đàn ông họ chỉ ngó qua loa thôi, Còn hai người đàn bà ngắm nghía quần áo,

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 130

trang sức của nhau.

Bà cụ tôi mất cách đây vài năm, hồi cụ chín mươi tám tuổi. Ít tháng trước khi Quy

tiên, cụ cho chúng tôi coi một tấm hình chụp ba chục năm về trước. Mất lòa, cụ không rõ

hình, nhưng câu hỏi độc nhất của cụ là: "Trong Hình bà bận áo gì, cháu?" Đó, một bà cụ

bệnh tật, đội nặng cả môt Thế kỷ trên mái tóc bạc phơ, trí nhớ thì lu mờ mau đến nỗi

chính con Gái cụ mà cụ không nhận ra được nữa, vậy mà còn chú ý đến chiếc áo như

vậy đó!

Các độc giả tu mi đọc Những hàng này không còn nhớ một chút gì về những bộ đồ

và những áo sơ mi bận cách đây năm năm, mà cũng chaÜng thích nhớ tới làm chi...

Nhưng các bà về phương diện đó thì khác hẳn và các đức lang quân xin Nhớ kỹ điều đó

cho.

Xin bạn lấy kéo Cắt những hàng chép lại sau này, rồi dán trên nón hoặc trên tường,

ở nơi nào mà mỗi buổi sáng, khi rửa mặt, bạn trông thấy liền.

"Tôi không đi lại hai lần con đường đời. Vậy tất cả những việc thiện Hay nỗi vui

mừng mà tôi có thể mang lại đồng bào tôi, tôi phải làm Ngay từ bây giờ. Không có gì

làm cho tôi xao nhãng hoặc chậm trễ công Việc đó được, vì cơ hội sẽ không tái hiện

nữa". Vậy muốn có hạnh Phúc trong gia đình: Xin nâng niu, săn sóc bạn trăm năm của

bạn

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 131

Phần Thứ Ba Mươi Tám:

Phu Phụ Tương Kính Như Tân

Hai Vợ chồng nhạc sĩ trứ danh Walter Damrosch là một trong những cặp uyên ương

sung sướng nhất. Bí quyết của họ ư? Chính bà Damrosch cho ta biết Bí quyết như sau

này.

"Trước khi cưới, Sự lựa chọn kỹ càng bạn trăm măm là một điều quan trọng nhất.

Nhưng Khi cưới rồi điều cần nhất là nhau như khách quý. Nếu các bà vợ trẻ Biết trọng

chồng như khách quý thì vui vẻ biết bao nhiêu! Đàn ông bao Giờ cũng lánh mặt người đ

àn bà gắt gỏng..".

Sự thiếu lịch sự giết chết ái tình. Ai cũng biết điều đó, vậy mà chúng Ta lễ phép với

người dưng hơn là với người thân trong nhà.

Không bao giờ chúng ta dám nghĩ tới chuyện ngắt lời một ông khách sơ Giao và bảo

ông: "Trời đất! Xin ông đừng kể câu chuyện cũ mèm đó Ra nữa!". Không bao giờ chúng

ta dám mở thư của họ để coi lén, hoặc Năn nỉ họ cho ta biết những việc kín của họ.

Nhưng chúng ta lại rất Thường xử như vậy với những người gần ta nhất, thương yêu ta

nhất.

Dorothy Dix còn nói: "Sự thực hiển nhiên nhất, nhưng ngược đời nhất, Chính là chỉ

có người trong nhà, thân cận nhất mới nói với ta những Lời nhỏ mọn, tục tằn độc ác

nhất".

Một văn sĩ nói: "Biết phép lịch sự nghĩa là biết vượt tầm con mắt đừng Thèm ngó

bức hàng rào đổ nát trước mặt, mà ngắm những bông hoa nở Trong vườn phía sau

hàng rào đó".

Phép Lịch sự cần thiết cho hôn nhân cũng như đầu nhớt cần cho máy chạy.

Tôi biết một tiểu thuyết gia rất sợ làm phiền lòng người thân, đến Nỗi không dám để

lộ ra nét mặt, mhững tình cảm của ông khi ông âu Sầu, lo lắng. Ông nói: "Bắt người nhà

chịu sự rầu rĩ, càu nhàu của Mính có ích chi đâu?"

