- Mày... - Lúa tức lộn cả tiết, mấy câu chửi tục sắp phun ra khỏi miệng bị gã mím môi đè xuống. Gã chỉ tay vào mặt Thiên, gằn giọng nói. - Được, cứ cho mày với cậu cả thật lòng với nhau đi nhưng mày nghĩ hai người có thể chung sống như vợ chồng? Hai thằng con trai ở với nhau thì con cái nối dõi tông đường phải làm thế nào? Hay là mày đành lòng nhìn cả hai lúc chết không có người chống gậy? (1) Cho dù mày đành lòng đi chăng nữa nhưng bất hiếu hữu tam vô hậu vi đại (2) nhà mày rồi cả nhà cậu cả nữa, ai chấp nhận chuyện này?

Ngọn đèn đặt ngay nơi đón gió chốc chốc lại bị khí lạnh xô nghiêng ngả xiêu vẹo, căn phòng vốn đã lúc sáng lúc tối càng thêm mù mờ. Không đủ sáng Lúa chẳng rõ nét mặt Thiên thế nào, chỉ thấy chàng ngồi lặng ở đó không nói năng gì cả. Cũng không biết lời Lúa nói có thấm vào đầu chàng hay chỉ nước đổ lá khoai, nhưng gã vẫn nói tiếp.

- Tao biết lời này khó nghe nhưng thuốc đắng mới dã tật, mày nghe cho rõ dù mày có là đàn bà con gái cũng không nên cơm cháo gì với cậu cả đâu huống hồ mày lại là đàn ông con trai. - Dẫu biết Thiên đã chẳng phải đàn bà con gái nói thêm điều này thành thừa, nhưng có lẽ Lúa đã giận quá mất khôn mà vẫn tiếp tục. - Nhà quyền thế giàu có đều coi trọng môn đăng hộ đối, người ta phải cưới gả với nhà nào giàu có ngang ngửa với người ta, chứ kiếp tôi tớ xuất thân dân đen nghèo kiết xác như chúng ta chẳng có cửa đâu.

Dường như sực nhớ lại chuyện nào đó ánh mắt Lúa thoáng thay đổi.

- Mày còn nhớ chuyện khi xưa của hai người đó không? Hai người thân thiết với cậu cả đấy. Một người ăn nem công chả phượng mà lớn, người còn lại đến bát cơm không cũng phải chạy vạy khắp nơi, có hết lòng hết dạ với nhau sẵn sàng gạt bỏ thân phận cũng đâu được ai chấp thuận? Thử hỏi nếu cả đời không phất lên làm quan tạm gọi là môn đăng hộ đối thì liệu có chuyện được nhà ấy cho cưới xin không?

- Tất cả những chuyện mày nói, mày tưởng tao với Hạc chưa nghĩ đến sao?

Thiên bỗng lên tiếng cắt ngang, giọng chàng rất nhỏ, vừa giống đang trả lời Lúa mà cũng giống đang tự nói với chính bản thân chàng. Thiên thở dài đầy mệt mỏi, chẳng thèm để ý đến mấy vết thương trên lưng mà tựa hẳn người vào vách tường, bờ vai ngày thường có thể gánh mấy gánh lúa đầy cũng không mỏi khiến đám tôi tớ trong phủ khen hết lời nay lại ủ rũ sụp xuống.

Lần đầu tiên Lúa thấy Thiên lộ ra bộ dạng như vậy, một bộ dạng mệt mỏi và bất lực.

- Chữ Tình chữ Hiếu chữ nào cũng nặng, nặng đến mức khiến tao với Hạc không thở nổi. Nhưng bọn tao không thoát được hai chữ này, cũng chẳng thể cắn răng giữ chữ này mà bỏ chữ kia.

Dứt lời Thiên quay mặt nhìn đi nơi khác. Một khoảng lặng trôi qua, tiếng thở của chàng nặng dần cuối cùng chàng vùi mặt vào hai lòng bàn tay, giọng nói nghèn nghẹn vang lên dưới hai bàn tay ấy.

- Mày giúp tao nói với Hạc là tao không sao, bảo em ấy đừng đi xin ông lớn làm gì cứ dưỡng bệnh cho tốt. Mọi chuyện... đâu rồi khác có đó thôi.

Lúa hiểu bây giờ Thiên không muốn nói mà cũng chẳng buồn nghe thêm gì nữa. Gã thở dài thườn thượt, chỉ đành nhắc chàng nhớ ăn cơm với dùng thuốc rồi đứng dậy rời khỏi phòng chứa củi.

