HỒI THỨ MƯỜI HAI

Đồng Tân một giấc gọi huỳnh lương

Vân Phòngmười phen thử đệ tử

Đời Đường có ông Lữ Vị nhân từ, làm quan Lễ bộ thị lang, sinh con là Lữ Nghị sau làm quan Thứ Sử tại Hải Châu, huyện Vĩnh Lạc, người vợ ông ấy có mang đến mười bốn tháng tư, mùi hương thơm ngát, có hạc trắng bay vào phòng rồi biến mất, kế đó sinh được một con trai. Ấy là Huê Dương chân nhân đầu thai xuống trần làm Lữ Đồng Tân. Vợ chồng mừng rỡ đặt tên là Nham. Lớn lên xưng tên chữ là Đồng Tân, Lữ Đồng Tân mắt phụng mày ngài, tai dài , cổ cao, mũi thẳng, xương gò má cao, chân mày bên tả có nốt ruồi, mình cao tám thước hai tấc, bàn chân có chỉ giống như lưng quy. Tính ưa bịt khăn Huê Dương (bao đảnh màu cánh sen, ăn mặc như đạo sĩ. Khi còn bé có thầy xem tướng là Mãn Tổ đoán rằng: "Đứa bé này tướng khác phàm tục, sau gặp chữ Lư thì đắc thời, gặp chữ Chung thì thành đạo". Mọi người trong gia đình đều nghe nhưng không hiểu nghĩa gì.

Năm hai mươi tuổi, Lữ Đồng Tân, xưng hiệu là Thuần Dương, nên còn gọi là Lữ Thuần, vẫn không chịu cưới vợ. Đến khi dạo núi Lư Sơn gặp Huỳnh Long chân nhân truyền gươm phép chém được yêu quái và truyềncho phép tu luyện. Lữ Đồng Tân thi đỗ tú tài, tiếp theo đỗ luôn cử nhân, thi khoa tiến sĩ lại rớt.

Ngày kia Lữ Đồng Tân đến chợ Trường An, huyện Hàm Đang, vào quán rượu, gặp một đạo sĩ mặc áo trắng, đề bài thơ trên vách như sau:

I. Ngồi đứng hằng mang rượu một bầu
Chẳng cho cặp mắt thấy Hoàng Châu
Dạo chơi ít kẻ tường tên họ
Trên thế thanh nhàn gọi trượng phu

II. Thần tiên tìm bạn khó không nài
Có phước theo ta dễ mấy ai
Đông Hải rõ ràng nhiều động đá
Ít người được thấy núi Bồng Lai

III. Dạo chơi theo thuở ở theo thời
Danh lợi mà chi mắc nợ đời
Nằm nghĩ co tay hằng đếm mãi
Mấy ai ao ước được như lời.

Lữ Đồng Tân thấy người ấy cốt cánh thần tiên, đề thơ thanh thoát thì lấy làm kính phục lắm, liền đến làm quen, chắp tay chào hỏi và xin đạo sĩ cho biết họ tên. Đạo sĩ mời ngồi, rồi nói rằng: "Người hãy làm một bài thơ cho ta biết ý đã!". Lữ Đồng Tân liền đọc:

Cân đai ràng buộc ý không màng
Áo vải xem ra rất nhẹ nhàng
Danh lợi cuộc đời chưa phỉ nguyện
Làm tôi Thượng Đế mới nên trang.

Đạo sĩ nói: "Ta là Chung Ly Vân Phòng, tu ở núi Triều Hạc, người muốn đi chơi với ta chăng?". Lữ Đồng Tân còn lưỡng lự, Chung Ly Vân Phòng biết ý họ Lữ muốn đi thi đỗ tiến sĩ mà để danh tiếng với đời. Chung Ly Vân Phòng muốn độ Lữ Đồng Tân nên ngồi nấu một nồi huỳnh lương là bắp vàng, Vân Phòng đưa một cái gối cho Lữ Đồng Tân, bảo nằm xuống nghỉ, còn mình thì ngồi chụm lửa cho mau chín.

Chẳng ngờ Chung Ly Vân Phòngcó làm phép trong cái gối. Khi ấy Lữ Đồng Tân nằm chiêm bao thấy mình đi thi, ngang qua nhà giàu kia, gặp một người con gái tuổi vừa hai tám, dung nhan xinh đẹp thì ướm lời về việc hôn nhân. Nàng ấy nói rằng: "Nếu chàng thi đỗ trạng nguyên, thiếp chịu nâng khăn sửa trắp". Lữ Đồng Tân vào khoa đổ trạng nguyên, về cưới nàng ấy, sau lại cưới thêm hầu thiếp. Vua bổ làm quan Gián Nghị, Sau bốn mươi năm, làm chức thừa tướng, con cái đông đảo, có sui gia cũng bậc quan lớn, cháu nội cháu ngoại đủ đầy. Thật là vinh hoa quý tộc tột bậc. Chẳng may sau bị gian thần vu oan giá họa, vua tin lời bắt tội, truyền tịch thu gia sản,lại còn bị đày qua núi Lãnh Biểu, cực khổ vô cùng. Kế đó giật mình thức dậy. Vân Phòng ngồi bên cạnh cười lớn, ngâm thơ rằng:

Nồi bắp hỡi còn ngòi
Chiêm bao đà thấy cháu.