Than ôi! Hạng Trung nhân không hành động như vậy. Họ lo cho việc làm ăn ư, bị

chủ Rầy ư, khó ở ư, lỡ xe ư, thì mới về tới cửa, họ đã quát tháo rồi. Người Hòa Lan,

trước khi vô nhà, phải cởi giày ra, để ở bực cửa. Sao Chúng ta chẳng theo họ, cởi nỗi

buồn phiền của ta ở sau cánh cửa rồi Hãy vô nhà chúng ta?

Biết bao nhiêu Người trong bọn chúng ta, không dám lớn tiếng với một khách hàng,

một Bạn đồng nghiệp, mà cho sự réo vợ một cách hách dịch tàn nhẫn là Một điều tự

nhiên. Mà hạnh phúc của chúng ta tùy sự êm ấm trong gia Đình nhiều hơn sự thành

công trong công việc làm.

Một người trung bình được vui vẻ trong gia đình còn sướng gấp trăm một Vị thiên tài

phải sống trong cảnh cô độc. Tourgueniev là một văn hào Nga, thế giới điều biết danh.

Vậy mà ông nói: "Tôi sẽ đổi hết những Tài nghệ, tác phẩm của tôi để được cái êm đềm

biết rằng, tại một Nơi nào đó, có một người đàn bà lo âu vì tôi về trễ bữa".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 132

Xét kỹ, ta có nhiều hy vọng xây dựng hạnh phúc trong gia đình không? Paul

Popenoe cho rằng: "Ta có nhiều hy vọng thành công trong một hôn nhân Hơn là mọi

kinh dinh khác".

Ví dụ một trăm Nhà buôn bán đồ thực phẩm thì có bảy mươi nhà vỡ nợ, trong một

trăm gia đình thì Có 70 gia đình được vừa lòng. Nhưng Dorothy Dix nghĩ khác. Bà cho

rằng Già nữa những cuộc tình duyên đều bất hạnh và kết luận như sau: "Hôn Nhân là

việc quan trọng nhất trong đời, quan trọng hơn cả sinh và tử".

Đàn bà luôn luôn tự hỏi tại chồng họ không chịu gắng sức làm cho Gia đình được

sung sướng hơn là gắng sức thành công trong nghề nghiệp Hoặc thương mại.

Một người đàn bà Được vừa lòng, một gia đình hòa hợp, cần thiết cho hạnh phúc

của đàn ông hơn là một gia tài cả triệu bạc. Nhưng trăm người đàn ông thì không Có

đến một người chịu gắng sức thành công trong hôn nhân. Việc quan Trọng nhất trong

đời thì lại phó cho may rủi. Và đàn bà không hiểu Tại sao đàn ông không đối đãi với

mình một cách lịch sự, khôn khéo Sẽ lợi cho họ.

Một đàn ông lại thừa Biết rằng người vợ được chiều chuộng khéo léo sẽ làm mọi

việc, hy Sinh mọi thứ cho chồng vui. Chỉ vài lời khen giản dị đủ cho thành một Người tề

gia nhỏ nhầt, cần kiệm nhất. Nếu chồng bảo vợ chiếc áo bận Năm ngoái vừa vặn và

đẹp lắm, thì vợ sẽ không bao giờ muốn đổi chiếc áo đúng mốt tân thời nhất ở Paris. Sau

cùng, nếu biết vuốt ve chiều Chuộng vợ thì bảo sao vợ nghe vậy. Không cải nữa lời, và

có muốn bịt Mắt họ cũng được nửa.

Phải, đàn ông Biết tất cả những điều đó. Đàn bà biết rằng đàn ông biết những điều

Đó. Đàn bà chẳng cho đàn ông biết cả những bí mật của mình ư? Chẳng Đã chỉ cho đ

àn ông biết cách dẫn dụ mình sao?

Cho nên khi thấy đàn ông thích quạu quọ, gây lộn, để rồi phải chịu Cảnh cơm chẳng

lành, canh chẳng ngọt, cửa nhà tan hoang, hơn là chịu nghe Lời năn nỉ của mình mà

chiều chuộng mình một chút, đối đãi với mình Cho mình vui lòng một chút, thì đàn bà

tức tối vô cùng và hết tức Tối thì đến thất vọng!.