Cánh cửa gỗ một lần nữa nặng nề đóng sập lại, bóng tối theo đó ùa về chiếm cứ căn phòng ngạo ngược xua đuổi ánh đèn phải trốn vào giọt lệ đang trượt khỏi khe hở giữa hai bàn tay. Rồi tất cả lặng lẽ rơi xuống nền đất bụi, vỡ tan tành.

* * *

Trăng đêm nay bị mây đen che khuất đến tận giờ này mới được ló đầu ra, mà mảnh trăng nay cũng chẳng đẹp đẽ gì cho cam, đã mảnh còn sắc lẻm nom hệt lưỡi liềm dính trên tấm màn đen đặc, lại thêm dải sáng nó phủ xuống đất cũng nhợt nhạt quái dị chẳng kém. Đám lính canh gác ở hành lang chìm trong thứ ánh trăng mờ đục như sương ấy, kẻ nào kẻ nấy đứng nghiêm trang bất động nom lạnh lẽo chẳng khác gì mấy cái tượng đất trát vôi. Đến là khiếp hồn!

Vì đám lính này mà Lúa phải trốn chui trốn nhủi mới đưa được cơm với thuốc cho Thiên, giờ lại lén lút quay về chẳng khác gì phường trộm cắp.

Đột nhiên lão Thường phái lính đến đây canh chắc hẳn là sợ Hạc sẽ trốn đi gặp Thiên đây mà. Gớm! Lão đúng là lo bò trắng răng, cậu còn không đi nổi thì gặp với gỡ cái nỗi gì. Mà kể ra cậu đi được thì gã đã chẳng rơi vào cảnh xoắn xuýt hết cả lên thế này.

Chuyện khiến Lúa băn khoăn nãy giờ là không biết có nên vào thưa chuyện với Hạc hay không. Cậu còn đang ốm đau như thế mà bị đánh thức vào giờ này hẳn sẽ khó chịu lắm. Mà mỗi lần cậu bị tỉnh giấc thì nào có đơn giản như người khác, người ta chỉ khó ngủ lại thôi còn cậu sẽ mất ngủ suốt đêm rồi cả ngày hôm sau không muốn ăn muốn uống gì nữa. Nhưng Hạc đã dặn đi dặn lại gã nhiều lần gặp Thiên xong nhất định phải về báo lại cho cậu. Giờ nên làm thế nào đây?

Đến tận lúc đứng trước nơi ở của Hạc gã vẫn chưa quyết được có vào hay không, chỉ biết vò đầu bứt tai đi qua đi lại trước cửa.

Chợt, bên trong vọng ra những tiếng ho nặng nề như xé họng, đến khi cơn ho dứt Lúa nghe thấy giọng của Hạc.

- Ai ở ngoài đấy?

- Bẩm cậu, là tôi Lúa đây ạ! - Gã vội vàng thưa.

- Vào đi!

Lúa khẽ khàng mở hé cửa, tức thì thứ mùi thuốc đắng ngắt phả vào mặt khiến gã lợm giọng. Kìm cảm giác nhợn nhợn ở cổ họng xuống, Lúa bước vào trong cẩn thận khép cửa lại.

Bên trong dãy nhà tối om chỉ có duy nhất một khoảng sáng mờ mờ ở chỗ bàn nhỏ trên sập gỗ do đĩa nến phát ra. Cây nến trong đĩa đã chảy hết đọng thành một vũng đặc sệt bốc mùi khét lẹt, song bấc nến chưa tàn, nó vẫn đang cố thoi thóp trồi mình lên khỏi vũng lầy gắng gượng duy trì ngọn lửa yếu ớt. Bên cạnh đĩa nến là một đĩa trầu têm cánh phượng, mà Hạc thì ngồi ngẩn người nhìn đĩa trầu ấy. Sắc mặt cậu trắng bệch, dưới mắt xuất hiện quầng thâm xanh xao nói lên không phải cậu vừa thức giấc, mà kể từ lúc tỉnh lại sau khi ngất cậu không hề chợp mắt thêm lần nào nữa.

