a) Cơ sở pháp lý

Ðiều 4-Hiến pháp 1992 quy định: Ðảng cộng sản Việt Nam-đội ngũ tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, theo chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội.

b) Nội dung nguyên tắc

Thực tế lịch sử đã chỉ rõ, sự lãnh đạo của Ðảng là hạt nhân của mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Bằng những hình thức và phương pháp lãnh đạo của mình, Ðảng cộng sản giữ vai trò quyết định đối với việc xác định phương hướng hoạt động của nhà nước trên mọi lĩnh vực; sự lãnh đạo của Ðảng đối với nhà nước mang tính toàn diện về chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội...Sự lãnh đạo đó chính là việc định hướng về mặt tư tưởng, xác định đường lối, quan điểm giai cấp, phương châm, chính sách, công tác tổ chức trên lĩnh vực chuyên môn.

Nguyên tắc Ðảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước biểu hiện cụ thể ở các hình thức hoạt động của các tổ chức Ðảng:

1. Trước hết, Ðảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước bằng việc đưa ra đường lối, chủ trương, chính sách của mình về các lĩnh vực hoạt động khác nhau của quản lý hành chính nhà nước. Trên cơ sở đường lối chủ trương, chính sách của Ðảng. Các chủ thể quản lý hành chính nhà nước xem xét và đưa ra các quy định quản lý của mình để từ đó đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng sẽ được thực hiện hóa trong quản lý hành chính nhà nước. Trên thực tế, đường lối cải cách hành chính nhà nước được đề ra trong nghi quyết đại hội đại biểu Ðảng cộng sản Việt nam lần thứ VI và thứ VII và trong Nghị quyết trung ương khoá VIII về xây dựng, hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt nam, mà trọng tâm là cải cách một bước nền hành chính quốc gia là kim chỉ nam cho hoạt động quản lý hành chính nhà nước.

2. Ðảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước thể hiện trong công tác tổ chức cán bộ. Các tổ chức Ðảng đã bồi dưỡng, đào tạo những Ðảng viên ưu tú, có phẩm chất và năng lực gánh vác những công việc trong bộ máy hành chính nhà nước, đưa ra các ý kiến về việc bố trí những cán bộ phụ trách vào những vị trí lãnh đạo của các cơ quan hành chính nhà nước. Tuy nhiên vấn đề bầu, bổ nhiệm được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, ý kiến của tổ chức Ðảng là cơ sở để cơ quan xem xét và đưa ra quyết định cuối cùng.

3. Ðảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước thông qua công tác kiểm tra việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng trong quản lý hành chính nhà nước. Thông qua kiểm tra xác định tính hiệu quả, tính thực tế của các chủ trương chính sách mà Ðảng đề ra từ đó khắc phục khiếm khuyết, phát huy những mặt tích cực trong công tác lãnh đạo.

4. Sự lãnh đạo của Ðảng trong quản lý hành chính nhà nước còn được thực hiện thông qua uy tín và vai trò gương mẫu của các tổ chức Ðảng và của từng Ðảng viên. Ðây là cơ sở nâng cao uy tín của Ðảng đối với dân, với cơ quan nhà nước.

5. Ðảng chính là cầu nối giữa nhà nước và nhân dân. Sự lãnh đạo của Ðảng là cơ sở bảo đảm sự phối hợp của các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội, lôi cuốn nhân dân lao động tham gia thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước ở tất cả các cấp quản lý.

6. Ðây là nguyên tắc cơ bản trong quản lý hành chính nhà nước, cần được vận dụng một cách khoa học và sáng tạo cơ chế Ðảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ trong quản lý hành chính nhà nước, tránh khuynh hướng tuyệt đối hóa vai trò lãnh đạo của Ðảng cũng như khuynh hướng hạ thấp vai trò lãnh đạo của Ðảng trong quản lý hành chính nhà nước. Vì vậy, đường lối, chính sách của Ðảng không được dùng thay cho luật hành chính, Ðảng không nên và không thể làm thay cho cơ quan hành chính nhà nước. Các nghị quyết của Ðảng không mang tính quyền lực- pháp lý. Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước không thể tách rời sự lãnh đạo của Ðảng.

Thực trạng

Một là, tư tưởng, quan điểm về nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam hình thành và phát triển gắn liền với quá trình đổi mới tư duy về tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung và nền hành chính nói riêng nhằm đạt mục tiêu quan trọng là thúc đẩy nền kinh tế thị trường phát triển theo định hướng XHCN.

Hai là, sự hình thành các quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo công cuộc cải cách hành chính cũng như lộ trình các bước thực hiện cải cách ở Việt Nam xuất phát từ yêu cẩu đổi mới kinh tế. Do vậy, việc nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước được định hướng mạnh mẽ vào việc phục vụ nhân dân và doanh nghiệp phát triển kinh tế, tháo gỡ những vướng mắc và tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh, tạo đà cho sự phát triển mọi mặt của đời sống xã hội.

Ba là, các quan điểm và nguyên tắc cải cách hành chính, hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước được hình thành và phát triển một cách nhất quán, liên tục, từng bước được bổ sung, hoàn thiện và nhanh chóng trở thành hệ thống quan điểm tương đối cơ bản, đầy đủ về nền hành chính và cải cách nền hành chính, đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính.