Vậy muốn cho Gia đình êm ấm, thì quy tắc thứ sáu là: Bạn nên lịch sự và có lễ độ

Với người bạn trăm năm của bạn.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 133

Phần Thứ Ba Mươi Chín:

Những Kẻ Thất Học Trong Hôn Nhân

Sở Vệ sinh chung có lần gởi cho cả ngàn người đàn bà có chồng một tờ Giấy có

nhiều câu hỏi về đời sống thân mật của họ và xin trả lời Rất thành thực và tất nhiên là

giấu tên.

Kết quả cuộc điều tra đó là một sự tiết lộ bất ngờ về đời sống Đau thương trong

những cuộc ái ân của họ. Sau khi nguyên cứu tất cả Các câu trả lời, một bác sĩ đề

xướng cuộc điều tra đó, không ngần Ngại gì tuyên bố trên báo rằng ông tin chắc phần

nhiều các vụ ly dị Đều do sự lỗi nhịp trong cuộc ái ân.

Một bác sĩ khác, ông G. V. Hamilton công nhận ý kiến mới mẻ đó. Trong Bốn năm,

ông dò xét đời sống giữa vợ chồng của hai trăm người, một trăm người Đàn ông và một

trăm người đàn bà. Ông đã hỏi họ khoảng bốn trăm câu hỏi, và Hiểu hỏi rõ những bí ẩn

trong hôn nhân. Những tìm tòi đó quan trọng Về phương diện xã hội đến nỗi một số

người bác ái có tên tuổi bỏ Tiền ra giúp ông. Kết quả của sự nghiên cứu chép trong

cuốn nhan đề Là Nguyên do sự bất hòa trong gia đình do ông G.V.Hamilton và ông

Kenneth Macgowan viết.

"Chỉ có một y sĩ chữa Bệnh thần kinh có những quan điểm lạ lùng mới dám nhận

rằng nguyên Nhân chính của bất hòa trong gia đình là sự bất hòa về tình dục. Mà, Cũng

phải nhận rằng những bất hòa do những nguyên nhân khác có thể Dịu bớt đi được nếu

vợ chồng được thỏa mãn trong lúc ái ân".

Còn theo bác sĩ Popenoe, một trong những nhà thông hiểu nhiều nhất về Hôn nhân,

thì những nguyên nhân chính của sự bất hòa đó, phần nhiều Là:

1. Thiếu hòa hợp trong lúc ân ái.

2. Ý kiến khác nhau về cách tiêu khiển.

3. Tài chánh khó khăn.

4. Tính tình hoặc Thể chất khác thường.

Bạn nên để ý rằng vấn đề ân ái đều đồng thanh nhận rằng cần phải có sự hòa Hợp

trong lúc ân ái. Ông Chánh án Hoffman ở tòa án Cincinnati, đã nghiên Cứu cả ngàn

thảm kịch trong gia đình, cách đây vài năm có tuyên bố: "Mười vụ ly dị thì có tới chín do

thiếu sự hòa hợp trong lúc ái ân".

Trong những lớp học của tôi, tôi đã được nghe vài y sĩ công nhận điều Đó. Cho nên,

ở thế kỷ thứ hai mươi này, thế kỷ của khoa học và của phát Minh, mà còn thấu biết bao

gia đình khuynh đại, biết bao cuộc đời tan Nát, chỉ do người ta không biết những luật đó

điều khiển một bản năng Tự nhiên nhất, thâm áo nhất, thì bạn có thấy se lòng hay

không?

Mục sư Butterffield ở Nữu Ước, một vị đã cầu phú cho nhiều cuộc hôn Nhân hơn là

các mục sư khác, tuyên bố: "Ngay từ khi mới làm mục sư, Tôi đã hiểu rằng, rất nhiều

cặp uyên ương dắt nhau tới bàn thờ, có Một ái tình chân thành, những hảo ý rất đáng

khen, nhưng lại chỉ những Kẻ "thất học trong hôn nhân" mà thôi.

Những kẻ thất học trong hôn nhân! Và ông tiếp: "Khi người ta nghĩ rằng Một vấn đề

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 134

rất tế nhị và khó khăn, tức vấn đề làm cho các cuộc ái ân được hòa hợp, mà lại phần

nhiều cứ để cho may rủi giải quyết, Thì người ta phải lấy làm kinh dị rằng những vụ ly dị

lại ít như vậy, Không quá mười sáu phần trăm. Còn một số lớn vợ chồng mà thật ra

không phải Là vợ chồng. Họ sống bên nhau, nhưng để trả một cái nợ tiền kiếp Cho

nhau vậy.