- Bẩm cậu, tôi đã đưa cơm với thuốc cho Thiên rồi, Thiên có nhờ tôi nhắn với cậu là mong cậu dưỡng bệnh cho tốt, cậu đừng đi xin ông lớn nữa cũng đừng lo cho nó, mọi chuyện đâu khác có đó thôi. - Nghĩ ngợi một lát, gã chọn nói dối để an ủi Hạc. - Cậu đừng lo, tôi nhìn qua vết thương của Thiên rồi chỉ là vết thương ngoài da thôi, bôi thuốc vài ngày là khỏi ngay ấy mà.

Vừa dứt lời Lúa khựng lại, gã nhận ra gã nói dại rồi, cái ngón phạt gậy của phủ này vang danh là dần xác, cho dù không gãy xương thì cũng đau đớn đến chết ngất, nói với đứa trẻ con là không sao thì nó cũng chẳng tin nữa là Hạc.

Không nói có khi Hạc còn bớt lo, nói dối dấu đầu hở đuôi thế này thể nào cậu cũng đoán được tình trạng của Thiên cho mà xem. Thật tình, đúng là chữa lợn lành thành lợn què!

- Hôm nay tròn ba năm Thiên theo hầu ta rồi nhỉ?

Câu hỏi của Hạc khiến Lúa ngạc nhiên ra mặt, gã tưởng rằng cậu sẽ gặng hỏi về Thiên mới phải chứ, sao cậu lại hỏi chuyện này? Lúa không giấu được tò mò ngẩng đầu nhìn Hạc với ý nghĩ sẽ tìm được điều gì đó qua sắc mặt cậu. Nhưng thần sắc của Hạc vẫn ảm đạm như lúc vừa tỉnh lại chẳng hề thay đổi, chỉ có đôi mắt dại ra như thể linh hồn bên trong đã tách rời xác thịt thoát khỏi chốn ngột ngạt này.

Hay chăng vì thất thần mà câu hỏi vừa rồi Hạc nói ra trong vô thức?

Dù chẳng hiểu cậu đang nghĩ gì nhưng Lúa vẫn trả lời.

- Bẩm cậu, đúng là vừa tròn ba năm rồi.

- Ừ. - Hạc đáp, bàn tay gầy đến nỗi nổi cả gân xanh lấy một miếng trầu ra khỏi đĩa mân mê trong tay. - Thôi muộn rồi, về nghỉ ngơi đi.

Theo hầu Hạc đã nhiều năm Lúa nhìn sắc mặt là có thể đoán ra đôi chút tâm trạng của cậu. Gã biết cậu vẫn còn nặng lòng chuyện với Thiên lắm, nhưng con người cậu ấy à, càng phiền muộn lại càng muốn yên tĩnh không thích người khác mồm năm miệng mười bên cạnh. Lúa đành đáp một tiếng vâng rồi lẳng lặng lui xuống, nhẹ tay khép lại cánh cửa gỗ.

Lúa đi rồi khu nhà quay về sự tĩnh mịch vốn có của nó. Lúc này đây Hạc mới giật mình tỉnh khỏi cơn ngây dại, cậu xoè tay ra, cúi đầu nhìn miếng trầu trong lòng bàn tay. Thì ra lúc ngẩn người cậu đã vô tình siết chặt tay khiến lá trầu dập nát chẳng còn ra hình cánh phượng nữa.

Hạc nhìn miếng trầu hỏng ấy không dời mắt, không rõ cậu thấy tiếc cho nó hay nhìn vật để tìm lại điều gì. Chờ đến khi cậu nhận ra cả khoé mắt lẫn sống mũi cay xè thì lệ đã tràn khỏi mi từ lúc nào chẳng hay.

- Còn nhớ năm ấy anh năn nỉ em chỉ để lấy một miếng trầu, hôm nay em bằng lòng trao nó cho anh, anh lại không kịp nhận. Đúng là trớ trêu thay!

Bấc nến trong đĩa lặng lẽ nghiêng dần xuống vũng sáp khiến căn phòng từ từ tối đi. Rồi rốt cuộc bấc nến không thể chịu nổi sức nặng của sáp chảy mà đổ gục xuống chìm nghỉm trong vũng sáp nến. Không còn nguồn sáng cả căn phòng bị bóng tối nuốt chửng trong chớp mắt. Nhưng Hạc chẳng để tâm đến chuyện ấy, trong bóng tối cậu đưa miếng trầu dập nát ấy vào miệng, chậm rãi nhai từng chút một. Vị cay cay, ngòn ngọt vừa mới chạm vào đầu lưỡi đã bị cái thứ đắng chát lấn lướt át hết cả.

Cậu cười khổ mà than.

- Chát thật đấy!