Bốn là, quá trình đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước là tiền đề cho việc hoạch định chính sách, chủ trương cải cách hành chính ở nước ta. Không thể nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính khi không tiến hành đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính trên các phương diện: cải cách thể chế, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, cải cách tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính.

Năm là, các quan điểm về nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước được đặt trên nền tảng những quan điểm, phương hướng chung về xây dựng Nhà nước pháp quyển XHCN, đặt trong quan hệ chặt chẽ với cải cách lập pháp và cải cách tư pháp, đồng thời, đổi mới hệ thống chính trị.

Sáu là, trong quá trình thực hiện cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính, từng bước tiếp thu có chọn lọc các giá trị nền hành chính của các nước phát triển thông qua việc tiếp cận các thành tựu lý luận và kinh nghiệm của cải cách hành chính nhà nước, tổ chức và hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước các nước trên thế giới.

Bảy là, tiến trình cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam vừa bảo đảm tính kế thừa có chọn lọc những yếu tố hợp lý của nền hành chính, bộ máy hành chính trước đây, vừa bảo đảm phù hợp với các điều kiện của Việt Nam. Mục tiêu là hướng tới xây dựng một nền hành chính phát triển, dân chủ, đồng thời, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân và yêu cầu công tác quản lý nhà nước trong điều kiện đổi mới đất nước.

Nguyên nhân

Thứ nhất, một trong những phương thức lãnh đạo quan trọng của Đảng là việc đề ra đường lối, chủ trương làm cơ sở, định hướng chính trị đối với hoạt động quản lý nhà nước của cơ quan hành chính. Tuy nhiên, trên thực tế chất lượng công tác nghiên cứu lý luận và ban hành nghị quyết của Đảng chưa cao. Văn kiện Đại hội XI của Đảng nhận định: "Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhận thức trên một số vấn đề cụ thể của công cuộc đổi mới còn hạn chế, thiếu thống nhất"(1).

Thứ hai, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trên một số lĩnh vực quản lý nhà nước còn chưa tập trung, kiên quyết, dứt điểm; kỷ luật kỷ cương chưa nghiêm. Tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu(2). Đường lối, chủ trương đúng, nhưng nếu không chú ý khâu tổ chức thực hiện cũng dẫn tới những ảnh hưởng làm suy giảm vai trò lãnh đạo của Đảng.

Thứ ba, công tác xây dựng Đảng còn có những mặt bất cập, dẫn tới tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, dẫn tới hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước chưa cao.

Giải pháp

1. Chú trọng nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn làm cơ sỏ cho việc xây dựng và ban hành chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng phù hợp với quy luật khách quan của sự vận động phát triển đời sống xã hội.

2. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực hiện chủ trương, đuờng lối lãnh đạo của Đảng trong hoạt động quản lý nhà nước. Kiên quyết khắc phục tình trạng Đảng bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước, đảm bảo thể chế hóa đúng, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng thông qua các văn bản quản lý của cơ quan hành chính nhà nước.

3.Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả từng mặt nội dung hoạt động chủ yếu của cơ quan nhà nước. Đó là: nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch phát triển của ngành và quy hoạch phát triển kinh tế - xã h.ội của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; nâng cao chất lượng công tác xây dựng và ban hành thể chế, trong đó chú trọng việc rà soát cấc văn bản quy phạm pháp luật; nâng cao chất lượng, hiệu quả tổ chức thực hiện các quy định, chính sách, nhiệm vụ được giao; nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt quan tâm tới 3. việc xử lý sau thanh tra.

4. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành chính từ Trung ương tới địa phương phải gắn với quá trình thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020, phù hợp với đặc điểm hệ thống chính trị nước ta hiện nay cũng như quan điểm đổi mới hệ thống chính trị, đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. Tập trung hoàn thiện thể chế về tổ chức bộ máy, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan hành chính nhà nước từ Trung ương tới địa phương; hoàn thiện mô hình tổ chức các bộ đa ngành, đa lĩnh vực, sở đa ngành, đa lĩnh vực, thực hiện giảm đầu mối, tinh gọn bộ máy hành chính một cách thực chất; đẩy mạnh thực hiện phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương, đảm bảo cho Chính phủ và các bộ tập trung vào công tác hoạch định chính sách và nâng cao tính chủ động, sáng tạo cho địa phương; tăng cường phân cấp ở cấp tỉnh, thực hiện chuyển một số nhiệm vụ của UBND cấp tỉnh về các sở quản lý chuyên ngành.

5. Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI; tăng cường công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhằm xây dựng đội ngũ đảng viên là cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước có đủ năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, yêu cầu của cải cách hành chính. Cần tiếp tục nghiên cứu cơ chế phối hợp trình cấp có thẩm quyền nhằm tăng cường trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền ở Trung ương và địa phương trong việc cho ý kiến chỉ đạo kịp thời đối với các vụ việc phức tạp, liên quan đến đối tượng cán bộ do các cấp ủy đảng ở Trung ương và địa phương quản lý hoặc các vụ việc có ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của bộ, ngành, địa phương và đất nước ./.

���Vx�gF��