Có rất ít cuộc hôn nhân Nhờ may rủi mà được hạnh phúc. Muốn có hạnh phúc, nó

phải được xây Dựng trên một nền tảng đã nghiên cứu một cách thông minh và khoa học

Cũng như một ngôi nhà khéo cất vậy.

Sự thỏa mãn vể nhục dục chỉ là một trong các thú của hôn nhân, nhưng Thiếu điều

kiện đó thì cả tòa hạnh phúc sẽ sập đổ.

Sự ngu muội, hay nói cho đúng hơn, mọi sự hiểu sai lầm về những vấn Đề đó phải

được phá tan đi thay vào một giáo dục thích hợp, để cho Những cặp vợ chồng sau này

có thể xét phương diện tính dục đời sống Chung của họ bằng một cách khách quan,

ngay thẳng và khoa học.

Vậy muốn tăng hạnh phúc trong gia đình, quy tắc thứ bảy là: Nghiên cứu Cho kỹ

một cuốn "Ái tình cẩm nang" hoàn toàn nhất

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 135

Phần Thứ Bốn Mươi:

Vài Câu Hỏi

Và Trước khi ngừng, chúng ta nên tự xét mình. Những câu hỏi sau này cho Chúng ta

nhận xét những đức làm chồng hay làm vợ của ta. Sau khi tự Hỏi những câu đó, chúng

ta có thể đáp: "Có" một cách hoàn toàn thành Thật không?

1. Ông :

- Ông thỉnh thoảng có còn tỏ vẻ âu yếm bà không?

- Gặp sinh nhật hoặc ngày kỷ niệm lễ cưới, ông có nhớ mừng bà không? Ông có

những lời lẽ, cử chỉ ý tứ, dễ thương làm cho bà cảm động bất Ngờ không?

- Ông có giữ ý đừng bao Giờ chỉ trích bà trước mặt người khác không?

- Ông có đưa bà đủ tiền để bà lo việc nội trợ hoàn toàn theo ý bà Không?

- Ông có rán hiểu bà, giúp Đỡ trong những lúc bà mệt nhọc, hay gắt gỏng vì những

lẽ thuộc về Sinh lý không?

- Ông có mời bà chia Vui với ông trong một nửa thì giờ để giải trí không?

- Ông có nhớ đừng so sánh tài nấu nướng và coi sóc việc nhà của bà Với tài vụ của

bà hoặc tài của bà Mỗ, trừ phi là để tán dương bà Nhà không?

- Ông có để ý tới đời Sống tinh thần, sách vở, báo chí, và những ý kiến về công việc

xã Hội của bà không?

- Ông có để cho Bà khiêu vũ với những đàn ông khác, cho bà nhận những sự săn

sóc Thân ái của họ mà ông không tỏ vẻ ghen tuông không?

- Ông có kiếm tất cả các cơ hội để khuyến khích bà, khen ngợi bà không?

- Ông có nhớ cám ơn bà khi bà giúp ông những việc lặt vặt, như vá áo, mua bán,

viết thư, vv...không?

2. Bà

- Bà có để cho ông hoàn toàn tự do tính toán công việc làm ăn của ông không? giữ ý

đừng nói này nọ về bạn bè của ông, cô thư ký của ông, hoặc khi ông về trễ không?

- Bà có gắng sức Làm cho nhà cửa vui vẻ đẹp mắt không?

- Bà có thay đổi món ăn để ông đừng đoán trước được bữa nay sẽ ăn Món gì

không?

- Bà có gắng sức hiểu Công việc của ông, để có thể bàn bạc với ông một cách thông

minh, Hoặc giúp đỡ, khuyên bảo ông nữa không?

- Bà có can đảm chịu cảnh túng quẩn mà không trách ông làm ăn vụng Về hoặc so

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com 136

sánh ông với những bọn gặp may hơn ông để chê ông không?

- Bà có thành thật gắng sức làm Vừa lòng mẹ chồng và những người trong gia

quyến bên chồng không?

- Bà có nghĩ những đến những màu, những kiểu ông thích khi bà lựa quần áo

không?

- Bà có chịu hy sinh một ý kiến không quan trọng để cho gia đình được êm ấm

không?

- Bà có học những món tiêu khiển mà ông thích để cùng tiêu khiển Với ông không?

- Bà có đọc sách Báo để biết những việc lớn xảy ra những ý mới, những sách mới

và Thành một người có giá trị về tinh thần không?