Nhưng, đến chính bản thân cậu cũng chẳng hay cậu thấy chát ở trong miệng hay chát ở trong lòng.

* * *

Vào ngày đầu tiết Lập hạ (3) của ba năm trước trong vùng có một chuyện khiến người ta xôn xao. Nhà lão Thường tuyển người làm nhưng không phải tuyển người làm bình thường đâu nhé, mà là tuyển người làm để theo hầu Hạc đấy! Theo hầu Hạc đấy nghe chưa?

Này nhé, cậu giàu có tính tình lại hiền lành theo hầu cậu thì quá bằng một bước lên mây chứ còn gì nữa? Bởi vậy từ lúc nhà lão Thường lớn dán giấy thông báo thì bao trai tráng xuất thân nhà nông trong vùng lũ lượt kéo đến nhà lão Thường xếp hàng đăng ký.

Người ta cũng tò mò hỏi nhau sao lại tuyển có mỗi trai tráng? À, nghe phong thanh ấy bởi Hạc nói rằng lần này tuyển người theo hầu bên cạnh cậu cả ngày lẫn đêm, có nhiều việc ăn ở đi lại con gái theo hầu thì không hay lắm, hơn nữa cậu ốm đau như vậy có tên trai tráng khoẻ mạnh theo hầu chuyện đi lại cũng tiện hơn.
Bởi lẽ ấy mà nhiều nàng con gái trong vùng ra chiều tiếc đứt cả ruột, biết rằng cái chuyện theo hầu cậu ấm nhà giàu rồi phải duyên phải số nhau mà thành dâu nhà ấy hiếm lắm nhưng ai mà chẳng thích mơ mộng, cho dù không nói đến chuyện duyên phận chỉ riêng tiền thưởng cho tôi tớ trong phủ ấy thôi cũng đủ khiến người ta vui sướng lắm rồi.

Nghe đâu tuyển chọn tôi tớ theo hầu nhà quan vốn đã khắt khe, nay còn là chọn để theo hầu Hạc thì lại càng khắt khe hơn.

Trước hết là phải xem xét xuất thân, ba đời tù tội là bị loại ngay lập tức không có phân bua gì hết. Lão Thường cho rằng loài công loài phượng thì lại sinh ra công ra phượng, còn giống trâu giống chó thì lại sinh ra trâu ra chó, bởi vậy sinh ra trong nhà trộm cắp thì sao có thể là người tử tế? Loại, phải loại ngay thứ người xuất thân hèn kém ấy kẻo rước hoạ vào cái phủ này.

Xét xuất thân xong lại xét đến ngoại hình, lão Giàu lẫn mấy bà vợ lớn vợ bé đều là người ưa sĩ diện, trong phủ chẳng có tôi tớ nào đui què mẻ sứt hay xấu ma chê quỷ hờn đâu, cho dù không đẹp cũng phải ưa nhìn, nếu không người ngoài nhìn vào sẽ nghĩ phủ này thế nào? Mà nhìn mặt kẻ xấu xí thì nào có ai thích cho nổi. Loại, loại tiếp những kẻ nào xấu xí.

Rồi lại thêm cả tá yêu cầu khắt khe nữa khiến cả đống người bị đuổi về. Thế nên thấy bảo cuối cùng chỉ có hơn chục người được chọn thôi.

Theo quy củ trong phủ đệ, đám người còn lại lẽ ra phải học quy củ phép tắc trong phủ xong mới được theo hầu các chủ nhân, nhưng Hạc nói rằng cậu muốn tự chọn người theo hầu rồi dạy dỗ sau. Vậy nên sáng sớm hôm sau hơn chục người đã xếp hàng ở nhà phụ nơi Hạc ở. Mà trong đám người đó có một chàng trai tên Thiên.

Chẳng ai có thể hay cái duyên cái số của hai người nào đó vồ lấy nhau từ lúc ấy mất rồi.

—-

Chú thích:

(1) Người chống gậy: Theo quan niệm của người Việt Nam khi cha mẹ mất con trai sẽ là người chống gậy.

(2) Bất hiếu hữu tam vô hậu vi đại: tội bất hiếu có ba điều, trong đó không có con nối dõi là điều bất hiếu lớn nhất.

(3) Tiết Lập hạ: là một trong hai mươi tư tiết khí, thường bắt đầu vào ngày 5 hoặc ngày 6 tháng 5 dương lịch. Mang ý nghĩa bắt đầu mùa hè.