Sáng nay trời xanh chan hòa, nắng vàng trải rộng trên các nẻo đường quê. Khi chiếc xe Jeep quân sự chở Lãnh Tụ cùng Quốc minh bắt đầu tiến vào địa phận tỉnh Nghệ An, Quốc Minh quay sang hỏi Người:

- Giờ Bác về trước nhà khách chính phủ nghỉ ngơi chứ?

Người mỉm cười nói:

- Đi lâu rồi tôi mới về thăm quê, tôi phải về nhà trước chứ. Nhà khách là để cho khách, tôi có phải khách đâu.

Nói rồi Lãnh Tụ bảo người lái xe rẽ vào lối vào nhà người. Đến con đường nhỏ ngang qua hồ sen, Quốc Minh mới hỏi:

- Nhà Bác ở đâu?

Người lại cười, đùa:

- Đấy là nhà cụ Phó Bảng, chứ có phải nhà tôi đâu. Tôi đang chờ các chú phân nhà để ở đây.

Thế rồi khi đến trước nhà, người lại rưng rưng nước mắt:

- Tôi xa quê đã 30 năm rồi, thường tình người ta xa nhà thì mừng mừng tủi tủi, tôi không thấy tủi, chỉ thấy mừng. Bởi vì khi tôi ra đi nước ta còn nô lệ, bị phong kiến đế quốc đè đầu cưỡi cổ, mà bây giờ tôi về thì đất nước đã được giải phóng, nhân dân đã được tự do.

Từ trong nhà có tiểng phụ nữ hỏi vọng ra:

- Ai ở ngoài ngõ thế?

Lãnh Tụ đột nhiên sững người lại. 30 năm rồi, 30 năm rồi người mới được nghe lại tiếng nói này. 

Từ trong nhà, một người phụ nữ gày gò bước ra, bà mặc một chiếc áo nâu sòng, đầu vấn khăn mỏ quạ. Vừa nhìn thấy Lãnh Tụ, bà sững sờ làm rơi cả thúng thóc đang cầm trên tay. Thế rồi bà chạy lại, ôm chầm lấy Người, nói trong nước mắt:

- Cậu... cậu ... cậu đã về. Cậu có khỏe không?

Lãnh Tụ cũng khóc, mắt Người chớp chớp, rồi Người lấy khăn chấm nước mắt của mình và nói: 

- Chị khỏe không? Em biết anh chị ở quê mà bận quá chưa dứt việc được, giờ em mới về được

Sau đó Lãnh Tụ cùng bà Bạch Liên đi vào nhà. Đến bên bàn thờ, Người thắp mấy nén hương đốt cho cha mẹ. Quốc Minh để ý thấy bàn thờ này không có chân mà nó được đỡ trên 2 tấm gỗ đóng vào cột nhà. Bàn thờ là một tấm niếp bằng nứa trên chải chiếu môc, và đồ thờ đều làm bằng gỗ trông thật giản dị. Sau khi thắp hương, Người kéo Quốc Minh lại ngồi trên tấm phản tiếp khách, uống nước chè xanh, nói chuyện gia đình. Người nói với Minh

- Ngày đó, tôi còn bé, cụ thân sinh tôi, tức là cụ phó bảng ấy, đã cùng với các cụ Phan Bội Châu, Phan huy Chú cùng các chí sỹ Cách mạng khác đã nói chuyện chống Pháp trên tấm phản này, và tôi may mắn được đứng hầu bên cạnh đấy.

Lúc này bà Bạch Liên ngồi xuống đối diện 2 người, Bà nhìn Lãnh Tụ thật sâu rồi hỏi: “Cậu đi lâu thế có nhớ quê hương không? Có nhớ chị ngồi đưa võng cho cậu ngủ, chị hát bài ru non nước không? Thủa đó, gia đình ta khá vất vả”. Nói đến đây, bà lại khóc, khiến nét mặt Lãnh Tụ cũng bùi ngùi. Người lấy 1 chiếc khăn chấm đôi mắt, rút 1 điếu thuốc hút, rồi vừa nhìn ra vườn, vừa ngậm ngùi nói:

- Chị ơi, quê hương nghĩa nặng ơn sâu, mấy mươi năm ấy biết bao nhiêu tình, những chiến sỹ cách mạng chân chính đều là những người con chí hiếu. Chị ơi, ở nước ngoài, có đôi khi đêm khuya thanh vắng, bỗng chốc nghe một lời ru con của người mình, thì lòng dạ mình lại càng thêm nhớ đất nước, quê hương, bà con.

Sau đó, Lãnh Tụ quay qua hỏi bà Bạch Liên về tình hình quê nhà, làng Kim Liên, Hoàng Trù... các cụ trong làng... Bà Bạch Liên thân mật hỏi Lãnh Tụ:

- Chị hỏi thật cậu, việc gia đình riêng của cậu thế nào rồi?

Nghe bà Bạch Liên hỏi, nét mặt Người hơi nghiêm lại, im lặng giây lát rồi Người trả lời người chị ruột của mình rằng, việc đó không thể được, từ trước đến nay chưa bao giờ nghĩ đến việc đó và cũng không thể nghĩ đến việc đó được. 

