1.

Cơn giông mùa hạ dấy lên ở phía Nam. Mây đen từng khối ùn ùn như nấm từ dưới chân trời đùn lên. Thoáng chốc, các ngọn núi của dãy Dăng Màn *, Thiên Nhẫn... đã ngập chìm vào mây đen đục.
Mảng nắng hẹp dần. Cảnh sắc hai bờ sông Lam đã ngả màu sẫm. Những bóng mây trôi qua các cánh đồng chiêm đang mùa thu hoạch, loang lổ, mảng sáng, mảng tối, ô xanh, ô vàng, nhìn về xa xa như một tấm da báo trải rộng hút tầm mắt.
       Từ trong khối mây đen dày đặc, thỉnh thoảng quắc lên một roi chớp xanh lè, ngoằn ngoèo rạch sáng vào da trời chì. Tiếp sau roi chớp là tiếng trời gầm...
       Bên gốc cây đa đầu làng Chùa * có mấy con bò đứng ngủ, mồm nhai uể oải, những cục bọt trắng xốp đọng hai bên mép. Những con ruồi bò bay nhớn nhác tránh né mỗi lần con bò quất mạnh cái đuôi vào hai bên hông. Một tốp người đi làm đồng về ngồi nghỉ chân bên gốc đa đang gạ ông Xẩm hát cho nghe một bài mới. Ông Xẩm ngước đôi mắt mù lòa về phía có tiếng sấm xa xa, hai cánh mũi phập phồng đón nhận mùi hoa sen từ đầm làng đưa tới. Ông nhíu đôi lông mày đen, hỏi những người đang ngồi bên cạnh :
- Trời sôi bụng hay... hay là tiếng súng của cụ Đình * ở trên rừng lại kéo về nữa đó, bà con?
       Qua nhiều giọng cười giòn, ông Xẩm gật gật đầu nghe, vẻ đắc ý với câu nói đáp lại lời ông hỏi :
- Tiếng sấm của cơn giông chiều đó ông ạ. Trời dạo này loạn giông chứ có giọt mưa nào đâu! Còn cái công việc "bình Tây" của các quan Nghè, quan Cử thì... vận nước Nam mình hỏng mất rồi ! Vua
Hàm Nghi đã bại trận, Tây dương * đày vua đi biệt xứ. Ôi! Có còn chi nữa mà mong với đợi, hở ông?
Một cụ già, tay vót hom giỏ, từ nãy vẫn ngồi im lặng nghe mọi người trò chuyện. Bỗng cụ cắm lưỡi mác xuống đất, tựa hai bàn tay lên cán, mắt chớp chớp, nói :
- Răng lại nhủ là "có còn chi nữa mà mong với đợi"? Nước có lúc suy lúc thịnh, nhưng có khi mô hết được những bậc hiền tài lo việc giữ nước, việc cứu nước. Cây cổ thụ ni bị gãy thì rồi sẽ có cây khác mọc lên.Rừng không bao giờ hết cây, dân không khi mô hết người tài cao chí lớn mô.
      Mọi người nhìn cụ già vẻ hợp ý. Ông Xẩm đưa ống tay áo lên lau hai hố mắt. Ông vẫn mấp máy cánh mũi về phía ngọn gió :
- Dịp ni sen nở nhiều. Ngồi ở chỗ mô cũng được ngửi hương sen.
- Ông ơi - một cô bé gái gọi - cháu biếu ông mấy cái gương sen luộc, ông ăn cho mát ruột ạ.
----còn tiếp------
Phần chú thích
Dãy Dăng Màn: Trên dãy Trường Sơn, đoạn qua địa phận Nghệ Tĩnh.
Làng Chùa :Tên chữ là làng Hoàng Trù.
Cụ Đình: Ở đây chỉ nghĩa quân Phan Đình Phùng, cụ đỗ Đình nguyên, thường người ta gọi là cụ Đình.
Tây dương :Chỉ thực dân Pháp.
-----hết-----
Cảm ơn các bạn
I love you.