Lữ Đồng Tân lấy làm lạ hỏi rằng: "Thầy biết giấc chiêm bao của tôi sao?". Vân Phòngnói: "Chiêm bao năm chục năm, công việc cả muôn, thật không đầy một lát; được chẳng khá mừng, mất không nên thảm, hết vinh tới nhục là lẽ thường". (Do sự tích này mà người ta thương nói: Giấc Huỳnh Lương, Giấc Kê Vàng, Giấc Hàm Đan, là để chỉ giấc mộng của Lữ Đồng Tân, xem vinh hoa phú quý là phù du mộng ảo).

Khi ấy Lữ Đồng Tân nghe Vân Phòng nói vậy, liền tỉnh ngộ, ngẫm nghĩ thấy chán ngán cuộc đời liền cầu xin Vân Phòngtruyền đạo, Vân Phòngnói: "Việc nhà hãy chưa yên, đợi sau sẽ tu cũng không muộn". Nói rồi liền bỏ mà đi. Lữ Đồng Tân trở về nhà, bỏ việc công danh, lo tu tâm dưỡng tính, Vân Phòng thử mười điều như sau:

1. Lữ Đồng Tân về tới nhà, thấy gia quyến bệnh chết sạch trơn. Lữ Đồng Tân lo tẩn liệm, nói tại số trời. Giây phút nội nhà sống lại như xưa. Lữ Đồng Tân không lấy làm lạ.

2. Lữ Đồng Tân bán đồ, giá cả đã xong, người mua nói ngược trả có phân nửa. Lữ Đồng Tân cũng bằng lòng.

3. Lữ Đồng Tân gặp ăn mày xin tiền cho chừng nào xin thêm chừng ấy. Cho hết tiền, còn xin nữa, không có lại mắng nhiếc om sòm. Lữ Đồng Tân cười mà năn nỉ.

4. Lữ Đồng Tân đuổi bầy dê lên núi ăn cỏ, gặp cọp cắn dê. Lữ Đồng Tân cứu dê, đưa mình vào miệng cọp, cọp thấy cứng quá liền bỏ đi.

5. Lữ Đồng Tân đang đọc sách, thấy một người con gái xinh đẹp chừng mười bảy tuổi, ghé nhà mà nói rằng: "Thiếp ở bên chồng về thăm cha mẹ, đi lỡ đường xin ngủ nhờ một đêm". Suốt đêm chọc ghẹo Đồng Tân mà không được, sáng ra thì đã bỏ đi đâu không biết.

6. Lữ Đồng Tân bị ăn trộm hết đồ, không còn cơm gạo để nấu. Song cũng chẳng than thở, cứ tự mình cày cuốc mà sinh nhai, cuốc đất bắt gặp một đỉnh vàng. Lữ Đồng Tân lấp đất lại không thèm lấy.

7. Lữ Đồng Tân mua đồ đồng, về xem lại là vàng. Liền tìm chủ bán mà trả lại.

8. Có đạo sĩ điên đi bán thuốc, rao rằng: "Ai uống thuốc này tức thời chết. Qua kiếp sau mới được thành tiên". Rao hơn mườingày không ai dám mua. Gặp lúc Động Tân đang bệnh, Đồng Tân liền mời đạo sĩ vào hỏi mua thuốc. Đạo sĩ nói: "Tôi tình nguyện làm phước cho thuốc không chẳng lấy bạc tiền. Song phải sắm quan tài, rồi sẽ uống thuốc". Lữ Đồng Tân uống thuốc ấy hơn mấy ngày, không thấy có dấu hiệu gì đặc biệt.

9. Gặp lúc nước lụt ai nấy hãi kinh, lên thuyền mà tỵ nạn, lại thêm bão tố đùng đùng. Lữ Đồng Tân ngồi xếp bằng làm thinh không mải may rúng động.

10. Đêm nọ Lữ Đồng Tân đang ngồi một mình trong nhà, thấy tà ma đến phá mà chẳng sợ chút nào. Đêm sau thấy một con ma tới trước mặt, máu chảy toàn thân, nắm Lữ Đồng Tân mà khóc rằng: "Kiếp trước ngươi giết ta, đời nay phải thường mạng". Lữ Đồng Tân nói: "Phải, giết người thế mạng là lẽ thường". Liền tìm đao tự vẫn.

Xảy nghe nạt lớn một tiếng, ma quỷ biến mất. Có một người vỗ tay cười lớn, xem lại là thầy Vân Phòngcười rằng: "Ta thử đã mười điều, khen ngươi bền chí, đáng truyền đạo trường sinh. Song ngươi chưa công quả bao nhiêu nên rước gấp chưa được. Nay ta dạy phép Huỳnh Thạch, chỉ đá hóa vàng. Ngươi giúp đời cho đủ công quả, ta sẽ rước về thượng giới". Lữ Đồng Tân thưa rằng: "Vàng ấy chừng bao lâu mới phai?". Vân Phòngnói: "Cách ba nghìn năm mới phai". Lữ Đồng Tân châu mày thưa rằng: "Như vậy thì cứu người nghèo bây giờ, mà làm hại những kẻ ba nghìn năm sau nhiều lắm, thật tôi chẳng nở lòng". Vân Phòng khen rằng: "Lòng ngươi nhân đức mười phần, truyền đạo bây giờ cũng được". Nói rồi dắt Lữ Đồng Tân qua núi Triều Hạc.