Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam. Tác phẩm của ông đa dạng với nhiều thể loại, nhưng ông được xem là "Vua của thể tùy bút". Ông luôn tiếp cận cuộc sống ở góc độ thẩm mĩ và văn hóa, tiếp cận con người ở phương diện tài hoa và nghệ sĩ. Trước nay, Nguyễn Tuân rất thành công với nghệ thuật xây dựng nhân vật, và điều đó được thể hiện rất rõ qua nhân vật Huấn Cao được Nguyễn Tuân lột tả trong tác phẩm "Chữ người tử tù"  của mình.

Truyện ngắn "Chữ người tử tù" được rút từ tập truyện "Vang bóng một thời" của Nguyễn Tuân. Toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc gặp gỡ giữa Viên quan coi ngục và người tử tù Huấn Cao tại trại giam tỉnh Sơn.

Trên bình diện quan hệ xã hội, Quản ngục là người coi tù, là người có quyền lực cao nhất tại trại giam tỉnh Sơn, là tay sai của chế độ thực dân, là đại diện cho triều đình phong kiến nhà Nguyễn. Trong khi đó, Huấn Cao là người tù chịu án tử hình, là người đứng về phía nhân dân mà tranh đấu. Khi bị bắt, đồng nghĩa với việc ông đã bị tước mất quyền con người. Trên bình diện này, thì cuộc gặp gỡ giữa họ là cuộc gặp gỡ giữa những kẻ đối địch, không đội trời chung.

Tuy nhiên, khi xét trên bình diện nghệ thuật, thì Huấn Cao là một nho sĩ có tài viết thư pháp; có nhiều người ao ước xin được chữ của Huấn Cao để treo ở nhà, nhưng ông chưa từng bán chữ cho ai, ngoài tặng cho ba người bạn thân của mình. Trong khi đó, Quản ngục lại là người có thú chơi chữ, say mê nét chữ của Huấn Cao. Vậy nên, trên phương diện này, thì cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao và Viên quan coi ngục là cuộc hội ngộ của những người tri âm tri kỉ.

Trong toàn bộ tác phẩm "Chữ người tử tù", Nguyễn Tuân đã để cuộc gặp gỡ ấy diễn ra- đó là một tình huống truyện độc đáo và đầy kịch tính, nó giúp nhà văn tô đậm phẩm chất và tính cách của từng nhân vật. Qua tình huống truyện, Nguyễn Tuân đã gửi gắm một niềm tin mãnh liệt rằng: cái đẹp là bất diệt, cái đẹp có sức lay động, cảm hóa, thanh lọc cuộc đời và con người.