HỒI THỨ MƯỜI LĂM

Tương tử đặt rượu, trồng hoa

Hàn Dũ bị đày gặp cháu

Hàn Tương Tử đời Đường, gọi Hàn Dũ bằng chú ruột. Tính Hàn Tương Tử mộ đạo tiên. Hàn Dũ ép học nho mãi, Hàn Tương Tử nói: "Chú mộ công danh phú quý, còn tôi theo học đạo thần tiên". Hàn Dũ giận nạt lớn. Sau Hàn Tương Tử tìm gặp Vân Phòng và Lữ Đồng Tân, dắt lên non hái đào chín. Hàn Tương Tử hái đào, nhánh đào bị gãy, té xuống bỏ xác thành tiên. Sau tính trở về độ cho chú.

Năm ấy trời hạn, Hàn Dũ đảo võ không được. Xảy nghe đạo sĩ rao rằng: "Ai muốn mua mưa mua gió, ta bán cho?". Hàn Dũ rước vào đảo võ. Giây phút mưa xuống tràn đồng, tuyết sa chất ngất. Hàn Dũ nói: "Không chắc tại ai đảo võ mà được mưa tuyết này. Ta cầu hơn nửa ngày rồi, có khi kết quả chậm một chút. Đạo sĩ nói: "Thật là mưa tuyết do tôi cầu". Hàn Dũ hỏi: "Lấy cớ nào làm chắc?". Đạo sĩ nói: "Tôi chỉ cầu có ba thước ba tấc mà thôi". Hàn Dũ đo thử thì đúng là tuyết cao ba thước ba tấc, từ đó mới tin thần tiên nhiệm mầu. Đạo sĩ ấy là Hàn Tương Tử biến ra.

Đến ngày Hàn Dũ ăn mừng lễ sinh nhật, Hàn Tương Tử về chúc thọ cho chú. Hàn Dũ nửa mừng nửa giận, hỏi rằng: "Bấy lâu ngươi học đạo thần tiên ra thế nào, là thơ nghe thử!". Hàn Tương Tử ngâm rằng:

Đã quyết chí tu trì
Thần tiên chẳng khó chi
Mây xanh hằng cưỡi hạc
Động đá cứ ngâm thơ
Đặt rượu trong giây phút
Trồng hoa nội tức thì
Lâu dài nghìn tuổi thọ
Điều độ kẻ tương tri

Hàn Dũ nói: "Ngươi cướp quyền tạo hóa được sao, hãy đặt rượu, trồng hoa xem thử?". Hàn Tương Tử bảo đem một cái ché không đặt giữa bàn, lấy mâm đậy lại, trong giây phút rượu ngon đầy ché; Rồi ra trước sân đào đất, tức thì mọc lên một cây mẫu đơn nở hoa rất lớn, trong hoa có hai hàng chữ nhỏ như sau:

Vân hoành Tần Lãnh gia hà tại
Tuyết ủng Lam Quan mã bất tiền.

Hàn Dũ đọc rồi, ngẫm nghĩ mãi mà không hiểu ý gì. Hàn Tương Tử thưa rằng: "Ngày sau chú sẽ biết, bây giờ không thể lậu cơ trời". Ai nấy đều lấy làm lạ lùng, tiệc rồi Hàn Tương Tử từ giã về núi.

Nói về vua Đường Hiến Tông kính trọng đạo Phật. Bên Tây Vức dâng cốt Phật, vua muốn rước vào cung mà thờ. Bá quan không dám can gián. Hàn Dũ dâng sớ tâu rằng: "Đạo Phật là đạo của ngoại quốc. Từ Tam Hoàng, Ngũ Đế đến vua Võ, vua Thang, vua Văn Vương, Võ Vương chưa có đạo Phật thì thiên hạ thái bình. Đến đời Hán, vua Minh Đế đạo Phật vào Trung Nguyên thì nước nhà chẳng lâu dài. Sau đến đời vua Lương Võ Đế thờ Phật hết lòng, nhưng vua lại bị Hầu Kiển vây khốn, phải chết đói tại Đài Thành, sao Phật không cứu? Như vậy thì chẳng nên tin Phật, xin Bệ hạ đãi bọn Tây Vức, rồi truyền quăng cốt Phật vào lửa, hoặc ném xuống sông, kẻo thiên hạ mê theo mà lầm. Cúi xin Bệ hạ y tấu, nếu Phật có linh hiển thì làm họa cho thần".

Vua Hiến Tông xem sớ nổi giận, truyền giáng chức Hàn Dũ, đày ra Triều Châu tức thì. Hàn Dũ bị đày đến nơi hoang vắng, chẳng thấy nhà cửa, mây giăng trên đỉnh núi mù mịt, tuyết xuống cả vùng, ngựa đi không được. Xảy thấy có một đạo sĩ, quyét tuyết dọn đường. Nhìn lại là Hàn Tương Tử lại chào chú mà hỏi rằng: "Chú nhớ hai câu thơ trong hoa mẫu đơn ngày trước chăng?". Hàn Dũ hỏi: "Chốn này là xứ chi?". Hàn Tương Tử thưa rằng: "Đây là ải Lam Quan, núi này tên Tần Lãnh". Hàn Dũ nhớ lại hai câu thở trong hoa mẫu đơn thì than rằng: "Như vậy số trời đã định rồi, chạy đâu cũng không khỏi. Để ta nối thêm cho đủ bài". Nói rồi ngâm rằng:

Nhất phong triều tấu cửu trùng thiên
Tịch biến Triều Dương lộ bác thiên
Bổn vị thánh minh trừ tệ chính
Cảm thương suy hữu tích tàn niên
Vân hoàng Tần Lãnh gia hà tại
Tuyết ủng Lam Quan mã bất tiền

Tri như viễn lại ưng hữu ý
Hảo thu ngô cốt táng giang sơn.

Ngâm thơ rồi, đi với Hàn Tương Tử đến Lam Quan mà nghỉ. Hàn Dũ từ đó mới tin Trời và trọng Đạo. Đêm ấy chú cháu cùng nhau luận bàn đạo đức đến khua. Rạng ngày Hàn Tương Tử đưa hoàn thuốc cho Hàn Dũ và nói rằng: "Chú uống hoàn thuốc Tiên này sẽ không sinh các bệnh, không bao lâu sẽ được về triều". Nói rồi từ giã. Hàn Dũ ngậm ngùi nói rằng: "Ngày sau chú còn gặp lại cháu không?". Hàn Tương Tử thưa rằng: "Không bao lâu ở Triều Châu, cá sấu phá hại dân chúng, chú đặt văn tế bắt nó phải đi. Kế đó được phục chức. Sau này cháu sẽ về độ chú, truyền phép tu luyện. Nói rồi Hàn Tương Tử từ giả chú trở về cảnh tiên. Quả thật về sau y như lời Hàn Tương Tử không sai.