Hai chị em nói chuyện một lúc, bà Bạch liên mời mọi người ở nhà dùng cơm, nhưng Lãnh Tụ lại từ chối vì còn phải đi sang nhà ông anh cả nữa.

Lúc 11h30, Quốc Minh và Lãnh Tụ đến nhà ông cả Khiêm. Ông Khiêm vừa thấy người vội chạy ra ôm chầm lấy Lãnh Tụ, nghẹn ngào:

- Chú, Chú đã về. Chú có khỏe không? Anh em mình xa nhau lâu quá.

Chòm râu của Lãnh Tụ chạm vào má ông Cả Khiêm, nét mặt người cảm động nhưng vui tươi. Người nói: 

- Em mới về. anh có khỏe không. Em vừa ở chỗ chị Hai sang. Em về 1 thời gian rồi mà giờ mới về thăm anh chị được. em thật có lỗi quá.

Nói rồi Người rút thuốc lá mời ông cả Khiêm hút, nhưng ông không nhận mà nói:

- Tôi hút thuốc lá Cẩm lệ quen rồi, thuốc đó nhẹ, chú để mà hút.

Lãnh Tụ cười và đọc một câu thơ:

“Chốc đà mấy chục năm trời

Còn non, còn nước, còn người hôm nay”

Ông Cả Khiêm đang ngồi quấn thuốc lá Cẩm Lệ cũng đọc luôn:

“Thỏa lòng mong ước bấy lâu

Nước non rợp bóng cờ bay đón Người”

Lúc dùng cơm trưa, món ăn cũng chỉ có mấy con cá rán, một ít rau trong vườn, QUốc Minh chỉ ăn một ít, định lát nữa cùng hệ thống đổi ít đồ ăn. Hắn không quen ăn kiểu này. Nhưng Lãnh Tụ cùng ông Khiêm lại ăn rất ngon miệng. Ông Cả Khiêm hỏi: “Chú đi lâu thế có nhớ “Khơm công” không” Người cười nói: “Nhớ chứ sao không anh. Lúc đó không chỉ anh em mình mà cả Nghệ An, cả Việt nam đều “Khơm Công” (Khơm công là nói lái của “Không cơm”)” 

Sau bữa ăn, Quốc Minh để Lãnh Tụ cùng ông cả Khiêm đi thăm bạn bè, hàng xóm, còn hắn trốn dưới gốc cây dừa sau nhà Người, gặm cái Bánh mì ba tê thịt nướng, uống cà phê. Đang ăn uống ngon lành thì hắn chợt thấy một đôi mắt tròn xoe từ sau hầng râm bụt đang lén lút quan sát hắn. Mỉm cười hiền lành, Quốc Minh vẫy vẫy tay. Một cô bé khoảng 9-10 tuổi, tóc tết hai bên, rón rén lại gần hắn. Quốc Minh chìa cái bánh mì cho cô bé. Con bé rụt rè một chút rồi nhận lấy, ăn ngon lành. Nhìn vẻ mặt của nó thật hạnh phúc. Lúc này Quốc Minh mới thấm thía lời nói của Lãnh Tụ: “Giờ dân mình đỡ khổ rồi, nhưng còn lâu mới hết khổ”. Đối với những người dân nghèo này, một bữa cơm no, một bữa cơm có cá, có thịt vẫn còn là ước mơ xa vời, đâu có như cái thời đại kia của hắn, ăn gì cũng chê ỏng chê eo, thức ăn còn thừa chút ít là đổ đi, trẻ con bị ép ăn thịt thì lén lén cho vào túi ni-lông rồi đến chỗ khuất thì vứt đi... Quốc Minh cười cười dựa vào gốc cây dừa, chợp mắt một lúc. Trong giấc mơ của mình, hắn thấy trẻ em được đến lớp, người dân không còn bị đói, nơi nào cũng có điện sáng trưng, những căn nhà ngói đỏ tươi sẽ thay thế cho những mái tranh, mái rạ nay dột mai tốc...

- Hắt xì!!! - Quốc Minh hắt hơi tỉnh giấc. Con bé đang cười cười dùng cọng cỏ lông gà chọc chọc vào mũi hắn. Thấy hắn tỉnh, con bé sợ hãi núp sau cây ổi gần đó, nói lí nhí:

- Ông bảo cháu gọi ngài dậy, gần tối rồi. – Lúc này Quốc Minh mới sờ đồng hồ. Hắn ngủ suốt 4 tiếng, giờ đã gần 4h chiều rồi. 

Vào nhà, Lãnh Tụ cùng ông cả Khiêm cười cười, nói Quốc Minh may mà không bị muỗi khiêng mất, coi bộ muỗi cũng không dám đụng đến ngài tổng Thống lĩnh quân đội a. Quốc Minh xấu hổ gãi gãi đầu. Hắn cùng Lãnh Tụ chào ông cả Khiêm, chào bà Bạch Liên, chào bà con. Trước khi đi, Quốc Minh đổi mấy chục gói bánh mì, thịt khô, lương khô chia cho mấy đứa trẻ con. Con bé lúc sáng đứng nép sau bụi râm bụt, nhìn đoàn xe đi khuất về phía xa, đôi mắt nó đỏ lừ, không biết là do bụi hay cái gì...